T H E M A

1 2 B U S I N E S S

lijkheid om het kenniskapitaal binneneen organisatie zichtbaar te maken ende waarde ervan vast te stellen. Dezewaardering is belangrijk als je bijvoor-beeld een product of dienst wilt verko-pen of licenseren, een subsidie wiltaanvragen of op zoek bent naar finan-ciering. Want ook een investeerder is

zeer geïnteresseerd in de waarde vanhet aanwezige of nog te ontginnenkenniskapitaal.’

Willekeur

Kenniskapitaal beslaat vaak meer dan70 procent van de totale waarde vaneen onderneming of organisatie. ‘Toch

U heeft een florerend kennisintensief bedrijf, de zaken gaan goed en de orders stromen binnen. Stelt u zich eens voor datalle medewerkers op hetzelfde moment ontslag nemen. Weg kennis en uw bedrijf is in één klap geen cent meer waard,want geen mensen betekent geen waarde. Toch staan gebouwen en andere activa wel keurig op de balans, maar vindenwe de waarde van het human capital nergens terug. Maar daar komt verandering in.

‘Nederland wil graag eenhoogwaardige kenniseco-nomie zijn, maar onder-

tussen koesteren we onze kennis juistniet,’ zegt Friso de Jong. Hij is direc-teur van Silverback, een adviesbureauop het gebied van Intellectual AssetManagement. ‘Wij bieden de moge-

HUMAN CAPITAL OP DE BALANS‘Plooibaar, maar veel minder indrukbaar’

Kenniskapitaal: het meest waardevolle bezit van een bedrijf

T H E M A

N A T I O N A A L 1 3

wordt dit kapitaal eerder als een kos-tenpost beschouwd dan dat het als ver-mogen op de balans wordt geactiveerd.We noemen dit ook wel de “value gap”:het verschil tussen de waarde van deaanwezige kennis die via de resultaten-rekening zichtbaar gemaakt kan wor-den en wat daarvan tot nu toe op debalans is terug te vinden. Erger nog isdat dit gat bij bedrijfswaardering en be-drijfsoverdracht wordt opgevuld metgoodwill. Simpelweg omdat de over-waarde niet aan andere activa op debalans kan worden toegeschreven.Goodwill is echter als een spons: hetkan heel veel opnemen, maar kan ook

worden ingedrukt, tot wel 5 procentvan de oorspronkelijke grootte. Omdater bovendien geen goede onderbou-wing is, benadert de betaalde goodwillvrijwel nooit de intrinsieke waarde vaneen onderneming.’ Dus bij waarderingen overdracht van kennisintensieve eninnovatieve bedrijven is goodwill over-geleverd aan de willekeur van de koper.‘Door kenniskapitaal te waarderen,

creëren we een vervanging voor good-will – dat te pas en te onpas wordt in-gezet – en maken we van de spons eenstuk rubber. Plooibaar, maar veel min-der indrukbaar.’

Assessment

Om het kenniskapitaal inzichtelijk temaken, bepaalt Silverback eerstwaarop het identificeren en waarderenbetrekking heeft. Verder is van belangwat de overwegingen zijn om het ken-niskapitaal in kaart te brengen, binnenwelke context dit plaatsvindt en welkebeperkingen daarbij een rol kunnenspelen. ‘Het assessment bestaat uittwee gedeelten,’ verduidelijkt De Jong.‘Het eerste deel heeft betrekking op dekwaliteit van het kenniskapitaal.

Daarin wordt gekeken naar deelgebie-den als de juridische situatie, markt-omstandigheden en te volgen strate-gie. Vervolgens worden de financiëleaspecten beoordeeld, zoals de gereali-seerde omzet en omzetprognoses in re-latie tot de directe en indirecte kosten,marktgroei, levenscyclus en afschrij-vingen. Op basis daarvan maken weeen document op dat aansluit bij hetdoel waarvoor de onderneming het inkaart gebrachte kenniskapitaal wil in-zetten. Dit kan extern zijn, bijvoor-beeld voor het vergroten van de finan-ciële slagkracht. Maar het kan ookintern worden gebruikt om te bepalenhoe het zichtbaar gemaakte kenniska-pitaal onderhouden en uitgebouwdkan worden. Wij laten zien wat de kwa-

HARD KAPITAALVan Campen Aluminium is een

kennisintensief productiebedrijf

met een zware R&D afdeling.

Levering vindt plaats aan nage-

noeg alle industrieën, van medi-

sche industrie, bouw en scheep-

vaart tot kerncentrales. ‘Kennis is

voor ons een van de belangrijkste

succesfactoren,’ zegt directeur

Joop van Campen. ’Je doet zaken

met de top in de piramide en

wordt daardoor onmisbaar.

Zonder aantoonbare kennis word

je in een jobbers positie gemanoeu-

vreerd, met alle negatieve gevolgen van dien. Silverback bracht de waardering

van kennis onder de aandacht en staafde de argumentatie met rationele en

feitelijke informatie. Onze RA-accountant heeft vervolgens de methodiek en

de grondslagen beoordeeld en getoetst. Dat je kennis hebt, bezit of ontwik-

kelt, moet je kunnen aantonen. Praatjes vullen immers geen gaatjes. Wij stel-

len twee jaarverslagen samen, een financieel verslag en een kennisjaarrapport,

waarmee wij de markt informeren. Dit heeft een positieve invloed op ons

imago en geeft derden meer inzicht in de toegevoegde waarde van het bedrijf.

