HET KLEINSTE

BLAD VAN

NEDERLAND

Thema:

Aandacht

HET KLEINSTEHET KLEINSTEHET KLEINSTE

BLAD VANBLAD VAN

NEDERLANDNEDERLAND

ThemaThema: : : :

AandachtAandachtAandachtAandacht

HET KLEINSTEHET KLEINSTE

NOG EEN NUMMER VANJAARGANG 2

IN DIT NUMMER

Meubels maken met engelengeduldHet oog van AarsmanIs er leven op mars?

VOORWOORDVAN RIJNCONSULTINHOUD

DEQUOTE

INHOUD

DEQUOTE

VOORWOORDVAN RIJNCONSULT

Details maken het verschil, ze maken van een pak een maatpak, van een fotograaf een kunstenaar en van een koper een klant. Op het eerste gezicht misschien onzichtbaar, maar uiteindelijk bepalend.En juist nu lijkt de aandacht voor de details moeilijker vast te houden dan ooit. Alles schreeuwt om aandacht. We worden continu gedwongen keuzes te maken over hoe we onze aandacht zullen moeten gaan verdelen over het enorme aanbod van impulsen. Vaak leveren we daarbij een deel van de aandacht voor de details in ten gunste van tijd en geld op korte termijn. We denken dat een klein verlies van aandacht voor de details slechts een kleine invloed zal hebben op het eindresultaat. We vergeten dan echter dat juist deze details het wezenlijke ver-schil kunnen maken.

De kunst van het aandacht schenken, zo-als Jan van Cuilenburg, hoogleraar Com-municatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam, dat noemt, onderkent dit. Wie aandacht schenkt, krijgt aan-dacht. Ouders van kinderen weten dat maar al te goed: als je wilt dat je kinderen echt naar je luisteren, dan schreeuw en commandeer je niet, maar dan geef je ze warme aandacht, dan luister je naar ze, dan denk je met ze mee.Een organisatie die aandacht heeft voor haar medewerkers, zal eerder produc-ten voortbrengen die met aandacht zijn vervaardigd. Medewerkers die aandacht krijgen, zullen ook eerder aandacht schenken aan klanten. Klanten die aan-dacht krijgen, zullen eerder geneigd zijn om aandacht terug te geven.’t Zijn de kleine dingen die ’t doen; met deze uitgave willen we laten zien dat aan-dacht een wezenlijk verschil maakt.

Marianne van Hoorn

S E N I O R A D V I S E U R

‘We hebben nergens meer tijd voor, doen zoveel mogelijk machinaal om tijd te winnen, en produceren met hoge snelheid om veel geld te maken. Maar de keerzijde is het verlies van aandacht voor zaken die essentieel zijn.’

Piet Hein Eek

3 VOORWOORD

4 AANDACHT IS ESSENTIEEL

6 PASSIE VOOR DETAIL

8 TYPOGRAFISCH TERRORISME

12 FOUTJE EN NOG EEN FOUTJE

14 VITRINE

16 CASES VAN RIJNCONSULT

2 3

AANDACHT IS ESSENTIEELIN ONS JACHTIGE BESTAAN ZIJN WE DE AANDACHT VOOR HET ESSENTIËLE, VOOR DETAILS

DIE ERTOE DOEN, STEEDS MEER KWIJTGERAAKT. EEN ENKELING PROBEERT DAT VERLIES

TE HERSTELLEN. EEN PLEIDOOI VOOR DE WAARDE VAN HET DETAIL.

Ontwerper Piet Hein Eek verkoopt aandacht. De belangrijkste waarde

van zijn sloophouten kasten en meubels ligt besloten in de persoonlijke aandacht die de ontwerper besteedt aan de produc-tie ervan. ‘Mensen zijn gewend aan het hoge tempo van onze consumptiemaatschappij’, zegt Eek in Elle Wonen van oktober 2005. ‘We hebben nergens meer tijd voor, doen zoveel mogelijk machinaal om tijd te win-nen, en produceren met hoge snelheid om veel geld te maken. Maar de keerzijde is het verlies van aandacht voor zaken die essentieel zijn. De waarde “aandacht” zijn we kwijtgeraakt. Dat besef inspireerde mij enorm, waardoor ik de gedachte ging omdraaien en met materialen ging werken die economisch niets meer waard zijn. Zo ontstond mijn natuur- en afval-project, dat uitsluitend is opgebouwd uitrestmateriaal afkomstig van natuur en productieprocessen. Het vergt veel tijd en aandacht om tot een ontwerp te komen. En dat slaat aan. Mensen zien dat er veel arbeidsuren in zitten. Dat is momenteel

