Huidige en toekomstige wetgeving ter bescherming van...

Huidige en toekomstige Huidige en toekomstige wetgeving ter bescherming wetgeving ter bescherming van varkensvan varkens

Dr. ir. Dr. ir. Bart SonckBart Sonck (1) (1) Ir.Ir.SuzySuzy Van Van Gansbeke Gansbeke (2)(2)Dr. Frank Dr. Frank TuyttensTuyttens (1)(1)

(1) DvL(1) DvL--CLOCLO(2) Dienst Ontwikkeling Dierlijke Productie(2) Dienst Ontwikkeling Dierlijke Productie

DvL-CLO, Bart Sonck Wetgeving bescherming varkens

INHOUDINHOUD

� Inleiding� Wat is dierenwelzijn en hoe meten ?� Varkensstallen: historiek - toekomst ?� Situering wetgeving� Advies van Wet.Vet.Comité� Huidige richtlijn versus nieuw voorstel� Punten ter discussie� Punten van aandacht voor toekomstig onderzoek� Besluiten


Dierenwelzijn ?Dierenwelzijn ?

� Individu slaagt erin zijn omgeving te beheersen: welzijn goed

� Meetbaar ? -> Welzijnsindicatoren– GEZONDHEID

– PRODUCTIVITEIT

– FYSIOLOGISCHE INDICATOREN

– ETHOLOGISCH ONDERZOEK


Dierenwelzijn (vervolg)Dierenwelzijn (vervolg)

� Gezondheid– vrij van ziekten en kwetsuren– grens gezondheid en ziekte: vaag– pijn– stressoren

� Productiviteit– eigenschap van een individu– voorzichtigheid


Dierenwelzijn (vervolg)Dierenwelzijn (vervolg)

� Ethologische onderzoek– gedrag in omgeving bestuderen– voorkeurtests en motivatie

� Combinatie van welzijnsindicatoren� Evaluatiesystemen: ‘TGI’ /model-Bracke

� Fysiologische indicatoren– reactie op stress en activiteit van de as

hypothalamus-hypofyse-bijnierschors– gehalte aan adrenaline, noradrenaline en

corticosteron– goede maatstaf


TOT

1960

kleine stapelspolyvalente hokkengeen isolatiegeen ventilatiegeen verwarmingvolledig op stro

invoering kraamkooikraamkooi kraamstalgespecialiseerde roostervloereninvoering betonroostervloerenisolatieventilatieverwarming stal + b. nestmeer dieren per bedrijfvervroegd spenen

nog vroeger spenengrotere stapelsbiggenhok tot 35 kgverbeterde uitrustingverbeterd stalklimaat

nog grotere stapelsverbeterde uitrustingverbeterd stalklimaatautomatie robotisatieelectronische veebewakingburgerkritiek-dierenwelzijn-milieubelasting

1960

-

1975

1975

-2000

TOE-

KOMST

HistoriekHistoriekVarkensstallenVarkensstallen


VarkensstallenVarkensstallen� Zijn gespecialiseerd dwz aangepast aan

de levenscyclus� Stallen:

– kraamstallen– biggenstallen voor gespeende biggen– dekstal voor guste zeugen + berenhokken– stallen voor drachtige zeugen– vleesvarkensstallen

� KB 23 juni 1994: bescherming van varkens in varkenshouderijen

� Nekaanbinden zeugen van 1.1.2001, elk aanbinden vanaf 1.1.2006 verboden


SitueringSituering

� Wetgeving op 3 niveaus:– Raad van Europa : conventies– Europese Unie

• bevoegd voor dierenwelzijn van landbouwhuisdieren

– op de bedrijven– bij slachten– gedurende transport

• economische belangen !

