Hoe? Zo! Centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en ... · 2 Wat komt er op ons af? 6 ... Dit...

Centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen in het mbo, Hoe? Zo!A

Centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen in het mbo

Leren vernieuwen

Zo!Hoe?

1 Wat is de aanleiding voor dit boekje? 4 2 Wat komt er op ons af? 6 3 Wie zijn er betrokken bij het proces? 12 4 Wat kan ik er nu al aan voorbereiden? 16 5 Wat komt er kijken bij de planning van de examens? 20 6 Wat komt er kijken bij de uitvoering van de examens? 24 7 Wat komt er kijken bij de nazorg en de correctie? 28 8 Wat betekent dat voor ruimtes en werkplekken? 32 9 Wat betekent dat voor ict-beheer en -ondersteuning? 3610 Wat gaat dat allemaal kosten? 4411 Kunnen we alle stappen nog een keer doornemen? 4912 Waar kan ik terecht voor meer informatie? 51

Hoe?

3 Centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen in het mbo, Hoe? Zo!

Centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen in het mbo, Hoe? Zo!4

AanleidingDe centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen

komen snel dichterbij. De invoering van het centrale examen heeft

grote gevolgen voor mbo-instellingen. Niet alleen onderwijs-

inhoudelijk, maar ook op organisatorisch en ict-gebied zullen

instellingen zich goed moeten voorbereiden. Daarbij moeten vragen

worden beantwoord zoals:

• Hoeveel studenten gaan per jaar examen doen?

• Hoeveel computers moet ik daarvoor reserveren?

• Hoe moeten we de examenlokalen inrichten?

• Met welke examensoftware wordt gewerkt?

• In welke periodes vinden de examens plaats?

• Mogen studenten het examen maken op de eigen laptop?

• Hoe wordt de correctie geregeld?

• Op welke manier telt het resultaat mee voor diplomering?

Een antwoord op deze vragen is niet altijd goed te vinden. Vandaar

dat het College voor Examens, saMBO~ICT en Kennisnet gezamenlijk

dit boekje hebben ontwikkeld.

Over dit boekje

Deze uitgave van Hoe? Zo! geeft antwoord op veel vragen over de

invoering van de centraal ontwikkelde examens (coe´s) binnen het

mbo. We focussen daarbij op de organisatorische, logistieke en

facilitaire problematiek. Vaak wordt er voor antwoorden verwezen

naar externe informatiebronnen. Want over dit onderwerp is al het

een en ander geschreven. Dit boekje brengt veel van die informatie

bij elkaar en zorgt voor overzicht.

Voor wie?

Deze publicatie is bedoeld voor iedereen die betrokken is

bij de organisatie en uitvoering van de centrale examens:

onderwijsmanagers, examenbureaus, examinatoren, ict- en

facilitair managers.

Hoe?

Zoals de titel doet vermoeden is dit boekje opgebouwd uit vragen.

Aan de hand daarvan worden keuzemogelijkheden geschetst en tips

gegeven. Dit boekje beschrijft soms hoe het moet, soms hoe het

kan. Er is meestal niet één pasklaar antwoord: instellingen hebben

keuzevrijheid en moeten hier zoveel mogelijk gebruik van maken. Dit

boekje geeft de kaders en de keuzes die mogelijk van toepassing zijn.

Niet alle zaken over de uitvoering van de coe´s zijn al concreet

uitgewerkt. Het is voor alle partijen nieuw en er zullen zeker nog

zaken worden bijgesteld naar aanleiding van de pre-pilots die in

februari 2011 zijn uitgevoerd. Maar dat mag geen reden zijn voor

uitstel; we moeten er nu mee beginnen. Dit boekje kan helpen bij

het zetten van de eerste stappen.

1 Wat is de aanleiding voor dit boekje?


Door wie?

Deze publicatie is tot stand gekomen onder verantwoordelijkheid

van drie partijen: het College voor Examens, saMBO~ICT en

Kennisnet. Achterin is meer informatie te vinden over deze

organisaties. Dit boekje is geschreven door Martijn Bijleveld,

adviseur Onderwijs & ICT.

Afstemming werkveldHet College voor Examens, het Steunpunt taal en rekenen mbo en de

MBO Raad hebben in juni 2010 een werkconferentie ‘Examinering

taal en rekenen’ georganiseerd. In Utrecht en in Eindhoven zijn

onderwijsinstellingen geïnformeerd en is met het mbo-werkveld

gesproken over de invoering van de centrale examinering.

Als vervolg hierop hebben saMBO~ICT en Kennisnet, in samen werking

met het College voor Examens, in november 2010 een vraagsessie

over de centraal ontwikkelde examens georganiseerd. De vragen die

daarbij naar voren kwamen, zijn een belangrijke bron geweest voor

de onderwerpen die we behandelen in dit boekje.

De onderwerpenDe Hoe? Zo!-reeks van Kennisnet is opgebouwd in de vorm

van vragen en antwoorden. In deze uitgave over de centraal

ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen bespreken we

achtereenvolgens de volgende vragen:

• Wat komt er op ons af?

• Wie zijn er betrokken bij het proces?

• Wat kan ik nu al voorbereiden?

• Wat komt er kijken bij de planning van de examens?

• Wat komt er kijken bij de uitvoering van de examens?

• Wat komt er kijken bij de nazorg en de correctie?

• Wat betekent dat voor ruimtes en werkplekken?

• Wat betekent dat voor ict-beheer en ondersteuning?

• Wat gaat dat allemaal kosten?

Tot slot vatten we het proces nog een keer samen en zetten we

de belangrijkste informatiebronnen overzichtelijk bij elkaar.


Wat is de Wet Referentie niveaus?

Wat betekenen die niveaus 2F en 3F?

Voor welke groepen studenten?

Welke periodes?

Wanneer zijn de eerste examens?

In hoeverre verdwijnt het instellingsexamen?

Het mbo voert de komende jaren stapsgewijs centraal ontwikkelde examens

Nederlandse taal en rekenen in. Vanaf 2013-2014 zal deze examinering

voorwaardelijk zijn voor de diplomering op niveau 4.

Wat komt er op de instellingen af en hoe kunnen zij zich hierop voorbereiden?

Hoe?

2 Wat komt er op ons af?


Wet referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen

Op 1 augustus 2010 is de Wet referentieniveaus Nederlandse

taal en rekenen in werking getreden. Vanaf cohort 2010 zijn

daarmee de generieke taaleisen uit het brondocument Leren,

Loopbaan en Burgerschap vervallen. De referentieniveaus taal en

rekenen, zoals vastgelegd in de Wet referentieniveaus Nederlandse

taal en rekenen, komen hiervoor in de plaats. In het daarmee

samenhangende Examenbesluit beroepsopleidingen WEB wordt een

groot aantal zaken geregeld op het gebied van de uitvoering en

examinering van Nederlandse taal en rekenen binnen het mbo.

Een belangrijk aspect hierin is de centrale examinering. De centraal

ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen worden digitaal

afgenomen.

De hierboven genoemde documenten zijn, voorzien van een

toelichting, te vinden op de website steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

Voor welke groepen studenten?

De centrale examinering start in 2013-2014 voor de niveau-

4-studenten. Een jaar later, vanaf 2014-2015, doen ook de niveaus

2 en 3 mee met de centraal ontwikkelde examens (coe´s). Voor

niveau-1-studenten is nog niet besloten op welke manier zij

worden geëxamineerd. De niveau-1-groepen doen in principe wel

mee aan de pilotexamens voor mbo 2 en 3.

Welke examenonderdelen?

Het centraal ontwikkeld examen Nederlandse taal voor mbo 4

bestaat uit een toets over de onderdelen lezen en luisteren.

Daarnaast neemt de instelling een eigen examen af, waarbij de

volgende onderdelen worden getoetst: spreken, gesprekken voeren,

schrijven en begrippenlijst/taalverzorging.

Het centraal ontwikkeld examen rekenen omvat alle onderdelen van

rekenen (getallen, verhoudingen, meten en meetkunde, verbanden).

Het instellingsexamen rekenen komt daarmee te vervallen.

Hoeveel examenperiodes?

Verspreid over het schooljaar worden vooralsnog drie periodes van

elk twee weken aangewezen waarbinnen de digitale examens kunnen

worden afgenomen. De planning voor deze examenperiodes stelt het

College voor Examens (CvE) vast in overleg met het mbo-veld. Voor

de pilotjaren 2011-2013, voor niveau 4, worden de periodes in mei

2011 bekendgemaakt. Voor niveau 2 en 3 een jaar later.

Wat komt er kijken bij de digitale afname?

De instelling is verantwoordelijk voor de faciliteiten die nodig zijn

voor een correcte afname. Het is begrijpelijk dat daarover veel

vragen ontstaan: hoeveel werkplekken heb ik daarvoor nodig, welke

eisen worden er aan deze werkplekken gesteld, wat zijn de eisen

voor de hardware, welke software wordt gebruikt, wat betekent

Zo!


het voor ict- beheer en -ondersteuning? Leidt de periodisering van

de centraal ontwikkelde examens tot piekbelasting van de (examen)

faciliteiten? Wat is de impact van de coe´s op de planning en

roostering van het onderwijs? Allemaal vragen die we in

de volgende hoofdstukken gaan behandelen.

ReferentieniveausDe invoering van de centraal ontwikkelde examens voor Nederlandse taal en rekenen gaat gepaard met nieuwe referentieniveaus voor beide vakken. Hoewel dit boekje niet over de onderwijsinhoud gaat, hieronder toch enige achtergrondinformatie. De nieuwe referentieniveaus voor taal hebben betrekking op de volgende onderdelen:1. Mondelinge taalvaardigheid • gesprekken • luisteren • spreken2. Lezen van zakelijke teksten3. Schrijven4. Begrippenlijst en taalverzorging Het centraal ontwikkeld examen Nederlandse taal omvat alleen de onderdelen luisteren en lezen van zakelijke teksten.

De overige onderdelen worden getoetst door middel van een instellingsexamen. De mbo-instelling mag zelf

bepalen hoe aan deze instellingsexamens vorm wordt gegeven.

