Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer...

20
Hoe gaat het met de gezondheid van de inwoners van de gemeente Drechterland? Om antwoord te kunnen geven op deze vraag is er eind 2012 een gezondheidsmonitor uitgevoerd onder ruim 15.000 inwoners van 19 jaar en ouder in alle gemeenten van Noord-Holland Noord. Uit de resultaten blijkt dat de meeste inwoners van Drechterland zich gezond voelen en minder chronische aandoeningen hebben dan regionaal. Het aantal mensen met overgewicht en psychosociale problemen is echter groot. Het aantal rokers en zware en overmatige drinkers daalt minder dan regionaal en het drugsgebruik lijkt toe te nemen. De meeste inwoners van Drechterland zijn tevreden over hun woon- en leefomgeving, maar ’s nachts voelen mensen zich onveiliger dan enkele jaren geleden. Oudere inwoners geven steeds vaker mantelzorg en één op de drie inwoners verricht vrijwilligerswerk. Met de resultaten van deze monitor kunnen de gemeente Drechterland, de GGD en andere organisaties het gezondheidsbeleid onderbouwen en activiteiten opzetten en uitvoeren om de gezondheid en het welzijn van inwoners te verbeteren. Hoe gaat het met Drechterland? Resultaten Gezondheidsmonitor 2012 Inhoud 1 Gezondheid en ziekte 3 2 Psychosociale gezondheid 6 3 Alcohol, roken en drugs 9 4 Overgewicht en beweging 11 5 Seksuele gezondheid 13 6 Milieu en omgeving 15 7 Zorg(en) 17 8 Trends en conclusies 19

Transcript of Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer...

Page 1: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Hoe gaat het met de gezondheid van de inwoners van de gemeente Drechterland? Om antwoord te kunnen geven op deze vraag is er eind 2012 een gezondheidsmonitor uitgevoerd onder ruim 15.000 inwoners van 19 jaar en ouder in alle gemeenten van Noord-Holland Noord. Uit de resultaten blijkt dat de meeste inwoners van Drechterland zich gezond voelen en minder chronische aandoeningen hebben dan regionaal. Het aantal mensen met overgewicht en psychosociale problemen is echter groot. Het aantal rokers en zware en overmatige drinkers daalt minder dan regionaal en het drugsgebruik lijkt toe te nemen. De meeste inwoners van Drechterland zijn tevreden over hun woon- en leefomgeving, maar ’s nachts voelen mensen zich onveiliger dan enkele jaren geleden. Oudere inwoners geven steeds vaker mantelzorg en één op de drie inwoners verricht vrijwilligerswerk. Met de resultaten van deze monitor kunnen de gemeente Drechterland, de GGD en andere organisaties het gezondheidsbeleid onderbouwen en activiteiten opzetten en uitvoeren om de gezondheid en het welzijn van inwoners te verbeteren.

Hoe gaat het met Drechterland? Resultaten Gezondheidsmonitor 2012

Inhoud 1 Gezondheid en ziekte 3 2 Psychosociale gezondheid 6 3 Alcohol, roken en drugs 9 4 Overgewicht en beweging 11 5 Seksuele gezondheid 13 6 Milieu en omgeving 15 7 Zorg(en) 17 8 Trends en conclusies 19

Page 2: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Gezondheidsmonitor 2012

2

De Gezondheidsmonitor 2012: waarom, wat en hoe?

Resultaten worden gebruikt voor gezondheidsbeleid Gemeenten hebben volgens de Wet publieke gezondheid (Wpg) de taak om de gezondheid van hun inwoners in kaart te brengen. De GGD voert die taak voor de gemeenten onder andere uit door middel van gezondheidsmonitors1. De uitkomsten van de monitors helpen de GGD en de gemeenten bij het opstellen en uitvoeren van het gezondheidsbeleid. De Inspectie voor de Gezondheidszorg voert haar toezicht mede uit op basis van de gezondheidsmonitors. Door landelijke samenwerking cijfers steeds beter vergelijkbaar Door samenwerking van alle GGD’en in Nederland met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) levert deze monitor nu ook informatie op over de gezondheid van heel Nederland en zijn gemeentelijke, regionale en landelijke cijfers goed vergelijkbaar. Elke vier jaar één gezondheidsmonitor voor alle inwoners van 19 jaar en ouder De gezondheidsmonitor wordt elke vier jaar uitgevoerd. Zo kunnen veranderingen in de gezondheidssituatie worden gesignaleerd. In het verleden waren er aparte monitors voor volwassenen van 19-65 jaar en voor 65-plussers. Deze monitors zijn nu samengevoegd tot één monitor voor alle inwoners van 19 jaar en ouder. De volgende monitor onder volwassenen vindt plaats in 2016. In 2013 start de monitor onder leerlingen in het voortgezet onderwijs (Emovo). De gezondheidsmonitor onder (ouders van) kinderen van 0-12 jaar start naar verwachting in 2015. In Drechterland hebben 819 inwoners van 19 jaar en ouder een gezondheidsvragenlijst ingevuld Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte steekproef). In het najaar van 2012 zijn 1.500 mensen uit de gemeente Drechterland gevraagd om mee te doen aan de gezondheidsmonitor en hebben 819 mensen de vragenlijst ingevuld op papier of via internet (respons 55%). Vooraf was uitgegaan van een respons van 50%. Resultaten zijn representatief voor alle inwoners van Drechterland Het aantal mensen in de steekproef is groot genoeg om in iedere gemeente voor de leeftijdsgroepen 19-65 jaar en 65+ betrouwbare cijfers te berekenen. Bij de analyses is gecorrigeerd voor eventuele verschillen in leeftijd, geslacht en herkomst tussen de ondervraagden en alle inwoners. Daarmee zijn de resultaten representatief voor alle 11.618 inwoners van 19-65 jaar en 3.096 inwoners van 65 jaar en ouder in Drechterland. De absolute aantallen in de tabellen zijn een indicatie van het aantal inwoners dat te maken heeft met een bepaald gezondheidsprobleem. Op weg naar wijkcijfers Gemeenten en zorgorganisaties hebben steeds meer behoefte aan informatie over de gezondheidstoestand op wijk- of zelfs buurtniveau. Om betrouwbare wijkcijfers te berekenen zou het aantal mensen in de steekproef van de gezondheidsmonitor echter veel groter moeten zijn. Verschillende organisaties zijn daarom bezig met het ontwikkelen van statistische modellen waarmee schattingen op wijk- of buurtniveau kunnen worden berekend. Zodra het mogelijk is om betrouwbare wijkschattingen te berekenen, zullen deze gepubliceerd worden in onze digitale gezondheidsatlas. Meer resultaten op www.gezondnhn.nl Meer resultaten van de Gezondheidsmonitor 2012 vindt u binnenkort in onze digitale gezondheidsatlas op www.gezondnhn.nl. U vindt daar bijvoorbeeld de cijfers over alle chronische aandoeningen, voor alle andere gemeenten in Noord-Holland Noord en voor de subregio's Kop van Noord-Holland, Noord-Kennemerland en West-Friesland. Naast de gemeenterapporten en het regiorapport verschijnen er ook rapportages waarin de uitkomsten rondom een bepaald thema of doelgroep uitgebreider worden beschreven, zoals uitsplitsing naar kleinere leeftijdsgroepen.

1 Naast de gezondheidsmonitors brengt de GGD Hollands Noorden de gezondheid van de inwoners ook in kaart door middel van andere onderzoeken en bronnen, zoals registraties van de jeugdgezondheidszorg, infectieziektebestrijding en forensische geneeskunde, een monitor van de openbare geestelijke gezondheidszorg, gericht onderzoek en gezondheidsprofielen.

Page 3: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Drechterland

3

1 Gezondheid en ziekte Hoe vaak komt diabetes voor? Hoeveel mensen hebben chronische aandoeningen en voelen zich beperkt in hun functioneren? Zijn er voldoende voorzieningen in huis om ongevallen te voorkomen? En hoe ervaren mensen hun eigen gezondheid? Met deze cijfers krijgt u een eerste indruk hoe het ervoor staat met de gezondheid van de inwoners van Drechterland. Vier op de vijf inwoners ervaren goede gezondheid Ervaren gezondheid is een samenvattend oordeel over alle gezondheidsaspecten die relevant zijn voor de persoon in kwestie. Vaak gaat het om zowel de lichamelijke als geestelijke gezondheid. Mensen met een slechtere ervaren gezondheid hebben, ook wanneer er rekening wordt gehouden met de leeftijd, medische geschiedenis en leefstijl, een groter risico om te overlijden en maken meer gebruik van zorg. In Drechterland ervaart 80% van de ondervraagden hun gezondheid over het algemeen als goed tot zeer goed. In heel Noord-Holland Noord en landelijk is dit 77%. Volwassenen jonger dan 65 jaar ervaren vaker een (zeer) goede gezondheid (84%) dan volwassenen van 65 jaar en ouder (65%). In Drechterland voelen ouderen zich relatief gezonder dan landelijk; in heel Nederland ervaart 61% van de 65-plussers zijn of haar gezondheid als goed tot zeer goed.

