4e JAARGANG _nummer

25losse verkoop > 0 00 euro

mensen, muziek en film

XXS VERSIE6 pagina’s

Jamo Reference 909Jazzclub in je huiskamer

Heeft u ook interesse in een Hifidelity Special, mail dan naar info@xingo.nl

Special

4

WIE: Jamo R 909 WAT: Reference speaker

WAAR: Havoned, Putten

> Reportage

1

JAMOREFERENCE 909 Jazzclub in je huiskamer

2

Heel eerlijk? Onze eerste visuele kennismaking met de Jamo Reference 909 set zorgt voor licht gefronste wenkbrauwen. Het ziet er met een fraaie afwerking en glimmende zwarte pianolak erg hoogwaardig uit. De luidsprekers vullen de hoeken van de luisterruimte bij wijze van spreken. Subtiel kun je het Deense ontwerp niet bepaald noemen, maar het verbaasd ons tegelijkertijd niet dat deze luidsprekers ook in interieurmedia te zien zijn.

CHEVROLET CORVETTEExcuseer de gedachtesprong, maar op een of andere manier roept een R 909 bij uw verslaggever spontaan visioenen op van een Chevrolet Corvette. Fraai van lijn, gezegend met een enorme V8 motor in het vooronder, razendsnel, maar wel met het raffinement van een gezonde moker. De Reference 909 zal zijn rol in een grote design huiskamer zonder twijfel met verve spelen, maar in de nogal klein uitgevallen luister-ruimte van importeur Havoned vrezen we het ergste voor de trommelvliezen. We laten de deur naar de grote showroom aanvankelijk voor alle zekerheid open staan om letterlijk een beetje ruimte te scheppen. Dat blijkt echter op een misver-stand te berusten, zo blijkt na de eerste luisterindrukken.

Hoog tijd om eens wat cd’s in de NAD speler te schuiven. Rustig beginnen maar: The Nightfly van Donald Fagan. Niet te hard, want dan speelt de reflectie van de ruimte door-gaans minder mee en luister je meer naar de speakers zelf. In dit geval is het de vraag of het wat uitmaakt, om de sim-pele reden dat de achterkant van de 909’s natuurlijk ook een hoofdrol spelen bij de werking van het geheel.

Luttele minuten later is duidelijk dat het Britse gezegde ‘never judge a book by its cover’ nog steeds een belangrijke levenswijsheid is. Beoordeel een boek niet op zijn omslag... en beoordeel luidsprekers niet op hun uiterlijk; doe je ogen

tekst

Rob van Ginneken

fotografie

Jamo

Bij een luistersessie met de Jamo Reference 909 begeef je je mijlenver buiten de gebaande paden. Met

hun forse afmetingen en open constructie zullen deze exotische luidsprekers

de beoordeling door menig ballotage commissie (lees: levenspartner) mogelijk

niet overleven. Aan de andere kant kun je nauwelijks een krachtiger statement

voor je muziekhobby bedenken en – het valt absoluut niet te ontkennen – heb je met de high-end

Jamo’s in feite twee sculpturen in je woonkamer staan. Heuse kunstwerken.

dicht en het geluid dat op je afkomt is het tegengestelde van wat je verwacht. De Jamo’s spelen beheerst, gecontroleerd, misschien mag je het zelfs wel ingetogen noemen.

WOOFERSOpen de ogen weer en de enorme woofers (elk twee stuks met papierconussen van 38 centimeter doorsnee!) springen je bijna tegemoet. Sluit je ogen, en je bespeurt dat ze in deze drieweg dipool opstelling akoestisch verbazingwekkend naadloos aansluiten bij het geluid van de rest van de luid-sprekerbezetting. Die op hun beurt trouwens ook uitste-kend met elkaar samenwerken.

In dit geval heb je het over een gemodificeerde Scanspeak Revelator tweeter (met het bekende gecoate textiel bolletje) en een driver met magnesium conus en dito frame. Ook de grote woofers worden door een magnesium korf gestabili-seerd trouwens. Opvallend detail aan de middentonen spea-kers - en in dit geval zit dat trouwens ook vol in het zicht – is de constructie met in de lengterichting geplaatste krachtige magneten. Dat concept verbetert de koeling, zo noteren we.

Waarom kiest Jamo voor zo’n tamelijk eigenzinnige koers en een ontwerp dat je met name ook visueel tegemoet springt? Designer Boye Lippert legt uit dat het idee oorspronkelijk komt van Mortensen – de Mo in Jamo – en door zijn team werd vertaald in een luidspreker die weliswaar nog steeds een ‘meubelstuk’ is, maar tegelijkertijd een brok dynamiek uitstraalt. De grote woofers zijn een logisch gevolg van de ‘bevrijding’ van het geluid door de traditionele kast weg te laten. “De vorm van de 909’s is als die van een mens, met brede schouders. De basis is bewust ‘los’ van de frontplaat gehouden. Het design maakt meteen duidelijk dat je er op zeer hoog volume mee kunt spelen. Je zou kunnen zeggen dat je zijn motorblok ziet liggen.”