De referentieniveaus voor rekenen hebben betrekking op:1. Getallen2. Verhoudingen3. Meten en meetkunde4. Verbanden

Het centraal ontwikkeld examen rekenen beslaat alle onderdelen en vervangt daarmee het instellingsexamen. De referentieniveaus 2F en 3F zijn beschreven in het Besluit referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen, dat is vast gesteld na een advies van de commissie Meijerink. Deze referentieniveaus vormen het kader voor de exameneisen. Voor zowel Nederlandse taal als rekenen is voor de niveaus 2F en 3F een syllabus uitgegeven. Hierin zijn de onderdelen die centraal worden geëxamineerd, specifieker beschreven. Zie hiervoor de site van het steunpunt: steunpunttaalenrekenenmbo.nl.


Schema fasering mbo 4

Schema fasering mbo 2/3

Schema fasering mbo 4 (3F)

cursusjaar wanneer activiteit

2010 - 2011 vanaf maart 2011 oefenen met voorbeeld examens op alle onderwijs instellingen

2011 – 20121e pilotjaar

februari 20121e periode afname pilotexamens op alle onderwijsinstellingen (substantieel aantal studenten)*

zomer 20122e periode afname pilotexamens op alle onderwijsinstellingen (substantieel aantal studenten)


najaar 20121e periode pilotexamens op alle onderwijsinstellingen (met in principe alle studenten)

voorjaar 20132e periode pilotexamens op alle onderwijsinstellingen (met in principe alle studenten)

zomer 20133e periode pilotexamens op alle onderwijsinstellingen (met in principe alle studenten)

2013 - 2014 najaar 20131e periode verplichte afname coe’s voor alle studenten

* Dit betreft per onderwijsinstelling een beperkt aantal locaties.

Schema fasering voor mbo (1) 2, 3 (2F)

cursusjaar wanneer activiteit

2011 - 2012

december 2011syllabus beschikbaar (zie Steun-punt taal en rekenen mbo)

januari 2012pre-pilot op beperkt aantal instellingen (ook mbo 1)

vanaf februari 2012 oefenen met voorbeeld examens op alle onderwijs instellingen


najaar 20121e periode afname pilotexamens op onderwijsinstellingen (substantieel aantal studenten)

voorjaar 20132e periode afname pilotexamens op onderwijsinstellingen (substantieel aantal studenten)

zomer 20133e periode afname pilotexamens op onderwijsinstellingen (substantieel aantal studenten)


najaar 20131e periode pilotexamens op alle onderwijsinstellingen (met in principe alle studenten)

voorjaar 20142e periode pilotexamens op alle onderwijsinstellingen (met in principe alle studenten)

zomer 20143e periode pilotexamens op alle onderwijsinstellingen (met in principe alle studenten)

2014 - 2015 najaar 20141e periode verplichte afname coe’s voor alle studenten van mbo-2 en 3


Beroepsgerichte taal- en rekenvaardigheden In veel kwalificatiedossiers zijn beroepsgerichte taal en/of rekenvaardigheden opgenomen. Deze worden niet centraal getoetst, maar blijven deel uitmaken van het beroepsgerichte instellingsexamen. Denk daarbij aan specifieke rekenvaardigheden voor de mbo-4-

opleiding verpleegkundige (verhoudingen berekenen) of aanvullende taaleisen die worden gesteld binnen de mbo-4-opleiding juridisch medewerker (juridische teksten lezen).Zie voor meer informatie de Handreiking instellingsexamens mbo via het Steunpunt, steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

Wie is waarvoor verantwoordelijk?

Wie heeft de regie?

Welke rollen onderscheiden we in het proces?

Wat verandert er voor het examenbureau, voor roostermakers en docenten?


Hoe?

3 Wie zijn er betrokken bij het proces?


Wie voert de regie?

Omdat het om digitale examens gaat, zijn instellingen wellicht geneigd

om de afdeling ict het voortouw te laten nemen bij de organisatie.

Hoewel ict een belangrijke factor is in dit proces, is dat niet

verstandig. Beleg het eigenaarschap van dit project bij het onderwijs.

En zorg dat alle relevante partijen erbij worden betrokken.

Welke rollen en verantwoordelijkheden?

Belangrijke rollen bij de uitvoering van de coe's zijn:

• examencommissie

• examensecretaris

• examenbureau

• roostermaker

• docent/surveillant

• corrector

• medewerkers ict en facilitair

De examencommissie is binnen de instelling verantwoordelijk

voor de examinering. Zij is ook verantwoordelijk voor de examen-

reglementen en procedures. De examencommissie zal zich moeten

bezighouden met aanpassingen van de reglementen in verband

met de digitale afname van de coe’s. Naast de voorgeschreven

regelingen en procedures kunnen er mogelijk nog aanvullende

regels worden gesteld. Bijvoorbeeld om de kandidaten te ver-

plichten om een eigen (goedgekeurde) koptelefoon mee te nemen

naar het examen. Zo zijn er meer voorbeelden te bedenken.

De examensecretaris is verantwoordelijk voor de probleemloze

afname van de examens. Hij zorgt voor het importeren van de

studentgegevens in de examensoftware en het toewijzen van de

juiste examens aan de juiste kandidaten.

Het examenbureau is verantwoordelijk voor de logistieke af-

handeling van het proces en biedt daarbij ondersteuning aan de

examensecretaris. Ook de verwerking van de resultaten valt onder de

verantwoordelijkheid van het examenbureau. Bij de invoering van de

coe's krijgen de medewerkers te maken met nieuwe werkinstructies.

De surveillant is verantwoordelijk voor het toezicht tijdens de

afname van de examens. De surveillant controleert de identiteit

van de kandidaten, voorkomt fraude en treedt op bij problemen.

Zo nodig wordt contact gezocht met de examensecretaris. Per

toetsruimte treedt een van de surveillanten op als toetsleider.

De corrector is verantwoordelijk voor het corrigeren van de open

vragen. Hij maakt daarvoor gebruik van een speciale softwaremodule

die bij de examensoftware wordt geleverd. Het bevoegd gezag van de

instelling bepaalt wie mag optreden als corrector. In principe kan

dat elke bevoegd docent zijn, ook als deze in de dagelijkse praktijk

niet wordt ingezet voor rekenonderwijs.

Zo!


De roostermaker reserveert de ruimtes gedurende de examen-

periode. Hij zal moeten meedenken over de programmering en

planning van het onderwijs. Omdat de examenperiodes voor de coe´s

veelal gedurende reguliere schoolweken vallen, moet er goed worden

nagedacht hoe deze examens efficiënt zijn in te passen.

De afdelingen ict en facilitair zijn verantwoordelijk voor de onder-

steuning. Dat begint al bij de voorbereidingen. Denk daarbij aan:

1. huisvesting, ruimtes, inrichting werkplekken;

2. ict-systemen, netwerk, software-installatie en testen.

Om tijdens de examenperiodes een vlekkeloze afname te kunnen garan-

deren, moet de helpdesk ict / facilitair voortdurend stand-by zijn.

Op al deze aspecten gaan we verderop in dit boekje nog uitvoerig in.

Wat is de rol van de docent?

Docenten zullen bij de examinering worden betrokken in de rol

van surveillant of corrector. Maar vergeet ook het voortraject

niet: gedurende de pilotperiode, van 2011 tot 2013, hebben ze

regelmatig te maken met de oefenen pilotexamens en staan zij

voor de uitdaging om hun niveau-4-studenten naar niveau 3F te

brengen. Ook zullen zij deze studenten moeten blijven motiveren,

want gezien het huidige instroomniveau houden we voorlopig

rekening met tegenvallende resultaten.

Naast de diagnostische waarde hebben de pilotexamens ook een

praktische functie: de afname van de digitale examens verloopt

logistiek gezien een stuk soepeler als de studenten er al ervaring

mee hebben opgedaan.

De examensecretaris De examensecretaris vervult een sleutelrol in de organisatie van de examens: als ‘linking pin’ tus-sen het onderwijs, het examenbureau, de rooster-kamer en de studentenadministratie. Hij importeert de studentgegevens en maakt de afnameplanning. Hij maakt daarvoor gebruik van speciale software (zie hoofdstuk 9). De examensecretaris is stress-bestendig, flexibel, nauwkeurig, kan goed communi-ceren en kan lezen en schrijven met Excel. Enige ervaring met roostering en planning is een pre. Denk na welke medewerkers deze rol kunnen vervullen en train ze ‘on the job’. Daarvoor is in de aankomende periode volop gelegenheid, tijdens de oefenen pilotexamens.


[Kader] TBV matrix

Alle benoemde rollen en zaken die moeten gebeuren, zijn

overzichtelijk bij elkaar te brengen in een TBV-matrix (taken,

bevoegdheden en verantwoordelijkheden).

Dat kan bijvoorbeeld per deelproject, per locatie of per team.

Hieronder een voorbeeld van zo’n TBV-matrix.

Rollen, verantwoordelijkheden en contactpersonen Communiceer de rollen en verantwoordelijkheden zodat iedereen binnen de organisatie weet bij wie hij terecht kan voor vragen en opmerkingen.Spreek ook af wie er namens de instelling als contactpersoon optreden voor CvE, Cito en het Steunpunt.

TBV matrix Alle benoemde rollen en zaken die moeten ge-beuren, zijn overzichtelijk bij elkaar te brengen in een TBV-matrix (taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden). Dat kan bijvoorbeeld per deelproject, per locatie of per team. Hieronder een voorbeeld van zo’n TBV-matrix.

Expertgroep T&R Onderwijskundige Examensecretaris Roostermaker ICT / Falicitair

Alet / Benno Monique Joop / Fred Martin / Jacco Esther / Marc

Inventarisatie aantal examankandidaten

Basisonderwijsprogramma 2013-2014

Onderzoek rooster systematiek

Maken simulatierooster

Simulatie afnameplanning

Feedbacksessies met docententeam

Inventarisatie bestaande computer-ruimtes

bevoegd en verantwoordelijk meedenken meewerken

Hoe?


4 Wat kan ik nu al voorbereiden?

Wie moeten er voor de organisatie van het coe worden geschoold?

Wie moet ik informeren over deze ontwikkelingen?

Wat moet ik in mijn examen-reglementen aanpassen?

Wat moet ik aanpassen aan mijn onderwijs-programmering?

