Huisstijlhandboek SenterNovem

SenterNovem is een agentschap van

HuisstijlhandboekSenterNovemjanuari 2005, versie 3.0

e d i t i e

bodem

kwaRTaalUiTGave vaN SeNTeRNOvem, decemBeR 20094

Ongerechtvaardigde verrijking; Amsterdam en Zaltbommel zijn rond

Bodem+ klaar voor 2010 – 2014

Nieuw: Kennisplein Ondergrond

Sprong doet bodem leven

1284 6

Projectleider Ton Honders (SenterNovem / Bodem+):

' Nederlandse ervaring met bodem­verontreiniging goed vertrekpunt voor internationale samenwerking'

Bodem

2

e d i t i e

Editie Bodem+

bo

de

mz

ak

en

Henk van zoelen

Vorige keer meldde ik dat het bodemconvenant is getekend.

Het transitieproces kan dus beginnen. Maar is het al zover?

De vaart zit er volgens mij nog niet echt in. Veel heeft te

maken met de tijd die nodig is om een programmadirecteur

te vinden.

Eerst is zorgvuldig gewerkt aan een functieprofiel en het

benoemen van gewenste competenties. Vervolgens is er

in IPO- en VNG-kringen gezocht naar kandidaten, helaas

zonder het gewenste resultaat. Nu wordt volop geworven

in ABD-kringen (Algemene BestuursDienst). Ik heb er alle

vertrouwen in dat het nu wél gaat lukken en dat er per

1 januari 2010 een programmadirecteur is.

Intussen gebeurt er op inhoudelijk vlak van alles. Het

programmateam werkt onder bezielende leiding van

Peter Kiela (VROM) aan de invulling van de projecten

van het uitvoeringsprogramma. Ook Bodem+ heeft

geanticipeerd op de start van het uitvoeringsprogramma.

We hebben de teamindeling aangepast op de rollen die

we in het land vervullen. Ook hebben we aansluiting

gezocht bij opdrachtgevers en doelgroepen.

een nieuwe periode

Sinds 1 oktober werken we met drie nieuwe teams: team

Ondersteuning uitvoering bodemconvenant (faciliterend

en vraaggestuurd werken), team Implementatie en effect-

meting bodembeleid (stimuleren en uitvoeren) en team

Kennisnetwerk bodem en ondergrond (verbinden, borgen

en ontsluiten van kennis). Met de nieuwe indeling willen

we een eenduidig en helder aanspreekpunt zijn voor alles

wat in het kader van het convenant wordt opgepakt en

uitgevoerd.

Verder willen we een heldere aanpak van de beleids-

invoering waarmee we met het Besluit bodemkwaliteit

veel kennis en ervaring konden opbouwen. We hopen

deze kennis en ervaring onder meer te kunnen inzetten

bij het opzetten van de midtermreview van het convenant.

Ons ideaalplaatje is een kenniscentrum met een frontoffice,

afgestemd met SKB, SIKB, RWS en RIVM.

Kortom, we zijn klaar voor de nieuwe programmaperiode

2010 – 2014 en willen jullie daarbij op gepaste wijze onder-

steunen.

voortgang impuls lokaal BodembeheerIn 2009 zijn gemeenten en waterschappen In 2009 zijn gemeenten en waterschappen

voortvarend aan de slag gegaan met de voortvarend aan de slag gegaan met de

implementatie van het Besluit bodemkwaliteit implementatie van het Besluit bodemkwaliteit

(Bbk). In totaal hebben 342 gemeenten en (Bbk). In totaal hebben 342 gemeenten en

17 waterschappen daarbij ondersteuning 17 waterschappen daarbij ondersteuning

gekregen van een ILB-adviseur. Het grootste gekregen van een ILB-adviseur. Het grootste

deel van deze gemeenten en waterschappen deel van deze gemeenten en waterschappen

werkt samen in regionaal verband. werkt samen in regionaal verband.

ILB staat voor Impuls Lokaal Bodembeheer.

Met de Impuls Lokaal Bodembeheer

ondersteunt het ministerie van VROM de

gemeenten, waterschappen en regionale

samenwerkingsverbanden bij het ontwikkelen

van lokaal of regionaal (water)bodembeleid.

De ondersteuning bestaat uit een adviseur die

decentrale overheden op weg helpt.

Bijvoorbeeld bij het maken van een keuze

tussen generiek en gebiedsspecifiek beleid.

Of bij de verdere stappen die nodig zijn om

het gewenste beleid te ontwikkelen en vast te

leggen. In overleg tussen de gemeenten en/of

waterschappen wordt bepaald waaraan de

uren van de adviseur het best kunnen worden

besteed. Het blijft echter bij een impuls. De

deelnemende gemeenten en waterschappen

moeten vooral zelf met de invoering aan de

slag!

Goede oriëntatieGoede oriëntatieDe deelnemers in 2009 hebben veel tijd

besteed aan het uitvoeren van een goede

oriëntatie op de gevolgen die het Bbk heeft

voor hun beheergebied. Daarnaast is er veel

tijd gemoeid met de vraag in hoeverre het

generieke beleid voldoende mogelijkheden

biedt voor de regio en voor de gemeente.

Volgend jaar zal voor veel deelnemers het

jaar zijn van verdere ontwikkeling van het

gekozen beleid, het eventueel opstellen van

een nieuwe bodemkwaliteitskaart en het

vaststellen van het nieuwe beleid.

De inschrijving voor 2010 is inmiddels

gesloten. In 2010 doen er 52 nieuwe

deelnemers mee. Het ziet ernaar uit dat

er dan circa vierhonderd gemeenten en

achttien waterschappen actief met de

invoering bezig zijn.

Heeft u vragen over de voortgang van de

implementatie van Het bbk? kijk dan op onze

website www.bodemplus.nl.

december 2009, nummer 4

Bodemcentrum maakt vaart met werkvoorraad

Bodemcentrum is bijna door de analyse van zijn werkvoorraad heen. Deze Bodemcentrum is bijna door de analyse van zijn werkvoorraad heen. Deze

landelijk werkende stichting zonder winstoogmerk werd eind 2006 vanuit landelijk werkende stichting zonder winstoogmerk werd eind 2006 vanuit

het bedrijfsleven opgericht. Het doel is bedrijven met een ernstige bodem-het bedrijfsleven opgericht. Het doel is bedrijven met een ernstige bodem-

verontreiniging een totaaloplossing te bieden voor hun bodemproblemen. verontreiniging een totaaloplossing te bieden voor hun bodemproblemen.

Inmiddels zijn ruim 600 van de 1.675 aanmeldingen definitief afgehandeld. Inmiddels zijn ruim 600 van de 1.675 aanmeldingen definitief afgehandeld.

‘En dat is sneller dan verwacht’, meldt directeur Ad Bakermans.‘En dat is sneller dan verwacht’, meldt directeur Ad Bakermans.

ties voor bedrijfsleven en overheid.

