HGZO-congres 2019

Inspiratiebron voor het zorgonderwijs

Congresboek

Redactie: S. Colenbrander J.M. Gerritsen

VU Universitair Centrum voor Gedrag en Bewegen Team Zorgonderwijs

Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen

Vrije Universiteit Amsterdam

Amsterdam

2019

Typografie: UCGB, Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam © 2019 VU-UCGB, Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351 zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp. Voor het overnemen van één of meer gedeelten uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.

HGZO-congres 2019 Inhoud

Inhoud

Algemene congresinformatie 3 Lezingen De spelende professional 6 Mark Mieras Zorgtechnologie voor studenten 7 Marian Adriaanse Workshops TIMEOUT – didactisch en praktijkmodel voor klinisch redeneren 9 Marc Bakker Onderwijs op maat: naar een aanpak met verschil 10 Ilse Becue en Kris Vanspeybroeck Communicatieonderwijs 2.0: hoe virtuele trainingsacteurs gespreksvaardigheden van (toekomstig) zorgprofessionals vooruit helpen 11 Renske de Beijer Stress de Baaz! 12 Martin Beld Maak Con-tAct in de zorg! 13 Philine Berns en Sione Twilt Breinvriendelijke ICT-tools om het geheugen met herhalingen een handje te helpen 15 Geert Buijtenweg Creatief denken 16 Maurice Crijns Stel je voor, je zorgt voor patiënt X … Inleven in de zorg als opstapje naar ethiek- onderwijs in het HGZO 17 Bart Cusvelder In gesprek met familie 18 Geertjan Emmens en Siemen van der Meulen Team-based Learning: onderwijs van de toekomst? 19 Ilse Erich en Marianne de Klerk Team Based Learning 20 Gwendell Foendoe Aubèl en Suzanne van Steijn Veerkracht verhogen bij studenten: hoe beginnen we eraan? 21 Sven van Geel Design4Care: innovatie voor de dagelijkse praktijk 22 Onno Helder Klinisch redeneren met Klinische blik: casuïstiek 23 Coen van Heycop ten Ham en Vincent Roelse Ontmoeten en kennis delen via LinkedIn 24 Lisanne Huiberts en Annemarie Roos Meet your metaphors – metaforen en beeldvorming in zorg(onderwijs) 25 Anna Kaal Voordelen van het gebruik van een vakcommunity bij het delen van leermaterialen in het verpleegkundig onderwijs 26 Dornine Koopman en Hanneke Hendrix Leernetwerk WijkLink en de inzet van het EPD brengen het verpleegkunde- onderwijs tot leven in een serious game 27 Dorine Koopman en Elke Tijhuis Verbeelding van beroepscontexten door middel van video 28 Leonne Leurink, Vincent Molenaar, Rypke Procee

Inhoud HGZO-congres 2019

Zorg maken: een nieuwe taal voor de hedendaagse zorg 29 Tom Maassen, Peter Renden en Jeroen Dikken Bijdrage van onderwijs in evicdence-based practice aan het onderzoekend vermogen van de HBO-progessional 30 Karin Neijenhuis, Joan Verhoef en Erica Witkamp Van verbeeldig naar werkelijkheid: oefeningen in aandacht binnen persoonsgerichte zorg 31 Theo Niessen De zorgprofessional van de toekomst! Zelfstandig, blended en activerend leren 32 Anneke Ormel en Ferenc van Zanten Leren door te spelen! 33 Hanneke Peeters Een leefstijl bewuste zorgprofessional: van beelden naar concreet plan 34 Sacha Popping en Rinus van der Schoof Inclusieve besluitvorming: zo benut je de wijsheid van de groep 35 Marjolein Roemaat Future proof visie op stage: duurzame samenwerking met het werkveld 36 Jannemiek Sonneveld en Jesca van Petegem Amuse me, or lose me! 37 Rebecca Stulper en Steven Leiding Werkplekeren: samenwerkend en individueel leren met MOOS 38 Carol Timmer en Ingena Visser Bewegend leren met de Wizefloor: onderwijstechnologie voor een activerende didactiek 39 Wim Trooster Een superdivers toekomstbeeld 40 Sione Twilt en Marian den Daas-Kooimans Hoe blended learning de werkdruk kan verlagen 41 Aleid Verbeke, Ritchie Commandeur en Janneke de Bruin Praktijkgericht onderzoek in de zorg: verbeelding of realiteit? 42 Joan Verhoef en Karin Neijenhuis Studiesucces in beeld 43 Bernadine van de Walle-van de Geijn en Suzanne Vermetten-leijten Van analoge content naar digitale content voor de leerwerkplek 45 Saskia Wenniger en Wessel Schulte