Wat moet ik in mijn administratieve organisatie aanpassen?

Wat moet ik in mijn roostering regelen?

Kan ik studenten laten oefenen?

Wanneer zijn de pilot-examens?

Kunnen we de software testen?


Het is belangrijk om het hele proces eens goed te doorlopen.

Hieronder zetten we de belangrijkste aspecten op een rij.

Voor alle zaken geldt: u kunt er nu al mee beginnen!

Allereerst: zorg voor een goede communicatie. Iedereen in de

organisatie – docenten en studenten – moeten weten wat er op

hen af komt. Begin daar nu mee, want ze krijgen waarschijnlijk

dit schooljaar, uiterlijk volgend schooljaar, met de voorbeeld-

en pilotexamens te maken.

Zorg voor scholing van de directbetrokkenen. Het gaat daarbij

om de examensecretaris, de surveillanten en de correctoren.

Het College voor Examens organiseert vanaf september 2011

instructiesessies voor examensecretarissen en correctoren. Op de

site van het Steunpunt is hierover meer informatie te vinden:

steunpunttaalenrekenenmbo.nl. De instructie van de surveillanten

moet de instelling zelf verzorgen. Bereid het instructie materiaal

goed voor en gebruik èn evalueer dit telkens na de proef- en

pilotexamens.

Verdere voorbereidingen kunnen worden onderverdeeld in:

3. taken, verantwoordelijkheden;

4. administratieve organisatie;

5. examenreglementen;

6. onderwijsprogrammering;

7. onderwijslogistiek;

8. ict en facilitair.

Op organisatorisch vlak heeft de invoering van de coe´s een grote

impact. Het is belangrijk dat de taken en verantwoordelijkheden

goed zijn belegd. Zie hiervoor ook het vorige hoofdstuk.

Communiceer wie waarvoor verantwoordelijk is. De invoering van

de centraal ontwikkelde examens maakt veel los in de organisatie

en medewerkers moeten weten waar zij terecht kunnen met vragen,

suggesties en eventuele problemen.

De invoering van centraal ontwikkelde examens gaat ook gepaard

met nieuwe procedures op administratief gebied. Zorg ervoor dat

de administratieve organisatie hierop is ingericht. Zorg voor

goede werkinstructies voor het examenbureau en test deze tijdens

de pilotperiode. In hoofdstuk 7 gaan we daar nader op in.

De bestaande examenreglementen moeten worden aangepast in

verband met de centraal ontwikkelde examens. Sommige zaken

laten geen ruimte voor eigen interpretatie, andere zaken kan

de instelling zelf regelen. In beide gevallen moeten ze worden

vastgelegd in het examenreglement. Doe dat nu, want het huidige

cohort niveau-4-studenten heeft er straks mee te maken!

Raadpleeg hiervoor het Examenbesluit beroepsopleidingen

WEB en het protocol, gepubliceerd door het CvE, op de website

steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

Verder moet de instelling goed nadenken hoe deze centraal

georganiseerde examens zijn in te passen in de bestaande

onderwijs programma´s. De periodisering van de coe´s zal daarbij

Zo!


een knelpunt vormen. Hoofdstuk 5 gaat in zijn geheel over de

planningsproblematiek in samenhang met de centraal ontwikkelde

examens.

Als het moment van afname dichterbij komt, moeten de examen-

roosters worden gemaakt. Hoe pakt je dat onderwijslogistiek aan?

Worden de examens centraal geroosterd, worden kandidaten door

hun docenten aangemeld of kunnen zij zichzelf inschrijven? En wat

is daarvoor nodig aan kennis, kunde en software? Mogelijk moeten

de roostermakers overgaan naar een andere systematiek van

roosteren. Het is verstandig om daar nu goed over na te denken,

zodat het straks te organiseren is. Zie hiervoor hoofdstuk 5 en 6.

En ten slotte speelt nog de vraag wat dit allemaal betekent voor ict

en facilitair. De examens worden digitaal afgenomen en dat stelt

eisen aan ruimtes, werkplekken, systemen en het netwerk. Wat is de

impact op de bestaande investerings- en huisvestingsplannen?

En wat betekent dit op het gebied van de ict-ondersteuning?

Meer hierover in hoofdstuk 8 en 9.

Tip: kijk ook eens bij een v(mb)o school!De v(mb)o scholen hebben al veel ervaring opgedaan met het

afnemen van digitale examens. Hoewel de problematiek niet voor

100 procent overeenkomt, is er veel kennis en ervaring te halen.

Maak daar gebruik van!

ExamenreglementDe inhoud van het examenreglement is voor een belangrijk deel voorgeschreven. Voor deze digi-tale examens is dat niet anders: hiervoor geldt het protocol voor afname, opgesteld door het College voor Examens. In dit protocol wordt ge-regeld hoe de organisatie moet omgaan met de (vertrouwelijke) examenbestanden, de organisa-tie van het examen, hoe te handelen bij afwezig-heid of te laat komen van kandidaten, regelin-gen met betrekking tot herkansingen enzovoort. Het protocol is te vinden op de website van het Steunpunt: steunpunttaalenrekenenmbo.nl. Naast deze, van overheidswege vastgestelde kaders, kan een instelling zelf aanvullende bepalingen op-nemen in het examenreglement. Denk na welke zaken u aanvullend wilt vastleggen en verwerk deze in het examenreglement. Bedenk dat de huidige instroom aan niveau-4-studenten er al mee te maken krijgt!


Voorbeeld- en pilotexamensVoordat de centraal ontwikkelde examens voor alle mbo-studenten verplicht worden, worden ze eerst getest. In februari 2011 zijn op een aantal instellingen prepilot examens afgenomen, met een zeer beperkte groep studenten. De examens van de prepilot zijn beschikbaar als voorbeeldexamens. Deze kunnen alle instellingen op willekeurige momenten als oefenmateriaal gebruiken.

In 2011-2012 en 2012-2013 worden binnen alle instellingen pilotexamens afgenomen. Deze pilotexamens zijn bedoeld om te testen of het niveau van het examen goed is en of de voor-bereiding en afname soepel verloopt. De condities moeten zoveel mogelijk overeenkomen met de echte examens in 2013-2014. De pilot examens voor Nederlandse taal mogen worden gebruikt als instellingsexamen voor de onderdelen lezen en luisteren.

Tot slot kennen we nog de proef-op-de-som-toets. Deze toets hoort bij de voorbereiding van de examinering en wordt uitgelegd in de gebruikershandleiding Examentester 2.9, zie de website: coe.cito.nl.

Is het onderwijs zèlf al zover?Veel instellingen maken zich zorgen over de te verwachten resultaten voor de centrale examinering, zowel voor Nederlandse taal als voor rekenen. De centraal ontwikkelde examens kunnen wat dat betreft confronterend zijn. Het is heel belangrijk dat studenten en docenten ervaring opdoen met de examens om in te kunnen schatten waar zij staan ten opzichte van de referentieniveaus. De voorbeelden pilotexamens zijn in dat licht bezien dus ook heel waardevol als diagnostisch instrument.

Hoe?


5 Wat komt er kijken bij de planning van de examens?

Wanneer vallen de examen periodes?

Hoeveel examenperiodes per schooljaar?

Hoe kan ik de coe´s inpassen in mijn onderwijsprogramma?

Hoe lang duurt een examen?

In of naast het reguliere rooster?

Inschrijven of indelen?

Kan ik nog flexibel diplomeren?

Wat is het effect op de flexibiliteit in het onderwijs proces?


Drie periodes van elk twee weken

Per schooljaar worden er drie periodes van elk twee weken

vastgesteld waarbinnen de centraal ontwikkelde examens voor

Nederlandse taal en rekenen kunnen worden afgenomen. De

exacte data stelt het CvE vast, na overleg met het mbo-veld. Aan

het onderwijs de opdracht om dit in te passen in de bestaande

planning. Dit vormt een uitdaging voor het mbo-veld omdat de

examenperiodes voor de coe´s waarschijnlijk niet parallel zullen

lopen met de binnen de instelling gebruikelijke onderwijs periodes,

buffer- en toetsweken.

Niveau 2 en 3

In schooljaar 2013-2014 wordt begonnen met de niveau-4-examens.

Een jaar later wordt dit uitgebreid met niveau 2 en 3. Er is nog

niet besloten of de coe´s voor niveau 2 en 3 in dezelfde periodes

worden afgenomen als de niveau-4-examens. Het CvE overweegt

om verschillende periodes te kiezen om piekbelasting binnen de

onderwijsorganisatie te voorkomen.

De duur van het examen

Voor niveau-4-studenten geldt dat het examen Nederlandse taal 120

minuten duurt en het examen rekenen 90 minuten. Voor niveau 2 en

3 is de duur van beide examens vastgesteld op 90 minuten.

Geldigheidsduur resultaat

Vanuit de gedachte dat taal en rekenvaardigheden moeten worden

onderhouden en de waarde van het examenresultaat na verloop van

tijd afneemt, wordt de geldigheidsduur van de examenresultaten

voor de coe´s Nederlandse taal en rekenen mogelijk beperkt.

Een definitief besluit hierover wordt verwacht bij het nieuwe

Examenbesluit, waarover de instellingen in juni 2011 worden

geïnformeerd.

Planning en roostering

De examenperiodes voor de coe´s zullen vaak in reguliere

schoolweken vallen. Dat is een uitdaging op het gebied van

planning en roostering, Welke keuzemogelijkheden zijn er?

• In of naast het reguliere lesrooster?

Worden de toetsmomenten meegeroosterd in het reguliere

lesrooster, of werk je met een separaat toetsrooster?

• Indelen of inschrijven?

Wijst de onderwijsorganisatie een examenmoment toe of kan

de student zich inschrijven?

In de eerste plaats de vraag: in of naast het reguliere lesrooster?

Onderzoek de mogelijkheid om de coe´s mee te roosteren in

het reguliere lesrooster, rekening houdend met de gangbare

tijdrasters. De verantwoordelijke docent geeft aan welke (groepen)

studenten in aanmerking komen voor het betreffende examen en

de roostermakers verwerken dit in het rooster. De computerlokalen

worden gereserveerd voor de examens. De taal- en/of rekenlessen

kunnen in de betreffende examenperiode vervallen. Bedenk dat

deze manier van werken een goede communicatie tussen de docent/

arrangeur en de roostermaker vereist. Daarbij vraagt het veel

kennis, ervaring en flexibiliteit van de roostermakers.