53% heeft chronische aandoening(en) In de gezondheidsmonitor is voor 19 verschillende aandoeningen gevraagd of men deze in de afgelopen 12 maanden heeft gehad en of men hiervoor onder behandeling of controle van de huisarts of specialist is geweest. In Drechterland hebben circa 7.700 inwoners (53%) één of meer chronische aandoeningen. Dit is lager dan in heel Noord-Holland Noord (58%) en landelijk (60%). Naarmate de leeftijd stijgt neemt het aantal mensen met een chronische aandoening toe. Van de ondervraagden van 19-65 jaar in Drechterland geeft 46% aan één of meer chronische aandoeningen te hebben tegenover 77% van de ondervraagden van 65 jaar en ouder. Van de inwoners van 19 jaar en ouder in Drechterland is 36% onder behandeling van de huisarts of specialist voor een chronische aandoening (in Noord-Holland Noord en landelijk is dit respectievelijk 42% en 46% van de ondervraagden).

GEZONDHEID EN ZIEKTE Drechterland Noord-Holland Noord

Neder-land

Geschat aantal

% % %

Ervaren gezondheid goed tot zeer goed 19-65 jaar ≥ 65 jaar

9.800 2.000

84 65

81 65

81 61

Eén of meer chronische aandoeningen1 19-65 jaar ≥ 65 jaar

5.300 2.400

46 77

52 79

55 84

Onder behandeling bij arts voor chronische aandoening(en)

19-65 jaar ≥ 65 jaar

3.100 2.200

27 70

35 70

38 78

Diabetes

19-65 jaar ≥ 65 jaar

150 340

1,3 11

3,5 13

3,6 16

Beperkt in mobiliteit, gehoor of gezichtsvermogen

19-65 jaar ≥ 65 jaar

800 600

6,5 20

8,7 25

11 30

Letsel of blessure in laatste 3 maanden 19-65 jaar ≥ 65 jaar

1.100 280

9,1 9,0

11 8,7

- -

Eén of meer voorzieningen in huis om verwondingen te voorkomen

19-65 jaar ≥ 65 jaar

10.000 2.900

86 94

88 91

- -

1 Gevraagd is naar ernstige of hardnekkige aandoeningen van elleboog, pols of hand; aandoeningen van de nek of schouder; astma, COPD; beroerte, hersenbloeding, herseninfarct; chronische eczeem; gewrichtsslijtage van heupen of knieën; chronische gewrichtsontsteking; darmstoornissen langer dan 3 maanden; duizeligheid met vallen; ernstige hartaandoening; hartinfarct; hoge bloeddruk; kanker; migraine of ernstige hoofdpijn; onvrijwillig urine-verlies (incontinentie); psoriasis; ernstige of hardnekkige rugaandoening; suikerziekte; vernauwing bloedvaten in buik of benen.

Page 4: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Gezondheidsmonitor 2012

4

Steeds meer mensen moeten leren leven met chronische aandoeningen De Nationale Commissie Chronisch Zieken heeft al in 1994 chronische aandoeningen gedefinieerd als ‘alle ziekten die niet binnen 6 maanden volledig genezen of te genezen zijn of ziekten waarbij over het algemeen geen uitzicht is op volledige genezing’. Chronische aandoeningen hebben vaak een aanzienlijke ziektelast voor de patiënt en mensen in de omgeving en hangen samen met hoge (zorg)kosten voor de maatschappij. Verwacht wordt dat, door de toegenomen levensverwachting en de verbeteringen in de gezondheidszorg, steeds meer mensen moeten leren leven met chronische aandoeningen en beperkingen. Ook worden veel chronische aandoeningen veroorzaakt of verergerd door een ongezonde leefstijl waaronder roken, te weinig bewegen en ongezonde voeding.

3,4% heeft diabetes In Drechterland hebben circa 500 inwoners (3,4%) diabetes. Dit is lager dan regionaal (5,6%) en landelijk (6,1%). Van de ondervraagden van 19-65 jaar heeft 1,3% diabetes; dit percentage loopt op naar 11% onder inwoners van 65 jaar en ouder. Diabetes is niet de meest voorkomende chronische aandoening (zie tabel). Onder 65-plussers in Drechterland komen hoge bloeddruk (37%) en gewrichtsslijtage van heupen of knieën (32%) het meeste voor; onder inwoners van 19-65 jaar zijn dit migraine (14%) en hoge bloeddruk (10%). 1.400 inwoners beperkt in gehoor, gezichtsvermogen of mobiliteit In Drechterland ervaart 9,5% van de ondervraagden ernstige beperkingen in het gehoor, gezichtsvermogen of de mobiliteit. Dit is lager dan in heel Noord-Holland Noord (12% ) en landelijk (15%). Naarmate de leeftijd stijgt neemt het aantal mensen met een beperking toe, vooral op het gebied van de mobiliteit. Van de ondervraagden van 65 jaar en ouder in Drechterland heeft 16% grote moeite met of is niet in staat tot het lopen van 400 meter aan één stuk, iets van de grond oppakken, of het 10 meter dragen van een voorwerp van 5 kg, zoals een volle boodschappentas. Het volgen of voeren

van een gesprek met één of meer personen kost 6,0% van de 65-plussers grote moeite en 4,4% heeft grote moeite met het lezen van kleine letters of het van dichtbij herkennen van gezichten.

Sportblessures en ongevallen in en rondom het huis meest voorkomende letsels In Drechterland heeft 9,1% van de ondervraagden in de laatste drie maanden een letsel, blessure of vergiftiging opgelopen die medisch behandeld is in het ziekenhuis, op de spoedeisende hulp, bij de huisarts of fysiotherapeut (Noord-Holland Noord 11%). Onder ouderen (65+) in Noord-Holland Noord zijn deze letsels het vaakst ontstaan in of rondom het huis (39%), in het verkeer (10%) en tijdens het sporten (8,2%). Onder volwassenen jonger dan 65 jaar zijn dit achtereenvolgens letsels of blessures tijdens het sporten (26%), in of rondom het huis (21%), tijdens betaald werk (14%) en in het verkeer (8%).

Vijf meest voorkomende chronische aandoeningen in Drechterland naar leeftijd (%). 19-65 jaar 65 jaar en ouder

Migraine/ernstige hoofdpijn Hoge bloeddruk Ernstige aandoening van nek of schouder Ernstige rugaandoening Gewrichtsslijtage van heupen of knieën

14 10 8,2 6,9 6,7

Hoge bloeddruk Gewrichtsslijtage van heupen of knieën Ernstige rugaandoening Diabetes Gewrichtsontsteking

37 32 13 11 8,9

‘Gezondheid gaat om het vermogen van mensen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven’

Machteld Huber, arts en onderzoeker

Page 5: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Drechterland

5

Leeswijzer bij resultaten Voor een aantal onderwerpen is een vergelijking mogelijk met de resultaten van de gezondheidsmonitors in 2006/2007 (volwassenen 19-65 jaar) en 2009 (volwassenen van 65 jaar en ouder). Waar relevant, worden deze vermeld in de tekst. Voor enkele onderwerpen, zoals seksuele gezondheid, zijn geen landelijke cijfers beschikbaar, omdat deze vragen niet door alle GGD-en zijn opgenomen. Wanneer er geen landelijke cijfers vermeld worden in de tabellen, dan zijn deze niet beschikbaar. Soms komen problemen (gelukkig) heel weinig voor of zijn de percentages gebaseerd op een klein aantal mensen dat de vraag heeft beantwoord. Een kleine fluctuatie in het aantal mensen met een probleem heeft dan een grote invloed op het geschatte percentage. Er kunnen dan geen betrouwbare cijfers voor iedere gemeente worden berekend, maar wel regionale cijfers. Wanneer in de tekst gesproken wordt over meer/minder vaak of een toe- of afname, dan zijn dit statistisch significante verschillen; d.w.z. de kans dat de gevonden verschillen op toeval berusten is kleiner dan 5%. Percentages boven de 10% zijn afgerond op hele getallen. Percentages lager dan 10% zijn afgerond op één decimaal. Absolute aantallen zijn afgerond op 10-tallen voor aantallen kleiner dan 1.000 en op 100-tallen voor aantallen groter dan 1.000.

Voorzieningen in en om het huis: kan beter Bijna negen op de tien ondervraagden (Drechterland 87%, Noord-Holland Noord 89%) heeft één of meer voorzieningen in huis om te voorkomen dat hij/zij verwondingen in huis oploopt. Dit geldt zowel voor jongere als oudere volwassenen, maar er zijn grote verschillen naar het soort voorziening en tussen beide groepen (zie grafiek). Rookmelders (71%), goede verlichting bij de trap (54%) en een (tweede) telefoon bij het bed (50%) zijn het vaakst aanwezig.

