Historisch Nu #35

historisch nunummer 35 - 11de jaargang mei 2011 - historisch nu is een uitgave van museum rotterdam

Erfgoed in de Wijken werd voortgezet en uitgebreid naar de wijk buiten de schoolmuren en gepresenteerd onder de naam Panorama. Van september 2008 tot maart 2011 werden pano-rama’s gemaakt van 10 wijken. Achtereenvolgens Spangen, Crooswijk, Hoogvliet, Hillegersberg, Tarwewijk, Kop van Zuid, Beverwaard, Overschie, Oude Noorden en Ommoord. De 10 panorama’s zijn gebundeld tot een indrukwekkend overzicht. In totaal beschikt het museum over 360 portretten van kinde-ren uit groep zeven met een object. De verzameling foto’s van

kinderen, de wijk, van opvallende wijkbewoners en natuurlijk hun verhalen, zorgen, trots en verwachtingen, geven onder de naam Panorama Rotterdam een beeld van het leven in Rotter-dam door de ogen van de bewoners. Lees verder op pagina 4-5

jacques Börger

in 2007 startte het museum met het project erfgoed in de Wijken. museummede-werkers gaven op een school in charlois les over bewaren en herinneren. de kinderen werd gevraagd hun favoriete voorwerp mee naar school te nemen en vervolgens werd elk kind uit de klas samen met het kostbare kleinood in een sfeervol portret vereeuwigd. voorwerpen die naar de wijk verwijzen hadden onze extra belangstelling, maar de meeste kinderen koesteren objecten uit de persoonlijke leefsfeer.

panoramarotterdam

WWW

Internet is niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Een enorme schat aan informatie is na het intikken van wat zoektermen meteen beschikbaar. Toch is het world wide web pas een jaar of 15 gemeengoed. De meeste bedrijven en instellingen zijn in de tweede helft van de jaren negentig online gegaan. Zo ook het (toen nog Historisch) Museum Rotterdam.

Hoewel informatie op internet zich razendsnel kan ver-spreiden en snel vindbaar is, gaat ook veel verloren. Onze collectie en archief zitten vol objecten en documenten, soms eeuwenoud, maar door de goede zorgen van onze conser-vatoren worden zelfs de meest kwetsbare materialen zo goed mogelijk in stand gehouden. Digitale producten lijken door het gebrek aan fysieke vorm immuun voor bederf, maar zijn vaak juist kwetsbaar. Oude bestanden worden verwijderd of vergeten en informatie-dragers raken corrupt of achterhaald.

Een simpel voorbeeld zijn websites. Sites worden regel-matig van nieuw materiaal voorzien en om de zoveel jaar volledig veranderd. De oude site verdwijnt vaak spoorloos. Gelukkig zijn er initiatieven die dit digitale erfgoed wil-len bewaren. Zo hebben de UNESCO en de Koninklijke Bibliotheek een aantal jaar gel-den al een lans gebroken voor het bewaren van ons digitale erfgoed.

Wie een reis door het verleden van het internet wil maken kan terecht bij de wayback machine (www. Wayback-machine.org). Vul een url in en kijk hoe de site er vroeger uitzag. Helaas is het vaak slechts de startpagina, maar het is toch mooi om de eerste site van het museum te kunnen zien, met zijn achtergrond van steeds herhaalde afbeel-dingen. Wellicht verdienen deze ´background tiles´ in de toekomst een plaatsje naast onze indrukwekkende collectie Rotterdamse tegels.

rnde atlas van stolk voegt een nieuwe dimensie toe

aan de veelbesproken relatie tussen nederland en de voormalige kolonie nederlands-indië: muziek.

7Wajang FoXtrot

in de afgelopen jaren organiseerde het museum 10 panorama’s in evenveel

rotterdamse wijken. samengevoegd geven ze een mooi beeld van de

diversiteit van rotterdam.

Panorama rotterdam

4/5

jongeren beleven de stad anders dan volwassenen. Leerlingen van theater-school hofplein laten op

deze expositie zien hoe zij hun rotterdam ervaren.