Zo!


Als het niet haalbaar is om de examens in het reguliere rooster op

te nemen, zal er gewerkt worden met een separaat toetsrooster,

naast het reguliere rooster. Dit toetsrooster prevaleert en de

deelname aan de examens zal in veel gevallen leiden tot

(geoorloofde) afwezigheid ten opzichte van het reguliere les-

rooster. Het voordeel van deze aanpak is dat het eenvoudig te

plannen is. Nadeel is echter het daaruit voortvloeiende verzuim en

de grote hoeveelheid administratieve handelingen in verband met

de aan- en afwezigheidsregistratie.

Bij een separaat toetsrooster is het mogelijk te kiezen voor het

scenario dat de student zichzelf inschrijft voor een toetsmoment.

Dit lijkt aantrekkelijk, maar bedenk dat deze mogelijkheid niet

is ingebouwd in de gebruikte examensoftware. Dit proces van

inschrijven gebeurt dus offline en de onderwijsinstelling moet

dat zelf organiseren, al dan niet via een geautomatiseerd systeem.

Een inschrijfmodule voor examens legt de verantwoordelijkheid

voor deelname aan het examen bovendien bij de student. Durft

je dat aan? Hoe ga je om met studenten die zich niet inschrijven?

Hoe voorkom je inschrijvingen van studenten die nog niet klaar

zijn voor examinering? Houd verder rekening met een lage

bezettingsgraad op impopulaire momenten.

Tot slot is ook een combinatie van scenario´s mogelijk. Daarbij

wordt onderscheid gemaakt tussen de eerste poging en de

herkansingen van toetsen uit voorgaande examenperiodes.

Het eerste toetsmoment wordt voor de student ingepland en

opgenomen in het lesrooster. De herkansingen gaan via een systeem

van inschrijvingen, waarbij in een separaat toetsrooster de over-

gebleven toetsmomenten worden aangeboden.

We hebben hierboven een aantal keuzemogelijkheden geschetst.

Elke instelling moet hier zijn eigen afwegingen maken. Wat bij

de een goed werkt, is bij de ander wellicht onwerkbaar. Mogelijk

dat de scenario´s binnen een instelling per domein of per locatie

kunnen verschillen.

Coe´s en flexibel diplomerenHoe verhouden de coe´s zich tot de wens om flexibel te kunnen diplomeren? Op z´n minst op gespan-nen voet! De beperking zit ´m vooral in de drie examenperiodes per schooljaar. Vervolgens moet je nog rekening houden met herkansingen. Hoe voorkom je dat de diplomering moet worden uit-gesteld, omdat er nog een examen taal of rekenen moet worden afgenomen? Om dit risico te beperken, kan het verstandig zijn om de coe´s voor taal en rekenen iets eerder in de opleiding af te nemen.


Aantal examenmomenten per dagDe duur van de centraal ontwikkelde examens is vastgesteld op 90 minuten, met uitzondering van het examen Nederlandse taal niveau 4, dat 120 minuten duurt. Dat betekent in de praktijk dat er voor Nederlandse taal niveau 3 en de examens rekenen maximaal vier examenmomenten per dag kunnen worden geroosterd. Voor Nederlandse taal niveau 4 kunnen maximaal drie examens per dag worden gepland. Hierbij zijn we uitgegaan van normale werkdagen en een ruimingstijd van een half uur tussen de examens. Wanneer de examens moeten worden meegeroosterd in het reguliere lesrooster, dan bepaalt het bijbehorende tijdraster wanneer er kan worden gewisseld. Dat zal negatief uitwerken op het aantal te plannen examenmomenten per dag.

Het aantal te plannen examenmomenten per dag heeft invloed op het benodigde aantal computers. Verruim je het aantal examenmomenten van drie naar vier per dag, dan levert dat een besparing van zo´n 25 procent aan werkplekken en computers.

Deze overwegingen kunnen aanleiding zijn om de openingstijden gedurende de examenperiodes te verruimen, door bijvoorbeeld ook de avonden, of zelfs de zaterdagen in te gaan zetten. Op deze momenten zouden dan bij voorkeur de herkansingen kunnen worden ingepland. Verderop in dit boekje gaan we in op een rekenhulp die het aantal benodigde systemen berekent aan de hand van enkele parameters. Het aantal examenmomenten per dag/week is daarbij een van de meest bepalende factoren. In hoofdstuk 10 leest u er meer over.

Examineren in de avonduren: ook voor de BBL!Het verruimen van de openingstijden van de examenruimtes bespaart niet alleen werkplekken en computers maar het maakt ook de afname-planning voor de BBL studenten een stuk een-voudiger. Deze studenten zijn immers niet of nauwelijks in staat om tijdens de reguliere openingstijden naar school te komen.

Hoe?


Kan ik studentgegevens importeren?

Wat als de techniek hapert?

Wat is er geregeld voor studenten met een beperking?

Welke ruimte is er om te improviseren?

Kan ik koppelen met het (toets)rooster?

Wie controleert de (kwaliteit) van de uitvoering?

6 Wat komt er kijken bij de uitvoering van de examens?


De centraal ontwikkelde examens worden digitaal afgenomen.

De software die daarvoor wordt gebruikt, is Examentester van

Cito. In hoofdstuk 9 gaan we uitgebreid in op de installatie en het

gebruik van deze software.

Afnameplanning

De eerste stap in dit proces is het importeren van de student-

gegevens. Dat gebeurt door middel van het inlezen van csv-

bestanden. Er is echter geen koppeling met de roostersoftware.

Dat betekent dat het maken van de afnameplanning voor een

groot deel handwerk is. De examensecretaris zal de aangeleverde

(groepen) studenten zelf moeten indelen op het juiste examen-

moment, voor de juiste toets. Per toets zijn er tien verschillende

versies per examenperiode.

Het maken van de afnameplanning kan per groep, maar bedenk dat

de groepsindeling voor de examens een andere kan zijn dan de

reguliere klassen en lesgroepen. Het kan daarom handig zijn om in

het csv-bestand met de studentgegevens ook de roosterinformatie

met de examenmomenten voor taal en rekenen op te nemen.

Daarvoor zouden in het csv-bestand de groep of categorievelden

kunnen worden gebruikt. Wie dat Excelbestand aanmaakt, is

afhankelijk van het gekozen scenario: bij indelen komt het vanuit de

roosterkamer, bij inschrijven vanuit de elektronische leeromgeving

of een ander inschrijfsysteem.

Informeren studenten

Het is belangrijk dat de studenten goed worden geïnformeerd over

het examen. Niet alleen over het tijdstip en de locatie, maar ook over

de gang van zaken in geval van ziekte, te laat komen enzovoort. Het is

verstandig om het examenreglement in de bevestiging mee te sturen

of er naar te verwijzen en de hoofdpunten kort samen te vatten.

Voor een soepele afhandeling van het examen is het verder erg

belangrijk dat ook de studenten ervaring hebben opgedaan met

deze wijze van examinering, via voorbeeldexamens, pilotexamens

en/of proef-op-de-somtoetsen.

Opstarten examen

Het opstarten van de examens is het meest storingsgevoelige

moment. Enerzijds omdat er enkele inloghandelingen moeten

worden uitgevoerd, anderzijds omdat er op dat moment grote

hoeveelheden data over het netwerk gaan. U kunt er daarom voor

kiezen om het inloggen en het opstarten van het examen te laten

doen door de surveillanten. Bij binnenkomst worden de studenten

naar de juiste werkplek gewezen en kunnen ze na het startsignaal

zonder problemen beginnen aan het examen. Het alternatief is om

de studenten zelf te laten inloggen op het systeem en zelf het juiste

examen te laten selecteren. Dat zal in praktijk ook veel begeleiding

vergen. Hoe dan ook, houd rekening met voldoende surveillanten en

ondersteunende medewerkers om dit proces te begeleiden!

Zo!


Surveillanten

Voorafgaand aan en tijdens de afname controleren de surveillanten

de studentgegevens; de naam van de student staat tijdens de toets op

het beeldscherm. De surveillant speelt verder een belangrijke rol als

eerstelijnsaanspreekpunt bij problemen met de computer, de software

en het netwerk. Het is belangrijk dat de surveillanten geschoold zijn

in het werken met de examensoftware, zodat ze studenten kunnen

assisteren en eventuele problemen kunnen analyseren en doorspelen

naar de helpdesk ict. Daarnaast moeten de surveillanten goed op de

hoogte zijn van het examenreglement en het protocol. Tot slot moeten

ze adequaat kunnen reageren bij calamiteiten.

Wie houdt toezicht op de kwaliteit van de uitvoering?

De onderwijsinstelling is verantwoordelijk voor de uitvoering van

de examens. De onderwijsinspectie ziet toe op de hantering van het

protocol en de kwaliteit van de uitvoering. Dat toezichtkader wordt

uitgeprobeerd tijdens de pilotexamens en later vastgesteld.

Wat is er geregeld voor studenten met een beperking?

Voor studenten met een beperking komen er aangepaste examens.

Voor dyslexie zal er waarschijnlijk een aangepaste tijdsduur

gelden. Ook worden er aangepaste examens ontwikkeld voor

studenten met visuele of auditieve beperkingen. De procedures

voor de aanvraag van deze aangepaste examens maakt het College

voor Examens in een later stadium bekend.

Het kan handig zijn om de studenten met beperkingen in een

aangepaste examenruimte te plaatsen, met meer mogelijkheden om

te improviseren. Het is dan wel belangrijk dat de roostermakers

en de examensecretaris weten voor welke studenten dat van

toepassing is.

Voor studenten die door zwaarwegende omstandigheden niet naar

school kunnen komen, zijn er mogelijkheden om een offline toets

af te nemen. Deze kan worden geïnstalleerd op een laptop en later,

bij terugkomst in de school, worden gesynchroniseerd met de

server. Zorg ervoor dat ook met dit scenario ervaring is opgedaan

tijdens de proef en pilotexamens.

