Hoofdstuk 2. Beslissing die de aanstelling van de … gerechtelijke...Beslissing aanstelling...

OGP - Afl. 87 XIII.B.2 - 1

Hoofdstuk 2. Beslissing die de aanstellingvan de deskundige beveelt -Procedure

1. EENZIJDIGE GERECHTELIJKE EXPERTISE

Deze expertise is een deskundigenonderzoek waarin de deskundi-ge noodzakelijk door de rechter wordt benoemd en waar de exper-tise niet tegensprekelijk geschiedt, hetzij omdat er slechts één partijgekend of bereikbaar is, of hetzij omdat de deskundige geen anderetaak heeft dan de rechter in te lichten om de uitvoering te ver-gemakkelijken van zijn zending als rechter, zonder daarom een ad-vies te uiten nopens de standpunten van de partijen.

2. TEGENSPREKELIJKE GERECHTELIJKE EXPERTISE

2.1. De aanstelling van de deskundige door middel van een inci-dentele eis

In zeer veel gevallen zal de eis tot aanstelling van een deskundigeeen incidentele eis zijn in een geding ten gronde. Deze onderzoek-smaatregel zal ofwel bevolen worden door de magistraat, hetzij opverzoek van één van de partijen, hetzij op zijn eigen initiatief.

Het is echter de rechter die het monopolie van het beslissings-recht aangaande de onderzoeksmaatregel heeft.

De partijen kunnen echter in gemeenschappelijk akkoord aan derechter de identiteit van een deskundige voorstellen.

Indien de magistraat soeverein oordeelt dat een deskundigenon-derzoek zich opdringt dan is hij gebonden door de keuze door par-tijen betreffende de identiteit van de deskundige op voorwaardedat zij akkoord zijn over de identiteit van de deskundige.

2.2. Het aanstellen van een deskundige door middel van eenhoofdeis. De actio ad futurum

Artikel 18, alinea 2 en artikel 962 van het Gerechtelijk Wetboekstaan een hoofdeis tot aanstelling van een deskundige toe op voor-waarde dat de eisende partij zich in een dreiging van en/of objectiefen actueel stadium van geschil bevindt.

Beslissing aanstelling deskundige - Procedure

OGP - Afl. 87XIII.B.2 - 2

Zo kan de huurder bij de aanvang van de huurovereenkomst deaanstelling van een gerechtsdeskundige vorderen voor het opstel-len van een plaatsbeschrijving en dit om te vermijden dat bij debeëindiging van de huurovereenkomst er een discussie zou kunnenontstaan betreffende de staat waarin het goed zich bevond bij in-trede.

2.3. Het aanstellen van een deskundige door de voorzitter van derechtbank

2.3.1. Vordering in kort geding

De voorzitter van de arbeidsrechtbank en de voorzitter van derechtbank van koophandel kunnen, in die aangelegenheden die totde respectievelijke bevoegdheid van deze rechtbanken behoren,uitspraak doen bij voorraad.

De voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg kan dit doen inalle zaken die niet aan de rechterlijke macht onttrokken zijn (art.584 Ger.W.).

De procedure is tegenstelbaar.Er is normaal gezien geen enkel verschil tussen de opdracht van

de deskundige alnaargelang hij door de rechter in kort geding ofdoor de rechter ten gronde is aangesteld.

Het enige verschil tussen de beslissing uitgesproken door derechter in kort geding en de rechter ten gronde is dat de rechter inkort geding voorbehoud maakt wat de rechten van de partijen tengronde betreft. Hij beslist ‘bij voorraad’ (art. 584, 2de lid Ger.W.).

Om een expertise in kort geding te mogen aanvragen is de ‘drin-gende noodzakelijkheid’ vereist.

Deze dringende noodzakelijkheid of hoogdringendheid bestaatwanneer een feitelijke toestand waarvan de vaststelling nodig is alsbewijs voor een partij, gevaar loopt te verdwijnen of gewijzigd teworden.

De vordering tot aanstelling van een gerechtsdeskundige tot na-zicht van de gebreken aan een woning werd b.v. echter als onge-grond afgewezen, vermits de aangeklaagde gebreken reeds 2.5 jaaraanwezig waren (Kort Ged., Rb. Kortrijk, 21 september 1995,T.G.R. 1995, 238).

De dringende noodzakelijkheid moet bestaan op het ogenblikvan de eis.

De oorzaak van de vertraging om een expertise aan te vragen ishier zonder belang.

De rechter in kort geding mag aan de deskundige zelfs vragen de



voorafgaande opdracht te geven of de gevraagde vaststellingenhoogdringend voorkomen, en zich aldus laten inlichten door dedeskundige nopens bestanddelen die hem zullen toelaten te oorde-len over zijn eigen bevoegdheid (CLOQUET, A., Deskundigenon-derzoek in zaken van privaatrecht, A.P.R., E. Story-Scientia, 1975,84).

De beslissing tot aanstelling van een gerechtsdeskundige wordtuitgesproken ten voorlopige titel (art. 584 Ger.W.).

Het is duidelijk dat de opdracht van de deskundige in kort gedingzeer goed de grond van de zaak mag en kan raken, vermits hetadvies nooit de rechter ten gronde kan binden (CLOQUET, A.,o.c., nr. 204).

De aanstelling van een deskundige in kort geding laat de eiservolledig vrij de hoofdvordering ten gronde in te stellen voor om heteven welke bevoegde rechter ten gronde.

Om te weten voor welke rechter in kort geding men moet dag-vaarden zijn de algemene regelen inzake bevoegdheid toepasselijk,behalve wanneer speciale wetten ervan afwijken voor bijzonderemateries.

Zo zal voor een probleem op een werf de eiser kunnen dagvaar-den voor de rechter in kort geding die bevoegd is voor de plaatswaar de werf zich bevindt, ongeacht of de eiser en verweerder ineen andere gerechtelijk arrondissement gedomicilieerd zijn ofmaatschappelijke zetel hebben.

Partijen kunnen zelfs een andere plaatselijke bevoegdheid bijovereenkomst bepalen in de materies die de openbare orde nietraken.

In geval van volstrekte noodzakelijkheid, d.w.z. wanneer de aan-gevraagde maatregel zo dringend is of van zulke aard dat er gevaarzou bestaan wanneer men gebruik moet maken van de gewone pro-cedure in kort geding, kan de vordering zonder termijnen ingeleidworden voor de voorzitters van de rechtbank.

De volstrekte noodzakelijkheid moet zodanig zijn dat elk van determijnen elk kort geding ten huize van de rechter niet zouden vol-staan om een dreigend gevaar te keren.

Om te kunnen dagvaarden in kort geding is zoals hierboven ge-steld hoogdringendheid vereist. Hoogdringendheid of spoed is erwanneer er een werkelijk gevaar bestaat dat de minste vertragingeen reëel en beduidende schade kan veroorzaken. De schade moetniet onherstelbaar zijn en evenmin actueel.

De appreciatie van het tijdselement is echter in kort geding zeerbelangrijk. Wanneer blijkt dat men voor de rechter ten grondeeveneens tot een snelle vaststelling kan komen, zal de voorzitter



besluiten dat er geen aanleiding bestaat om in kort geding over tegaan tot het deskundig onderzoek.

De partij die het deskundig onderzoek vraagt mag zelf niet tekort geschoten zijn in het veilig stellen van haar belangen (VAN-DERPER, K., ‘De vordering tot aanstelling van een deskundige’,in X, Expertise, IUS, Kluwer rechtswetenschappen, 1987, 46).

De onzorgvuldigheid of nalatigheid van de eisende partij leidtnochtans niet automatisch tot het afwijzen van de vordering.

De voorzitter oordeelt immers over het spoedeisend karakter ophet ogenblik dat hij de uitspraak doet en niet op het moment dat deeis wordt ingesteld (CLOQUET, A., o.c., nr. 201). Het vermoedendat de vordering in kort geding wordt afgewezen indien de eisendepartij zelf de oorzaak van het veroorzaken van de hoogdringend-heid is dus geen absoluut vermoeden. De feitelijke situatie kan zichnamelijk in de tijd wijzigen en verscherpen zodat het vermoedenweerlegd wordt.

2.3.2. De aanstelling van een deskundige op eenzijdig verzoek-schrift

Zoals hierboven reeds gemeld kan in geval van volstrekt noodzake-lijkheid de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg, koophan-del en arbeidsrechtbank, een deskundige aanwijzen.

In de rechtspraak is er betwisting hoe volstrekt een noodzaakmoet worden begrepen en of bijvoorbeeld de noodzaak de tegen-partij te verassen (om te verhinderen dat bewijsmateriaal zou ver-dwijnen of dat men het zou doen verdwijnen) voldoet aan dit be-grip.

Het Hof van Cassatie heeft in 1975 beslist dat de procedure opeenzijdig verzoekschrift niet verantwoord is bij gebrek aan vol-strekte noodzakelijkheid, wanneer geen uitzonderlijke urgentievalt af te leiden uit de aard zelf van de gevraagde maatregel (Cass.,13 juni 1975, Pas. 1975, I, 984).

In de dagelijkse praktijk wordt de procedure op eenzijdig ver-zoekschrift bijzonder omzichtig benaderd.

De voorzitter van de rechtbank is immers uitsluitend aangewe-zen op de uitleg en de verklaringen van de verzoeker.

De voorzitter van de rechtbank zal soeverein oordelen of er drin-gende noodzakelijkheid is.

De voorzitter van de rechtbank kan ook van mening zijn dat devolstrekte noodzakelijkheid op lange termijn niet gegrond kan blij-ven of zou kunnen worden misbruikt. Vaak zal de voorzitter danook de verzoeker bevelen binnen een vastgestelde, meestal korte,



periode te dagvaarden ten gronde. Het is tot het verstrijken van dietermijn dat het bevelschrift uitwerking zal hebben.

3. DE AANSTELLING VAN EEN DESKUNDIGE OP VER-ZOEKSCHRIFT DOOR DE VREDERECHTER (ART. 594, § 1GER.W.)

De vrederechter kan op verzoekschrift uitspraak doen over vor-deringen tot aanwijzing van deskundigen wanneer dit hem toe-komt, ofwel krachtens overeenkomst tussen partijen, ofwel krach-tens de wet, ofwel wanneer het voorwerp van het deskundig onder-zoek tot zijn volstrekte bevoegdheid behoort.

Kenmerkend voor deze rechtspleging op eenzijdig verzoek-schrift is het ‘geheime’ karakter waarbij de zogenaamde ‘tegen-partij’ niet wordt opgeroepen en evenmin op de hoogte wordt ge-steld.

Deze partij krijgt meestal slechts weet van de door de vrederech-ter uitgesproken onderzoeksmaatregel ten gevolge van de uitvoe-ring van deze maatregel zelf.

De gevraagde maatregel van de vrederechter moet van die aardzijn dat bij gebruik van de tegensprekelijke procedure de maatregelhet behoorde resultaat niet zouden kunnen bereiken. De doeltref-fendheid moet bijgevolg liggen in het verrassingseffect ervan het-welk zou ontkracht worden, wanneer de tegenpartij (voorafgaan-delijk) op de hoogte zou worden gebracht.

De rechter oordeelt hier soeverein. Wanneer hij van mening isdat op een even efficiënte manier hetzelfde resultaat kan wordenbereikt via de gewone tegensprekelijke rechtspleging zal hij niettoelaten dat een partij het geveinsde voorwendsel van absolutenoodzakelijkheid gebruikt om de rechten van verdediging te mis-kennen.


Hoofdstuk 3. De aanstelling van eendeskundige

1. SOEVEREINE BEOORDELING DOOR DE RECHTER

De rechter is, behoudens andersluidende wettelijke bepalingen,niet verplicht een deskundig onderzoek te bevelen (Cass., 29 maart1974, Arr. Cass. 1974, 839).

Deze soevereine beoordeling van de rechter geldt zowel als hetgaat over een eerste expertise, een aanvullende expertise of eennieuwe expertise. Het is een feitenkwestie waarvan alleen de fei-tenrechter kennis neemt.

In een aantal gevallen schrijft de wet echter een deskundig on-derzoek voor (o.a. art. 1199, 1215, 1216 en 1244 Ger.W.; art. 4 W. 26juli 1962 op de onteigening ten algemene nutte; art. 1644 B.W.).

Buiten deze bij wet voorgeschreven gevallen kan (maar moetniet) dus de rechter van ambtswege een expertise bevelen. Indienhij geen deskundige beveelt, en dit is gevraagd door één der partij-en, dient de rechter de afwijzing te motiveren.

Wanneer beide partijen akkoord gaan om een deskundige te vra-gen, dient de rechter omwille van artikel 1043 Ger.W. akte te ne-men van de overeenkomst op dit stuk (VANHELMONT, P., ‘Be-denkingen bij het deskundigenonderzoek inzake van privaatrecht’,Liber Amicorum Alfons Vandeurzen, 1995, 256).

De rechter kan van oordeel zijn dat de expertise nutteloos ofoverbodig is voor de oplossing van het geschil wanneer een andere,goedkopere of snellere onderzoeksmaatregel voorhanden is, danwel dat er voldoende andere elementen voorhanden zijn om te be-slissen (Cass., 22 november 1957, Pas. 1958, I, 304).

De rechtbank kan zich ook laten leiden door de motivering datde kosten van een onderzoeksmaatregel zoals de expertise buitenverhouding staan tot de waarde van het geschil (Gent, 26 november1990, T.G.R. 1991, 29).

