hoogtelijn 3-2013

WWW.NKBV.NL | JUNI 2013 | NR 3

BE RGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDE RL ANDSE KLIM- E N BE RGSPORTVE RE NIGINGBE RGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDE RL ANDSE KLIM- E N BE RGSPORTVE RE NIGING

HOOGTELIJN

TIEN TIPS voor veiligbergwandelen

BERGRE� ING Ben je ervoorverzekerd?

MOUNTAINBIKEN& hiken in deZugspitz Arena

met je kidsde bergen in

TW� kinder-dragersvergeleken

01_HL0313-cover.indd 1 5/28/13 10:39 AM

37 WINKELS - BEVER.NL - GRATIS VERZENDEN 079-3471117

DE MEEST UITGEBREIDE KLIMCOLLECTIE BIJ BEVER

En op bever.nl heb je nóg meer keuze

Wil jij je grenzen verticaal verleggen, dan kom je naar Bever voor de beste gear en deskundig advies. Naast een zeer uitgebreide collectie in onze 37 winkels, bieden we online nog meer producten aan. Van Black Diamond tot Beal en van Mammut tot The North Face: als je het in de winkel niet vindt, slaag je zeker op bever.nl.

KIJK VOOR DE VOLLEDIGE COLLECTIE OP BEVER.NL

Hoogtelijn_3_2013_DEF.indd 1 16-05-13 12:56Bever_Hoogtelijn_3_2013_Def.indd 2 5/27/13 12:03 PM

37 WINKELS - BEVER.NL - GRATIS VERZENDEN 079-3471117

DE MEEST UITGEBREIDE KLIMCOLLECTIE BIJ BEVER

En op bever.nl heb je nóg meer keuze

Wil jij je grenzen verticaal verleggen, dan kom je naar Bever voor de beste gear en deskundig advies. Naast een zeer uitgebreide collectie in onze 37 winkels, bieden we online nog meer producten aan. Van Black Diamond tot Beal en van Mammut tot The North Face: als je het in de winkel niet vindt, slaag je zeker op bever.nl.

KIJK VOOR DE VOLLEDIGE COLLECTIE OP BEVER.NL

Hoogtelijn_3_2013_DEF.indd 1 16-05-13 12:56Bever_Hoogtelijn_3_2013_Def.indd 3 5/27/13 12:03 PM

4 | HOOGTELIJN 3-2013

Actueel 9 Op de Hoogte 28 Bushcraft met kinderen36 Thuis boulderen44 Interview: Dennis en Marianne50 MTB in de Zugspitz Arena72 NKBV voor jou79 Recensies & Signalementen

Bergwandelen16 Tips: bergwandelen met kids22 Bergsportkampen66 Hike in Zell am See

Alpinisme 6 Focus74 Beklimming Mont Vélan

Sportklimmen24 Buitenklimmen met kids42 Klimmen in de Dordogne Techniek & Veiligheid34 Veilig klettersteigen58 Bergredding en verzekering68 Tien tips voor bergwandelaars

Uitrusting33 Kinderdragers vergeleken56 Markt & Materiaal71 Bever-aanbieding voor leden

16SPELEN EN ONTDEKKENTips voor bergwandelen met kinderen

36HOEZO, NAAR DE HAL ?Vijf NKBV-leden en hun boulderwand thuis

50SINGLE TRACKS

bij de Zugspitze

Meer informatie? Kijk op:

www.nkbv.nl

www.hoogtelijn.nl

www.twitter.com/nkbv

Facebook: http://on.fb.me/GG7oEI

LinkedIn: http://linkd.in/GEQTcY

>>> inhoud >>> hoogtelijn 3 2013 >>> hoogtelijn 3 2013 >>> redactioneel >>> >>> hoogtelijn 3 2013 hoogtelijn 3 2013 >>> hoogtelijn 3 2013 >>>

Met je kids d

e

bergen in

58BERGREDDINGWat zijn de consequenties?

04_R02_HL0313_inhoud.indd 4 5/28/13 11:58 AM

HOOGTELIJN 3 -2013 | 5

Reizen op papier Het aardigste bij de fysiotherapeut is het rek met tijdschriften. Na twee schouderoperaties bezocht ik hem de afgelopen negentien maanden tweemaal per week. Tijdschriften zijn mooi om bij weg te dromen en te reizen op papier. Daarom laat ik geen kiosk links liggen. Vooral in het buitenland is het een speurtocht naar nieuwe tijdschriften, mede ter inspiratie voor Hoogtelijn.

In april was ik in Cornwall, een mooi wandel-gebied met onder andere het South West Coast Path. Maar de winter denderde ook door in Engeland en door de heftige en ijzige storm uit het noordoosten, werd ik eerder dan normaal naar de kiosk getrokken. In de bakermat van het alpinisme is de keuze aan bergsport- en outdoorbladen overweldigend. Het eerste dat opvalt is de Everestspecial van het maandblad Trail. Een schitterend overzicht van 60 jaar Everestsucces en –ellende. Verder The Great Outdoors dat dit jaar 35 jaar bestaat en een mooi verhaal heeft over de Ben Nevis. Country Walking, met gratis kaart van Schotse routes, dat wel de hoogte ingaat, maar zich vooral richt op de grote Britse wandelpaden. Als laatste Trek&Mountain met een mooie trekking naar de K2. Bijna twee kilo fantastisch reizen op papier.

Hierbij uw ruim 250 gram en ruim tachtig pagina’s Hoogtelijn. Met veel tips, ideeën en tochten voor de zomer. We richten ons speciaal op kinderen. Niets is zo leuk als jongeren kennis te laten maken met de bergen. Deze Hoogtelijn geeft volop inspiratie om de reizen op papier in het echt te maken. Fijne vakantie!

Peter DaalderHoofdredacteur [email protected]

WWW.NKBV.NL | JUNI 2013 | NR 3

BE RGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDE RL ANDSE KLIM- E N BE RGSPORTVE RE NIGINGBE RGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDE RL ANDSE KLIM- E N BE RGSPORTVE RE NIGING

HOOGTELIJN

TIEN TIPS voor veiligbergwandelen

BERGRE� ING Ben je ervoorverzekerd?

MOUNTAINBIKEN& hiken in deZugspitz Arena

met je kidsde bergen in

TW� kinder-dragersvergeleken

01_HL0313-cover.indd 1 5/28/13 10:39 AM

Gijs de Vente en Martina Mattersdorfer en hun kinderen bij de Matterhorn, Zwitserland

Foto: Menno Boermans

24VAN KLAUTERENKOMT KLIMMEN

De rots op met kinderen

44INTERVIEW

Marianne van der Steen en Dennis van Hoek

74MONT VÉLAN, GRAND COMBINMaar dan nèt niet...

>>> inhoud >>> hoogtelijn 3 2013 >>> hoogtelijn 3 2013 >>> redactioneel >>>

22KIDS IN ACTIE

Bergsportkampen

04_R02_HL0313_inhoud.indd 5 5/28/13 10:44 AM

^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ focus ^^^

06_R03_HL0313_focus.indd 6 5/28/13 10:42 AM

^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ focus ^^^

Dit was voorlopig de laatste Focus. Heb jij desondanks een mooie foto voor Hoogtelijn? Stuur hem naar [email protected].

HOOGTELIJN 3-2013 | 7

Eindelijk mochten we het geoefende in de praktijk brengen! De NKBV C1-alpiene cursus in Wallis is een echte uitdaging

voor de onervaren alpinist. Tijdens deze zevendaagse cursus is ons enthousiasme over het alpinisme exponentieel toegenomen. Dit kwam door de leuke groep, de zeer ervaren gidsen en uiteraard het spectaculaire gebied. Deze foto is genomen op de gletsjer van La Louette (3548 m). Hier klimt een van de deelnemers uit een crevasse met behulp van de geleerde Münchhausen-techniek. Tijdens de oefening werden we opgeschrikt door een woest gebulder. Onweer? Nee, het geluid kwam van de Mont Blanc de Cheilon. Daar kwam een enorme stofwolk af, die duidde op een steenlawine. En juist langs die berg moesten we de volgende dag om de Pigne d’Arolla te beklimmen. Gelukkig was het toen een stuk kouder waardoor minder risico op lawines. Via de Col de la Serpentine hebben we succesvol de top van Pigne d’Arolla bereikt, Berg frei!

Floris Freriks & Melanie Cook

Tandje hoger

06_R03_HL0313_focus.indd 7 5/28/13 10:42 AM

Jij gaat al regelmatig de bergen in en profiteert van de voordelen van het NKBV-lidmaatschap. Maar hoe zit het met je vrienden? Tip ze om ook lid te worden of een reis of cursus bij ons te boeken. Dan ontvang jij een Bever-cadeaukaart van 10 euro! Kijk voor de actievoorwaarden op nkbv.nl/actie. De actie loopt tot 31 juli 2013.

KoninKlijKe nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging | www.nKBV.nl

BesmettingsgeVaar!

Verspreid het bergsportvirus en ontvang een Bever-cadeaukaart.

hoogtelijn_230x297_schoenen.indd 1 5/28/13 11:49 AM

+++ op de hoogte +++

ONDER REDACTIE VAN ERNST ARBOUW | HOOGTELIJN 3-2013 | 9

Le Chamonix bij Freyr afgebrandEen uitslaande brand heeft op 14 mei restau-rant-brasserie Le Chamonix in het Belgische klimgebied Freyr in de as gelegd. Van het gebouw is vrijwel niks meer over. Le Chamonix was jarenlang een pleisterplaats waar klimmers een lange dag konden afsluiten met een koele versnapering of een bord frieten.Het restaurant-café verwisselde een aantal jaar geleden van eigenaar. De brand werd ontdekt door de nieuwe eigenaresse. Toen de brand-weer van Dinant arriveerde had het vuur al zo ver om zich heen gegrepen dat het pand niet meer te redden was. De oorzaak van de brand is nog onbekend.Een fotoserie van de brand staat online op tinyurl.com/by858ka.

NKBV krijgt 367.000 euro van LottoDe NKBV krijgt ruim 367.000 euro van Lotto. Het geld is onderdeel van een grote donatie van de kansspelorganisatie aan sportkoepel NOC*NSF. In totaal ontving de sportkoepel dit jaar 43,8 miljoen euro. Dat is ongeveer driekwart van de opbrengst van Lotto.Het is de bedoeling dat het geld door de NKBV verenigingsbreed wordt ingezet, onder meer voor instructeursopleidingen, sportparticipatieprojecten en topsport.

Expeditieklimmers Ueli Steck en Simone Moro en klimmer/fotograaf Jonathan Griffi th raakten eind april op de fl anken van Mount Everest betrokken bij een vechtpartij met ongeveer honderd sherpa’s. Naar eigen zeggen zouden de drie klimmers zijn aangevallen na een woordenwisse-ling met een groepje sherpa’s dat boven Kamp 2 bezig was met het aanleggen van vaste touwen.De Zwitser Steck, de Italiaan Moro en de in Chamonix woonachtige Brit Griffi th behoren wereldwijd tot de absolute top van het alpinisme. Steck en Moro waren bezig met een poging Everest zonder extra zuurstof via een nieuwe route te beklimmen. De exacte toedracht van de vechtpartij is onduidelijk. Volgens Steck, Moro en Griffi th beweerden de sherpa’s dat het drietal hun vaste touwen gekruist zou hebben, waarna een sherpa geraakt zou zijn door vallend ijs. Daarop ontstond een fl inke woordenwisseling, waarna de sherpa’s

+++ op de hoogte +++

Nieuwe langeafstandswandelroute in Peak DistrictHet Engelse Peak District heeft sinds begin juni een gloednieuwe, 88 kilometer (55 mijl) lange wandelroute. De nieuwe Kinder Loop Bridleway loopt rond het Kinder Scout in Noord-Engeland en maakt gebruik van bestaande paden. Het initiatief voor de Kinder Loop kwam van een groep ruiters onder de naam Peak Horsepower. De organisatie benadrukt dat de route ook geschikt is voor wandelaars en fi etsers. De route is op dit moment nog niet gemarkeerd, maar op de website van Peak Horsepower staat een routebeschrijving die kan worden gebruikt met Ordnance Survey Explorer kaart OL1. Meer info: www.peakhorsepower.co.uk.

Vechtpartij op� anken Mount Everest

zich terugtrokken in Kamp 2. Toen de drie Europeanen even later ook terugkeerden in het kamp, volgde de aanval door de honderd sherpa’s. Het drietal werd naar eigen zeggen geschopt, geslagen en bekogeld met stenen. Westerse klimmers die in het kamp aanwezig waren, verdedigden het drietal met gevaar voor eigen leven. Steck raakte licht gewond aan zijn gezicht. Na de vechtpartij kreeg het drietal verschillende doodsbedreigingen. Daarop besloten zij via een omweg door een spletenrijk gletsjergebied terug te keren naar het basiskamp. Hoewel de volgende dag in het basiskamp een verzoeningsbijeen-komst werd gehouden, besloten de drie klimmers hun beklimming op te geven. Een interview met Jon Griffi th, in The Guardian, staat op tinyurl.com/dx5ugzd.Een tweede artikel vind je hier: tinyurl.com/c94bvl7.

+++ op de hoogte +++ +++ op de hoogte +++ +++ op de hoogte +++ Heb jij nieuws voor Op de Hoogte?

Mail het naar [email protected].

Meer bergnieuws op www.nkbv.nl, of volg

ons op Facebook, LinkedIn en Twitter.

+++ op de hoogte +++ +++ op de hoogte +++

Ueli Steck en Simone Moro in het Everest kamp, april 2013.

Word NKBV-lid!Als NKBV-lid profi teer je van interessante voordelen en kortingen en ontvang je vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Aanmelden doe je op www.nkbv.nl. Daar zie je welke voordelen het NKBV-lidmaatschap je nog meer biedt.

OpzeggenHet NKBV-lidmaatschap loopt per kalender-jaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op www.mijnnkbv.nl. Na deze datum wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Je ontvangt per e-mail bevestiging van je opzegging.Meer weten over het lidmaatschap? Kijk op www.nkbv.nl

BETER DE BERGEN IN MET HET NKBV-LIDM� TSCHAP

09_r4_HL0313_opdehoogte.indd 9 5/28/13 10:46 AM

Jouw meest complete outdoor ervaring ooit

Oregon 600(t) & 650(t) ¹ANT en Bluetooth ² via een compatibele smartphone en BaseCamp App

De nieuwe, robuuste en waterdichte GPS Oregon serie heeft meer specifi caties, meer vermogen en het meest heldere, multi-touch display ooit op een Garmin handheld. Met GPS en GLONASS ondersteuning, ingebouwd 3-assen kompas, barometrische hoogtemeter en een batterijlevensduur van 16 uur. Je kunt dus overal naartoe navigeren. De 650 en 650t worden geleverd met een ingebouwde camera en alle modellen hebben de mogelijkheid om draadloos data te versturen¹. Je kunt de data van je activiteit opslaan in de Garmin Cloud² waar je ook bent en ze later delen vanaf je computer via adventures.garmin.com.

Voor meer informatie bezoek www.garmin.nl

Garmin-Oregon600-Hoogtelijn-Juni2013.indd 2 5/27/13 12:06 PM

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++

11 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST EN FOTO’S XXXXX HOOGTELIJN 3-2013 | 11

Alaska, Alaska en nog eens AlaskaMaar liefst drie Nederlandse teams reisden dit voorjaar naar Alaska. In april vertrokken Jeroen Vels en Wouter van Dijk naar de Ruth Gorge, in de schaduw van Denali (Mount McKinley). Het tweetal had bij vertrek verschillende sneeuw- en ijsroutes tot een lengte van 2000 meter op het oog. Hun voornemen was de routes in alpiene stijl te beklimmen. In 2010 beklommen ze samen Denali. Meer over hun expeditie: www.jeroenvels.nl/alaska-ruth-gorge.In mei vertrokken Cas van de Gevel, Mike van Berkel, Jelle Staleman en Frank Chargois richting Mount Huntington met als doel het West Face Couloir (V, 85 graden) en de route Shi Shi (M5/AI5). Het West Face Couloir wordt regelmatig geklommen, maar de meeste teams gaan niet door tot de top van Mount Huntington. Dat was bij vertrek wel de bedoeling van het team. Shi Shi werd voor het eerst geklommen in 2005 door de Japan-ners Fumitaka Ichimura en Katsutaka Yokoyama. William van Meegdenburg en Roeland van Oss willen in Alaska op Mount Hunter het zogeheten Moonfl ower Buttress / North Buttress (VI, 5.8, A2, WI6) beklimmen. Ze hebben nog een handvol andere beklimmingen op het oog, allemaal rond de 2000 meter hoog en minimaal zesdegraads terrein.

Expeditienieuws

Noord-PakistanBoris Textor, Coen Pijl, en Wouter-Dirk Huitzing gaan begin augustus naar de Charakusa vallei in de Karakoram in Noord-Pakistan. Het drietal wil minstens één nieuwe route openen op een van de vijf- of zesduizenders in de vallei. Vanuit een basiskamp op ongeveer 4200 meter gaan ze de routes in alpiene stijl beklimmen.

3D

KnoedelsNa een hoogtewandeling kwam ik aan in Sankt Johann in Tirol. Een man, werkzaam bij het plaat-selijke toeristenbureau, stelde me de vraag waar-om er toch zo weinig Nederlanders naar het plaat-selijke Knödelfest kwamen, terwijl na de Duitsers ‘wij’ toch de grootste toeristengroep in Oosten-rijk vormen, in zomer en winter. Zijn vraag bleek niet eenvoudig te beantwoorden. Het antwoord, dat het woord ‘Knödel’ een wat knullige associatie heeft in onze taal, was een zwaktebod.Het Knödelfest is een Tiroler feest aan een drie-honderd meter lange tafel waar deze deegballen in alle variëteiten worden genuttigd, symbool voor een Germaanse eetcultuur waartoe ons laagland ooit behoorde – of nog behoort? Knoedels, zo heet dat in goed Nederlands, zijn ballen van zwaar deeg, functioneel op hoogte, in de kou of in de modder. In Tirol noemen ze het ‘Bergsteigeres-sen’, voor harde werkers zonder kapsones.Nu kennen wij dat ook wel, het voedsel voor onze harde werkers kan een stamppot zijn, geprakte aardappels en een stukje vlees. Maar in onze polders is de aardappel tot souvenir verworden. In al z’n functionaliteit is daarmee onze Ger-maanse ondertoon verworden tot een enkele mis-plaatste oprisping op het menu. Deze ontwikkeling staat onder regie van een mechanisme dat Tirol minder treft dan ons: opgaan in de vaart der volkeren. Ik zou er geen waardeoordeel aan willen vastplakken, dat is glad ijs.U begrijpt, ik ben niet naar het Knödelfest geweest. Ik moest mijn vliegtuig halen.

Ivar Schute

Great Wall of ChinaBas en Saskia van der Smeede, Vincent van Beek, Bas Visscher, Vincent Perrin en Bas van der Ploeg vertrekken deze zomer naar China voor de eerstbeklimming van de hoofdwand van de Great Wall of China. De zevenhonderd meter hoge granietwand ligt op een hoogte van ongeveer 5000 meter in het Kokshaal Too-gebergte, op de grens van China en Kirgizië. Het is de bedoeling de wand in alpiene stijl te beklimmen. Het team heeft nog geen idee wat ze gaan aantreffen in de route. Mede daarom nemen ze portaledges mee voor de overnachtingen. Meer informatie: www.alpineadventures.nl/china.


EXTREME OUTDOOR

I N T E R B E S T

Naamloos-1 1 08-05-13 11:27Ekboulderen_c.indd 2 5/27/13 12:05 PM

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++

13 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST EN FOTO’S XXXXX

Nikki van Bergen hadden we precies een jaar geleden aan de lijn. Ze had toen net als eerste Nederlandse vrouw een 8b route geklommen. Inmiddels heeft ze hiervoor een BergsportAward op zak, zijn we een aantal 8b’s verder én presteerde ze het om een 8b+ te klimmen. Nikki gaat lekker. De fanatieke 20-jarige is inmiddels het huis uit en woont in een topsportcentrum in Amsterdam. Tijd voor een update.

De laatste keer dat we je spraken was na het klimmen van de 8b. Wat is er sindsdien gebeurd?Nou, sowieso zat daar nog het internationale lead wedstrijdseizoen van 2012 tussen waarin ik beter dan ooit gepresteerd heb. Ik werd 15e bij de laatste worldcup in Kranj en eindigde als 21e in de eindranking. Verder heb ik inmiddels 5 routes van 8b of harder geklommen; Mijn eerste 8b in St Léger (Frankrijk) de 8b+ in Geyikbayiri (Turkije), twee 8b’s in Ceuse (Frankrijk), en één 8b in Kalymnos (Griekenland). Tussen het trainen door probeer ik zoveel mogelijk de rotsen op te zoeken. Verder ben ik qua persoonlijke sponsoring een andere weg ingeslagen. Dit was ook nodig door de bezuinigingen van NOC*NSF.

Wat betekenen die bezuinigingen van NOC*NSF voor jou als sporter?Voor het Nederlands Team Sportklimmen is er op dit moment niet meer de zekerheid dat alle wedstrijduitzendingen door de NKBV betaald kunnen worden. Omdat ik vorig jaar zo’n goed seizoen draaide wil ik dit jaar perse aan alle wedstrijden meedoen. Dus ook die in China, Korea en Rusland. Mijn nieuwe persoonlijke sponsordeal zorgt ervoor dat ik in ieder geval de zekerheid heb dat ik aan alle wedstrijden mee kan doen. Bovendien is een onderdeel van de sponsordeal dat ik voordelig in De Eretribune woon, een topsportcentrum in Amsterdam mét klimcentrum. Ik loop twee trappen af en ik sta in de klimhal. Ideaal. Dat scheelt me twee keer een half uur fi etsen per dag haha.

Hoe komt het dat je in de afgelopen jaren zoveel vooruitgang hebt geboekt in je klimprestaties?Dat zijn eigenlijk twee dingen. Ik ben op advies van een diëtiste afgevallen. Ik eet nu effi ciënter, maar uiteraard genoeg om te kunnen herstellen na de sportinspanningen. Het mag natuurlijk niet zo zijn dat ik energie tekort kom door een raar dieet.Daarnaast denk ik dat ik mentaal een stap heb gemaakt, ik ben minder perfectionistisch geworden. Voorheen had ik altijd een hele strakke planning wat er moest gebeuren rondom de wedstrijden. Door dit los te laten ben ik fl exibeler geworden. Dat levert minder stress op als dingen anders gaan dan ik bedacht had.

Je doet mee aan het EK Lead in Chamonix in juli en het EK Boulderen in Eindhoven in augustus. Naar welke wedstrijd kijk je het meest uit?Als leadklimmer is voor mij het EK Lead in Chamonix het belangrijkst. Daar wil ik goed presteren, ik zou zwaar teleurge-steld zijn als ik daar geen halve fi nale-plaats haal. Het EK Boulderen in eigen land is natuurlijk supervet voor de sport en ik hoop dat ik daar kan verrassen. Het boulderen is meer een kansspel dan leadklimmen. Als ik mijn kracht kan behouden in het lead seizoen, wat dan al bezig is, en relaxed kan klimmen dan kan het goed uitpakken.

AAN DE LIJN MET NIKKI VAN BERGEN

Klimpolitie op Mont BlancPolitieagenten van het Peloton de Gendarmerie de Haute Montagne (PGHM) gaan deze zomer verscherpt toezicht houden op Mont Blanc. Het is de bedoeling dat de agenten controleren op mensen die de berg willen beklimmen met slechte conditie of incomplete uitrusting. Daarnaast gaan ze scherp controleren op zogeheten zwartgidsen – nepgidsen die zich laten betalen voor gidsenwerk zonder dat ze de juiste kwalifi caties hebben. Een andere taak van de politie is om het wildkamperen te voorkomen. Dit is op de Mont Blanc alleen toegestaan bij de Refuge de Tête Rousse.De gendarmes zijn actief op de Goûter-route en op de Cosmique-graat, de twee populairste routes op de berg. Het aantal mensen dat Mont Blanc beklimt is de afgelopen tien jaar sterk toegenomen. Volgens de burgemeester van St. Gervais les Bains, aan de voet van de Goûter-route, is het daarom onontkoombaar om extra veiligheidsmaatregelen te nemen.

fl exibeler geworden. Dat levert minder stress op als dingen anders gaan dan fl exibeler geworden. Dat levert minder stress op als dingen anders gaan dan

behouden in het lead seizoen, wat dan al bezig is, en relaxed kan klimmen dan kan


Beroep topsportsubsidie Sportklimmen afgewezenDe topsportsubsidie die de NKBV krijgt voor het Nederlands Team Sportklimmen verdwijnt defi nitief. Dat is het gevolg van een uitspraak van de beroepscommissie van sportkoepel NOC*NSF. De subsidie van ongeveer 68.000 euro wordt de komende twee jaar afgebouwd. Het NOC*NSF kondigde in december 2012 aan fl ink te snijden in subsidies voor sportbonden. De koepelorganisatie wil zich de komende jaren alleen nog richten op sporten waar kans is op een top-10 resultaat. Het schrappen van de topsportsubsidie voor sportklimmers was een van de gevolgen van dat besluit.Een beroep van de NKBV tegen de subsidiestop werd eind mei afgewezen. “De NKBV is zeer teleurgesteld. Er wordt in de besluitvorming geen rekening gehou-den met het feit dat sportklimmen een jonge sport is die volop in ontwikkeling is”, aldus NKBV-directeur Robin Baks. Het Nederlands Team Sportklimmen neemt ieder jaar deel aan wereldbekerwedstrijden over de hele wereld en doet mee met EK’s en WK’s. Het team behoort tot de top 10 van de wereld.

Foto

Bra

m B

erki

en


+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++ +++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++


Jorg Verhoeven won begin april brons bij de World Cup Boulderen in het Franse Millau. De 27-jarige Verhoeven wist zich als tweede te plaatsen in de halve fi nale, waarna de zes beste klimmers het in de fi nale tegen elkaar opnamen. De Oostenrijker Kilian Fischhuber pakte het goud, de Fransman Guillaume Glaron Mondet het zilver.Verhoeven heeft zich in zijn sportklimcarrière altijd primair gericht op leadklimmen. Na veertien(!) jaar koos hij er dit jaar voor zijn focus te verleggen naar boulderen – met onmiddellijk resultaat dus.

Verhoeven pakt brons bij World Cup Boulderen

ONDERZOEK NAAR TOEKOMST AV-KAARTENWie is er niet groot mee geworden: de groen-met-witte topgrafi sche kaarten van de Duitse en Oostenrijkse alpen-verenigingen. De in totaal 56 AV-kaarten, die het grootste deel van de Duitse en Oostenrijkse Alpen en een deel van de Dolomieten bestrijken, horen al sinds 1865(!) bij bergsportva-kanties als Knödels en onweersbuien.De twee verenigingen laten de komende tijd onderzoek doen naar de toekomst van de kaartenreeks. Daarbij wordt gekeken naar technische mogelijkheden zoals smartphones en gps, maar ook naar zaken als vormgeving en het in kaart brengen van nieuwe gebieden.Het onderzoek wordt uitgevoerd door de universiteit van Wenen en de universiteit van Innsbruck, onder meer aan de hand van een online enquête.Belangstellenden kunnen de enquête (in het Duits) invullen op tinyurl.com/a4zqenx.