Veel dossiers kunnen namelijk snel

administratief worden afgesloten,

omdat er uiteindelijk geen sprake is

van een bodemverontreiniging die

leidt tot het daadwerkelijk uitvoeren

van een sanering. Het aantal uit te

voeren saneringsprojecten is daardoor

ook fors lager dan we oorspronkelijk

hadden begroot: geen tweehonderd,

maar honderd projecten per jaar.’

acties 2010acties 2010Eind 2010 zijn alle bedrijven uit de

werkvoorraad van Bodemcentrum

actief benaderd. Bakermans: ‘Ook

starten we in 2010 met de 275 bedrij-

ven die zich via Stichting Bosatex

hebben aangemeld. Het gaat hierbij

om lastige verontreinigingen van

(voormalige) wasserijen. Daarnaast

willen we het komende jaar graag

helpen bij het nader analyseren en

actief benaderen van de 8.000 aanmel-

dingen bij gemeenten en provincies.

We verwachten namelijk hier een-

zelfde beeld aan te treffen als bij onze

eigen werkvoorraad. Op die manier

krijgen we pas echt goed zicht op het

aantal saneringen dat nog moet wor-

den uitgevoerd. Ook roep ik alle

bevoegde gezagen op om actief

bedrijven die niet voor de bedrijven-

regeling, maar mogelijk wel voor

cofinanciering in aanmerking komen

naar ons te verwijzen. Op die manier

kan er snel met sanering worden

begonnen en daar zijn overheid en

bedrijfsleven bij gebaat. De provincie

Limburg doet dat al. En ook met de

gemeenten Hengelo en Haarlem zijn

al afspraken gemaakt om met behulp

van cofinanciering te saneren. Het zou

fijn zijn als alle bevoegde overheden

dat doen.’

Bedrijven konden zich tot 1 januari

2008 aanmelden om voor subsidie in

aanmerking te komen. ‘Bij de start

dachten we nog dat het zou gaan

om 12.000 bedrijven. Dat zijn er uitein-

delijk 10.000 geworden: 1.675 hebben

zich rechtstreeks via Bodemcentrum

aangemeld, 275 bij Stichting Bosatex

en 8.000 bij de bevoegde gezagen’,

vertelt Bakermans.

‘We hebben tot op heden 750 van

onze 1.675 aanmeldingen in behande-

ling genomen. Dit is al 45 procent van

het totaal! Het grootste deel hiervan

(ruim 600) is definitief afgehandeld,

zonder al te veel financiële consequen-

c O f i N a N c i e R i N G T i j d e l i j k v e R R U i m d

De Europese Commissie heeft toestemming gegeven om

tijdelijk de regeling cofinanciering te verruimen tot

500.000 euro per bedrijf. Deze maatregel is een van de

economische crisismaatregelen van het kabinet en loopt tot

1 januari 2011. Cofinanciering is een stimuleringsregeling

voor bedrijven met een historische bodemverontreiniging

die vòòr 1987 is ontstaan en die niet in aanmerking komen

voor de bedrijvenregeling. De regeling wordt uitgevoerd

door Bodemcentrum. Het subsidiepercentage bedraagt bij

cofinanciering 25 procent of 35 procent.

33

Ad Bakermans

Bodem

44 Editie Bodem+

to

t o

p d

e b

od

em

e d i t i e

Onderhandelingen Amsterdam en Zaltbommel zijn rond

In mei dit jaar bereikte de gemeente

Amsterdam na een jaar onderhande-

len een principe-afspraak met Senter-

Novem/Bodem+ en het ministerie van

VROM. Amsterdam gaat 6,4 miljoen

euro uit eigen middelen investeren

in ontwikkelingslocaties om zo de

ongerechtvaardigde verrijking terug

te betalen.

dossierkennisdossierkennisDe onderhandelingen werden namens

Amsterdam gevoerd door Fred Jansen,

hoofd van de afdeling Bodem coör di-

natie en Grondbank van het Ontwik-

kelingsbedrijf gemeente Amsterdam,

plaatsvervangend hoofd Cindy

Matthijssen en financieel adviseur

Herman Niekus. Het ging om vijftig

verschillende locaties in de gemeente.

‘Het was voor ons best lastig om alle

dossiers van deze bouw- en sanerings-

projecten te achterhalen, omdat wij

hier alleen maar financiële gegevens

hebben’, vertelt Cindy Matthijssen.

‘Gelukkig konden we in de onder-

handelingen veel terugvallen op de

kennis van Fred Jansen, die al meer

dan 25 jaar bij de gemeente Amster-

dam werkt. Hij wist in de meeste

gevallen nog precies te vertellen hoe

en wat er is gebeurd. Ook de lands-

advocaat heeft veel voorwerk gedaan.

Samen met hem, Bodem+ en de dos-

siers van de Dienst Milieu en Bouw-

toezicht hebben we drie ochtenden

bij elkaar gezeten om de lijst door te

werken en gezamenlijk te bekijken of

zaken nog wel kloppen. Zo hebben

we ook heel veel van de lijst kunnen

schrappen. In eerste instantie dachten

wij dat wij rond de twaalf miljoen euro

moesten terugbetalen. Dat is 6,4 mil-

joen euro geworden. We konden

namelijk bewijzen dat we heel veel

projecten uit eigen middelen, dus zon-

der Wbb-subsidie, hadden betaald.

Amsterdam krijgt sowieso maar een

klein deel via ISV-subsidie. Van de circa

45 miljoen euro uitgaven per jaar voor

de periode ISVIII, ontvangen wij voor

vijf jaar ongeveer tien miljoen euro

voor deze stedelijke ontwikkelings-

projecten.’

discussie over oppervlaktesdiscussie over oppervlaktesDe discussies in Amsterdam richtten

zich vooral op ongerechtvaardigde

verrijking bij sociale woningbouw en

de oppervlakte van twee locaties.

Herman Niekus hierover: ‘Van die twee

locaties hadden we maar een klein

stuk gesaneerd, terwijl de terug te

betalen ongerechtvaardigde verrijking

over de totale oppervlakte was bere-

kend. We zijn uiteindelijk uitgekomen

op een veel kleiner gebied. Ook was er

discussie over hergebruik van grond.

Maar daarvan konden we aantonen

Speurwerk in oude archieven, dossierkennis bij medewerkers, foto’s van historische plaatsen Speurwerk in oude archieven, dossierkennis bij medewerkers, foto’s van historische plaatsen

en vooral discussies over aantal locaties en oppervlakten gingen eraan vooraf. Maar uiteindeen vooral discussies over aantal locaties en oppervlakten gingen eraan vooraf. Maar uiteinde--

lijk zijn Amsterdam en Zaltbommel samen met Bodem+ en VROM uit de afwikkeling van lijk zijn Amsterdam en Zaltbommel samen met Bodem+ en VROM uit de afwikkeling van

ongerechtvaardigde verrijking gekomen. Beide gemeenten gaan de komende vijf jaar ieder ongerechtvaardigde verrijking gekomen. Beide gemeenten gaan de komende vijf jaar ieder

op eigen wijze extra investeren in bodemprojecten. op eigen wijze extra investeren in bodemprojecten.