Volwassenen ouder dan 65 jaar hebben iets minder vaak rookmelders dan mensen jonger dan 65 jaar; 65-plussers hebben vaker handgrepen in het toilet of in de douche/badkamer, antislipmateriaal onder tapijt/kleedjes of in de douche/badkuip en een stevige trapleuning aan beide kanten van de trap. Voor bijna alle voorzieningen geldt dat er nog veel verbetering mogelijk is, bijvoorbeeld het gebruik van antislipmaterialen op riskante plekken zoals de trap, kleedjes en in de douche of badkamer.

Voorzieningen in huis naar leeftijdsgroep in Drechterland (%).

0 20 40 60 80

Antislipmateriaal douche/badkuip

Handgrepen toilet

Handgrepen douche/badkamer

Geen drempels/opstapjes

Antislip/stroeve vloerbedekking op trap

Elektrische snoeren vastgezet

Stevige trapleuning beide kanten

Rookmelder

(Tweede) telefoon bij bed

Goede verlichting bij trap

Antislip onder tapijt/kleedjes

19-65 jaar 65 jaar en ouder

Page 6: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Gezondheidsmonitor 2012

6

2 Psychosociale gezondheid Mensen die zich mentaal fit voelen zijn productiever, hebben betere relaties met anderen en kunnen beter omgaan met tegenslagen. Daarentegen kunnen psychosociale problemen, zoals eenzaamheid en depressie elkaar versterken en leiden tot gezondheidsproblemen, psychische stoornissen en (gedachten aan) zelfdoding. Traumatische gebeurtenissen, zoals huiselijk geweld, overlijden van naasten, echtscheiding, werkloosheid etc. verhogen het risico op psychosociale problemen. Steeds meer ouderen voelen zich eenzaam Eenzaamheid is het ervaren verschil tussen de sociale contacten die iemand wenst en de sociale contacten die iemand heeft en is gemeten met de 11-item vragenlijst van de Jong-Gierveld. Van alle inwoners van 19 jaar en ouder in Drechterland voelt 36% zich eenzaam: 30% matig en 5,7% (zeer) ernstig eenzaam. De cijfers in Drechterland wijken niet significant af van de regionale en landelijke cijfers (Noord-Holland Noord 32% matig en 6,5% (zeer) ernstig eenzaam; landelijk 30% matig en 8,3% (zeer) ernstig eenzaam). Landelijk en regionaal voelen ouderen (65-plussers) zich vaker eenzaam dan inwoners jonger dan 65 jaar. Ook in Drechterland voelen 65-plussers zich vaker eenzaam (40%) dan volwassenen jonger dan 65 jaar (35%). Vergeleken met de resultaten van de vorige gezondheidmonitors is het percentage mensen van 19-65 jaar in Drechterland dat zich eenzaam voelt gelijk gebleven (36% in 2007). Het aandeel ouderen (65+) in Drechterland dat zich eenzaam voelt is wel significant gestegen van 33% in 2009 naar 40% (zie grafiek). Ook in Noord-Holland Noord is het aandeel 65-plussers dat zich eenzaam voelt gestegen van 38% in 2009 naar 43% nu.

Meer risico op depressie of angststoornis onder inwoners jonger dan 65 jaar Angst en depressie klachten zijn gemeten met de Kessler Psychological Distress Scale (K10). Op basis van de totaalscore wordt berekend of mensen een matig of hoog risico lopen op een depressie of angststoornis. Mensen met een matig risico kunnen hun psychische klachten waarschijnlijk zelf oplossen met een zelfhulpprogramma. Mensen met een hoog risico hebben professionele hulp nodig voor hun klachten. Van de inwoners van 19 jaar en ouder in Drechterland heeft 34% een matig risico op een depressie of angststoornis en 1,7% een hoog risico. De cijfers in Drechterland verschillen niet significant van heel Noord-Holland Noord (33% matig en 4,1% hoog risico), maar zijn lager dan landelijk (34% matig en 5,7% hoog risico). Volwassenen jonger dan 65 jaar in Drechterland hebben vaker een matig tot hoog risico op een depressie of angststoornis (38%) dan 65-plussers (30%). Dezelfde trend zien we regionaal en landelijk. Vergeleken met de resultaten van de vorige gezondheidsmonitors is het percentage 19-65 jarigen met een matig of hoog risico op een depressie of angststoornis in Drechterland gestegen van 30% in 2007 naar 38%. Het percentage 65-plussers in Drechterland met een risico op een depressie of angststoornis is vergelijkbaar (33% in 2009, nu 30%, zie grafiek).

Ontwikkeling psychosociale problemen in Drechterland.

0

10

20

30

40

50

eenzaam angst endepressie

huiselijkgeweld

19-65 jaar

%

2007 2012

0

10

20

30

40

50

eenzaam angst endepressie

huiselijkgeweld

65 jaar en ouder

%

2009 2012

Page 7: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Drechterland

7

PSYCHOSOCIALE GEZONDHEID Drechterland Noord-

Holland Noord

Neder- land

Geschat aantal

% % %

Matig eenzaam

19-65 jaar ≥ 65 jaar

3.400 1.100

29 37

31 37

29 37

(Zeer) ernstig eenzaam 19-65 jaar ≥ 65 jaar

710 120

6,1 3,8

6,5 6,7

8,3 8,7

Matig risico op angst en depressie 19-65 jaar ≥ 65 jaar

4.200 900

36 29

33 30

34 34

Hoog risico op angst en depressie 19-65 jaar ≥ 65 jaar

210 40

1,8 1,3

4,5 2,5

6,0 4,3

Overspannen, depressief of angstig 19-65 jaar ≥ 65 jaar

2.100 340

18 11

21 13

- -

Onder behandeling bij arts voor overspannenheid, depressiviteit of angststoornis

19-65 jaar ≥ 65 jaar

1.000 150

9,0 4,7

9,6 5,8

- -

Ooit slachtoffer huiselijk geweld 19-65 jaar ≥ 65 jaar

1.300 100

11 3,1

10 5,4

8,4 3,8

Afgelopen 12 maanden serieuze gedachte over zelfdoding

19-65 jaar ≥ 65 jaar

560 20

4,8 0,8

5,8 2,6

- -

Bijna één op de zes inwoners heeft last van depressiviteit en stress In de gezondheidsmonitor van Noord-Holland Noord is voor 3 psychische aandoeningen en klachten gevraagd of men deze in de afgelopen 12 maanden heeft gehad en of men hiervoor onder behandeling of controle van de huisarts of specialist is geweest. In Drechterland hebben naar schatting 2.400 mensen (17%) last van depressiviteit, een angststoornis of overspannenheid/nervositeit/stress en 8,1% van alle inwoners is hiervoor bij de huisarts of medisch specialist geweest. In heel Noord-Holland Noord is dit respectievelijk 20% en 8,8%. Inwoners van 19-65 jaar in Drechterland hebben vaker last van psychische klachten en aandoeningen (18%) dan 65-plussers (11%). De meest voorkomende klachten zijn overspannenheid/nervositeit/stress (16% onder inwoners 19-65 jaar en 7,4% onder 65-plussers).

3,9% denkt wel eens aan zelfdoding Van de inwoners van 19 jaar en ouder in Drechterland heeft 3,9% de afgelopen 12 maanden wel eens serieus gedacht over zelfdoding (Noord-Holland Noord 5,1%). In Noord-Holland Noord denken inwoners van 19-65 jaar significant vaker (5,8%) aan zelfdoding dan 65 plussers (2,6%). Ook in Drechterland is er een significant verschil tussen inwoners jonger en ouder dan 65 jaar (4,8% versus 0,8%). Van alle ondervraagden in Noord-Holland Noord, die er de afgelopen 12 maanden wel eens serieus over gedacht hebben om een einde te maken aan hun leven, hebben 18 personen (5%) ook daadwerkelijk een poging gedaan om een einde te maken aan hun leven (13 personen in de leeftijd van 19-65 jaar en 5 personen van 65 jaar en ouder).