3mijn

rotterdam

6PerceeL 235

Fotograaf anne geene legde twee jaar lang alles wat in haar rotterdamse

volkstuin groeit, bloeit en krioelt minutieus vast.

jaap Berkhout van Bewonersorganisatie Feijenoord voelt zich op zijn gemak in het moderne rotterdam op de Kop van Zuid. rechts het uit 1879 stammende Poortgebouw. (foto erno Wientjens)

2

interessant portret

De opheffing van een zo oud bedrijf als Meddens, dat in 1830 zijn eerste winkel in Rotterdam vestigde, leidde tot een bezoek van conservatoren van het museum. Toen zij het portret zagen, ontstond er bij hen meteen een zekere opwinding. Voor Museum Rotterdam is Witteveen belangrijk, zelfs zo belangrijk dat we in 2007 een maquette hebben laten maken van zijn plan voor de We-deropbouw. Dat plan is uiteindelijk niet uitgevoerd. De maquette laat zien dat Witteveen in zijn concept zowel verkeers-technische, als sociaal-economische als esthetische aspecten wist te combi-neren in een harmonisch geheel. Het portret, dat Witteveen als architect typeert, past dus zeer goed in de collectie. Gelukkig waren de eigenaars van Meddens bereid het portret te verkopen. Willem Gerrit Witteveen (1891-1979), van 1924 tot 1944 stadsarchitect van Rotterdam, is een van de grondleggers van de moderne Nederlandse stedenbouw. Na in zijn eerste jaren als stadsarchitect uitbreidingsplannen zoals voor Blijdorp te hebben gerealiseerd, kreeg hij op 18 mei 1940 de opdracht een plan voor de wederopbouw van Rotterdam te maken. Dat werd tenslotte vervangen door het Basisplan 1946, maar daarin en ook in de huidige stad zijn vele sporen van Witteveens ontwerpen terug te vinden. Al voor de oorlog werd zijn idee van de verdiepte traverse van de ‘s Gravendijkwal naar de Maastunnel uitgevoerd. Deze snelle route van Blijdorp naar Zuid functioneert nog steeds uitstekend, net zoals de spoorlijn van Utrecht naar Rotterdam die loopt zoals Witteveen in zijn plan voor de wederopbouw heeft

geschetst. En ook de Maasboulevard is uit het Wederopbouwplan van Witteveen afkomstig.

De schilder Han van Meegeren (1889-1947) is voor Rotterdam van veel minder belang, al is hij de man die met zijn Emmaüs-gangers museum Boymans aan de duurste miskoop van de twintigste eeuw hielp. Maar Van Meegeren was niet alleen een meester-vervalser, hij was ook een vaardig portrettist. Witteveen en Van Meegeren kenden elkaar. Zij scheelden maar twee jaar, waren beiden in Deventer geboren en hadden beiden gestudeerd in Delft, waar zij bevriend raakten. Wat in 1943 de aanleiding is geweest om Witteveen te portretteren is niet duidelijk. Wel had Van Meegeren al in 1925 de ouders van Witteveens vrouw, Anna Wibaut geschilderd, en ook had hij van de twee oudste kinderen van het echtpaar Witteveen een tekening gemaakt. Van Meegeren schilderde Witteveen als een visionair, modern architect, met een bouwtekening in de hand en een gedroomde stad en bouwwerk-zaamheden op de achtergrond. Kennelijk is het portret niet bij Witteveen terecht gekomen -mogelijk was het niet af-, want toen in 1950 de nalatenschap van Han van Meegeren werd geveild, kocht Jan Giesbers, de toenmalige directeur van Meddens, daar het doek. Later hing hij het op in het spiksplinternieuwe be-drijfspand aan de Lijnbaan dat in 1953 openging. En nu is het portret openbaar bezit geworden.

ns

op 5 januari van dit jaar was de winkel van meddens aan de Lijnbaan voor het laatst open. de laatste resten kleding werden op die woensdag uitverkocht. maar er was nog meer in het pand aanwezig. in het directiekantoor hing bijvoorbeeld een portret van een bekende rotterdammer, stadsarchitect W.g. Witteveen, geschilderd door een beruchte kunstenaar, namelijk han van meegeren.

meddens

In 1903 opende de firma

Meddens een nieuw

winkelpand in Rotterdam. Het

modepaleis met de opvallende

daklijn en Jugendstil motieven

in de gevel was op z’n minst

grootstedelijk te noemen.