Tip: zorg voor voldoende reservesystemenAls de techniek het laat afweten tijdens de afname van het

digitale examen, moet de kandidaat snel kunnen uitwijken

naar een ander systeem. De vuistregel is dat er in elke ruimte

minimaal 10 procent reservesystemen aanwezig is. Plan de

ruimte dus niet voor meer dan 90 procent vol!

Heeft iedereen geoefend?De logistieke afhandeling van het examen verloopt een stuk soepeler als de studenten weten hoe het werkt en wat er wordt verwacht. Zorg er daarom voor dat alle studenten ruimschoots hebben geoefend met voorbeeldexamens. En laat de pilot examens de werkelijkheid zo dicht mogelijk benaderen.


Tip: export studentgegevensNeem in de export van de studentgegevens ook de afname

momenten voor de examens op. Op die manier wordt het maken

van de afnameplanningen in de examensoftware een stuk

eenvoudiger!

SurveillantenVan de surveillanten wordt veel verwacht. Naast het kennen en kunnen toepassen van het examen-reglement, zullen ze vaak optreden als eerstelijns-aanspreekpunt bij problemen met de computer, de software en het netwerk. Zorg voor een goede opleiding van de surveillanten.

Het protocolDe regels die van toepassing zijn op de digitale examinering zijn vastgelegd in het protocol voor afname, opgesteld door het College voor Examens. Dit protocol is te vinden via de site van het Steunpunt: steunpunttaalenrekenenmbo.nl

Instellingsexamen Nederlandse taalHet centraal ontwikkeld examen Nederlandse taal voor mbo-4 bestaat uit een toets over de onderdelen lezen en luisteren. Daarnaast moet er de instelling nog een examen afnemen voor de onderdelen spreken, gesprekken voeren, schrijven en begrippenlijst/taalverzorging. Dit instellings-examen kan op een ander moment, buiten de examenperiode voor de coe´s, worden afgenomen. Zie verder Documenten en handreikingen van het Steunpunt op steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

Hoe?


Hoe worden de examens gecorrigeerd?

Hoeveel tijd kost het corrigeren?

Wie mag de examens corrigeren?

Hoeveel tijd zit er tussen de afname en de uitslag?

Wie bepaalt de cesuur?

Op welke manier telt de uitslag mee voor het diploma?

Hoe vaak mogen studenten een examen herkansen?

7 Wat komt er kijken bij de nazorg en de correctie?


Na afloop van het digitale examen worden de antwoorden verstuurd

naar de centrale server van Cito. De score van de gesloten vragen

wordt automatisch bepaald. Het examen rekenen bevat daarnaast

enkele open vragen. Deze open vragen beoordelen de correctoren

van de instelling volgens het door Cito aangeleverde

beoordelings model. De correctoren maken daarbij gebruik van

de correctiemodule van de examensoftware. Elke bevoegd docent

kan optreden als corrector. Het is belangrijk dat de correctoren

goed overweg kunnen met de software en het beoordelingsmodel.

Het College voor Examens organiseert vanaf september 2011

instructiesessies voor correctoren. Zie daarvoor de website van

Steunpunt: steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

In tegenstelling tot het voortgezet onderwijs is er in het mbo geen

tweede correctieronde van toepassing.

De tijd die gemoeid is met de correctie van de open vragen, is op

dit moment moeilijk in te schatten. Naast het aantal open vragen

zijn bepalende factoren: het aantal studenten, het gebruiksgemak

van de software en de complexiteit van het beoordelingsmodel.

Tijdens de pre-pilots worden de eerste ervaringen verzameld.

Van score naar cijfer

Als de examensecretaris alle werkzaamheden heeft afgerond,

inclusief het formeel afronden van de correctie, stuurt deze daarvan

een bevestiging naar de centrale server van Cito. Nadat alle scores

van alle instellingen binnen zijn, bepaalt het CvE de cesuur (de

norm). Daarna genereert Cito de omzettingstabellen en verstuurt

deze naar de instellingen. De instelling rekent de scores om naar

resultaten en voert deze in in het cijfersysteem of examendossier.

Vervolgens wordt de uitslag bekendgemaakt aan de studenten.

Voor Nederlandse taal geldt dat het eindcijfer wordt bepaald door

het gemiddelde van het centrale examen Nederlandse taal en het

instellingsexamen. Voor rekenen is het eindcijfer gelijk aan het

resultaat voor het coe rekenen. Voor de exacte toepassing van deze

regels zie de website van het Steunpunt.

Bij een onvoldoende resultaat voor een van beide examens kan

er worden herkanst in een volgende examenperiode. In het

examenbesluit is vastgelegd dat de instelling ten minste een

herkansing moet aanbieden binnen de reguliere opleidingsduur.

Het aantal herkansingen is in principe niet beperkt.

Zo!

Per examen of per vraagIn de examensoftware kan worden gekozen voor correctie van de examens per vraag of per student. Corrigeren per vraag werkt sneller, beter en objectiever.


Wanneer is de uitslag bekendNa afname van het laatste examen hebben de correctoren een week de tijd om de open vragen van het examen rekenen te corrigeren. Daarna zijn alle scores bij Cito bekend. Het CvE stelt na het einde van de examenperiode de norm vast. De omzettingstabel is uiterlijk vier weken na de laatste afnamedatum bekend. Aan de hand daar-van worden door het examenbureau de resultaten vastgesteld en ingevoerd in het examendossier.Dat betekent dat studenten, afhankelijk van het moment van afname en de snelheid van verwer-king door het examenbureau, zo´n vijf tot ze-ven weken moeten wachten op de uitslag van het coe Nederlandse taal en/of rekenen.

Alle onvoldoendes herkansen?Een onvoldoende resultaat voor het centrale examen Nederlandse taal en/of rekenen wil niet altijd zeggen dat er ook herkanst moet worden. Het eindcijfer voor Nederlandse taal wordt namelijk bepaald door het gemiddelde van het coe en het instellingsexamen. En verder is er in het examenbesluit vastgelegd dat het eindcijfer van een van beide examens een vijf mag zijn.

Hoe?


Welke eisen worden gesteld aan het meubilair en de ruimte?

Hoeveel werkplekken heb ik nodig?

Welke ruimtes kan ik hiervoor gebruiken?

Kan ik in dezelfde ruimte tegelijkertijd taal en rekenen afnemen?

8 Wat betekent dat voor ruimtes en werkplekken?


Het organiseren van de centraal ontwikkelde examens voor

Nederlandse taal en rekenen betekent nogal wat voor de mbo-

instellingen op het gebied van ruimtes en werkplekken.

Rekenmodel werkplekken

Om enig idee te krijgen van de impact op de organisatie is er

bij dit boekje een rekenmodel ontwikkeld. Dit model kan helpen

bij het bepalen van de benodigde hoeveelheid werkplekken per

examenperiode. U weet dan in grote lijnen waar uw instelling

rekening mee moet houden. In hoofdstuk 10 leest u er meer over.

Flexibele werkplekken?

De organisatie van de digitale centraal ontwikkelde examens - met

de bijbehorende computerlokalen - staat op gespannen voet met de

trend om eigen laptopbezit onder studenten te stimuleren en vaste

computersystemen uit de instelling weg te nemen. Uitgangspunt

bij deze digitale examens is echter dat de onderwijsinstelling

verantwoordelijk is voor een veilige en vlekkeloze afname. Dat

betekent dat u het beheer van de computers die gebruikt worden

voor de digitale examens in eigen hand moet houden.

Grote examenruimtes inrichten?

Het organiseren van de centraal ontwikkelde examens kent

parallellen met de centrale examinering binnen het vo, maar

er zijn ook grote verschillen. Bij de coe´s in het mbo gaat

het om drie periodes per schooljaar. Dat maakt het inrichten

van de sportaccommodatie als examenruimte een stuk minder

aantrekkelijk. Bedenk daarbij dat de reguliere lessen in de examen-

periode gewoon doorgaan, zelfs voor de examenkandidaten.

Toch is dit een scenario dat serieus moet worden onderzocht.

Er zijn diverse externe dienstverleners die het hele proces turn-key

kunnen opleveren: van de verhuur en het installeren van de systemen

tot het regelen van het netwerk en de stroomvoorziening. Je kunt

daarin nog verder gaan door ook de ruimte extern in te huren, maar

houd daarbij in gedachten dat de examens parallel lopen met, of

ingepast worden in, het reguliere lesrooster. De reisafstand tussen

de examen- en de schoollocatie mag dus niet te groot zijn om al te

veel verstoringen van het reguliere rooster te voorkomen.

De werkplek

Met betrekking tot de werkplek stelt het protocol de eis dat fraude

zoveel mogelijk wordt voorkomen. Dat kan op een aantal manieren:

voldoende fysieke ruimte tussen de werkplekken, het afscheiden

van werkplekken door schotten en het toekennen van verschillende

versies van het examen aan kandidaten die dicht bij elkaar zitten.

Die laatste optie is de taak van de examensecretaris die met behulp

van de examensoftware de examens toewijst aan de studenten. Dit

laatste scenario werkt natuurlijk alleen op een wat kleinere schaal.

Aan het meubilair worden verder geen speciale eisen gesteld.

Aangezien de tijdsduur van het examen onder de grens van twee uur

blijft, is er geen wettelijke verplichting om aan de arbo-eisen te

voldoen, hoewel deze wel als uitgangspunt zouden kunnen dienen.

Zo!


Tip: stroomvoorzieningHoud bij het inrichten van tijdelijke computerlokalen ook

rekening met de stroomvoorziening. Als tientallen computers

worden aangesloten op een normale stroomgroep, is er een

grote kans dat de stoppen doorslaan. Tijdens een examen is dat

natuurlijk rampzalig.

Examens taal en rekenen in één ruimte?Om efficiënt te kunnen plannen en roosteren kan het handig zijn om de examens voor Nederlandse taal en rekenen gecombineerd in een ruimte aan te bieden. Voor 2013-2014 is dat echter geen optie, omdat de tijdsduur van beide niveau-4-examens verschilt (90 en 120 minuten). Als in 2014-2015 ook niveau 2 en 3 meedoen, zou dit echter wel kunnen omdat deze examens allemaal 90 minuten duren.