WATERBORG ACTIVE FAILLIETDe Groningse bergen buitensportwinkel Waterborg Active heeft begin april haar deuren moeten sluiten na een faillisse-ment. Het bedrijf was jarenlang gevestigd in de Groningse binnenstad. In september 2010 verhuisde de winkel na een overname naar een locatie buiten de stad, maar op de nieuwe locatie bleven klanten massaal weg.Waterborg Active – voorheen Gebroeders Waterborg – bestond sinds 1875. De resten van het bedrijf zijn inmiddels overgeno-men door een investeerder die onder de oude naam, maar in afgeslankte vorm, een doorstart wil maken.Het is de tweede keer in korte tijd dat een gerenommeerde bergsportzaak op de fl es gaat. Eerder dit jaar vroeg Demmenie Sport in Amsterdam faillissement aan. De winkels van Demmenie zijn overgenomen door de Utrechtse buitensport-winkel Kathmandu.

Van der Steen in CanadaMarianne van der Steen was dit voorjaar twee weken in de Canadese Rockies voor het Alpine Mentors Program waaraan zij als enige Europeaan meedoet. Tijdens dit twee jaar durende programma worden jonge, talentvolle alpinis-ten gecoacht door topklimmers zoals de Amerikaan Steve House. Na afl oop klom Van der Steen met collega-deelnemer Scott Backes The day after Les Vacances de Mr. Hulot (M7 R WI6). Backes kwam in de tweede touwlengte (5.10) twee keer ten val, maar werd gehouden door een zelf geslagen piton. Nog een tip voor jager-verzamelaars: bij zijn val is Backes vier ijsschroeven kwijtgeraakt. Die liggen voor het oprapen aan de voet van de berg, nabij Banff. Op pagina 44 van deze Hoogtelijn lees je een interview met Marianne van der Steen en Dennis van Hoek.

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++ +++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++ +++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++ +++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++

NIEUW IN OOSTENRIJK: PARKEERSCHIJF VOOR BERGSPORTERSTwintig Oostenrijkse bergdorpen gaan deze zomer een speciale bergsportparkeerschijf (‘Alpine Parkuhr’) uitdelen aan toeristen. Op deze alpiene parkeerschijf kunnen wandelaars en klimmers aangeven op welke dag en hoe laat ze plannen terug te zijn van hun tocht. Zo kan de politie of bergredding makkelijk zien of ze in actie moeten komen als ergens een verlaten auto staat.De schijf wordt uitgedeeld in de zogeheten OeAV Bergsteiger-dörfer, een verband van Oostenrijkse dorpen en dalen, waaronder Vent (Ötztal), Großes Walsertal en Ginzling. Geregeld staan daar lange tijd auto’s eenzaam geparkeerd. De politie en bergredding maken zich daar soms onnodig zorgen over. Meer info vind je op de het nieuwsarchief van de website van de Oostenrijkse Alpen-vereniging: http://www.alpenverein.at/portal/news/archiv_2013.php.


Foto

Joos

t Hof

man

RectificatieIn de vorige Hoogtelijn (nummer 2, 2013), stond bij het artikel Herfstwandelen in de Couserans (Pyreneeën) van Sjikke Jansma helaas een foto die niet bij dit gebied hoort. Het is de foto met zicht op de steile wanden van Pic Castérau en de Pic du Midi d’Ossau, gelegen in een ander deel van de Pyreneeën. Onze excuses hiervoor.





sportklimnieuws

Nieuwe klimgebieden bij Warstein, SauerlandGrote kans dat Nederlandse klimmers de Duitse plaats Warstein alleen kennen van het lokaal gebrou-wen bier. Eeuwig jammer natuurlijk. Rond Warstein, in het Duitse Sauerland op ongeveer twee uur en drie kwartier rijden van Utrecht, kan namelijk ook prima geklommen worden. De laatste jaren zijn in het gebied verschillende nieuwe klimgebiedjes geopend – extra opvallend omdat er jarenlang alleen maar massieven werden gesloten. Het meest recente gebied werd op 25 mei geopend en ligt direct bij het stadje. Meer info over de gebieden in het Sauerland is te vinden op kletterarena.info. Een topo van het gebied is te koop via nkbv.nl/webshop.

Boulderen aan Zee is terug – misschien…Het lijkt een prachtig jaar te worden voor Nederlandse boulderaars. In aanloop naar het EK Bouderen (31 augustus en 1 september, vrijhouden!) in Eindhoven, wordt voor het eerst in vier jaar waarschijnlijk weer het boulder-en-strandevenement Boulderen Aan Zee (BAZ!) gehouden. Boulderen Aan Zee werd tussen 2006 en 2009 gehouden op het strand van Schevenin-gen en groeide in die periode uit tot het belangrijkste en grootste boulderevenement van Nederland.De voorlopige datum voor BAZ! is 16, 17 en 18 augustus. Ook vrijhouden dus. Hou in de tussentijd de website boulderenaan-zee.org in de gaten of like ‘BAZ! Foundation’ op Facebook.

Sportklimmen: wel of niet Olympisch?De Internationale sportklimfederatie IFSC heeft boulderen en speedklim-men voorgedragen als disciplines voor de Olympische Spelen van 2020. Eerder had de organisatie alleen leadklimmen voorgedragen, maar na een bezoek van een delegatie van het Internationaal Olympisch Comité aan het WK Sportklimmen in Parijs, besloot de federatie om de twee andere disciplines ook toe te voegen aan het Olympische bid. Als het bid van de IFSC wordt toegekend, wordt sporklimmen een volwaardige Olympische sport. Andere kandidaten op de Olympische shortlist zijn honkbal, softbal, karate, inline skaten, squash, wakeboar-den en wushu. Waarschijnlijk wordt al aan het begin van de zomer een eerste selectie gemaakt waarbij een aantal sporten afvalt. In septem-ber wordt een defi nitieve keuze gemaakt. Naar alle waarschijnlijkheid worden de drie sportklimdisciplines voor de Spelen samengevoegd tot één all-round wedstrijd. Kijk voor het laatste nieuws over de Olympische vorderingen op www.nkbv.nl.

Warstein, Sauerland

Sportklimongeluk NijmegenEen sportklimster is begin mei in Nijmegen gewond geraakt bij een val in het plaatselijke klimcentrum. De vrouw maakte waarschijnlijk een fout bij het inbinden, waarna zij een val van ongeveer zeven meter maakte. Daarbij brak zij een arm en een been. Volgens een woordvoerder van het NKBV-bureau heeft de vrouw de inbindkarabiner niet vastgeklikt in de inbindlus van haar gordel, maar in het losse uiteinde van haar heupband. In Klimcen-trum Nijmegen wordt indirect, via een schroefkarabiner, ingebonden.Volgens de NKBV-woordvoerder hebben de klimster en haar zekeraar de hele avond voor elke route een partnercheck gedaan, waarbij beide klimmers elkaar voor het klimmen controleren op veiligheid. Het ongeluk gebeurde bij de laatste route van de avond. Eigenlijk had het tweetal al willen stoppen met klimmen, maar uiteindelijk besloten ze toch nog één route te doen. Bij die laatste route zijn ze vergeten de partnercheck te doen, waardoor de inbindfout onopgemerkt bleef.Ga voor een overzicht van klimongevallen naar klimongevallen.nl

Partners van het Nederlands Team


Foto

Joos

t Hof

man


HOOGTELIJN 3-2013 | 1716 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST EN FOTO’S ANNE VAN GALEN

Vijf tips voor een

bergvakantie die lol is

SPELEN ENONTDEKKEN

Een eigen rugzak is stoer!Laat kinderen zelf een rugzak dragen die past bij hun lengte en kracht. Vooral voor jonge kinderen is een eigen rugzak iets om trots op te zijn. Vul de rugzak met eigen spulletjes (bijvoorbeeld: een trui of jas, het eigen zakmes, een beertje) en iets te drinken en te eten.

Niet te zwaarWees wel voorzichtig met de belasting van de ruggengraat van (jonge) kinderen en beschouw de onderstaande gewichten als het maximum:• 3 tot 5 jaar : 1 kg• 6 tot 8 jaar : 2 kg• 9 tot 12 jaar : 4 kg• 13 tot 16 jaar : 6 kg

Veel ouders dromen ervan hun liefde voor de bergen over te brengen op hun kind. Terecht, want wie op jonge leeftijd de bergen in gaat, ontwikkelt er eerder een passie voor. Bovendien zijn bewegen, buitenlucht en spelen met de elementen hartstikke gezond. Hoe zorg je ervoor dat je kind het leuk vindt? Vijf tips.

Met je kids de bergen in

Natuur is gezond. Dat blijkt uit onderzoek naar welvaartsziekten en moderne aandoeningen zoals ADHD.

Bovendien: wie als kind veel in de natuur is, gaat er later zorgvuldiger mee om. Toch vinden kinderen bergwandelen niet altijd leuk. De hut is te ver, de tocht te vermoei-end, het pad te saai, papa te ongeduldig, mama te ongerust. Het is jammer als dat je weerhoudt van een bergsportvakantie. Als je goed inspeelt op

de belevingswereld van je kind, is het voor de meeste kinderen juist een onvergetelijk leuk avontuur. Kern van het verhaal is: leg de focus bij ontdekken en niet bij presteren. En: zorg dat ieder gezinslid aan zijn trekken komt.

1 Focus op ontdekkenGlimmende torren, vlinders, hagedissen, glinsterende steentjes, een mooie ronde koeienvlaai, kinderen vinden altijd wel een koeienvlaai, kinderen vinden altijd wel een

16_r13_HL0313_accent_inleiding.indd 16 5/28/13 10:41 AM

Gratis boekje vol tips!Hoe zorg je dat kinderen plezier hebben in een bergvakantie? Zestien pagina’s met tips en spelideeën van de NKBV.Bestel op www.nkbv.nl/webshop

Foto

Men

no B

oerm

ans



Foto

Men

no B

oerm

ans

Foto

Men

no B

oerm

ans

HOOGTELIJN 3-2013 | 1918 | HOOGTELIJN 3-2013

Een goede voorbereiding... Net als fi etsen in de grote stad of autorijden kan bergwandelen gevaarlijk zijn. De beste manier om je hierop voor te bereiden, is om je goed te informeren en je vaardigheden te trainen. Zorg dat je verstand hebt van het weer in de bergen en de invloed van zon en hitte, wind, regen en sneeuw. Neem een telefoon mee en programmeer het nummer van de bergredding. Als je zelf handig en vaardig over lastige paadjes loopt, is de kans groot dat je kind dat overneemt. Vind je sneeuwveldjes eng? Zorg dan dat je van tevoren oefent, bijvoorbeeld door op cursus te gaan. Dit voorkomt dat je jouw angst overbrengt op je kind en zorgt dat je je kind kunt coachen.

Voorbereiding en uitrusting: ga nooit onvoorbereid op pad. Zorg dat je uitrusting en die van de kinderen op orde is. Zorg dat je informatie hebt over de route, en dat je kunt omgaan met kaart en kompas (en hoogtemeter). Smeer kinderen goed in (minimaal factor 30) en laat ze een zonnehoed dragen; neem mutsen en wanten mee, ook al lijkt dat raar, hartje zomer. Zorg voor voldoende proviand en vooral water.

Hitte en koude: let op, kinderen zijn extra gevoelig voor hitte en koude (relatief groot hoofd, weinig isolatie). Pas kleding hierop aan. Let ook op uitdroging; in de bergen is de lucht vaak droger, waardoor je meer moet drinken. Limonade of verdund vruchtensap helpt kinderen vaak om goed te drinken.

Hoogteziekte: er is weinig wetenschappelijk onderzoek naar het effect van hoogte op kinderen. Neem de gebruikelijke richtlijnen voor een goede acclimatisatie in acht: boven de 2000 meter niet meer dan 300 meter per dag stijgen (dit geldt voor de slaaplocatie).

Valgevaar: met jonge kinderen is het verstandig om routes te kiezen waar je niet steeds bang hoeft te zijn dat je kind naar beneden valt. Dit wil niet zeggen dat je elke klauterpassage moet vermijden of kinderen aan een touwtje moet laten lopen. Kinderen vinden klauteren juist erg leuk en kunnen het bijzonder goed. Zorg wel dat je je kind wijst op de gevaren en dat je in de buurt blijft als dat nodig is. Laat ze op andere (ongevaarlijke) stukken lekker hun gang gaan.

Meer weten? Bestel het NKBV-boekje: Van bergbengel

tot berggeit. Of volg een NKBV-cursus Bergwandelen

met kinderen (in de Ardennen of Alpen).

Kijk op bergsportreizen.nl voor data en prijzen.

reden om stil te staan. Terecht! Der Weg ist das Ziel. Als volwas-sene heb je geleerd om je wensen uit te stellen (straks een Apfelstrudel bij de hut, nu nog even doorbijten). Kinderen leven in het nu. Het is zonde om voorbij te lopen aan alles wat leuk is voor een kind. Het gaat niet om de afstand of de top, maar om de lol en leuke ontdekkingen onderweg.Neem de tijd om de bergen te bekijken door kinderogen. Dan wordt de rots naast de weg een prachtig boulderblok, is het beekje een plek waar je kunt overspringen van steen naar steen (meteen een mooie training van het evenwicht), is de holte onder die grote rots een berengrot en…Wie met oudere kinderen op weg is, moet misschien niet op het pad lopen, maar juist ernaast. Dat is veel avontuurlijker. Of je neemt een gps mee om op onverwachte plekken schatten op te delven: geocaching.Stoeltjesliften, kabelbanen, treintjes, voor kinderen is het allemaal een prachtige ontdekkingstocht. Bijkomend voordeel is dat je naar beneden kunt lopen in plaats van omhoog. Bivakkeren onder de sterren en wakker worden naast een ruisende beek: succes gegarandeerd!

2 Neem veel tijdDenk je ongerust: dit gaat heel lang duren? Dat klopt. Voor een tocht met kinderen moet je drie keer zoveel tijd plannen. Natuurlijk, veel van ons zijn opgevoed met de strenge beginselen van het



Anne van Galen is International Mountain Leader en ontwikkelde voor de NKBV de workshops Bergwandelen met kinderen. Meer weten? Kijk op www.bergsportreizen.nl (zoek op ‘Gezinsprogramma’) en www.overdebergen.nl.

bergwandelen: gelijkmatig tempo, minimaal 300 meter per uur stijgen, om de twee uur een grote pauze, kleine pauzes niet langer dan tien minuten. Laat dit los als je met kinderen op pad gaat!Neem je pauze op een plek waar iets leuks te doen is (een veldje, beekje, groot rotsblok, of meertje), niet aan de hand van een tijdschema. Als je een kind vraagt een uur in hetzelfde tempo te lopen, voelt dat voor een kind als een straf. Kinderen lopen (huppelen, rennen) van belevenis naar belevenis. Dat kunnen ze uren volhouden! Als kinderen klagen over moeheid, is de kans groot dat de tocht te saai is of het pad te eentonig stijgt. Los het op door iets speels in te lassen: spelletjes, liedjes, raadsels, wedstrijdjes. Er is altijd wel iets te verzinnen!‘Veel tijd nemen’ betekent bij jonge kinderen dat de dagtocht naar die leuke hut op drie uur lopen er helaas niet inzit. Tenzij je je kind(eren) wilt dragen of opjagen. Datzelfde geldt voor hoge toppen. Als je die doelen loslaat, heb je alle tijd van de wereld om in het gras te liggen, marmotten te observeren, hutten te bouwen, naar de wolken te staren, kortom: van de bergen te genieten en vakantie te vieren.

3 Geef verantwoordelijkheidVeel kinderen willen niets liever dan zo snel mogelijk groot en zelfstandig zijn. Logisch dat ze liever niet de hele weg achter papa en mama aan lopen. Liever zoeken ze zelf de route. Speel hierop in door kinderen al van jongs af aan te betrekken bij de navigatie. Rood-witte markeringen zoeken, steenmannen spotten, op de kaart kijken, de hoogte bijhouden op het horloge van mama. Geef kinderen zo vroeg mogelijk een eigen rugzak(je) mee. En gun ze de kans om voorop te lopen. Grote kans dat ze daardoor meer plezier hebben en beter lopen. Maak wel duidelijke afspraken, zoals in het zicht blijven of stoppen bij de volgende splitsing en niet afsteken.

4 Bedenk voor elk wat wilsAls je gewend bent de bergen in te gaan voor de fysieke inspan-ning, de maximale prestatie en of het behalen van de top, is het fl ink schakelen om voortaan bij elk lieveheersbeestje stil te staan. Het is belangrijk om ieders wensen in de gaten te houden. Zoek naar de juiste combinaties. Is papa heel sportief en staat hij

Spelletjes onderwegNatuur MemoryDit is een leuk spel om tijdens een wat saaier stuk kinderen (en ouders) af te leiden. Zoek zonder dat de rest het merkt 5 tot 10 markante dingen in de natuur. Verstop die in een zakdoek. Haal de groep bijeen en laat alles ongeveer twee minuten zien met de opdracht dat de anderen dezelfde voorwerpen moeten gaan zoeken. Geef hiervoor een bepaalde tijd (bijvoorbeeld 15 minuten) en check wie de winnaar is.

Xxxxxxxxxxx

graag vroeg op? Laat hem ’s ochtends een uur bergrennen en onderweg wat schatten verstoppen voor de tocht met zijn allen, straks. Wil mama graag een dag kayakken of een culturele route lopen? Kijk of het VVV zoiets aanbiedt en plan het terwijl de rest gaat zwemmen. Wat dit betreft zijn de bergsport-kampen van de NKBV een mooie formule om met gelijkgestemden en veel kinderen activiteiten te ondernemen in de bergen: voor elk wat wils. Of kies een gebied in de Alpen waar de hutten dicht bij elkaar liggen, zodat je er ook met jonge kinderen prima een trektocht kunt maken.

5 Water, de rest komt laterDeze spreekt vanzelf. Zodra kinderen in of langs het water kunnen spelen, is de tocht geslaagd. Plan als het even kan een (zwem)meertje in.

Kunstwerk makenMet stenen, veren, bladeren, schors, dennenappels etc. Je kunt nog een wedstrijdelement inbouwen door een tijdslimiet te stellen en een jury te benoemen.

Stenen vervenNeem waterverf, water en kwastjes mee, zoek een mooie steen en schilderen maar!

En natuurlijk ook:• Dammetjes bouwen in de rivier• Hutten bouwen• Bomen klimmen• Boulderen


GR

IJP

NU

UW

KO

RTI

NG

- W

WW

.CA

MP

Z.N

L

Mee

r dan

14.

000

artik

elen

Dire

ct le

verb

aar

100

dage

n te

rugg

aver

echt

Grat

is re

tour

nere

nVo

lg o

ns o

p Fa

cebo

okfa

cebo

ok.c

om/s

hop.

cam

pz

*

Vri

jblij

vend

e pr

ijsaa

nbev

elin

g va

n de

pro

duce

nt. O

nder

voo

rbeh

oud

van

fout

en, d

rukf

oute

n, p

rijs

wijz

igin

gen

en le

verm

ogel

ijkhe

den.

De

aanb

iedi

ng is

tijd

elijk

en

alle

en g

eldi

g zo

lang

de

voor

raad

str

ekt.

**

Nie

t gel

dig

op fe

estd

agen

in B

aden

-Wür

ttem

berg

, Dui

tsla

ndW

WW

.CA

MP

Z.N

L

Verz

endi

ng n

og o

p de

zelfd

e da

gBi

j bes

telli

ngen

tot 1

6 uu

r (m

a-vr

ij)**

Vaud

eCa

mp

Arco

2P

tunn

elte

nt, s

and/

chut

e gr

een

Prod

uctn

r.: 2

6492

0

in p

laat

s van

€ 2

00,-*

€ 99

,99

-50%

Hagl

öfs

Hagl

öfs S

tem

II L

ongs

leev

e He

ren

blau

wPr

oduc

tnr.:

346

324

- lic

ht fl

eece

shir

t- s

nel d

roge

nd- g

ewic

ht: 3

35g

in p

laat

s van

€ 9

0,-*

€ 49

,99

-44%

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!

GR

IJP

NU

UW

KO

RTI

NG

- W

WW

.CA

MP

Z.N

L

MELDT U VOOR DE NIEUWSBRI

EF A

AN E

N O

NTVANG EEN € 5 WAARDEBO

N5€

Mam

mut

Crea

Ele

men

t 20

l sm

oke-

iron,

Tre

kkin

gPr

oduc

tnr.:

315

709

-50%

in p

laat

s va

n €

89,9

5*

€ 44

,99

Mar

mot

Tem

po s

ofts

hellj

as v

ibra

nt p

urpl

ePr

oduc

tnr.:

342

085

-50%

in p

laat

s va

n €

100,

-*

€ 49

,99

Grill

cube

Drog

e br

ands

tof,

hout

skol

enPr

oduc

tnr.:

341

511

+++

Nie

uw in

het

ass

ortim

ent +

++

€ 4,

99

NIE

UW

Vaud

eSi

oux

UL

100,

zom

ersl

aapz

akPr

oduc

tnr.:

246

370

-40%

in p

laat

s va

n €

49,9

5*

€ 29

,99

Ther

m-A

-Res

tPr

olite

Plu

s Sm

all

Prod

uctn

r.: 3

4873

2

in p

laat

s van

€ 6

9,95

*

€ 39

,99

-42%

CPZ_NKBV_460x297x5mm_03-13.indd 2 5/27/13 12:05 PM

GR

IJP

NU

UW

KO

RTI

NG

- W

WW

.CA

MP

Z.N

L

Mee

r dan

14.

000

artik

elen

Dire

ct le

verb

aar

100

dage

n te

rugg

aver

echt

Grat

is re

tour

nere

nVo

lg o

ns o

p Fa

cebo

okfa

cebo

ok.c

om/s

hop.

cam

pz

*

Vri

jblij

vend

e pr

ijsaa

nbev

elin

g va

n de

pro

duce

nt. O

nder

voo

rbeh

oud

van

fout

en, d

rukf

oute

n, p

rijs

wijz

igin

gen

en le

verm

ogel

ijkhe

den.

De

aanb

iedi

ng is

tijd

elijk

en

alle

en g

eldi

g zo

lang

de

voor

raad

str

ekt.

**

Nie

t gel

dig

op fe

estd

agen

in B

aden

-Wür

ttem

berg

, Dui

tsla

ndW

WW

.CA

MP

Z.N

L

Verz

endi

ng n

og o

p de

zelfd

e da

gBi

j bes

telli

ngen

tot 1

6 uu

r (m

a-vr

ij)**

Vaud

eCa

mp

Arco

2P

tunn

elte

nt, s

and/

chut

e gr

een

Prod

uctn

r.: 2

6492

0

in p

laat

s van

€ 2

00,-*

€ 99

,99

-50%

Hagl

öfs

Hagl

öfs S

tem

II L

ongs

leev

e He

ren

blau

wPr

oduc

tnr.:

346

324

- lic

ht fl

eece

shir

t- s

nel d

roge

nd- g

ewic

ht: 3

35g

in p

laat

s van

€ 9

0,-*

€ 49

,99

-44%

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!Li

chtg

ewic

ht!

Lich

tgew

icht

!

GR

IJP

NU

UW

KO

RTI

NG

- W

WW

.CA

MP

Z.N

L

MELDT U VOOR DE NIEUWSBRI

EF A

AN E

N O

NTVANG EEN € 5 WAARDEBO

N5€

Mam

mut

Crea

Ele

men

t 20

l sm

oke-

iron,

Tre

kkin

gPr

oduc

tnr.:

315

709

-50%

in p

laat

s va

n €

89,9

5*

€ 44

,99

Mar

mot

Tem

po s

ofts

hellj

as v

ibra

nt p

urpl

ePr

oduc

tnr.:

342

085

-50%

in p

laat

s va

n €

100,

-*

€ 49

,99

Grill

cube

Drog

e br

ands

tof,

hout

skol

enPr

oduc

tnr.:

341

511

+++

Nie

uw in

het

ass

ortim

ent +

++

€ 4,

99

NIE

UW

Vaud

eSi

oux

UL

100,

zom

ersl

aapz

akPr

oduc

tnr.:

246

370

-40%

in p

laat

s va

n €

49,9

5*

€ 29

,99

Ther

m-A

-Res

tPr

olite

Plu

s Sm

all

Prod

uctn

r.: 3

4873

2

in p

laat

s van

€ 6

9,95

*

€ 39

,99

-42%

CPZ_NKBV_460x297x5mm_03-13.indd 3 5/27/13 12:05 PM

HOOGTELIJN 3-2013 | 2322 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST EN FOTO’S ICO KLOPPENBURG

Kids in actie

YES!

Bergsportkampen zijn al tientallen jaren een succesformule van de NKBV. Het is een fantastische manier om samen met kinderen vakantie te vieren in de bergen. We vroegen een paar experts w aarom het zo leuk is: de kids zelf!