Herman Niekus en Cindy Matthijssen van de gemeente Amsterdam

‘ Goed overleg bij afwikkeling ongerechtvaardigde verrijking’

55december 2009, nummer 4

Onderhandelingen Amsterdam en Zaltbommel zijn rond

w aT i S O N G e R e c h T v a a R d i G d e v e R R i j k i N G ?

Ongerechtvaardigde verrijking kan ontstaan wanneer met Rijksgeld gesaneerde grond van Nederlandse

gemeenten door de sanering meer waard is geworden en deze waardestijging toevalt aan de gemeente.

In dat geval wil het Rijk een deel van de waardestijging terughebben. In 2003 stemde de staatssecretaris

van VROM in met een op gemeenten toegesneden bestuurlijke aanpak van ongerechtvaardigde verrijking,

die betrekking heeft op het kostenverhaal achteraf. Hij gaf daarbij aan dat hij de in dit kader van de

gemeenten te ontvangen middelen weer één op één aan dezelfde gemeente beschikbaar wil stellen. Deze

middelen moeten dan wel worden ingezet als extra investeringen in de bodemkwaliteit. In 2006 heeft

Bodem+ samen met de Werkgroep Bodem (WEB) en in afstemming met VROM enkele vernieuwingen

doorgevoerd in de bestuurlijke aanpak van gemeenten. Een daarvan is de grondwaardenmatrix.

dat we door dit hergebruik maar liefst

21.000 ton grond op de sanerings-

kosten hebben bespaard. Anders had

het ons een half miljoen euro gekost.’

In mei 2009 werden de partijen het

eens en kwam het tot een principe-

afspraak tussen het ministerie van

VROM en de gemeente Amsterdam.

Deze ligt nu ter goedkeuring bij het

gemeentebestuur. Besloten werd dat

Amsterdam het te verrekenen bedrag

in extra bodemsanering ten behoeve

van stadsontwikkeling stopt. Niekus:

‘Bodemsanering is in een stad als

Amsterdam niet leidend. Dat kan ook

niet. Er is zoveel dynamiek in onze

stad. Soms kunnen projecten door

allerlei omstandigheden niet of pas

veel later doorgaan, zoals nu door

de recessie. Vandaar dat we tot deze

afspraak zijn gekomen. Al met al is

het een open discussie met Bodem+

geweest. De gesprekken waren altijd

prettig en er heerste een goede sfeer.’

kloosterstraatkloosterstraatOok de gemeente Zaltbommel kijkt

terug op goede onderhandelingen

over de locatie Kloosterstraat. Met

behulp van de grondwaardenmatrix

en in overleg met de gemeente is in

diverse gesprekken het bedrag aan

ongerechtvaardigde verrijking vast-

gesteld. Vakspecialist Bodem Maddy

van der Maas en beleidsmedewerker

Juridische Kwaliteitszorg/Control

Antoinette van Dam zaten namens de

gemeente Zaltbommel bij de onder-

handelingen. Juridisch adviseur

Geraldien Kok en projectadviseur

Irma Kerkhof van Bodem+ zaten er

namens SenterNovem bij. De feitelijke

overeenkomst werd 31 juli 2009

gesloten. ‘Daar zijn heel veel e-mail-

tjes, discussies en bijeenkomsten aan

vooraf gegaan’, vertelt Van Dam. ‘Ook

moesten we veel in oude stukken

terugzoeken. We zochten vooral naar

de financiële verantwoording uit het

verleden, waaruit zou kunnen blijken

dat wij mogelijk al hadden bijgedra-

gen en terugbetaling dus niet aan de

orde was.’

‘We zijn op een bedrag van 70.374

euro uitgekomen terwijl het eerst

127.554 euro betrof ’, vult Van der Maas

haar collega aan. ‘Wij konden namelijk

aantonen dat een deel van het gesa-

neerde gebied in de Kloosterstraat niet

voor woningbouw is gebruikt, maar als

openbaar gebied is ingericht. En bij

openbaar gebied hanteer je andere

berekeningen dan bij woningbouw.

Voor het overeengekomen bedrag

gaan we het Geografisch Informatie

Systeem (GIS) vullen en willen we

historisch en verkennend onderzoek

‘PROBeeR zOveel mOGelijk ‘PROBeeR zOveel mOGelijk

GeGeveNS BOveN waTeR TeGeGeveNS BOveN waTeR Te

kRijGeN. eN laaT fOTO’S zieN kRijGeN. eN laaT fOTO’S zieN

vaN TOeN eN NUvaN TOeN eN NU’’

Maddy van der Maas (links) en Antoinette van Dam van de gemeente Zaltbommel

doen bij de voormalige gasfabriek op

Bolwerk de Kat. Ook gaan we onze

historische bodembestanden (HBB)

aan 1.511 locaties koppelen. Verder

gaan we ons bodeminformatiesysteem

uitwisselbaar maken, komt er een

onderzoek naar bodemverontreiniging

aan de Molensteeg en willen we een

kansenkaart maken voor een warmte-

koudeopslag in onze gemeente.’

TipsTipsVan Dam heeft nog tips voor gemeen-

ten die nog moeten onderhandelen

over de kosten.

+ ‘Kijk goed hoe de plek nu is ingericht

en kijk goed naar alle data;

+ Probeer zoveel mogelijk gegevens

boven water te krijgen;

+ En laat foto’s zien. Niet alleen van nu,

maar vooral ook van toen. Dat maakt

het onderhandelen een stuk gemak-

kelijker.’

Editie Bodem+6

e d i t i eBodemb

od

em

kw

al

ite

it Bodem+ in startblok voor nieuweprogrammaperiode 2010 – 2014

‘Vijf jaar geleden zag Bodem+ het levenslicht. Aanvankelijk

werden we met enige scepsis ontvangen, maar die is inmid-

dels vervangen door waardering. Het ministerie van VROM,

maar ook de decentrale overheden zijn positief over de

werkzaamheden en geleverde producten. Dat meten we via

klanttevredenheidsonderzoeken, maar ook in onze Klanten-

raad en Opdrachtgeversoverleg’, vertelt Van ’t Wel, een van

de opstellers van de missie en het werkprogramma voor de

komende vijf jaar.

Bodembeleid in ontwikkelingBodembeleid in ontwikkeling‘Onze gezamenlijke kernopgave wordt - het ontwikkelen

van - overgaan naar een duurzaam bodemgebruik om tal

van maatschappelijke opgaven mee op te lossen. Het con-

venant Bodem ontwikkelingsbeleid bepaalt natuurlijk voor

een belangrijk deel de beleids agenda voor de komende

jaren. Dit betekent meer aandacht voor nieuwe inhoudelijke

speerpunten als gebruik ondergrond, gebiedsgericht beleid

en spoedlocaties. Ook Bodem+ zal meer capaciteit in deze

onderwerpen investeren. Overigens in een periode waarin

het personeelsbestand met 10 procent gaat krimpen.

Opdrachtgevers en Bodem+ zullen dus heldere keuzes

maken over wat we minder of anders gaan doen.’