Page 8: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Gezondheidsmonitor 2012

8

9,3% ooit slachtoffer huiselijk geweld Huiselijk geweld kan bestaan uit fysiek geweld, seksueel geweld, psychisch of emotioneel geweld of een combinatie hiervan. In Drechterland geeft 9,3% van de inwoners van 19 jaar en ouder aan ooit slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld. Dit is vergelijkbaar met heel Noord-Holland Noord (9,2%) en hoger dan landelijk (7,2%). In Noord-Holland Noord heeft het huiselijk geweld in de meeste gevallen (78%) langer dan vijf jaar geleden plaatsgevonden. Bij 9% van de slachtoffers van huiselijk geweld vond dit plaats in het afgelopen jaar en bij 13% tussen de één en vijf jaar geleden. Jongere volwassenen rapporteren vaker huiselijk geweld Landelijk en in Noord-Holland Noord geven inwoners van 19-65 jaar significant vaker aan ooit slachtoffer geweest te zijn van huiselijk geweld dan 65-plussers. Ook in Drechterland zien we dezelfde trend: van de inwoners van 19-65 jaar geeft 11% aan ooit slachtoffer te zijn

geweest van huiselijk geweld en van de 65-plussers is dit 3,1%. Vergeleken met de resultaten van de vorige gezondheidmonitors is het percentage inwoners van 19-65 jaar in Drechterland dat ooit te maken heeft gehad met huiselijk geweld gestegen van 6,9% in 2007 naar 11%. Het aandeel 65-plussers dat ooit te maken heeft gehad met huiselijk geweld is niet significant veranderd (2,3% in 2009 en 3,1% nu). Psychisch geweld en huiselijk geweld door (ex-) partner worden meest genoemd De meest genoemde vormen van huiselijk geweld in Noord-Holland Noord zijn psychisch geweld (72%) en lichamelijk geweld (60%), gevolgd door seksueel misbruik (17%) en ongewenste seksuele toenadering (16%). De verschillen tussen de leeftijdsgroepen (19-65 jaar en 65+) zijn klein. De ex-partner is bij de ondervraagden van 19-65 jaar de meest genoemde dader, gevolgd door een stiefouder. Bij de oudere volwassenen worden de partner en ex-partner het vaakst genoemd als (zie tabel).

Meest genoemde daders van huiselijk geweld in Noord-Holland Noord (%). 19-65 jaar 65 jaar en ouder

Ex-partner Stiefouder Partner Anderen Andere familie

39 34 13 12 10

Partner Ex-partner Stiefouder Anderen Andere familie

35 33 22 11 11

Page 9: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Drechterland

9

3 Alcohol, roken en drugs Genotmiddelen hebben negatieve effecten op bijna alle organen van het menselijk lichaam. Daarnaast hebben alcohol en drugs ook ontremmende en verdovende effecten, wat kan leiden tot verkeersongelukken, overlast en agressie. Hoe eerder iemand stopt of mindert met genotmiddelen, hoe groter de kans dat voortijdige sterfte en aandoeningen kunnen worden voorkomen. De laatste jaren is in Noord-Holland Noord veel aandacht besteed aan het verminderen van alcoholgebruik door preventie, regelgeving en handhaving. Alcohol meest gebruikte genotmiddel In Drechterland drinkt 88% van de inwoners van 19 jaar en ouder wel eens alcohol. Dit is vergelijkbaar met Noord-Holland Noord (87%), maar hoger dan landelijk (82%). Ouderen (65+) drinken minder vaak (82%) alcohol dan volwassenen jonger dan 65 jaar (90%). De meest populaire dranken zijn wijn (67%) en bier (59%), gevolgd door jenever (26%), likeur (20%), mixdrankjes (18%) en licht alcoholische drankjes (10,0%). Meeste mensen drinken thuis en in restaurant De meest genoemde locaties waar alcohol wordt gedronken zijn: thuis met anderen (77%), bij anderen thuis (75%), in een restaurant (80%), in een café of uitgaanseetgelegenheid (61%), alleen thuis (34%) en bij een sportclub/vereniging (23%). Volwassenen van 65 jaar en ouder in Drechterland drinken vaker alleen thuis (56%) dan volwassenen jonger dan 65 jaar (29%). Volwassenen jonger dan 65 jaar drinken vaker in een café of uitgaanseetgelegenheid (67%) en bij een sportclub/vereniging (24%) dan 65-plussers (respectievelijk 25% en 18%). Meer zware drinkers dan regionaal Bijna één op de acht volwassenen in Drechterland (17%) is een zware drinker; dat wil zeggen dat mannen minstens één keer in de week zes of meer glazen alcoholhoudende drank drinken en vrouwen vier of meer glazen. Het percentage zware drinkers in Drechterland is hoger dan in heel Noord-Holland Noord (13%) en landelijk (10%). Volwassenen van 65 jaar en ouder zijn minder vaak zware drinkers (7,1%) dan volwassenen jonger dan 65 jaar (19%).

Vergeleken met de resultaten van de vorige gezondheidsmonitors lijkt het percentage zware drinkers onder inwoners van 19-65 jaar in de regio te dalen: van 18% in 2006/2007 naar 14%. In Drechterland is het percentage zware drinkers niet significant veranderd (22% in 2007 en 19% nu). Enige voorzichtigheid is echter op zijn plaats, omdat de vraagstellingen van de huidige en de vorige monitor niet exact vergelijkbaar zijn. Eén op de acht inwoners is overmatige drinker Van de ondervraagden in Drechterland is 12% een overmatige drinker; dat wil zeggen gemiddeld meer dan 21 glazen alcohol per week voor mannen en meer dan 14 glazen per week voor vrouwen. De cijfers in Drechterland verschillen niet significant van heel Noord-Holland Noord (10%), maar zijn hoger dan landelijk (8,4%). Inwoners jonger dan 65 jaar zijn vaker overmatige drinkers (13%) dan inwoners ouder dan 65 jaar (7,0%). Vergeleken met de resultaten van de vorige gezondheidsmonitor is het percentage overmatige drinkers onder inwoners van 65 jaar en ouder in Drechterland niet veranderd (was 6,8% in 2009). In heel Noord-Holland Noord lijkt dit percentage wel te dalen (van 12% naar 8,5%). Ook hier is voorzichtigheid geboden, omdat de vraagstellingen van de huidige en de vorige monitor niet exact vergelijkbaar zijn.

Page 10: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Gezondheidsmonitor 2012

10

ALCOHOL, ROKEN EN DRUGS Drechterland Noord-

Holland Noord

Neder- land

Geschat aantal

% % %

Drinkt wel eens alcohol 19-65 jaar ≥ 65 jaar

10.400 2.500

90 82

88 83

84 77

Zware drinker 19-65 jaar ≥ 65 jaar

2.200 220

19 7,1

14 7,2

12 5,8

Overmatige drinker 19-65 jaar ≥ 65 jaar

1.500 220

13 7,0

10 8,5

8,4 8,2

Rokers 19-65 jaar ≥ 65 jaar

2.400 460

21 15

25 11

26 13

Zware rokers 19-65 jaar ≥ 65 jaar

310 60

2,7 1,8

3,9 1,5

4,7 2,0

Afgelopen jaar harddrugs (incl. GHB) gebruikt

19-65 jaar ≥ 65 jaar

310 30

2,7 1,1

2,7 0,4

- -

Afgelopen jaar cannabis gebruikt 19-65 jaar ≥ 65 jaar

730 20

6,3 0,8

4,8 0,5

- -

Afgelopen maand cannabis gebruikt 19-65 jaar ≥ 65 jaar

340 10

2,9 0,3

2,6 0,3

- -

Aantal rokers niet gedaald Een vijfde (20%) van de volwassenen in Drechterland rookt en 2,5% is een zware roker (rookt per dag 20 of meer sigaretten). Dit is vergelijkbaar met regionaal (22% rokers en 3,3% zware rokers) en landelijk (23% rokers en 4,1% zware rokers). Inwoners van 65 jaar en ouder in Drechterland roken minder vaak dan inwoners jonger dan 65 jaar. Vergeleken met de resultaten van de vorige gezondheidsmonitors is het percentage rokers onder 65-plussers in heel Noord-Holland Noord gedaald van 15% (2009) naar 11%. Onder inwoners van 19-65 jaar is het aandeel rokers in de regio gedaald van 28% (2006/2007) naar 25%. In Drechterland is aantal rokers onder inwoners van 19-65 jaar niet significant gedaald (van 22% in 2007 naar 21%). Het percentage rokers onder 65-plussers is ook niet gedaald (zowel in 2009 als nu 15%). Meest gebruikte drug is cannabis In de monitor is voor verschillende soorten soft- en harddrugs gevraagd of men deze in de afgelopen maand of jaar gebruikt heeft. Harddrugs zijn volgens de wet gevaarlijker dan

softdrugs. In werkelijkheid is de grens tussen harddrugs en softdrugs niet zo gemakkelijk te trekken. Sinds 2012 wordt GHB ook als een harddrug beschouwd. 2,4% van de inwoners van 19 jaar en ouder in Drechterland heeft in het afgelopen jaar wel eens harddrugs (inclusief GHB) gebruikt. Dit is vergelijkbaar met regionaal (2,2%). De ondervraagde inwoners van 65 jaar en ouder in Drechterland geven aan (bijna) geen harddrugs en softdrugs te hebben gebruikt. In de vier weken voorafgaand aan het onderzoek heeft 2,4% van alle volwassenen van 19 jaar en ouder in Drechterland cannabis gebruikt (Noord-Holland Noord 2,1%) en 5,2% heeft in het afgelopen jaar wel eens cannabis gebruikt (Noord-Holland Noord 3,9%). Vergeleken met de resultaten van de vorige monitor in 2007 is het percentage inwoners van 19-65 jaar in Drechterland dat in het afgelopen jaar wel eens cannabis heeft gebruikt gestegen van 0,5% naar 6,3%. Ook het percentage inwoners van 19-65 jaar dat in de afgelopen maand cannabis of in het afgelopen jaar wel eens harddrugs heeft gebruikt is gestegen (cijfers in 2007 waren respectievelijk 1,6% en 0%).