De rechter zal normaal geen expertise bevelen onder andere : a. Wanneer de expertise laattijdig aangevraagd wordtb. Wanneer het voorwerp van de opdracht niet geoorloofd of niet

mogelijk isc. Wanneer de kosten van de expertise buiten elke verhouding

zouden zijn met het gevorderd bedragd. Wanneer de rechter zelf de nodige kennis bezit om het gesteld

De aanstelling van een deskundige


technisch probleem op te lossen. De rechter zou echter in datgeval zijn beslissing op technisch gebied dienen te motiveren.

e. Wanneer de feiten reeds op een andere wijze bewezen zijn.f. Wanneer de voorkeur dient gegeven te worden aan een ander

bewijsmiddel (CLOQUET, A., o.c., nr. 93).De rechter zal de expertise bevelen o.a.:

a. In de gevallen door wet voorgeschreven (supra).b. Wanneer de feiten zo ingewikkeld zijn dat de rechter de tijd er

niet voor heeft om de technische opsporingen zelf te onderne-men.

c. Wanneer de rechter niet over de technische kennis beschikt omde feiten degelijk vast te stellen, of om de gevolgen of verant-woordelijkheden van deze feiten te beoordelen (CLOQUET,A., o.c., nr. 94).

2. WIE MAG ALS DESKUNDIGE AANGESTELD WOR-DEN?

In het kader van een tegensprekelijke procedure en op voorwaardedat er een akkoord bestaat tussen alle partijen over de identiteitvan de aan te stellen gerechtsdeskundige, zal de rechtbank, opvoorwaarde dat zij meent dat de aanstelling van een deskundigenoodzakelijk is, met de door partijen overeengekomen identiteitmoeten rekening houden.

In praktijk gebeurt het echter vaak dat de rechtbank van meningis dat een deskundige aangesteld dient te worden en de partijengeen gemeenschappelijk akkoord hadden of meedeelden aan derechtbank.

In dat geval kan zelfs na vonnis van de aanstelling van een ge-rechtsdeskundige, mits een gemeenschappelijk akkoord tussenpartijen, een andere deskundige aangesteld worden.

Het hoort dan aan de partijen om hun gemeenschappelijk ak-koord schriftelijk mee te delen aan de griffier dewelke dit akkoordzal toevoegen aan de farde van de procedure.

Zowel werkelijk als materialiter zal de rechtbank rekening hou-den met bepaalde voorwaarden alvorens iemand als deskundigekan aangesteld worden.

Het Gerechtelijk Wetboek bepaalt niet de voorwaarden waar-aan iemand moet voldoen om als gerechtsdeskundige aangesteld teworden.



Men dient dus tot een a contrario redenering over te gaan (SOU-RIS, P., L’expertise judiciaire en droit de la construction, La Charte,1994, 59).

Bijgevolg kunnen niet als gerechtsdeskundige aangesteld wor-den:a. De rechtspersoon:

De deskundige moet een natuurlijke persoon zijn. De experti-se, of verhuring van diensten, veronderstelt overigens het intui-tu personae karakter. Niets belet echter dat de aangestelde des-kundige deel uitmaakt van een rechtspersoon zoals bijvoor-beeld personeelslid, medevennoot, enz. (CLOQUET, A., o.c.,nr. 166).

b. De rechtsonbekwamen:Zowel de geïnterneerden, minderjarigen en gefailleerde kun-nen niet aangesteld worden als gerechtsdeskundige.

c. Titularissen van openbare functie (K.B. nr. 87 van 5 februari1985)Daarenboven dient vanzelfsprekend de deskundige ook de vol-

doende technische kennis en ervaring te bezitten niet alleen in dewijze waarop hij een expertise moet leiden en afhandelen maar ookop de wijze hoe hij moet synthetiseren, afleiden, enz.

3. LIJST VAN DESKUNDIGEN

Krachtens artikel 991 van het Ger.W. mogen de hoven en de recht-banken lijsten van deskundigen opmaken, overeenkomstig de re-gels die de Koning bepaalt.

De Koning heeft deze lijst nooit bepaald, reden waarom officieelzulke lijst dan ook niet bestaat.

Het is wel zo dat bepaalde hoven en rechtbanken lijsten opstel-len waaruit vrij door de voorzitter van de bevoegde kamers eendeskundige kan gekozen worden.

Aangezien echter de rechter een volledige vrijheid bezit betref-fende de aanstelling van de deskundige (buiten de wettelijke ver-bodsbepaling zoals hierboven beschreven) is deze lijst eigenlijk en-kel maar een hulpmiddel voor de rechter dewelke met de meestverschillende problemen geconfronteerd wordt en dan gemakke-lijkheidshalve op basis van deze lijst de meest competente deskun-dige kan aanstellen.

Een aantal belangengroeperingen maken echter wel lijsten vandeskundigen over.

Zo is er bijvoorbeeld het Nationaal College voor Deskundigen



Architecten van België, de Belgische Kamer van Deskundigen enhet ABEX.

O.a. het Nationaal College voor Deskundigen en Architectenvan België en het ABEX laten deskundigen slechts toe tot hunorganisatie nadat examens zijn afgelegd door de kandidaat-des-kundige en zijn kandidaatstelling goedgekeurd wordt door eencommissie. Deze organisaties trachten op zulke wijze aan de hovenen rechtbanken de zekerheid te bieden dat de lijst van deskundigendie zij overmaken garant staat voor kwaliteit en ervaring.

Veel hoven en rechtbanken houden reeds rekening met deze lij-sten. Vanzelfsprekend komen sommige bekwame deskundigen dieregelmatig aangesteld worden door hoven en rechtbanken echterniet voor op deze lijsten om reden dat zij bijvoorbeeld niet toe-traden tot voornoemde organisaties. Teneinde problemen te ver-mijden dat eventueel minder competente deskundigen zoudenaangesteld worden, dient ernaar gestreeft te worden dat de hovenen rechtbanken, in afwezigheid van de lijsten opgesteld door deKoning, zich baseren op lijsten overgemaakt door organisaties de-welke garant staan voor de opleiding en blijvende vorming van hundeskundigen.

4. DESKUNDIGE OF COLLEGE VAN DESKUNDIGEN

Afhankelijk van de moeilijkheidsgraad van de expertise zal ofweleen deskundige aangesteld worden ofwel een college van deskun-digen.

Wanneer een college van deskundigen aangesteld wordt, zullende deskundigen één enkel verslag opmaken en een enkel adviesgeven bij meerderheid van stemmen (CLOQUET, A., o.c., nr.146).

Indien echter twee deskundigen aangesteld worden met iedereen afzonderlijke opdracht b.v. de ene met de opdracht een advieste geven over de oorzaken van de bouwschade en de andere over degevolgschade, dan zullen vaak twee verslagen opgesteld wordenaangezien beide deskundigen afzonderlijk werden aangesteld meteen verschillende opdracht.

De aanstelling van een college van deskundigen dient bekeken teworden in het licht van het belang van de zaak. Een college vandeskundigen verhoogt vanzelfsprekend aanzienlijk de procedure-kosten.


Hoofdstuk 4. Wraking en vervanging vande deskundige

1. AKKOORD VAN PARTIJEN

Zoals hierboven reeds uiteengezet, kan ieder door de rechter be-noemde deskundige alvorens hij van zijn benoeming kennis krijgt,worden vervangen bij overeenkomst tussen partijen, die door henondertekend wordt en bij het dossier van de rechtspleging wordtgevoegd.

2. DE WRAKING

Krachtens artikel 966 Ger.W. kunnen de deskundigen worden ge-wraakt om dezelfde redenen als de rechters. Bijgevolg dient artikel828 Ger.W. toegepast te worden dat de oorzaken opsomt voor dewraking van magistraten.

Krachtens artikel 967 Ger.W. is iedere deskundig, die weet datenige reden van de wraking tegen hem bestaat, ertoe gehoudenzulks onverwijld aan de partijen mee te delen en zich van de zaak teonthouden indien partijen hem geen vrijstelling verlenen.

Er is bijgevolg geen verplichting van wraking.Partijen kunnen de deskundige bijgevolg ontheffen zich te wra-

ken, maar hun beslissing van ontheffing kan niet meer herroepenworden.

De oorzaken opgesomd in artikel 828 Ger.W. dienen restrictiefgeïnterpreteerd te worden.

De deskundige die de partijen kiezen kan alleen worden ge-wraakt om redenen die ontstaan zijn of bekend geworden zijn se-dert zijn aanwijzing, zoniet staat het vast dat partijen impliciet dezedeskundige van zijn wraking vrijgesteld hebben (art. 968 Ger.W.;BENOIT, G., o.c., 19).

De redenen voor wraking zijn de volgende:a. Indien de deskundige of zijn echtgenoot persoonlijke belang

heeft bij het geschil;b. Indien de deskundige of zijn echtgenoot bloed- of aanverwanten

van de partijen of van een van hen in de rechte lijn is of in dezijlijn tot in de vierde graad zijn of indien de deskundige bloed ofaanverwant in de voormelde graad is van de echtgenoot van eender partijen.

Wraking en vervanging van de deskundige


c. Indien de deskundige zijn echtgenoot, bloed of aanverwanten inde opgaande en de neerdalende lijn een geschil hebben over eengelijksoortige aangelegenheid als waarover de partijen in geschilzijn.

d. Indien in hun naam een geding aanhangig is voor een rechtbankwaarin een van de partijen deskundige is.

e. Indien zijn schuldeiser of schuldenaar van een der partijen zijn.f. Indien een crimineel geding is gevoerd tussen hen en een van de

partijen of hun echtgenoten, bloed of aanverwanten in de rechtelijn.

g. Indien er een burgerlijk geding hangende is tussen de deskundi-ge, zijn echtgenoot, hun bloedverwanten in opgaande en de ne-derdalende lijn of hun aanverwanten in dezelfde lijn en een vande partijen, en dat geding, indien het door de partijen is inge-steld, begonnen is voor het geding waarin de wraking wordtvoorgedragen; indien dat geding, in geval het afgehandeld is,binnen zes maanden voor de wraking afgehandeld is.

h. Indien de deskundige, voogd, toeziende voogd of curator, voor-lopig bewindvoerder of gerechtelijke raadsman, begiftigde ofvermoedelijke erfgename, meester of vennoot van een der par-tijen is; indien hij beheerder of commissaris is van enigerlei in-stelling, vennootschap of vereniging die partij is in het geding;indien een der partijen zijn begiftigde of vermoedelijke erfgena-me is.

i. Indien de deskundige, raad gegeven, gepleit of geschreven heeftover het geschil.

j. Indien de deskundige heeft deel genomen aan een vonnis in eer-ste aanleg en hij van het geschil kennis neemt in hoger beroep.

k. Indien hij als getuige is opgetreden; indien hij sedert de aanvangvan het geding door een partij op haar kosten ontvangen is ofgeschenken van haar heeft aangenomen.

l. Indien er tussen hem en een van de partijen een hoge graad vanvijandschap bestaat; indien er zijnerzijds aanrandingen, monde-linge of schriftelijke beledigingen of bedreigingen hebben plaatsgehad sinds de aanleg van het geding of binnen zes maandenvoor de voordracht van de wraking.Zo kan de deskundige bijvoorbeeld worden gewraakt indien hij

voordien als technisch raadsman is opgetreden voor hetzelfde ge-schil. Vanzelfsprekend dient dit hetzelfde geschil te zijn of een sa-menhangend geschil (Kort Ged. Rb. Luik, 18 april, 1995, J.L.M.B.1995, 965).

Na de eerste bijeenkomst voor het deskundig onderzoek maggeen wraking meer worden voorgedragen tenzij de partij eerst na-



dien kennis heeft gekregen van de wrakingsgronde (art. 969Ger.W.). Dit artikel is inderdaad logisch daar het niet zou opgaaneen deskundige trachten te wraken wanneer men diens prelimina-ria ontvangt dewelke niet zouden overeenstemmen met het stand-punt dat de partij die wenst dat de deskundige gewraakt wordt,overeenstemmen.

Het bewijs aanbrengen van het feit dat een partij niet op de hoog-te was van de wrakingsredenen voor de eerste vergadering van hetdeskundig onderzoek is echter zeer moeilijk.

Krachtens artikel 970 Ger.W. moet de partij die middelen vanwraking wil aanvoeren ze voordragen in een verzoekschrift aan derechter die de deskundige heeft aangewezen.

Het verzoekschrift moet worden ingediend binnen de acht dagennadat de partij kennis heeft gekregen van de redenen tot wraking.

Na deze termijn vervalt de vordering van de partij die wrakings-middelen wil doen gelden en zal de deskundige zijn opdracht kun-nen voortzetten.

De griffier zal bij gerechtsbrief een eensluidend afschrift van deakte van wraking aan de gevraagde deskundige toezenden. Tevensbericht de griffier de deskundige dat hij binnen de acht dagen moetverklaren of hij in de wraking berust dan wel of hij ze betwist.

De wraking wordt toegestaan, indien de deskundige erin berustof ze onbeantwoord laat. Wanneer de deskundige de wraking be-twist, doet de rechter uitspraak, nadat hij de partijen en de des-kundige in raadkamer heeft gehoord.

Wordt de wraking verworpen, dan kan de partij die ze heeftvoorgedragen, veroordeeld worden tot een schadevergoeding je-gens de deskundige indien deze dit vordert. In dit laatste geval ech-ter kan hij geen deskundige blijven in de zaak.

Het vonnis inzake wraking is uitvoerbaar niettegenstaande voor-ziening.

Indien het vonnis de wraking toestaat dan wijst het ambtshalveeen nieuwe deskundige aan, tenzij de partijen op het ogenblik vanhet vonnis een overeenkomst bereikt hebben over de identiteit enkeuze van de deskundige.

