Humane wetenschappen: competent in onderzoek
Transcript of Humane wetenschappen: competent in onderzoek
Humane wetenschappen: competent in onderzoek
Contactdag voor vakmentoren8 februari 2017
Vakdidactiek SLO PSWProf. Dr. Tony Valcke
Joke Bekaert – Bart Broidioi – Ellen Haerens
Inhoud
1. Introductie
2. Waarom onderzoekscompetenties?
3. Knelpunten vanuit de doorlichtingscommissie
4. Het interview
4.1 Wat is een interview?
4.2 Het interview voorbereiden
4.3 Het interview uitvoeren
4.4 Na het interview
1. Introductie
• Filmpje ‘21st century learning’
2. Waarom onderzoekscompetenties?
• Kritische, onderzoekende houding
• ‘Alwetendheid’ kunnen we niet verwachten
• Voorbereiding op hoger onderwijs
• Combinatie van denken en doen
• NIET: vormen van onderzoekers
• WEL: aanzet tot het leren onderzoeken (levenslang leren)
3. Knelpunten vanuit de doorlichtingscommissie
• Speeddate
3. Knelpunten vanuit de doorlichtingscommissie
STELLING 1:
o Werken aan onderzoekscompetenties bij leerlingen kost veel tijd.
3. Knelpunten vanuit de doorlichtingscommissie
STELLING 2:
o Het werkt bevorderlijk om als leraar enkele onderzoeksthema’s voor te stellen en de leerlingen daartussen te laten kiezen.
3. Knelpunten vanuit de doorlichtingscommissie
STELLING 3:
o Persoonlijk werk geven aan de leerlingen is een goed middel om aan onderzoekscompetenties te werken.
3. Knelpunten vanuit de doorlichtingscommissie
STELLING 4:
o Een schoolbeleid omtrent onderzoekscompetenties is een noodzaak.
3. Knelpunten vanuit de doorlichtingscommissie
STELLING 5:
o Een verplicht vak ‘onderzoek’ in het curriculum zou een goede zaak zijn voor iedereen.
3. Knelpunten vanuit de doorlichtingscommissie
STELLING 6:
o De enquête is de belangrijkste onderzoeksmethode.
3. Knelpunten vanuit de doorlichtingscommissie
• Complementair uur
• Weinig procesbegeleiding
• Te eenzijdig gericht op verzamelen en ordenen van info
• Al dan niet keuzevrijheid bij selecteren onderwerp
• Evaluatiecriteria
• Methodiek van observatie
4. Het interview
Introductie
4.1 Wat is een interview?
4.2 Het interview voorbereiden
4.3 Het interview uitvoeren
4.4 Na het interview
Nabespreking
Introductie
• Doelstellingen
Basisvaardigheden voor het interviewen aanreiken
Het interview gebruiken om leerinhouden aan bod te laten komen
Leren interviewen is een langdurig proces.
Al doende leert men!
4.1. Wat is een interview?
• Informatierijke data verzamelen bij een respondent
• Diverse klasseringen van interviews:
Klassering naar graad van formalisering
Klassering naar inhoud of type respondent
Klassering naar rol van de interviewer
Gestructureerd interview Semigestructureerd Open, vrij interview
Onderzoekstraditie Vnl. Kwantitatief Kwantitatief / Kwalitatief Vnl. Kwalitatief
Vragenlijst Gestructureerde vragenlijst Topiclijst
Vragenprotocol
Niets
Beknopte topiclijst
Registratie Aanstrepen of invullen
alternatieven
Gestructureerd verslag Gespreksverslag
Hoofdrol Ondervrager Evenwicht Ondervraagde
Benaming respondent Geënquêteerde Respondent Respondent
FOCUS
4.1. Wat is een interview?
4.1. Wat is een interview?
• Kwalitatief interview
• Kwalitatieve interviewer
4.1. Wat is een interview?• Kwalitatief interview Flexibiliteit in aanpak
o Spontaan
oDoorvragen
InteractiefoRespondent stuurt
oDoel voor ogen houden
Non-directieve interviewstijloVerbaal zelf niet steeds tussenkomen
Face-to-faceo Live, niet via chat
oVertrouwensband
4.1. Wat is een interview?• Kwalitatief interview• Kwalitatieve interviewer Organisatorische talenten
o Goed voorbereido Opstellingo Geen storende geluiden
Inhoudelijke talenteno Diepgango Ingelezeno Niet in het prille begin van onderzoeksproces
Interview-technische talenteno Actief luistereno Goed geheugen
Sociaal-emotionele talenteno Tijd nemeno Open staan + respect
4.1. Wat is een interview?
Opdracht 1: Kenmerken van een kwalitatief interview en een kwalitatieve interviewer
Beoordelen van een interview (in groepjes)
Peter De Roover bij Linda De Win (vanaf 3.33)
Theo Van Gogh (tot 6.10)
4.2. Het interview voorbereiden
Absoluut noodzakelijk!