BERGSPORTKAMP

Met je kids de bergen in

WE GAAN OP

22_R12_HL0313_accent_kids in actie.indd 22 5/28/13 10:40 AM

naam: Niek Voogtleeftijd: 12 jaarwoonplaats: Ouderkerk aan de Amstelidool: Geendroom: Een achtduizender beklimmenallergisch voor: Nergens voordier: Een katkledingstuk: Hoody boek: De Grijze Jager

naam: Emma Rosa Koopstra

leeftijd: 11 jaar

woonplaats: Hillegom

idool: Ik heb geen idool

droom: ???????

allergisch voor: Ik vind het niet

leuk als we vies

eten hebben

dier: Katachtigen

kledingstuk: Fleecevesten voor

op vakantie en thuis

boek: Alle Fantasia boeken

HOOGTELIJN 3-2013 | 2322 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST EN FOTO’S ICO KLOPPENBURG

Emma is ‘nog maar’ elf jaar, maar heeft al negen bergsportkam-pen (BSK) meegemaakt. Je kunt deze dame dus gerust een veteraan noemen! Wat is er eigenlijk zo leuk aan een berg-

sportkamp? ‘Nou’, zegt Emma, ‘je zit lekker in de natuur. En je ontmoet heel veel nieuwe vrienden.’ Een paar jaar geleden ontmoet-te ze zo Maud en dat was heel leuk. Zo leuk dat ze het volgende jaar hun ouders zo gek kregen om voor hetzelfde bergsportkamp in te schrijven. En dit jaar heeft Emma het ook slim aangepakt: haar vriendin van een paar straten verderop is met het gezin lid geworden van de NKBV om samen mee op kamp te kunnen. Nog even de hoogtepunten van de vakantie voor Emma. Kletterst-eigen en rotsklimmen vindt ze te gek, want ‘je komt dan op hele hoge plekken’. Maar ook de pannenkoekenwedstrijd van een paar jaar geleden was een hoogtepunt. ‘We hadden toen de lekkerste pannenkoek van de NKBV gebakken’, zegt Emma trots. In Nederland speelt ze badminton en dat vindt ze ook heel leuk, want ‘ook daar hebben ze een heel leuk kamp! ’

VerkochtVorige zomer ging Niek voor het eerst op een bergsportva-kantie. De camping van het kamp in Italië werd gerund door twee broers die gek zijn van klimmen. En dus was er een groot ‘boulderhok’, waar de kids van ons BSK eindeloos rondhingen en aan het klimmen waren. Niek was daar niet weg te slaan. Volgens mij vond Niek echt alles van het BSK leuk, want hij deed overal heel enthousiast aan mee. Vooral bij het sportklimmen en klettersteigen ging hij helemaal los! Daarom vroeg ik hem op de reünie die we hielden: wat vond je nou eigenlijk het leukst?‘Het leukst was dat ik met mijn ouders en zus naar een bivakhutje ben geweest’, zegt Niek. ‘We hadden met een hele groep in een berghut geslapen en zijn de volgende dag doorgelopen naar het bivak. Het was heel klein met drie stapelbedden’. Als het zo goed bevallen is gaat hij vast wel weer een BSK doen? ‘Nee, we gaan met het gezin een alpiene cursus doen, want ik wil graag een echte top op.’ Ondertussen heeft hij in Nederland niet stilgezeten, want behalve dat hij voetbalt bij SV Ouderkerk en van wielrennen houdt heeft hij ook zijn klimvaardigheidsbewijs in de hal gehaald. Maar ja, als

Je kunt kiezen uit meer dan 30 NKBV bergsportkampen in de Alpen, Pyreneeën, Slovenië, Noorwegen en Groot-Brittannië. Een paar zijn voor 50+ of mensen zonder kinderen. Ook zijn er hoog-alpiene bergsportkampen. Meer weten? Kijk op www.bergsportreizen.nl. Daar zie je ook voor welke leeftijd het kamp meer of minder geschikt is, en hoeveel leeftijdgenootjes er al zijn ingeschreven. Dat kan teleurstellingen voorkomen. Pas op: wacht niet te lang met reserveren, want sommige bergsportkampen zijn erg snel vol!

je weet dat het Nieks droom is om een achtduizender te beklimmen, dan snap je dat wel.

NetwerkenBergsportkampen zijn dus ‘fun’ voor het hele gezin, maar voor de ‘Facebookgeneratie’ komt er nog een hele dimensie bij. Tijdens de vakantie leer je zoveel leeftijdgenoten kennen dat je een heel netwerk opbouwt. En met Facebook kun je gemakkelijk contact houden. Vraag het de eerste de beste puber en je zult horen dat de ‘vriendenlijst’ van Facebook heel wat namen van de bergsport-vakantie bevat! En dat leidt weer tot logeerpartijen, uitstapjes en soms hele innige contacten. Ook dat is iets waar je als ouders rekening mee moet houden!

22_R12_HL0313_accent_kids in actie.indd 23 5/28/13 10:40 AM


Buitenklimmen

met kinderen

VAN KLAUTEREN VAN KLAUTEREN KOMT KLIMMEN

Met je kids d

e

bergen in

Klimmen is een sport waarmee kinderen zich op veel manieren ontwikkelen: kracht, coördinatie en lenigheid worden als vanzelf getraind. Uit een route of boulder vallen

en toch weer proberen, en nog een keer, en nog een keer… het is een prima manier om doorzettingsvermogen te trainen. Het klimmen van een uitdagende route op je eigen manier heeft veel weg van het telkens oplossen van een puzzel. Sjiek gezegd: met klimmen train je je problem solving skills en creativiteit.

Beginnen in het laaglandIn Nederland begint het klimmen voor jeugd vaak bij de klimmuur. Met de hoogste klimhaldichtheid per inwoner is ons land ideaal om laagdrempelig te beginnen met de klimsport. Bijna elke hal organiseert beginnerscursussen, kinderpartijtjes en andere activiteiten om aan het klimmen te ruiken zonder dat je meteen het materiaal hoeft aan te schaffen of heel veel kennis hoeft te hebben van zekertechnieken.

Klimmen is een sport waarmee kinderen zich op veel limmen is een sport waarmee kinderen zich op veel manieren ontwikkelen: kracht, coördinatie en lenigheid manieren ontwikkelen: kracht, coördinatie en lenigheid

Klimmen is leuk! Dat hoef je een kind niet uit te leggen. De meeste kinderen klimmen voordat ze lopen. Als je klein bent en ergens niet bij kunt is dat lastig. Wat is er dan logischer om van de kruk op de stoel en op de tafel te klauteren?

Wie buiten wil klimmen met kinderen, raad ik daarom aan om eerst een paar keer in de hal te klimmen. Bevalt het, dan heb je een leuke basis om naar de rotsen te gaan. Daarnaast verschijnen er steeds meer adventure parcs (plekken met een avontuurlijk klimparcours), zodat je met het hele gezin aan de hoogte en het gebruik van materiaal kan wennen.

De rotsen inEn dan is het zover: naar buiten. Voor veel mensen is het de vraag wat een geschikt gebied is om met kinderen naartoe te gaan. Waar moet je op letten?

• Een geschikt gebied is een gebied waar kinderen veilig op de grond kunnen staan (en spelen!). Een plek dus waar je niet zomaar vanaf valt en waar ook je spullen (helm, drinkfl es) niet meteen naar beneden stuiteren. Als je met (groepen) kinderen bij de rots bent, is het slim om een plek aan te wijzen waar ze niet hoeven op te letten (op touwen die op de grond liggen, op vallende rotsen, karabiners of klimmers). Daar hoeven ze geen helm op en kunnen ze rustig spelen en - als ze wat ouder zijn - chillen.

• Een gebied moet natuurlijk voldoende makkelijke routes hebben. Dat betekent: niet te steil en met veel treden en grepen. Voor veel kinderen is het in het begin veel motiverender om

24_r14_HL0313_accent_klimmenkids.indd 24 5/28/13 10:34 AM


boven te komen, dan om tien keer uit dezelfde moeilijke passage te vallen. Het is bovendien vaak eenvoudiger om met een spelvorm een makkelijke route uitdagender te maken. Maar een gebied met te moeilijke of te technische routes (bijvoor-beeld veel wrijving of overhangend) kan voor beginnende klimmers frustrerend werken.Als je met een groep (bijvoorbeeld een vereniging) bent, is het belangrijk om overzicht te hebben op alles wat er gebeurt. Dit vraagt om routes die dicht bij elkaar liggen.

Enkele voorbeelden van gebieden die aan deze criteria voldoen:• België: Hotton, Durnal, Beez, Les Awirs.• Duitsland: Nideggen, Ibbenburen, Duisburg (Landschaftspark).Wie wat verder weg wil, kan kiezen tussen eindeloos veel gebieden. Voor Zwitserland geldt dat de Schweiz Plaisir-gidsjes van Jurg von Känel met een symbool aangeven of een gebied geschikt is voor kinderen. Ook in veel Franse en Oostenrijkse klimgidsjes is dit aangegeven. Over het algemeen geldt dat veel sportklimgebieden in (Zuid-) Frankrijk rijkelijk voorzien zijn van haken, zodat kinderen ook kunnen leren voorklimmen.

Boulderen en spelletjesBoulderen is een heel goede sport voor kinderen. In Fontainebleau bijvoorbeeld zijn er speciale kindercircuits die heel speels zijn en

kinderen de mogelijkheid geven om vrij te experimenteren met allerlei klimbewegingen. Leer je kind wel om in de gaten te houden waar het verzamelpunt is (oftewel: pas op met verdwalen)! In Frankrijk stappen klimmende ouders met jonge kinderen vaak over op het boulderen. Dit is beter te combineren met verstoppertje spelen, rondfi etsen, huttenbouwen, vuurtje stoken en andere leuke ravotactiviteiten.Als ik met een groep kinderen naar de rosten ga, kies ik het liefst een gebiedje waar je even voor moet lopen. Als goede training, beleving van de bergen en als warming-up. En als je dan bij de rotsen aankomt, is er maar één ding belangrijk: zo snel mogelijk

Deze zekeraar heeft een ‘backup’ (tweede man): die zekert als de eerste zekeraar niet oplet.

Foto

Mar

tin

Fick

wei

ler



omhoog. De eerste klimhonger moet je zo snel mogelijk stillen. Pas daarna begin je met wat tips en trucs over techniek. Zorg dus als het even kan dat er al wat topropes uithangen en dat je aan de slag kan.

Niet tot aan het relaisBedenk dat enthousiast omhoog klimmen voor veel kinderen geen probleem is, maar daarna weer afdalen veel spannender. Dus: laat kinderen een meter of vier boven de grond alvast even proefhangen en afdalen. Dat voorkomt dat je - als ze eenmaal twintig meter boven de grond hangen (spannend!) - schreeuwend aanwijzingen moet geven over de juiste afdaalpositie. Probeer te voorkomen dat kinderen bovenop het plateau naar de relaishaak klimmen. Want het geeft vaak veel stress en gevaarlijke situaties als iemand die op een randje staat vervolgens weer over dat randje moet hangen om zich toe te vertrouwen aan het touw en de zekeraar. Defi nieer bijvoorbeeld de laatste haak voor het relais als ‘boven’. Dit kan door in deze haak iets herkenbaars te hangen zoals een muts, een topboek, een niet al te luidruchtig belletje, etc.

En dan: risicomanagementKlimmen is een sport met risico’s. We zijn verschillende keren opgeschrikt door tragische ongevallen, ook in overzichtelijke omgevingen als de klimhal. Veel ongevallen bleken helaas het gevolg van onoplettendheid en routinematige fouten. Dit soort risico’s kun je het beste beperken door backups in te bouwen en systematisch veiligheidchecks te doen. Twee tips:

• Iedere klimmer kent de partnercheck: zit de gordel dicht (goed teruggestoken), is de knoop goed gelegd, is de karabiner goed dicht, is het touw op de juiste manier in het zekerapparaat van de zekeraar gelegd? Bij buitenklimmen komt hier nog bij: hebben klimmer en zekeraar een helm op? En zit onderaan het touw een dikke knoop? Wie gaat klimmen met kinderen doet er verstandig aan erin te hameren dat deze check altijd en zorgvul-dig moet worden uitgevoerd. Bij iedereen. Dus ook bij je vader en moeder of ervaren instructeurs.

• Ik laat kinderen in het begin altijd met backup zekeren (dit is een tweede zekeraar die op ongeveer een meter afstand ook het touw vasthoudt), totdat ze na een offi cieel toetsmoment hebben bewezen dat ze zonder kunnen. Met een backup is niets mis: het bevordert de samenwerking en de gezelligheid.

Voorklimmen en verrekijker In de sportklimweken die ik organiseer, leren de meeste deelne-mers in een week voorklimmen, relais bouwen en ombouwen. Dit kan het beste beneden worden geoefend. Een plank met daarin twee haken verbonden door een ketting of schlinge fungeert als mobiele oefenstandplaats. Uiteraard staat er vervolgens ook een begeleider / instructeur boven bij de standplaats om te controle-ren of het relais maken en ombouwen goed gaat. En daarnaast kun je met een verrekijker vanaf de grond ook al veel observeren. Bijvoorbeeld of de setjes goed zijn ingeclipt.

MateriaalGoed materiaal is uiteraard belangrijk. Voor kleine kinderen geldt: ze zijn nog top(=kop)zwaar. Het hoofd is relatief groot ten opzichte van

Voor de meeste klimgebieden in België moet je

een klimjaarkaart hebben. Die bestel je via

www.nkbv.nl. Daar vind je ook meer info over

klimgebieden in België en Duitsland.

Leer klimmen bij de NKBVBen je 14 jaar of ouder? Dan kun je een jeugdklimcursus doen bij de NKBV. We organiseren cursussen in Nederland, de Belgische Ardennen, Oostenrijk, Frankrijk en Italië. Een overzicht vind je op www.bergsportreizen.nl (klik in het eerste zoekveld aan ‘jeugdprogramma 14-18 jaar’).

Vanaf 10 jaar kun je al deelnemen aan regionale jeugdklimactiviteiten, zoals klimmen in de hal of een klimweekend in de Ardennen. Er zijn vijftien NKBV-regio’s in Nederland. Kijk bijvoorbeeld op:• Regio Amsterdam: http://amsterdam.nkbv.nl• Regio Noord-Holland: http://noord-holland.nkbv.nl• Regio Gelderland: http://gelderland.nkbv.nl • Regio Oost: http://oostwand.nl• Regio Oost Brabant: http://reg.nkbv-oostbrabant.eu



berg speelgoed om zich niet te vervelen. Vaak in groepjes, want dan kun je op elkaars kinderen passen. Voor die kinderen is het vaak al heel leuk om af en toe in een gordel te worden opgehesen en te slingeren. Het echte klimmen komt later wel. Bedenk dat ook dit soort dingen een kwestie zijn van trial and error. De eerste keer dat mijn man en ik in Mont Dauphin met een vriendin en onze anderhalf jaar oude dochter bij de rotsen kwamen, waaide het te hard, hadden we onvoldoende speelgoed bij ons en wilde het meisje niet slapen. Na een uurtje gaven we het op. Gelukkig waren er Franse ouders met voorbeeldige jonge kinderen die ons in onze wanhopige toestand toevertrouwden dat zij dit ook hadden doorgemaakt. Bij het naar beneden lopen viel ze natuurlijk in de draagzak in slaap. Weer iets geleerd. Inmiddels klimt ze als peuter op elke rots die ze tegenkomt en is ze beledigd als ze niet ook een gordeltje aankrijgt (vooral voor de show) als we bij de rotsen zijn.

Tip: Ga je naar Zwitserland? Gebruik dan het gidsje Verzeignis Klettergebiete für Kinder (Ruedi Meier en Jürg von Känel, Zwiserse Alpen Club, 1997)

NKBV richtlijnen voor klimmen met kinderen• Onder de 8 jaar kunnen kinderen onder begeleiding van

volwassenen klimmen en boulderen - mits ze op de klimwand worden toegelaten.

• Vanaf 8 jaar kunnen kinderen leren zekeren of boulde-ren onder begeleiding van volwassenen.

• Vanaf 14 jaar kunnen kinderen zelfstandig klimmen en zekeren, mits met toestemming van de ouders.

• Vanaf 18 jaar is geen toestemming van ouders nodig.

Deze richtlijnen zijn gekoppeld aan juridische regels over aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid.

het lijf en daardoor kiepen ze eerder om. Dat betekent: helm op en integraalgordel aan. Grotere en getrainde kinderen kunnen met een normale heupgordel klimmen. Uiteraard hebben alle andere (volwassen) klimmers in de groep een helm op. Dat is een kwestie van geloofwaardig blijven. Zeker voor het begin zijn klimschoentjes niet noodzakelijk. Gympies met niet al te grote zoolranden zijn prima voor een eerste kennismaking. Een heet hangijzer voor veel klimmende ouders en ouders in spe: kom ik met kinderen zelf nog toe aan klimmen? Goede vraag. Zeker als je kleine kinderen meeneemt naar de rotsen, kom je minder toe aan het klimmen van je eigen routes. Wil je uitsluitend zelf presteren, laat het kroost dan thuis. Maar vind je het leuk om je jonge kind kennis te laten maken met klimmen en buiten zijn, dan zijn er mogelijkheden genoeg. Juist in landen waar klimmen meer een buitensport is dan een halsport, merk ik dat ouders veel makkelijker omgaan met kinders aan de rots. In de Hautes Alpes, waar wij wonen, zie ik vaak jonge ouders met baby’s en peuters een middagje bij de rots spelen. Kind mee in de draagzak. Hangmat erbij of een tentje om te slapen, een

Anne van Galen is International Mountain Leader (IML) en hoofd- en sportkliminstructeur voor de NKBV. Zij organiseert samen met de NKBV klimkampen voor jeugd van 8 tot 18 jaar. Meer weten? Kijk op www.bergsportreizen.nl (selecteer Jeugdprogramma 14-18 jaar) of www.overdebergen.nl.

Touwtechniek is onderdeel van onze klim-cursussen. Hier zie je het ‘achtje’.

berg speelgoed om zich niet te vervelen. Vaak in groepjes, want berg speelgoed om zich niet te vervelen. Vaak in groepjes, want dan kun je op elkaars kinderen passen. Voor die kinderen is het vaak al heel leuk om af en toe in een gordel te worden opgehesen

berg speelgoed om zich niet te vervelen. Vaak in groepjes, want


HOOGTELIJN 3-2013 | 2928 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST EN FOTO’S RIANNEKE MEES

OVERLEVENKAN JE LEREN

Bushcraft voor kids

OVERLEVENMet je kids de bergen in

Je bent ver van de bewoonde wereld. Geen eten, geen drinkwater, geen lucifers. Hoe je dat overleeft, kan je leren. Het heet bushcraft en ook kinderen leren technieken hoe te overleven.

water filterenWie afhankelijk is van water uit de natuur, moet weten hoe veilig drinkwater te vinden is. Stromend water is schoner dan stilstaand water en hoe hoger in de bergen je zit, hoe schoner het water is. Maar je moet water ook kunnen fi lteren. Elza Pompe (13) uit Apeldoorn fi ltert thuis soms haar water met een waterfi lter. ”Dan smaakt het iets zachter.’’ Een alternatief op reis is zelf een waterfi lter maken van natuurlijk materiaal. De stengel van een afgestorven reuzenberenklauw is hol en heel geschikt. Wanneer die gevuld is met mos of turf, steentjes, zand en verpulverd houtskool uit je vuurtje, heb je een goed fi lter. Deze materialen halen troep uit het water en het houtskool bindt chemische stoffen. ”Het duurt best lang voordat het water er dan doorheen gestroomd is,‘’ ontdekte Elza. ”Het water smaakte nog wat zanderig.’’ Om er zeker van te zijn dat je water drinkbaar is, moet je het na het fi lteren nog koken, om bacteriën te doden.

Elza Pompe vult haar waterfi lter.De stengel van de reuzenberenklauw moet ongeveer een meter lang zijn.

water smaakte nog wat zanderig.’’ Om er zeker van te zijn dat je water drinkbaar is, moet je het na het fi lteren nog

Een doorsnede van een waterfi lter, gemaakt van een afgestorven reuzen-berenklauw. Deze is gevuld met turf, mos, zand en houtskool.

28_r13_HL0313_accent_bushcraft.indd 28 5/28/13 10:32 AM

HOOGTELIJN 3-2013 | 2928 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST EN FOTO’S RIANNEKE MEES

KOKEN OP HET V� RWie vindt dat ook zo’n gesjouw: brandertjes, potten en pannen meenemen tijdens een trektocht? Walter Groskamp (15) uit Venhuizen laat het allemaal thuis. Hij bouwt van afval dat hij in het bos vindt, een kooktoestel. Van twee melkpoederblikken en twee tomatenblikken bouwde hij een toestel, terwijl een half blik augurken dient als vuurschaal. “De toevoer van lucht en brandstof gaat via dezelfde buis,’’ wijst hij. “Maar ik heb er wel een stokje tussen gedaan, zodat ik zeker weet dat er altijd lucht door kan. Want zonder lucht dooft het brandertje heel snel.’’ De brander werkt goed; in een paar minuten heb je kokend water. Walter neemt het afval natuurlijk weer mee uit het bos, maar hij kookt eigenlijk altijd maar een keer op hetzelfde brandertje. “Want ik vind het heel leuk om steeds betere te maken.’’

Niels te Veldhuis oefent met zijn zelfgemaakte vuurpomp. Door te slaan op het houtje met de ronde knop, schiet het houtje in de koperen buis. Door de druk kan tondel dat onderin de buis zit, aangestoken worden.

De Stichting Bushcraft houdt twee keer per jaar een bushcraftweekeinde. Daar

leren zo’n honderdvijftig deelnemers in workshops allerlei overlevingstechnie-

ken. Ook kinderen leren hoe ze zich kunnen redden in de natuur. De kinderen in

dit verhaal en op de foto’s waren op een bushcraftweekeinde op het terrein

Spelderholt in Hoenderloo. Voor meer informatie: [email protected]

fi� ie MAKEN Aansteker kwijt? Lucifers natgere-gend? Geen probleem voor Niels te Veldhuis (11) uit Dordrecht. Hij kent al veel verschillende manieren om vuur te maken zonder deze hulpmiddelen. Met vuurstenen of een fi resteel bijvoorbeeld is het een koud kunstje voor hem. Hij hield er al eens zijn spreekbeurt over. “Lekker fi kkie stoken in de klas!’’ De techniek van de vuurboog, een andere prehistorische manier om vuur te maken met behulp van hout en touw, kent hij ook al. ,,Maar ik mis nog de kracht daarvoor,’’ weet hij. Voor de vuurpomp, een handig buisje waarin door middel van luchtdruk tondel (licht ontvlambaar materiaal) aangestoken kan worden, heb je ook al aardig wat kracht nodig. En dus oefent Niels fanatiek.

Bij een mooi kampvuurtje.

vuur te maken zonder deze hulpmiddelen. Met vuurstenen of een fi resteel

Bij een mooi kampvuurtje.

Walter Groskamp bouwde een eigen brandertje, gemaakt van afval.

Een vuurtje in een sleuf zand is gauw gemaakt, ook onderweg. Als de sleuf de wind-richting volgt, is de luchttoe-voer verzekerd.

Spelderholt in Hoenderloo. Voor meer informatie: [email protected]


INN

SBRU

CK T

OURI

SMUS

GRA

FIK

h. a

.

Wandelvakanties in Innsbruck en haar vakantiedorpen BEKENDE BERGEN, TIROOLSE DORPJES EN DE HOOFDSTAD VAN TIROL

(Berg)wandelen, sightseeing, winkelplezier en City-Flair. In slechts 20 minuten op 2.300 meter hoogte met de Nordkettenbahnen en daarmee op het startpunt voor schitterende bergbelevenissen.

Ons aanbod: 3 overnachtingen + wandeltochten met gids en gratis gebruik van uitrusting, bergen dalrit met de Nordkettenbahnen, p. p. vanaf € 139,– www.innsbruck-packages.comInnsbruck Tourismus, Burggraben 3, 6020 Innsbruck, Oostenrijk, tel. +43 512 / 56 20 00, [email protected], www.innsbruck.info

20130503_Hoogtelijn_230x297_RZ_NL_ML.indd 2 07.05.13 17:19Naamloos-1 1 08-05-13 11:28innsbruck_c.indd 2 5/27/13 12:07 PM


FA� ELS MAKENZaklamp leeg? Geen probleem. Met een fakkel kun je ook de route naar het toiletge-bouw vinden en het is nog sfeervol licht ook. Jochem (6) en Joska (10) Hollander uit Huizen bewaren voortaan de stompjes kaars van kerstdiners en andere feestjes. Wanneer je de verzamelde stukjes kaars verhit en er vervolgens lappen stof in doopt en die dan steeds een beetje om een stok wikkelt, kun je er een fakkel mee maken. Stukjes ijzerdraad toevoegen kan handig zijn voor de stevig-heid, anders loop je kans dat de stof van de stok af glijdt. Vergeet ook niet een scherpe punt te maken aan de onderkant, want dan kun je de fakkel in de aarde steken.

KNOPEN le� enHet kan best lastig zijn om een knoop te leren, vindt Hasse Mees (9) uit Den Bosch. “Maar als je eenmaal de knoop in je hoofd geprent hebt, dan doe je het met je ogen dicht.’’ Ze kent bijvoorbeeld de zaksteek en de mastworp. Die gebruikt ze om een klimtoestel tussen twee bomen te bouwen. Hasse maakt ook armbandjes van paracord. “Je vlecht paracord op een speciale manier in elkaar en dan heb je altijd drie meter touw bij je. Super handig!’’ Hasse vindt knopen zelf niet bijzonder leuk. “Maar het gaat er om wat je er mee kan maken.’’

’s Avonds mogen de

fakkels aan! Joska(rechts)

vindt het geweldig.

In deze armbandjes van paracord zit ongeveer drie meter touw.

Hasse Mees test haar zelfgemaakte klimtoestel.

Samen knopen oefenen.

Fakkels maak je door kaarsvet te verhitten en

lappen stof erin te drenken en die dan langzaam om een

stok heen te wikkelen. In het midden met bril Jochem.

Joska(rechts)

speciale manier in elkaar en dan heb je altijd drie meter touw bij je. Super handig!’’ Hasse vindt knopen zelf niet bijzonder leuk. “Maar het gaat er om wat je er mee kan maken.’’

In deze armbandjes van paracord zit ongeveer drie meter touw.In deze armbandjes van paracord zit ongeveer drie meter touw.

leuk. “Maar het gaat er om wat je er mee kan maken.’’

In deze armbandjes van paracord


[email protected] | www.hanwag.nl

WAXENSTEIN BIO

Hanwag schoenen gemaakt van Bio LeerComfortabel en “Bio” : Drie modellen van Hanwag zetten een duurzame stap dichter naar de natuur. Het leer van deze prachtige natuurlijke wandelschoenen komen van runderen die op gecertificeerde Bio boerderijen hebben geleefd. Bovendien wordt het leer milieu-vriendelijk gelooid, wat betekent dat het minder dan de helft aan chroom bevat dan het leer dat op conventionele wijze wordt gelooid. Voor de voering wordt gebruikt gemaakt van 100% chroomvrij leer dat voor een natuurlijk voetklimaat zorgt. Alle drie de modellen zijn geschikt voor mensen met allergieën.

Chroomvrij leerDe leren voering bevat geen allergenen op chroombasis. Zeer huidvriendelijk.

Air-Pulse SystemEen uitstekende ventilatie en dus een goed voetklimaat.

VibramZeer slijtvaste Vibram profi elzool.

Light weightBijzonder lichte schacht- en zoolconstructie.

Shock AbsorbExtra demping bij de hak die zorgt vooreen betere vering.

Deep-Pull-LacingZorgt voor een goede hielfi xatie.

Bio leerBevat 50% minder chroom

Quality since 1923

Quality since 1923

LO_5392_AZ_GorgonGTXlo_210x135+3.indd 1 15.03.13 14:28

HANWAG ADV HOOGTELIJN MEI-13 210X135MM.indd 2 5/28/13 2:21 PM

TEKST EN FOTO’S DIRKJAN VAN HEUMEN | HOOGTELIJN 3-2013 | 33

BERGANS VS. DEUTER

Kinderdragers zijn vaak praktischer dan een kinderwagen. Niet alleen in de bergen, ook in de stad. Vooral als je kind tussen één en drie jaar oud is (tussen ca. acht en vijftien kilo). Je kind zit hoog en kan lekker om zich heen kijken. En jij hebt volop bewegingsvrijheid.