Page 11: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Drechterland

11

4 Overgewicht en beweging Overgewicht hangt samen met tal van lichamelijke en ook psychische gezondheidsproblemen, zoals hart- en vaatziekten, diabetes en depressie. Het aantal mensen met overgewicht in Nederland is gestegen van 33% in 1981 naar 48% in 2011. Het percentage mensen met ernstig overgewicht (obesitas) verdubbelde van 5% naar 11%. Overgewicht ontstaat door een combinatie van te veel eten en te weinig bewegen en neemt toe in een omgeving die mensen hiertoe stimuleert, de zogenoemde obesogene samenleving. Aantal inwoners met overgewicht gelijk gebleven Van de inwoners van 19 jaar en ouder in Drechterland heeft 45% overgewicht; 9,3% heeft ernstig overgewicht of obesitas. Het gaat in totaal om 6.600 mensen met overgewicht. Het percentage mensen met overgewicht is vergelijkbaar met heel Noord-Holland Noord (47% overgewicht; 11% obesitas) en landelijk (48% overgewicht; 13% obesitas). Overgewicht neemt toe naarmate de leeftijd stijgt. Vergeleken met de resultaten van de vorige gezondheids-

monitors onder inwoners van 19-65 jaar in 2007 en onder 65-plussers in 2009 is het aandeel mensen met overgewicht of obesitas in Drechterland niet significant veranderd (zie ook grafiek). In heel Noord-Holland Noord is het aandeel mensen van 19-65 jaar met overgewicht licht gestegen van 43% in 2006/2007 naar 45% nu en het aandeel mensen met overgewicht onder 65-plussers gelijk gebleven (56% in 2009 en 55% nu).

Ontwikkeling overgewicht (BMI ≥ 25) en obesitas (BMI ≥ 30) in Drechterland.

0

10

20

30

40

50

60

overgewicht obesitas19-65 jaar

%

2007 2012

0

10

20

30

40

50

60

overgewicht obesitas65 jaar en ouder

%

2009 2012

OVERGEWICHT EN BEWEGING Drechterland Noord-

Holland Noord

Neder- land

Geschat aantal

% % %

Overgewicht (incl. obesitas)1 19-65 jaar ≥ 65 jaar

4.800 1.800

41 59

45 55

46 59

Obesitas1 19-65 jaar ≥ 65 jaar

1.000 340

8,8 11

11 13

12 16

Voldoet aan NNGB 19-65 jaar ≥ 65 jaar

7.900 2.300

68 74

68 73

65 69

Voldoet aan Fitnorm 19-65 jaar ≥ 65 jaar

2.900 1.500

25 48

22 50

20 43

Voldoet aan NNGB en/of Fitnorm 19-65 jaar ≥ 65 jaar

8.200 2.400

71 77

70 75

67 71

Lid sportvereniging 19-65 jaar ≥ 65 jaar

4.600 900

39 30

36 24

- -

1 De mate van overgewicht is vastgesteld met de Body Mass Index (BMI). Dit is een algemeen aanvaarde maat voor het bepalen van overgewicht. De BMI wordt berekend door het gewicht van iemand (in kilo’s) te delen door zijn lengte in het kwadraat (in meters). Bij een BMI <18,5 heeft een volwassene ondergewicht, bij een BMI van 18-25 een gezond gewicht, bij een BMI van 25-30 matig overgewicht en bij een BMI ≥ 30 is er sprake van ernstig overgewicht of obesitas.

Page 12: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Gezondheidsmonitor 2012

12

Beweegnormen De mate waarin mensen bewegen is gemeten met de SQUASH vragenlijst. In deze lijst is gevraagd naar de frequentie, duur en intensiteit van verschillende lichamelijke activiteiten, waaronder woon-werkverkeer, activiteiten op het werk of school, huishoudelijke activiteiten, vrije tijd en sportbeoefening. Vervolgens is, op basis van leeftijdsspecifieke waarden voor energieverbruik, berekend of men gemiddeld genomen voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB): minimaal 5 dagen per week 30 minuten of meer matig intensief bewegen. De NNGB houdt echter geen rekening met mensen die een paar keer per week zwaar intensief bewegen en de rest van de week niets doen, terwijl deze mensen wel gezond bezig zijn. Bijvoorbeeld mensen die drie keer per week een uur sporten. Daarvoor is de fitnorm geïntroduceerd: om aan deze norm te voldoen moet men 3 keer per week minimaal 20 minuten zwaar intensief bewegen. Tot slot is berekend welke mensen voldoen aan tenminste één van beide normen. Zeven op de tien inwoners bewegen voldoende Van de ondervraagden in Drechterland voldoen zeven op de tien mensen (69%) aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB). Dit is vergelijkbaar met heel Noord-Holland Noord (69%) en hoger dan landelijk (66%). Drie op de tien inwoners in Drechterland (30%) voldoen aan de fitnorm en bewegen minimaal drie keer per week 20 minuten of meer zwaar intensief. Dit is vergelijkbaar met de regio (28%) en hoger dan landelijk (24%). Het percentage inwoners dat voldoet aan tenminste één van beide normen is met 72% nauwelijks hoger dan het percentage inwoners dat voldoet aan de NNGB. Datzelfde zien we ook bij de regionale en landelijke fitheidscijfers (respectievelijk 71% en 68%). Van de mensen die voldoen aan de fitnorm voldoet 94% ook aan de NNGB; dit lijken dus mensen te zijn die al een actiever beweegpatroon hebben of wellicht door de fitheidsactiviteiten gestimuleerd worden om ook op andere momenten meer te gaan bewegen.

Ouderen voldoen vaker aan de fitnorm Inwoners van 65 jaar en ouder in Drechterland voldoen vaker aan de beweegnormen dan inwoners van 19-65 jaar. Vooral het verschil op de fitnorm valt op: 65-plussers bewegen meer dan twee keer zo vaak zwaar intensief dan jongere volwassenen. Dit verschil lijkt vooral te worden verklaard doordat 65-plussers bijna twee keer zo vaak activiteiten in hun vrije tijd verrichten, zoals wandelen, fietsen, tuinieren en klussen, waarin ze, volgens de leeftijdsspecifieke normen voor energieverbruik, matig tot zeer intensief bewegen. Bijna één op de vier is lid van sportvereniging Van de ondervraagden in Drechterland zegt 37% lid te zijn van een sportvereniging (Noord-Holland Noord 33%). Dit percentage daalt van 39% onder inwoners van 19-65 jaar naar 30% onder 65-plussers.

Page 13: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Drechterland

13

5 Seksuele gezondheid Maatschappelijke normen zijn van grote invloed op seksueel gedrag. Nederland heeft in vergelijking met veel landen een tolerante houding ten aanzien van seksualiteit, maar van mensen die seksueel actief zijn, wordt verwacht dat ze dit veilig doen. Door onveilig vrijen vergroten mensen het risico op het krijgen van een seksueel overdraagbare aandoening (SOA). Hoe denken de inwoners van Noord-Holland Noord over homoseksualiteit, hoe veilig vrijen ze en hoeveel mensen hebben wel eens een SOA-test laten doen? Zeven op de tien volwassenen is seksueel actief Van de ondervraagden in Drechterland is 70% seksueel actief, dat wil zeggen dat hij/zij in het afgelopen half jaar geslachtsgemeenschap heeft gehad (Noord-Holland Noord 66%). Ouderen (65+) hebben veel minder vaak (37%) geslachtsgemeenschap dan inwoners jonger dan 65 jaar (79%). De meerderheid van de seksueel actieve volwassenen heeft een vaste partner: 4,4% van de ondervraagden in Drechterland geeft aan in het afgelopen half jaar met twee of meer verschillende personen geslachtsgemeenschap te hebben gehad (Noord-Holland Noord 4,2%). Inwoners jonger dan 65 jaar hebben vaker meer dan één sekspartner (5,1%) dan inwoners ouder dan 65 jaar (1,6%). Meerderheid vrijt veilig Van de seksueel actieve volwassenen in Drechterland heeft 5,6% in het afgelopen half jaar onveilig gevreeën (Noord-Holland Noord 4,9%). Dit betekent dat zij een korte relatie (< drie maanden) of losse partners hebben waarin ze nooit of meestal geen condoom gebruiken. Volwassenen jonger dan 65 jaar vrijen vaker onveilig dan volwassenen ouder dan 65 jaar (5,2% versus 1,4%; cijfers heel Noord-Holland Noord). Van de mensen die onveilig vrijen heeft 88% zich in de laatste zes maanden niet laten testen op SOA of HIV en 12% wel. 9,2% had ooit behoefte aan professionele hulp Eén op de elf volwassenen in Drechterland (Noord-Holland Noord 11%) heeft ooit in zijn of haar leven behoefte gehad aan professionele hulp, steun of advies in verband met problemen rond het seksueel functioneren en 4,5% van alle ondervraagden in Drechterland heeft contact gehad met een professionele zorgverlener of arts