(bron Gemeentearchief

Rotterdam)

Meddens verkocht lange

tijd alleen maar heren- en

jongenskleding. De zwierige

hoed ‘Stetson Standard Quality,

imported from America’ zal

rond 1910 in Rotterdam te zien

zijn geweest.

In 1959 werd de suppoosten

van het Historisch Museum

Rotterdam een uniform

van Meddens aangemeten.

Zilverkleurige knopen en het

Rotterdamse stadswapen

sierden het degelijke, van wol

gemaakte pak.

Vier dagen na het bombarde-

ment, begon Witteveen aan het

plan voor de wederopbouw.

Er kwam veel kritiek op zijn

voorstel. Witteveen was een

voorstander van traditionele

architectuur en zijn plan zou

niet modern genoeg zijn.

In 1942 kondigde de bezet-

ter een algehele bouwstop af.

Hierdoor kwam er ook ruimte

voor inhoudelijke discussie en

die was niet mals.

Witteveen

Witteveen leek zich weinig van

de kritiek aan te trekken, maar

ging in 1944 oververmoeid

met ziekteverlof. Van Traa nam

het van hem over en presen-

teerde een totaal ander plan

dat in 1946 door de gemeen-

teraad werd goedgekeurd: het

Basisplan Herbouw Binnenstad

Rotterdam.

De visie van Witteveen is nooit

gerealiseerd. In 2007 werd met

steun van Stichting Vrienden

van het Historisch Museum

een maquette gemaakt van het

oorspronkelijke plan. Hierdoor

is de Papieren Stad van Wit-

teveen alsnog gebouwd, zij het

in hout en op een schaal van

1:1000. De maquette is te zien

in de tentoonstelling Stad Van

Rotterdammers op de eerste

verdieping van het Schielands-

huis.

historisch nu mei 2011 nr 35

3historisch nu mei 2011 nr 35

Deze vragen kunnen alleen maar door kinderen zelf beantwoord worden. Museum Rotterdam maakt daarom samen met de Theaterschool Hofplein een tentoonstelling over het Rotterdam van kinderen. Leerlingen uit de eerste vier jaren van de theater HAVO en VWO werken mee aan deze tentoonstelling; vier klassen van de afdeling theatervormgeving en vier klassen van de afdeling film. Museum Rotterdam heeft al deze leerlingen ge-vraagd na te denken over hun Rotterdam. Waar moeten zij direct aan denken als ze het over hun eigen Rotterdam hebben?

Dit heeft heel veel leuke, gekke en spannende voorstellen opge-leverd voor de tentoonstelling. Wat opvalt aan de ideeën is dat de leerlingen denken in tegenstellingen. De drukte in het centrum van de stad of de rust in de parken. Je eenzaam voelen in zo’n grote stad waar je maar weinig mensen kent of de gezelligheid op markten en terrasjes. Je onprettig voelen op enge plekken of je juist veilig voelen bij vrienden.

Bijna alle voorstellen vallen wel onder één van deze tegenstel-lingen. Daarom zijn deze tegenstellingen als uitgangspunt voor de tentoonstelling genomen. In totaal zijn 59 leerlingen aan de slag gegaan als ontwerpers en filmmakers. Museum Rotterdam

houdt de grote lijnen van deze tentoonstelling in de gaten en begeleidt de leerlingen van de theaterschool zodat zij zoveel mo-gelijk zelf kunnen ontwerpen, uitwerken en maken. Zo komen er onder andere een marktplein, een eng steegje, een metrostation en een stadspark.

Voor bezoekers blijft het niet alleen bij kijken. Op deze ten-toonstelling kunnen ze bijvoorbeeld op echte fietsen door een virtueel Rotterdam fietsen, raden welke gerechten bij welke cultuur horen of ouderwets een ansichtkaart versturen vanaf de tentoonstelling. Het resultaat is een tentoonstelling waarbij kin-deren in schoolverband of met hun (groot)ouders de diversiteit van Rotterdam kunnen leren en ervaren. Niet het Rotterdam van de volwassenen maar juist de kinderblik leidt de bezoekers door de tentoonstelling. Door deze onverwachte invalshoek maakt men kennis met een andere visie op de stad en kunnen met name de oudere bezoekers hun gevoelens over Rotterdam toetsen aan die van een jongere generatie.