Voordelen:• Solide uitgevoerd;• Zeer comfortabel draagsysteem

voor de ouder;• Inclusief kussen waar je kind kin of

hoofd op kan rusten / op kan slapen;• Goede grote regen- of zonnekap die

is weggewerkt in het achterpand. Makkelijk uit te ritsen;

• Hoge zitpositie van het kind: zwaartepunt boven je heupen, waardoor je minder naar achter getrokken wordt;

• Goede extra opbergmogelijkheden achterop en in de heupgordel;

• Gemakkelijk op maat te stellen.

Bergans Li etint3000 gram€ 209,95

Voordelen:• Relatief licht, is nog te strippen van

extra’s (tasjes en kap kunnen eraf);• Klein(er), handzamer pakformaat

dan de Deuter;• Veel opbergmogelijkheden achterin

en in heupgordel;• Comfortabel draagsysteem voor

de ouder;• Goed en makkelijk gordel-

systeem voor het kind;• Regen / zonnekap eenvoudig te monteren

en weg te werken in speciaal opbergvak;• Goede gespen.

Nadelen:• Kind zit relatief laag: de ouder wordt daardoor

meer naar achter getrokken;• Bij het eerste gebruik is het even zoeken om alles

goed in te stellen. Ook het verstellen kost even tijd (als je er een ander kind in wilt vervoeren);

• Wat oncomfortabel voor het kind. Het kind ‘hangt’ als het ware in het kruis. Lijkt niet ideaal voor de bloedsomloop;

• De drager blijft uit zichzelf niet rechtop staan. Wel kun je je voet op een beugel zetten: dan staat hij stevig rechtop bij het in- of uitladen van je kind.

Bergans Li etint

Relatief licht, is nog te strippen van extra’s (tasjes en kap kunnen eraf);Klein(er), handzamer pakformaat

Veel opbergmogelijkheden achterin

Comfortabel draagsysteem voor

Regen / zonnekap eenvoudig te monteren

bewegingsvrijheid.

Met je kids de

bergen in

Twee kinderdragers ver

geleken

Mijn conclusie? De Bergans is kleiner en lichter, voordelig bij een bergvakantie. Sterk aan de Deuter is dat je kind wat comfortabeler en hoger zit. Kinderdragers lijken vooral voor de ouder comfortabel. Hoe lekker het kind erin zit bij een lange wandeling, is de vraag. Deuter raadt af om je kind er te lang in te vervoeren, in verband met verminderde bloedcirculatie. Maar na hoeveel tijd dat is, specifi ceert de producent helaas niet. Na een paar uur wordt het ook vermoeiend voor de ouder. Een alternatief is de draagdoek. Als je eenmaal gewend bent die te gebruiken, vind ik die (vooral voor kleine kinderen en op lange afstanden) comfortabeler.

Deuter Kid Comfort � I3500 gram€ 269,95

Nadelen:• Erg groot, ook

opgevouwen;• Door de hoge zit soms

lastig in het bos (kind steekt ver uit);

• Relatief zwaar; • Gespjes om

kind vast te zetten zijn wat lastig te sluiten/openen;

• Wat oncomfortabel voor het kind. Het kind ‘hangt’ in het kruis. Lijkt niet ideaal voor de bloedsomloop. Het zitvlak is wel iets comfor-tabeler dan bij de Bergans.

33_R06_HL0313_accent_produktvergelijker.indd 33 5/28/13 10:31 AM

HOOGTELIJN 3-2013 | 3534 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST HARALD SWEN

VEILIGHEIDVOOROP

Voorlichting KLETTERST

EIGen

Klettersteige of via ferrata’s – letterlijk ‘ijzeren wegen’ – zijn routes die beveiligd zijn met staalka-bels, beugels en ladders en die door steile en

loodrechte bergwanden of door ruige kloven lopen. Meestal loopt een staalkabel langs de hele klettersteig. Deze is bedoeld voor je veiligheid – soms om je aan vast te houden, maar vooral om je voor een val te behoeden. Met een klimgordel om de heupen en een klettersteigset zit je vast aan de staalkabel. Met klettersteige kun je op een relatief veilige en eenvoudige manier op de spectaculairste plekken komen. Het is een leuke manier om met het hele gezin actief in de bergen onderweg te zijn. Ondanks het gemak is een klettersteig niet zonder risico’s. Er moeten jaarlijks teveel mensen uit een klettersteig gered worden. Niet vanwege ongelukken, maar omdat ze de moeilijkheden onderschat hebben. En hoewel je met een klimgordel en een klettersteigset aan de kabel vast zit moet je een val altijd vermijden. De kans op letsel is erg groot. Draag daarom altijd helm, handschoenen en gebruik een sportklimgor-del met moderne klettersteigset.

Kinderen en lichte personenVrijwel alle sets remmen lichte personen (met een gewicht onder 50 kg) te abrubt af. Wij raden daarom dringend aan om kinderen en lichte mensen op klettersteige in valgevaarlijke passages extra te zekeren. Een goed alternatief is, dat een ouder direct onder het kind klimt en het kind ondersteunt zodra het dreigt te vallen.

TerugroepactiesAfgelopen jaar zijn er twee grote terugroepacties, recalls, geweest van klettersteigsets. Het ging bij de eerste recall om sets met

Klettersteige zijn populair. Op veel plaatsen in de bergen zie je ze verschijnen. Het is een mooie manier om met je gezelschap op spectaculaire plaatsen te komen. Maar je moet wel goed voorbereid en beschermd op pad gaan.

elastische ‘armen’. Bij een ernstig ongeval met een set die in de verhuur werd gebruikt in 2012 bleek dat het bandmateriaal van de ‘armen’ (afkomstig van één toeleverancier) sneller versleet dan tot dusver werd gedacht. Als gevolg daarvan braken beide armen bij een val en kwam de klimmer om het leven. Alle sets die gemaakt zijn met dit type bandmateriaal zijn daarop teruggeroepen. Van acuut gevaar bij recreatief gebruikte sets was overigens geen sprake. Het onderzoek dat hierop volgde bracht aan het licht dat er problemen zijn met een ander onderdeel van de klettersteigset, namelijk met het onderdeel dat voor de energieopname zorgt - ook wel de ‘rem’ genoemd. Er zijn grofweg twee constructiemetho-den voor de rem waarmee klettersteigsets de valenergie van een vallend persoon absorberen; de wrijvingsrem en de scheurband. Bij een wrijvingsrem is de dikte en soepelheid van het touw in de fabriek precies afgestemd op de grootte van de gaten in de remplaat. Door veroudering wordt het touw minder soepel. Hierdoor neemt de weerstand waarmee het touw door de remplaat loopt toe. Bij sommige sets zorgde dit, in combinatie met de afname van sterkte van de ‘armen’, ervoor dat een forse val – theoretisch - zou kunnen leiden tot het breken van de ‘armen’. De tweede recall was een feit.

VOOROP


EIGen Voorlichtin

g KLETTERSTEIGen

VEILIGHEID Voorlichtin

g KLETTERSTEIGen


EIGen

Dit is een van de sets met touwrem die is teruggeroepen.

Een karabiner en een klettersteigset met scheurband.

Foto

Pau

l Kol

ler

34_R22_HL0313_voorlichting klettersteigsets.indd 34 5/28/13 10:30 AM

HOOGTELIJN 3-2013 | 3534 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST HARALD SWEN

VOOROP

Wat moet ik met mijn klettersteigset?Een overzicht van de teruggeroepen sets vind je in het kenniscen-trum op nkbv.nl. Controleer of jouw set wordt genoemd. Alle merken hebben hun eigen terugroepactie georganiseerd. Wordt jouw set niet genoemd? Dan kan het geen kwaad er nog eens kritisch naar te kijken. Zie je slijtage, is je set ouder dan tien jaar? Misschien is het tijd voor een nieuwe.

De recalls betreffen sets van de volgende fabrikanten:• AustriAlpin (Nederlands)• Edelrid (Nederlands)• Climbing Technology (Engels)• Edelweiss (Duits)• Mammut (Engels)• Ocún (Engels)• Singing Rock (Engels)• Stubai Bergsport (Engels)• Wild Country (Engels)

Nieuwe set kopen? Waar moet je op letten als je een nieuwe set koopt? Bovenaan staat gebruiksgemak:• Hoe liggen de karabiners in de hand?

Hoe makkelijker te bedienen hoe fi jner in het gebruik.• Een compacte touwrem zit niet in de weg tijdens het lopen/

bewegen.• Zijn de armen van de set minimaal evenlang als de span-

wijdte van je armen? • Heeft een set de mogelijkheid tot bevestiging van een

(korte) derde arm om aan uit te rusten/voor traverses. Zo niet gebruik dan een korte bandlus (60 cm) die je met een ankersteek aan de inbindlus van je klimgordel vastmaakt.

• Er zijn speciale sets voor lichtgewicht personen (max. 50 kg) op de markt.

Bestel het boekje over veilig klettersteigenMeer weten over veilig klettersteigen? Bestel het boekje Klettersteig, verticaal avontuur (48 pagina’s) à € 4,95 in onze webshop: www.nkbv.nl/webshop. Of volg een NKBV-workshop of cursus Klettersteigen. Kijk op www.bergsportreizen.nl.

Bestel het boekje over veilig klettersteigen

Waar moet je op letten als je een nieuwe set koopt?

Bestel het boekje over veilig klettersteigenBestel het boekje over veilig klettersteigen

4,95 in onze webshop: www.nkbv.nl/webshop. Of volg

Tip: NKBV-kenniscentrumMeer weten over de recalls en het zekeren van kinderen op klettersteige? Kijk op www.nkbv.nl/kenniscentrum (zoekterm: klettersteig).

Tip: NKBV-kenniscentrum

Foto

Pau

l Kol

ler

34_R22_HL0313_voorlichting klettersteigsets.indd 35 5/28/13 10:30 AM

HOOGTELIJN 3-2013 | 3736 | HOOGTELIJN 3-2013 | FOTO’S MARTIN FICKWEILER

HOEZO, NAAR DE HAL?beeldreport

age thuisboulderen

Het EK Boulder staat voor de deur. Op 31 augustus en 1 september strijden meer dan honderd atleten in Eindhoven om de Europese titel. Wie bouldert er nu eigenlijk? En waar oefen je? Vijf NKBV-leden geven een kijkje in hun keuken.

Kom naar het Europees Kampioenschap Boulderen 2013• Wanneer? Zaterdag 31 aug. en zondag 1 sep. 2013.• Waar? Eindhoven.• Voor wie? Iedereen die klimmen en boulderen leuk vindt om naar te kijken, of zelf eens een poging wil wagen. Fantastisch uitje, ook met kinderen! Er is een hal (Monk Boulder Gym) waar je zelf kan oefenen.• Kandidaten? Ruim honderd topatleten uit heel Europa, waaronder Kilian Fischhuber, Rustam Gelmanov, Jorg Verhoeven, Vera Zijlstra, Anna Stöhr en Shauna Coxey.

• Prijs? Dagkaarten kosten € 6,50 voor NKBV-leden.• Organisator: NKBV en IFSC.Tickets en meer info: www.euroboulder.com.

36_R26_HL0313_klimwand tuin.indd 36 5/28/13 10:28 AM

Jasper Watertor (41 jaar, gymdocent, NKBV-lid sinds 2002) raakte ‘hooked’ tijdens zijn klimsabbatical in de VS. De eigenaar van Salvatore grepen bouwde zijn wandje. “Mijn boulderwand is als een fijne kameraad die er altijd is.”

hoogtelijn 3-2013 | 3736 | hoogtelijn 3-2013 | foto’s martin Fickweiler

hoezo, naar de hal?Zo bouw je je eigen boulderwandJe bent niet de eerste die zelf een boulderwandje bouwt. En gelukkig hoef je daarvoor geen raketgeleerde te zijn! Natuurlijk is niet iedereen handig met zaag en boor. Twijfel je over je skills als timmerman, dan geldt vooral: hou het simpel! Natuurlijk wil je de mooiste boulderwand van het land, maar is dat ook realistisch? Bedenk dus of je echt die speelse hoeken of die zandlaag op de muur nodig hebt.

1 Zorg voor goed gereedschap: zaag (liefst een cirkel- of decoupeerzaag), houtboor (12 mm), elektrische (accu)boormachine, schroefbitjes, hamer, potlood en duimstok. Je moet ook veilig met de zaag kunnen werken! Kies goed materiaal. Multiplex van 18 mm dik is prijzig (reken op € 60,- voor een plaat van 244x122 cm) maar is het zeker waard. Dan heel veel inslagmoeren M10 (€ 0,20 per stuk). Van de inbusbouten M10, om de grepen vast te zetten (€ 0,40 per stuk), heb je er veel minder nodig. Verder een paar goede vurenhouten balken om de platen op te bevesti-gen en heel veel spaanplaatschroeven.

2 Hou genoeg ruimte achter de wand. Ben je te zuinig dan moet je voor kleine grepen altijd korte bouten gebruiken, omdat je anders de muur raakt. Een bewegelijke wand is slim: je kunt dan variëren in steilte. Zorg dat de bovenkant naar voren kan komen. Dat kan door met katrollen en touw te werken. Het kan ook door aan de voorkant een (flexibele) begrenzing op de zijwand aan te brengen, zodat het wandje blokkeert.

3 Boor een gatenpatroon in de plaatdelen. Doe dat in diagonale lijnen op regelmatige afstanden. Sla de inslagmoeren in de gaten. Dit moet grondig gebeuren, anders draai je uiteindelijk de plaat kapot. Schroef ter plekke de plaatdelen op de balken en bevestig het geheel aan de muur. Een oud matras eronder en de boulderparty kan beginnen! O ja, je hebt nog grepen nodig, die kun je de komende jaren mooi voor je verjaardag vragen… Succes en boulderze!


hoogtelijn 3-2013 | 3938 | hoogtelijn 3-2013

Rens Horn (43 jaar, beeldend kunstenaar/fotograaf, NKBV-lid sinds héél lang) bouwde zijn wand om elke dag te kunnen trainen voor expedities naar Madagascar en Baffin Island. “In de winter de beste plek in huis om snel warm te worden.”



Max Ruys (17 jaar, scholier, NKBV-lid sinds 2009) bouwde zijn eigen boulderwand in de tuin. “Leuk om er een thuis te hebben. Als ik geen tijd heb om naar de hal te gaan, kan ik nu alsnog trainen.”



Tjinta Kwakkelstein (16 jaar, straks student Zeevaart, sinds enkele maanden NKBV-lid) wil haar boulderwandje volgend jaar uitbreiden naar haar plafond. “Sommige mensen hebben een spreuk op hun muur die hen opvrolijkt. Ik heb een boulderwand.”

Thomas Knoope (45 jaar, uitvinder/uitvoerder, NKBV-lid sinds 1983) bouwde zijn wandje ‘gewoon omdat het kan’. “Ik heb de ruimte, en met wat Axis-klimgrepen en –platen kom je een heel eind.”


HOOGTELIJN 3-2013 | 4342 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST EN FOTO’S FRANK HUSSLAGE

>>> en route ^^^ sportklimroute ^^^ en route ^^^ sportklimroute ^^^

Verdon. Hier kun je kiezen: recht over de pilaar naar boven met keurige 6A wrijvingsstapjes, of drie meter meer naar links van de pilaar via een aantrekkelijke 5B hoekversnijding.

E� ENTALER IN DE DORDOGNE

een Zwitserse Emmentaler van 50 meter hoog uit het zandsteen gevreten. Een fl at van muizenholen, gaten, gaatjes en grotten in alle kleuren tussen geel en rood. Geen enkel glad stapje is er te vinden. In deze zachte steen laat iedere stap steeds weer een ruwe greep achter. Wadi Rum in Europa!De eerste touwlengte is meer een hallucinerend sluip-door-kruip-doortraject tussen de bulten en grotten en over banden en bandjes. Halverwege een meterslange traverse toch maar een nutje, veiliger voor mijn naklimmer. De tweede touwlengte wordt wat serieuzer. Een paar kleine overhangetjes met prima grepen brengen je onder aan een pilaar van hardere zandsteen; ruwe grijze kalk zoals in de

Een gekmakende mistral woei ons weg uit de rotsen van de Drôme, via de Dentelles de Montmirail en de rotsen bij Le Rozier aan de

Tarn uiteindelijk naar hier, het hart van de Dordogne. Hier is het aangenaam warm en windstil. En klimmen kun je hier ook nog. Onze tent staat op roepafstand van dit rotsmassief langs de Céou. De Voie Normale die we nu klimmen is gewaardeerd als 4C en 6A. Technisch geen wereldniveau, maar er zijn meer redenen dan de absolute moeilijkheidsgraad om een route te willen klimmen. En die reden is in dit geval de waanzinnig mooie rots. Wind, water en zon hebben hier in hartje Frankrijk

Het is september 2012 en zes uur ’s middags, maar ik voel me als een zwetende plak kaas in deze zui-delijke zon. Wegbrandend uit een meer dan riantestandplaats halverwege deze prachtige route, zwaai ik jaloers naar de eenzame toeschouwer in het ijsblauwe zwembad diep onder me.

Routeschets:•De twee markeringen met ieder drie puntjes zijn standplaatsen met ketting•De onderste touwlengte is gewaardeerd met 4C•De linkervariant is gewaardeerd met 5C•De rechtervariant is gewaardeerd met 6A

Overzicht van het massief vanaf de camping.

42_R09_HL0313_enroute.indd 42 5/28/13 10:26 AM

hoogtelijn 3-2013 | 4342 | hoogtelijn 3-2013 | tekst en foto’s Frank Husslage

>>> en route ^^^ sportklimroute ^^^ en route ^^^ sportklimroute ^^^

GebiedsinformatieDe Dordogne is geen typische klimbestemming. Maar als je er toch bent, kun je er prima rotsklim-men. De beschreven Voie Normale (twee touw- lengtes, 4C-6A, goed behaakt, 2 x 50 meter touw, abseilen) maakt deel uit van het massief langs de Céou. Dit massief ligt pal in het toeristische hart van de Dordogne, in het zicht van het Château de Castelnaud. Het massief biedt zo’n vijfduizend hoogtemeters rotsklimmen in alle moeilijkheids-graden en is door de ligging het hele jaar door interessant. ‘s Zomers aan de randen van de dag, ‘s winters midden op de dag. Al in de steentijd van het sportklimmen, de jaren zeventig van de twintigste eeuw, werden de eerste routes hier geopend. De waarderingen zijn serieus streng, maar de hakenafstanden meestal Zuid-Frans vriendelijk.Céou heeft een eigen topo, die voor een paar euro te koop is bij de camping aan de voet van de rotsen. De streek Dordogne kent nog veel meer sportklimgebieden, waarvan negentien stuks beschreven worden in de topo Escalade en Périgord. (ISBN 978-2-35669-037-1). Deze topo wordt onder andere verkocht door camping Le Val de la Marquise, onderaan het sympathieke klimmassiefje van Campagne, vier kilometer zuidoostelijk van Le Bugue. (levaldelamarquise.com)

BereikbaarheidDe vallei van de Céou is bereikbaar via de trein naar Lalinde en dan verder met de bus naar Castelnaud. Met de auto ligt Castelnaud 1015 kilometer vanaf Utrecht.

OnderdakKamperen is in de Dordogne geen enkel probleem, net zo min als welke andere vorm van onderdak dan ook. Pal onderaan de rotsen ligt camping Maisonneuve, met winkeltje, zwembad en een nog lekkerder zwembeekje. (Camping-maisonneuve.com). Castelnaud heeft een winkel waar alle dagelijkse benodigdheden koop zijn, maar de grote super-markten in bijvoorbeeld het nabijgelegen Domme (heeft ook een klimmassief ) maken de vakantie wel een stuk betaalbaarder.

LandkaartenIGN 1:25.000 1936ET en dan nét nog rechtsonder op de kaart. Michelin Local 1:150.000, 337 Lot, Tarn et Garonne, C/D-3

TipVoor wie in het hoogseizoen de toeristische drukte rond de Dordogne beu is: vanuit Castelnaud ligt er twintig kilometer vrijwel vrij liggend fietspad over een oude spoorlijn. Hate it or love it: de voorzieningen onderweg zijn nogal eens in handen van Britten.

Met twee keer vijftig meter touw

kom je veilig beneden. Op een steenworp van Château de Castelnaud.

42_R09_HL0313_enroute.indd 43 5/28/13 10:26 AM

hoogtelijn 3-2013 | 4544 | hoogtelijn 3-2013 | tekst ernst arbouw | foto’s laurens aaij

Tsja, het busje dus. De trouwe Volkswagenbus van ijsklimmers Dennis van Hoek en Marianne van der

Steen gaf eind januari de geest, onderweg naar een wedstrijd in het Noord-Italiaanse Rabenstein. Sindsdien staat het gebles-seerd in de schuur achterop het erf. “Ik probeerde naar z’n drie te schakelen, maar het wilde niet. Tot we ineens ‘Kloenk!’ hoorden”, vertelt Van Hoek. Toen stond de bus wèl in z’n drie – voor altijd. Ergens in de

ijsklimmers marianne van der steen en dennis van hoek

versnellingsbak zat iets helemaal verkeerd. Niet fantastisch als je op een besneeuwde bergweg rijdt, constateren Van Hoek en Van der Steen droog. “Het was een interessant stukje rijden.” Van Hoek (25) en Van der Steen (29) vormen sinds 2010 met z’n tweeën het Nederlands IJsklimteam. In de winter trekken ze met hun busje langs ijsklimwed-strijden in de Alpen, in de zomer klimmen ze knalharde rotsroutes, de rest van het

jaar wonen ze antikraak in een boerderij net ten noorden van Rotterdam. Het tafereel kan bijna niet Hollandser: voor het huis loopt een dijkje waar af en toe een fietser voorbij peddelt. Het keukenraam biedt uitzicht op een weitje met schapen (“Nee, da’s niet het schaap dat ik heb gewonnen in Rabenstein. Dat heb ik direct verkocht…”) Een oude kapschuur achter op het erf biedt onderdak aan het wagenpark, twee Volkswagenbussen en een stokoude, metallic groene Golf. “Die tweede bus heb ik gekocht als vervanger voor de eerste”, vertelt Van der Steen. Helaas: “Hij is toch iets minder goed dan de verkoper beweerde. Eigenlijk moet de hele motor d’r uit.”

Marianne van der Steen en Dennis van Hoek hebben een winter achter de rug met – letterlijk – ups en downs. Van Hoek won goud bij de World Cup Iceclimbing in Saas Fee, maar onderweg naar een wedstrijd in Rabenstein gaf hun busje de geest. En toen moesten ze nog naar Siberië…

WaTervallen en WinTerbanden

44_R20_HL0313_interview.indd 44 5/28/13 10:23 AM

hoogtelijn 3-2013 | 4544 | hoogtelijn 3-2013 | tekst ernst arbouw | foto’s laurens aaij

ijsklimmers marianne van der steen en dennis van hoek

Watervallen en Winterbanden



Bus één (Volkswagen T25, bouwjaar 1979) is tijdens het ijsklimsei-zoen niet alleen het transportmiddel, maar ook home away from home. “Het is toch een beetje een stabiele factor in ons bestaan”, zegt Van Hoek. “De NKBV vindt eigenlijk dat we bij wedstrijden in hotels moeten slapen, maar ik word knettergek als ik iedere keer m’n spullen moet inpakken, hotel in, spullen weer uitpakken. Het is fi jn dat je in een hotel kunt douchen, maar ik vind het nog fi jner om gewoon in m’n busje te kunnen zitten. Je hebt je eigen spulletjes om je heen, het is lekker warm – het is toch een soort thuis.”“We hebben in Rabenstein nog wel in het busje geslapen, maar daarna moesten we dus iets anders regelen”, vertelt Van Hoek. Dat bleek nog niet zo eenvoudig. De autoverzekering bood wel vervangend vervoer, maar een kampeerbus met winterbanden was onmogelijk te krijgen. Uiteindelijk kreeg het tweetal een gewoon bestelbusje aangeboden. “Wel fi jn dat het een bus was, want dan kon alle meuk erin, maar we hadden dus geen verwarming en geen keuken. Dan ben je ineens overgeleverd aan hotels en pensions.”

PrestatiesToeval of niet, na de zwanenzang van het busje zakten de prestaties van het ijsklimteam in. “Dat kun je wel zeggen. Als we ons eigen busje hadden gehad, was het allemaal misschien net iets makkelij-ker geweest.” Van der Steen kreeg griep (“Ik krijg nooit griep!”); Van Hoek, die in januari goud won tijdens de World Cup in Saas Fee, slaagde er niet meer in om zijn niveau te halen. Begin februari werd hij bij de wereldbeker in Busteni (Roemenië) in de halve fi nale

der Steen vult hem aan: “Dan weet je zeker dat je het niet moet eten.”- “Allerlei rare dingen.”- “Ge-fri-tuur-de zu-re kwark.”- “Nee, echt: kwarkkroketten!”“De volgende dag kregen we diezelfde zure kwark. Het zag eruit als slagroom met vruchtjes, dus dan denk je: oh, slagroom – lekker.” Van der Steen rilt: “Eughhh. Alsof je ko… Nou ja, héél vies.”Voorzichtige conclusie: ga niet naar Hotel Sputnik in Kirov. “Een van de Duitse klimmers dacht op de gang een serveer-ster aan te spreken. Dus hij vroeg hoe laat het eten was. Haar antwoord: ‘Oh, you like company? You want me to come with you?’ Geen serveerster dus, maar je hebt wel direct een idee hoe de serveersters gekleed zijn.”De wedstrijd zelf was ook verre van ideaal. Allebei, giechelend: “Kunnen we het ergens anders over hebben.” Van Hoek staat op en doet alsof hij zich uit de voeten maakt: “Ik pak nog even wat eten. Vertel jij verder?” Van der Steen trekt een moeilijk gezicht. Het probleem is dat ijsklimwed-strijden van oudsher worden gedomineerd

Wie is…Marianne van der Steen (Naarden, 1984) kwam als acht-jarige voor het eerst op een klimwand, in de gymzaal van haar vader Hans. “Ik met een schlinge aan de grond en dan met een achtje m’n vader zekeren.” Ze begon serieus met klimmen in 2004, tijdens haar studie Bos- en Natuurbeheer in Wageningen. Op dit moment is ze de enige Europese deelnemer aan het prestigieuze Alpine Mentors Program van de Amerikaanse topklimmer Steve House.