vanwege problemen met het seksueel functioneren (Noord-Holland Noord 6,6%). Eén op de vijf volwassenen heeft zich ooit laten testen op SOA of HIV In Drechterland heeft 19% van de ondervraagden zich ooit op een SOA of op HIV laten testen. Dit verschilt niet significant van heel Noord-Holland Noord (23%). Inwoners jonger dan 65 jaar hebben zich veel vaker laten testen (23%) dan 65-plussers (5,4%). Ruim de helft (55%) heeft dit laten doen in het kader van een uitgebreid lichamelijk onderzoek of een standaardprocedure zoals bij bloeddonatie, zwangerschap, een levensverzekering of hypotheek. De belangrijkste locaties waar inwoners van Noord-Holland Noord zich laten testen zijn achtereenvolgens de huisarts (48%), de GGD (17%), een SOA-polikliniek van het ziekenhuis (7,7%), en thuis met een zelftest (0,5%). Nog eens 27% van de mensen die zich ooit hebben laten testen noemde andere locaties, zoals de bloedbank, de verloskundige of de afdeling gynaecologie van een ziekenhuis. Eén op de vijf geteste volwassenen heeft SOA In Noord-Holland Noord is bij 22% van de personen die ooit getest zijn op SOA of HIV een SOA gevonden. Bij 91% van de mensen bij wie een SOA is gevonden, is dit langer dan een jaar geleden. Bij 0,3% is HIV gevonden. In alle gevallen is dit langer dan een jaar geleden. De SOA’s die het meest gevonden werden zijn chlamydia (54%), gonorroe (15%) en genitale wratten (14%). Bij jongere volwassenen is vaker chlamydia en herpes genitalis gevonden, bij ouderen vaker gonorroe en syfilis (zie tabel).

Page 14: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Gezondheidsmonitor 2012

14

Gevonden SOA’s1 in Noord-Holland Noord (%). 19-65 jaar 65 jaar en ouder

Chlamydia Genitale wratten Gonorroe Herpes genitalis Schaamluis Syfilis

55 15 14 9,6 6,1 1,5

Chlamydia Gonorroe Schaamluis Syfilis Genitale wratten Herpes genitalis

35 30 14 7,3 5,3 5,3

1 Betreft alleen mensen die ooit getest zijn en bij wie een SOA werd gevonden. Meer ouderen doen geen uitspraak over hun seksuele voorkeur Van de ondervraagden in Drechterland geeft 95% aan dat ze heteroseksueel zijn, 2,6% heeft een homoseksuele, lesbische of biseksuele voorkeur en 2,1% wil de vraag niet beantwoorden. Dit verschilt niet significant van heel Noord-Holland Noord (respectievelijk 94%, 3,0% en 3,0%). In de regio geven inwoners van 65 jaar en ouder minder vaak aan dat zij homoseksueel, lesbisch of biseksueel zijn (1,9%) dan inwoners jonger dan 65 jaar (3,2%). Ook willen 65-plussers de vraag over seksuele voorkeur vaker niet beantwoorden (7,0%) dan volwassenen jonger dan 65 jaar (1,9%). Mogelijk omdat zij de vraag onbehoorlijk vinden of niet voor hun seksuele voorkeur durven uitkomen. Ouderen meer moeite met homoseksualiteit 29% van de volwassenen in Drechterland vindt homoseksualiteit niet normaal; dat wil zeggen een beetje raar (23%), erg raar (2,9%) of verkeerd

(3,6%). Dit is vergelijkbaar met heel Noord-Holland Noord (28% vindt homoseksualiteit niet normaal). Oudere volwassenen (65+) vinden homoseksualiteit vaker niet normaal (42%) dan volwassenen jonger dan 65 jaar (26%). Bijna één op de vijf vrouwen wil graag zwanger worden of is nu zwanger In Noord-Holland Noord geeft 5,3% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd aan ten tijde van het invullen van de vragenlijst zwanger te zijn en 14% wil het komende jaar graag zwanger worden. Het gaat naar schatting om ruim 5.000 vrouwen in de regio die nu zwanger zijn en 13.000 vrouwen die het komende jaar zwanger willen worden. In het afgelopen jaar is 2,2% van alle vrouwen in de vruchtbare leeftijd ongepland zwanger geworden (circa 2.000 vrouwen) en heeft 0,3% van alle vrouwen in de vruchtbare leeftijd een abortus laten doen voor een ongeplande zwangerschap (circa 300 vrouwen).

SEKSUELE GEZONDHEID Drechterland Noord-

Holland Noord

Neder- land

Geschat aantal

% % %

Geslachtsgemeenschap in laatste 6 maanden

19-65 jaar ≥ 65 jaar

9.200 1.100

79 37

75 32

- -

Twee of meer sekspartners in laatste 6 maanden

19-65 jaar ≥ 65 jaar

590 50

5,1 1,6

5,2 0,7

- -

Ooit behoefte aan professionele hulp i.v.m. seksuele problemen

19-65 jaar ≥ 65 jaar

1.100 250

9,5 8,0

12 8,7

- -

Ooit contact met hulpverlening i.v.m. seksuele problemen

19-65 jaar ≥ 65 jaar

490 170

4,2 5,6

6,5 6,8

- -

Ooit getest op SOA of HIV 19-65 jaar ≥ 65 jaar

2.700 170

23 5,4

28 3,8

- -

Homoseksueel, lesbisch of biseksueel 19-65 jaar ≥ 65 jaar

340 40

2,9 1,3

3,2 1,9

- -

Homoseksualiteit beetje raar tot verkeerd

19-65 jaar ≥ 65 jaar

3.000 1.300

26 42

26 36

- -

Page 15: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Drechterland

15

6 Milieu en omgeving Een prettige woon- en leefomgeving draagt bij aan het welbevinden van mensen. Ontevredenheid, gevoelens van onveiligheid en hinder kunnen leiden tot bezorgheid, stress en gezondheidsverlies, zoals een verhoogde bloeddruk, slaapproblemen, luchtwegklachten en hart-en vaatziekten. In de gezondheidsmonitor wordt de subjectieve beleving van milieufactoren gemeten. Voor de objectieve meting van deze factoren bestaan andere beoordelingsinstrumenten. Toch is de subjectieve waardering van burgers relevant voor het beleid: ontevredenheid, bezorgdheid en hinder liggen politiek gevoelig. 31% ontevreden over voorzieningen voor jeugd In Drechterland is 3,8% van de volwassenen ontevreden over zijn woning en 6,0% ontevreden over zijn woonomgeving; dat wil zeggen zij geven een rapportcijfer lager dan een 6 op een schaal van 1-10 (in Noord-Holland Noord is dit respectievelijk 4,2% en 6,1%). Als het gaat om het groen en de voorzieningen in de buurt, dan is men het minst tevreden over de voorzieningen voor jongeren (31% geeft een onvoldoende, zie ook grafiek). Aan de inwoners is ook gevraagd om voor vijf stellingen over de sociale samenhang in de buurt (bijvoorbeeld ‘de mensen in mijn buurt helpen elkaar’ en ‘de mensen in mijn buurt zijn te vertrouwen’) aan te geven in hoeverre ze het daar mee eens zijn. Gemiddeld genomen geven inwoners van Drechterland de sociale samenhang in hun gemeente een score van 4,1 op een schaal van 1 ‘helemaal oneens’ tot 5 ‘helemaal eens’, waarbij een score van 4 overeenkomt met een ‘beetje eens’. In heel Noord-Holland Noord is de gemiddelde score voor de sociale samenhang 3,9. Meer mensen voelen zich ’s nachts onveilig In Drechterland voelt 4,4% van de volwassenen zich overdag wel eens onveilig en 17% ’s nachts. De inwoners van Drechterland voelen zich ’s

nachts iets minder vaak onveilig dan inwoners van andere gemeenten in Noord-Holland Noord (20% heeft onveilig gevoel ’s nachts). De verschillen tussen inwoners jonger en ouder dan 65 jaar zijn klein. Vergeleken met de resultaten van de vorige gezondheidsmonitors is het percentage mensen dat zich ’s nachts onveilig voelt in Drechterland toegenomen (19-65 jaar: van 13% in 2007 naar 17%; 65+ van 12% in 2009 naar 16%). Overdag is het percentage mensen dat zich onveilig voelt niet veranderd (65+ van 4,2% in 2009 en 4,5% nu; 19-65 jaar: 4,3% in 2007 en 4,3% nu). Grootste zorgen over verontreinigde grond In Drechterland is 14% van de inwoners bezorgd over de gezondheid vanwege zijn of haar woonsituatie. Dit is vergelijkbaar met heel Noord-Holland Noord (13%). De meeste zorgen maken inwoners van Noord-Holland Noord zich die op verontreinigde grond (42%), in de buurt van zendmasten voor radio/TV of bij antennes voor mobiele telefoons (33%), in de buurt van een vliegveld (26%) of hoogspanningslijnen (23%) wonen. Minder bezorgd zijn mensen die in een drukke straat wonen (17%), en in de buurt van landbouw of tuinbouw, windturbines of bedrijven en industrie wonen (allen 14%).