nicole van dijk, projectleiderdoriene reitsma, pr-medewerker

mijn rotterdam

mijn rotterdam. Wat is eigenlijk mijn rotterdam? ik woon er, ik werk er en breng er een groot deel van mijn vrije tijd door. ga overal op de fiets naartoe en soms met de auto en de hond naar het Kralingse Bos. ik voel mij prettig in rotterdam. maar hoe zien jongeren en kinderen deze stad? Kijken zij op een andere manier naar de stad dan ik, als zij door de straten lopen? Wat vinden zij leuk, grappig, mooi, eng of spannend aan rotterdam? Waar komen ze veel, wat vinden ze gezellig en waar komen ze liever niet?

Kinderen letten op hele andere

dingen dan volwassenen. Zo

vragen ze zich of hoe duiven de

stad bekijken. Op verschillende

plekken in de tentoonstellingen

laten duiven dat zien.

doorduivenogen

Kinderen zien bomen als dra-

gers van verhalen, omdat bomen

alles meemaken en alles zien.

Daarom staat er in de tentoon-

stelling een boom die deze

verhalen vertelt.

Een aantal ontwerpen van leer-

lingen wordt in de tentoonstel-

ling gerealiseerd. Misschien

komt dit voorbeeld van eetcul-

tuur terug in een van de tafels

waarin verschillende puzzels

zijn gemonteerd.

verhaLenBoom

PuZZeL

Leerlingen van de theaterschool werken ideeën uit voor hun rotterdam.

Kinderen worden geïnterviewd

in een winkelstraat. Bezoekers

moeten het juiste audiofragment

aan het juiste beeldscherm

koppelen.

Wat maakt enge steegjes of

tunnels eigenlijk eng? Zijn het

de wegvluchtende ratten, de

duisternis of de voetstappen die

je achter je hoort?

videoWaLL

enge PLeKKen

mijn rotterdam

zolderetage

Dubbelde Palmboom

2 juli 2011 tot mei 2012

4 &historisch nu mei 2011 nr 35

Welke objecten worden gekoesterd door kinderen? Bovenaan staan de cadeaus of erfstukken van opa en oma. of die nu in turkije of een paar straten verderop wonen, nog leven of inmiddels zijn overleden, ob-jecten van opa en oma zijn een belangrijk element in de geschiedenis van kinderen van elf. de lessen over bewaren en herin-neren hadden uiteraard invloed op de keuze van de kinderen. heb je het over erfgoed, dan denk je aan erfenis en komen grootou-ders vanzelf in beeld. maar vaak zat er een diepere reden achter. oma had vlak voor haar dood het object persoonlijk gegeven, opa woont ver weg en er is nauwelijks con-tact, of de grootouders wonen dichtbij en zijn jarenlang oppas geweest.

Favoriete voorwerpen zijn de knuffel en het kettinkje. Knuffels zijn ook voor oudere kinderen nog steeds belangrijk. De meisjes en jongens van elf jaar, schamen zich dan ook niet voor hun knuf-fel en bij de meesten gaat die nog steeds mee naar bed. De kettinkjes, waar vooral de meisjes mee komen, hebben niet zo zeer met gevoelens te maken, maar meer met zelfbewustzijn.

Kettinkjes met de eigen naam geven dat aan, maar kettinkjes blijken, hoewel nauwelijks zichtbaar op de portretfoto, een sterke betekenis te hebben. Oma die een ketting geeft omdat ze vindt dat haar kleinkind goed bezig is. Een ketting die door een moeder in 3 stukken is geknipt, één voor haarzelf, één voor de zoon en één voor de dochter. Een ketting als cadeau bij de eerste schooldag. Veel objecten hebben met sport te maken. Voetbal is in vrijwel alle wijken koploper. Dergelijke objecten verwijzen ook naar de wijk. De club ligt in of vlakbij de woonwijk, je ontmoet er je buurtgenoten, ook die jonger of ouder zijn. En elke wijk heeft wel ergens een geliefd trapveldje.