– Nationale wetgeving : omzetting Europese richtlijnen


SitueringSituering

� Algemeen : landbouwhuisdieren

– richtlijn 98/58/EG, KB 1/03/2000

– weinig concreet, principieel vermijden van lijden en pijn

� Soortspecifiek : varkens / leghennen / kalveren

– varkens: richtlijn 91/630/EG, KB 23/06/1994


� Personeel� Controle� Register� Bewegingsvrijheid� Gebouwen en behuizing� Niet in gebouwen gehouden

dieren� Automatische of mechanische

apparatuur� Voeder, water en andere

stoffen� fokmethoden

� Voldoende, bekwaam� dagelijks, voldoende, verlichting� medische zorg en sterfgevallen� voldoende� materialen, onderhoud, klimaat,

licht� beschutting� dagelijkse controle,

noodsysteem, alarm� voldoende, gezond,…

� geen oorzaak van pijn, lijden,….

AlgemeenAlgemeen: : landbouwhuisdierenlandbouwhuisdieren


� 16/1/2001 : Voorstel nieuwe Europese richtlijn

– belangrijkste inhoud: groepshuisvesting drachtige zeugen

� 19/11/1991 : Richtlijn 91/630/EEG

– aanbinden zeugen in stappen verboden

– minimumnormen voor ruimte gebruiksvarkens

– andere eisen meestal aspecten van goed vakmanschap (waar welzijn evenredig is met productiviteit, bvb controle op gezondheid, vermijden van letsels en verwondingen,….)

Onder druk Onder druk -- nieuwe wetgeving nieuwe wetgeving


MinimumnormenMinimumnormen

� Gemiddeld gewicht� tot 10 kg� 10-20 kg� 20-30 kg� 30-50 kg� 50-85 kg� 85-110 kg� meer dan 110 kg

� Min. vrije vloeropp/dier (m²)� 0,15� 0,20� 0,30� 0,40� 0,55� 0,65� 1,00


� welzijn zeugen in individuele boxen onvoldoende

� alle zeugen dienen bulkvoeder of vezelrijk voeder (voorraad) naast energierijk voeder (dagelijks) te krijgen

� zo stabiel mogelijke groepen

30/9/1997: verslag Wetenschappelijk Veterinair Comit30/9/1997: verslag Wetenschappelijk Veterinair Comitéé


� nood aan ontwikkeling van systemen om kraamzeugen meer bewegingsvrijheid te geven zonder neg. invloed op overleving biggen

� huisvestingssystemen : bij voorkeur indeling in functionele ruimtes (voedering, rusten, mesten), moeten beantwoorden aan nood om te zoeken en te manipuleren




� ruimte: aanbevolen = 0,047 * gewicht 0,67

• = nodige ruimte om tegelijk te kunnen liggen• huidige richtlijn : ongeveer 0,03 * gewicht 0,67

• geen neg. effecten bij ruimte in huidige richtlijn

� tandenvijlen krijgt voorkeur boven knippen, nood aan systemen om beide onnodig te maken

� staartbijten vermijden door management ipv couperen

� castratie alleen aanvaardbaar indien geen oorzaak van pijn of lijden


Knelpunt: groepshuisvesting zeugenKnelpunt: groepshuisvesting zeugen

� “Bij groepshuisvesting moeten maatregelen genomen worden om van het normale gedrag afwijkende gevechten te voorkomen. Varkens die zich voordurend agressief gedragen ten opzichte van andere dieren , of slachtoffer zijn van dat agressief gedrag moeten uit de groep worden verwijderd.”


Huidige Wet versus Huidige Wet versus nieuw voorstelnieuw voorstel

� inrichting en uitrusting

� Ruimte gebruiksvarkens : zie eerder getoonde tabel (bvb 0,65 m² voor 85-110 kg), geen verhoging in voorstel

� zeugen : in groep, aandeel dichte vloer (= vloer met maximaal 15% afvoergaten)– minimaal 1,64 m² per gelt, met 0,95 m² dicht– minimaal 2,25 m² per zeug, met 1,3 m² dicht



� Elk varken kan ongehinderd liggen, opstaan, rusten

� Elk varken beschikt over reine rustplaats� Elk varken kan andere varkens zien� Bouwmaterialen mogen varkens niet schaden of

kwetsen, zijn reinigen ontsmetbaar� Vloer is stevig, stabiel en stroef zonder

uitsteeksels en aangepast aan gewicht en grootte



� inrichting en uitrusting� Drachtige zeugen : geen volrooster !� Betonroosters varkens in groep:

min balk (mm) max gleuf (mm)biggen 50 11gesp varkens 50 14gebr varkens 80 18zeugen 80 20