HGZO-congres 2019 Algemeen

3

Algemene congresinformatie

Locatie Het congres vindt plaats in congreshotel ‘De Werelt’, Westhofflaan 2, 6740 AA Lunteren, tel: 0318-484641, www.congrescentrum.nl. Aankomst en registratie Op donderdag 21 maart kunt u zich vanaf 9.15 en op vrijdag 22 maart vanaf 9.00 uur laten registreren bij de informatiebalie van het congres. U ontvangt daar een naambadge en u wordt verzocht deze gedurende het hele congres te dragen. U kunt bij de informatiebalie eventuele bagage in bewaring geven. Zie voor informatie over uw hotel de aanvullende congresinformatie. Aanvangstijden congres De aanvangstijd van het congres is op donderdag 10.00 uur en op vrijdag 9.30 uur. Routebeschrijving vanaf A1 Amsterdam–Apeldoorn/Apeldoorn-Amsterdam: afslag Barneveld/Ede A 30 richting Ede, afslag Lunteren. vanaf A12 Utrecht–Arnhem/Arnhem-Utrecht: afslag Ede-Noord/Barneveld (A30), afslag Lunteren. vanaf A15 Rotterdam–Nijmegen/Nijmegen-Rotterdam: afslag Kesteren (N233); richting Rhenen/Veenendaal. Bij Rhenen de brug oversteken en weg volgen, 1e rotonde recht oversteken. Op de volgende rotonde rechtsaf. Weg volgen tot aan de A12, ga de A12 op richting Arnhemneem de A30 richting Ede-Noord/Barneveld afslag Lunteren. Daarna: Volg de rondweg (Westzoom) en daarna de ANWB-borden De Werelt. Dit betekent dat u aan het eind van de Westzoom linksaf de Dorpsstraat inrijdt. Vervolgens gaat u de vierde weg rechtsaf de Boslaan op. Ga de spoorwegovergang over; neem daarna de derde weg rechts (Molenweg); daarna eerste weg links (Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van congrescentrum De Werelt. Terugweg naar A30 met eigen vervoer: Bij de uitgang van De Werelt vindt u kaartjes met daarop de routebeschrijving naar de snelweg. Openbaar vervoer Lunteren is per trein bereikbaar vanuit Amersfoort en Ede-Wageningen. Reist u per trein en gebruikt u een OV chipkaart? In Lunteren rijden alleen treinen van Connexxion (Valleilijn). Vergeet niet bij het overstappen op deze trein eerst uit te checken en aansluitend weer in te checken bij de Connexxion-paal. Wandeling vanaf station Lunteren naar De Werelt (verharde weg, circa 15 minuten): Trein vanuit Ede: u loopt over het perron terug en dan links het grindpad op en direct rechtsaf over het parkeerterrein richting sauna. Daar gaat u linksaf ( Boslaan). U volgt de Boslaan (circa 1 km), daarna rechtsaf de Molenweg in. Eerste weg links (Westhoff-laan), waar een bord u verwijst naar de ingang van congrescentrum De Werelt.

Algemeen HGZO-congres 2019

4

Wandeling vanaf station Lunteren naar De Werelt (verharde weg, circa 15 minuten): Trein vanuit de richting Amersfoort: u loopt verder in de richting van de trein en steekt het spoor over. Op het grindpad rechtsaf richting sauna. Aan het einde van de parkeerplaats linksaf (Boslaan). U volgt de Boslaan (circa 1 km), daarna rechtsaf de Molenweg in. Eerste weg links (Westhofflaan), waar een bord u verwijst naar de ingang van De Werelt. Voor vervoer naar De Werelt kunt contact opnemen met Taxi Lunteren, 0318 - 48 45 55. Informatiemarkt In de centrale hal van ‘De Werelt’ is er gedurende het congres een informatiemarkt ingericht. In het congresprogramma is er gedurende de lunch en de theepauze op donderdag en gedurende de koffiepauze en de lunch op vrijdag extra tijd ingeruimd om u de gelegenheid te bieden deze te bezoeken (zie voor exacte tijden het congres-programma). Op de informatiemarkt staat ook een stand van onze hoofdsponsor: Boom uitgevers Amsterdam (www.bua.nl).