waar het voor mij over gaat en waar ik als industrieel vormgever mee bezig ben. Juist omdat iedereen probeert zijn tijd in alle opzichten te beperken, is er blijkbaar behoefte aan producten waarin juist wél veel tijd is gestopt. Je koopt min of meer iemands aandacht.’Eek maakt geen onpersoonlijke mas-saproducten maar unieke producten van waardeloos materiaal. ‘In plaats van de hoeveelheid werk te minimaliseren verwerken we het materiaal met engelen-geduld’, schrijft hij op zijn website. ‘De aandacht voor deze producten is exem-plarisch voor ons werk. De gebruikte materialen zijn ongewoon en bepalend. Hierdoor ontstaan er producten die ook voor mij verrassend zijn. Ik zou nooit het boomstammenstoeltje hebben bedacht als ik zou ontwerpen vanuit mijn traditi-onele gevoel voor schoonheid. Ondanks dat het stoeltje hier niet uit voortkomt voldoet het er wel aan. Het vrije werk heeft dan ook als functie mijn eigen waarheden van me af te schudden en grenzen te verleggen.’

54

‘WE ZIJN

DE WAARDE

“AANDACHT”

KWIJTGERAAKT’

Er is, zoals Piet Hein Eek het zegt, in deze tijd behoefte aan aandacht. Daarom ver-baast het dat die aandacht zo vaak juist ontbreekt. Wat voor moeite kost het nou om, zoals de kok en eigenaar van res-taurant La Belle Auberge in Amstelveen pleegt te doen, de gasten persoonlijk smakelijk eten te wensen en bij vertrek de hand te schudden? Aandacht, zorg en verwennen is waar het om draait in de horeca, maar iedereen kent uit eigen ervaring voorbeelden van ongeïnteres-seerde bediening die van grote hoogte een passieloze prak op tafel kwakt.

Aandacht verraadt passie en of iemand met aandacht zijn werk doet is vaak te

merken aan diens passie voor details. Neem fotograaf Hans Aarsman die ons in zijn onovertroffen Volkskrant-rubriek De Aarsman Collectie – op donderdag – naar foto’s leert kijken. In zijn stukjes leidt hij het oog van de lezer over de foto die ernaast staat en aan het eind van zo’n stukje blijkt zo’n foto veel meer informa-tie te bevatten dan de eerste aanblik deed vermoeden.Bijvoorbeeld die foto van een Ameri-kaanse soldaat in Irak, die in zijn schuil-plaats een helm op een stokje boven een muurtje houdt om de vijand uit de tent te lokken. Aarsman verbaast zich er eerst over dat die oude truc in moderne krijgs-voering nog steeds wordt gehanteerd. Dan voert hij het oog van de krantenle-zer langs verschillende details waarvan het laatste zorgt voor een knaleffect: in de achtergrond is nog net een tweede soldaat zichtbaar, die helmloos in een deuropening zit. De hele foto is in scène gezet, van een vijandelijke dreiging blijkt, althans op het moment dat de foto werd gemaakt, geen sprake te zijn.

PASSIE VOOR DETAILS

76

TYPOGRAFISCH TERRORISME

Grafi sch ontwerper Piet Schreuders kijkt met een vergelijkbare opmerk-

zaamheid om zich heen. En daarbij ergert hij zich vaak aan de onachtzaamheid van veel van zijn collega’s of erger nog, van mensen die denken dat ze zonder hulp van een specialist wel een paar letters op een rij kunnen zetten. In zijn boekje ‘Voor verbetering vatbaar’ (Uitgeverij De Buitenkant, 2002) liet de meester zien hoe het wel moet door tientallen voor-beelden van ‘typografi sch terrorisme’ eigenhandig – in photoshop – te ver-beteren. Die exercitie laat zien hoeveel verschil het maakt als letters met een beetje meer aandacht en gevoel op papier of gevel worden gezet. Schreuders zet letters recht, brengt betere spatiëringen aan, verandert hoofdletters in onderkast, haalt onnodige aanhalingstekens weg, zet apostrofs rechtop en verbetert en passant de slechte gewoonten van een fi gurant.Wie daar het nut niet van inziet, zal Schreuders een muggenzifter of mis-schien een kommaneuker noemen.

Maar zo iemand beseft waarschijnlijk ook niet hoe belangrijk een komma eigenlijk is. Het lijkt een nietig leesteken, een detail tussen de woorden, maar de plaats ervan maakt een wereld van verschil.

98

De zin‘De meester vroeg zijn leerlingen, nog eens de tekst door te lezen’betekent iets anders dan‘De meester vroeg zijn leerlingen nog eens, de tekst door te lezen’.