Over hun wijk zijn kinderen vaak opvallend positief; ze wonen er graag. Ze nemen de wijk zoals die is en voelen zich er op hun gemak. Zelfs een nare ervaring brengt hierin geen verandering. Kinderen die verhuisd zijn of van wie de ouders in verschillende wijken wonen, maken een vergelijking en concluderen dat beide wijken ‘leuk’ zijn, het woord dat kinderen het meest gebruiken. Verhalen over een wijk gaan over mensen en over plekken. Iedere wijk in Rotterdam heeft een plek waar wijkbewoners zich thuis voelen. Vaak is dat een plaats met een ‘dorpse’ sfeer, een overzich-telijke plaats waar je mensen ontmoet en je je op je gemak voelt. Zoals een winkelstraat of een winkelcentrum. Beschut gebied met een cafeetje of lunchroom, waar je bekenden tegenkomt. Ook sportlocaties of parkjes zijn thuisplekken voor wijkbewoners.Actieve bewoners voelen zich meer thuis in een wijk dan mensen die de wijk vooral beschouwen als de plek waar ze wonen.

Door veel in de wijk aanwezig te zijn, eigenen mensen zich een wijk toe. Een echte wijkbewoner vind je op straat. Vaak zijn het oudere mensen die het grootste deel van hun leven in de wijk wonen. Zij blijken in staat elke keer iets nieuws te ontdekken in hun buurt.

Een terugkerend onderwerp in de verhalen van bewoners zijn de grote veranderingen die in hun wijk hebben plaatsgevonden. Vroeger waren er ook arme en rijkere wijken, maar de bewoners vormden een relatief homogene groep. Mensen waren geworteld in de wijk en voelden zich verbonden met andere wijkbewoners. Die verbondenheid lijkt in de jaren tachtig te verdwijnen, als de Rotterdamse samenleving door de toestroom van migranten in rap tempo verandert. De sfeer in diverse wijken kan nu per straat verschillen en door de veelheid aan culturen is de homogeniteit van nog geen dertig jaar geleden nauwelijks voor te stellen. Daar staat tegenover dat langzamerhand een nieuwe samenhang lijkt te ontstaan. Bewoners voelen zich steeds meer verbonden met hun wijk en zoeken contact met buurtgenoten. Panorama Rotterdam toont de hedendaagse stad als een mozaïek van wijken en stijlen, maar wie enigszins uitzoomt, ziet dat het toch om één stad gaat.

jacques Börgercurator Panorama rotterdam

5&

300 kinderen10 wijken1 stad


Panoramarotterdam

11 juni t/m 11 sept 2011niveau 0

Schielandshuis

Alle foto'sErno Wientjens

Fotografe anne geene (1983) was al op jonge leeftijd gefascineerd door encyclope-dieën. de systematische opbouw, de verwijzingen, de verdieping van de onderwerpen en niet te vergeten de illustraties, spreken nog steeds tot haar verbeelding. toen ze in 2010 haar fotografie opleiding aan sint joost afrondde, deed ze dat met een project dat haar voorliefde voor naslagwerken illustreert. gedurende twee jaar fotografeerde ze systematisch alles wat groeit, bloeit, vliegt, kruipt en kwaakt in haar rotterdamse volkstuin en gaf het resultaat van haar onderzoek in eigen beheer uit. een nieuwe encyclopedie zag het licht.

een volkstuin ontleed

Anne koos voor de systematische aanpak. De tuin, bijna 250 vierkante meters groot, werd in kwadranten verdeeld. Elk kwa-drant werd vervolgens onderzocht op flora en fauna, zowel aan de oppervlakte als onder de grond. Met een speciaal schepnet ving ze insecten. Ze lichtte tegels en groef wormen en pissebed-den uit. In de herfst verzamelde ze gevallen bladeren en regis-treerde de snelheid en mate van verkleuring. Ze hield de eenden in de sloot in de gaten en rekende de snelheid uit waarmee die zich in het water voortbewogen. De vondsten werden gedocu-menteerd en gefotografeerd.