LEZINGEN

HGZO-congres 2019 Lezing

6

De spelende professional

Mark Mieras Hoe leer je studenten zichzelf overend houden in een voor hun vakmanschap soms vijandige werkomgeving? Een leven lang leren, jezelf steeds opnieuw uitvinden: dat is de uitdaging. Wetenschapsjournalist Mark Mieras neemt met ons een duik in het professionele brein. • Hoe werkt leren? • Hoe creativiteit? • Wat is de functie van verbeelding? • Waarom is het zo belangrijk om fouten te kunnen maken? • Welke neurale netwerken kun je activeren om goed met externe druk en ongemakken

om te gaan? • En hoe ontkom je aan de fuik van de aangeleerde hulpeloosheid? Kortom: hoe maak je de professional van de toekomst corrosiebestendig. Mark Mieras (1962) is auteur van onder andere de bestsellers 'Ben ik dat?' en ‘Liefde’. Deze veelgelezen boeken geven een onthullend en herkenbaar beeld van ons bewegelijke brein. In zijn werk staan menselijke elementen centraal als trots, ongemak en fouten durven maken. “De zachte factoren stellen op de langere termijn harde randvoorwaarden aan ons functioneren,” aldus Mieras, die ooit cum laude afstudeerde als theoretisch natuurkundige.

Lezing HGZO-congres 2019

7

Zorgtechnologie voor studenten

Marian Adriaanse Lectoraat Innovatie in de Care, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Als gevolg van een veranderende zorgvraag groeit de vraag naar methoden en technologische oplossingen die mensen in staat stellen zelf om te gaan met hun aandoening en de gevolgen ervan. Voorbeelden hiervan zijn:

• Het zichzelf toedienen van medicijnen • Het zelf monitoren van de ziekteverschijnselen • Het inzetten van robots als hulpmiddel voor de dagstructuur • Telecare

In haar lezing gaat Marian in op de vraag hoe we studenten kunnen voorbereiden op een toekomst vol zorgtechnologie. Marian Adriaansen is lector van het lectoraat Innovatie in de Care. Dit lectoraat zet onderzoek op, doet onderzoek en ontwikkelt onderwijs voor verpleegkundigen en paramedici. Het gaat hier over onderzoek naar en onderwijs met betrekking tot interventies, technologische innovaties en methoden in de zorg voor langdurig zieken en ouderen.

WORKSHOPS

HGZO-congres 2019 Workshop

9

TIMEOUT – didactisch en praktijkmodel voor klinisch redeneren

Marc Bakker Vumc, VUmc Academie Tijdens deze bijeenkomst krijgt u een presentatie over de ProActive Nurses TIMEOUT. Een methodiek om klinisch redeneren in praktijk te brengen en klinisch redeneren in een opleiding of in de beroepspraktijk te leren. U ontvangt informatie over klinisch redeneren en gaat actief met de toepassing van de TIMEOUT aan de slag. Een verpleegkundige is intrinsiek gemotiveerd om patiënten de best mogelijke en veilige zorg te verlenen. Een patiënt verwacht van de professional dat ze weet wat er met hem aan de hand is en wat mogelijk in de zorgverlening kan of moet gebeuren om zijn zelfmanagement te ondersteunen. De verpleegkundige heeft ‘DE WIL TOT WETEN’: ‘hoe gaat het met deze patiënt?’ Ze is nieuwsgiering en gaat na wat bij een patiënt zijn behoefte is aan verpleegkundige zorg op lichamelijk, psychisch, functioneel en sociaal gebied. Dit doet zij door middel van klinisch redeneren. Klinisch redeneren vraagt om vakkennis en om het vermogen kritisch te denken. Maar het vergt ook dat de verpleegkundige in staat is tot reflectie en goed kan communiceren. Bij klinisch redeneren aan de hand van de vraag: ‘hoe gaat het?’ doet de verpleegkundige aan toestandsdiagnostiek. Dit is de vakbekwaamheid om te observeren hoe het met de patiënt gaat, te analyseren wat wel en niet goed gaat in zijn functioneren, functies en welbevinden en met de patiënt, diens naasten en andere zorgverleners te communiceren over de toestand van de patiënt. Om het klinisch redeneren op een onderwijskundig onderbouwde en eenduidige manier te kunnen (be)oefenen dus zowel in een schoolse setting als op de werkplek is de TIMEOUT ontwikkeld. Dit is een praktische, sociaal-didactische werkvorm om het klinisch redeneren van verpleegkundigen in praktijk te (leren) brengen. Trefwoorden Klinisch redeneren, brug theorie↔praktijk, Literatuur Bakker, M. (2017). ProActive Nursing: klinische problematiek inzichtelijk. Den Haag: Boom Lemma uitgevers (2e druk); Internet-links https://www.vumc.nl/onderwijs/map/domein-proactive-nursing/ Correspondentieadres: VUmc Academie Marc Bakker Postbus 7057 1007 MB Amsterdam E-mail: marc.bakker@vumc.nl

HGZO-congres 2019 workshop

10

Onderwijs op maat: naar een aanpak met verschil

Ilse Becue en Kris Vanspeybroeck Odisee, Studiegebied Gezondheidszorg, Campus Gent en Campus Brussel Met het OOF-project ‘Onderwijs op maat: naar een aanpak met verschil’ willen we stappen zetten richting de innovatieve doelen die gesteld worden in de visietekst ‘Samen op weg naar een (ver)nieuw(d)e onderwijsvisie 2027’ voor de hogeschool Odisee. We trachten in te spelen op de actuele onderwijsnoden en leggen zo een bouwsteen voor het onderwijs van de toekomst met als belangrijkste doelstelling: in te zetten op leren met impact voor elke lerende.