In de praktijk blijkt het dat een deskundige op het ogenblik dateen verzoekschrift tot wraking ingeleid wordt zich vaak terugtrekten dat zelfs indien de rechter de wraking verwerpt. De reden hier-toe is dat de betrekkingen tussen partijen die in het ongelijk gesteldwerd en de deskundige vaak gespannen zijn.



3. DE VERVANGING VAN DE DESKUNDIGE

Artikel 977 Ger.W. voorziet dat telkens wanneer er reden is omdeskundigen te vervangen de meest gerede partij zulks kan vragenbij verzoekschrift.

De redenen waarom de vervanging kan gevraagd worden zijnverschillend en uitgebreid. Redenen die kunnen ingeroepen wor-den zijn het feit dat de deskundige niet binnen de voorziene termijnzijn deskundigenopdracht volbrengt, ziekte van de deskundige, on-bekwaamheid, professionele fouten, enz. (GILLARDIN, J., ‘Ledéroulement de l’expertise’, in L’expertise, Brussel, Publicationsdes Facultés Universitaires Saint-Louis, 1994, 147).

De rechter zal soeverein oordelen of de fout voldoende bewezenis en voldoende zwaarwichtig is om de deskundige te vervangen.

Het is niet een automatisch gevolg van het laattijdig neerleggenvan een deskundig verslag door de deskundige dat deze zal ver-vangen worden. De rechter zal ook kijken naar de moeilijkheid vande zaak enz. (Luik, 29 mei 1973, J.L. 1973-74, 33).


Hoofdstuk 5. De rechtsmiddelen tegen deaanstelling van dedeskundige

1. VERZET EN HOGER BEROEP

Er kan verzet aangetekend worden tegen elk verstekvonnis.Een verstekvonnis dat niet binnen het jaar is betekend wordt

echter als onbestaande beschouwd.Wanneer een partij bij verstek veroordeeld werd heeft zij, in za-

ken vatbaar voor hoger beroep, de keuze ofwel verzet aan te teke-nen tegen het vonnis ofwel hoger beroep in te stellen.

Indien men verzet of hoger beroep aantekent dan mag en moetde deskundige toch zijn opdracht aanvangen en voortzetten tot eentegenstrijdige beslissing is genomen op verzet of in hoger beroep.

Dit vanzelfsprekend indien de deskundige zijn werkzaamhedenal heeft aangevat en hij hiertoe uitgenodigd werd conform artikel964 Ger.W. (infra).

De redenering hierachter is dat wanneer een deskundige aan-gesteld wordt het vonnis een onderzoeksmaatregel voorschrijft ende voorlopige tenuitvoerlegging van rechtswege geschiedt wat dezemaatregel betreft.

Het eventueel verzet dient ingesteld te worden bij de rechter diede deskundige heeft aangesteld en dewelke verder toezicht uitoe-fent en tussenkomt in de loop van het deskundig onderzoek over-eenkomstig artikel 973 Ger.W.

De magistraat die zetelt in verzet of in hoger beroep kan vanzelf-sprekend beslissen dat het deskundig onderzoek niet noodzakelijkis en het bestreden vonnis op dit punt teniet doen.

Wanneer een rechter op verzet of in hoger beroep meent dat deaanstelling van een deskundige noodzakelijk is dan kan hij:– hetzij de zaak verwijzen naar de eerste rechter met betrekking

tot de expertise indien de rechtspleging het toelaat;– hetzij een of meerdere andere deskundigen aanstellen met de-

zelfde of een nieuwe opdracht;– hetzij dezelfde deskundige aanstellen met een aanvullende op-

dracht;– hetzij geen deskundige meer aanstellen en rekening houden met

de besluiten van het eerste deskundigenonderzoek;– hetzij de deskundige aangesteld door de eerste rechter ter zitting

De rechtsmiddelen tegen de aanstelling van de deskundige


waarop de pleidooien worden gehouden horen of een anderedeskundige aangesteld door de rechter in hoger beroep om eenmondeling technisch verslag vragen (BENOIT, G., o.c., 64).

2. GEEN RECHTSMIDDEL IN BEPAALDE OMSTANDIG-HEDEN

2.1. Geen voorziening

Het vonnis dat akte verleent van het gemeen akkoord tussen partij-en omtrent hetzij het principe van het deskundig onderzoek, hetzijbetreffende de naam van de deskundige zijn op deze punten nietvatbaar voor enige voorziening (art. 1043 Ger.W.).

Geen verzoek of hoger beroep is mogelijk tegen beslissingenwaarbij de rechter een plaatsopneming beveelt, en waarbij hij tege-lijk beveelt dat een deskundige hem bij die plaatsopneming zal ver-gezellen.

Tevens is geen verzet of hoger beroep mogelijk tegen beslissin-gen waarbij een deskundige op verzoekschrift wordt aangesteld in-zake vervoer van goederen door binnenschepen en inzake vervoervan goederen ter land.

Ook wanneer de deskundige door de rechter werd aangesteld ende partijen het principe van de deskundige en de opdracht hebbenaanvaard is geen voorziening mogelijk (supra).

2.2. Geen verzet

Men kan geen verzet instellen tegen de bevelschrift verleend opeenzijdig verzoekschrift vanwege de partij die het verzoekschriftheeft neergelegd vermits die partij in de zaak was.

De andere partij heeft vanzelfsprekend de keuze tussen het ver-zet en het hoger beroep.

Ook derden hebben het recht tegen dit bevelschrift en derden-verzet in te dienen, indien de beslissing van aard is om de rechtenvan de derden te schaden.

3. GEVOLGEN NA UITSPRAAK IN VERZET OF HOGERBEROEP

Indien een in eerste aanleg bevolen onderzoeksmaatregel zoals eenexpertise, in hoger beroep bevestigd wordt moet de zaak naar deeerste rechter verwezen worden (art. 1068, 2de lid Ger.W.).


Hoofdstuk 6. Het verloop van eenexpertise

1. HET INWERKINGSTELLEN VAN EEN DESKUNDIGE

1.1. Principe

Op verzoek van de meest gerede partij zendt de griffier bij ge-rechtsbrief aan de deskundigen een eensluidend verklaard afschriftvan het vonnis (art. 965 Ger.W.).

De meest gerede partij dient dus aan de griffier een brief teschrijven met het verzoek dat hij een eensluidend verklaard af-schrift conform artikel 965 Ger.W. naar de aangestelde deskundigestuurt.

1.2. De meest gerede partij

Vaak kan zich de vraag stellen wie de meest gerede partij is. Eenaannemer kan bijvoorbeeld in betaling van facturen de bouwheerdagvaarden. De bouwheer roept gebreken in om zijn niet-betalingte rechtvaardigen. De rechter beslist om een deskundige aan te stel-len. Wie is nu de meest gerede partij?

Als principe kan gesteld worden dat de meest gerede partij departij is die het meeste belang heeft opdat het deskundigonderzoekin de kortst mogelijke tijdspanne zou aanvangen.

Indien de expertise op verzoek van één partij wordt bevolen dankan men stellen dat zij de meest gerede partij is.

Indien de verzoeker van deze expertise de deskundige niet inwerking stelt kan de andere partij de rechtbank vragen om de zaakterug voor haar te laten komen en de zaak behandelen op basis vande stukken gezien de deskundige door de meest gerede partij nietin werking werd gesteld.

Vaak echter zal de verweerder in zulke zaken het initiatief ne-men om de deskundige in werking te stellen.

In het voorbeeld hierboven aangehaald heeft de bouwheer erook alle belang bij dat de gebreken zo vlug mogelijk vastgesteldworden. Indien in dit geval de aannemer de deskundige niet in wer-king stelt is het aangeraden dat de verweerder dit in dit concretegeval doet. De rechtbank zal namelijk moeilijk kunnen oordelen ofer inderdaad gebreken zijn indien zij geen objectieve elementen terbeschikking gesteld worden en/of een advies van een onafhankelij-ke zijnde in casu een deskundige.

Het verloop van een expertise


Indien de deskundige door de rechtbank wordt aangesteld zon-der dat een partij hiertoe de vraag gesteld heeft, dan zal soms eendiscussie ontstaan tussen partijen wie de gerechtsdeskundige inwerking moet stellen.

Deze discussie is te verklaren door het feit dat de meest geredepartij de deskundige zal moeten provisioneren. Indien partijen nietaan deze discussie uitkomen is het aangeraden de zaak zo vlug mo-gelijk te laten vaststellen voor de rechtbank teneinde te pleiten of-wel over de grond van de zaak ofwel over wie de meest geredepartij eigenlijk is. De rechter zal dan de knoop doorhakken.

2. WEIGERING OF AANVAARDING VAN DE OP-DRACHT DOOR DE DESKUNDIGE

Krachtens art. 965 Ger.W. geven de deskundigen binnen acht da-gen per brief aan de rechter en partijen kennis van de plaats de dagen het uur waarop zij hun werkzaamheden zullen aanvangen.

Indien de deskundige dit doet wordt hij verondersteld zijn op-dracht te aanvaarden.

De deskundige is vanzelfsprekend niet verplicht de opdracht teaanvaarden.

De deskundige zou de opdracht kunnen weigeren wanneer bij-voorbeeld de opdracht niet tot zijn bevoegdheid of specialisatiebehoort ofwel dat zijn professionele organisatie en aanpak hemniet toelaten deze opdracht te aanvaarden.

Andere redenen kunnen professionele, deontologische redenenzijn, afwezigheden, vakantie, enz.

Indien de deskundige binnen de acht dagen na de ontvangst vanhet vonnis dat hem aanstelt de opdracht weigert en redenen schrif-telijk meegedeeld heeft aan de rechter, zal de zaak onmiddellijkterug vastgesteld worden in raadkamer waar beide partijen en dedeskundige per gerechtsbrief worden opgeroepen.

Indien de deskundige op deze zitting in zijn beslissing volhardt,of zelfs gewoon niet komt opdagen, zal de rechter het vonnis datdeskundige aanstelt teniet doen voor wat de aanstelling betreft.

Partijen kunnen ofwel op dat ogenblik in gemeenschappelijk ak-koord een andere deskundige voorstellen zoniet duidt de rechterzelf een nieuwe deskundige aan.

De weigering van de opdracht door de deskundige kan zelfs ge-beuren op de eerste preliminaire vergadering gezien de deskundigeop dat ogenblik zich soms slechts rekenschap kan geven van hetprobleem waarvoor hij een advies aan de rechtbank dient te geven.



3. HET SAMENROEPEN VAN DE PARTIJEN DOOR DEDESKUNDIGE

Zoals hierboven reeds vermeld dient de deskundige, conform art.965 Ger.W., binnen de acht dagen nadat hij kennis gekregen heeftvan het eensluidend verklaard vonnis, de partijen samen te roepenen hen de plaats, dag en uur mee te delen waarop de deskundigezijn werkzaamheden kan aanvatten.

Alvorens de deskundige de dag en uur van de eerste preliminairevergadering bepaalt, zal hij de beschikbaarheden van de verschil-lende partijen nagaan en trachten een dag en uur vast te stellenwaarop alle partijen aanwezig kunnen zijn.

Het is hier aan de deskundige om enig initiatief ter zake te ne-men. Men kan niet ontkennen dat sommige partijen systematischzullen trachten de eerste (preliminaire) vergadering uit te stellenten einde tijd te winnen.

Aan de andere kant dient de deskundige ook rekening mee tehouden dat mocht hij slechts één dag en uur voorstellen sommigepartijen of hun raadslieden met de meest goede wil niet op deze dagkunnen aanwezig zijn.

Praktisch gaat de deskundige best tewerk door in geval vanhoogdringendheid, alle partijen telefonisch te contacteren om hunbeschikbaarheden te weten te komen. Indien er geen hoogdrin-gendheid is alle partijen aan te schrijven en een aantal data voor testellen.

Indien er geen akkoord kan bekomen worden tussen partijendan mag en moet de deskundige zelf een dag en uur vaststellen.

Indien er zich ernstige problemen voordoen betreffende het or-ganiseren van de eerste preliminaire vergadering, dan kan de des-kundige zich tot de rechtbank wenden. Hier moet de deskundigeechter opletten dat dit geen uitstel of vertraging met zich mee-brengt.

Indien de partijen door een raadsman vertegenwoordigd zijn danzal de deskundige zich vaak beperken tot contact met de desbe-treffende raadslieden.

De deskundige dient in principe niet bij aangetekend schrijvende partijen samen te roepen daar zulks niet voorzien is door artikel965 Ger.W.

Om echter alle discussies en problemen te vermijden, zal eenvoorzichtig deskundige, zeker voor wat betreft de eerste samenroe-ping, de partijen bij aangetekend schrijven en hun raadslieden bijgewone brief samenroepen.

De deskundige zal dan op de eerste preliminaire vergadering



vaak om vrijstelling van formaliteiten verzoeken en aan partijenvragen of zij in de toekomst bij gewone brief kunnen aangeschre-ven worden.

Bij gebreke zal de deskundige blijven aanschrijven bij aangete-kend schrijven en dit om discussies van ‘wel of niet-ontvangst’ tevermijden.

De deskundige zal voor de eerste preliminaire vergadering allepartijen samenroepen, zowel de partijen zelf, hun juridische entechnische raadslieden. Later voor zuiver technische vergaderin-gen, zullen, indien de partijen hieromtrent akkoord zijn, enkel detechnische raadslieden en partijen samengeroepen worden.

Een kopie echter van deze samenroeping zal altijd verzondenworden aan alle partijen.