Kandidaten met een beperkingVoor kandidaten met beperkingen worden aangepaste examens aangeboden. Vanwege de extra zorg en begeleiding en de vaak aangepaste tijds-duur is het verstandig om hiervoor een aparte ruimte in te richten; een ruimte die geschikt is om te improviseren zonder dat de overige kandidaten hier hinder van ondervinden.

Hoe?


Hoeveel servers moet ik installeren?

Wat moet ik vooraf testen?

Welke software wordt er gebruikt?

Kan het met een draad-loos netwerk? Hoeveel systemen

heb ik nodig?

Hoe kom ik aan de computers? Eigen laptops van studenten? Huur? Aanschaf?

Waarom kan het niet web-based?

Kunnen we met virtu-ele machines werken?

Hoeveel kandidaten kunnen gelijktijdig examen doen?

Hoe regel ik de ICT-ondersteuning?

9 Wat betekent dat voor ICT-beheer en -ondersteuning?


ict speelt een hoofdrol in het slagen van de digitale afname.

Er wordt op diverse gebieden ict-ondersteuning gevraagd.

Selectie, huur of aanschaf van de benodigde ictsystemen

In de eerste plaats moeten er voldoende computers beschikbaar

zijn voor de digitale afname. We hebben een rekenhulp ontwikkeld

die kan helpen bij het inschatten van het benodigde aantal

werkplekken (zie hoofdstuk 10). Wanneer er computers moeten

worden bijgeplaatst, kan de afdeling ict adviseren bij de selectie

van de computers, zowel in het geval van huren als bij aanschaf. De

systeemeisen zijn te vinden in de handleidingen ExamenTester 2.9,

via de website coe.cito.nl.

Het gebruik van laptops

Als er tijdelijk computers moeten worden bijgeplaatst, kan het

handig zijn om daarvoor gebruik te maken van laptops. Deze

moeten dan wel via een bedraad netwerk worden aangesloten;

het gebruik van een draadloos netwerk wordt sterk afgeraden in

verband met de grote hoeveelheid data die bij het opstarten van de

examens over het netwerk wordt verstuurd.

De eigen laptops van de studenten kunnen niet worden ingezet voor

de examinering, vooral omdat er examensoftware moet worden

geïnstalleerd en getest. Bovendien is de onderwijsinstelling

verantwoordelijk voor een vlekkeloze afname en dat is met systemen

in eigen beheer al ingewikkeld genoeg.

Installatie en testen van de softwarepakketten

Het softwarepakket TestCenter moet worden geïnstalleerd op de

computers die gebruikt worden voor examinering. Er kan niet

worden gewerkt in een virtuele omgeving: de software moet

lokaal op de computer draaien. Omdat de installatie ervan drie

keer per jaar op honderden systemen tegelijk moet gebeuren,

verdient automatische softwaredistributie de voorkeur. Houd er

rekening mee dat de naam of het IP-adres van de LocalServer en

het poortnummer zijn opgenomen in de installatiebestanden van

TestCenter; de versies van TestCenter verschillen dus per locatie

(per LocalServer).

Na installatie van de software of als er wijzigingen in de

configuratie zijn aangebracht, is het belangrijk om de werking van

het systeem te testen aan de hand van een testexamen: de FT toets.

Op de computer van de examensecretaris moet de module Test-

Manager worden geïnstalleerd. Via deze computer worden de

studentgegevens geïmporteerd en de afnameplanningen ingevoerd.

TestManager maakt verbinding met de LocalServer.

Op de systemen van de correctoren moet het programma

Correction Manager worden geïnstalleerd. CorrectionManager maakt

rechtstreeks verbinding met de GlobalServer van Cito, via een

beveiligde internetverbinding (https).

Zo!


Alle benodigde examensoftware wordt kosteloos door Cito ter

beschikking gesteld. Kijk voor meer informatie op de website

coe.cito.nl.

Installatie van de servers

De toetsresultaten worden opgeslagen op een centrale server

binnen de instelling, de LocalServer. Soms is het raadzaam, of

zelfs noodzakelijk om per locatie een LocalServer in te richten. Op

pagina 41 zijn de mogelijke scenario´s beschreven. Ook op de site

van Cito is meer informatie te vinden, zie coe.cito.nl. Kiest een

instelling voor decentrale organisatie met meerdere LocalServers

dan kunnen via de site van Cito de benodigde extra portalaccounts

worden aangevraagd.

Uitwisseling met Cito

De LocalServers staan via een beveiligde internetverbinding in

contact met de GlobalServer van Cito. Via deze verbinding vindt de

synchronisatie en dataretour plaats. Bij deze verbindingen moeten

bepaalde poorten worden opengezet in het interne netwerk.

Een vorm van gegevensback-up is hiermee gewaarborgd, hoewel de

instelling verantwoordelijk is voor het bewaren van de gegevens.

Technisch en functioneel applicatiebeheer

Voor de pakketten TestCenter, TestManager, CorrectionManager

en de LocalServer moet het technisch beheer en het functioneel

applicatiebeheer binnen de organisatie worden belegd. Het

technisch beheer bij de afdeling ict; het applicatiebeheer mogelijk

binnen een centrale onderwijsafdeling of het examenbureau.

Ontwikkelen van de export van student en roostergegevens

Het inschrijven, indelen of roosteren van de studenten voor de

examens is een offline proces. Deze gegevens moeten worden

over gebracht naar Examentester. Het programma TestManager

bevat een importmodule waarmee studentgegevens via een csv-

bestand kunnen worden ingelezen. De afdeling ict kan behulpzaam

zijn bij het ontwikkelen van een export vanuit bijvoorbeeld de

roostersoftware ten behoeve van de import in Examentester

(zie kader).

Organiseren van de systeemcheck

Het CvE eist van de instelling dat er een test plaatsvindt met een

representatief aantal gelijktijdige examenkandidaten met behulp

van het FT-examen. Op deze manier worden de computers en het

netwerk getest in combinatie met ExamenTester. De instelling mag

in principe niet meer studenten gelijktijdig examineren dan tijdens

de systeemcheck aantoonbaar is waargemaakt. Het organiseren

van een representatieve test is een hele logistieke operatie omdat

daarvoor niet alleen de ruimtes en de computers moeten worden

geregeld, maar ook de medewerkers en/of proefpersonen om de FT-

toets gelijktijdig op te starten.

Gebruikersondersteuning door de helpdesk

Ondanks alle voorbereidingen kunnen er tijdens de examens ict-

gerelateerde storingen en problemen optreden. De ondersteuning

moet daarom goed worden geregeld zodat er hulp op afroep

beschikbaar is en de gevolgen van verstoringen tot een

minimum beperkt blijven. De helpdesk ict moet gedurende de


examenperiodes voldoende bezetting hebben en zal oplossingen

moeten bedenken om deze piekbelasting op te vangen. Mogelijk

moeten ook de openingstijden, en daarmee samenhangend zelfs de

SLA worden aangepast.

Wat te doen bij storingen tijdens het examen?

Als het examen door een technische storing moet worden

onderbroken, kan het enkele minuten later zo nodig op een andere

computer worden voortgezet. Alle tot dan toe beantwoorde vragen

zijn bewaard op de local server.

ExamenTester Voor de afname van de digitale examens is gekozen voor programmatuur van Cito: ExamenTester 2.9. Deze software heeft zich bewezen in het vmbo zodat het mbo-veld hiermee technisch gesproken op zeker speelt.

Examentester bestaat uit vijf modules:• TestCenter• TestManager• CorrectionManager• LocalServer• GlobalServer

De examens worden afgenomen met het software-programma TestCenter. Dit programma moet worden geïnstalleerd op de computers die worden gebruikt voor examinering. Dat kunnen ook laptops zijn. Op het moment dat de software wordt gestart, is het systeem uitsluitend in staat om de examensoftware te draaien;

alle andere programma’s, zoals de rekenmachine of een webbrowser, worden geblokkeerd.De examensecretaris maakt gebruik van het programma TestManager om de examens klaar te zetten voor bepaalde (groepen) studenten en geeft daarbij aan wie de corrector is (bij het examen rekenen). Bij het beëindigen van het examen worden de antwoorden weggeschreven naar een centrale computer binnen de instelling: de LocalServer. TestManager synchroniseert de gegevens via de LocalServer met de server van Cito: de GlobalServer.Voor de correctie van de open vragen (voor het examen rekenen) maken de correctoren gebruik van het programma CorrectionManager. De corrector beoordeelt groepen studenten, bij voorkeur vraag voor vraag. CorrectionManager maakt daarvoor verbinding met de GlobalServer bij Cito. Hier worden de scores vanuit alle mbo-instellingen verder verwerkt.


Dataopslag(op LocalServer of

apart op Fileserver)

Kandidaat 1(TestCenter)



Examensecretaris(TestManager)

Corector(CorrectionManager)

LocalServer(Windowsservicer)

GlobalServer

School ExamenTester OTOExamenTester

Internet


Installatiescenario´sExamenTester is oorspronkelijk ontwikkeld voor het vmbo, voor een scenario waarbij de examens centraal binnen de organisatie worden voorbereid en uitgevoerd. En waarbij de organisatie van de examens in handen is van enkele personen. Er wordt gebruik gemaakt van één LocalServer en de examens worden gepland via één systeem waarop TestManager is geïnstalleerd.

Dat scenario is niet zonder meer toepasbaar binnen de roc´s. Deze hebben vaak meerdere (soms tientallen) locaties, met duizenden examenkandidaten en tientallen medewerkers die direct betrokken zijn bij de organisatie van de examens.

De centrale aanpak met één LocalServer zou bij veel roc´s netwerktechnisch prima mogelijk zijn, maar dit scenario wordt beperkt omdat in principe slechts één TestManager gelijktijdig kan werken met de gegevens op de LocalServer. Tenzij de gehele afname planning vanuit één systeem kan worden gerealiseerd, bent u aangewezen op het scenario met meerdere LocalServers. Voor veel roc´s zal dat betekenen dat er een LocalServer per examenlocatie wordt geïnstalleerd. Het opdelen van de organisatie in meerdere examenlocaties met eigen LocalServers brengt echter met zich mee dat ook het beheer van de kandidaten, de groepen en de afnameplanningen gescheiden per locatie moet worden uitgevoerd.