Boerekamp vult aan: ‘Bovendien verandert de taak- en ver-

antwoordelijkheidsverdeling tussen het Rijk en de decen-

trale overheden. Bij een bodembeleid waarbij duurzaam

gebruik van de bodem centraal staat, kan het niet anders

Bodem+ staat aan de vooravond van een nieuwe programmaperiode. Adviseur Berry van

’t Wel en manager Gilbert Boerekamp van Bodem+ vertellen over de veranderingen en de

ambities voor de komende vijf jaar.

dan dat bodemgebruik en bodembeleid in handen van

dezelfde overheidslaag zijn. Deze decentralisatie en het

steeds verder concentreren op kerntaken door VROM zijn de

hoofdredenen waarom er behoefte is en blijft aan een uit-

voeringsorganisatie die de decentrale overheden en het Rijk

ondersteunt. Die organisatie is en blijft: Bodem+.’

‘Bodem+ wil met het aanbieden en borgen van kennis een

succesvolle transitie naar een duurzaam gebruik van bodem

en ondergrond bij de doelgroepen laten slagen. Bodem+ is

dus niet de organisatie die het bodem beleid bepaalt of uit-

voert. Bodem+ ondersteunt vraaggestuurd en verbindt de

diverse overheden die dat wel doen. We willen dat decen-

trale overheden als bevoegd gezag van het bodembeleid in

staat zijn het bodembeleid met kennis en inzicht uit te

voeren. Een goede uitvoering staat voor ons centraal.

Daarom gaat het en daarop richten we ons werk’, benadrukt

Boerekamp. ‘Om dit te realiseren is het van belang dat ook

het Rijk goed zicht houdt op beleidsuitvoering en de even-

tueel daarin voorkomende knelpunten of uitvoeringsvraag-

stukken. Bodem+ gaat zich sterk richten op deze signaal- en

schakelfunctie.’

vernieuwd Bodem+vernieuwd Bodem+Om deze ambities waar te maken, past ook Bodem+ zichzelf

aan. Van ’t Wel: ‘Bodem+ staat of valt met het draagvlak bij

onze doelgroepen. Daarom zien we het als een grote stap

voorwaarts dat Bodem+ nu gezamenlijk wordt aangestuurd

door provincies, gemeenten en VROM. We zijn na onze reor-

ganisatie in september volgens een andere indeling gaan

werken. De nieuwe organisatie van Bodem+ bestaat uit de

clusters Ondersteuning uitvoering bodemconvenant (mana-

ger Auke Oostra); Implementatie en effect meting bodembe-

leid (manager Niek Knaap); Kennisnetwerk bodem

en ondergrond (manager Gilbert Boerekamp).’

Boerekamp: ‘Met deze indeling maken we het voor iedereen

duidelijk welke focustaken Bodem+ voor zichzelf ziet en

vanuit welke rol deze worden uitgevoerd. Onze doelgroe-

pen weten hierdoor waar ze met hun vragen of verzoeken

om ondersteuning terechtkunnen. De samenwerking met

andere organisaties vinden we hierbij van essentieel belang.

Wij voelen ons hier klaar voor en zien een prettige samen-

werking met onze opdrachtgevers, doelgroepen en

beleidsnabije partnerorganisaties tegemoet.’

k l a N T T e v R e d e N h e i d S O N d e R z O e k

In 2009 heeft Bodem+ de klanttevredenheid gemeten. De hoofdconclusies

(op basis van 437 respondenten) zijn:

+ de website, elektronische nieuwsbrieven en Editie Bodem+ worden

gelezen en gewaardeerd;

+ driekwart van de respondenten bezoekt de bijeenkomsten van Bodem+

en beoordeelt deze als positief;

+ de wettelijke taken worden deskundig en tijdig uitgevoerd;

+ driekwart van de respondenten geeft aan dat Bodem+ effect heeft op

de doelgroepen en hun handelen naar duurzaam bodembeheer;

+ Bodem+ is volgens de respondenten betrouwbaar, deskundig en

klantgericht;

+ Bodem+ mag inspirerender worden.

77december 2009, nummer 4

‘ BiellS­portaal moet Google voor bodeminformatie worden’Eind dit jaar loopt het project BIELLS af. BIELLS staat voor BodemInformatie Essentieel voor Landelijke en Eind dit jaar loopt het project BIELLS af. BIELLS staat voor BodemInformatie Essentieel voor Landelijke en

Lokale Sturing. Het project, waarvoor een landelijk webportaal, interactieve kaart en toetsingsmodule voor Lokale Sturing. Het project, waarvoor een landelijk webportaal, interactieve kaart en toetsingsmodule voor

grondverzet zijn ontwikkeld, maakt informatie en kaarten over de bodem en ondergrond toegankelijk. grondverzet zijn ontwikkeld, maakt informatie en kaarten over de bodem en ondergrond toegankelijk.

Het webportaal gaat in december online en moet als het ware het “Google” worden voor bodeminformatie, Het webportaal gaat in december online en moet als het ware het “Google” worden voor bodeminformatie,

vindt Nol Witte, lid kernteam BIELLS. vindt Nol Witte, lid kernteam BIELLS.

Witte is beleidsmedewerker Informatievoorziening afdeling

Bodemsanering bij de Provincie Zuid-Holland en straks ook

zelf gebruiker van het BIELLS-portaal. ‘Ons doel was de

ontwikkeling van een portaal dat de bodemwereld voor

iedereen zou ontsluiten. We wilden de versnipperde

bodeminformatie van de verschillende bronhouders als

gemeenten, provincies en waterschappen via één platform

aanbieden. Ontsnipperen en ontsluiten dus. Hierin zijn

we niet meer uniek. Er komen steeds meer landelijke web-

loketten, die (geo)informatie bij bronhouders ontsluiten.

Nu willen we vooral aansluiten bij die landelijke portalen,

zoals het Nationaal Georegister.’

Hij vervolgt: ‘Waar we wel uniek in zijn, is de manier waarop

je bij ons informatie kunt vinden. Het BIELLS-portaal heeft

een associatieve zoekfunctie. Je kunt bij ons niet alleen

informatie over de verschillende bodemthema’s vinden,

maar ook verwante thema’s. We hebben daarvoor de bril

opgezet van onder meer een landbouwkundige, een plano-

loog, een natuurontwikkelaar en een hydroloog. Vervolgens

hebben we gekeken wat voor vragen zij over de bodem

hebben en welke (geo)informatie ze nodig hebben om

deze vragen te beantwoorden. Er zijn uiteraard ook nog

ontwikkelpunten. BIELLS heeft verschillende zoekingangen,

dat maakt het webportaal nu nog vrij onoverzichtelijk.

Daaraan moeten we nog werken.’

innovatiefinnovatiefLoopstra, senior beleidsadviseur Informatiemanagement

bij het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden

in Houten, is enthousiast over de associatieve zoekfunctie.