Wij hebben het kenniskapitaal in overleg met onze accountant (nog) niet

geactiveerd op de balans, maar hechten veel waarde aan de financiële ver-

slaglegging. Het is immers hard kapitaal.’ Van Campen Aluminium ontwik-

kelt hoogwaardige producten, heeft circa 25 miljoen euro in opdracht en voor

lange tijd continuïteit in het vooruitzicht. ‘We verhogen elke dag onze toege-

voegde waarde met het ontwikkelen van kennis, waardoor weer meer kansen

ontstaan. Hiermee motiveren we onze mensen, die trots zijn op wat ze doen.

Want uiteindelijk blijft het toch allemaal mensenwerk, met de bijbehorende

emoties.’

Joop van Campen

T H E M A

������������ ������������ ������������������������ !"�����!�������� !"�

���������������� �������������� �������� �������� ��

����������� ������������������ ������������������������� ����������������������������������������� ���!�"�����#��� ��������

liteit en de actuele “nettowaarde” isvan het kenniskapitaal binnen een or-ganisatie. Ook wordt in kaart gebrachtwat de komende jaren de waardetoe-

name kan zijn. De resultaten wordenzodanig opgeleverd dat fiscale en fi-nanciële specialisten kunnen volgenhoe de waardering is opgebouwd. Dithelpt om de acceptatie bij deze groepte vergroten.’

Afdwingbaar

Wat zijn de voordelen van het in beeldbrengen en waarderen van kennis? ‘Debalans geeft nu eindelijk de werkelijkebedrijfswaarde weer,’ aldus De Jong.‘We maken daarbij vaak een onder-scheid tussen de fiscale en de com-merciële balans. Een ander voordeel isdat activiteiten als R&D en het inko-pen van kennis niet langer als kostenhoeven te worden geboekt. Ze komennu geheel of gedeeltelijk als een bezit-ting op de balans te staan. Dat bete-kent een aanzienlijke verhoging van dewinst, het eigen vermogen, de balans-waarde en de bedrijfswaarde. De ken-nis wordt gekoppeld aan intellectueleeigendomsrechten, zoals octrooien,

auteurs- en databaserechten. Daarmeeis de kennis via deze rechten ook nogeens juridisch afdwingbaar. Je mono-poliseert zo de aanwezige kennis voortien, twintig en soms zelfs vijftig jaar enneemt hiermee een voorsprong op jeconcurrenten. Eventueel ingekochte ofontwikkelde kennis kan verder in aan-merking komen voor een investerings-aftrek. Ook kun je een deel van hetkenniskapitaal door middel van af-schrijving weer ten laste van de winstlaten komen. En zo zijn er nog meervoordelen die concurrentievoordeelopleveren of zorgen voor een beteremarktpositie.

Tekst: D R S . A R I E F . O . C R A A N E N ■

ZEKERHEID VOOR KREDIETVERLENERSWij ontwikkelen, produceren, verkopen en installeren middelgrote windtur-

bines,’ vertelt Frank Hoogers, directeur van Wind Energy Solutions (WES).

‘Kennis is van vitaal belang voor ons bedrijf. We hebben in 2004 de basis van

onze technologie gekocht van windturbinebouwer Lagerweij en deze in de

afgelopen jaren zelf verder ontwikkeld. Hoe cruciaal dergelijke kennis is,

wordt wel duidelijk als je ziet dat alle nieuwe windturbinefabrikanten in Azië

hun molens laten ontwerpen en testen in West-Europa. Alleen met deze ken-

nis kunnen wij een goed en veilig product maken en is het mogelijk ook in

Nederland een productie-industrie te behouden. Als startende onderneming

die al haar geld in de ontwikkeling van producten en van de markt stopt – en

niet in machines of een eigen pand – heb je grote moeite om bij banken aan

te tonen wat het bedrijf waard is. Immers, voor kredieten is vaak een tastbaar

onderpand nodig als een bedrijfsgebouw, machines of wagenpark. Banken

kunnen niet overweg met immateriële zaken zoals technologie en kennis.

Daarnaast schrijf je elk jaar stevig af op de investeringen in technologie, waardoor het bedrijf op papier weer minder waar-

de heeft. En dat terwijl je er in de praktijk steeds meer mee kunt verdienen en dus eigenlijk meer waard wordt. Deze spa-

gaat beperkt het bedrijf enorm in de groeimogelijkheden. Met het assessment kwam er een gedegen onderbouwing van

de werkelijke waarde van WES en dus meer zekerheid voor kredietverleners.’ De grote hoeveelheid kennis betekent dat

het bedrijf een bepaalde waarde heeft, iets wat de eigenaren wisten maar wat niet in de boeken stond. ‘Voor de nabije toe-

komst betekent het dat WES gemakkelijker en meer geld kan lenen voor haar verdere groei.’

Frank Hoogers

W E M A K E N VA N D E S P O N S

E E N S T U K R U B B E R