3

> Reportage

4

“Je kunt je nauwelijks een krachtiger statement voor je muziekhobby bedenken”

V8Onze associatie met een Amerikaanse muscle car is dus ken-nelijk niet zo raar als we dachten. Al gauw valt op dat de enorme woofers de luisterruimte kennelijk in beweging zet-ten. Letterlijk. Ook bij luisteren op een niveau waar nog een gesprek mogelijk is, voel je het laag op je borst. De Jamo’s houden van stemmen. We draaien een a capella gezongen nummer van The Persuasion en constateren dat de zangers heel realistisch worden weergegeven. Eight days a week lijkt vanaf een toneel voor onze neus te komen en je zit al gauw met een voet mee te tappen. Even later valt in een volgend nummer ook op dat de positie van een contrabas goed te lo-kaliseren is. Een kennelijk gevolg van de enorme controle in het laag. Zonder dat je het volume hoog opschroeft is de combinatie van macht en beheersing meteen aanwezig. Eén kantteke-ning dringt zich wel op: geen van de heren of instrumenten staat echt in het midden, wat we ook spelen.

We schuiven onze luisterbank naar achteren. Dat helpt niet echt, want de ruimte is gewoon niet lang genoeg. Dan ko-men we op het idee om de 909’s wat te verplaatsen. Zo te horen moeten ze verder van de wanden – vooral achter vra-gen ze om lucht – en dan meteen maar iets dichter bij elkaar. Makkelijker gezegd dan gedaan overigens, want met hun gietijzeren sokkels (met ingebouwde crossover techniek en biwire aansluitingen) en een bijna twee duimen dikke front-plaat sta je aan 63 kilo tamelijk onhandig gevormd gewicht te sjorren.

Terug op onze luisterbank blijkt de verbetering echter goed hoorbaar, al moeten de liefhebbers van ‘holografisch precie-ze plaatsing’ en veel hoogte en diepte misschien maar liever voor een ander concept luidspreker kiezen. Maar het kan ook best zijn dat de grote Jamo’s gewoon veel meer ruimte nodig hebben om tot leven te komen.

> Reportage> Reportage

5

6

OVER HIFI.NLA/V platform voor de Benelux Jaarlijks wordt HiFi.nl 4.4 miljoen keer bezocht door in totaal 1.6 miljoen verschillende mensen. www.hifi.nl

© 2012 Xingo / HiFi.nl

JAMO

Jamo is een van oorsprong Deense firma die in hoog tempo uitgroeide tot een grote naam in Europa en mede daarom in 2005 werd ingelijfd bij het Amerikaanse Klipsch, dat in 2011 trouwens op zijn beurt door de Audiovox familie is ‘geadopteerd’. Belangrijk: Jamo ontwerpt en ontwikkelt nog steeds zelf zijn producten. We luisterden naar de Reference 909 op een NAD speler en een geïntegreerde versterker van hetzelfde merk. Misschien niet helemaal de aangewezen partners voor de grote Jamo’s, maar ze weerden zich prima. Vanzelfsprekend kwam de bekabeling van Ixos, dat ook tot het Havoned pakket behoort. Interlinks en ‘gevlochten’ luidsprekerkabels uit de X-serie om precies te zijn.

JAZZCLUBEén ding is zeker: sfeer roepen de 909’s met grote scheppen tegelijk op. Zelden zoiets gehoord. Misschien wel nooit zelfs. Met een jazzy cd in de speler is het alsof je in een jazzclub achter een biertje zit te luisteren. En ach, wat kan het dan bommen of de trompettist een meter meer of minder naar links staat? Ron Carter en Rosa Passos verplaatsen je soepel naar een club langs het strand van Ipanima en daar draait het uiteindelijk om.

Genoeg sfeer geproefd. Hoog tijd om het volume weer op te schroeven. De beurt is aan Sarah K. Bij mij thuis verkent het snaarstrakke laag in Brick house de grenzen van mijn installatie én de akoestiek van de woonkamer. Maar zelfs in de handzame luisterruimte van importeur Havoned laten de Jamo’s zien hoe dat feitelijk moet. Het levert letterlijk de spreekwoordelijke kippenvelmomenten op.

Uiteindelijk staat de NAD versterker voluit en zie je de woo-fer conussen met enorme dansende bewegingen daadwerke-lijk hun spierballen aanspannen. Sarah K blijft relaxed, de bassen en percussie blijven verbluffend strak uit de beide open zuilen rollen en toch staat de hele ruimte te trillen. In tegenstelling tot thuis bekruipt me geen moment de neiging om het volume te dimmen om het geheel weer in het gareel te brengen.

Integendeel: er volgt een druk op de herhaaltoets van de afstandsbediening. Meteen volgt weer die tinteling bij de nekharen. Zoals je dat bij live concerten ook wel eens hebt. Als het om sfeer en totale controle gaat, kunnen maar wei-nig luidsprekers de competitie met de R 909 aangaan. Over details als plaatsing, diepte en hoogte in het geluidsplaatje is de jury zogezegd nog in overleg. Misschien valt dat op een andere luisterplek beter op zijn plek, maar het lijkt ook wel een beetje aan de open – dipool – bouw van deze Jamo’s te kleven. Maar zoals gezegd staan ook de haartjes af en toe al spontaan omhoog.

De muziek wordt van heel rustig tot een zeer hoog volume totaal ontspannen en met veel sfeer weergegeven. Voor de Reference R 909 lijkt het allemaal niet uit te maken. Hij

“In tegenstelling tot thuis bekruipt me geen moment de neiging om het volume te dimmen om het geheel weer in het gareel te brengen”

is duidelijk geen allemansvriend, maar met name liefheb-bers van live muziek moeten zeker eens gaan luisteren. De Jamo’s konden door hun karakter trouwens ook best eens geweldig met vinyl harmoniëren.

Goedkoop is de in kleine aantallen met de hand gebouwde R 909 zeker niet: adviesprijs 5.749 euro per stuk. Leverbaar in zwart en rood. De overeenkomsten met exclusieve design meubels liggen voor de hand. En daar zal je gegarandeerd niet zoveel pret aan beleven!