Haar bevindingen bracht ze met geleend geld in eigen beheer uit. De reacties waren unaniem lovend. Hans Aarsman noemde haar een wetenschapper met camera en prees haar rijkdom aan

ideeën en methodische aanpak. De eerste druk is inmiddels uitverkocht. Uitgeverij De Hef was bereid de tweede druk te verzorgen. Het veelbesproken afstudeerproject leverde haar een nominatie voor het Steenbergen Stipendium op. In Gale-rie Dubbelde Palmboom is het beste uit haar encyclopedie te zien. Ook de fotogrammen in zoutdrukken waarmee ze haar kennis van oude fototechnieken achteloos demonstreert. Haar fotowerk maakt nieuwsgierig. Wie eenmaal haar foto’s met de onverwachte rijkdom aan flora en fauna in dit zwaar verstede-lijkt gebied heeft gezien, bekijkt de natuur voortaan met andere ogen. Die weet dat het onder elke struik spitsuur is en dat er zich onder elke tuintegel een waar koningsdrama afspeelt.

hK

Het kroos in de sloot ziet eruit

als het supercontinent Pangea.

Dat begon zo´n 175 miljoen

jaar geleden uiteen te vallen in

de huidige continenten.

continent

Ondanks de fraaie vorm, de

frisse smaak en de genees-

krachtige eigenschappen, is

zevenblad weinig populair bij

tuinders.

ZevenBLad

Een van de oudste fotogra-

fisch procedés werd door

Anne moeiteloos toegepast: de

zoutdruk. Een vel papier wordt

beurtelings behandeld met een

zout- en zilvernitraatoplossing.

Na belichten, ontwikkelen,

spoelen en fixeren ontstaat een

afbeelding met een vintage

karakter.

ZoutdruK

sPoren

Varens krijgen geen bloemen

en produceren geen zaden. Ze

planten zich voort door mid-

del van kleine sporen aan de

onderkant van het blad. Als die

rijp zijn, vallen ze op de grond.

Als de grond vochtig genoeg

is, ontkiemen de sporen.

KiKKer

Uit de sloot gevist, op een

neutrale ondergrond geplaatst

en snel gefotografeerd voordat

kikkermans van de schrik is

bekomen en wegspringt.

dia

Gedurende haar langlopend

tuinproject schoot de fotografe

honderden dia’s. In de ten-

toonstelling is in een lichtbak

een selectie uit deze collectie

te zien.

6

Bovenaanzicht van tuin 235. het is goed te zien hoe de tuin werd opgedeeld in kwadranten om de vondsten systematisch te kunnen rangschikken.


PERCEEL 235een Rotterdamse volkstuin

door Anne Geene

17 juni t/m 21 aug 2011

Galerie Dubbelde Palmboom

toegang gratis

op een schoolplaat uit 1897 zijn alle ingrediënten voor heimwee en verlangen aanwezig. de jongetjes met hun buffels verwijzen naar het verhaal van saïdjah en adinda.

Zoete zang, het plukkende geluid van een gitaarachtig instrument dat voor een sterk ritmische begeleiding zorgt, eventueel een fluit en een trommel; dat is krontjongmuziek. voor velen nog steeds het zekerste middel om een heimwee-achtig verlangen op te roepen naar een land dat niet bestaat, het indië van de verbeelding. daarbij horen hoge klapperbomen, slanke meisjes, lenige jongens, onwaarschijnlijk groene rijstvelden en op de achtergrond een vulkaan waaruit een rookpluim komt.

De zang, de klanken en het gedroomde landschap zijn te horen en te zien in de tentoonstelling Wajang Foxtrot van de Atlas Van Stolk. Kort geleden werd de verzameling van de Atlas verrijkt met een grote hoeveelheid bladmuziek die betrekking heeft op voormalig Nederlands-Indië in de periode 1860-1949. Die bladmuziek is het uitgangspunt van de tentoonstelling. Het eerste jaartal verwijst naar de publicatie van een elegie voor cello en piano, Saïdjah’s lied, een compositie van Richard Hol die hij baseerde op de gelijknamige tekst uit Multatuli’s Max Havelaar. Het laatste jaartal is dat van de soevereiniteits-overdracht, waarbij de Nederlandse regering ook formeel afstand deed van de kolonie in ‘de Oost’.