LocalServer en redundantieHoud er rekening mee dat de systemen waarop de examens worden afgenomen (TestCenter) bij de installatie strikt zijn gekoppeld aan een specifieke LocalServer. Als er in geval van uitval van deze server de tweede LocalServer in de lucht moet worden gebracht, dan moet deze een exacte kopie zijn, ook qua servernaam en netwerkadres.


Waarom niet web-based?In deze tijd van anytime, anywhere en cloud- computing is de vraag gerechtvaardigd waarom deze software niet web-based wordt aangeboden. Het antwoord is even simpel als onbevredigend: ExamenTester is daar niet voor ontworpen en dat heeft alles te maken met de beveiliging van de gegevens. De software stamt uit begin jaren 2000 en heeft zijn betrouwbaarheid in het vmbo al ruimschoots bewezen. Het is dus een veilige maar ook traditionele keuze.

Het College voor Examens is inmiddels wel een aanbestedingstraject ingegaan voor nieuwe examensoftware. De komende jaren werken we echter nog met ExamenTester.

Service window helpdeskEr kunnen enorme besparingen worden gerealiseerd in het aantal benodigde werkplekken wanneer het aantal afnamemomenten per dag wordt verhoogd. Mogelijk dat de instelling ervoor kiest om aan het einde van de dag nog een examenmoment in te plannen. Of zelfs in de avonduren. In dat geval moeten ook de openingstijden van de helpdesk worden opgerekt. Zie in dit verband ook de opmerking over de SLA.

Tip: onderzoek de SLAOnderzoek de impact van deze digitale examens extra grondig

als u het ictbeheer en de ictondersteuning heeft uitbesteed.

Mogelijk moet de Service Level Agreement (SLA) met de externe

dienstverlener worden aangepast. Aangezien dit vaak meerjarige

contracten zijn, is het verstandig om dat nu te onderzoeken.

Hoe?

Kan ik beter huren?Hoeveel extra computers heb ik nodig?

Wie gaat dat allemaal betalenExtra formatie voor ICT-ondersteuning?

Hoeveel fte is nodig voor de organisatie en de uit-voering van dit project?


10 Wat gaat dat allemaal kosten?


De vraag naar de kosten voor de invoering en de uitvoering van de

centraal ontwikkelde examens is niet eenvoudig te beantwoorden.

In dit boekje geven we enkele handreikingen die de instelling zelf

verder kan invullen.

Initiële en structurele kosten

In de eerste plaats is er een onderscheid tussen kosten die te

maken hebben met het opstarten van dit project en de structurele

kosten.

Initiële kosten

De invoering van de digitale examens leent zich prima voor

een projectmatige aanpak. De belangrijkste projectactiviteiten

zijn samengevat in het volgende hoofdstuk. Het aantal uren dat

hiermee gemoeid is, hangt natuurlijk sterk af van de omvang van

de instelling en het aantal locaties. Tijdens de pre-pilots hebben

enkele roc´s ervaring opgedaan met de organisatie van het proces.

Hun ervaringen, ook op het gebied van tijd en geld, zijn te vinden

via de site van Steunpunt: steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

Structurele kosten

Denk bij structurele kosten aan de steeds terugkerende werkzaam-

heden van de roostermaker, de examensecretaris, de surveillanten,

de correctoren en de extra benodigde ondersteuning door de

helpdesk ict. Kortom, de uren die gemoeid zijn met de uitvoering

van een examenperiode.

Bovendien moet er wellicht worden geïnvesteerd in computers

en servers, waarop moet worden afgeschreven. Of moeten er per

examenperiode computers worden gehuurd.

Hieronder een opsomming van zaken die mogelijk elke examen-

periode weer terugkomen.

Kosten computers

De meest concrete uitwerking van de digitale examens is de

noodzaak om voldoende computers en werkplekken beschikbaar te

hebben voor de afname. Vooral de instellingen die de afgelopen

tijd hebben ingezet op het stimuleren van het eigen laptopbezit

bij hun studenten, staan niet te springen om opnieuw grote

hoeveelheden systemen in eigen beheer te nemen. Het is belangrijk

om de omvang van dit probleem snel in beeld te hebben. Daarvoor

hebben we bij dit boekje een rekenhulp ontwikkeld, te downloaden

via mbo.kennisnet.nl en samboict.nl.

Mocht blijken dat u in piekperiodes grote hoeveelheden systemen

tekort komt, dan is huren ook een optie. De kosten voor het huren

van een laptop inclusief installatie bedragen indicatief € 125 per

examenperiode. Voor dat bedrag worden de systemen werkend

opgeleverd: voorzien van de juiste software en aangesloten op

de stroomvoorziening en het netwerk. Huren is waarschijnlijk

niet interessant als structurele oplossing, zeker als het aantal

examenperiodes verdubbelt wanneer ook niveau 2 en 3 gaan

meedraaien in de digitale afname.

Zo!


Als de instelling kiest voor het scenario waarbij gebruik gemaakt

wordt van meerdere LocalServers, dan moet hiervoor de benodigde

hardware worden aangeschaft. Dit is dan met name van toepassing

binnen instellingen met veel (examen)locaties. Zie ook het vorige

hoofdstuk over ict-beheer en -ondersteuning.

Kosten ruimtes

In hoeverre de kosten voor de computerruimte kunnen worden

toegeschreven aan de coe´s, hangt natuurlijk af van het gebruik

van de ruimte voor andere activiteiten, buiten de examenperiodes.

Voor instellingen die het eigen laptopbezit stimuleren, vallen de

coe-computers waarschijnlijk duurder uit dan voor instellingen die

deze ruimtes gedurende de rest van het jaar gebruiken als open-

leercentrum of talencentrum. De instellingen met studentenlaptops

zijn misschien geneigd om examenruimtes in te huren of tijdelijk in

te richten. Het is te verwachten dat ook de markt zal inspelen op de

behoefte van deze roc´s.

Personele kosten

De personele kosten zijn deels afhankelijk van het gekozen facilitaire

scenario: vaste of tijdelijke examenruimtes. Het inrichten van

tijdelijke examenruimtes is een flinke logistieke operatie, die drie

keer per jaar terugkeert. Het grootste deel van de capaciteit wordt

in dat geval waarschijnlijk extern ingehuurd, maar ook intern zullen

veel uren worden besteed aan de coördinatie van dit proces. Allemaal

uren die niet van toepassing zijn wanneer de instelling heeft

geïnvesteerd in permanente examenruimtes.

Naast de kosten die mogelijk zijn gemoeid met het gereedmaken van

de examenruimte, zijn er nog andere personele kosten die in elke

examenperiode terugkomen. Denk daarbij aan de ict-ondersteuning,

de roostering, het maken van afnameplanningen, uren voor de

surveillanten, de correctoren enzovoort. Het draai boek uit het

volgende hoofdstuk zou een eerste houvast kunnen zijn bij het

invullen van dit urenplaatje.

Wie gaat dat betalen?

De examens worden door Cito ontwikkeld op kosten van het

ministerie van OC&W. Ook het gebruik van de software van Cito

is kosteloos. De kosten die gemoeid zijn met de invoering en de

uitvoering zijn voor rekening van de instellingen zelf.


Rekenmodel aantal computersEr is in dit boekje al op diverse plekken naar verwezen: de rekenhulp voor bepaling van het benodigde aantal werkplekken en computers. Hieronder een korte toelichting op de uitgangspunten van het model.

We beginnen met de inschatting van het aantal examenkandidaten voor mbo-4, mbo-3 en mbo-2 voor de schooljaren 2013-2014, 2014-2015 en 2015-2016.

Vervolgens, voor elk van de drie niveaus, een inschatting van het gemiddeld aantal pogingen om te slagen voor het examen (bijvoorbeeld 1,5). Verder is de gemiddelde bezettingsgraad van de examenruimtes van belang. Deze mag nooit meer dan 90 procent bedragen (10 procent reservesystemen) maar moet daar wel zo dicht mogelijk bij in de buurt komen: 70 tot 80 procent is realistisch.

Ook het maximum aantal examenmomenten per dag is van belang. Dit hangt af van:• de tijdsduur van het examen (90 of 120 minuten);• de ruimingstijd tussen twee examenmomenten;

• het tijdraster van het reguliere lesrooster;• openingstijden van de instelling, inclusief de

ondersteunende afdelingen. In de meest optimale situatie kunnen er op een normale werkdag drie examens mbo-4 Nederlandse taal worden ingepland. Alle overige examens duren 90 minuten, daarvan kunnen er maximaal vier per dag plaatsvinden.

Ten slotte zijn er drie examenperiodes per schooljaar. Het is niet gezegd dat de verdeling tussen die drie periodes evenredig is. Kortom, geef de verhouding aan tussen het aantal kandidaten per periode, bijvoorbeeld in percentages: 30 - 30 - 40.

Daarmee zijn alle parameters bekend en geeft het model direct een indicatie met betrekking tot het aantal benodigde systemen, per schooljaar, per examenperiode!

U kunt het rekenmodel downloaden. Het is gemaakt in de vorm van een Excelbestand. Zie hiervoor marktplaatsmbo.nl.


Permanente of tijdelijke examenruimtesHet aantrekkelijke van het huren van faciliteiten is dat je weet waar je aan toe bent. De kosten staan van tevoren vast en deze zijn waarschijnlijk lager dan zelf aanschaffen van apparatuur en het permanent inrichten van examenruimtes.

Het kostenplaatje van permanent inrichten wordt gevormd door de meterprijs voor de ruimte plus de afschrijving van met name de computersystemen.Echter, de kosten van een permanente examen-ruimte blijven gelijk wanneer deze vaker wordt gebruikt. Bijvoorbeeld wanneer ook niveau 2 en 3 gaan meedoen met de coe´s. En wanneer de ruimte ook buiten de examenperiodes gebruikt wordt voor pilot examens en andere vormen van onderwijs. Probeer het break-even punt te vinden om op die manier een gefundeerde afweging te kunnen maken tussen permanent inrichten of huren.

aantal weken gebruik

Permanent inrichten

hure

n

kost

en


In deze Hoe? Zo! over de centrale examinering hebben we

geprobeerd om alle aspecten in beeld te brengen die in dit proces

een rol spelen. In dit gedeelte doen we een voorzet voor een

draaiboek. U kunt dit als globaal uitgangspunt nemen en zaken

toevoegen, aanscherpen en bij de verdere uitwerking binnen de

eigen instelling ook eigen accenten leggen.