• Schriftelijke neerslag van de vragenlijst
• Hoofdvragen
Wil men zeker beantwoord zien
Ruim van aard, maar niet te algemeen
Moet de respondent uitnodigen om te beginnen vertellen
4.2. Het interview voorbereiden
• Topiclijst
= Lijst van onderwerpen
+ Snel op te stellen
+ Ruimte voor flexibiliteit
- Analyse nadien wat moeilijker
4.2. Het interview voorbereiden
• Voorbeeld van topiclijstArbeidssituatie› Feitelijke situatie› Keuzeproces voor werkstatus (respondent is werkloos of
werkt: invloed op vaderschap)› Hoeveelheid werk› Plaats van werk in leven› Thuis blijven + keuze voor ouderschapsverlof› Relatie job – huishouden› Feitelijke situatie opvang van baby› Beslissingsproces
4.2. Het interview voorbereiden
• Vragenprotocol
= Meer uitgeschreven interviewvragen
+ Antwoorden zijn eenvoudiger te vergelijken
+ Analyse nadien wat eenvoudiger
- Meer gestuurd, minder spontaan
- Opstellen vraagt meer tijd
4.2. Het interview voorbereiden
• Voorbeeld van vragenprotocolWe hebben het tot nu toe voornamelijk gehad over de zorgtaken en het huishoudelijke werk. Kan u mij ook iets meer vertellen over de arbeidssituatie van u en uw partner?-Uw partner werkt voltijds/deeltijds/niet en u werkt voltijds/deeltijds/niet.-Hebben jullie hiervoor bewust gekozen? Hebben jullie dit samen besproken?-Welke factoren hebben hierbij een rol gespeeld?Indien respondent werkloos is-Ervaart u uw werkloosheid nu anders dan voor de geboorte van x?Indien respondent werkt-Hebt u het gevoel dat u meer of minder werkt dan voor de geboorte van x?-…Terug naar alle respondenten-Hoe wordt de opvang van x geregeld? Hoe bent u tot die beslissing gekomen? Hoe voelt u zich daarbij?
4.2. Het interview voorbereiden
• Opdracht 2: Volgorde en type vragen
Openingsvraag
Inleidingsvraag
Transitievragen
Sleutelvragen
Besluitende vragen
4.2. Het interview voorbereiden
• Soorten vragen in het interview:
inhoud van de vragen
- Ervarings- en gedragsvragen
vb. ‘Beschrijf eens een doordeweekse dag in uw gezin’
- Vragen naar opinies en waarden
vb. ‘Vindt u dat bepaalde taken in uw huishouden alleen maar gedaan
kunnen worden door uw partner?’
- Vragen naar gevoelens
vb. ‘Hoe voelde u zich bij de geboorte van uw kind?’
4.2. Het interview voorbereiden
• Soorten vragen in het interview: inhoud van de vragen
- Kennisvragenvb. ‘Wat weet jij over het recht op vaderschapsverlof?’
- Vragen naar zintuiglijke waarnemingenvb. ‘Kunt u het moederhuis eens beschrijven? Wat is u daarvan bijgebleven aan geluiden, kleuren, geuren…?’
- Achtergrond (socio-demografische) vragenvb. Naam van de interviewer, datum en uur van het interview, geslacht van respondent
4.2. Het interview voorbereiden
• Soorten vragen in het interview: vraagvormen
Vragen een actievere participatie van de respondent
Vignetten
Sorteervragen
Foto-elicitatie en materiaal voorleggen
4.2. Het interview voorbereiden
• Toestemming krijgen voor het interview
Eerste contact is cruciaal! Info geven:
Achtergrondinfo
Opbrengsten
Kosten
Taken
4.2. Het interview voorbereiden
• De ruimtelijke organisatie van een interview
Niet frontaal tegenover elkaar
Niet te veel lawaai
Geen derden
4.2. Het interview voorbereiden
Opdracht 3 deel I
• Groepjes van vier, volgens thema
• Interview voorbereiden (duo)
Volgens methode topiclijst of volgens methode vragenlijst
Gebruik informatiemap
Denk aan de volgorde van vragen, inhoud, vraagvormen...