Voor andere samenkomsten zal de deskundige, indien mogelijk,de beschikkingen van alle partijen nagaan zodat een datum kanovereengekomen die alle partijen schikt.

Ook hier weer dient de deskundige met gezond verstand en eniginitiatief tewerk te gaan.

Indien geen akkoord kan bereikt worden betreffende de datumen/of er teveel tijd zou verloren worden dient de deskundige een-zijdig een datum vast te stellen.

De eerste samenroeping dient te gebeuren op de plaats zoalsvoorzien in het vonnis.

Indien echter het vonnis niet de plaats van samenroeping bepaaltdan heeft de deskundige hier de vrijheid.

De deskundige zal zich in dat geval laten leiden door het belangvan het probleem. Sommige expertisen noodzaken een eersteplaatsbezoek, andere niet.

Soms is het ook aangeraden, indien de plaats van samenkomstniet in het vonnis voorzien is dat de deskundige de eerste vergade-ring organiseert op zijn kabinet of in het Paleis van Justitie gezienbijvoorbeeld op de bouwwerf niet eens tafels en stoelen staan enpartijen aldaar moeilijk documenten kunnen uitwisselen.

4. DE EERSTE VERGADERING TER PLAATSE (PRELIMI-NAIRE VERGADERING)

4.1. Belang van de preliminaire vergadering

De preliminaire vergadering is een van de belangrijkste stadia in deloop van de expertise (BENOIT, G., o.c., 24).

Niet alleen is het soms de eerste en laatste maal dat de partijen de



deskundige ontmoeten. Ook hebben de partijen en hun technischeen juridische raadslieden de mogelijkheid de historiek, de oorzaak,de reden, enz. uiteen te zetten.

De deskundige kan daarenboven rekenschap geven van de za-ken die de partijen scheiden, hun bezig houden, verdeeld enz.

Daarenboven zal op de eerste preliminaire vergadering somsblijken dat een verzoening wel degelijk mogelijk is indien de partij-en op constructieve wijze met de deskundige kunnen samenwer-ken.

4.2. Het verloop van de preliminaire vergadering

Wanneer de rechter niet aanwezig is zal de deskundige de eerstevergadering voorzitten en ook alle andere tussenkomsten leiden.

In de eerste plaats zal de deskundige een lijst opstellen van allepartijen die aanwezig zijn.

Indien een vennootschap aanwezig is dan wordt de naam van deaanwezige bestuurder genoteerd.

De deskundige noteert tevens meestal de adressen, telefoon-nummers, faxnummers, enz.

Het is van belang dat de deskundige telkenmale er een vergade-ring georganiseerd wordt, een lijst opstelt van de partijen die aan-wezig waren.

Na het opstellen van deze lijst zal de deskundige de inhoud vanzijn opdracht voorlezen.

Vervolgens legt de deskundige de eed af.Vaak zal de deskundige nadien vragen of de partijen hem vrij-

stelling van formaliteiten verlenen. Dit heeft o.a. tot gevolg dat dedeskundige de partijen niet meer aangetekend dient aan te schrij-ven alsmede dat de termijn bepaald in het vonnis mag en kan over-schreden worden.

Ook een van de gevolgen is dat er afstand van de formaliteitenvoorzien door art. 990 Ger.W. (consignatie van een voorschot op degriffie) gedaan kan worden.

Vaak zullen partijen een gedeeltelijke afstand voor formaliteitentoestaan bijvoorbeeld voor alles behalve voor wat betreft de ter-mijn voorzien in het vonnis. Aangezien echter de termijn door derechter bepaald is, zonder dat deze zich altijd een goed zicht van deproblematiek kan vormen, is het aangeraden dat de partijen in sa-menspraak met de deskundige een andere termijn overeenkomenindien dit noodzakelijk blijkt.

De procedure van consignatie van het voorschot ter griffie voor-zien door art. 990 Ger.W. wordt in praktijk bijna nooit meer gevolgd.



Deze procedure die voorziet dat een voorschot in consignatiemoet gegeven worden ter griffie is trouwens verouderd daar exper-tises vaak langdurig en duur zijn. Indien de procedure voorzien bijart. 990 Ger.W. zou moeten gevolgd worden dan moet de deskundi-ge wachten tot op het ogenblik van de taxatie (infra) alvorens hijenige ereloon zou ontvangen, behalve wanneer hij de griffie ver-zoekt enige voorschotten vrij te houden.

De deskundige die echter voorschotten vraagt zonder dat enigeafstand van formaliteiten en afstand van art. 990 Ger.W. door departijen werd toegekend begaat een fout.

Aangeraden is dan ook dat elke deskundige deze vrijstelling vanminstens art. 990 Ger.W. aan de partijen verzoekt ten einde dewerkzaamheden ook voor hem en zijn kantoor vlot te laten ver-lopen.

Nadat de deskundige zijn opdracht gelezen heeft en eventueelvrijstelling van formaliteiten gevraagd heeft, geeft hij het woordaan de advocaat van en/of de meest gerede partij.

Deze advocaten zullen kort en bondig het voorwerp van het ge-schil zowel in feiten als in rechte uiteenzetten alsmede deze uiteen-zetting met hun geïnventariseerde bundel staven.

Nadat de meest gerede partij en/of diens raadsman zijn stand-punt heeft medegedeeld zal eventueel diens technisch raadsmanhet standpunt en/of een advies meedelen.

Nadien wordt het woord gegeven aan de andere partijen en huntechnische en juridische raadslieden. Ook deze partijen zullen hunstandpunt eventueel staven met overhandiging van een geïnventa-riseerde bundel.

Teneinde de werkzaamheden van de deskundige te vergemakke-lijken zullen de partijen soms reeds voor de eerste preliminaire ver-gadering hun geïnventarieerd bundel toesturen aan de deskundige(en een kopie aan de tegenpartijen). Dit geeft het voordeel dat dedeskundige zich reeds een eerste beeld kan vormen van de pro-blematiek waarmee hij zal geconfronteerd worden op de eerstepreliminaire vergadering.

Teneinde de deskundige zo veel mogelijk te vrijwaren is het aan-geraden dat de partijen de mondelinge uiteenzetting of deze zelfsmeer gedetailleerde schriftelijk overmaken aan de deskundige of-wel tijdens de eerste preliminaire vergadering ofwel kort daarna.Dit sluit alle discussies uit en geeft het voordeel dat de deskundigein detail over het standpunt beschikt van de partijen.

Na de uiteenzetting zal de deskundige beslissen ofwel onmiddel-lijk ofwel op een volgende vergadering de werf, het voorwerp, hettoestel, enz. te onderzoeken.



Alvorens de deskundige de eerste preliminaire vergadering op-heft is het van belang dat hij:– de punten waarover een akkoord wordt bereikt opneemt;– eventuele stukken of documenten die hij nog nodig heeft op-

vraagt;– de datum van het volgende bezoek meedeelt indien mogelijk en

de partijen meedeelt of het een technische vergadering betreftdan wel een vergadering waarop alle partijen moeten aanwezigzijn. Op een technische vergadering, zoals hierboven reeds uit-eengezet, zal vaak enkel de partij zelf met zijn technische raads-man aanwezig moeten zijn.

5. DE TEGENSPREKELIJKHEID VAN DE EXPERTISE

Het principe van de tegensprekelijkheid van de expertise is één vande allerbelangrijkste principes dewelke de deskundige zal moetennaleven.

Dit principe impliceert de eerbiediging van de rechten van ver-dediging van elke partij op elk ogenblik van de expertise.

De opdracht van de deskundige dient dan ook volledig tegen-sprekelijk te gebeuren, d.w.z. zowel de samenroeping van de partij-en, het verhoren van de partij, het zoeken naar de ‘derde-gespecia-liseerde’ (zie infra), het meedelen van de preliminaria enz.

De deskundige zal er dan ook voor zorgen dat alle documentendie in zijn bezit komen ter kennis gebracht worden van de anderepartijen. In principe geldt vanzelfsprekend de verplichting van departijen om elk document dat zij meedelen aan de deskundige inkopie over te maken aan de andere partijen. Mocht één van dezepartijen dit echter vergeten of niet doen, dan dient de deskundigeervoor te zorgen dat de derde partij hiervan tijdig kennis krijgt.

De tegensprekelijkheid van de expertise hangt voor een grootdeel af van de samenroeping van de partijen.

Indien de deskundige de partijen niet samenroept of slechts éénvan de partijen dan is vanzelfsprekend de tegensprekelijkheid vol-ledig zoek.

Het is dan ook van belang dat de deskundige conform art. 973Ger.W. de partijen altijd oproept om aanwezig te zijn bij alle ver-richtingen tenzij de partijen hem ervan ontslagen zouden hebbenhen te verwittigen.

Vaak zal de deskundige verzoeken om ontlast te worden vandeze verplichtingen voor kleinere vaststellingen, b.v. het nemenvan foto’s enz. Indien deze vrijstelling door de partijen toegekend



wordt dient de deskundige hiervan melding te maken in zijn voor-verslag.

De deskundige dient ervoor te zorgen dat zulke vrijstelling ech-ter de uitzondering is en niet de regel aangezien de aanwezigheidvan de partijen onontbeerlijk is en vaak, wanneer één van de partij-en b.v. in een woning woont alwaar de expertise dient plaats tehebben, deze partij automatisch aanwezig is en de andere partij niet(LURQUIN, P., o.c., nr. 140).

Een voorzichtig deskundige zal altijd niet alleen de partijen dochook diens raadslieden zowel juridische als technische verwittigen.

In geval de deskundige zou aangesteld zijn bij verstekvonnis dannog dient de deskundige de verstekdoende partij op te roepen bijaangetekend schrijven.

Indien thans de versteklatende partij ook niet komt opdagen ishet van belang dat ook naar de toekomst toe de deskundige waaktdat elk oproeping aangetekend gebeurt en dit om elke discussiebetreffende het al dan niet tegensprekelijk karakter van de experti-se uit te sluiten.

Dit geldt ook voor de partij die niet bij verstek veroordeeld ismaar niet komt opdagen op de eerste preliminaire vergadering(LURQUIN, P., o.c., nr. 143).

6. DE VERPLICHTING OM DE PARTIJEN TE HOREN

Art. 972 Ger.W. bepaalt dat de deskundige de partijen dient te ho-ren. Dit dient vanzelfsprekend tegensprekelijk te gebeuren. Hetgaat niet op dat de deskundige met een partij contact opneemtwaarbij deze partij zijn standpunt volledig uiteenzet zonder de an-dere partij de mogelijkheid gehad heeft alhier aanwezig te zijn.

Wegens redenen van dringende noodzakelijkheid kan het somsonmogelijk zijn de partijen tijdig uit te nodigen tot de deskundigen-verrichtingen.

Het is een dergelijk geval de plicht van de deskundige, de partij-en te verwittigen zodra hij ze zou kunnen bereiken.

Hij zal ze dan trouwens uitnodigen op alle verrichtingen die zenog tijdig kunnen bijwonen en hen tevens onmiddellijk verslag uit-brengen over de gedane vaststellingen (CLOQUET, A., o.c., nr.293).

Indien de staat van een van de partijen verandert (bv. een over-lijden) dan is de wijziging van staat of hoedanigheid zonder invloedof gevolg op de voortzetting van de verrichtingen zolang de des-kundige daarvan geen kennis is gegeven.

Indien de deskundige echter op de hoogte gesteld wordt van de-



ze feiten, dient hij zijn werkzaamheden te schorsen tot wanneer allebelanghebbenden hun akkoord hebben betuigd bij de voortzettingvan die werkzaamheden ondanks deze verandering. Bekomt hij hetbewijs van dit eenparig akkoord niet, dan moet hij zijn werkzaam-heden staken tot dat de rechtspleging van hervatting van het gedingvoor de rechter ten gronde beëindigd is (CLOQUET, A., o.c., nr.296).

7. DE VERKLARINGEN VAN DE PARTIJEN

Wanneer de partijen uitgenodigd worden voor de eerste prelimi-naire vergadering, of nadien, hebben zij het recht en de mogelijk-heid hun standpunt uiteen te zetten.

De deskundige is dan ook verplicht om de partijen uit te nodigenzelfs als hij geen vaststelling heeft te doen doch alleen aangesteldwordt om een advies uit te brengen (CLOQUET, A., o.c., nr. 298).

Deze verklaringen dienen te gebeuren in de taal van de procedu-re.

De partijen kunnen overeenkomen dat de deskundige eerst hundossiers zal onderzoeken vooraleer hun mondelinge uitleg te aan-horen. Zij kunnen deze werkwijze echter niet opdringen aan dedeskundige. De deskundige mag de partijen ondervragen, doch departijen mogen de deskundige niet ondervragen om reeds voor demededeling van het verslag een antwoord te bekomen op de pun-ten van de opdracht (CLOQUET, A., o.c., nr. 315).

8. BEWIJSVOERING VOOR DE DESKUNDIGE EN MEDE-DELING VAN STUKKEN

De deskundige gebruikt de methodes van onderzoek die hij gepastoordeelt, tenzij de rechter aan de deskundige bepaalde methodeszou opgelegd hebben.

De deskundige kan zelfs zijn verslag steunen op verklaringen vanpartijen indien hij zelf geen vaststellingen meer kon doen. De ver-klaringen van partijen hebben de waarde van een buitengerechte-lijke bekentenis. Aan deze buitengerechtelijke bekentenis zal derechter soeverein het oordeel toeëigenen die hij meent daaraan temoeten hechten.

De deskundige zal de verklaringen van de partijen acteren voorzover hij meent dat dit van belang is in het kader van zijn opdracht.