Opstart project

• Voorbereiden project, projectplan, planning

• Opstarten projectgroep

• Informeren/inlezen betrokkenen

• Organiseren voorlichtingsbijeenkomsten

• examencommissie, examenbureau

• onderwijsafdelingen

• afdeling ict/facilitair

• roosterbureau

• Selectieprocedure examensecretarissen

• Impactanalyse m.b.t. de onderwijsprogramma´s

• Uitwerking scenario´s inschrijven/indelen, planning en

roostering

• Selectie ruimtes en systemen

• Bestelling nieuwe systemen en/of aanpassingen bestaande

systemen

• Installatie LocalServer(s) en netwerkverbinding met

GlobalServer

• Installatie TestCenter, TestManager en CorrectionManager

• Trainingen

• examensecretaris

• correctoren

• surveillanten

• helpdesk medewerkers

• Uitvoeren systeemcheck

• Uitvoeren proef-op–de-somtoetsen

• Evaluatie

Voorbereidingen per examenperiode

• Selectie studenten die in aanmerking komen voor examinering,

vanuit leerling volgsysteem/begeleidingsdossier

• Informeren examenkandidaten over periode en, wanneer van

toepassing, over de procedure van inschrijving

• Reserveren ruimtes voor betreffende periode

• Inrichten inschrijfsysteem/roosterpakket voor de betreffende

examenperiode

• Maken examenrooster:

• Inschrijven of indelen van studenten in het examenrooster

(scenario: naast het rooster)

• Opnemen van examenmomenten als lessen in het roosterpak-

ket en meeroosteren in het reguliere rooster (scenario: in

het rooster)

• Rekening houden met aangepaste examens/ruimtes voor

studenten met beperkingen

11 Alle stappen nog een keer?Zo!


• Informeren studenten over tijdstip van afname, inclusief

toelichting procedure en verwijzing naar examenreglement

• Installeren TestCenter op examen pc´s (via automatische

softwaredistributie)

• Controleren systemen m.b.t. (beperkte) FT toets

• Exporteren examenrooster als csv-bestand, met daarin student-

gegevens, de examenmomenten voor taal en/of rekenen en de

beoogde correctoren (voor het examen rekenen)

• Importeren csv-bestanden met studentgegevens in TestManager

• Maken afnameplanning in TestManager

• Maken surveillancerooster

• Organiseren instructiesessies voor nieuwe surveillanten

• Regelen extra bezetting helpdesk ict (uitzendkrachten /ict-

studenten) i.v.m. opstarten/technische ondersteuning examens

• Organiseren instructiesessie voor nieuwe helpdeskmedewerkers

Afname van de examens

• Organiseren personele inzet

• examensecretarissen per examenlocatie

• toetsleider en surveillanten per examenruimte

• helpdeskmedewerkers

• Klaarzetten toetsen tijdens de ruimingstijd

• Reparatie defecte systemen buiten de examenuren of tijdens de

ruimingstijd

Nazorg

• Correctie van de open vragen van het examen rekenen met

behulp van CorrectionManager

• Na afronding correctie dataretour vanuit TestManager

• Na bekendmaking van de norm: het omzetten van scores in

resultaten

• Het vastleggen van de resultaten in het examendossier en het

leerlingvolgsysteem (i.v.m. evt. herkansing)

• Het bekendmaken van de resultaten aan de studenten


In dit boekje hebben we geprobeerd veel informatie samen te

brengen over de centraal ontwikkelde examens binnen het mbo.

Het scheppen van overzicht gaat soms ten koste van diepgang.

Voor wie behoefte heeft aan meer informatie over een van de

onderwerpen, verwijzen we hieronder naar enkele bronnen.

De meesten ervan zijn ook gebruikt bij de totstandkoming van

deze publicatie.

Geraadpleegde bronnenOver de implementatie (steunpunttaalenrekenenmbo.nl of

samboict.nl)

• Naar centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen

in het mbo (CvE)

• Implementatieplan coe taal en rekenen mbo (CvE)

• Voorlichtingsbrochure pre-pilot centraal ontwikkelde examens

Nederlandse taal en rekenen 2011 (CvE)

• Rekenmodel benodigde systemen (saMBO~ICT)

Over de referentieniveaus (steunpunttaalenrekenenmbo.nl)

• Referentieniveaus taal en rekenen in het mbo: een vergelijking

op hoofdlijnen (OC&W)

• Referentiekader taal en rekenen (Steunpunt taal en rekenen)

• Syllabus centraal ontwikkeld examen Nederlandse taal referen-

tieniveau 3F (mbo-4) (CvE)

• Syllabus centraal ontwikkeld examen Rekenen referentieniveau

3F (mbo-4) (CvE)

Over de afname (coe.cito.nl)

• Het (concept)protocol voor afname (CvE)

Over de techniek en ICT (coe.cito.nl)

• Handleidingen ExamenTester MBO 2.9

1. Installatiehandleiding voor de systeembeheerder

2. Gebruikershandleiding examensecretaris

3. Gebruikershandleiding docent/corrector

Organisaties• College voor Examens: cve.nl

• Cito: coe.cito.nl

• Steunpunt Taal & Rekenen mbo:

steunpunttaalenrekenenmbo.nl

• Kennisnet: kennisnet.nl

• saMBO~ICT: sambo-ict.nl

Verdere interessante sites• taalenrekenen.nl

• examenprofielen.nl

12 Waar kan ik terecht voor meer informatie?Zo!


College voor ExamensHet College voor Examens (CvE) is een zelfstandig bestuursorgaan

(ZBO) dat verantwoordelijk is voor de centrale examens en staats-

examens in het voortgezet onderwijs, de examens ‘rekenen en

taal in het (middelbaar) beroepsonderwijs’ en staatsexamens

‘Nederlands als tweede taal’.

Het College wordt ondersteund door een bureau. In het Examen-

besluit Beroepsopleidingen WEB is beschreven welke taken het

CvE heeft bij de toekomstige, centraal ontwikkelde examens taal en

rekenen voor mbo.

Op dit moment, in de pilotfase, is het CvE als projectleider

verantwoordelijk voor het proces van invoering van de centraal

ontwikkelde examens taal en rekenen mbo. Dit doet het CvE in

samenwerking met OCW, MBO Raad, AOC Raad, NRTO en Cito.

Gedurende deze fase van implementatie verloopt de communicatie

over de coe’s via Steunpunt taal en rekenen mbo

(steunpunttaalenrekenenmbo.nl).

KennisnetKennisnet is dé publieke organisatie, opgericht door het onderwijs,

die alle 8000 scholen in het primair onderwijs, voortgezet

onderwijs en het mbo ondersteunt en inspireert bij het effectief

inzetten van ict.

Kennisnet kan instellingen behulpzaam zijn bij de volgende zaken:

• Publiceren van kennis en ervaringen van instellingen en experts;

• Ondersteuning bij visie en beleidsvorming;

• Samen met onderwijsinstellingen uitvoeren van projecten waar-

bij innovatie en het ontwikkelen van kennis centraal staan;

• Inzicht krijgen in de ict-competenties van docenten;

• Maatwerk workshops/presentaties op studiedagen en online

workshops;

• Aan de slag met digitaal leermateriaal;

• Ondersteuning bij het gebruik van video.

College voor Examens, Kennisnet en saMBO~ICT


saMBO~ICTsaMBO~ICT is een zelfstandige organisatie van en voor alle mbo-

instellingen en heeft sterke banden met de MBO Raad en met

Kennisnet. De belangrijkste pijlers binnen saMBO~ICT zijn

belangen behartiging, kennisdeling en gezamenlijke projecten.

saMBO~ICT is de belangenbehartiger van de sector op een breed

terrein. Zo houdt saMBO~ICT zich bezig met gegevensuitwisseling,

maar ook met het gebruik van een elektronische leeromgeving in

het primaire proces. Daarnaast zijn er vele activiteiten, van

project ‘notebooks voor studenten’ tot kennisdeling tussen

gebruikers groepen van de belangrijkste applicaties. saMBO~ICT

maakt bij haar activiteiten gebruik van de kennis en energie die

binnen de mbo-organisaties aanwezig zijn. Zoveel mogelijk worden

instellingen zelf in staat gesteld om gezamenlijke activiteiten vorm

te geven. saMBO~ICT zorgt daarbij voor praktische ondersteuning.

saMBO~ICT is mede initiatiefnemer van dit boekje en zou kennis-

deling over dit onderwerp graag faciliteren.


Met dank aanDe volgende instellingen hebben input gegeven met betrekking tot

de te behandelen onderwerpen in deze uitgave van Hoe? Zo!:

Vanuit de onderwijsinstellingen:• Amarantis Onderwijsgroep

• Arcus College

• Friesland College

• ROC A12

• ROC van Amsterdam

• ROC Friese Poort

• ROC Midden Nederland

• ROC Mondriaan

• ROC Tilburg

• Wellantcollege

• Zadkine

Overige organisaties:• Cito

• MBO Raad

• Steunpunt Taal en Rekenen mbo

Stichting Kennisnet

Paletsingel 32

2718 NT Zoetermeer

Postbus 778

2700 AT Zoetermeer

T 0800 - KENNISNET

F 079) 321 23 22

I www.kennisnet.nl

Kennisnet. Leren vernieuwen

Colofon

Centraal ontwikkelde examens

Nederlandse taal en rekenen

in het mbo

Eindredactie:

• Jan Paul de Vries, College voor

Examens

• Jan Bartling, saMBO~ICT

• Jan Kees Meindersma en

John Hanswijk, Kennisnet

Auteur: Martijn Bijleveld

(blvld.com)

Vormgeving: Tappan Communicatie

Druk: OBT de Bink, Leiden

Maart 2011

Hoe? Zo! Centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en ... · 2 Wat komt er op ons af? 6 ... Dit...

Documents

Transcript of Hoe? Zo! Centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en ... · 2 Wat komt er op ons af? 6 ... Dit...