En het raadseltjeAlle meisjes in ons land Hebben tien vingers aan elke handVijf en twintig aan handen en voetenHoe zal men dit begrijpen moeten?valt alleen op te lossen door twee kom-ma’s op de juiste plaats te zetten:Alle meisjes in ons land Hebben tien vingers, aan elke handVijf, en twintig aan handen en voeten.

DE REGELS VOOR HET GEBRUIK VAN DE KOMMA

1 komma’s scheiden delen van een opsomming. De komma gebruikt men voor opsommingen, het scheiden van deel zinnen, het markeren van een on-derbreking, het aangeven van bijvoeg-lijke bijzinnen en bij aansprekingen.

2 komma’s scheiden deelzinnen. Het is belangrijk de komma goed te gebruiken, omdat er aandacht voor het detail uit spreekt.

3 komma’s markeren een onderbreking in de zin. De komma heeft, zo blijkt hier wel, vele functies.

4 komma’s geven een uitbreidende bij-voeglijke bijzin aan. Komma’s, die vaak slordig worden gebruikt, zijn uiterst nuttige leestekens.

5 komma’s markeren een aanspreking.Beste lezer, zorg dat u de komma goed gebruikt.

UIT: LYNNE TRUSS

& WIM DANIËLS, ‘ETEN, VUREN EN BEUKEN. KEIHARDE REGELS VOOR

INTERPUNCTIE’. PROMETHEUS,

AMSTERDAM, 2004

1110

Gebrek aan aandacht voor het detail, of misschien wel gewoon gebrek

aan aandacht, kan soms verstrekkende gevolgen hebben. De VPRO moest in maart van dit jaar diep door het stof gaan vanwege een vertaalfout in het documen-taireprogramma ‘Het geluk van Neder-land’. In het programma was een imam

van een Surinaams-Pakistaanse moskee in Amsterdam-Zuidoost te zien die in het Urdu, het Pakistaans, de moskeegangers toespreekt. Volgens de vertaling zou de voorganger met de tekst: ‘Laat de rege-ring erbuiten, wij hebben niets met de regering te maken’, hebben opgeroepen tot afzondering van de Nederlandse over-heid en samenleving.Een organisatie van liberale moslims bepleitte daarop meteen bij minister Verdonk van Vreemdelingenzaken en Integratie om sluiting van de moskee. De moskee zelf reageerde echter boos op het ‘tendentieuze beeld’ dat in het programma was neergezet. En dat was terecht, zo moest de VPRO daags na de uitzending erkennen. De imam had het namelijk niet over de Nederlandse, maar over de Pakistaanse regering gehad. Een meer dan subtiel verschil. De omroep kon niet anders dan zich publiekelijk verontschuldigen en de vertaalfout in de herhaling van het programma herstellen.

Een vertaalfoutje van veel langer geleden wordt als oorzaak genoemd

voor de overtuiging van sommigen, tot op de dag van vandaag, dat er leven op de planeet Mars moet zijn geweest. Op zijn in 1877 gepubliceerde kaart van Mars noemde de Italiaanse astronoom Giovanni Schiaparelli de lijnen die hij had waargenomen ‘canali’. Dat is het Italiaanse woord voor natuurlijk water-geulen. In het Engels werd dat echter abusievelijk vertaald als ‘canals’, wat gegraven kanalen zijn, in plaats van met het woord ‘channels’.Die vertaalfout zou de Amerikaan Perci-val Lowell op het idee hebben gebracht dat er een of andere beschaving op Mars gigantische irrigatiewerken had aange-legd. De discussie over het bestaan van leven op Mars duurt, zoals bekend, tot op de dag van vandaag voort.Een klein missertje kan, blijkt hieruit, nog eeuwen naijlen. Reden te meer om alles wat we doen met aandacht te doen.

HET GELUK IN DE FOUT

MISSERTJE OP MARS

WIJ

HEBBEN NIETS MET

DE REGERING TE

MAKEN

1312

De aandachtseconomie

Door Thomas Davenport en John Beck

Uitgever: Thema

‘De aandachtseconomie’ maakt duidelijk

dat organisaties een levensgroot probleem

hebben als zij geen adequaat antwoord heb-

ben op het enorme aandachtstekort dat de

hedendaagse maatschappij dreigt te verlam-

men. Aandachtsmanagement kan helpen om

talent te motiveren en te behouden, burnout

van medewerkers te voorkomen, klantenbin-

ding te vergroten en effectiever producten en

diensten te verkopen.

WEBSITE

http://earth.google.com/

Google Earth is een fantastisch gratis te

downloaden computerprogramma waarmee

elke plaats op aarde van veraf of heel dichtbij

kan worden bekeken vanuit de lucht. Er kan

zo ver worden ingezoomd dat zelfs de auto’s

rijdend op de Brooklyn Bridge in New York

zichtbaar kunnen worden gemaakt!