Ellen was als adviseur betrokken bij de gebruikerstesten van

BIELLS. ‘De weg van zoeken naar vinden is bij een internet-

portaal van levensbelang. Hoe ontsluit je gegevens zo

dat informatie gemakkelijk te vinden is, ook als mensen

bepaalde vaktermen niet helemaal weten? Bij BIELLS zijn

ze op dat punt zeker vernieuwend bezig. De associatieve

zoekfunctie toont lef. Ze durven daarbij af te wijken van

gebaande paden. Van dergelijke creativiteit ben ik persoon-

lijk voorstander. Wie bijvoorbeeld “lijk” intikt, krijgt de vraag

of hij/zij misschien “veenlijken” bedoelt. Van daaruit word je

naar “veengronden” geleid. Associatie is natuurlijk heel per-

soonlijk. De een vindt een bepaalde associatie een logische

stap, de ander kan daarin niet mee. Vakmensen zoeken

associatief heel anders dan een burger. Daarmee moet bij

de verdere ontwikkeling dus goed rekening worden gehou-

den. Ook mag het portaal van mij nog gebruiksvriendelijker

en toegankelijker worden. De logica van bepaalde vensters

ontbreekt nu nog.’

Loopstra is straks geen eindgebruiker van het webportaal,

maar volgt vanuit haar vakgebied de landelijke ontwikkelin-

gen rond geoportalen om een significante bijdrage te leve-

ren aan de ontwikkeling van een geoportaal voor de water-

schappen. ‘Steeds meer mensen zien het belang van een

goed databestand en zijn zich ervan bewust dat je alleen op

basis van goede data uitspraken kunt doen die hout snijden.

Mede dankzij de eisen die de overheid aan standaardisering

stelt, komen er steeds betere webportalen. BIELLS kan hier

mooi op aansluiten, al hangt het succes van BIELLS natuur-

lijk af van het goed op orde krijgen en uitwisselbaar maken

van data bij de bronhouders. Ik zal mijn collega’s van het

hoogheemraadschap die afhankelijk zijn van bodem-

informatie zeker met BIELLS laten kennismaken.’

Overigens zijn er na de gebruikerstest nog meer testen

uitgevoerd. Deze hebben ervoor gezorgd dat de gebruiks-

vriendelijkheid sterk is verbeterd.

e d i t i eBodem

88 Editie Bodem+

bo

de

mb

el

eid

Bodemprofessionals vinden elkaar op nieuwe website

Nieuw: kennisplein Ondergrond

De bodemondergrond krijgt steeds meer belangstelling. Logisch, want de mogelijkheden De bodemondergrond krijgt steeds meer belangstelling. Logisch, want de mogelijkheden

zijn groot. Denk aan bodemenergie (warmte- koudeopslag, WKO), ondergronds bouwen, zijn groot. Denk aan bodemenergie (warmte- koudeopslag, WKO), ondergronds bouwen,

ondergrondse opslag van afvalstoffen en COondergrondse opslag van afvalstoffen en CO22 of gebiedsgericht grondwaterbeheer. of gebiedsgericht grondwaterbeheer.

Om alle beschikbare informatie te bundelen en het bodemprofessionals mogelijk te maken Om alle beschikbare informatie te bundelen en het bodemprofessionals mogelijk te maken

hierover te netwerken, is eind 2009 de website Kennisplein Ondergrond gelanceerd.hierover te netwerken, is eind 2009 de website Kennisplein Ondergrond gelanceerd.

Veel organisaties houden zich met de ondergrond bezig.

Actuele informatie over beleid, techniek en praktijkervarin-

gen stimuleert het duurzaam gebruik en de zorg voor de

bodem. Het kennisplein bundelt kennis en informatie over

de ondergrond en maakt deze toegankelijk. Hiermee is het

Kennisplein Ondergrond dé plek om kennis, informatie en

ervaringen op het gebied van bodemenergie met elkaar te

delen. Het geeft belanghebbenden een manier om op de

hoogte te blijven van beleidsontwikkelingen, praktijkkennis

uit te wisselen en ondersteuning te bieden bij de integrale

aanpak van het bodembeleid. Zo draagt het op duurzame

en bewuste wijze bij aan een brede invoering van gebieds-

gericht beheer van de ondergrond in Nederland. Het Ken-

nisplein Ondergrond ondersteunt de decentrale overheden

(provincies, gemeenten, milieudiensten en waterschappen),

maar ook drinkwaterbedrijven en milieuadviseurs of pro-

jectleiders bij de invoering van ondergrondse thema’s als de

gebiedsgerichte aanpak van verontreinigd grondwater.

Initiatiefnemers zijn het ministerie van VROM en Bodem+.

Zij werken daarbij nauw samen met SKB, die input levert.

Het ministerie van VROM en Bodem+ gaan actualiteiten

over de ondergrond onder meer via dit kennisplein commu-

niceren. Het eigenaarschap van de website ligt breder:

iedereen die kennis, informatie en ervaringen deelt en daar-

voor een goed platform zoekt, is eigenlijk “eigenaar”.

Ontwikkelingen ondergrondOntwikkelingen ondergrondHet is belangrijk om tijdig te starten met de afwegingen

tussen verschillende bodemfuncties en de relatie tussen

boven- en ondergrond. Vooral omdat het steeds aantrekke-

lijker wordt om de ondergrond te benutten en er steeds

minder bovengrondse ruimte beschikbaar is. Ook is er

steeds meer aandacht voor een kwaliteitsverbetering van

de leefomgeving. Daarnaast kan de ondergrond bijdragen

aan het realiseren van klimaatdoelstellingen en verminde-

ring van de CO2-uitstoot.

Met het toenemende gebruik ontstaat er behoefte om het

gebruik van de ondergrond te ordenen. Mogelijke conflic-

ten over het gebruik van de ondergrond moeten worden

vermeden. Bovendien kent de ondergrond veel kenmerken,

die bescherming nodig hebben, zoals het leveren van

schoon drinkwater. Daarom streeft het Rijk naar een duur-

zaam gebruik van de ondergrond. Via het kennisplein blijft

u op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het

gebied van duurzaam gebruik van de ondergrond, zoals de

Rijksvisie op duurzaam gebruik van de ondergrond.

Opbouw kennispleinOpbouw kennispleinDe nieuwe website wordt in de periode 2009 – 2012 opge-

bouwd. Het eerste jaar staat de opbouw van kennis en ken-

nisuitwisseling over gebiedsgericht beheer (integrale aan-

pak) centraal. Hieronder valt ook de WKO. In het eerste

kwartaal van 2010 wordt gestart met de kennisopbouw en

kennisuitwisseling over de Rijksvisie op de ondergrond.

U kunt echter nu al op de website terecht voor onder meer

het laatste nieuws, achtergrondinformatie, informatie over

de betrokken organisaties en het downloaden van belang-

rijke stukken. Alle reden om snel even te kijken.

Ondergrondse warmte- koudeopslag

zomerwinter

99december 2009, nummer 4

Bodem+ ondersteunt, op verzoek, buitenlandse overheden bij het Bodem+ ondersteunt, op verzoek, buitenlandse overheden bij het

vormgeven van hun bodembeleid in de breedste zin van het woord. vormgeven van hun bodembeleid in de breedste zin van het woord.