2006 Eerste 7b on sight in Céüse, Frankrijk, eerste 7c on sight in Siurana, Spanje

2009 Eerste keer ijsklimmen in IJsland2010 Deelname World Cup ijsklimmen2011 6e plek in de fi nale Iceclimbing World Cup, Saas Fee2011 China van Beijing naar Getu, (met de trein, bus en

liftend meer dan 2800 km door China) samen met Dennis

2012 Hardlopen. Mooiste tocht: Laugavegurinn plus deel van Fimmvorduhals in IJsland, ongeveer 62km

2012 Start Alpine Mentors Program, Colorado en Utah (USA)2013 M12 on sight in Hall of Justice, Ouray, Colorado,

tweede plek tijdens Ouray Icefest

uitgeschakeld. “Eigenlijk wilden we niet naar Roemenië, maar door de eerste plek in Saas Fee had ik ineens kans op een podium-plaats in het eindklassement.”IJsklimwedstrijden hebben twee catego-rieën, Diffi culty en Speed, waarbij het respectievelijk draait om – inderdaad – moeilijkheid en snelheid. Plat gezegd: in de ene categorie gaat het om wie het hoogst komt in een moeilijke route, bij de andere gaat het om wie in een relatief eenvoudige route het snelst boven is. “Speedklimmen is een kansensport. Eigenlijk zit je altijd op het randje: je valt of je valt niet. En als je niet valt, heb je het niet hard genoeg geprobeerd. In dit geval heb ik het dus letterlijk te hard gepro-beerd. Dus ik hing daar, en toen had ik nog één kans, Dat was in Kirov.”

Hotel SputnikKirov, een voormalige rakettenstad, ongeveer 800 kilometer ten noordoosten van Moskou, bleek een ervaring op zich. “Je wilt het niet weten – dat het eten wordt opgediend en dat zelfs de Russische atleten weglopen”, vertelt Van Hoek. Van

“Het busje is de stabiele factor in ons bestaan.”

Wie is…Marianne van der Steen (Naarden, 1984) kwam als acht-jarige voor het eerst op een klimwand, in de gymzaal van

Marianne van der Steen (Naarden, 1984) kwam als acht-jarige voor het eerst op een klimwand, in de gymzaal van haar vader Hans. “Ik met een schlinge aan de grond en dan

Marianne van der Steen (Naarden, 1984) kwam als acht-jarige voor het eerst op een klimwand, in de gymzaal van



Wie is…Dennis van Hoek (Waalre, 1987) klom zijn eerste route in 1999, tijdens een kinderfeestje. “Daar haalde ik het hoogste punt – zestien meter!” Daarna ging hij met een achtje aan een koppelriem de bomen rond zijn ouderlijk huis te lijf. Een jaar later klom hij in Slovenië zijn eerste rotsroute.

2001 Koopt via Ebay eerste klimwand (“Mijn ouders waren hartstikke blij dat ze die helemaal in Amsterdam mochten ophalen…”)

2003 Koopt eerste ijsbijlen, dit keer niet in Amsterdam, begint met oefenen op bomen

2004 Met klimmaatje toppen snellen in het Ötztal.2005 Grossglockner noordwand via Mayerl Rampe2006 Eerste World Cup wedstrijd in Daone, Italië2010 Eerste 8a in Zwitserland2011 Eerste fl ash 8a “Calf” in Getu Valley tijdens Petzl

Rocktrip China2012 Opening verschillende trad-routes op IJsland,

waaronder Hangikjot (7a+)2013 Eerste plaats World Cup Speed ijsklimmen, Saas Fee

door Russen, vertelt ze. In Kirov bleek het aantal Russische deelnemers nog eens veel groter dan normaal: 51 Russische klimmers tegen 43 niet-Russen.“We hebben een beetje moeite met de Russen. Als persoon zijn ze best aardig, maar het is lastig communiceren omdat ze bijna geen Engels spreken”, legt ze uit. Ze vertelt dat de ijsklimmers met elkaar een grote karavaan vormen die in de winter van wedstrijd naar wedstrijd trekt. “De Russen vallen daar dus een beetje buiten”, vult Van Hoek aan. “Ze zijn ongeveer de helft van de scene. Dat betekent dat er eigenlijk twee ijsklimscenes zijn: de Russen en de rest.”Van der Steen gaat verder: “Het zou al een hele verbetering zijn als er een tolk was. Ik zou het fantastisch vinden als ik kon vragen hoe Russische klimmers trainen. Hoe doe je dat als je bij min veertig in Kirov woont?”

IJslandVan Hoek staat op en loopt naar de computer. “Eh, vergeet je niet te vertellen dat we ook in de zomer klimmen.” Hij surft naar een aantal fi lmpjes van een trip naar IJsland, in de zomer van 2012. Van der

Steen woonde en werkte als vulkanoloog op IJsland en spreekt de taal (“Handig joh, kun je overal mee terecht…”) Afgelopen zomer vertrokken ze samen naar het eiland voor een road trip langs gletsjers, basaltblokken en andere klim-hotspots op het eiland. Daarbij openden ze onder meer de zwaarste trad-route van het eiland, Hangikjot (7a+). “Waarschijnlijk de zwaartse trad-route die ooit door Nederlanders is geopend, maar dat weet ik niet zeker”, aldus Van Hoek.De road trip werd een off-road trip toen Van der Steen de Laugavegur – een van de populairste wandelroutes van IJsland – hardlopend afl egde. Van Hoek klikt op een fi lmpje waarin ze door het vulkaanland-schap rent terwijl hij haar als support-team volgt met de bus. Resultaat: 62 kilometer hardlopen in net iets minder dan acht uur, met bij benadering 4920 verbruikte calorieën (Marianne) en één gebroken schokdemper (Dennis).

Keihard werkenHet lijkt fantastisch: een beetje rondrijden in een oude kampeerbus en ondertussen

mooie routes klimmen, maar Van der Steen reageert fel op de suggestie dat veel mensen jaloers zouden zijn op hun bestaan. “Iedereen kan zo leven, maar je moet het ècht wel willen. We moeten er namelijk ook heel veel voor laten. Wanneer gaan we uit eten? Nooit. We gaan niet uit eten want dat kunnen we niet betalen. Wanneer gaan we naar de bioscoop? We gaan niet naar de bioscoop, want dat kunnen we niet betalen. Wanneer kopen we nieuwe kleren? Nooit. We hopen dat we eindelijk een keer een beetje gesponsord worden. Ga zo maar door: we wonen in een mooi huis op een mooie plek, maar het is hartstikke muf. En het is antikraak. Dat betekent dat we over twee weken op straat kunnen staan. Dan moeten we maar zien dat we iets nieuws vinden. Al die dingen leveren druk op. Ik ben zelfstandige, dat betekent dat ik iedere dag opnieuw op zoek moet naar werk. Ik moet maar hopen dat ik voldoende verdien om de volgende maand door te komen, en ondertussen sparen we keihard zodat we in de winter nèt voldoende hebben om weg te kunnen. Daar komt nog bij dat we door al het gedoe met de bus eigenlijk te veel hebben uitgegeven waardoor we nu extra hard moeten werken.”Waarom reageert ze zo fel? “Nou ja, fel… Mensen hebben wel eens het idee dat we niks uitvoeren. Dat we gewoon een beetje klimmen en verder lui in de weer zijn terwijl we eigenlijk elke dag keihard bezig zijn om dit te kunnen doen: ’s ochtends hardlopen, ’s avonds naar de klimhal en tussendoor nog werken. Het is eigenlijk een dubbele baan. Dat is iets wat veel mensen vergeten.”Het klimmend bestaan is niet alleen een lifestyle, het is ook een verslaving. Van Hoek: “Ik zit al de hele week niet lekker in mijn vel.

“Het busje is de stabiele factor in ons bestaan.”

Dennis van Hoek (Waalre, 1987) klom zijn eerste route in Dennis van Hoek (Waalre, 1987) klom zijn eerste route in 1999, tijdens een kinderfeestje. “Daar haalde ik het hoogste Dennis van Hoek (Waalre, 1987) klom zijn eerste route in Dennis van Hoek (Waalre, 1987) klom zijn eerste route in 1999, tijdens een kinderfeestje. “Daar haalde ik het hoogste punt – zestien meter!” Daarna ging hij met een achtje aan

Dennis van Hoek (Waalre, 1987) klom zijn eerste route in Dennis van Hoek (Waalre, 1987) klom zijn eerste route in 1999, tijdens een kinderfeestje. “Daar haalde ik het hoogste


IDENTITY – LEER MET BEWIJS VAN HERKOMST

www.identity-leder.de

BEWIJS VAN HERKOMST

www.identity-leder.de

Tessin Identity

De Identity collectie is tevens verkrijgbaar in de lage wandelschoen Linosa en in de klassieke

bergwandelschoenen Borneo en Island.

mei_Anz_TessinIdentity_200x141_JAN12.indd 1 30.01.12 14:08

Gram voor gram is niets warmer dan

een Therm-a-Rest® NeoAir™ matras.

De speciale isolatietechnologie biedt

tegen een lager gewicht en een kleiner

pakvolume meer warmte dan welke

andere isolerende luchtmatras ook.

Als grammen belangrijk voor je zijn,

kijk dan eens naar de onze.

Beter slapen. Verder komen.

Normale Gram NeoAir™ Gram

Zie de volledige productlijn op thermarest.com/neoair

©20

13 C

asca

de D

esig

ns In

c.

NIET ALLE GRAMMEN ZIJN HETZELFDE.

muspotex 1TessinIdentity_200x141_JAN12_HIGH.indd 2 5/28/13 2:17 PM


Dat is dus omdat ik de hele week nog niet heb geklommen.” Van der Steen vult hem aan: “De beweging, bezig zijn met je materi-aal, het gevoel in je vingers, het uithoudingsvermogen. Al die elementen die in klimmen samenkomen, maken me echt gelukkig.”“Ik heb nu even niet geklommen omdat ik eerst andere dingen moet afmaken”, zegt Van Hoek. “Ik moet m’n fi nanciën op orde krijgen, ik moet de bus repareren, ik moet studeren, maar omdat ik slecht in m’n vel kom, is het moeilijk om al die dingen op te pakken.”

Van der Steen gaat rechtop zitten: “Dus vanavond gaan we lekker klimmen!”

LiefdeVan Hoek staat op om koffi e in te schenken. “Je moet nog wel even vertellen waarom je bent teruggekomen uit IJsland”, roept hij van achter het aanrecht. Van der Steen giechelt. “Eh, ja, eigenlijk wel…”

“Iedereen kan zo leven, maar je moet het wel willen.”

“Als ik nou begin…”, zegt Van Hoek als hij weer gaat zitten. Hij vertelt dat hij een aantal jaren geleden het Nederlands ijsklimteam nieuw leven wilde inblazen. “Ik had de wedstrijden een tijdje in m’n eentje gedaan en dat was ik helemaal zat. Ik had al wel twee jongens gevonden die belangstelling hadden, maar ik wilde er ook nog een vrouw bij. Toen hoorde ik via het NKBV-bureau dat er op IJsland een Nederlandse vrouw woonde die wel geïnteresseerd was in ijsklimmen.”Van der Steen gaat verder: “Toen hebben we elkaar toegevoegd op Facebook. Ik had Dennis nog nooit ontmoet, maar we zaten wel de hele tijd te chatten.”- “Ik had allang bedacht dat ik haar in het ijsklimteam wilde hebben.”- “Dus toen nodigde hij me uit voor de World Cup. Ik dacht: dat kan ik niet. Veel te moeilijk.”- “Ik zei: gewoon proberen.”- “Ik had ook geen auto of zo. Toen zei Dennis: ‘Dan kom je gewoon in m’n busje.’”Ze beginnen allebei te giechelen. “Nee, wacht, stop. Die andere jongens zaten ook nog in dat busje hoor.”- “Nou ja, het was best gezellig. Eigenlijk zit ik sinds die tijd in het busje.”

Dat is dus omdat ik de hele week nog niet heb geklommen.” Van der Steen vult hem aan: “De beweging, bezig zijn met je materi-


HOOGTELIJN 3-2013 | 5150 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST EN FOTO’S ICO KLOPPENBURG EN GEORG MOTT

Bike & hike in de Zugspi

tz Arena

GRENZEN VERLEGGEN OP DE FIETS

“Man kann nur einen Fehler machen.”

50_R24_HL0313_mtb.indd 50 5/28/13 10:21 AM

HOOGTELIJN 3-2013 | 5150 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST EN FOTO’S ICO KLOPPENBURG EN GEORG MOTT

Lekker een paar dagen ertussenuit! Wandelen en mountainbiken, maar dan ook wel echte bergen zien. De ‘Zugspitz Arena’ op de grens van Duitsland en Oostenrijk biedt volop keus én is gemakkelijk te bereiken. Het gebied blijkt een wandelen � etsparadijs!

Op de grens van woensdag en donderdag stappen we sporthotel Loisach in Seefeld binnen. Bij het ontbijt, de volgende ochtend, blijkt het hotel goed gevuld voor de

maand september. Wandelaars, fi etsers en yogi’s vormen ook in het tussenseizoen een groep gasten die de bergen weet te vinden. Onder leiding van gids Karl Rieder lopen we vanuit het Gaistal de Hoher Gang richting de Coburger Hütte (1920 m). Het tempo is gemoedelijk en Karl neemt de tijd om van alles aan te wijzen, sporen van ‘Rotwild’ bijvoorbeeld. Die zitten in hun bronstijd dus hebben ze alleen oog voor elkaar.

Op een mooie kortgemaaide alm legt Karl uit dat dit het werk van een hobbyist is, die zijn alm nog met de hand maait. Economisch gezien levert het te weinig op, maar sommigen houden vast aan tradities.

Na een steeds steilere aanloop - Karl waarschuwt voor steenslag hier, vooral in het voorjaar - gaan we de rotsen in. Kabels en ‘nietjes’: ijzeren haken waar je je voet op kunt zetten. Na het technische deel volgt een vlakker deel langs de Sebensee, een mooi meertje. Daarna gaat het weer steil omhoog tot de hut. We fi losoferen over de route die de grote klettersteig op de Taja Kogel neemt, met 650 meter hoogteverschil. Dat ziet er uit als een uitdaging.

In de hut is het stil, maar de soep met Käseknödel smaakt er niet minder om! Daarna weer op pad, maar nu met steeds minder zicht door de opkomende mist. Daardoor kunnen we de vallende stenen aan de overkant van het dal niet zien, die we wel duidelijk horen vallen. We bereiken de ‘Hintere Taja-Törl’ op 2257 m, maar gaan meteen door, op zoek naar uitzicht.

Een stuk lager laten we ons verrassen door de ‘Immensteig’. Het pad is uitnodigend eenvoudig in het begin, maar dan snel verraderlijk lastig. Hier moet je niet vallen of stenen naar beneden gooien! Gelukkig laat het waarschuwingsbordje geen twijfel bestaan over de ernst van deze afdaling. Ten slotte gaat het door bos en over almen naar het asfalt, waar we de bus terug nemen naar het hotel.

Mountainbikehotels in de regioSporthotel Loisach, Lermoos www.sporthotel-loisach.comLeading Family Hotel Alpenrose, Lermoos www.bikehotel.atSporthotel Schönruh, Ehrwald www.hotel-schoenruh.comHotel Ehrwalderhof, Ehrwald www.ehrwalderhof.at Verdere mountainbikeregio’s & hotels zijn te vinden op www.bike-holidays.com.

In de diepte het meertje waar de afdaling heen gaat.

50_R24_HL0313_mtb.indd 51 5/28/13 10:21 AM

Motion Control.Wie op veeleisende alpine paden loopt, heeft maximale controle nodig, stap voor stap. Daarom heeft Mammut een speciale Trail Running-collectie gemaakt. Dynamisch, ademend, licht, robuust en veilig: voor optimale prestaties. Overtuig je zelf. Net als de geselecteerde atleten tijdens het testevent op de Persmorene. www.mammut.ch

erd

man

npei

sker

/ R

ober

t B

ösch

Ins_MotionControl_230x297_NL_Hoogtelijn.indd 1 22.03.13 09:29Naamloos-1 1 08-05-13 11:29mammut_c.indd 2 5/27/13 12:07 PM


In het diepeMoet ik hier naar beneden?, gaat het door mijn hoofd. Na een klim van ruim 1000 hoogtemeters op een mountainbike over een gravel-pad komt het er nu op aan: heb ik genoeg stuurtechniek en lef in huis om heelhuids over deze paadjes naar beneden te komen?

De avond ervoor legt de basis voor het angstige voorgevoel dat we alle drie hebben. Tussen de twee toetjes door schuift Georg Mott van Bikeguiding Zugspitz Arena aan, om te kijken wat voor vlees hij in de kuip heeft. “Omhoog rijden is het probleem niet. Maar kunnen jullie ook afdalen?” Georg laat ons allerlei fi lmpjes zien en vraagt telkens: “Kunnen jullie dat?” Het lijkt alsof hij ons angst wil aanjagen. Maar hij deelt ons toch in in de zwaarste groep. We besluiten het te proberen: 1000 meter klimmen en een bloedstollende afdaling, waarin je geen fouten mag maken. “Man kann nur einmahl einen Fehler machen”, zegt Georg.

Om 9 uur worden de fi etsen geleverd. En dat valt niet tegen! Het allernieuwste materiaal staat klaar, dus daaraan ligt het niet. Voor de kenners: volledig geveerde 29’ers met als mooiste snufje een hydraulisch verstelbaar zadel. Je drukt op het knopje en het gaat naar beneden, voor de afdaling. En met nog een druk op de knop weer omhoog. De naam van de banden belooft weinig goeds voor ons avontuur: purgatory (vagevuur) heten ze.

Voor vertrek vraagt Georg ons indringend of we genoeg warme kleren mee hebben voor boven. We gaan op pad met acht fi etsers, die vrijwel allemaal de nodige ervaring hebben. Joris en Stijn gaan er meteen vandoor in een klim over een brede gravelweg tussen de skipistes. Georg gaat er achteraan, op een heel zwaar verzet, staand op de pedalen. “Ik hoop dat die twee weten waar ze aan beginnen”, hoor ik hem zeggen tegen de Duitsers die hij inhaalt. Nou, dat klimmen gaat ons ‘rookies’ goed af, want na een pittige klim is het Nederland op 1, 2 en 3 (als we onze gids buiten beschou-wing laten).

Het weer klaart op tijdens de lunch in de hut. We genieten van panorama en goulashsoep, maar.... kan iemand die jodelmuziek misschien uitzetten? Na wat groepsfoto’s komt-ie: de afdaling! Het eerste stuk gaat over de skipiste naar beneden. Daar krijgen we onze eerste uitbrander van Georg: we reden veel te ongecontro-leerd! Hij drukt ons met de neus op de feiten: je moet onder alle omstandigheden je lijn ver vooruit verkennen en tijdig kunnen stoppen.

We verlaten de piste en gaan over een heel technische trail. Voor mij is het op een aantal plekken onmogelijk fi etsend naar beneden te komen. Vooral de korte steile bochten zijn erg moeilijk. Gelukkig ben ik niet de enige die het spannend vindt. Joris en Stijn bekennen dat ze ook de bibbers hebben. Het meest spectaculaire deel is een smal grindpad met links een afgrond en rechts een rotswand. Als het pad een bocht maakt is één ding duidelijk: wie hier de bocht mist kan het niet navertellen. Verder naar beneden zijn er trails die lijken op wat wij in Neder-land zijn gewend. Zo is er een prachtig pad langs een meertje, waar de grootste obstakels boomwortels zijn. Verder en verder dalen we tot we langzaam in de bewoonde wereld terugkomen. Het laatste deel gaat door dorpjes en over almen terug naar Lermoos.

Heerlijk in het zonnetje praten we na over alle (bijna-)valpartijen. Voor morgen belooft Georg ons oefeningen in het bochtenwerk.

hebben. Het meest spectaculaire deel is een smal grindpad met hebben. Het meest spectaculaire deel is een smal grindpad met links een afgrond en rechts een rotswand. Als het pad een bocht

Het panorama op de Zugspitz is indrukwekkend.

Op de puinhellingen aan de overkant rommelt het.

Geen tijd om de waterval te bewonderen.

50_R24_HL0313_mtb.indd 53 5/28/13 10:21 AM

Trekking ComfortCOMFORT = LOOSE FIT • KEEPS YOU DRY

LOOSE FIT

Super lichtgewicht ondergoed in een comfortabele pasvorm van polypropyleen en polyamide in een double-face structuur voor een push-and-pull effect en zodoende een perfecte vochtregula-tie. De schoudervulling in de shirts beschermt tegen drukpunten en wrijving door draagriemen.

Maximale ventilatie. Driedimensionale breitechniek met open meshstructuur zorgt voor een optimale luchtdoor-laatbaarheid.

Innovatieve rondbreitechniek. Perfecte pasvorm dankzij naadloze afwerking.

Optimale bewegingsvrijheid. Optimaal draagcomfort dank-zij maximale elasticiteit.

Ultralicht materiaal. Amper voelbaar bij maximale functionaliteit.

Voorkomt drukpunten. Dankzij verwerkte bescher-mende pads.

Perfect vochttransport. Push & Pull-technologie transporteert het vocht naar buiten.

Uiterst sneldrogend. Houdt het lichaam aangenaam droog.

Wijverzetten

bergen voor u

W.A. Hienfeld b.v.Postbus 75133, 1070 AC Amsterdam

T 0031 (0)20 - 5 469 469F 0031 (0)20 - 6 427 701

E [email protected]

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

WIJVERZETTEN

BERGEN VOOR U

Specialist inbergsportverzekeringen

W.A. HIENFELD B.V.

Postbus 75133 1070 AC Amsterdam

Telefoon 0031(0)20 - 5 469 469Telefax 0031(0)20 - 6 427 701E-mail [email protected]

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden.

hienveld 1-2 fc.adv 27.3.2003 14.33 B&R Pagina 1

Specialist in

bergsportverzekeringen

adv.heinfield.indd 1 1/10/11 10:27 AM

FALKE ESS_Trekking Comfort_100x285mm.indd 2 5/27/13 12:46 PM


LeercurveDe volgende ochtend stijgen we naar een oefenplek. Daar daalt een steil wandelpad af, dat bestaat uit een steile geul met drie korte haarspeldbochten. Niet iedereen haalt de eerste bocht... Als we het een beetje onder de knie hebben, fi etsen we van Biberwier richting Marienbergjoch, tot de Stadlerhütte op 1640 m. Dat zijn 750 hoogtemeters in 6,5 kilometer: een stijging van gemiddeld 11,5%. De tweede helft van de klim is duidelijk het zwaarst, met stukken boven de 20%. Het gaat over

Zugspitz ArenaAlgemeen Het gebied ontleent zijn naam aan de hoogste berg van Duitsland. Een echte eyecatcher waar drie van de vijf gletsjers van onze buren te vinden zijn. Een kabelbaan brengt je gemak-kelijk naar de top op 2962 m, maar de bekende ‘Jubiläumsgrat’ die daar begint is een serieuze onderneming. Daarnaast zijn er nog een paar klettersteigs op de berg. Wij waren in het Oost-enrijkse deel van het gebied, met Ehrwald en Lermoos als belangrijkste dorpen. Uitgebreide informatie, ook over wandelen, klimmen en mountainbiken is te vinden op www.zugspitza-rena.com/nl/zomer/welkom.

ReisDe Zugspitz Arena ligt op iets meer dan 800 autokilometers van Utrecht. Per trein is het gebied bereikbaar via München en Garmisch-Partenkirchen.

AccommodatieIn de dorpen zijn volop hotels en pensions. Via de VVV in Ehrwald en Lermoos, maar ook op het internet is alle informatie te vinden.

MountainbikeHet gebied is tweemaal tot beste mountainbikegebied van Oostenrijk uitgeroepen. Er zijn routes in allerlei moeilijkheidsgraden. Een video op de website bevat ook beelden van de afdalingen die in het artikel beschreven worden. Georg Mott is een ervaren gids in dienst van Bikeguiding Zugspitzarena en kent het gebied als zijn broekzak. Op https://vimeo.com/52317894 of via bijgaande QR-code is een korte impressie van onze tocht te vinden.

WandelenHet gebied is geschikt voor het maken van wandelingen die variëren van eenvoudige familiewandelingen tot uitdagende alpine wandelingen. Op de website is een interactieve wandelkaart van het gebied te vinden.

Klimmen Natuurlijk zijn er volop mogelijkheden om te klimmen. Informatie over klettersteigs, rotsklimmen en ijsklimmen is te vinden op www.climbers-paradise.com/regionen/tiroler-zugspitzarena.

DocumentatieBehalve op de website is informatie te vinden in diverse wandelen klimgidsjes: Rother brengt een (ook Engelstalige) wandelgids uit over het gebied.

Lessen en gidsenMoutainbike les en gidsen: Bikeguiding Zugspitzarena: www.bikeguiding.at

Sommige stukken zijn niet te doen. Alles onder het motto steil ist geil. Maar onderweg merk ik dat de oefening van de dag ervoor iets oplevert: ik ga echt vlotter naar beneden dan gisteren!

Georg haalt ons over een heel steil stukje fi etsend af te dalen. Het lukt. Dat geeft de burger moed! Eenmaal beneden fi etsen we alledrie zonder probleem een trap af. Georg lijkt zowaar trots. ‘s Avonds beleven we onze avonturen opnieuw via de fi lmpjes die we met de helmcamera hebben gemaakt. In bed fl itsen de technische delen van de afdaling nog eens door mijn hoofd. Het is nu al verslavend...

Een kaasknödel is een energiebom!

fl itsen de technische delen van de afdaling nog eens door mijn hoofd. Het is nu al verslavend...

los grind. Oppassen dus dat je de fi ets niet achterover trekt. Mijn benen voelen nog pijnlijk van gisteren. Ik kruip omhoog. Joris en Stijn lijken nergens last van te hebben. Ze slaan zelfs de hut over, meteen door naar het joch. Maar ook zij halen dat niet: we zien ze één voor één omvallen.

Na de lunch twijfelt Georg of hij zijn plan kan uitvoeren. Het is zachtjes gaan regenen en de track die hij gepland heeft is glad. Toch maar naar beneden.

Prachtige single-tracks langs het meer.

Houtblokken vormen geen probleem.

50_R24_HL0313_mtb.indd 55 5/28/13 10:21 AM


MARKT & MATERI� L

JubileumschoenBergschoenfabrikant LOWA bestaat 90 jaar. Ter ere van dit jubileum hebben ze hun bestseller: de Renegade, opnieuw uitgebracht in retro-stijl. Inclusief het oude rode logo van 40 jaar geleden! Prijs: € 179,95 Meer informatie: www.lowa.nl

Bergwandelen? Rennen!Iedereen heeft het over trailrunning; La Sportiva noemt het Mountain Running. Klaarblijkelijk neemt de fabrikant het hardlopen in de bergen serieus. Naast hun al bestaande trailrunning-schoenen (zie Ultra Raptors hiernaast) komen ze nu met een kledinglijn, waarvan het Kuma shirt een mooi voorbeeld is.Meer informatie: http://mountainrunning.lasportiva.com

AlleskunnerRab heeft met de Zephyr een windstopper die zich in veel omstandigheden thuisvoelt. Naast wind houdt de jas de

felle zon in het hooggeberg-te tegen (upf factor 50+). Als buitenlaag te dragen,

maar vanwege de ademende stof ook als tussenlaag.