Ontevreden (rapportcijfer < 6) over groen en voorzieningen in de buurt in Drechterland (%).

0 10 20 30 40 50

Kijkgroen (plantsoenen, straatbomen)

Gebruiksgroen (parken, bos en natuurgebied)

Fiets- en wandelmogelijkheden

Speelmogelijkheden voor kinderen

Voorzieningen voor jongeren

Sportvoorzieningen

Buurthuis/buurtwerk

Activiteitencentra

19-65 jaar 65 jaar en ouder

Page 16: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Gezondheidsmonitor 2012

16

MILIEU EN OMGEVING Drechterland Noord-

Holland Noord

Neder- land

Geschat aantal

% % %

Ontevreden over woning 19-65 jaar ≥ 65 jaar

500 60

4,3 1,8

4,5 3,3

- -

Ontevreden over woonomgeving 19-65 jaar ≥ 65 jaar

780 110

6,7 3,5

6,5 4,5

- -

Onveilig gevoel overdag 19-65 jaar ≥ 65 jaar

500 140

4,3 4,5

5,7 7,0

- -

Onveilig gevoel ‘s nachts 19-65 jaar ≥ 65 jaar

2.000 500

17 16

20 19

- -

Bezorgd over gezondheid vanwege woonsituatie

19-65 jaar ≥ 65 jaar

1.600 480

14 16

13 15

- -

Ernstige geluidshinder 19-65 jaar ≥ 65 jaar

1.100 220

9,4 7,0

13 9,8

- -

Ernstige hinder door stof/roet/rook 19-65 jaar ≥ 65 jaar

630 270

5,4 8,7

6,8 7,2

- -

In Drechterland geeft 0,1% van de ondervraagden aan op verontreinigde grond te wonen, 9,2% in de buurt van zendmasten of antennes, 0% in de buurt van een vliegveld, 1,8% in de buurt van hoogspanningslijnen, 18% in een drukke straat, 81% in de buurt van landbouw of tuinbouw, 6,8% in de buurt van windturbines en 7,8% bij bedrijven en industrie. 8,9% ervaart ernstige geluidshinder In Drechterland wordt 8,9% van de ondervraagden thuis ernstig gehinderd door één of meer geluidsbronnen, d.w.z. een score van 8 of hoger op een schaal van 0 (niet hoorbaar of helemaal niet gehinderd) tot 10 (extreem gehinderd). Dit is minder dan in heel Noord-Holland Noord (12%). Nog eens 36% van de inwoners in Drechterland en 38% in Noord-Holland Noord ervaart lichte tot matige geluidshinder (score van 3 t/m 7).

Volwassenen jonger dan 65 jaar in Drechterland worden vaker gehinderd (38% licht/matig en 9,4% ernstig) dan inwoners ouder dan 65 jaar (28% licht/matig en 7,0% ernstig). De meeste geluidshinder ervaren mensen door wegverkeer (zie grafiek). 6,1% ernstig gehinderd door stof, roet of rook In Drechterland wordt 6,1% van de ondervraagden thuis ernstig gehinderd door stof, roet of rook (Noord-Holland Noord 6,9%). Nog eens 24% van de inwoners in Drechterland (Noord-Holland Noord 23%) ervaart lichte tot matige hinder door stof, roet of rook. Volwassenen jonger dan 65 jaar in Drechterland worden even vaak gehinderd (24% licht/matig en 5,4% ernstig) als inwoners ouder dan 65 jaar (22% licht/matig en 8,7% ernstig). De meeste hinder ervaren mensen door vuurkorven en barbecues (zie grafiek).

Ervaren geluidshinder (links) en hinder door stof, roet of rook (rechts) naar bron in Drechterland (%).

0 10 20 30 40

Wegverkeer

Vliegverkeer

Windturbines

Landbouw en veeteelt

Buren

licht tot matig ernstig

0 5 10 15 20

Wegverkeer

Open haard/ allesbrander

Vuurkorf/ BBQ

Landbouw en veeteelt

licht tot matig ernstig

Page 17: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Drechterland

17

7 Zorg(en) De verwachting is dat door de vergrijzing de zorgbehoefte stijgt. Om het welzijn van mensen te bevorderen en de zorgkosten te beheersen, is het van belang dat mensen zo lang mogelijk actief blijven en zelf de regie houden over hun gezondheid en leven. Een goede eerstelijnszorg, steun van het informele netwerk en vrijwilligerswerk kunnen hierbij een belangrijke rol spelen. Ouderen geven steeds vaker mantelzorg Mantelzorg is onbetaalde zorg die iemand geeft aan een bekende uit de omgeving (zoals de partner, ouders, kind, buren of vrienden) als deze persoon voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is. Deze zorg kan bestaan uit het huishouden doen, wassen en aankleden, gezelschap houden, vervoer, geldzaken regelen, enzovoorts. In Drechterland heeft 16% van alle volwassenen in het afgelopen jaar mantelzorg gegeven (langer dan drie maanden of meer dan acht uur per week); dit is vergelijkbaar met heel Noord-Holland Noord (15%), maar hoger dan landelijk (12%). Inwoners ouder dan 65 jaar in Drechterland lijken vaker mantelzorg te geven dan inwoners jonger dan 65 jaar, maar dit verschil is niet statistisch significant. Van alle mantelzorgers in Noord-Holland Noord voelt 13% zich hierdoor zwaar belast (13% van groep 19-65 jaar en 12% van 65-plussers). Vergeleken met de resultaten van de vorige gezondheidsmonitors is het percentage inwoners van 19-65 jaar in Drechterland dat mantelzorg geeft niet veranderd (van 16% in 2007 naar 15% nu). In heel Noord-Holland Noord is dit percentage licht gedaald (van 16% in 2006/2007 naar 14%). Inwoners van 65 jaar en ouder geven echter wel vaker mantelzorg (18%) dan in 2009 (9,2%). Ook in Noord-Holland Noord is het aandeel inwoners van 65 jaar en ouder dat mantelzorg geeft gestegen van 12% in 2009 naar 16% nu.

32% doet vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk is onbetaald werk dat in georganiseerd verband (zoals sportvereniging, kerkbestuur, school) wordt uitgevoerd. Van de ondervraagden in Drechterland doet 32% vrijwilligerswerk. Dit is vergelijkbaar met heel Noord-Holland Noord (30%). De belangrijkste organisaties waar vrijwilligerswerk voor wordt verricht zijn sport, hobby of culturele organisaties; school, jeugd- en buurthuis of scouting; en kerk of levensbeschouwing (zie tabel). Een derde van alle volwassenen geeft aan bij een andere organisatie vrijwilligerswerk te doen. Genoemd worden collecteren voor verschillende organisaties, bezoeken van en klussen bij ouderen en verstandelijk gehandicapten, het geven van computerles, het rijden op de buurtbus en vluchtelingenwerk. Oudere inwoners hebben andere zorgcontacten dan jongere inwoners In Drechterland heeft 35% van de ondervraagden in de afgelopen 2 maanden en 73% in het afgelopen jaar voor zichzelf contact gehad met de huisarts (persoonlijk of telefonisch consult). In heel Noord-Holland Noord zijn deze cijfers respectievelijk 37% en 74%. Andere zorgverleners waar in het afgelopen jaar vaak contact mee is geweest zijn de tandarts (79% in Drechterland, 80% Noord-Holland Noord), de medisch specialist (33% in Drechterland, 40% Noord-Holland Noord) en paramedici zoals de diëtist, fysiotherapeut, ergotherapeut, logopedist of oefentherapeut (27% in Drechterland, 29% Noord-Holland Noord).

Organisaties waar vrijwilligerswerk wordt gedaan in Noord-Holland Noord (%). 19-65 jaar 65 jaar en ouder

Sport, hobby of cultuur School, jeugd- en buurthuis, scouting Kerk of levensbeschouwing Verzorging, verpleging Vakbond, bedrijfsorganisatie, politieke partij, actiegroep e.d.

50 25 13 6,2 5,9

Sport, hobby of cultuur Kerk of levensbeschouwing Verzorging, verpleging School, jeugd- en buurthuis, scouting Vakbond, bedrijfsorganisatie, politieke partij, actiegroep e.d.