Dat gebeurt nu ook in China, waar Bodem+ voorname Chinese Dat gebeurt nu ook in China, waar Bodem+ voorname Chinese

milieubeschermingsambtenaren gaat helpen bij het opzetten en milieubeschermingsambtenaren gaat helpen bij het opzetten en

invoeren van een bodembeheerbeleid. Half november vond de invoeren van een bodembeheerbeleid. Half november vond de

kick-off plaats in Beijing. Na een trainingssesie in Nederland, kick-off plaats in Beijing. Na een trainingssesie in Nederland,

sluit het project in de zomer 2010 af met een seminar in Beijing.sluit het project in de zomer 2010 af met een seminar in Beijing.

‘Nederland heeft op milieugebied

ruime ervaring opgebouwd op het

niveau van beleid en uitvoering, vooral

als het gaat om gebiedsgericht bodem -

beleid’, vertelt Ton Honders. Hij is

projectleider internationale samen-

werking en bodemkwaliteit bij

Bodem+. ‘Die ervaring met bodemver-

ontreiniging is een goed vertrekpunt

voor internationale samenwerking.

Wij willen die kennis en ervaring met

andere landen delen en hen onder-

steunen bij de aanpak van hun

bodem problemen. Zo geeft Bodem+

regelmatig trainingen in het buiten-

land en adviseren we de publieke en

private sector over buitenlandse wet-

en regelgeving. Daarnaast brengen

we Nederlandse en buitenlandse

bedrijven met elkaar in contact.’

europa en BRic­landeneuropa en BRic­landenBodem+ (in het buitenland Soil+) doet

dat in de Europese Unie voor nieuwe

EU-lidstaten en kandidaat-lidstaten als

Bulgarije, Roemenië en Turkije. Hon-

ders: ‘De nieuwe EU-leden kunnen bij

ons informatie krijgen over de Euro-

pese spelregels op milieugebied,

watermanagement en afvalbeheer.

Ook helpen wij hen graag bij de opzet

van een goed bodembeleid, de

beleidsuitvoering en de evaluatie

daarvan. De contacten met de over-

heid in Roemenië lopen al vanaf 2007.

Hieruit is een seminar voortgekomen

dat in 2008 in Boekarest plaatsvond.

Diverse Roemeense en Nederlandse

overheden namen hieraan deel,

evenals kennisinstituten en het Neder-

landse bedrijfsleven, vertegenwoor-

digd via het Netherlands Soil

Partner ship (NSP). Daarnaast richten

we ons ook op de zogenoemde BRIC-

landen, Brazilië, Rusland, India en

China. Dit zijn landen met groeiende

economische markten.’

Hij vervolgt: ‘De afgelopen jaren zijn er

door de afdeling Bodem van het minis-

terie van VROM zeer goede contacten

gelegd met de Chinese beleidsmakers

van het ministerie van Milieu. Dat

heeft in november 2008 geleid tot de

ondertekening van een Memorandum

van Understanding over bodemsane-

ring, afvalmanagement en illegale

afvalstromen door minister Cramer

van VROM en de Chinese minister van

Milieubescherming. Bij bodemsane-

ring gaat het vooral over kennisuitwis-

seling tussen bedrijven. Bij afval om

het beter monitoren van afvalstromen

vanuit Nederland naar China. Om

invullng aan het Memorandum te

geven, zijn er dit jaar twee projecten

op bodemgebied gestart. Het ene

wordt door het RIVM getrokken.

Daarbij helpt Nederland de Chinese

overheid met het ontwikkelen van

bodemkwaliteitsnormen en bodem-

risico scenario’s. Het andere wordt

getrokken door Bodem+, het Nether-

lands Soil partnership, VROM, het

RIVM en DCMR Milieudienst Rijnmond.

Dit richt zich op de opzet en imple-

mentatie van een bodembeheer-

beleid.’

eerste trainingsessieeerste trainingsessieDe projecten zijn medio november

gestart. De kick-off meeting was in

Beijing. Honders: ‘Ons project bevat

drie componenten: het houden van

presentaties, kennismaken met rele-

vante aspecten van het Chinese

beleidsinstrumentarium en het advise-

ren van haalbare bodembeleidsdoel-

stellingen. Het project is in november

gestart met een eerste trainingsessie

van voorname Chinese milieuambtena-

ren. Zeven docenten van verschillende

organisaties (VROM, RIVM, DCMR

Milieudienst Rijnmond, NSP en milieu-

adviesbureaus) gaven trainingen op de

gebieden bodembescherming, duur-

zaam bodembeheer en het saneren van

verontreiningde locaties en het daarbij

behorende praktische instrumenta-

rium. Ook de Chinezen gaan in het

kader van kennisuitwisseling een aan-

tal presentaties verzorgen, zodat we

kunnen kennismaken met het huidige

bodembeleid in China en de stand der

techniek. Daarnaast brengen we een

praktijkbezoek aan een aantal locaties

in Beijing. In maart of april 2010 komt

er een groep Chinese ambtenaren en

wetenschappers voor een tiendaagse

studiereis naar Nederland. We sluiten

het project in de zomer van 2010 af met

een seminar in Beijing. Afhankelijk van

de vraag uit China zit ons project er dan

op. Wel worden er dan nog demonstra-

tieprojecten in China gehouden.

Uiteraard hopen we dan ook dat het

Nederlandse bedrijfsleven een rol kan

spelen bij de uitvoering.’

Bodem+ traint chinese topambtenaren

Minister Cramer van VROM ondertekende

in november 2008 het Memorandum van

Understanding in Beijing

Editie Bodem+

Bodeme d i t i e

1010

bo

de

mv

ra

ge

n

vraag en antwoord bodemhelpdeskvraag en antwoord bodemhelpdesk

De helpdesk van Bodem+ ontvangt dagelijks zo’n 25 à 30 zeer uiteenlopende vragen over De helpdesk van Bodem+ ontvangt dagelijks zo’n 25 à 30 zeer uiteenlopende vragen over

bodem, wet- en regelgeving. Op 21 augustus 2009 ontvingen wij de 25.000ste bodemvraag bodem, wet- en regelgeving. Op 21 augustus 2009 ontvingen wij de 25.000ste bodemvraag

sinds ons bestaan. Daarom dit keer aandacht voor deze 25.000ste vraag zelf.sinds ons bestaan. Daarom dit keer aandacht voor deze 25.000ste vraag zelf.

De 25.000ste bodemvraag: wat moet ik doen om afgestemd bodembeleid te krijgen voor het wat moet ik doen om afgestemd bodembeleid te krijgen voor het opstellen van een bodembeheernota voor een eigen terrein dat gemeenteoverschrijdend is opstellen van een bodembeheernota voor een eigen terrein dat gemeenteoverschrijdend is (bijvoorbeeld een spoortraject of natuurgebied)? (bijvoorbeeld een spoortraject of natuurgebied)?