• Nabespreking per groep: wat liep (minder) goed?
4.3. Het interview uitvoeren
• Interviewen is meer dan alleen vragen stellen
Paralinguïstisch gedrag
Non-verbaal gedrag
Voorbeeld I: Tim Pauwels
Voorbeeld II: Thomas Vanderveken
4.3. Het interview uitvoeren
• Het evalueren van antwoorden
Valide?
Opgelet voor: taboe – tijdscompressie – sociaal wenselijke antwoorden.
Relevant?
Duidelijk?
Non-verbaal gedrag?
Volledig?
Lance Armstrong bij Oprah
4.3. Het interview uitvoeren
• Doorvragen
Directe doorvraagtechnieken
Non-directieve doorvraagtechnieken
4.3. Het interview uitvoeren
• Doorvragen
Directe doorvraagtechnieken
• Vraag herhalen
I: Wat was het moeilijkste moment tijdens de zwangerschap?
R: Euh…
I: Ja, kunt u mij meer vertellen over …
4.3. Het interview uitvoeren
• Doorvragen
Directe doorvraagtechnieken
• Vraag herhalen
• Samenvatten
Vb. Als ik het goed begrijp, dan…
4.3. Het interview uitvoeren
• Doorvragen
Directe doorvraagtechnieken
• Vraag herhalen
• Samenvatten
• Ongericht expliciet doorvragen
Vb. Hoe bedoelt u?
4.3. Het interview uitvoeren
• Doorvragen
Directe doorvraagtechnieken
• Vraag herhalen
• Samenvatten
• Ongericht expliciet doorvragen
• Gericht expliciet doorvragen
4.3. Het interview uitvoeren
• Doorvragen
Directe doorvraagtechnieken
• Vraag herhalen
• Samenvatten
• Ongericht expliciet doorvragen
• Gericht expliciet doorvragen
Vb. Hoe kwam dat?
4.3. Het interview uitvoeren
• Doorvragen Directe doorvraagtechnieken
• Vraag herhalen
• Samenvatten
• Ongericht expliciet doorvragen
• Gericht expliciet doorvragen
Non-directieve doorvraagtechnieken• Spiegelen - papegaaien
• Functionele stiltes
• Non-verbaal luistergedrag
• Knikken en hummen
4.3. Het interview uitvoeren• Valstrikken bij het stellen van vragen Dichotome vragen
Waarom-vraag
Dubbele vragenVb. Ben je het ermee eens dat baby’s een medische test moeten ondergaan en in quarantaine geplaatst moeten worden als ze TBC blijken te hebben? Of ben je het hier niet mee eens?
Niet-neutrale vragen: empathie en emotieVb. Wat is jouw mening over de ongebreidelde stroom reclame op de openbare radiozenders?
Niet-neutrale vragen: antwoorden aanreikenVb. U sprak al een tijdje over de moeilijke financiële situatie thuis. Ik vermoed dat je dan ook niet op vakantie gaat in juli of augustus?
Vb. Sommige huishoudelijke taken zijn echt niet leuk. Kun je meer vertellen over hoe je minder leuke taken, zoals kuisen, in jouw gezin uitvoert?
4.3. Het interview uitvoeren
• Valstrikken bij de interactie in het interview
Omkering van rollen
Lage motivatie
Afwijken
Kennisniveau
Vaagheid en onduidelijkheid
Geen mening
4.3. Het interview uitvoeren
Opdracht 3 deel II
• Interview afnemen bij iemand uit een andere groep of geïnterviewd worden door iemand uit een andere groep
• Plenaire bespreking
4.4. Na het interview
• Het methodologisch verslag of het samenvattende formulier
Eerste indrukken dag zelf neerschrijven
Eén dag later het verslag/formulier:
• Beschrijvende gegevens
• Fysieke beschrijving van de interviewomgeving
• Interview zelf uitschrijven: belangrijke thema’s, reacties op hoofdvragen, nieuwe hypothesen, elementen die minder goed werkten
4.4. Na het interview
• Interviewtranscript
Digitaal opnemen en uitschrijven van het volledige interview
+ niet noteren tijdens gesprek DUS meer aandacht voor interviewtaak
+ geen vertekening van info
- weinig aangenaam
- tijdsintensief
Nabespreking