Prijs: € 77,-Meer informatie: www.rab.uk.com

Kids een streepje vóór Bergans heeft nu Merino-wollen ondergoed voor kinderen van twee tot zeven jaar. Het heet Fjellrapp en is warm, comfor-tabel en hip. Ook lekker als pyama in hut of bergsportkamp! Prijs: € 29,95 Meer informatie: www.bergans.com

MARKT & MATERI� L

Aantrekkelijke KarabinerDe innovatieve Magnetron Gridlock is even wennen, als je ‘m voor het eerst in je handen hebt. Twee kleine magneetjes, die elkaar aantrekken als de karabiner dicht is, zorgen voor de sluiting. Hij is net zo veilig als de bekende safebiners, aangezien je niet kunt vergeten ‘m dicht te doen en er geen dwarsbelasting kan voorkomen. Goed nieuws voor linkshandigen: de karabiner is met links exact hetzelfde te gebruiken als met rechts. Prijs: € 29,95Meer informatie: www.blackdiamondequipment.com & http://vimeo.com/26180155

56_R5_HL0313_m&m.indd 56 5/28/13 10:19 AM


Heb jij iets in je rugzak waar je wild enthousiast over bent?Mail het ons! [email protected]

MARKT & MATERI� L

We schrijven de jaren dat Black Diamond de ene radicale verbetering na de andere bedacht. Met de introductie van de Expres-Icescrew en de Black Prophet schoot het niveau van het watervalklimmen omhoog. Het o-zo-onbetrouwbaar ogende paperclipje als sluiting in de Hotwire-karabiner is nu de stan-daard. En uit Amerika bracht ik een van de eerste Camelots mee naar Nederland. De Camelot introduceerde de fl exibele steel, die de friend veel veiliger maakte. Met de toen ook nieuwe dubbele as werd het bereik groter en werd de friend ook bruikbaar als stopper. Ondertussen heeft m’n Camelot II gezelschap gekregen van een hele ris broertjes in de meest uiteenlopende maten. Maar die eerste blijft me het liefste. Hij heeft me overal ter wereld beveiligd. Van het zachte zandsteen van Wadi Rum tot in Scandinavisch graniet en van de Alpen via de Himalaya tot de in Andes. Op de Piz Badile toonde hij zich een betrouwbare vriend en hield hij een voorklimmersval van meer dan tien meter probleemloos. Ik ga graag nog een paar jaartjes door met deze vriend. Afgelopen zomer kreeg hij in een Zuid-Frans bergsportwin-keltje een paar nieuwe staalkabeltjes. Klaar voor jaren van nieuwe bergavon-turen.

De Black Diamond Camelot II friend

Frank HusslageAllround bergsporterNKBV-lid sinds 1989

VRIEND V� R HET LEVEN

Veilig klimmen met de kleineDe Edelrid Fraggle is geschikt voor de kleinste klimmers (2-6 jaar). Het inbindpunt bij deze gordel zit op borsthoogte: praktisch als het klimmertje valt. Er is een tweede inbindpunt op de achterkant van de gordel. Dit kan handig zijn bij het laten zakken, maar ook bij bergwan-delen. Door er een touwtje aan vast te maken, hou je je kind ‘aange-lijnd’.Prijs: € 59,-Meer informatie: www.edelrid.de

Topbril voor kinderenEen goede kinderzonnebril is niet altijd makkelijk te vinden. Julbo introduceert er een: de Piccolo zonnebril voor acht- tot twaalfjarigen. De categorie 4 glazen zijn bestand tegen het felste zonlicht.Prijs: € 39,95 Meer informatie: www.julbo-eyewear.com

Topbril voor kinderen

It’s slick...De slackline hoort eigenlijk op de paklijst van ieder bergsportkamp. Span de lijn tussen twee bomen of palen en oefen om de beurt je tricks. Niet alleen leuk en verslavend, ook een fantasti-sche manier om je balans en spieren te trainen! Prijs: € 71,95Meer informatie: www.slackline.nl

56_R5_HL0313_m&m.indd 57 5/28/13 10:20 AM


EN TOEN WAS IK AAN DE BEURT...Dit is niet het relaas van een heroïsche beklimming of een onvergetelijke wandeling, zelfs niet van een fall-out, maar van een aftocht. NKBV-lid Berend Berlijn (45) brak tijdens de afdaling van de Barre des Écrins in de Franse Alpen zijn enkel en werd met hulp van de NKBV Alarmcentrale gerepatrieerd.

bergredding en verzeker

ing

58 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST BEREND BERLIJN, STEFAN BUIS EN TJITSKE NIJDAM | FOTO’S ROBIN BAKS EN MENNO BOERMANS

58_R21_HL0313_verzekering.indd 58 5/28/13 12:20 PM


Met een ruk zwenkt de reddingshelikopter van de berg weg en duikt richting het dal. Tranen prikken achter mijn ogen. De beduusde

gezichten van mijn drie tochtgenoten vervagen in de verte. Niet alleen ik moet wennen aan de nieuwe realiteit. Drie kwartier geleden daalden we nog behoedzaam af langs de steile fl anken van de Barre des Écrins. Een verkeerd ingeschatte sprong over een gletsjerspleet, een harde landing op een verijsd stukje sneeuw, een subtiel knakje in het onderbeen, en de vakantie heeft direct een uiterst grimmige gedaante aangenomen.

Gelukkig hebben we bereik met onze mobiele telefoon en kunnen we de reddingsdienst inschakelen, anders zou ik niet weten hoe ik beneden moest komen. Het is mis, voel ik bij een paar aarzelende stappen. Laat de helikopter maar komen. De nederlaag is ingedaald en ik vecht er niet meer tegen. Later slaat mijn stem steevast over van opwinding, als ik de stuurmanskunst van de piloot beschrijf die zijn helikopter bijna tegen de wand manoeuvreert, terwijl de wieken de sneeuw laten opstuiven. Ik word snel naar binnen gehesen.

Tijdens de korte vlucht naar Briançon wordt er gezwegen. Het eerste verdriet maakt bij mij al snel plaats voor gelatenheid. Ik krijg een potloodstompje en een papiertje aangereikt voor het noteren van mijn adresgegevens. Gecontroleerd zakt de helikopter tot op het dak van het ziekenhuis. Twee verplegers staan klaar met een brancard en rijden mij met rugzak en al de lift in. Naar beneden, waar ik direct op de eerste hulp land. Ik word geparkeerd in de gang. Personeel loopt af en aan zonder acht op mij te slaan. Daar lig ik dan in mijn bergsportkleren, een zure zweetlucht dampt van mij af. Het thuisfront verkeert nog in zalige onwetendheid. Negen uur 's ochtends. Het lange wachten is begonnen. Ik voel mij eenzamer dan ooit.

Weerzin gutst naar bovenEen dag later ziet het leven er al heel anders uit. Ik zit op een terras in Ailefroide. Lekker beschut in een lommerrijke tuin waar de zon nog behaaglijk door de bomen dringt. Mijn rechterbeen ligt omhoog op een stoel, van knie tot tenen gefi xeerd in een half open gipsen ‘goot’, waardoor de zwelling rustig kan afnemen.

58 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST BEREND BERLIJN, STEFAN BUIS EN TJITSKE NIJDAM | FOTO’S ROBIN BAKS EN MENNO BOERMANS

NKBV AlarmcentraleMet een NKBV-reisverzekering heb je bij ongevallen recht op onder-

steuning van de NKBV Alarmcentrale. Deze service wordt verzorgd door

de ANWB Alarmcentrale die kan bogen op een lange staat van dienst,

uitgebreide expertise en een wereldwijd netwerk.

Het telefoonnummer is +31 (0)70 314 55 11.


Innovation and Quality in Packs since 1974The journey

is your reward.

New Aether & Ariel Series• Aether (Mens) & Ariel (Womens) premium backpack range• Pre-Curved IsoForm 4™ CM moldable hipbelt• Quick detachable top lid - converts to lumbar pack• Stow-on-the-Go™ trekking pole attachment • StraightJacket™ Compression

ospreyeurope.com facebook.com/ospreypacks

Naamloos-1 1 08-05-13 11:29osprey_c.indd 2 5/27/13 12:08 PM


Na de röntgenfoto’s - eindelijk - is de conclusie van dokter Spadoni in één oogopslag: gebroken enkel. De wereld stort even in. Daar gaat mijn hoop op ‘tijdelijk ontlasten en ontzien’. Een operatie hier in het ziekenhuis kan, legt Spadoni uit, maar de operatiearts is pas woensdag beschikbaar. Weerzin gutst in me naar boven. Ik zie mij hier niet nog zes dagen liggen in dit benauwde, aftands aandoende ziekenhuis. Ik wil naar huis en in een vertrouwde omgeving mijn lot als patiënt ondergaan. Ik vraag om een telefoon en bel Ingrid in Nederland. Op het terras heb ik net geruststellend nieuws gehoord. De NKBV Alarmcentrale is mijn terugreis aan het organiseren. Ingrid heeft alles in werking gezet. Via onze ‘hotline’ in het ziekenhuis belt ze - praktisch als ze is en gesouffl eerd door de professionals - door wat ze nodig heeft, met name een verklaring dat ik mag vliegen. Dit contact voelt als dat voor een langgestrafte die na dagen eenzame opsluiting eindelijk weer bezoek krijgt. Ik krijg weer grip op de situatie. Achteraf blijkt dat de dienstdoende arts van de NKBV Alarmcentrale contact gehad heeft met Spadoni om mijn toestand te bespreken.

Guus, Robin, Peter en ik bestellen nog een consumptie. De mannen hebben het verdiend. Na de afdaling van de Barre des Écrins zijn ze in één keer doorgelopen naar het dal, meer dan 2000 meter lager, om mij uit het ziekenhuis te vissen. De telefoon gaat. NKBV Alarmcentrale! Of ik papier en pen bij de hand heb. Het was even puzzelen, omdat de voorkeursvliegroute - Briançon, Milaan, Schiphol - niet haalbaar bleek. Nu vlieg ik zondag vanuit Lyon naar Nederland. Ook prima. Nog een volle dag te gaan. Ik verleg mijn been en draai mijn gezicht naar de zon. Laten we dan maar genieten zolang het kan.

VIP-behandelingDe ‘transportdag’ begint in de stromende regen. Precies zoals afgesproken arriveert om zes uur in de vroegte een wit busje met bed erin en twee begeleiders bij ons pension. Zij zijn al om drie uur uit Lyon vertrokken. Ik voel me bijna schuldig.

Om negen uur draait het busje het kletsnatte vliegveld van Lyon op. Ik ben even bang dat ze me afzetten bij de ingang et au revoir. Maar pas bij de KLM-balie worden druk documenten uitgewisseld

Het is mis, voel ik na

een paar aarzelende stappen.

Een forse gletsjerspleet.


Zell am See-Kaprun Tourismus, 5700 Zell am See, Telefoon +43 (0)6542-770 [email protected], www.zellamsee-kaprun.com

GLETSJER, BERGEN EN MEREN ALLE HOOGTEPUNTEN OP EEN RIJ:- 1300 km fi etspaden- 400 km wandelpaden- Golfclub van het jaar (2011)- Zwemmen, varen, zeilen, waterskiën op het fraaie meer Zell- Excursies: de stuwmeren van Kaprun op 2.000 meter hoogte;

de Krimml waterval; de pas in het hooggebergte van de Grossglockner

- Het unieke panoramaplatform Gipfelwelt 3000 op de Kitzsteinhorn

- Ongelofelijk 360 graden uitzicht op de Schmittenhöhe

Inserat_NL_So13_23x29,7 aangepast.indd 1 5/6/13 10:47 AMInserat_NL_So13Zellamsee_c.indd 2 5/27/13 12:07 PM


en wordt er hartelijk afscheid genomen. Ik krijg een rolstoel onder mijn billen geschoven en word naar de gate gereden (waarbij ik niet gespaard word bij de douane, maar dit terzijde). Het gaat vlot, maar wat een geregel moet het gekost hebben om het zo te organiseren. Tijdens de vlucht kan ik mijn been uitstrekken over de ingeklapte stoel voor mij. Is er nu voor twee plaatsen betaald? Ik krijg een VIP-behandeling op Schiphol. Een werkstudent manoeuvreert zijn elektri-sche karretje behendig door het gehaaste reizigersvolk naar de paspoortcontrole. Mijn been steekt uit over het dashboard. Grappig om dit mee te maken.

Als ik na mijn ritje op Schiphol opgehaald word door Ingrid, zit het werk van de NKBV Alarmcentrale erop. Ik word nog één keer

Het lijkt misschien of je steeds vaker hoort van bergongelukken. Per bergsporter neemt het aantal ongelukken niet toe, maar in absolute zin wel: er gaan steeds meer (onervaren) mensen de bergen in; daardoor gebeuren er ook meer ongelukken.

De meeste ongelukken gebeuren door inschattingsfouten, zoals:• Verkeerd inschatten van routes;• Verwachten van betere omstandigheden

(dat het weer opklaart, het pad beter wordt, etc.);

RISICO'S EN OORZAKENIeder jaar gebeuren er ongelukken met bergwandelaars, alpinisten, skiërs en klimmers in de Alpen. Helaas soms met fatale a� oop. Negentig procent van die ongelukken is te wijten aan menselijke fouten. Niet aan het weer, natuur-verschijnselen of falend materiaal. Wat zijn de risico’s en hoe voorkom je die?

� rzaken ongeva en1 Ongeva en bij bergwandelen

Belangrijkste oorzaken:Vaakst: hartinfarct (ca. 50%)Verder: vallen, uitglijden en struikelen (meestal op gemarkeerde paden, soms buiten de gemarkeerde paden)

2 Ongeva en bij alpinismeBelangrijkste oorzaken:Meestal: vallen, uitglijden en struikelen (vooral struikelen met stijgijzers en vallen in gletsjerspleten)

3 Ongeva en bij sportkli� enBelangrijkste oorzaken:Inschattingsfouten, mentaal blokkeren en uitputting. Meestal in eenvoudig terrein, ongezekerd. De meeste van deze ongevallen gebeuren in klettersteig-routes: in 2011 was er een toename van bijna 40% (!) ten opzichte van eerdere jaren. Klettersteigen is enorm in populariteit gestegen, routes zijn toegankelijker, waardoor onervaren klimmers er eerder aan beginnen. Veel mensen onderschatten de gevaren.

• Klimmen aan de grens van het eigen kunnen;

• Vals gevoel van veiligheid door appara-tuur (GPS, smartphone, apps) en materiaal.

Onervaren toeristen in het hooggebergteDe bergen worden steeds toegankelijker voor toeristen. Door de komst van steeds meer skiliften (die ook in de zomer opereren), staan mensen die onervaren, ongetraind en onvoorbereid zijn, moeite-

loos binnen twintig minuten op een gletsjer.Bij populaire bergtoppen, zoals de Gross-venediger, Grossglockner, Matterhorn, Mont Blanc etc. is deze situatie problematisch. Huttenbazen en berggidsen sturen onervaren mensen steeds vaker terug de lift in, om ongelukken te voorkomen. Maar ook ervaren mensen schatten de risico’s soms verkeerd in. Bij deze Hoogtelijn heb je een folder ontvan-gen, die waardevolle veiligheidstips geeft voor de beklimming van de Mont Blanc. Wil je je je kennis en vaardigheden bijspijkeren? Neem dan deel aan een van onze workshops of cursussen op het gebied van bergwande-len, navigatie, weerkunde, alpinisme en klimmen.

gebeld voor mijn mening over de dienst-verlening. Niets op aan te merken, zeg ik in alle eerlijkheid. In de dagen erna ga ik onder het mes en ben ik bezig met mijn herstel. Maar ergens knaagt nog een ongemakkelijk gevoel. Ik kan mij haast niet voorstellen dat er toch niet op een bepaald moment een vette rekening op de deurmat valt. Helikopter, ziekenhuis, transport, vliegtuig. Ik heb een aardige kostenpost opgebouwd.

En ja hoor, een offi ciële envelop van het Centre Hospitalier des Escartons de Briançon. Daar zul je het hebben. Maar... de schade valt mee: maar € 95,-. Ik knipper van ongeloof met mijn ogen. Opluchting. Verder heb ik nooit meer een factuur ontvangen. Wat ben ik blij met mijn NKBV-reisverzekering!


LO_5392_AZ_GorgonGTXlo_210x135+3_druck.indd 2 5/28/13 2:19 PM


Je zult je enkel maar verstuiken hoog op de berg of blindedarm- of hartproblemen krijgen in de hut. Meestal zit er weinig anders op dan met de helikopter naar het dal te gaan. Kosten: al gauw drieduizend euro. Als het weer te slecht is om te vliegen of je wordt vermist, moet een bergreddingsteam uitrukken om je te redden. Dat is een kostbare aangelegenheid, die een gewone reisverzekering meestal niet dekt.

Daarom maken tienduizenden NKBV-leden gebruik van onze speciale reis- en (bergsport)ongevallenverzekering. Deze verzekering hebben we ontwikkeld voor bergwandelaars, alpinisten, toerskiërs en klimmers en biedt extra dekking voor opsporing, redding en repatriëring. Hij keert ook uit als je je buiten de paden of pistes begeeft. Daarnaast geldt hij als een

REISVERZEKERING VOOR BERGSPORTERSAls je gaat bergwandelen, denk je niet meteen aan een ongeluk. Toch is het goed om er van tevoren rekening mee te houden en een goede reis- en (bergsport)ongevallenverzekering af te sluiten. De NKBV biedt zo’n verzekering.

normale reisverzekering voor andere vakanties, zoals zon-, duik- of skivakanties. De verzekering kost slechts € 27,- per jaar voor NKBV-leden vanaf 12 jaar, € 12,50 voor kinderen (5-12 jaar) en € 1,50 voor baby's en peuters (0-5 jaar).

Werk uit handenDeze verzekering vergoedt niet alleen kosten, maar neemt je ook werk uit handen in geval van ziekte, ongeval of overlijden. Ook bij verlies van bagage of andere schade. Hoe je moet handelen, de polisvoorwaarden en meer informatie over de verzekering vind je op www.nkbv.nl/verzekering.De NKBV-reisverzekering is tot stand gebracht in samenwerking met verzekeringsmakelaar Mercer Marsh Benefi ts.

Klettersteigen en toerskiën: trickyOok klettersteigroutes worden steeds toegankelijker, waardoor ze ook voor onervaren klimmers ‘te doen’ lijken. Zij onderschatten de risico’s of vertrouwen teveel op het materiaal. Dat geeft een vals gevoel van veiligheid.

Tenslotte neemt het aantal toerskiërs toe. Deze vorm van skiën wint aan populariteit: in 2012 zijn 70% meer toerski’s verkocht in Duitsland. Het probleem is, dat toerskiën steeds meer op de piste wordt beoefend (minder lawinegevaar, gemakkelijker: eerst met een liftje omhoog vanuit het dal, verder omhoog via de piste met vellen onder). Dat levert extra gevaar op: groepjes toerskiërs kruisen langzaam de piste over, bergopwaarts, terwijl piste-skiërs er naar beneden racen en geen toerskiërs verwachten.

Taxi!Een heel andere oorzaak van de toename van ongevallen is dat mensen meer risico nemen, omdat ze ervan uitgaan dat de helikopter hen wel komt redden als het mis gaat. Reddingsdien-sten maken zich zorgen over deze mentaliteitsverandering.

Als een tocht tegenzit, slaan mensen steeds minder vaak een bivak op om te overnachten, maar laten zich ophalen door de bergredding. Ook in geval van slecht weer, verdwalen of uitputting bellen mensen eerder de bergredding. In plaats van te proberen zelf uit de problemen te komen, is het noodnummer snel gebeld. Realiseer je wel, dat een dergelijke ‘taxivlucht’ lang niet door alle verzekeraars wordt vergoed. Zodra je de helikopter uitstapt, kun je meteen je creditcard trekken en duizenden euro’s afrekenen.

Tenslotte: ga er niet van uit, dat een helikopter je altijd en overal kan ‘oppikken’. In mist, storm of onweer rukken helikopters niet uit. Een helikopter kan ook niet overal landen. In die gevallen moet een reddingsteam uitrukken, bestaande uit tientallen speciaal hiervoor opgeleide mensen en honden uit het dal. De kosten daarvan zijn een veelvoud van een helikopterredding: al gauw € 20.000,-. Ga na of je hiervoor verzekerd bent.

verzekeraars wordt vergoed. Zodra je de helikopter uitstapt, kun je


hoogtelijn 3-2013 | 6766 | hoogtelijn 3-2013 | tekst en foto’s MIEKE SCHARLOO

familieleden dalen na een consumptie op het terras af met de Porsche. En wij gaan als enigen op pad naar de Maurerkogel (2074 m) om vervolgens de Oberer Gernkogel (2176 m) te bedwingen.

Alleen een zwarte raaf begeleidt ons het eerste kwartier over de skipistes en dan zijn we echt helemaal alleen. Het paadje slingert tussen steeds minder bomen en vervolgens over de grashelling naar het topkruis van de Maurerkogel. Hiervandaan zouden we een geweldig uitzicht hebben gehad – dat bevestigen de notities in het Gipfelbuch.Aan de andere kant van de top maakt het weinig uit hoe je naar het Rohrertörl afdaalt, er zijn diverse padsporen. Van een afstandje kun je ook al zien hoe het aan de ander kant weer omhoog gaat naar de Oberer Gernkogel. Op de terugweg is de Pinzgauer Spaziergang via de Hochsonnbergalm buitengewoon aangenaam, net als de Porsche naar de bewoonde wereld.

BERGBEKLIMMEN MET EEN PORSCHE

een lange winterslaap weer aan het bergwandelen te wennen: een bescheiden aantal hoogtemeters in combinatie met een optimaal berggevoel. Met dank aan de klingelende koeien, hun riekende flatsen her en der en de penetrante geur van houtvuur. Heerlijk!

In de kabelbaan is het gezellig druk. Alle nationali-teiten kletsen opgewonden door elkaar: Britten, Duitsers, Denen en opvallend veel Arabieren uit Koeweit, Qatar en Bahrein. Ik betrap mezelf erop dat ik het geen combinatie vind: Milkakoeien, Lederhosen en chadors. De mannen van deze Arabische families gaan met een tandemparapente-vlucht weer terug naar Zell am See, de andere

Het was zo’n goed idee! De eerste 800 meter met een liftje – nou ja, liftje: een designca-bine ontworpen door Porsche – zodat het

saaie geslof op een Schotterweg door het bos kon worden vermeden. En dan een comfortabele wandeling naar een topje met majestueus uitzicht. Vervolgens een stukje afdalen en dan weer klimmen naar een volgend iets hoger topje met een zo mogelijk nog mooier uitzicht. Helaas, het is nogal bewolkt, waardoor we zo goed als niks zien. Zowel de Glocknergroep met sneeuwtopping in het zuiden als de imposante kalkwanden van de Dachstein noordelijk van ons gaan aan onze neus voorbij. Gelukkig is het tochtje zelfs onder deze omstandigheden een aangename manier om na

In Zell am See ligt een ritje met een Porsche binnen handbereik. Voor iedereen die zin heeft in een mooie wandeling.

gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd ^^^

MAURERKOGEL en

OBERER GERNKOGEL

Uitzicht (hoewel) vanaf de top van de Maurerkogel.

66_r08_HL0313_gemarkeerd.indd 66 5/28/13 10:15 AM

HOOGTELIJN 3-2013 | 6766 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST EN FOTO’S MIEKE SCHARLOO

Hochsonnberg-alm.

Gipfelbuch Maurerkogel.

RouteDe wandeltocht naar de Maurerkogel en de Oberer Gernkogel is met kinderen goed te doen. De hoogteverschillen zijn bescheiden en er is veel te zien. Uitgangspunt is de parkeerplaats Schmitten. Vandaar neem je de kabelbaan naar de Schmittenhöhe. Via het Sissi-kapelletje daal je een stukje af richting het zuidelijk en lager gelegen liftstation. Bij het hek ga je naar rechts en daal je af naar Kettingalm. Vanaf daar volg je de rood-wit-rode markering richting Maurerkogel. Vanaf de top daal je in westelijke richting af naar het Rohrertörl en begin je de klim naar de Oberer Gernkogel. Een eersteklas picknickplek!

Terug naar het Rohrertörl en dan de Pinzgauer Spaziergang volgen. Voor een aangename onderbreking kun je even van de Spaziergang afwijken en de Hochsonnbergalm aandoen. Bij mooi weer ga je natuurlijk buiten zitten voor het superuitzicht op de Glockners. Als je in de Stube wilt zitten, moet je door de schuur en beland je min of meer bij de eigenaars in de keuken.

Pik de Pinzgauer Spazierweg weer op en slenter relaxed terug naar de Porsche. Alleen het laatste stukje is nog even een echte kuitenbijter.

ReisMet de trein reis je in net iets meer dan 11 uur naar Zell am See. Kijk voor de dienstregeling op www.bahn.com en voor meer informatie en tickets

op www.treinreiswinkel.nl. Met de auto is het vanaf Utrecht ongeveer 980 kilometer.

AccommodatieRondom Zell am See en Kaprun is volop keuze in accommodatie, zowel hotels als campings. Kijk op www.kaprun.at en www.zellamsee.at. Diverse accommodaties werken samen met de plaatselijke VVV’s en bieden de Sommerkarte aan, waarmee je gratis toegang hebt tot kabelbanen en attracties.

Documentatie• www.zellamsee-kaprun.com• Pinzgau, Saalbach und Zell am See, Rudolf Wutscher, 4de druk 2010• AV-Karte Kitzbühler Alpen Ost, blad 34/2, schaal 1:50.000

gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd ^^^

Hochsonnberg-alm.

^^^ gemarkeerd

66_r08_HL0313_gemarkeerd.indd 67 5/28/13 10:16 AM

Foto

Kei

th R

usse

ll

hoogtelijn 3-2013 | 69

Goed voorbereid op pad

tien tips voor bergwandelaarsbergwandelen is gezond en ontspannend, mits je je bewust bent van een aantal risico’s. bereid je daarom goed voor op een bergwandelvakantie. tien tips.

Voor bergwandelen heb je meer conditie nodig dan voor wandelen in Nederland. Ook is het belangrijk dat je kennis hebt van het weer en dat je weet hoe je stafkaart (en kompas) gebruikt. Je hebt geschikte kleding, schoenen en materiaal nodig. Zeker zo

belangrijk zijn je mentale vaardigheden. Een positieve instelling, zelfkennis, sociale vaardig-heden en het vermogen je eigen en andermans grenzen te respecteren. Wil je leren hoe je je goed voorbereid op een bergwandeltocht of je vaardigheden bijspijkeren, volg dan een bergwandelworkshop bij de NKBV.

1 Fit zijnOngetraind in het hoogge-bergte wandelen kan gevaarlijk zijn. Hartproblemen zijn een van de oorzaken van dodelijke ongelukken in de bergen. Zorg dat je een paar maanden voor vertrek aan je conditie werkt. Bijvoorbeeld door fietsen en (hard)lopen. Geef je lichaam tijd om aan de hoogte te wennen, door de eerste dagen niet teveel hoogtemeters te maken. Start met een paar rustige inlooptochten, zodat je voelt wat jij en je groepsgeno-ten aankunnen.