De partijen zullen tijdens de eerste preliminaire vergadering en



nadien tijdens de procedure van de expertise documenten kunnenvoorleggen.

Deze overlegging dient echter noodzakelijk tegensprekelijk tegebeuren, d.w.z. dat alle elementen waarvan een partij gewag wilmaken eerst aan de andere partij dient te worden overgemaakt al-vorens er gebruik van te maken of naar de deskundige te zenden.

De partijen zijn verplicht om alle documenten die nuttig zijn teoverhandigen aan de deskundige.

Indien één van de partijen weigert bepaalde documenten teoverhandigen dan heeft de andere partij de mogelijkheid conformartikel 736 en 877 Ger.W. de mogelijkheid de partijen te verplich-ten de kwestieuze stukken te overleggen.

Zoals hierboven reeds uiteengezet dienen alle stukken alvorensaan de deskundige te worden overhandigd voorafgaandelijk aan deandere partijen meegedeeld te worden.

De deskundige mag ervan uitgaan wanneer een advocaat hemeen stuk overmaakt deze, conform de op de advocaten van toepas-sing zijnde deontologische regels, het stuk aan de andere partijen alheeft overgemaakt.

Indien men echter te doen heeft met personen zonder raadsmanen deze maken een stuk over dan zal de deskundige zich ervanmoeten vergewissen dat dit stuk ook aan de andere partijen over-gemaakt werd.

Een voorzichtig deskundige zal een inventaris opmaken van allestukken dewelke hem overgemaakt werden en, in de mate dat ditmogelijk is, een kopie ervan toevoegen aan de preliminaria en hetdefinitief verslag.

9. BEROEP OP EN BIJSTAND VAN DERDE GESPECIALI-SEERDE, DESKUNDIGEN, TECHNISCHE RAADGEVERS,ASSISTENTEN EN ONDERAANNEMERS DOOR DE DES-KUNDIGE

De deskundige mag beroep doen op derden en aldaar adviezeninwinnen voor zover hij daardoor echter de vervulling van zijn ei-gen opdracht niet uit handen geeft.

Deze derden dienen te werken onder het gezag van en volledigonder de verantwoordelijkheid van de deskundige.

De deskundige mag zich niet laten vervangen noch door een me-dewerker noch door een assistent om zijn opdracht af te staan.

De deskundige heeft echter de vrije keuze beroep te doen op eenderde specialist om hem een advies te geven. LURQUIN noemtzulke



derde specialist de sapiteur (LURQUIN, P., Traité de l’expertise,Brussel, Bruylant, 1985, nr. 153).

Het is van belang dat deze derde specialist ook de tegenspreke-lijkheid van de expertise eerbiedigt en waarborgt.

Het gaat vanzelfsprekend niet op dat de deskundige zijn adviesenkel en alleen zou baseren op het advies van de derde gespeciali-seerde en geen bijkomende bemerkingen of adviezen geeft daarhet weergeven van een advies van een gespecialiseerde niet voldoetaan een expertiseverslag (Bergen, 11 juli 1953, J.T. 1953, 666; Cass.,28 januari 1965, Pas. 1965, I, 530).

10. ROL VAN DE RECHTER

Artikel 973 Ger.W. bepaalt dat de deskundigen hun opdracht on-der toezicht van de rechter vervullen.

Ditzelfde artikel stelt tevens dat de rechter te allen tijde, ambts-halve of op verzoek, de verrichtingen kan bijwonen.

Aangezien de deskundige zijn opdracht vervult onder toezichtvan de rechter dient de deskundige de rechter in te lichten wanneerde deskundige een procedureprobleem ontmoet of wanneer er eenbetwisting ontstaat tussen de partijen en de deskundige dan kan derechter de partijen samenroepen in raadkamer om een oplossing tezoeken.

Wanneer de rechter, zoals voorzien bij artikel 973 Ger.W., deverrichtingen wenst bij te wonen, zal de deskundige hem moetenbericht geven van de plaats, dag en uur van de verschillende ver-richtingen, zelfs wanneer de partijen de deskundige mochten ont-slagen hebben en zelf te verwittigen. De magistraat zal tevens con-trole uitoefenen betreffende de spoedige afhandeling door de des-kundige.

Indien de partijen tevergeefs de deskundige blijven aanmanenzijn werkzaamheden met de nodige spoed af te handelen en vrezendat bij verdere aanmaningen zij de deskundige zouden kunnen ont-stemmen moeten zij erop kunnen rekenen dat de rechter zelf hetinitiatief kan nemen de deskundige attent te maken op zijn plichttot naarstigheid.

De rechter moet vanzelfsprekend wel van deze vertraging op dehoogte zijn doch dit gebeurt vaak wanneer één van de partijen eenverzoekschrift in vervanging van deskundige zal neerleggen.

De heer vrederechter BENOIT stelt als magistraat dat niets bo-ven een plaatsbezoek gaat om zich de visu te vergewissen van hetwerkelijk voorwerp van het geschil, de aanleiding ervan, de histo-



riek, de gevolgen en zelfs de oplossingen voor de toekomst (BE-NOIT, G., o.c., 30).

Deze zelfde auteur stelt tevens dat een groot aantal van zijn col-lega’s vrederechters een pretoriaanse rechtspraak ontwikkeld heb-ben die erin bestaat een plaatsbezoek te bevelen op dezelfde datumals de eerste expertisevergadering met als doel:a. In hoofdorde, ter plaatse de partijen trachten te verzoenen;b. In ondergeschikte orde, te trachten de expertisekosten te beper-

ken;c. In meer ondergeschikte orde, zich rekenschap te geven van de

omvang van het geschil of van de schade, daar de verschillendeschadeloosstellingen en zelfs schattingen door de deskundigevoorgesteld, soeverein door de rechter ten gronde dienen nage-zien en beoordeeld te worden (BENOIT, G., o.c., 30).

11. PROVISIES

De deskundige is gerechtigd voorschotten te vragen.Krachtens art. 990 Ger.W. kan de deskundige de vervulling van

zijn opdracht uitstellen tot dat de meest gerede partij op de griffieeen voorschot in consignatie heeft gegeven om in een gematigdeverhouding tot zekerheid te dienen van de betaling van hun ere-loon en de vergoeding van hun kosten.

De deskundige is echter niet gerechtigd de eerste vergaderingconform artikel 965, al. 2 Ger.W. uit te stellen totdat hij de provisieontvangen heeft.

Na de eerste preliminaire vergadering kan de deskundige echterperfect zijn werkzaamheden uitstellen tot de desbetreffende provi-sie gestort werd (Kort Ged. Rb. Luik, 30 oktober 1995, R.R.D.1996, 109 en LURQUIN, P., o.c., nr. 201).

Een voorzichtig deskundige zal, wanneer hij de partijen uitno-digt voor de eerste preliminaire vergadering, verzoeken een che-que mee te brengen of reeds een storting de doen voor deze ver-gadering.

Artikel 990 Ger.W. voorziet enkel de mogelijkheid van de con-signatie van het voorschot ter griffie door de meest gerede partij.

In praktijk laten deskundigen zich echter provisioneren zonderdat er van enige consignatie sprake is (supra).

De consignatie gebeurt bijna niet meer alhoewel wettelijk geziendit de enige mogelijkheid is.

Indien de deskundige namelijk een voorschot op een andere wij-



ze ontvangt dan via consignatie ter griffie dan is de deskundige totteruggave verplicht.

De problematiek van de betaling van de voorschotten en de con-signatie is een voorbeeld van hoe in praktijk de wet niet wordt toe-gepast.

Sommige auteurs raden nochtans aan dat het voorschot wel de-gelijk geconsigneerd wordt ter griffie (BENOIT, G., o.c., 55).

Krachtens artikel 990, § 4, heeft de rechter, de mogelijkheid, ingeval van betwisting of wanneer de partijen het verschuldigd voor-schot niet storten, op verzoek van de meest gerede partij, een beveltot tenuitvoerlegging uit te spreken en dit ten belope van het be-drag dat hij vaststelt, na zo nodig de opmerkingen van de betrokke-nen in raadkamer te hebben gewogen. Deze beschikking is nietvatbaar voor verzet of hoger beroep.

Het probleem met deze wetsbepaling is echter dat indien noch demeest gerede partij, noch de meeste andere partijen er belang bijhebben dat de expertise voortgezet wordt het deskundig onder-zoek vaak geblokkeerd wordt.

Men denke alleen maar al aan de situatie waar een particulierzonder advocaat aan de expertise deelneemt en deze particulier deprocedure voorzien bij artikel 990, al. 4 Ger.W. niet kent waardoorde expertise geblokkeerd geraakt.

De partij die de provisie betaalt is deze niet noodzakelijk defini-tief kwijt.

Artikel 1017 Ger.W. bepaalt dat iedere eindvonnis, zelfs ambts-halve, de in het ongelijk gestelde partij in de kosten, onverminderdde overeenkomst tussen partijen en tenzij bijzondere wetten an-ders bepalen, verwijst.

Per analogie wordt dit artikel ook toegepast op de voorschottendie betaald werden aan de deskundige.

Indien er een consignatie gebeurde ter griffie, dan kunnen degeconsigneerde sommen enkel vrijgegeven worden:– in geval van regeling in der minne van de zaak– na de definitieve begroting van de staat van erelonen en kosten

van de deskundige– in geval van betaling van een gedeelte van het voorschot ten ver-

zoeke van de deskundige en mits de toestemming van de rechter.



12. DE PRELIMINARIA

12.1. Inhoud

Na afloop van de verrichtingen geven de deskundigen kennis vanhun bevindingen aan de partijen, wiens opmerkingen zij aanteke-nen.

De preliminaria bevatten, in de zin van art. 978 Ger.W. het detailvan de vaststellingen door de deskundige (DUFRENE, J.T. 1988,183, nr. 12).

Deze preliminaria vermelden o.a.:– de identiteit van de deskundige– de specificatie van het vonnis waarbij de deskundige werd aan-

gesteld– de specificatie van de datum en de wijze waarop de deskundige

een eensluidend verklaard afschrift van het vonnis ontving– de specificatie van de opdracht (dewelke integraal overgenomen

dient te worden uit het dispositief van het vonnis)– de vermelding dat de partijen en de magistraat bij aangetekend

schrijven op de hoogte gesteld werden van de eerste preliminairevergadering diens plaats, datum en uur

– het proces-verbaal van de eerste preliminaire vergadering– het detail van alle aanwezige partij, diens raadslieden– een (samenvattende) verklaring van de partijen– een detail van hetgeen overeengekomen werd, de wijze van

werken door de deskundige voorgesteld en het vervolg van deexpertise

– de bevestiging van ontvangst van dossiers en nota’s– een gedetailleerd inventaris van de dossiers die door de partijen

werden overhandigd (dit is zeer belangrijk om na te gaan wie watmeedeelt aan de deskundige en om de tegensprekelijkheid vande expertise te waarborgen)

– de vermelding van eventuele latere vermeldingen door partijen– de verklaringen van alle eventuele derde gespecialiseerden ge-

raadpleegd door de deskundige– de datum van ontvangst van de verschillende briefwisselingen

van partijen alsmede met een samenvatting van deze briefwisse-ling (een voorzichtig deskundige zal trouwens een kopie van de-ze briefwisselingen in zijn bundel opnemen op voorwaarde datdeze briefwisseling niet te omvangrijk is)

– alle nuttige bemerkingen door partijen– de wijze waarop de deskundige gevolg gegeven heeft aan de uit-



eenzetting en verzoeken van partijen of de reden waarom de des-kundige geweigerd heeft hierop te antwoorden (het is zeer be-langrijk dat de deskundige dit doet en dit om de tegensprekelijk-heid van de expertise te waarborgen alsmede om alle mogelijkediscussie later voor de rechter ten gronde uit te sluiten).De deskundige dient dus in zijn preliminaria te vermelden wat er

gebeurd is, de moeilijkheid die hij ontmoet heeft, alle stappen diehij ondernomen heeft, alle vragen die hij gesteld heeft tijdens zijnonderzoek, alle vaststellingen op voorwaarde dat deze gegevensdie hij zal noteren bijdragen om aan te tonen dat de expertise te-gensprekelijk is gebeurd en aantonen dat hij zijn opdracht op eencorrecte wijze heeft uitgevoerd.

De deskundige dient vanzelfsprekend te vermijden dat zijn preli-minaria een te grote omvang aannemen. De deskundige dient er-voor te zorgen dat vermijdbare en niet-noodzakelijke kosten ver-meden worden.

12.2. Aantal preliminaria

De deskundige kan zoveel preliminaria toezenden aan partijen alshijzelf wenst.

Het is van belang dat elke deskundige op het ogenblik dat hij opeen belangrijk stadium in de expertise gekomen is steeds prelimi-naria toezendt aan partijen.

Dit zal het geval zijn na de eerste preliminaria vergadering, devrijgave van de werf of een deel ervan, alsmede nadat belangrijketechnische elementen ontdekt zijn of ter discussie staan.

12.3. Conclusies in preliminaria

In de preliminaria mogen nog geen conclusies door de deskundigeopgenomen worden.

Dit zou in de eerste plaats de deskundige zelf in een moeilijkepositie brengen wanneer hij, nadat hij geconfronteerd wordt metnieuwe gegevens, zijn conclusies uiteengezet in de preliminaria vol-ledig zou wensen te veranderen in een definitief verslag.

Daarenboven dient de deskundige uitdrukkelijk rekening tehouden, zolang hij zijn definitief verslag niet heeft neergelegd, metde gegevens die de partijen hem meedelen. Indien de deskundigereeds zijn definitief standpunt zou meedelen in preliminaria heeftde rest van de procedure vanzelfsprekend nog weinig zin.