� Droge, zindelijke comfortabele ligruimte� Eventueel strooisel onschadelijk




� Aanbinden zeugen aan de nek verboden

� Installeren van bindsystemen verboden

� Alle vormen van aanbinden verboden vanaf 2006

� Passend licht (geen continu donker)

� In buitenbeloop: beschutting

� Diverse vereisten i.v.m. voeder en drinkinstallaties, isolatie, verwarming, ventilatie, inspectie van apparatuur, ……...



� verzorging

� Personeel : voldoende, bekwaam, dagelijkse controle,…...

� Voeding : geschikt, voldoende, tegelijk tenzij ad lib of automatisch…..

� Groeperen: zo stabiel mogelijk, agressie door maatregelen zoveel mogelijk vermijden (voldoende ruimte, vluchtwegen, afleiding,…)

� Hygiëne reinigen, ontsmetten, mest, urine en resten verwijderen, gasconcentraties vermijden,...



� bijzondere voorschriften voor beren en biggen� Beren: horen/zien/ruiken andere varkens, min 6

m², (meer en geen rooster wanneer hok gebruikt voor dekken)

� Biggen: niet spenen voor 3 weken (uitz. indien nodig voor welzijn), NIET routinematig couperen staarten en knippen tanden (voor 1 week ouderdom), castratie voor 4 weken ouderdom (tenzij verdoofd en door dierenarts), eventueel warmtebron, droge ligruimte beschermd tegen zeug



� bijzondere voorschriften zeugen– proper in kraamhok, vrij van parasieten

– schone comfortabele ligruimte

– voldoende ruimte achteraan voor werpen

– bescherming van biggen in kraamhok

– biggen moeten ongehinderd kunnen zuigen



� bijzondere voorschriften zeugen– groepshuisvesting 4 weken na dekken

tot 1 week voor werpen– 2,25 (1,64) m² per zeug (gelt) waarvan

1,3 m² (0,95 m²) dicht– dus individuele huisvesting

• in kraamhok• spenen tot 4 weken na dekken• uitzonderlijk en tijdelijk wegens ziekte,

verwondingen, agressie



� bijzondere voorschriften zeugen– in die gevallen (uitz. kraamhok) moet

zeug zich kunnen draaien !– kortste zijde hokken > 2,8 m– permanent los materiaal ter beschikking– naast energierijk ook bulk of vezelrijk

voeder– voedingssysteem zo dat alle dieren

voldoende kunnen opnemen



Punten ter discussiePunten ter discussie

� consensus over verplichte groepshuisvesting !

� Overgangstermijn–gaat in vanaf 2003–bepalingen die structurele

aanpassingen vergen: vanaf 2003 voor nieuwbouw, verbouwingen, 2013 voor alle bedrijven

–sommige lidstaten (plus sommige belangengroepen) willen vroeger !


� Periode groepshuisvesting–4 weken na dekken - 1 week voor werpen–sommige lidstaten willen vanaf 1 week na

dekken� Oppervlaktenormen gebruiksvarkens

–vorige normen behouden–sommige lidstaten willen verhoging met

30%



• aandeel dichte vloer

– alleen voor zeugen, gelten

– sommige lidstaten willen volrooster voor alle categorieën verbieden

– zeugen/gelten resp 1,3 en 0,95 m²

– sommige lidstaten vinden 1,1 en 0,8 m²voldoende

– dichte vloer = max 15 % afvoergaten

– sommige lidstaten vinden 10% het maximale



– in 2004:ruimte voor gebruiksvarkens plus castratie !