2 De juiste voorkennisBereid je tochten goed voor. Thuis kun je je al oriënteren met wandelgids-jes, internet en wandelkaarten. Eenmaal ter plekke kun je die kennis aanvullen met lokale informatie, bijvoorbeeld via het VVV of berggidsenbureau. Check of routes, paden en hutten open zijn, en bekijk ‘s ochtends voor vertrek het actuele weerbericht. Zorg dat je een alternatieve route hebt, mochten weer of andere condities tegenvallen. Ga niet alleen op pad en laat de hotel- of campingbaas weten welke tocht je gaat maken en hoe laat je terug verwacht te zijn. Zorg dat je een goede stafkaart (liefst 1:25.000) bij je hebt.

3 Respecteer andermans grenzen Een tocht is geslaagd als iedereen een leuke dag heeft. Niet als je de top hebt gehaald, terwijl je wandelgenoten angsten hebben doorstaan of ‘gesloopt’ aankomen. De capaciteiten van de zwakste persoon in je groep bepalen hoe snel en hoe ver je gaat. Realiseer je dat verdwalen, slecht weer of een te lange of moeilijke tocht voor kinderen reden kan zijn om nooit meer te willen bergwandelen.

4 Juiste kleding en materiaalWelke kleding en materiaal nodig is, hangt af van het weer, het landschap en de zwaarte van de tocht. Neem in elk geval mee: EHBO-set, warme kleding (regenjas/muts/handschoenen, trui), extra eten/drinken, een (opgeladen) telefoon, kaart/kompas en zonnebrandcrème. Voor volwassenen zijn wandelstokken aan te raden. Kinderen zijn beter af zonder.

68 | hoogtelijn 3-2013 | tekst Harald Swen

68_R04_HL0313_tien tips.indd 68 5/28/13 10:13 AM

Foto

Rob

in B

aks

Foto

Gee

rt V

enni

x

Foto

Rog

ier

van

Rijn

Foto

Men

no B

oerm

ans


5 BergschoenenZorg dat je bergschoenen hebt en dat je die in Nederland al hebt ingelopen. Zo voorkom je pijn in je voeten tijdens je tocht. De stevigheid en het profi el van de zolen geeft grip op natte grashellingen, gladde rotsen en op sneeuwvelden. Als je zeker weet dat de paden goed zijn en je geen sneeuw tegenkomt, kun je met lage wandel-schoenen volstaan.

6 Vast ter beenOngevallen bij bergwandelen zijn vaak het gevolg van struikelen. Een simpele, losse steen kan hele vervelende gevolgen hebben: verstuikte enkel, kapotte knie of een valpartij met verwonding of hersenschudding. Struikelen gebeurt vaak aan het eind van de dag, als je vermoeid bent, waardoor je je evenwicht niet goed meer corrigeert. Zorg dat je niet te vermoeid raakt, loop beheerst en gebruik desge-wenst wandelstokken (kinderen zijn beter af zonder). Steek steile sneeuwvelden alleen over als er een heel goed spoor ligt en als iedereen in de groep weet hoe je moet remmen (oefen dit), mocht iemand uitglijden.

7 Blijf op het pad Afsteken lijkt soms aantrekke-lijk, maar is niet altijd sneller en levert extra risico op. Een afsteek-route is vaak steiler en de ondergrond is losser, waardoor je sneller valt. Ook kun je de weg kwijt raken. Loop niet zomaar achter anderen aan, als je niet zeker weet of zij op het juiste pad zijn. Misschien kiezen zij de verkeerde route, of hebben zij meer ervaring dan jij met lopen buiten de paden.

8 Let op het weerHet weer in de bergen kan razendsnel veranderen. In de zomer kunnen sneeuwval, hagel en dichte mist voorkomen. Op een wandeling raak je dan al snel gedesoriënteerd. Markeringen zijn niet meer te vinden. Vooral in de namiddag kan een onweersbui je overval-len: vooral boven de boomgrens kan dat gevaarlijk en angstaanjagend zijn. Voorkom verrassingen. Zorg dat je de signalen van het weer herkent. Een weersomslag komt nooit onverwacht. Lees het weerbericht voor vertrek en ga vroeg op pad. Daarmee vergroot je je tijdsmarge (mocht er iets mis gaan) en maak je de kans kleiner dat je in een namiddags warmteonweer terecht komt. Bovendien kan het in de zomer ‘s middags te heet zijn om lekker te wandelen.

9 Eten, drinken, pauzePauzeer met regelmaat en neem wat meer eten en drinken mee dan je nodig hebt, voor het geval je verdwaalt of een van je wandelgenoten tekort komt. Wees voorzichtig met het drinken uit bronnetjes. Daarin kunnen ziektekiemen zitten, bijvoorbeeld van vee, ook hoog in de bergen.

10 Respecteer de natuurLaat geen afval achter en maak geen onnodig lawaai. Laat ook geen toiletpapier achter: neem het mee terug of begraaf het. Steek niet af van het pad: dat veroorzaakt onnodig erosie. Pluk geen bloemen. Alpen-weiden deel je meestal met schapen of koeien, ook al zie je die niet altijd. Laat hekken daarom achter zoals je ze aantrof (weer netjes sluiten, of juist open laten). Blijf uit de buurt van (schaap)kuddes: de schapen-hond kan gevaarlijk zijn.

68 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST HARALD SWEN

68_R04_HL0313_tien tips.indd 69 5/28/13 10:13 AM

www.fjallraven.nl

Abisko Slaapzak

Technische slaapzak van lichtgewicht materiaal. De optimale pasvorm biedt een hoog comfort en

uitstekende isolatie. Perfect tijdens lange trektochten wanneer compactheid een must is.

Move in Bag / Move with Bag

Draai jij in je slaapzak of juist met je slaapzak en al? Voor deze twee types hebben wij deze nieuwe slaapzakken range. Het grootste verschil zit hem

in de pasvorm en de donsverdeling.

Abisko // /Voor diegenen die een lichtere rugzak prefereren, hebben we de Abisko ontwikkeld. Een handige, lichtgewicht rugzak, gemaakt van duurzaam,

gerecycled nylon. Het slanke silhouet is ideaal voor trekking, skitochten of reizen.

Friluft //Ontworpen voor optimaal draagcomfort tijdens

dagtrips of lichte meerdaagse huttentochten. Uitstekende ventilatie dankzij het Fri Luft

Ventialtie Systeem: gaas en luchtspleet op de rug.

Kajka /// //Waarschijnlijk de beste trekkersrugzak als het aankomt op het dragen van een zware bepakking tijdens meerdaagse trek- en reistochten. Het Perfect Fit verstelsysteem zorgt

voor een hoog draagcomfort. Onder andere vernieuwd met een frame van Fins berkenhout.

Kånken

De klassieke Kånken, naar het originele model uit 1978, is een multifunctionele dagruzgak. Gemaakt van duurzaam, lichtgewicht en waterafstotend Vinylon F.

Verkrijgbaar in talloze kleuren en modellen.

Akka Endurance //Ontworpen voor ieder seizoen, waar windbestendigheid en

slijtvastheid net zo belangrijk zijn als goede ventilatie en doordachte functies. Gemaakt van het ontzettend sterke

materiaal Triple Rip Polyester. De onderkant is verstevigd om ruw terrein te weerstaan.

De Hardwaren ExpertFjällräven houdt zich al ruim 50 jaar bezig met het ontwikkelen van producten waarmee je comfortabel van de vrije natuur kunt genieten. Producten zoals de Gyroryggsäcken rugzak, Termotältet tent en HAP-säcken (High Alpine Polar) slaapzak, brachten een revolutie teweeg op outdoor gebied in de jaren zestig en zeventig. Sindsdien zetten wij de trotse traditie voort in het blijven bedenken van duurzame en innovatieve oplossingen.

Vandaag de dag worden onze rugzakken, zoals de Kajka, en tenten, zoals de Akka Endurance, gezien als het beste outdoor materiaal van dit moment. Voor dit seizoen hebben wij een aantal vernieu-

wingen in de hardwaren collectie, waaronder een houten frame voor de vernieuwde Kajka. Onderstaand een selectie van

onze favorieten. De complete collectie is te vinden op onze website fjallraven.nl, daar tref je tevens korte fi lmpjes van ieder product aan.

Door innovatieve en duurzame oplossingen te blijven bedenken, materialen te verbeteren en te

zorgen voor meer bewegingsvrijheid, staat Fjällräven garant voor een functionele uitrusting

en comfortabele tochten.

De Hardwaren ExpertFjällräven houdt zich al ruim 50 jaar bezig met het ontwikkelen van producten waarmee je comfortabel van de vrije natuur kunt

Termotältet

Vandaag de dag worden onze rugzakken, zoals de Kajka, en tenten, zoals de Akka Endurance, gezien als het beste outdoor materiaal van dit moment. Voor dit seizoen hebben wij een aantal vernieu-

www.fjallraven.nl

Abisko Slaapzak

Technische slaapzak van lichtgewicht materiaal. De optimale pasvorm biedt een hoog comfort en

uitstekende isolatie. Perfect tijdens lange trektochten wanneer compactheid een must is.

Move in Bag / Move with Bag

Draai jij in je slaapzak of juist met je slaapzak en al? Voor deze twee types hebben wij deze nieuwe slaapzakken range. Het grootste verschil zit hem

in de pasvorm en de donsverdeling.

Kånken

De klassieke Kånken, naar het originele model uit 1978, is een multifunctionele dagruzgak. Gemaakt van duurzaam, lichtgewicht en waterafstotend Vinylon F.

Verkrijgbaar in talloze kleuren en modellen.

Akka Endurance //Ontworpen voor ieder seizoen, waar windbestendigheid en

slijtvastheid net zo belangrijk zijn als goede ventilatie en doordachte functies. Gemaakt van het ontzettend sterke

materiaal Triple Rip Polyester. De onderkant is Triple Rip Polyester. De onderkant is Triple Rip Polyesterverstevigd om ruw terrein te weerstaan.

Door innovatieve en duurzame oplossingen te Door innovatieve en duurzame oplossingen te blijven bedenken, materialen te verbeteren en te blijven bedenken, materialen te verbeteren en te

zorgen voor meer bewegingsvrijheid, staat Fjällräven garant voor een functionele uitrusting Fjällräven garant voor een functionele uitrusting

en comfortabele tochten.www.fjallraven.nl

Abisko // /Voor diegenen die een lichtere rugzak prefereren,

Kajka Kajka Kajka Kajka /// //Waarschijnlijk de beste trekkersrugzak als het aankomt op het dragen van een zware bepakking tijdens meerdaagse trek- en reistochten. Het

voor een hoog draagcomfort. Onder andere vernieuwd met een frame van Fins berkenhout.

genieten. Producten zoals de Gyroryggsäcken rugzak, Termotältettent en HAP-säcken (High Alpine Polar) slaapzak, brachten een High Alpine Polar) slaapzak, brachten een High Alpine Polarrevolutie teweeg op outdoor gebied in de jaren zestig en zeventig. Sindsdien zetten wij de trotse traditie voort in het blijven bedenken van duurzame en innovatieve oplossingen.

De Hardwaren ExpertFjällräven houdt zich al ruim 50 jaar bezig met het ontwikkelen van producten waarmee je comfortabel van de vrije natuur kunt genieten. Producten zoals de Gyroryggsäcken rugzak, Termotältet

Friluft //Ontworpen voor optimaal draagcomfort tijdens

dagtrips of lichte meerdaagse huttentochten. Uitstekende ventilatie dankzij het Fri Luft

Ventialtie Systeem: gaas en luchtspleet op de rug.

van dit moment. Voor dit seizoen hebben wij een aantal vernieu-wingen in de hardwaren collectie, waaronder een houten frame

. Onderstaand een selectie van onze favorieten. De complete collectie is te vinden op

, daar tref je tevens korte

De Hardwaren Expert, en tenten,

, gezien als het beste outdoor materiaal van dit moment. Voor dit seizoen hebben wij een aantal vernieu-

Hoogtelijn #3_HWexpert_SS13_IC.indd 2 5/27/13 12:06 PM

NU

15%KORTING

* Met uitzondering van reeds afgeprijsde artikelen.


Bij Bever ontvang je op vertoon van je NKBV-ledenpas 10% korting op alle artikelen*. Daarnaast vind je in iedere Hoogtelijn drie producten waarop je nog extra korting krijgt, exclusief voor NKBV-leden. Kijk voor een Bever winkel bij jou in de buurt op bever.nl. Acties zijn geldig t/m 30 juni 2013.

Activeer je korting onlineOnline winkelen bij Bever met deze korting is natuurlijk ook mogelijk. Vooraf dien je dan een kopie of foto van je NKBV-leden-pas te sturen naar [email protected]. Vermeld in de e-mail je naam, adres,

telefoonnummer en eventueel Bever Cardnummer. Je ontvangt dan een bevestiging, wanneer de NKBV-korting aan je Bever Card is gekoppeld. Je kunt vervolgens van deze korting gebruik maken op bever.nl

EXTRA KORTING BIJ BEVER VOOR NKBV-LEDEN

Lichte en multifunctionele kinderschoen, zeer geschikt voor actieve kinderen. De schoen kan tegen een stootje en biedt een prima pasvorm zonder knel- en drukpunten. De Kody Kid Mid GTX is waterdicht, heeft een sportieve Vibramzool en een soepel leren bovenwerk.

Kinderrugzak die uitermate geschikt is voor lange wandelingen en niet alleen het kind veel comfort biedt maar ook de drager. Door de afritsbare 10-liter-dagrugzak en het ruime opbergcompartiment van 25 liter, zijn alle noodzakelijkheden makkelijk mee te nemen. Bovendien zit het kind uitermate comfortabel in zijn ‘cockpit’ en heeft goed uitzicht.

Producteigenschappen• Gewicht: 3300 gram (S) / 3400 gram (M)• Materiaal: 420D ripstop nylon• Draagsysteem: Explorer• Ruglengte: 37-44 cm (S) / 42-49 cm (M)

Vrolijke zonnebril voor kinderen tot 2 jaar. Alle kwaliteiten aanwezig om de wereld te ontdekken! Uitgevoerd met categorie-4-gla-zen die beschermen tegen fel zonlicht. De spiegelende coating op de grijze polycarbo-naat Spectron 4 baby-glazen fi ltert schitterin-gen weg. Dankzij een elastisch verstelbaar bandje kan de bril tijdens rennen en spelen niet op de grond vallen. De bril heeft bovendien een omkeerbaar frame zodat het kind hem gemakkelijk zelf kan opzetten. De ogen worden beschermd, wat er ook gebeurt.

Producteigenschappen• Extra vlak elastisch draagkoord;• RX, in het montuur kunnen corrigerende zonnelenzen

worden aangebracht;• Voor de kleine hoofdjes! De bril blijft goed

op de neus zitten en is moeilijk te verliezen;• Geronde veren;• Ergonomisch profi el zodat de bril stevig op de

neus of op het hoofd blijft zitten.

Producteigenschappen• Extra vlak elastisch draagkoord;• RX, in het montuur kunnen corrigerende zonnelenzen

worden aangebracht;

Producteigenschappen• Extra vlak elastisch draagkoord;

15%KORTING

NKBV-leden. Kijk voor een Bever winkel bij jou in de buurt op KORTING

Kinderrugzak die uitermate geschikt is voor lange wandelingen en niet alleen het kind veel comfort biedt maar ook de drager. Door de afritsbare 10-liter-dagrugzak en het ruime opbergcompartiment van 25 liter, zijn alle noodzakelijkheden makkelijk mee te nemen. Bovendien zit het kind uitermate comfortabel

lange wandelingen en niet alleen het kind veel

• Ergonomisch profi el zodat de bril stevig op de

op de neus zitten en is moeilijk te verliezen;

• RX, in het montuur kunnen corrigerende zonnelenzen • RX, in het montuur kunnen corrigerende zonnelenzen

JULBO LOOPING II

MACPAC VAMOOSE CHILD CARRIER

LOWA KODY KID MID GORE-TEX

normale prijs € 299,95

v� r NKBV-leden € 254,95





Producteigenschappen• Model: Junior• Categorie schoenen: A

• Materiaal: Velours• Voering: Gore-Tex

71_R00_HL0313_bever.indd 71 5/28/13 10:12 AM

NKBV VOOR JOU ^^^ DE NKBV VOOR JOU ^^^ DE NKBV VOOR JOU ^^^ volg onsFollow, link en like us! Dan ben je altijd op de hoogte van het laatste klim- en

bergsportnieuws. Via onze social media vind je ook tips, inspirerende fi lmpjes,

verenigingsactiviteiten en kun je deelnemen aan discussies.

twitter.com/nkbv

2500 volgershttp://on.fb.me/GG7oEI

4200 likes

http://linkd.in/GEQTcY

2000 members

72 | HOOGTELIJN 3-2013 HOOGTELIJN 3-2013 | 73

AV kaartenGa je deze zomer de bergen in in Oostenrijk? Bestel nu de gerenommeerde AV wandel-kaarten voor Oostenrijk voordelig in onze webwinkel. Vanaf slechts € 7,-.

In de webwinkel

Bestellen via www.nkbv.nl/webwinkel.

Stuur voor 31 juli je mooiste bergsportfoto van Zwitserland aan ons en win een workshop bergsport-fotografi e in Zwitser-land met bergsportfo-tograaf Menno Boermans! De vierdaagse workshop speelt zich af rondom het Bekker Chalet in Finhaut, in het voorjaar van 2014. Meedoen? Kijk op nkbv.nl/fotoactie.

Ga je binnenkort op pad? Zorg dat de NKBV-topvlag in je rugzak zit! Fotografeer jezelf met vlag op het hoogste punt van je tocht en mail die naar [email protected]. Vermeld de namen van de mensen op de foto en de datum en locatie. Alle inzendingen komen in het topvlaggenalbum op onze Facebook-pagina. En de leukste komen in Hoogtelijn. Eind 2013 verloten we een paar mooie prijzen onder de inzenders. Je bestelt de vlag voor €4 (excl. verzendkosten) in onze webshop.

Marc van Heel, Dhiraj Tamang, Steven van Schaardenburg, Aart Last en Jan van der Elst op de Larkya La pas op 5135 m, Nepal, tijdens de NKBV Vreemde Voettocht rond de Manaslu, afgelopen april.

JOUW TOPFOTO IN HOOGTELIJN OF OP FACEBOOK

Nu te koop in de webshop: NKBV-TOPVLAG

voor slechts € 4,00

(excl. verzendkosten)

PRIJSWI� � RS NKBV BERGSPORTDAGOp de Bergsportdag in maart waren er diverse prijzen te winnen. De drie grootste prijzen en de winnaars:• Reis naar Valle d’Aosta met een Berggids: R. v Nigtevecht. • Bergsport reis- en annuleringsverzekering: R. Bokenkamp & A. Eeden• La Sportiva klimschoenen: M. Naaktgeboren. Hij kreeg de prijs voor het klimmen van meer dan 200 meter op het climbstation!Kijk voor meer winnaars op: http://nkbv.nl/de-nkbv/evenementen/bergsportdag

WIN EEN FOTOGRAFIE-WORKSHOP IN ZWITSERLAND!WORKSHOP IN ZWITSERLAND!

Op 31 augustus en 1 september a.s. organiseren we het Europees Kampioenschap Boulderen in Eindhoven. De ins en outs vind je op www.euroboulder.com en Facebook, waar je Euroboulder kunt liken. Op euroboulder.com kun je ook toegangskaarten kopen. NKBV-leden krijgen korting op de halve fi nales op zondag. Kortingscode: bo20nk13bv.

KOM N� R HET EK BOULDEREN!

Foto

Men

no B

oerm

ans

72_R04_HL0313_nkbvvoorjou.indd 72 5/28/13 11:04 AM

NKBV VOOR JOU ^^^ DE NKBV VOOR JOU ^^^ DE NKBV VOOR JOU ^^^

72 | HOOGTELIJN 3-2013 HOOGTELIJN 3-2013 | 73

START JOUW AVONT� R MET DE NKBVBoek nu je bergsportreis of cursus!Zin in een leuke bergsportvakantie of -cursus deze zomer? Bekijk ons aanbod op bergsport-reizen.nl. Op een aantal reizen, cursussen en workshops is nog plek! We bieden een programma met meer dan honderd activiteiten voor jong en oud in 24 landen. Van bergwan-delen mountainbikeworkshops in de Ardennen tot bergsportkampen, klim- en alpiene cursussen, huttentochten en vreemde voettochten in gebergtes binnen en buiten Europa.

Waarom op pad met de NKBV?• Grootste aanbod bergsportreizen en -cursussen van Nederland;• Gecertifi ceerde NKBV-tochtleiders en -instructeurs en UIAGM berggidsen;• Kleine groepen;• Deelnemers krijgen 15% korting op hun aankoop bij Bever;• Bij elke reis of cursus past een treinreis via treinreiswinkel.nl;• Geen winstoogmerk: de NKBV i s een vereniging.

Ken jij mensen die nog geen lid zijn van de NKBV, maar wel hun vakanties in de bergen doorbrengen? Zorg dat ze lid worden! Dan ontvangen zij voortaan ook vijf keer per jaar Hoogtelijn en profi teren ze van aantrekkelijke voordelen, zoals voorrang bij reserveren in berghutten en 50% korting op de overnachting, 10% korting bij Bever en onze aantrekkelijk geprijsde bergsportreisverzekering. Als beloning ontvang jij een Bever-cadeaukaart ter waarde van € 10,-. Kijk voor meer informatie op nkbv.nl/actie.

...EN ONTVANG 10 EURO KORTING BIJ BEVER!

werf een nieuw lid...

Met de NKBV-reisverzekering heb je naast de dekking van een gewone reisverzekering ook dekking van specifi eke bergen buitensportrisico’s. Wij hebben deze verzekering speciaal ontwikkeld voor bergwandelaars, alpinisten, klimmers en toerskiërs. En omdat wij hem voor tienduizenden leden tegelijk afsluiten, kunnen we hem tegen zo’n scherpe prijs aanbieden: slechts € 27 per jaar (prijs volwassene, € 12,50 voor kinderen).

Anders dan andere reisverzekeringen zijn ook ongelukken buiten de paden en piste gedekt, inclusief bergredding door helikopter of reddingsteam. Het hele jaar door en overal ter wereld.

Ook bij een niet-bergsportvakantie is de dekking zeer compleet: inclusief bagage, ongevallen, medische kosten, vervoer naar huis, wettelijke aansprakelijkheid en rechtsbijstand. Verder zijn vrijwel alle buitensporten gedekt: ook diepzeeduiken, mountainbiken, raften, canyoning, kajakken, kite-surfen etc. Parapenten is niet gedekt.

Regel het via mijnNKBV.nlJe kunt de verzekering eenvoudig afsluiten en betalen via mijnNKBV.nl. Ga naar ‘Diensten’, en kies ‘Reisverzekering’. Na betaling vind je je factuur terug bij ‘Facturen’.

Lukt het niet in te loggen, of ben je je inloggegevens kwijt? Ga dan naar mijnnkbv.nl en klik op ‘Wachtwoord vergeten’. Binnen enkele minuten ontvang je dan een wacht-woord op je emailadres, zoals dat bij ons bekend is. Is dit emailadres niet meer in gebruik, mail ons dan via [email protected]. Vermeld in je mail je naam en adres of je NKBV-lidnummer en je verzoek om een nieuw wachtwoord voor mijnNKBV.nl.

ALLE BERGSPORT-RISICO’S GEDEKT

NIEUW: handige veiligheidstipsBereid je bergvakantie goed voor! In ons online kenniscentrum op nkbv.nl vind je nu top-tien-veiligheidstips voor bergwande-len, klettersteigen, binnen- en buiten klimmen en alpinisme. Doe er je voordeel mee!

GOED VERZEKERD OP PAD V� R slechts€ 27,-per j� r

Foto Marianne van der Beek

72_R04_HL0313_nkbvvoorjou.indd 73 5/28/13 11:04 AM

HOOGTELIJN 3-2013 | 7574 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S ROGIER VAN RIJN

nèt niet op de mont vél

an

149,5 PEAKSHet idee kan nog zo goed zijn, het weer moet wel meewerken. Wie � exibel is, wijzigt zijn plan en komt toch nog met een ‘topje’ naar beneden. Soort van.

Ik roer zinloos m’n derde kop koffi e, speel met het suikerzakje. Drie problemen spoken door mijn hoofd. Het weer, de hoogte en waar is het briefje met de naam van het hotel? Laten we

beginnen met het weer. Het is warm. Klinkt goed, is niet goed. Overdag wisselen warme wind, felle voorjaarszon en regen elkaar af; ’s nachts komt de temperatuur niet onder het vriespunt, zelfs niet op 3000 meter. Dat betekent dat de sneeuw op de gletsjers half gesmolten is. Denk ‘sneeuwbrug’ en ‘gletsjerspleet’ en je ziet wat het probleem is.Het tweede probleem is de hoogte. Het is de bedoeling dat ik zaterdagochtend op de Mont Vélan sta, 3727 meter boven zeeniveau. Het is nu donderdagochtend en ik ben net aangeko-men uit Nederland. Zelfs als ik zou willen, zou ik niet slechter geacclimatiseerd kunnen zijn.Dan draait de postbus het pleintje op. Ik betaal de koffi e, slinger m’n rugzak op en steek de straat over. “Waar precies in Bourg-St.-Pierre?”, vraagt de chauffeur. Ja, dat briefje met het hotel dus, het derde probleem. Ineens weet ik vrij zeker waar ik het heb gelaten: op de ontbijttafel in Eelde-Paterswolde. Een half uur later zet de buschauffeur me af bij de eerste halte van het dorp. “Succes, ik hoop dat je dat hotel nog vindt”, zegt hij hoofdschud-dend.