Opmerkelijk en kenmerkend voor het geëxposeerde materiaal is dat beide jaartallen zo ‘Nederlands’ zijn. Voor Indonesië da-teert de onafhankelijkheid van 15 augustus 1945 en in de elegie van Hol klinkt nergens de klank van de gamelan. Bovendien werd het verhaal van Saïdjah en Adinda geschreven door de Amsterdammer Eduard Douwes Dekker. De voornaam Saïdjah bijvoorbeeld kwam op Java niet voor en zou nooit door een Indonesiër verzonnen kunnen zijn. Dat laatste geldt natuurlijk

ook voor de diverse Oorlogsmarschen voor de soldaten van het KNIL, de zogeheten kolonialen die Atjeh en Lombok moesten ‘pacificeren’, maar ook voor een vrij groot aantal Nederlandse cabaretliedjes die het contrast tussen kolonie en thuisland beklemtonen. Daarin klinkt een enkele keer kritiek op de koloniale verhoudingen door, maar in principe zijn die een vaststaand gegeven.

Fascinerend is de tentoonstelling vooral waar er mengvormen zijn, zowel muzikaal als in tekst en beeld. Het beste voorbeeld is Ons Indonesia uit juli 1945, waarin het krontjong slaapliedje Nina Bobo en ook Ajoen Ajoen zijn verwerkt en klanken van de gamelan worden geïmiteerd. De tekst dringt aan op de be-vrijding van ‘Indonesia’, om daar vervolgens ‘gezamenlijk een nieuwe staat’ op te bouwen; daarbij blijven de Nederlanders impliciet aanwezig in Indonesië. Maar de omslagen (beeld) van de liedjes (klank) van de Kilima Hawaiians zijn ook niet te versmaden. Horen en zien, daar gaat het deze keer om bij de Atlas Van Stolk.

ns

horen en zien

7

In de oorlogen die het Konink-

lijk Nederlandsch-Indisch

Leger aan het einde van de

negentiende eeuw in Atjeh en

Lombok voerde, sneuvelden

niet alleen inheemse strijders,

maar ook ‘Oranje’s zonen’.

De muziek van orkestleider

Fred Belloni (1891-1969)

roept de sfeer op van zwoele

avonden onder maanlicht en

palmen.

In de opera Attima paste

componist Constant van der

Wall als eerste motieven uit

de gamelan toe. De affiche uit

1917 beklemtoont het exotisch

oosterse van het drama.

De Kilima Hawaiians waren

van 1934 tot diep in de jaren

zeventig actief. Zij dankten

hun populariteit aan hun ‘lied-

jes van verlangen naar en van

de Indische eilanden’.

cLichÉs

strijd

Een bekend cabaretliedje uit

de jaren dertig was ‘Hallo

Bandoeng’ van Willy Derby.

Het nummer bezingt de drama-

tische gevolgen van het nieuwe

telefoonverkeer tussen Java en

Nederland.

BeLLen

Wajang FoxtRot

t/m 26 juni 2011

niveau -2

Atlas van Stolk

Schielandshuis

Bij de tentoonstelling

verscheen een

gelijknamig,

rijk geïllustreerd boek

compleet met cd vol

ontroerende zang en muziek.


8

digitaal museum

www.museumrotterdam.nlOp de tegenwoordig al traditionele website is het programma te bekijken en algemene informatie te lezen, maar kunnen bijvoor-beeld ook de bezoekersfoto’s uit tentoonstellingen bekeken en gedeeld worden. Bovendien kun je vanaf de site eenvoudig doorklikken naar andere sites van het museum.

collectie.museumrotterdam.nlOp de pagina van de collectie kan gezocht worden in de om-vangrijke verzameling van Museum Rotterdam. Een groeiend aantal objecten is online te vinden, op het moment van schrij-ven al meer dan 20.000. De collectie heeft ook deelsites waarin extra aandacht wordt gegeven aan onderdelen van de collectie.

www.bouwhistorierotterdam.nlGlas-in-lood, betimmeringen, bovenlichten, gevelstenen en andere objecten die ooit deel uitmaakten van Rotterdamse ge-bouwen staan hier centraal. Ook de oorspronkelijke locatie van de gebouwen is te zien, waardoor een beeld van een verdwenen Rotterdam wordt opgeroepen.

www.bedrijfshistorierotterdam.nlEeuwen Rotterdamse bedrijvigheid en techniek zijn terug te vinden aan de hand van voorwerpen uit de collectie. Ook deze site staat niet stil, regelmatig worden nieuwe bedrijfstakken toegevoegd. www.museumrotterdam.nl/cargelliDe complete Cargelli tentoonstelling uit 2010 is online te be-zoeken. Loop rond in een virtueel Schielandshuis en bekijk de creaties, tekeningen en films van de flamboyante Rotterdamse modeontwerper.