Het Besluit bodemkwaliteit legt de bevoegdheid tot het

vaststellen van een bodembeheernota neer bij de

gemeente. Wel kan iedere belanghebbende zelf initiatief

nemen om een bodembeheernota op te stellen. Een terrein-

eigenaar kan dus voor zijn eigen terrein een bodembeheer-

nota opstellen en die ter vaststelling aanbieden aan de

betreffende gemeente, of gemeenten waar het terrein

zich bevindt. De gemeente kan dan voor het terrein een

deelbodembeheernota vaststellen en er vervolgens voor

kiezen die al dan niet te integreren in de totale gemeente-

lijke bodembeheernota. Voordeel van integratie is dat het

de uitwisseling van grondstromen tussen het betreffende

terrein en andere delen van de gemeente uniformeert en

vereenvoudigt.

Is er sprake van meerdere gemeenten, dan moet elke

gemeente apart voor haar deel dezelfde deelbodembeheer-

nota vaststellen. Na vaststelling, gelden op het betreffende

terrein de spelregels uit de deelbodembeheernota’s. Is er

sprake van een zogenoemde Wm-inrichting waarvoor de

provincie bevoegd gezag is, dan houdt de provincie ook

toezicht op naleving van de deelbodembeheernota. Omdat

de gemeente de nota moet vaststellen, adviseren wij om

voorafgaand daaraan met de gemeente(n) en eventueel

de provincie te overleggen.

hoe lang is een bodemonderzoeksrapport of partijkeuring geldig?hoe lang is een bodemonderzoeksrapport of partijkeuring geldig?

Het Besluit bodemkwaliteit, maar ook de Wet

bodembescherming, stellen bewust geen

maximale geldigheidstermijn aan een partij-

keuring of bodemonderzoek. Dit vergt maat-

werk en moet dus per situatie door het

bevoegde gezag worden bekeken. De geldig-

heid is onder meer afhankelijk van wat er in de

tussenliggende periode is gebeurd met een

locatie of partij grond en de typen verontreini-

gingen die eventueel in de bodem/grond zijn

aangetroffen. Verder is in het Besluit bodem-

kwaliteit opgenomen dat partijkeuringen en

erkende kwaliteitsverklaringen of andere

bewijsmiddelen die op grond van het Bouw-

stoffenbesluit zijn afgegeven, geldig blijven

voor de duur van de betreffende verklaring tot

maximaal drie jaar na inwerkingtreding van

het Besluit.

R e c T i f i c aT i e v a N e e N a N T w O O R d U i T d e v O R i G e e d i T i e B O d e m +

moeten werkzaamheden altijd strikt conform het daarvoor geldende moeten werkzaamheden altijd strikt conform het daarvoor geldende normdocument worden uitgevoerd? normdocument worden uitgevoerd? In principe wel. Artikel 18 lid 1 Besluit bodemkwaliteit (Bbk) bepaalt namelijk dat het

verboden is werk uit te voeren dat in strijd is met het daarvoor geldende normdocument.

Het tweede lid biedt echter de mogelijkheid om bij wettelijk voorschrift af te wijken van

het normdocument. Kortom, afhankelijk onder welke wet- en regelgeving een bepaalde

activiteit wordt uitgevoerd, zijn er al dan niet mogelijkheden om hiervan af te wijken.

In het geval van de Wet bodembescherming (Wbb) biedt deze onvoldoende basis om bij

beschikking af te wijken van bepaalde onderdelen van een BRL. Bij het ontbreken van deze

wettelijke basis is het afwijken van werkvoorschriften uit het normdocument alleen toege-

staan als hier in het normdocument zelf ruimte voor wordt geboden. Ook als het bevoegd

gezag op grond van een wettelijk voorschrift mag afwijken van het normdocument, wordt

aangeraden om van die bevoegdheid alleen gebruik te maken als dat in concrete situaties

noodzakelijk is.

december 2009, nummer 4 11

initiatief SkB­Twente: Samen sta je sterker

Kuipers is directeur van adviesbureau

Envita en Lankelma Geotechniek in

Almelo en lid van de netwerkorganisa-

tie SKB (Stichting Kennisontwikkeling/

Kennisoverdracht Bodem). Het idee

voor een eigen regionaal platform

ontstond tijdens een van de SKB-

bijeenkomsten in Amersfoort.

Kuipers: ‘We waren daar aan het brain-

stormen over het onderwerp kennis-

overdracht. Als het om bodembeleid

gaat, heb je elkaar als bevoegd gezag,

opdrachtgever, aannemer en advies-

bureau hard nodig. Maar in de praktijk

werk je vaak langs elkaar heen. Gebrek

aan kennis en begrip zijn daarvan de

grootste oorzaken. Bevoegde gezagen

praten met elkaar, aannemers praten

met elkaar, projectontwikkelaars doen

dat ook, maar er is bij bodemprojecten

weinig overleg met de groepen onder-

ling. Terwijl je zoveel meer voor de

bodem kunt bereiken als er onderling

meer samenwerking en begrip is.

Daarom zijn we in Twente onder SKB-

vlag met dit platform gestart. We

hebben ervoor gekozen niet te com-

mercieel te zijn en de schijn van bouw-

fraudeachtige toestanden te vermij-

den. Onze deelnemers zijn actief

betrokken bij bodemgerelateerde

activiteiten in de regio Twente en in

het bezit van een postadres in een van

de Twentse gemeenten.’

kerngroepkerngroepDe kerngroep van SKB-Twente bestaat

uit acht instanties: de gemeenten

Enschede en Almelo, projectontwikke-

laar Plegt-Vos Vastgoedontwikkeling,

woningbouwvereniging De Woon-

plaats, de bedrijven NTP Milieu,

Dusseldorp Infra, Sloop en Milieutech-

niek en de milieuadviesbureaus Envita

en Lankelma Geotechniek en Geofox-

Lexmond.

Kuipers: ‘Wij onderkennen dat we als

partijen een onderdeel vormen van

een keten van actoren, die gezamen-

lijk invulling aan het werkveld bodem

geven en alles wat daarmee samen-

hangt. Onze missie is om deze keten

te verbeteren en op verschillende

niveaus kennis uit te wisselen.

Zo organiseren we elk jaar een mid-

dagseminar en zogenoemde drie op-

weg-naar-huis bijeenkomsten met

actuele thema’s. De bijeenkomst van

23 november ging bijvoorbeeld over

de mogelijkheden van warmte-

koudeopslag. Die dag hebben we ook

project ontwikkelaars gevraagd te

komen. En de keer ervoor hebben we

de bijeenkomst bij een waterschap

gehouden om ook daarmee kennis uit

te wisselen.’

Opleidingen en traineeshipOpleidingen en traineeshipHet platform heeft meer plannen.

Kuipers: ‘Er is veel behoefte aan goed

geschoold personeel. Daarom willen

we het werken op en in de bodem ook

uitdragen naar opleidingsinstituten.