– in 2008: couperen staartenvloerenbezettingsgraadkraamhokkenhokken voor fokberennieuwe groepshuisvestings-systemen

Punten ter evaluatie in toekomstPunten ter evaluatie in toekomst


Groepshuisvesting van guste en drachtige zeugen

zonder elektronisch voederstationVoordelen Nadelen

1. Veel bewegingsruimte2. Duidelijk tochtigheidsgedrag3. Gescheiden liggedeelte4. Schonere zeugen5. Gemakkelijker werpen

1. Agressie bij binnenkomst in een groep2. Paringsgedrag bij tochtigheid3. Moeilijk beheer4. Moeilijk individueel te controleren5. Dure voederinstallaties

met elektronische voederstationsBijkomende voordelen Bijkomende nadelen

1. Individuele rantsoenering per zeug2. Automatische scheiding van de zeugen3. Minder ruimtebeslag4. Lagere bouwkosten

1. Sommige zeugen kunnen het niet leren2. Leerproces bij de eerste kennismaking3. Verlies van transponders4. Oneigenlijk gebruik (2 zeugen in 1 station)5. Bezoek aan voederstation blijft vaak onbeloond6. Moeilijker voor de varkenshouder7. Moeilijk voederen tijdens reparaties

Bron: Prof. Jan Bron: Prof. Jan DaelemansDaelemans, DvL, DvL--CLOCLO


Huisvesting guste en drachtige zeugenHuisvesting guste en drachtige zeugen


Gebruik van stro ??Gebruik van stro ??


KOSTEN

Selectie ? ? ?Selectie ? ? ?

WELZIJN

PRODUCTIVITEIT


BesluitenBesluiten

� Nieuwe wetgeving op zeer korte termijn

� Groepshuisvesting drachtige zeugen wordt zeker verplicht

� Bepaalde punten nog onzeker

� Geen eindfase ! In 2004 en 2008 evaluatie

� Toekomstige prioriteiten blijken duidelijk

� Overgangstermijnen relatief kort


(I. de (I. de JongJong, 2000), 2000)

Dank U Dank U voorvoor uwuw aandacht aandacht !!!!!!


KraamstallenKraamstallen


Biggen doen het beter op een waterbed dan op een verwarmde ijzeren plaatof rubbermat ((Boerderij 83 nr. 26 (24 maart 1998))

BiggennestverwarmingBiggennestverwarming


Tijdstudie voederstation

0

1

2

3

4

5

6

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24Aantal zeugen

Aan

tal z

euge

n di

e et

en p

er u

ur

Knelpunt: groepshuisvesting zeugenKnelpunt: groepshuisvesting zeugen


Tijdstudie voederstation

0

5

10

15

20

25

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24Uur

Aan

tal

Wachtende zeugenDoorlopende zeugen

Groepshuisvesting zeugenGroepshuisvesting zeugen


Alternatieve systemenAlternatieve systemen

� Hellende vloer stalsystem “systeem Gumpenstein” voor 10 slachtvarkens met natvoedering, een stroruif, een ingestrooide ligruimte en een roostervloer in mestruimte en een mestscraper onder de roosters


Alternatieve systemenAlternatieve systemen

� Hellende vloer stalsystem “systeem Gumpenstein” voor 10 slachtvarkens met brijvoedering, een stroruif, een ingestrooide ligruimte en een roostervloer in mestruimte en een mestscraper onder de roosters


Bezigheidstherapie ?!Bezigheidstherapie ?!

� Stro: 1,53 u op 12 u bezig met stro1,34 u met soortgenoten

� Zonder stro:3,54 u bezig met soortgenoten

� Stroruif in volroosterstallen: – laag stroverbruik 10 tot 20 gr/dier– zuiverheid dieren: 38,7% tov 18.8%

zonder stro– reductie in staarten oorbijten

� Gewone of speciale ketting


InleidingInleiding� Landbouwhuisdieren : stallen � Accenten:

– arbeidsbesparend– hogere productiviteit– verbeterd dierenwelzijn (specialisatie en

concentratie)� Bekommernis overheid:

– Richtlijnen: Raad van Europa– Koninklijke Besluiten: kalveren, varkens en

kippen� Pogingen: alternatieve huisvestingswijzen� Relatie stal - dierenwelzijn: volgens diersoort

Huidige en toekomstige wetgeving ter bescherming van...

Documents

Transcript of Huidige en toekomstige wetgeving ter bescherming van...