De Mont Vélan in het Grand Combin-massief in de Zwitsers-Italiaanse Alpen, is een van de 150 bergtoppen verspreid over de wereld die zijn uitgekozen voor het 150 Peaks Project van de Zwitserse buiten-sportfabrikant Mammut. Door het beklim-men van 150 bergen – van Mount Logan in Canada tot de berg met de prachtige naam: Mount Aspiring in Nieuw-Zeeland – wil het bedrijf zijn verjaardagsfeestje (inder-daad: 150 jaar) wat extra luister bijzetten. Voorlopig heb ik alleen geen idee waar het verjaardagsfeestje precies begint. Pas bij het derde hotel heb ik beet. “Jij komt vast voor..” Ja, inderdaad.De volgende ochtend hijsen we onder een dreigende lucht onze

rugzakken op. Twee journalisten, een cameraman, een bergsport-spulletjesverkoper, een gids en fotograaf Rogier, die dit tripje heeft georganiseerd. Het plan is simpel. We lopen naar de Cabane du Vélan, morgenochtend beklimmen we de bijbehorende Mont Vélan en vervolgens dalen we af en zijn we net op tijd in Bourg-St.-Pierre om te zien hoe het Nederlands Elftal wint van Denemar-ken en daarna doorstoomt tot de fi nale van het EK 2012. Kan bijna niet misgaan, zou je zeggen.Het pad richting de cabane voert verrassend snel de bergen in. Voor je er erg in hebt, is de bewoonde wereld verdwenen en sta je tussen sneeuwvelden en rots. Hoog boven het pad, op het puntje

Het idee kan nog zo goed zijn, het weer moet wel meewerken. Wie � exibel is, wijzigt zijn plan en komt toch nog met een ‘topje’ naar beneden. Soort van.

k roer zinloos m’n derde kop koffi e, speel met het suikerzakje. Drie problemen spoken door mijn hoofd. Het weer, de hoogte en waar is het briefje met de naam van het hotel? Laten we

beginnen met het weer. Het is warm. Klinkt goed, is niet goed. Overdag wisselen warme wind, felle voorjaarszon en regen elkaar af; ’s nachts komt de temperatuur niet onder het vriespunt, zelfs niet op 3000 meter. Dat betekent dat de sneeuw op de gletsjers half gesmolten is. Denk ‘sneeuwbrug’ en ‘gletsjerspleet’ en je ziet

Het tweede probleem is de hoogte. Het is de bedoeling dat ik zaterdagochtend op de Mont Vélan sta, 3727 meter boven zeeniveau. Het is nu donderdagochtend en ik ben net aangeko-men uit Nederland. Zelfs als ik zou willen, zou ik niet slechter

Dan draait de postbus het pleintje op. Ik betaal de koffi e, slinger m’n rugzak op en steek de straat over. “Waar precies in Bourg-St.-Pierre?”, vraagt de chauffeur. Ja, dat briefje met het hotel dus, het derde probleem. Ineens weet ik vrij zeker waar ik het heb gelaten: op de ontbijttafel in Eelde-Paterswolde. Een half uur later zet de buschauffeur me af bij de eerste halte van het dorp. “Succes, ik hoop dat je dat hotel nog vindt”, zegt hij hoofdschud-

De Mont Vélan in het Grand Combin-massief

TEKST ERNST ARBOUW

Canada tot de berg met de prachtige naam: Mount Aspiring in Nieuw-Zeeland – wil het bedrijf zijn verjaardagsfeestje (inder-daad: 150 jaar) wat extra luister bijzetten. Voorlopig heb ik alleen geen idee waar het verjaardagsfeestje precies begint. Pas bij het derde hotel heb ik beet. “Jij komt vast voor..” Ja, inderdaad.De volgende ochtend hijsen we onder een dreigende lucht onze

rugzakken op. Twee journalisten, een cameraman, een bergsport-spulletjesverkoper, een gids en fotograaf Rogier, die dit tripje heeft georganiseerd. Het plan is simpel. We lopen naar de Cabane du Vélan, morgenochtend beklimmen we de bijbehorende Mont Vélan en vervolgens dalen we af en zijn we net op tijd in Bourg-St.-Pierre om te zien hoe het Nederlands Elftal wint van Denemar-ken en daarna doorstoomt tot de fi nale van het EK 2012. Kan bijna

voert verrassend snel de bergen in. Voor je er erg in hebt, is de bewoonde wereld verdwenen en sta je tussen sneeuwvelden en rots. Hoog boven het pad, op het puntje

ERNST ARBOUW | FOTO’S ROGIER VAN RIJN

Het idee kan nog zo goed zijn, het weer moet wel meewerken. Wie � exibel is, wijzigt zijn plan en komt toch nog met een ‘topje’ naar beneden. Soort van.

k roer zinloos m’n derde kop koffi e, speel met het suikerzakje. Drie problemen spoken door mijn hoofd. Het weer, de hoogte en waar is het briefje met de naam van het hotel? Laten we

beginnen met het weer. Het is warm. Klinkt goed, is niet goed. Overdag wisselen warme wind, felle voorjaarszon en regen elkaar af; ’s nachts komt de temperatuur niet onder het vriespunt, zelfs niet op 3000 meter. Dat betekent dat de sneeuw op de gletsjers half gesmolten is. Denk ‘sneeuwbrug’ en ‘gletsjerspleet’ en je ziet

Het tweede probleem is de hoogte. Het is de bedoeling dat ik zaterdagochtend op de Mont Vélan sta, 3727 meter boven zeeniveau. Het is nu donderdagochtend en ik ben net aangeko-men uit Nederland. Zelfs als ik zou willen, zou ik niet slechter

Dan draait de postbus het pleintje op. Ik betaal de koffi e, slinger m’n rugzak op en steek de straat over. “Waar precies in Bourg-St.-Pierre?”, vraagt de chauffeur. Ja, dat briefje met het hotel dus, het derde probleem. Ineens weet ik vrij zeker waar ik het heb gelaten: op de ontbijttafel in Eelde-Paterswolde. Een half uur later zet de buschauffeur me af bij de eerste halte van het dorp. “Succes, ik hoop dat je dat hotel nog vindt”, zegt hij hoofdschud-

Canada tot de berg met de prachtige naam: Mount Aspiring in Nieuw-Zeeland – wil het bedrijf zijn verjaardagsfeestje (inder-daad: 150 jaar) wat extra luister bijzetten. Voorlopig heb ik alleen geen idee waar het verjaardagsfeestje precies begint. Pas bij het derde hotel heb ik beet. “Jij komt vast voor..” Ja, inderdaad.De volgende ochtend hijsen we onder een dreigende lucht onze

rugzakken op. Twee journalisten, een cameraman, een bergsport-spulletjesverkoper, een gids en fotograaf Rogier, die dit tripje heeft georganiseerd. Het plan is simpel. We lopen naar de Cabane du Vélan, morgenochtend beklimmen we de bijbehorende Mont Vélan en vervolgens dalen we af en zijn we net op tijd in Bourg-St.-Pierre om te zien hoe het Nederlands Elftal wint van Denemar-ken en daarna doorstoomt tot de fi nale van het EK 2012. Kan bijna niet misgaan, zou je zeggen.Het pad richting de cabane voert verrassend snel de bergen in. Voor je er erg in hebt, is de bewoonde wereld verdwenen en sta je tussen sneeuwvelden en rots. Hoog boven het pad, op het puntje

74_R23_HL0313_Mont Velan.indd 74 5/28/13 10:10 AM

HOOGTELIJN 3-2013 | 7574 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S ROGIER VAN RIJN

van een graat, ligt de Cabane du Vélan, een metaalbekleed, ovaal bouwsel. Wat ik ook doe, de hut komt niet dichterbij. Ruisende beken en het getik van de regen op m’n capuchon begeleiden het gieren van m’n adem en het bonken van m’n hart. Ik probeer m’n stappen te tellen, ik controleer m’n ademhaling en ik dwing mezelf om niet telkens op m’n hoogtemeter te kijken. Onder een potloodgrijze lucht hap ik naar adem. Niet geacclimatiseerd.

We hebben de hele hut tot onze beschikking. De keuken zit op slot, maar verder kunnen we gaan en staan waar we willen. De eetzaal geeft uitzicht op zware regenwolken die langzaam optrekken uit het dal. Rogier toont zich een onverbiddelijke optimist. “Zo zijn de bergen toch het allermooist”, zegt hij enthousiast. Ik hoor aan zijn stem dat hij het meent. Het is zo langzamerhand wel duidelijk dat we niet op de Mont Vélan kunnen. De vraag is alleen wat we wel gaan doen. de Petit Vélan (3202 meter) lijkt een goed alternatief. De volgende ochtend lopen we over de morene richting de gletsjer. Regenwolken

Onder een potloodgrijze lucht hap ik naar adem

Uitzicht op de Grand Combin (4314 m).

Een slok en en mueslireep op de fl ank van de Petit Vélan.


LA S

PORT

IVA®

is a

trad

emar

k of

the

shoe

man

ufac

turin

g co

mpa

ny “

La S

port

iva

S.p.

A” lo

cate

d in

Ital

y (T

N)

LA S

PORT

IVA®

is a

trad

emar

k of

the

shoe

man

ufac

turin

g co

mpa

ny “

La S

port

iva

S.p.

A” lo

cate

d in

Ital

y (T

N)

Change Colours

is a

trad

emar

k of

the

shoe

man

ufac

turin

g co

mpa

ny “

La S

port

iva

S.p.

A” lo

cate

d in

Ital

y (T

N)

KATANA WOMANQueen of the worldwide bouldering scenario, she adores

the colour pink. Harmonious and precise, sensitive but

decisive. Anna Stöhr or Katana Woman? If you’re into

pink, then both!

Katana changes colour, which will you choose?

www.lasportiva.com - Become a La Sportiva fan #changecolours

K_ANNA_060_13_210x135-NL.indd 1 27/05/13 17:31

FROM THE PANORAMA LODGEVALID FOR 1 YAK STEAK

27°49 N 86°43 ENamche Bazar, Nepal

!

THE ENDURANCE GAITERThe remote town of Namche Bazar can take your breath away for more than one reason. Whether it’s the trek to the village, the impending thoughts of Everest or simply the altitude, you’ll want a few days to gather your strength. A yak steak at the Panorama Lodge is a good start, but you’ll need more than a rib eye if you plan to continue. The Endurance Gaiters, with step-in zip-up design, abrasion resistant kick panels and a water resistant soft shell upper, are essential companions for anyone passing through this gateway to the high Himalaya.

outdoorresearch.com/go

HP_EnduranceGaiter_EU_031913.indd 1 3/19/13 9:23 AM

K_ANNA_060_13_210x135-NLl.indd 2 5/28/13 2:21 PM


hebben plaatsgemaakt voor strakblauwe lucht maar het is nog steeds warm. Als we de gletsjer opstappen, blijkt de sneeuw gevaarlijk zacht. Voor me aan het touw zakt cameraman Wilco bij letterlijk iedere stap tot over zijn knieën in de prut. Ik probeer te volgen in zijn voetstappen, maar daarvoor moet ik m’n benen zo hoog optillen dat mijn ademhaling op hol slaat. Het gaat beter als ik net uit de pas loop, mijn voetstappen precies op de sneeuw tussen Wilco’s stappen. Omdat ik lichter ben zak ik minder weg, maar af en toe verdwijn ik alsnog tot mijn liezen in de sneeuw. Terwijl ik worstel met de sneeuw, m’n benen, m’n hartslag en m’n humeur,

kijk ik naar Wilco. Hoewel hij bij iedere stap in de sneeuw verdwijnt blijft hij opgewekt doorgaan. Hoe doet ‘ie dat?Op een kleine rotskop, nèt boven de 3000 meter, geven we er de brui aan. Met deze sneeuw gaat het nog uren duren voor we boven zijn. We rusten uit op een paar stenen in het voorjaarszonnetje. Met m’n ogen dicht overweeg ik het besluit om terug te keren; het 149 Peaks Project klinkt gewoon net iets minder sterk. Opnieuw toont Rogier zijn optimistische aard. Hij besluit dat de nauwelijks zichtbare verheffi ng in het landschap waarop we onze mueslireepjes eten eigenlijk de Antecime du Petit Vélan is. Nou vooruit: 149,5 Peaks.

InformatieAlgemeenDe Mont Vélan (3727 meter) en de Petit Vélan (3202 meter) liggen in het weste-lijke deel van het Zwitserse kanton Wallis, tegen de Grote St. Bernhardpas. Beide bergen zijn relatief eenvoudig te beklimmen (F+, II en PD-, II) vanuit de Cabane du Vélan. Wie geen zin heeft in een nacht in de hut, kan ook vertrekken uit Bourg St. Pierre. Hou dan wel reken-ing met duizend extra hoogtemeters.

Boek en kaartRichard Goedeke, 3000er in den West-alpen, Bruckmann Verlag, 2005Hermann Biner, Hochtouren in Wallis, SAC Verlag, 2002Wolfgang Pusch, Hochtouren Westalpen, Rother Selection 2010LKS 1:25000, nr. 1366 Mont Vélan en nr. 1345 Orsières

ReisDoorgaande trein naar Martigny, van daar af naar Orsières en verder met de Postbus naar Bourg St. Pierre. Vliegen kan ook. Easyjet verzorgt dagelijks een aantal vluchten naar Genève. Van daar is het ongeveer vier uur met de trein naar Martigny.Met de auto: Basel - > Bern -> Montreux -> Martigny -> Bourg St. Pierre (960 km vanaf Utrecht, 9 uur rijden)

Verblijf• Hut: Cabane du Vélan (2642 meter),

www.velan.ch• Hotel: In Bourg St. Pierre zijn verschil-

lende hotels en pensions. Hotel Crêt heeft een Matrazzenlager waar je voor CHF 25 per nacht slaapt, inclusief ontbijt, www.hotel-du-cret.ch

• Kamperen: Camping du Grand-Saint-Bernard, Bourg St. Pierre

Meer informatie:• www.myswitzerland.com/en/

bourg-st-pierre.html• www.valais.ch• fahrplan.sbb.ch• www.mammut.ch/150years

InformatieDe Petit Vélan lijkt een goed alternatief.

Wat ik ook doe,

de hut komt niet dichterbij


Waar iedereen zich gelukkig voelt.De top van Obertauern is niet alleen een winterdroom. Ook de zomer wordt hier een onvergetelijk natuurschouwspel. Iedereen die aan de drukte van de stad wil ontsnappen, vindt hier rust, ontspanning en natuurlijk veel afwisseling. En u zult zelf ook zelf snel vaststellen: op de top bent u een stuk dichterbij het geluk.

U wandelt van het ene naar het ander kristalheldere bergmeer. Bezoek een van de vele almen, of verken de berg met een mountainbike. Het aanbod van Obertauern is even gevarieerd als uw wensen.

Evenementen: 15. 08. – 18. 08. 2013: Orangemountain Adventurebike

Gipfeltreffen

22. 06. 2013: FISHERMAN‘S FRIEND – Strongmanrun 2013

Op de Top ben je het dichtst bij de zon, van 1.000 – 2.526m.

„Zomertijd“ in Obertauern

De top van Obertauern is niet alleen een winterdroom. Ook de zomer wordt hier een onvergetelijk natuurschouwspel. Iedereen die aan de drukte van de stad wil ontsnappen, vindt hier rust, ontspanning en natuurlijk veel afwisseling. En u zult zelf ook zelf snel vaststellen: op de top bent u een stuk dichterbij het geluk.

U wandelt van het ene naar het ander kristalheldere bergmeer.

mountainbike. Het aanbod van Obertauern is even gevarieerd

15. 08. – 18. 08. 2013: Orangemountain Adventurebike

www.obertauern.com

Toeristische dienst | Pionierstraße 1A-5562 Obertauern | Tel. +43(0)6456 / 7252Fax +43(0)6456 / 7252-9 | [email protected]

Meer informatie vindt u op: www.obertauern.com

OBT_Anz_Sommer_230x297_NL_RZ.indd 2 28.05.13 12:16OBT_Anz_Sommer_230x297_NL_RZ 2.indd 2 5/28/13 2:00 PM

79 | HOOGTELIJN 3-2013 | TEKST EN FOTO’S XXXXX ONDER REDACTIE VAN PIETER DIRKSZ | HOOGTELIJN 3-2013 | 79

>>> Recensies ^^^ signalementen ^^^

Oude wijn ... Reinhold Messner behoort zeker voor de oudere generatie bergsportliefhebbers tot de iconen van de bergsport. Is het nog mogelijk om een fi lmpor-tret te maken dat kan boeien en overtuigen na alle (deels zelf door Messner gecreëerde) publiciteit? Nickel komt een heel eind. Overtuigende beelden met Messner in een grandioze bergcoulisse. Daarnaast, zoals in veel moderne documentaires gebruikelijk is, indrukwekkend nagespeelde scènes. Verder veel interviews met 3 broers van Reinhold (maar niet met zijn zuster). Uiteraard is er veel aandacht voor de Nanga Parbat-expeditie in 1970 die in veel opzichten een sleutelrol vormt voor het verdere leven van Reinhold Messner. Tijdens deze expeditie verloor Reinhold zijn broer Günther. Bij tijd en wijle heeft Messner de strijdbijl opgegraven om zich weer eens af te zetten tegen expeditieleider Herligkoffer en tegen zijn expeditie-genoten. Thema is dan de uitgebleven hulp die zijn broer noodlottig zou zijn geworden. In deze documentaire wordt dit op prudente wijze uitgediept. Toch is ook nu het statement dat externe factoren en omstandigheden (expeditiege-noten) de oorzaak zijn van de dood van Günther. Een tochtgenoot van toen komt niet aan het woord. Een geslaagd portret dat veel maar niet alles laat zien van Reinhold Messner.(Pieter Dirksz)

Messner (DVD)Andreas Nickel (regie), Movienet fi lm, 2013Prijs: ca € 15,-

Papieren bergKun je bergwandelaar worden vanuit een leerboek? Sanders en Van Speybroek doen een poging met ‘Hoe word ik een bergwandelaar?’ Het is zeker een goed streven om veel informatie die van belang is voor een bergwandelaar te verzamelen. Er spreekt uit het boek liefde voor het niet-prestatiegericht bergwandelen. Wel gaat het boek een weinig mank aan een veelheid van behandelde onderwerpen die niet allemaal evenwichtig zijn uitgewerkt of overdacht. Een voorbeeld is het thema ‘Weer in de bergen’. Er wordt gestart met een opsomming waar je weinig mee kunt, maar ook weinig tegen kunt hebben. Een concreet overzicht van nuttige websites / apps met informatie over het weer ontbreekt bij het hoofdstukje (daarvoor vind je alleen achterin het boekje een zeer summier overzicht). Het literatuuroverzicht achterin het boek verwijst naar boeken die meer diepgang moeten bieden. Maar een deel van die boeken is hooguit tweedehands te verkrijgen. Uiteindelijk blijft er een gevoel over van een goede aanzet, maar de opzet en uitwerking zijn niet altijd even gelukkig. De keuze van reislectuur achterin is aardig gevonden. Maar ook die boeken zijn deels antiquarisch (en ook wel wat zwaar voor in de lichtgewicht rugzak). Is een e-versie van dit boek voor smartphone, tablet of e-reader wellicht een uitkomst? Of is dit boek geschreven voor de traditioneel ingestelde bergwandelaar?(Pieter Dirksz)

Debbie Sanders en Geert van SpeybroekUitgeverij LannooISBN 9789401402842Prijs: € 19,99

Zestig jaar op het dak van de wereldHet zestigjarig jubileum van de eerste beklimming van Mount Everest gaat niet ongemerkt voorbij. Er is een boek verschenen met deels niet eerder gepubliceerde foto’s van George Lowe (Hoogtelijn 2, pagina 60) en enkele eerdere uitgaven zijn vernieuwd en bijgewerkt.De makers van het Britse tijdschrift Trail hebben een prachtige special van 100 pagina’s samengesteld, waarin teruggekeken wordt op de succesvolle onderneming van Sir Edmund Hillary en Tenzing Norgay. Uiteraard met het verhaal van 1953, een uitgebreide tijdlijn van die beklimming, met fraaie foto’s en een curieus overzicht van Everest-memora-bilia, zoals de serie topfoto’s van 1953, het horloge van George Mallory en de bevroren vingers van Bronco Lane, die hij opliep tijdens een dramatische afdaling in 1976 en die goed geconserveerd te zien zijn in het National Army Museum in Chelsea. Verder uitgebreide informatie over de routes op Everest, de gevaren van klimmen in de ‘Zone des Doods’ en een informatieve vergelijking tussen kleding van 1924, 1953 en nu. In de special een mooi overzicht van bijna 100 jaar pogingen om het dak van de wereld te bereiken. Uiteraard ook het verhaal over het mysterie van Mallory en Irvine van wie pas in 1999 restanten werden gevonden, nog steeds met een groot vraagteken of ze in 1924 wel of niet de top hebben gehaald. De Britten kunnen putten uit een hele serie Everest-klimmers, die onder de titel ‘This is my Everest’ hun verhaal vertellen. Van Sir Chris Bonington (op de top in 1985 nadat hij in 1982 had gezegd er nooit terug te komen) tot Bonita Norris (“Het meest beangstigende is het onbekende”), in 2010 als 22-jarige de jongste Britse vrouw op Everest.(Peter Daalder)

Climbing EverestSpeciale uitgave van Trail, 2013www.greatmagazines.co.uk/storeISBN 978-1-906312-16-9Prijs: £ 7,- in kiosk / £ 9,99 via de post

79_R10_HL0313_R&S.indd 79 5/28/13 10:03 AM

for the most extreme conditions in the world

rab-down.co.uk

Naamloos-1 1 17-10-12 14:16

ONDER REDACTIE VAN PIETER DIRKSZ | HOOGTELIJN 3-2013 | 81

>>> Recensies ^^^ signalementen ^^^

Julische AlpenHelmut Lang, Rother Verlag, 2012, ISBN 9783763340514In deze wandelgids worden 53 tochten beschreven in Slovenië en het uiterste noordoosten van Italië. De beschrijving van de beklimming van de hoogste berg, de Triglav, ontbreekt vanzelfsprekend niet.

Walking in AbruzzoStuart Haines, Cicerone, 2011, ISBN 9781852845766Haines stelt niet alleen tochten in de Abruzzen voor, maar ook in drie andere gebieden die onderdeel uitmaken van de Apennijnen (Velino, Maiella en Gran Sasso). Met de 30 beschreven tochten kun je aardig uit de voeten voor een (wandel)vakantie.

Zillertal und Tuxer TalHerbert Mayr, Kompass, 2011, ISBN 9783850263863Voor deze wandelgids heeft Herbert Mayr 26 tochten van twee tot bijna zeven uur lang verzameld in de Zillertaler Alpen buiten de grenskam met Italië.

Osttirol SüdWalter Mair, Rother, 2013, ISBN 9783763341320De wandeltochten in deze gids zijn gesitueerd in de Defregger Alpen, Lienzer Dolomieten en de Karnische hoofdkam.

Schwabenkinder-Wege VorarlbergElmar Bereuter, Rother, 2012, ISBN 9783763344161De beschreven trektochten werden in het verleden gemaakt door kinderen die wegtrokken uit arme gebieden naar het gebied ten noorden van het Bodenmeer om daar te gaan werken.

Gran ParadisoWerner Bätzing en Michael Kleider, Rotpunktverlag, 2013, ISBN 9783858695390In dit boek wordt een negendaagse wandeling aan de zuidkant van de Gran Paradiso voorgesteld. Ook wordt een zwaardere variant beschreven die direct zuidelijk verloopt van de hoofdkam van de Gran Paradiso.

Vier-Quellen-Weg im GotthardmassivJosef Arnold-Luzzani, Stiftung Vier-Quellen-Weg, 2012, ISBN 9783906200460Een tocht van 5 dagen voert langs de bronnen van de Ticino, Reuss, Rijn en Rhône. De tocht krijgt veel belangstelling in de diverse buitensportbladen.

Auf Schmugglerpfaden,Paul Christener, Ott Verlag, 2012, ISBN 9783722501260Deze gids beschrijft 21 tochten tussen het Binntal en Italië. Zonodig zijn de tochten te combineren tot een meerdaagse tocht.

Kletterführer Rhein-Main-GebietChristoph Deinet, Panico Alpinverlag, 2012, ISBN 9783926807762In deze klimgids worden 21 klimgebieden voorgesteld, gelegen in de Hunsrück en de Taunus. De informatie over de routes ziet er verzorgd uit.

Erlebniswandern mit Kindern, Münchner BergeEduard en Sigrid Soeffker, Rother, 2012, ISBN 9783763330539Deze gids oriënteert zich op tochten die gemaakt kunnen worden met kinderen van 4 tot 10 jaar. Bij de tochten worden avontuurlijke highlights meegegeven voor kinderen.

Apps voor alpinistenAlpenvereinaktiv.comEr zijn veel apps met tochtvoorstellen, maar in deze app zitten alleen tochten goedgekeurd door Alpenvereinaktiv.com van de alpenverenigingen. De tochten zijn beoordeeld door een van hun professionals. De app biedt ook info over actuele condities en keuze uit zomer- en winterkaarten. Meer info: zoek in de itunes store op alpenvereinaktiv.com, toureninformationssystem.prijs: gratis

IFSC BoulderWil je Boulder-wedstrijduitslagen op de voet volgen, dan kan dat via deze app. Per categorie en klimmer heb je rechtstreeks toegang tot de offi ciële resulta-ten. Binnenkort verschijnt ook een app voor de IFSC Lead World Cups.Meer info: zoek in de itunes store op ifsc-boulder.prijs: gratis

Apps voor alpinisten

prijs: gratis

Er zijn veel apps met tochtvoorstellen, maar in deze app zitten van de

alpenverenigingen. De tochten zijn beoordeeld door een van hun

79_R10_HL0313_R&S.indd 81 5/28/13 10:06 AM

>>> vooruitblik >>> vooruitblik <<<


ColofonHoogtelijn is het offi ciële tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar.De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn.Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

RedactiePeter Daalder (hoofdredacteur), Tjitske Nijdam (eindredacteur), Ernst Arbouw, Pieter Dirksz, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Moniek Janssen, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Bram Munnichs, Ivar Schute.

MedewerkersJody Hagenbeek, Peter uijt de Haag, Christine Tamminga, Arnold Tang, Milka van der Valk Bouman (correctie), Saskia Gottenbos (cartografi e), Toon Hezemans (cartoons).

Redactie-adresNKBV-Bureau, t.a.v. Secretariaat Hoogtelijn,Postbus 225, 3440 AE [email protected], www.hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatieManagementMedia BVpostbus 1932, 1200 BX Hilversumtel. 035-6232756, fax 035-6232401Olger Kooring, Peter [email protected]@managementmedia.nl

VormgevingStudio ManagementMedia, Edith van de Giessen (art director), Anita Baljet

Druk Senefelder Misset, DoetinchemOplage: 35.500ISSN: 1387-862X

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport VerenigingBellen0348-409521

BezoekenHouttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden

SchrijvenPostbus 225, 3440 AE Woerdenfax 0348-409534, [email protected]

BetalenGIRO 53 47 44, BANK 16 14 17 213 IBAN NL84RABO0161417213BIC RABONL2U

Hoogtelijn 4-2013 verschijnt 16 augustus 2013

BERGSTRIJD

EK BOULDER2013

VALLE D’AOSTA FAVORIET VAN... WIE NIET?

IK BEN...JACKY GODOFFE

KLIMMENIN HET SPAANSERIGLOS

SPOREN VAN OORLOGIN GEBERGTES

82_R11_HL0313_vooruitblik.indd 82 5/28/13 10:02 AM

johnny haglund

the explorers choice through

a century of adventure

forever PIoneerSbergans.com

Bergans is a result of norway's beautiful yet challenging nature and climate. the sometimes extreme conditions place tough demands on outdoor equipment and the people using it.

CORR_Bergans_hoogtelijn_230x297.indd 2 5/27/13 12:04 PM

230 x 297mm Advert- Packed with (Left Page).pdf 1 18/01/2013 13:55:45

230 x 297mm Advert- Packed with (Left Page) (1).indd 2 5/27/13 12:02 PM

hoogtelijn 3-2013

Documents

Transcript of hoogtelijn 3-2013