MUSEUM

Brueghel Museum

132, Rue Haute

1000, Brussel

Schilder Pieter Breughel observeerde en schil-

derde zijn tijdgenoten - de boeren, kinderen,

bedelaars, stadsmensen en blinden - bij hun

dagelijkse bezigheden met een groot oog voor

detail. Het Breughel Museum, dat gevestigd

is in het huis waar hij woonde en stierf, her-

bergt vele werken van hem. Bezichtiging op

afspraak, toegang gratis.

RESTAURANT

Het schathoes

Wierde 42

9965 TB Leens

Volgens chef-kok Dick Soek van dit Groningse

à la carte-restaurant met Michelinster moet

koken puur zijn, zodat smaken zoveel mo-

gelijk intact worden gelaten. Het restaurant

betrekt met zeer veel zorgvuldigheid de ingre-

diënten van lokale leveranciers, zoals eend uit

de eendenkooi in de Westpolder, paling uit

het Reitdiep en kaas van de geitenkaasmakerij

de Oude Streek in Zevenhuizen.

HKBVN verschijnt wanneer het uitkomt.

Uit deze uitgave mag eigenlijk alles worden

gekopieerd en/of verveelvoudigd.

Sterker nog, dat zouden we erg leuk vinden.

Wilt u ons dat, via onderstaand adres, wel

laten weten?

WILT U DAT HKBVN OOK NAAR IEMAND

ANDERS WORDT GESTUURD?

Kijk dan op www.rijnconsult.nl

of bel 030 29 84 250

RIJNCONSULT

T.a.v. redactie HKBVN

Postbus 233

3990 GA Houten

030 29 84 250

COLOFON

eindredactie: de medewerkers van Rijnconsult

tekst: Bas van Lier

ontwerp: 124 Design, Amsterdam

concept en realisatie: Yardmen bv, Amsterdam

BOEK

Zen als levenskunst

Door Magrit Irgang

Uitgever: Herder Verlag

Ieder mens kan zijn leven tot een kunstwerk

maken, wanneer hij het ogenblik volledig

wakker en aanwezig beleeft. De sleutel daar-

toe is de aandacht en aandacht vormt de basis

voor de beoefening van zen.

Oog voor detail,

Kijk op het moderne interieur

Door Suzanne Trocmé

Uitgever: Lannoo

Aan de hand van 25 casestudies laat Trocmé

zien hoe je je interieur karakter geeft door

juist op de kleine dingen te letten.

De Aarsman Collectie

Door Hans Aarsman

Uitgever: NAi Uitgevers

De Aarsman Collectie is een bundeling van de

eigenzinnige en onderhoudende fotobespre-

kingen van Hans Aarsman, die elke donderdag

in de Kunstbijlage van de Volkskrant staan.

14 15

Kijk ook op onze website.

de medewerkers van Rijnconsultde medewerkers van Rijnconsultde medewerkers van Rijnconsultde medewerkers van Rijnconsult

CASES VAN RIJNCONSULT

CASES VAN RIJNCONSULT

Het Kleinste Blad Van Nederland is een

uitgave van Rijnconsult. Het behandelt per

keer een thema dat ons aan het hart gaat, is

opgevallen of dat wij anderszins belangrijk

vinden. We geven (denk)richtingen aan en

streven geen volledigheid na.

HKBVN is vooral bedoeld om te inspireren.

Achter in HKBVN vindt u over het gekozen

onderwerp wel een lijst van artikelen,

adressen, websites en wat dies meer zij,

waarmee u zelf gemakkelijk meer

informatie kunt vinden.

KIJK OOK OP ONZE WEBSITE

www.rijnconsult.nl

RIJNCONSULT

organisatieadvies, procesmanagement,

interim-management, persoonsonderzoeken,

werving & selectie.

Niet alleen willen we onze

opdrachtgevers onze

volledige aandacht geven,

ook hebben we aandachtig-

heid in huis.

GEMEENTE ROTTERDAM

Stroomlijning van de verbindingen tussen jeugd-

zorg, beroepsonderwijs, gemeente Rotterdam,

het ministerie van OCW en het ministerie van

VWS bij de aanpak van voortijdig schoolverlaten

van de Rotterdamse jeugd. Niet alleen werd

uitvoerig aandacht besteed aan ketensamenwer-

king, horizontale sturing en aanpassing van de

wetgeving, maar ook aan de betrokkenheid van

ouders.

PROEFSCHRIFT

Marianne van Hoorn, senior adviseur bij Rijncon-

sult, promoveert binnenkort aan de Universiteit

van Humanistiek op het onderwerp aandacht

voor mensen in organisaties. Aandacht beweegt

zich op dimensies, die niet vanzelfsprekend een

plaats krijgen in organisaties.

16