Bijvoorbeeld door in Twente (deel)

opleidingen op te zetten en te onder-

steunen. Deels willen we dat doen met

de Bodembreedacademie en deels via

het verzorgen van gastcolleges op de

scholen hier in de buurt. Ook denken

we aan onderlinge traineeships voor

medewerkers. Zo zou een ambtenaar

een maand bij een aannemer kunnen

werken en een medewerker van een

adviesbureau bij een gemeente. Ook

dit idee is tijdens de laatste bijeen-

komst positief ontvangen en zal

verder worden uitgewerkt.’

eigen middeleneigen middelenMaar uitvoeren betekent hier ook zelf

betalen, verklaart Kuipers. ‘Wij krijgen

geen subsidie en moeten dus initiatie-

ven uit eigen middelen betalen. Dat is

jammer, omdat dit initiatief juist heel

positief uitpakt voor alle partijen die

met bodemprojecten te maken heb-

ben, of het nu gaat om de overheid,

het bedrijfsleven of milieuadvies-

bureaus. De verschillende partijen zien

elkaar niet langer als tegenkrachten,

maar als actoren in een proces. En dat

is grote winst. Er is ook een gemeen-

schappelijk belang: door te zorgen

voor beter begrip, meer kennis en

opleidingen, kunnen we veel effectie-

ver werken. Er is dan ook veel belang-

stelling uit andere delen van ons land

voor dit initiatief.’

wilt u meer weten over skb-twente?

neem dan contact op met paul kuipers

(0546 53 20 74)

Een Tukker wil niet op een leeflaag wonen. Dat was in 2007 de titel van de Een Tukker wil niet op een leeflaag wonen. Dat was in 2007 de titel van de

eerste bijeenkomst van SKB-Twente. Daarmee zette dit kennisplatform in de eerste bijeenkomst van SKB-Twente. Daarmee zette dit kennisplatform in de

regio Twente zich meteen op de kaart. Je bereikt immers meer door beter regio Twente zich meteen op de kaart. Je bereikt immers meer door beter

samen te werken en relevante kennis in brede kring te delen. De leden van samen te werken en relevante kennis in brede kring te delen. De leden van

het platform zijn afkomstig uit het bedrijfsleven, de projectontwikkeling, het platform zijn afkomstig uit het bedrijfsleven, de projectontwikkeling,

de milieuadviesbureaus. Initiatiefnemer Paul Kuipers vertelt er meer over.de milieuadviesbureaus. Initiatiefnemer Paul Kuipers vertelt er meer over.

Colofon SenterNovem voert beleid uit voor verschillende overheden op het gebied van innovatie, energie & klimaat, en milieu & leef omgeving en draagt zo bij aan innovatie en duurzaamheid. Meer informatie: www.senternovem.nl

Bodem+ streeft naar een duurzaam gebruik van de bodem. De organisatie stelt zich ten doel een gids te zijn voor de decentrale overheden in de uitvoeringspraktijk. Onder meer door middel van een praktijkgerichte vertaling van beleid, de introductie van instrumenten en het vervullen van een vraagbaak-functie. Ook geeft Bodem+ aan het Ministerie van VROM beleidsadviezen en feedback op beleidsvoornemens vanuit de kennis die zij heeft van de uitvoeringspraktijk.

RedactieadresSenterNovemDirectie Milieu en leefomgevingBodem+Postbus 93144 2509 AC Den Haag Telefoon: 070 373 51 23 Telefax: 070 373 51 00E-mail: bodemplus@senternovem.nlInternet: www.senternovem.nl/bodemplus

In opdracht van

e d i t i eBodem

SPRONG doet bodem levenDe juiste kennis en belangen aan tafel krijgen, is bij het

opstellen van een goed bodembeleid onmisbaar. Maar hoe

doe je dat? Met financiele steun van SKB ontwikkelde een

consortium van partijen “SPRONG”. Een manier om samen

met eigenaren, gebruikers en andere belanghebbenden

een realistische en gedragen bodemvisie op te stellen.

me

er

ov

er

bo

de

m

getekende bodemconvenant. ‘Hieruit

blijkt dat gebiedsgericht werken en

samenwerken belangrijk is, maar de

uitwerking daarvan laat het convenant

over aan de regionale en lokale over-

heden. SPRONG (de naam staat voor

Stakeholder PaRticipatie bij de Ontwik-

keling van Gebiedsspecifieke Bodem-

ambities) richt zich op dit proces. De

aanpak laat zien hoe je via dialoog met

belanghebbenden binnen en buiten de

eigen organisatie tot een integrale

bodemvisie kunt komen. Vooral de

dialoog met belanghebbenden

binnen de eigen organisatie is daarbij

belangrijk. Interne belangen zijn soms

van meer invloed op het slagen van

een project dan externe belangen.

Ook beeldvorming is bepalend voor

het al dan niet slagen van een project.

Wil je bijvoorbeeld een duurzaam

bodembeleid ontwikkelen, dan is het

goed om eerst vast te stellen wat ieder-

een onder duurzaamheid verstaat en

welk beeld de projectgroepleden

daarbij hebben.’

Tweedaagse cursusTweedaagse cursusSPRONG is eerder dit jaar uitvoerig

getest in de gemeente Gorinchem en

de provincie Groningen. Aan de hand

daarvan is de aanpak verder ontwik-

keld. Het komende jaar krijgen andere

overheden de mogelijkheid om ook

met de ervaringen uit het SPRONG-

project kennis te maken. ‘We doen dat

via een tweedaagse cursus, waar we

ingaan op de verschillende methoden

om tot een bodemvisie te komen.

Daarbij spelen Josée Woertman van de

provincie Groningen en Dick Rumpff

van de gemeente Gorinchem een

belangrijke rol. Dick zal vertellen hoe

Gorinchem samen met collega’s en

belanghebbenden buiten deze

gemeente tot een bodemvisie is geko-

men. Josée zal duidelijk maken welke

drie stappen de provincie Groningen

heeft gezet om tot een bodemvisie te

komen: verkenning (wie houdt zich

waar mee bezig), visievorming (wat

willen we samen bereiken) en door-

werking (hoe ondersteunen wij imple-

mentatie). Deelnemers kunnen direct

met het SPRONG-projectteam sparren

over de SPRONG-mogelijkheden voor

hun organisatie.’

‘SPRONG is beslist geen kookboek’,

zegt procesadviseur Gerald Jan Ellen

van TNO stellig. ‘Zo van: hier heb je de

methode, doorloop vijf stappen en je

bent klaar. Het is veel meer een bena-

dering, waarbij belangen, kennis en

invoering centraal staan. De bodem-

visie wordt als doel en middel gebruikt.

Centraal staat een proces op maat

voor overheden om duurzaam bodem-

beheer te bereiken.’

Uitwerking convenantUitwerking convenantSPRONG geeft volgens Ellen eigenlijk

handen en voeten aan het onlangs

FotografieANP-photo (cover)Ton Borsboom (pagina 4)Gemeente Zaltbommel (pagina 5)

Eindredactie en productiebegeleidingAfdeling Communicatie - SenterNovem

Oplage 4.250

Aan deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend.

Cartoon

SKB/Bodem +/Deltares/TNO/Royal HaskoningGemeente Gorinchem/Provincie Groningen