Daarenboven, zoals hierverder uiteengezet, heeft de deskundigede plicht de partijen te verzoenen.



Partijen dienen dan wel voor de verzoening iets van het stand-punt van de deskundige af te weten, zoniet zullen alle partijen ophun standpunt blijven.

Een voorzichtig deskundige zou op een eventuele verzoenings-vergadering dan ook mondeling zijn eventueel mogelijke stand-punt kunnen meedelen om alzo de partijen kennis te geven van hetstandpunt dat hij zou kunnen innemen bij de neerlegging van hetdefinitief verslag.

Alhoewel er in rechtspraak en rechtsleer hier enige discussie ombestaat, raden wij de deskundige ten stelligste af zijn definitiefstandpunt al mee te delen in preliminaria.

Zowel de deskundige als de partijen moeten de vrijheid behou-den om hun standpunt te preciseren of te veranderen tot aan deneerlegging van het definitief verslag.

12.4. De mededeling van de preliminaria

De deskundige dient, krachtens artikel 978 Ger.W., kennis te gevenaan de partijen, na afloop van de verrichtingen, van zijn bevindin-gen.

De partijen kunnen de deskundigen van die formaliteiten vrij-stellen (art. 978 Ger. W).

Dit gebeurt in de praktijk echter bijna nooit.Indien de deskundige zijn preliminaria niet zou meedelen aan de

partijen en onmiddellijk zijn definitief verslag zou neerleggen, dankan het expertiseverslag nietig verklaard worden op voorwaardedat de niet mededeling van de preliminaria schade berokkent aande partijen. In concreto zullen de partijen dus trachten aan te tonendat, mochten zij kennis gekregen hebben van de preliminaria, zijnieuwe elementen aan de deskundige konden meegedeeld hebbendie het standpunt van de deskundige zouden beïnvloed hebben.

De deskundige dient de preliminaria zowel aan de partijen alsaan diens raadslieden toe te zenden. Indien één van de partijenechter telkens verstek liet gaan, dan nog zal de deskundige de preli-minaria aan deze verstekdoende partij dienen toe te zenden.

Na het toezenden van de preliminaria dienen de partijen vol-doende tijd gelaten om hun bemerkingen mee te delen zowel watbetreft de eventuele vaststellingen, de gevolgen die de deskundigeaan deze vaststellingen hecht, de methode van werken gebruiktdoor de deskundige alsmede van andere eventuele maatregelen diede deskundige volgens de partijen dient te nemen.

Om te vermijden dat een expertise te lang duurt zal een voorzich-



tig deskundige een termijn bepalen waarbinnen de partijen hunbemerkingen op de preliminaria dienen toe te zenden.

12.5. Waarde van de preliminaria

Nadat de deskundige de preliminaria heeft meegedeeld gebeurthet soms dat één van de partijen ofwel de zaak terug laat vaststellenvoor de bevoegde rechter ofwel in kort geding de zaak laat vast-stellen teneinde een provisionele veroordeling van de andere partijte bekomen.

Niets sluit zulks uit en het zal de bevoegde magistraat zijn diesoeverein oordeelt over zulke provisionele vordering.

13. HET NIET RESPECTEREN VAN DE TERMIJNENDOOR DE DESKUNDIGE

De deskundigen zijn verplicht, indien zij het verslag niet kunnenleveren binnen de termijn, zoals die in het vonnis is bepaald of invoorkomend geval door de partijen is verlengd, ertoe gehouden derechter bij een met redenen omkleed schrijven om verlenging vandie termijn te verzoeken (art. 975 Ger.W.).

De deskundigen zenden een afschrift van dat verzoek aan departijen of hun advocaten.

In de praktijk zal het verzenden van dergelijke brief een reactieuitlokken van de partijen die in het geschil betrokken zijn en zullenzij soms in gemeenschappelijk akkoord de termijn verlengen.

Het is belangrijk op te merken dat echter de magistraat wanneerhij de deskundige belast met een opdracht vaak in de onmogelijk-heid verkeert om zich een objectief beeld te vormen van het tech-nisch geschil en de termijnen die nodig zijn voor de deskundige omhem een advies te geven.

De magistraat zal dan vaak uit gewoonte een bepaalde termijnvaststellen die in sommige gevallen veel te kort kan zijn.

Het is spijtig genoeg een vaste praktijk geworden dat de des-kundige bij de eerste preliminaire vergadering vrijstelling van for-maliteit vraagt alsmede van de termijnen die door de magistraatwerden bepaald.

Het ware echter beter dat de deskundige, nadat hij zich op deeerste preliminaire vergadering een eerste beeld gevormd heeftvan de problematiek, hij samen met partijen een termijn overeen-komt voor het neerleggen van het verslag. Indien zulks akkoordniet met de partijen kan overeengekomen worden dan kan de des-



kundige conform artikel 975 Ger.W. om een termijnverlenging ver-zoeken bij de voorzitter.

Heden, doordat de meeste deskundigen een vrijstelling van for-maliteiten en termijnen vragen bij de eerste preliminaire vergade-ring, gebeurt het dat sommige deskundigen door overbelasting vanwerk of door dat een van de partijen alles doet om de zaak te ver-tragen, er bijzonder lang overdoen alvorens een definitief verslagneer te leggen.

Daarom is het aangeraden steeds ofwel de termijnen te behou-den die door de magistraat bepaald werden ofwel indien zij nietrealistisch zouden zijn, zij in gemeenschappelijk akkoord met allepartijen te verlengen.

Wanneer echter de deskundige, conform artikel 975 verplicht isom een met redenen omkleed schrijven om verlenging van de ter-mijn te verzoeken dan zal de rechter op de dag door hem bepaald inraadkamer de door de griffier verwittigde deskundige en partijenoproepen, behalve indien het incident voordien geregeld zou zijn.

Het is mogelijk dat de magistraat weigert aan de deskundigeneen nieuwe termijn toe te staan voor het inleveren van hun verslag.

Indien zo ontslaat hij hen van hun opdracht en benoemt hij bijhetzelfde vonnis nieuwe deskundige(n). De rechter bepaalt tegelij-kertijd het bedrag van de kosten en erelonen die de partijen, naarzijn oordeel, verschuldigd zijn aan de deskundige(n), ondanks hunvervanging en onverminderd de schadevergoeding waartoe dezemochten gehouden zijn (art. 976 Ger.W.).

14. DE UITBREIDING VAN DE OPDRACHT VAN DE GE-RECHTSDESKUNDIGE

De rechter dient nauwkeurig het voorwerp van het deskundig on-derzoek te omschrijven (art. 963 Ger.W.).

De deskundigen geven alleen advies over de in het vonnis be-paalde punten.

Een uitzondering hierop is dat partijen overeenkomen dat overbepaalde punten, niet voorzien in het vonnis, tevens een adviesmoet verleend worden. Op dat ogenblik zal de opdracht van dedeskundige uitgebreid worden daar de partijen meester blijvenover het geschil (art. 974 Ger.W.). Mogelijkerwijze zal er geenovereenstemming bestaan tussen de partijen wanneer één van departijen zich verzet tegen de uitbreiding van de opdracht die deandere wenst.

Het staat dan de partij, die de uitbreiding van de opdracht wenst,



vrij de zaak opnieuw ter zitting te brengen om de opdracht van dedeskundige te doen uitbreiden (art. 974, 2e lid Ger.W.).

15. TAALGEBRUIK

Volgens artikel 33 van de Wet van 15 juni 1935 betreffende hettaalgebruik in gerechtszaken moeten de verslagen van de deskun-dige opgesteld zijn in de taal van de rechtspleging.

Dit is de taal waarin de rechtspleging werd gevoerd op het ogen-blik waarop de deskundige werd aangesteld.

Het is enkel in geval van een bijzondere reden en een bijzonderaangelegenheid, beiden vastgesteld in de beslissing of het vonnisvan de rechter, dat de deskundige bij bijzondere uitzondering detoelating zou krijgen om gebruik te maken van de taal die hij ver-kiest.

De deskundige is verplicht de taal van de rechtspleging te be-heersen, maar niet de taal van elk van de partijen.

Hij is eveneens verplicht persoonlijk zijn verslag van de rechts-pleging op te stellen. Het zou niet volstaan dat hij zijn verslag op-stelt in zijn eigen taal om het nadien door een derde te laten ver-talen in de taal van de rechtspleging.

Het deskundig verslag, gesteld in een andere taal dan deze van derechtspleging is wegens schending van voormeld artikel 33 abso-luut nietig. Deze sanctie, die algemeen aanvaard is, zowel in derechtsleer als de rechtspraak, wordt wegens het karakter van deopenbare orde van de Wet van 15 juni 1935 ambtshalve door derechter uitgesproken.

Het deskundig verslag dat wegens schending van artikel 33 nietigis, heeft zelfs geen waarde als eenvoudige inlichting.

Ook de mededeling van de bevindingen, die deel uitmaken vanhet eerste deel van het verslag, moeten gebeuren in de taal van derechtspleging.

Het probleem dat zich echter regelmatig in Brussel stelt is datbijvoorbeeld in een Nederlandstalige procedure een deskundigewordt aangesteld. Op de eerste installatievergadering blijkt echterdat een van de partijen de Nederlandse taal niet machtig is. In prin-cipe dient alles wat er gezegd en geschreven wordt in de taal van deprocedure te gebeuren zijnde in casu het Nederlands. In de praktijkkan het zijn dat indien alle partijen hiermee uitdrukkelijk akkoordgaan (zowel eiser, verweerder, de advocaten en de deskundige) datéén van de partijen zich mondeling in het Frans uitdrukt omdat hij



de Nederlandse taal niet voldoende machtig is, alhoewel hij echtergeen taalwijziging bij het begin van de procedure gevraagd heeft.

Dit kan enkel gebeuren mits akkoord en goede wil van alle par-tijen doch op het ogenblik dat één van de partijen zich hiertegenverzet, moet de volledige expertise in de taal van de rechtsplegingdoorgang vinden. Het spreekt voor zich dat alle documenten die dedeskundige en partijen opstellen (zowel brieven en preliminaria)altijd en uitsluitend in de taal van de procedure moeten wordenopgesteld, zelfs als de deskundige bepaalde Franstalige passagesgehoord heeft van bijvoorbeeld de verwerende partij.

Men komt ook vaak het probleem tegen van de mededeling vanstukken in een andere taal dan de rechtspleging. In principe dientbij deze stukken een vrije vertaling of beëdigde vertaling gevoegdte worden.

Indien de deskundige echter de taal van de stukken machtig is enalle andere partijen hiertegen geen bezwaar hebben, dan hoevendeze stukken niet vertaald te worden en kunnen ze onvertaald inhet verslag bijgevoegd worden. Indien de deskundige zich echterbaseert op deze stukken, zal hij nooit een Franstalige passage mo-gen aanhalen in zijn verslag, doch dient hij deze passage te citerenen vrij te vertalen.

Om alle problemen te vermijden, vraagt de deskundige best eenvertaling van de passages die hij expliciet wil vermelden in zijn ver-slag aan de partij die het stuk heeft meegedeeld. Alle partijen dienenakkoord te zijn met deze vertaling (als deze niet beëdigd zou zijn).

Noch de deskundige, noch de rechter mogen weigeren kennis tenemen van de stukken die opgesteld zijn in een andere taal indienzij deze taal niet machtig zouden zijn, maar zullen de vertaling moe-ten vragen aan de partijen.

De regel is dus dat alles dient te gebeuren in de taal van de proce-dure. De deskundige dient er zich steeds voor te hoeden een anderetaal dan deze van de procedure te gebruiken.

16. DE VERZOENING

De deskundigen horen de partijen en bevorderen hun verzoening(art. 972 Ger.W.). Het is een plicht voor de deskundigen de partijentrachten te verzoenen.

Wanneer de partijen tot een akkoord zouden komen buiten hetmedeweten van de deskundige dienen zij hem hiervan op de hoogtete brengen zodat deze laatste geen nutteloze werkzaamheden zouvoortzetten.



Indien een verzoening plaats heeft tussen partijen, zal op ver-zoek van de partijen de rechter het proces-verbaal van verzoeningopmaken (art. 972 Ger.W.).

De partijen kunnen hun overeenkomst ook bij vonnis doen latenbekrachtigen (art. 972 Ger.W.).

Wanneer de deskundige verzuimt de partijen te verzoenen,brengt dit niet de nietigheid van het deskundig verslag met zichmee (CLOQUET, A., o.c., nr. 462; Arbh. Luik, 3 juni 1977, Pas.1978, II, 52).

Indien de deskundige erin slaagt een verzoening te bewerkstelli-gen, dan zal hij ervoor zorgen dat onmiddellijk een door alle onder-tekend geschrift hiervan opgesteld wordt (b.v. een dadingsover-eenkomst). Hoe vaak gebeurt het nl. niet in de praktijk dat partijenmondeling de deskundige meedelen akkoord te zijn met een be-paalde minnelijke regeling doch enkele dagen later op hun beslis-sing terugkomen. Daarom dient een eventueel akkoord onmiddel-lijk opgeschreven en ondertekend te worden door alle partijen. Dedeskundige is vanzelfsprekend geen partij tot zulke overeenkomstdoch kan zulke overeenkomst ondertekenen onder de woorden‘voor kennisname’.

17. HET DEFINITIEF VERSLAG

17.1. Inhoud

Het definitief verslag, hetgeen het verslag is dat uiteindelijk zalneergelegd worden door de deskundige na de preliminaria, diento.a. te vermelden dat een poging tot verzoening tussen partijen mis-lukt is.