32 27 11 7,6 6,1

Page 18: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Gezondheidsmonitor 2012

18

ZORG Drechterland Noord-

Holland Noord

Neder- land

Geschat aantal

% % %

Mantelzorg gegeven laatste jaar 19-65 jaar ≥ 65 jaar

1.800 600

15 18

14 16

12 13

Vrijwilligerswerk 19-65 jaar ≥ 65 jaar

3.700 1.000

32 33

30 31

- -

Enige tot grote moeite met rondkomen 19-65 jaar ≥ 65 jaar

2.000 310

18 10

23 14

- -

Contact huisarts afgelopen 2 maanden 19-65 jaar ≥ 65 jaar

3.600 1.600

31 52

33 49

- -

Contact huisarts afgelopen jaar 19-65 jaar ≥ 65 jaar

8.100 2.600

70 84

71 82

- -

Contact medisch specialist afgelopen jaar

19-65 jaar ≥ 65 jaar

3.100 1.700

27 56

36 56

- -

Contact tandarts afgelopen jaar 19-65 jaar ≥ 65 jaar

10.000 1.600

86 53

85 61

- -

Contact paramedici afgelopen jaar 19-65 jaar ≥ 65 jaar

3.000 930

26 30

28 31

- -

Contact GGZ of maatschappelijk werk in afgelopen jaar

19-65 jaar ≥ 65 jaar

840 130

7,2 4,1

8,6 4,7

- -

Contact thuiszorg in afgelopen jaar 19-65 jaar ≥ 65 jaar

60 330

0,5 11

1,9 13

- -

Contact overige eerstelijns zorgverleners

19-65 jaar ≥ 65 jaar

1.800 200

15 6,6

20 8,4

- -

6,5% van de inwoners van Drechterland (Noord-Holland Noord 7,7%) heeft in het afgelopen jaar contact gehad met de GGZ (Geestelijke Gezondheidszorg, psycholoog, psychiater of maatschappelijk werk), 2,7% met de thuiszorg (Noord-Holland Noord 4,3%) en 13% met overige zorgverleners (Noord-Holland Noord 17%), zoals de bedrijfsarts, GGD, CJG, verslavingszorg of alternatieve behandelaars. Zowel in Drechterland als in Noord-Holland Noord hebben 65-plussers (veel) vaker contact gehad met de huisarts, de medisch specialist, de thuiszorg en paramedici. Inwoners jonger dan 65 jaar hebben daarentegen meer contact gehad met de GGZ, de tandarts en overige zorgverleners. Jongere inwoners komen moeilijker rond In Drechterland heeft 16% van de ondervraagden het afgelopen jaar enige tot grote moeite gehad om rond te komen van het huishoudinkomen. In Noord-Holland Noord hebben meer mensen moeite gehad met rondkomen (21%). In Drechterland hebben inwoners jonger dan 65 jaar, evenals in heel Noord-Holland Noord,

meer moeite om rond te komen (18% heeft enige tot grote moeite) dan 65-plussers (10%). Mensen die moeite hebben om rond te komen noemen uitgaan (39%), vakantie (33%), kleding (31%) en krant of andere abonnementen (27%) als de vijf belangrijkste terreinen om op te bezuinigen. Minder vaak genoemd worden vrijetijdsbesteding, zoals sport en hobby’s (19%), auto of vervoerskosten (19%), cadeautjes en verjaardagen (19%), stookkosten (17%), telefoneren (16%), voeding (11%), huisvesting en woningreparaties (8,0%), tandartsbezoek (5,8%) en bezoek aan de medisch specialist (2,7%).

Page 19: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

Drechterland

19

8 Trends en conclusies In de gezondheidsmonitor 2012 is over een breed scala van onderwerpen informatie verzameld en waar mogelijk vergeleken met de resultaten van de vorige gezondheidsmonitor. In dit hoofdstuk worden de belangrijkste conclusies en trends voor de gemeente Drechterland samengevat met mogelijke implicaties voor vervolgonderzoek of beleid. Omgaan met chronische aandoening(en) Ruim de helft van de inwoners van Drechterland heeft één of meer chronische aandoeningen. Veel voorkomende aandoeningen zijn hoge bloeddruk, gewrichtsslijtage, aandoeningen van rug, nek of schouder en migraine. Naarmate de leeftijd stijgt neemt het aantal mensen met een chronische aandoening en ernstige beperkingen in gehoor, gezichtsvermogen of mobiliteit toe. Preventie gericht op een gezonde leefstijl en het vergroten van het vermogen om zich aan te passen aan een veranderende gezondheidstoestand kan de ziektelast van chronische aandoeningen beperken. Psychosociale gezondheid zorgelijk Een groot deel van de inwoners van Drechterland voelt zich eenzaam (36%) en/of loopt risico op angst en depressie (36%). Zowel oudere als jongere volwassenen hebben last van psychosociale problemen, hoewel het accent verschilt: 65-plussers voelen zich iets vaker eenzaam en volwassenen van 19-65 jaar lopen meer risico op een depressie of angststoornis. Volwassenen van 19-65 jaar geven ook vaker aan wel eens aan zelfdoding te denken dan inwoners van 65 jaar en ouder. Verder onderzoek is nodig naar de oorzaken van de stijgende tendens, naar risicogroepen en naar de factoren die bijdragen aan de preventie van psychosociale problemen. Deze kennis kan helpen bij het inzetten en ontwikkelen van beleid en interventies. Aantal rokers en alcoholgebruikers stagneert Regionaal en landelijk lijkt het percentage rokers en het aantal mensen dat overmatig alcohol drinkt te dalen. In Drechterland is deze daling minder en het aantal zware drinkers is hoger dan regionaal. Zorgelijk is ook de stijging van het drugsgebruik. Dit ondanks de sterke aandacht voor het terugdringen van het gebruik van genotmiddelen de laatste jaren. De cijfers dienen wel voorzichtig te worden geïnterpreteerd, omdat de vraagstellingen van de huidige en de vorige monitor niet exact vergelijkbaar zijn.

Aantal mensen met overgewicht is gelijk gebleven Nog steeds heeft bijna de helft van de inwoners in Drechterland overgewicht. Dit terwijl de meerderheid van de inwoners (69%) wel voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Dit lijkt er op te duiden dat het stimuleren van meer beweging alleen niet voldoende is om overgewicht terug te dringen en te voorkomen dat overgewicht ontstaat. Meer aandacht voor gezonde voeding en voedselmatiging is ook belangrijk. Tevreden over woon- en leefomgeving De meeste inwoners van Drechterland geven hun woon- en leefomgeving een voldoende en zijn redelijk tevreden over hun buurt. Aandachtspunten zijn de buurtvoorzieningen voor de jeugd en het gevoel van onveiligheid ’s nachts. Meer mensen geven mantelzorg Eén op de zes inwoners van Drechterland geeft meer dan 8 uur per week of langer dan drie maanden mantelzorg aan een bekende uit de omgeving. Eén op de acht mantelzorgers voelt zich hierdoor zwaar belast. Het aandeel 65-plussers dat mantelzorg geeft stijgt. Dit betekent dat de leeftijd van mantelzorgers stijgt. Een goed evenwicht tussen belasting en draagkracht bij deze groep is een aandachtspunt voor beleid.

Page 20: Hoe gaat het met Drechterland? - GGD Hollands Noorden · Voor de monitor zijn door de computer willekeurig inwoners geselecteerd uit de bevolkingsregisters van de gemeenten (een aselecte

20

Referenties Evenblij M. Parel voor een nieuw concept van gezondheid. Mediator, 23 (5), 2012.

GGD Nederland en RIVM. Lokale en Nationale Monitor Gezondheid. www.monitorgezondheid.nl.

GGD Hollands Noorden. Gezondheidspeiling volwassenen 2006 Noord-Kennemerland. Alkmaar, 2007.

GGD Hollands Noorden. Volwassenenenquête 2007 - Kop van Noord-Holland en West-Friesland. Hoorn, 2008.

GGD Hollands Noorden. Gezondheidsenquête ouderen 2009 Noord-Holland Noord. Schagen, 2010.

Jong-Gierveld, J. de & Kamphuis, F.H (1985). The development of a Rasch-type loneliness-scale. Applied Psychological Measurement, 9, 289-299.

Kessler, R.C. et al. (2002). Short screening scales to monitor population prevalences and trends in nonspecific psychological distress. Psychological Medicine, 32, 959-976.

Nationale Commissie Chronisch Zieken. Chronisch zieken aan zet: tussenbalans chronisch ziekenbeleid 1991-1994. Zoetermeer, 1994.

Stivoro. www. stivoro.nl. Voor volwassenen\Feiten en cijfers.

Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, http://www.nationaalkompas.nl.

Colofon Uitgave: GGD Hollands Noorden Grotewallerweg 1 Postbus 324 1740 AH Schagen Auteurs: Mandy van den Brink, Esther Duin,

Bettina de Leeuw den Bouter en Miriam Levijn

Foto's: Nationale beeldbank (omslag en p.12) Kenmerk: KPGV EPI.2013-005 Datum: September 2013 Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de afd. communicatie via 088-01 00 500 of communicatie @ggdhn.nl. Alle cijfers zijn binnenkort ook te vinden in onze digitale gezondheidsatlas op www.gezondnhn.nl. Het rapport is tevens te downloaden via www.ggdhn.nl. Met dank aan alle inwoners die hebben meegedaan aan de gezondheidsmonitor.