roffa5314.nlDe interactieve site Roffa 5314 laat de stijl van Zuid zien, zowel de resultaten van het gelijknamige project als recente bijdragen van jongeren uit Zuid.

www.stadalsmuze.nlDe verrichtingen van het Stad als Muze-team zijn te volgen op hun eigen site. Het eerste tastbare resultaat van het project, de populaire glossy Every Woman is online door te bladeren op issuu.com/museumrotterdam, waar ook ander publicaties van het museum zijn te lezen.

www.mapsplusmotion.com/rotterdam.htmOp een interactieve versie van de groeikaart transformeert de stad van een paar huizen aan het Steiger tot de metropool van nu.

social mediaWie op de hoogte wil blijven van het laatste nieuws binnen het museum en ook zelf wil wil reageren en meedenken, volgt ons via facebook.com/museum.rotterdam en twitter.com/muse-umrotterdam. Facebookvrienden van het museum kunnen met de app Rotterdammer een foto met tekst toevoegen aan kleine online tentoonstellingen en zo het eigen Rotterdam met andere bezoekers delen.

Het digitale museum is niet alleen voorbehouden aan het in-ternet. In het museum zelf en op wisselende plaatsen in de stad staan ook multitouch tafels, waarop meerdere mensen tegelijk kunnen kennismaken met projecten van het museum en andere Rotterdammers.

coLoFonhistorisch nu

is een uitgave van museum rotterdam.Korte Hoogstraat 313011 GK Rotterdam

telefoon 010 217 67 67fax 010 433 44 99

[email protected]

redactieHenk van der Kroon

Rob NoordhoekNora Schadee

vormgeving75B

ProductiebegeleidingRon Breugelmans

drukDrukkerij Graféno bv

voor alle foto’s geldt:

bron museum rotterdam,

tenzij anders vermeld

niets uit deze uitgave mag worden

verveelvoudigd en/of openbaar

gemaakt door middel van druk, foto-

kopie, microfilm of op welke andere

wijze dan ook, zonder voorafgaande

toestemming van de redactie

Wie aan een museum denkt ziet al gauw een statig gebouw voor zich. het symbool dat op kaarten vaak gebruikt wordt om een museum aan te duiden, lijkt met zijn zuilen en timpaan op ons eigen schielandshuis. maar museum rotterdam gaat ook de stad in, met tentoonstellingen in het gemaal op Zuid en projecten als stad als muze en Pano-rama van de wijk. niet alleen in de fysieke wereld treedt het museum buiten de muren, ook in digitale vorm kun je het overal tegenkomen.

schieLandshuis

agenda

tentoonsteLLingen

stad van rotterdammers

vaste opstelling

Wajang Foxtrot

t/m 26 juni 2011

rituelen

t/m 26 februari 2012

Panorama rotterdam

11 juni t/m 11 sept 2011

evenementen

elke eerste zondag van de

maand gratis rondleiding

om 15.00 uur

duBBeLdePaLmBoom

agenda

Zicht op delfshaven

nieuwe opstelling

hoezo waardeloos?

vaste opstelling

Perceel 235

17 juni t/m 21 augustus 2011

mijn rotterdam

2 juli 2011 tot mei 2012

openingstijden

voor beide musea:

di t/m zon 11.00-17.00 uur

www.museumrotterdam.nl

PanoRama RottERdam – kijk jE Wijk

Ontdek de stad in het museum

en het museum in de stad. Van

juni t/m september vinden er

diverse fotografieworkshops

plaats in de tien wijken die

centraal staan in de tentoon-

stelling Panorama Rotterdam.

Door de lens van de camera

leer je de wijk (beter) ken-

nen én maak je foto’s onder

leiding van een professioneel

fotograaf. Tevreden met je

foto’s? Stuur ze in. Dan zie je

eigen foto terug in het

museum. Meer informatie,

data en reserveringen

www.museumrotterdam.nl

of mail naar

[email protected]


Historisch Nu #35

Documents

Transcript of Historisch Nu #35