Het verslag vermeldt de aanwezigheid van de partijen bij de ver-richtingen, hun mondelinge verklaringen en hun vorderingen.

Het vermeldt bovendien de stukken en nota’s die de partijen aande deskundigen hebben overhandigd; de volledige tekst zal enkelovergenomen worden indien dit nodig is, zoniet wordt er een sa-menvatting in het verslag opgenomen.

De deskundige dient de bemerkingen van de partijen te beant-woorden in zijn definitief verslag.

De deskundige zal eventueel vaststellen dat de partijen de preli-minaria goedgekeurd hebben. Bij gebreke zal hij de preliminariaeventueel aanpassen aan de hand van de bemerkingen en nieuwefeiten of stukken meegedeeld door de partijen.



Indien de deskundige op één van de verzoeken of bemerkingenvan de partijen niet wenst in te gaan moet hij dit motiveren.

Indien een bepaalde onderzoeksmethode door de deskundigegevolgd werd en deze door een van de partijen betwist wordt dandient deze onderzoeksmethode, ook al is het maar kort, gemoti-veerd worden in het definitief verslag, teneinde alle discussie uit tesluiten.

Het spreekt voor zich dat de deskundige onmogelijk kan en zelfsniet moet antwoorden op elk ingeroepen argument van de partijen.Een eventuele weigering moet wel gemotiveerd worden.

Hij zal de bemerkingen en argumenten slechts opnemen in hetdefinitief verslag voor zover ze hem nuttig blijken voor een correctevolbrenging van zijn opdracht, zo niet zal het deskundig verslagzodanige onevenredige proporties aannemen en uitgebreid wor-den dat de kosten van de expertise, de duur ervan, onrechtvaardighoog zouden liggen.

17.2. Motivering

De motivering zal deel uitmaken van de preliminaria ofwel het de-finitief verslag:a. naargelang het voor de deskundige al dan niet mogelijk is, zal

blijken de vaststellingen te scheiden van het besluit dat er kanuitgetrokken worden;

b. naargelang de deskundige oordeelt dat het voor hem al dan nietnuttig is zowel de correctheid van zijn redeneringen als die vanzijn bevindingen, te onderwerpen aan de partijen opdat zij hemop gebeurlijke vergissingen zouden kunnen wijzen (CLO-QUET, A., o.c., 371).

Het deskundig verslag moet met reden omkleed zijn.De rechten van verdediging zouden miskend zijn wanneer een

partij niet weet waarop een advies, waarmee de rechter waarschijn-lijk rekening houdt, zal zijn gesteund.

De deskundige is niet verplicht de redenen van zijn motievenweer te geven, alleen de motieven op zich volstaan (Gent, 4 maart1966, J.Comm. Fl. 1966, 69).

Deze motiveringen bestaan uit beredeneerde, technische be-schouwingen van ieder punt van de opdracht en de opmerkingenvan de partijen.

Tevens zal de motivering noodzakelijk zijn voor bepaalde onder-zoeksmethodes.

Die motieven zijn nodig om de magistraat toe te laten zijn con-trole uit te oefenen. Hij moet weten en er zich rekenschap van kun-



nen geven welke overwegingen aan de basis liggen van de besluitenen het advies van de deskundige.

De motivatie bevat bijgevolg een antwoord op alle opmerkingenvan partijen, de beschrijving van de eventuele schadeposten, hetaantonen van een causaal verband tussen feiten en schade, de uit-sluiting van bepaalde oorzaken, de bepaling van oorzaken van pro-blemen, de bepaling van de problemen, enz.

17.3. De eed en de ondertekening

Het verslag wordt door alle deskundigen ondertekend. De onder-tekening door de deskundigen wordt voorafgegaan door de alsvolgt gestelde eed: ‘ik zweer dat ik mijn opdracht in eer en gewetennauwgezet en eerlijk vervuld heb’. Het ontbreken van de handteke-ning en de eed brengt volgens sommige auteurs de nietigheid meevan het verslag.

Bepaalde rechtspraak volgt deze argumentatie dat het verslagnietig is wanneer de handtekening en de vermelding ontbreken(Cass., 6 december 1962, Pas. 1963, I, 429).

Wij menen echter dat magistraat BENOIT terecht stelt dat hetverzuim van de eedformule en/of de handtekening slechts de nie-tigheid van de proceshandeling met zich kan meebrengen wanneeraan de volgende dubbele voorwaarde is voldaan: de wet dient denietigheid te bevelen en daarnaast dient de magistraat te onder-zoeken of deze onregelmatigheid of dit verzuim de belangen heeftgeschaden van de partij die de exceptie opwerpt (BENOIT, G.,o.c., nr. 20).

Wanneer de onregelmatigheid of het verzuim zich derhalve be-perkt tot de handtekening of de eed, kan de rechter de deskundigeter griffie of op de openbare zitting in aanwezigheid van de partijenontbieden om deze twee vermeldingen te verbeteren of de neerleg-ging ter griffie van een nieuw behoorlijk aangevuld verslag vragen(BENOIT, G., o.c., 43).

Wanneer de deskundige die zijn verslag heeft ingediend zonderde vermelding van de eedformule nadien een nieuw exemplaaroverlegt, ditmaal wel voorzien van de wettelijke eedformule, be-staat er geen grond tot toepassing van de nietigheidssanctie (Brus-sel, 18 mei 1995, J.T. 1995, 611).

17.4. De neerlegging van het verslag

De minuut van het verslag en de nota’s van partijen worden op degriffie ingeleverd (art. 981, eerste lid Ger.W.).



Het spreekt voor zich dat het de griffie betreft van de rechtbankdie de expertise bevolen heeft.

De griffier zal ervoor zorgen dat het verslag met al zijn bijlagengevoegd wordt bij het dossier van de rechtspleging van de zaakwaarop de expertise betrekking heeft.

De deskundige kan dit verslag ofwel per post toezenden aan degriffie ofwel zelf gaan neerleggen. Indien hij dit per post doet is hetaangeraden dat dit aangetekend gebeurt en hij om een bewijs vanneerlegging aan de griffie verzoekt.

17.5. Gevolgen van de neerlegging

Het neerleggen van het verslag heeft twee voorname gevolgen:1. de deskundige verliest zijn hoedanigheid van deskundige in de

zaak. Dit wil zeggen dat vanaf de neerlegging de deskundigeontlast is en het hoort de partijen vanaf dan toe de zaak in staatte stellen.De deskundige kan dus geen ander verslag geldig meer neerleg-gen, noch het neergelegd verslag wijzigen of aanvullen.Niets belet echter de deskundige ook na het neerleggen van zijnverslag de vergissing kenbaar te maken die hij zou ontdekt heb-ben.De rechtzetting van een materiële vergissing raakt de openbareorde niet alleen de partij die er schade door lijdt mag ze inroe-pen.

2. de neerlegging van het verslag en het aangetekend bericht vanneerlegging met de staat van erelonen mag beschouwd wordenals een aanmaning tot betaling van deze erelonen.

17.6. Kennisgeving

Op de dag van de neerlegging van het verslag zenden de deskundi-gen bij ter post aangetekende brief aan de partijen een eensluidendverklaard afschrift van het verslag en van de daarin opgenomenstaat van erelonen en kosten (art. 983 Ger.W.).

17.7. Waarde van het verslag

Een deskundigenverslag heeft de waarde van advies, zodat voorhet overige dit verslag noch de rechter, noch partijen bindt (Arbh.Gent, 9 december 1993, T.V.B.R. 1994, 19).

In praktijk zal de rechter echter vaak het advies geformuleerdd.m.v. het definitief verslag volgen.


Hoofdstuk 7. Bijkomende problementijdens de expertise

1. VERMEENDE INCOMPETENTIE VAN DEDESKUNDIGE

Voor of tijdens de expertise, zou één van de partijen van meningkunnen zijn dat de door de rechtbank aangeduide deskundige in-competent is.

Het weze opgemerkt dat de rechter telkens iemand zal trachtenaan te duiden waarvan hij meent en van overtuigd is dat deze hemop een objectieve en correcte wijze een juist advies zal kunnen ge-ven.

Indien een van de partijen dan ook van mening is dat de des-kundige incompetent zou zijn dient deze bijzonder voorzichtig tewerk te gaan.

De mogelijkheden die open staan zijn de volgende:a. Contact opnemen met alle betrokken partijen in de expertise

(behalve de deskundige) en het probleem voorleggen. Het ge-beurt soms dat alle partijen van oordeel zijn dat de aangeduidedeskundige voor het specifieke probleem niet competent is en zijakkoord gaan om een andere deskundige, in gemeenschappelijkoverleg, aan te duiden. Indien alle partijen vertegenwoordigdzijn door advocaten kan één van de advocaten trouwens in eenvertrouwelijke briefwisseling het probleem aan zijn confratermeedelen zonder dat de deskundige hiervan kennis van krijgt.

b. Een andere mogelijkheid die sommige partijen proberen is dewraking. Gezien echter de redenen voorzien bij art. 828 Ger.W.zodanig specifiek zijn lijkt de wraking bij de incompetentie vande deskundige geen goede procedurestap.

c. Indien tussen partijen geen akkoord bekomen komt voor watbetreft de vervanging van de deskundige kan een van de partijenvolgens artikel 977 Ger.W. bij verzoekschrift de vervanging vande deskundige vragen.Het is dan aan de verzoekende partij om de redenen en de bewij-

zen van incompetentie duidelijk uiteen te zetten en mee te delenaan de rechter.

Wanneer de rechter overtuigd is dat de aangestelde deskundigevoor het kwestieuze probleem inderdaad niet competent is zal hijde vervanging bevelen.

Bijkomende problemen tijdens de expertise


2. ÉÉN PARTIJ WENST VRIJWILLIG TUSSEN TE KOMENIN DE EXPERTISE

Een vrijwillige tussenkomst dient te gebeuren bij verzoekschrift.Het gebeurt al te vaak dat partijen tussenkomen in de expertise envragen hun vrijwillige tussenkomst te laten acteren door de ge-rechtsdeskundige.

Het is aangeraden dat de deskundige uitdrukkelijk eist dat dezevrijwillige tussenkomst gebeurt bij verzoekschrift zo niet bestaat ereen werkelijk gevaar der er nadien discussie over de aard van devrijwillige tussenkomst ontstaat.

Het gebeurt namelijk te vaak dat bijvoorbeeld een architect vrij-willig tussenkomt in een expertise. De deskundige noteert de vrij-willige tussenkomst. Tijdens de expertise blijkt dat de architect eenaansprakelijkheid oploopt en in de procedure ten gronde stelt dearchitect (soms zelfs terecht) dat hij niet in persoonlijke naam tus-senkwam maar wel als technisch raadsman van de bouwheer. Ophet ogenblik dat deze argumentatie ingeroepen wordt is het vaak telaat om de architect nog officieel in het geschil te betrekken gezienvaak de werf al vrijgegeven is, enz.

De deskundige kan de tussenkomst van een partij niet weigeren(LURQUIN, P., o.c., nr. 148).

Het zijn de partijen zelf die zich kunnen verzetten tegen de vrij-willige tussenkomst indien zij niet zou gebeuren volgens de wette-lijke regels.

3. NIET MEEGEDEELDE STUKKEN

De deskundige dient erover te waken dat de tegensprekelijkheidvan het debat gewaarborgd wordt.

Hij mag er van uitgaan dat wanneer hij stukken ontvangt van eenadvocaat deze advocaat conform de deontologische regels hiervaneen kopie overmaakt aan zijn tegenstrevers.

Indien echter de deskundige rechtstreeks stukken ontvangt vaneen partij, die niet vertegenwoordigd is door een advocaat, dan zalhij erover waken dat hij de andere partijen ervan op de hoogtebrengt dat hij stukken ontvangen heeft zodat deze partijen nietkunnen inroepen dat zij deze nooit ontvangen zouden hebben.

De partij die later kennis neemt van het feit dat hij bepaaldestukken niet ontvangen heeft mag deze uit de debatten laten werenen verzoeken dat de deskundige hiermee geen rekening zou hou-den.



4. LAATTIJDIGHEID OF AFWEZIGHEID VAN PARTIJEN

Het principe geldt dat het deskundig onderzoek tegensprekelijkdient te gebeuren. Elk van de partijen dient dan ook aanwezig tezijn of vertegenwoordigd te zijn op elke expertise.

Het is daarom van belang dat de deskundige bij de oproepingduidelijk plaats en uur vermeldt. Indien blijkt dat op het afgespro-ken uur een partij niet aanwezig is dan zal de deskundige een kortetijd wachten (b.v. een kwartier of twintig minuten).

Indien nadien de partij nog niet is aangekomen zal de deskundi-ge trachten telefonisch de afwezige partij te contacteren.

Indien dit vruchteloos bleek kan de deskundige aan de meestgerede partij vragen of hij de werkzaamheden mag aanvatten.

In bepaalde concrete gevallen zou de meest gerede partij er na-melijk belang bij kunnen hebben dat de afwezige partij in elk gevalaanwezig moet zijn.

Indien echter de meest gerede partij verkiest dat de eerste preli-minaire vergadering aanvang neemt dat zal de deskundige de ver-gadering doorgang laten vinden.

Zelfs in geval van afwezigheid van een partij is de expertise te-gensprekelijk ten aanzien van deze afwezige partij (LURQUIN, P.,o.c., nr. 143).

Wanneer wordt aangetoond dat de partijen op regelmatige wijzewerden opgeroepen voor een deskundigenonderzoek, moet de par-tij die hierbij niet aanwezig was, instaan voor de gevolgen van haarlaattijdigheid (Rb. Brussel, 31 maart 1994, Rec. gén. enr. not. 1994,384).

5. ACHTERHOUDEN VAN STUKKEN

Het gebeurt soms in het kader van een expertise dat één van departijen bepaalde stukken niet wenst mee te delen.

Er staan dan verschillende mogelijkheden open:– de deskundige schrijft de rechter aan, terwijl hij een kopie hier-

van aan de partijen toezendt, en verzoekt gehoord te worden inraadkamer ten einde het probleem uiteen te zetten. De rechterkan dan in een vonnis bevelen dat bepaalde stukken overlegdworden.

– een van de partijen stelt een vordering in op basis van art. 877Ger.W. op basis van hetwelk de rechter een partij kan bevelendat een bepaald stuk aan het dossier van de rechtspleging wordttoegevoegd.



6. WEIGERING VAN EEN DERDE OM VRIJWILLIG TUS-SEN TE KOMEN IN EEN EXPERTISE

Het is niet zeldzaam dat, voordat de deskundige de preliminariaheeft neergelegd, één van de partijen meent dat een derde in hetgeding moet betrokken worden.

Dit dient, ten einde de tegensprekelijkheid van de debatten tewaarborgen en om te vermijden dat de rechter de vorderingen intussenkomst en vrijwaring zou afwijzen zo vlug mogelijk te gebeu-ren.

Indien de derde weigert vrijwillig tussen te komen dan dient menover te gaan tot dagvaarding in tussenkomst en vrijwaring.

Afhankelijk van het verloop van de expertise en de ingeroepenredenen kan de bevoegde rechter de dagvaarding ontvankelijk engegrond verklaren.

Sommige partijen maken de fout te lang te wachten alvorens eenderde in tussenkomst en vrijwaring te dagvaarden. Zij doen dit nahet neerleggen van de preliminaria en bijvoorbeeld na de vrijgavevan de werf.

Indien bepaalde vaststellingen door de deskundige gedaan wer-den die echter niet meer kunnen herhaald worden rekeninghou-dende met de vrijgave van de werf dan kan de rechter bevelen dathet geen zin meer heeft de derde partij nog in tussenkomst en vrij-waring te veroordelen gezien de expertise onmogelijk nog aan dezepartij tegensprekelijk gesteld kan worden.

Ook wanneer de deskundige alvorens dat de derde in tussen-komst en vrijwaring is gedagvaard vermeld heeft in zijn prelimina-ria bijvoorbeeld dat onderaannemer X een uitvoeringsfout ge-maakt heeft dan zal de meest gerede partij er waarschijnlijk moei-lijk in slagen deze onderaannemer nog in de expertise te betrekkengezien de deskundige zich al uitgesproken heeft over een uitvoe-ringsfout terwijl de onderaannemer zich hier niet tegen heeft kun-nen verdedigen.

De regel is dan ook wanneer een derde niet vrijwillig in het ge-ding wenst te verschijnen of weigert hieromtrent een beslissing tenemen, onmiddellijk over te gaan tot dagvaarding in tussenkomsten vrijwaring.

Wanneer de deskundige zijn onderzoek reeds heeft uitgevoerddan kan die expertise niet worden uitgebreid door middel van eennieuwe aanstelling t.a.v. dezelfde deskundige (Brussel, 9 juni 1993,P. & B. 1994, 38).


Hoofdstuk 8. De erelonen van dedeskundige

1. VOORAFGAANDELIJK

De problematiek van de provisies werd hierboven reeds behandeld(zie 6.11).

2. TIJDSTIP VAN HET VERSCHULDIGD ZIJN DERERELONEN

De staat van ereloon en kosten van het deskundig onderzoek wordtonderaan op het verslag vermeld (art. 981 Ger.W.). Het recht opereloon hangt niet af van het feit dat de rechter het besluit van dedeskundige al dan niet zou bijtreden.

Het is wel zo dat het ereloon niet verschuldigd is wanneer deprestaties van de deskundige wegens gebrek aan degelijkheid vanhet verslag, niet het minste nut opleveren en overbodig blijken (zieo.a. Arbh. Luik, 16 maart 1993, R.R.D. 1993, 286).

3. DE BEREKENING VAN HET ERELOON

De staat van de erelonen wordt opgemaakt met inachtneming vande hoedanigheid van de deskundigen, de moeilijkheid en de duurvan de verrichtte werkzaamheden en de waarde van het geschil(art. 982 Ger.W.).

Wanneer er een wanverhouding bestaat tussen de staat en dewaarde van het geschil, zal de staat verminderd worden (Antwer-pen, 14 december 1993, P. & B. 1994, 24).

De deskundige zal enkel de normale tijd in acht mogen nemendie nodig is om zijn taak uit te voeren. Indien hij door een gebrekaan ervaring of kunde bijzonder veel tijd aan bepaalde verrichtin-gen dient te besteden dan mag hij dit vanzelfsprekend niet aan-rekenen aan de partijen.

Het zijn niet de procespartijen die de bijkomende studie van dedeskundige dienen te betalen.

De deskundige zal het aantal uren noteren dat hij besteed heeftaan de verschillende werkzaamheden. Hij zal dit zo detaillistischmogelijk doen.

De erelonen van de deskundige


Het totaal van de uren zal hij vermenigvuldigen met het bedragdat hij per uur meent te mogen aanrekenen volgens zijn hoedanig-heid, zijn technische bevoegdheid en de moeilijkheid van de zaak.In sommige gevallen worden er vaste uurbarema’s aangerekend.

Bepaalde organisaties die de opleiding en belangen van de des-kundigen behartigen (zoals Nationaal College voor Deskundigen-Architecten van België) zullen bepaalde uurbarema’s aanradenaan haar leden.

4. DE BEREKENING VAN DE KOSTEN

De staat vermeldt, behalve een omstandige opgave die werkzaam-heden, voorschotten en het ereloon van iedere deskundige en detotale kosten van het deskundig onderzoek.

5. DEBITEUREN VAN DE DESKUNDIGE

Volgens artikel 984, 1e en 2e lid Ger.W. is het diegene die het des-kundig onderzoek heeft gevorderd, of die het, in het geval hetambtshalve bevolen is, heeft doen uitvoeren, de partij die de staatvan ereloon en onkosten aan de deskundig verschuldigd is.

Uiteindelijk zal het de partij zijn die in het ongelijk wordt gestelddie normaal gezien de gerechtskosten waaronder de expertisekos-ten zal moeten betalen.

Deze partij is vanzelfsprekend nog niet gekend op het ogenblikdat de deskundige zijn verslag neerlegt.

Zelfs wanneer uit het verslag duidelijk blijkt dat partij X aan-sprakelijk zou gesteld worden dan nog is het de meest gerede partijdie in het begin de staat van ereloon en onkosten van de deskundi-ge zal moeten vergoeden.

Aangezien het deskundigenonderzoek een zuiver bewarendemaatregel is ten aanzien van de rechten van de partij die het vraagten verkrijgt, dient deze laatste volledig de kosten te dragen die dezemaatregel met zich meebrengt. Alleen de rechter in de zaak zelfkan, na onderzoek van het geschil en inzonderheid van ieders aan-sprakelijkheid, bepalen of de kosten anders moeten worden omge-slagen( Kort Ged. Kh. Luik, 10 mei 1994, J.T. 1994, 638).

Het kan echter zijn, wanneer de oorspronkelijke aanspraak vande eiser betrekking heeft op een bedrag van 1.400.000 Fr. en dedeskundige bepaalt het aandeel van de verweerder uiteindelijk opslechts 30.000 Fr. dat de eiser de expertisekosten moet dragen, zelfs



als de verweerder tot 30.000 Fr. zal veroordeeld worden (Antwer-pen, 30 januari 1996, R.W. 1996-97, 14).

De rechter kan zelfs bevelen dat de kosten van het deskundigen-onderzoek ten laste zijn van die partij die een overbodig deskundi-genonderzoek heeft uitgelokt en wiens beweringen in het onder-zoek totaal fout zijn gebleken ( Vred. Wolvertem, 5 oktober 1995,T. Vred. 1996, 285).

Het is volledig onaanvaardbaar dat de deskundige op de betalingvan zijn ereloon zou moeten wachten tot er een uitspraak tengronde is gebeurd.

De deskundige is geen bankier en de organisatie van zijn kantoorzou trouwens onmogelijk worden indien deze laatste dient te wach-ten tot een vonnis ten gronde is uitgesproken alvorens dat zijn staatvan ereloon en onkosten zou vereffend worden.

Daarenboven beslissen partijen vaak om na de neerlegging vande definitief verslag alsnog tot een verzoening te komen. Mocht dedeskundige moeten wachten in dat geval tot een uitspraak tengronde dan zal hij nooit enige ereloon en onkosten ontvangen.

6. PROCEDURE

Zoals hierboven reeds uiteengezet zal de deskundige onderaan aanzijn verslag zijn staat van ereloon en onkosten melden (art. 981, 2elid Ger.W.).

Dit heeft tot gevolg dat de partijen kennis krijgen van deze staat.De deskundige zal op de dag van de neerlegging van zijn verslag

bij aangetekende brief aan de partijen een eensluidend verklaardafschrift van het verslag en van de daarin opgenomen staat vanereloon en onkosten aan de partijen toezenden (art. 983 Ger.W.)(supra).

Dit bericht wordt beschouwd als een aanmaning tot betaling vande staat, zodat de intresten wegens verwijl van dan af beginnen telopen.

Indien de partijen binnen 15 dagen na de inlevering van het ver-slag schriftelijk aan de rechter hebben meegedeeld dat zij het eenszijn met het bedrag van het ereloon en de kosten door de deskundi-ge gevorderd, worden deze door de rechter begroot onderaan op deminuut van de staat en wordt daarvan een bevel tot tenuitvoerleg-ging uitgegeven tegen de partij die het deskundig onderzoek heeftgevorderd, of die het, in geval ambtshalve bevolen is heeft doenuitvoeren.

Indien de partijen binnen de voormelde termijn hun instemming



niet hebben betuigd, hoort de rechter tot wie de deskundige of éénvan de partijen zich met een verzoekschrift heeft gewend, in raad-kamer de deskundige en de partijen, door de griffie bij gerechts-brief opgeroepen, en hij bepaalt het bedrag van het ereloon en dekosten.

Dit vonnis is uitvoerbaar tegen de partijen die het deskundig on-derzoek hebben gevorderd of tegen dewelke het, ingeval hetambtshalve bevolen is, hebben doen uitvoeren (art. 984 Ger.W.).

Indien de deskundigen hun staat van ereloon en kosten niet in-dienen, kunnen de partijen in hun verzoekschrift aan de rechtervragen deze te begroten (art. 988 Ger.W.).

De deskundigen en de partijen of hun advocaten worden in raad-kamer opgeroepen door de griffier.

Indien de zaak in der minne is geregeld, mag het hierboven ge-specifiëerd verzoekschrift niet vroeger worden ingediend dan 15dagen na die schikking ter kennis gebracht is van de deskundigen.

Een eventuele buitensporigheid van de prestaties van de des-kundige wordt gesanctioneerd met een vermindering van de erelo-nen, maar wijst geenszins op enige partijdigheid van de de kant vande deskundige (Rb. Brussel 11 januari 1995, J.L.M.B. 1995, 962).

7. WEIGERING VAN DE DESKUNDIGE ZIJN DEFINITIEFVERSLAG NEER TE LEGGEN

Het is de deskundige strikt verboden om te weigeren het definitiefverslag neer te leggen indien één van de partijen hem weigert eenprovisie op erelonen te betalen.

Indien het definitief verslag klaar is moet het neergelegd worden.Een verstandig deskundige zal echter voor dat hij overgaat tot hetopstellen van het definitief verslag nakijken of hij voldoende ge-provisioneerd is. Indien niet, dan zal hij de partijen meedelen dathij voor de volbrenging van zijn werkzaamheden eerst dient ge-provisioneerd te worden alvorens hij kan overgaan tot het opstel-len van het definitief verslag.


Hoofdstuk 9. De aansprakelijkheid van dedeskundige

De deskundige die zijn opdracht niet uitvoert, terwijl hij deze tochaanvaard heeft, of een fout begaat in de uitvoering van zijn op-dracht of deze uitvoert met een onverrechtvaardigde laattijdigheidis verantwoordelijk voor de schade die daaruit voortvloeit (GUTT,E., STRANART, A. en LIMSEAU, J., ‘Droit Judiciaire, Examende Jurisprudence’, R.C.J.B. 1983, 141-151).

Een voorbeeld hiervan is een deskundige die weigert te antwoor-den op brieven die hem toegestuurd worden (Antwerpen, 29 sep-tember 1975, R.W. 1975-76, col. 973).

De deskundige is gehouden door een geheimhoudingsplicht(Luik, 12 februari 1996, J.T. 1996, 559). Indien de deskundige ietsopenbaar maakt wat hij tijdens zijn opdracht verneemt kan hij hier-voor aansprakelijk gesteld worden.

Het is belangrijk te weten dat sommige rechtsspraak van meningis dat een partij zich niet kan beroepen op de vertraging waarmeede deskundige zijn verslag heeft neergelegd indien zij niet heeftgevraagd dat de deskundige van zijn opdracht zou worden ontsla-gen bij toepassing van art. 976 Ger. W. (Bergen, 11 maart 1994,J.L.M.B. 1994, 1924, noot).

Hoofdstuk 2. Beslissing die de aanstelling van de … gerechtelijke...Beslissing aanstelling...

Documents

Transcript of Hoofdstuk 2. Beslissing die de aanstelling van de … gerechtelijke...Beslissing aanstelling...