Dit project ambieert om docententeams vaardig te maken in de basisfilosofie, didactiek en de vormgeving van gedifferentieerd onderwijs. De visie op onderwijs 2027 is ambitieus dus we trachten een haalbare kaart te trekken door te starten met een gedifferentieerde aanpak binnen onderwijsleeractiviteiten. Tijdens deze workshop wordt er een update gegeven door Ilse over de stand van zaken van dit OOF-project binnen de hogeschool Odisee met bijzondere aandacht voor het studiegebied gezondheidszorg (met vestigingen in Gent, Brussel, Aalst en Sint-Niklaas). Hierbij komen er inspirerende voorbeelden aan bod, alsook tips and tricks om zelf aan de slag te gaan. In werkgroepen wordt er telkens nagedacht over de directe implementatie van deze tips in de eigen onderwijsomgeving.

In het tweede deel geeft Kris zijn ervaringen mee hoe hij via de leerlijn ‘Ethisch en zingevend denken en handelen’ in de opleiding ergotherapie en meer bepaald in het eerste jaar kansen geeft aan en krijgt van studenten voor een flexibel, creatief en reflectief onderwijs op maat. Telkens worden deelnemers uitgedaagd om vanuit hun ervaringen mee te reflecteren en ervaringen en suggesties uit te wisselen. Trefwoorden Reflectief leren, Differentiatie, Onderwijs van de toekomst Literatuur Castelein, E., Coens, J., De witte, K., Houben, A., Lauwers, W., Segers, J., & Van den Branden, K. (2016). Binnenklasdifferentiatie. Een beroepshouding, geen recept. Leuven: Acco. Struyven, K., & Coubergs, C. (2016). Ieders leer-kracht. Binnenklasdifferentiatie in de praktijk. Leuven: Acco. Tomlinson, C. (2017) How to differentiate instruction in academically diverse classrooms. 3rd edition. Alexandria, VA USA: ASCD. Internet-link https://repository.uvh.nl/uvh/bitstream/handle/11439/2971/Bodegom%20van%20Bea_%20Verbale%20Pralines.pdf?sequence=1 Geraadpleegd op 8 november 2018 Correspondentieadres Odisee, Technologiecampus Gent Odisee, Campus Terranova Biomedische laboratoriumtechnologie (BLT) Ergotherapie t.a.v. Mw. Ilse Becue t.a.v. dhr. Kris Vanspeybroeck Gebroeders De Smetstraat 1 Blekerijstraat 23-29 9000 Gent, België 1000 Brussel, België E-mail: Ilse.Becue@odisee.be E-mail: Kris.Vanspeybroeck@odisee.be

HGZO-congres 2019 Workshop

11

Communicatieonderwijs 2.0: hoe virtuele trainingsacteurs gespreksvaardigheden van (toekomstig) zorgprofessionals vooruit helpen

Renske de Beijer DialogueTrainer Goede zorg vraagt om goede communicatie. Tussen zorgverlener en patiënt, en tussen zorgverleners onderling. Om ervoor te zorgen dat studenten professionals met goede communicatieve vaardigheden worden, is goed communicatie onderwijs van groot belang. En ook voor huidige professionals valt er altijd nog wat te leren op het gebied van communicatie. Communiceren leer je voornamelijk door ervaring op te doen. Maar hoe train je grote groepen cursisten tegelijk, als oefenen met elkaar ongemakkelijk voelt? Hoe zorg je ervoor dat cursisten individueel kunnen oefenen en persoonlijke feedback krijgen, als er maar weinig lestijd is en oefenen met acteurs niet voor iedereen mogelijk is? En hoe bereik je dat oefenen ook buiten de lesuren verder kan gaan? DialogueTrainer biedt hiervoor een effectieve en betaalbare oplossing: Communicate, ontwikkeld in samenwerking met Universiteit Utrecht. Een online platform waarop cursisten met virtuele trainingsacteurs hun gespreksvaardigheden kunnen trainen, door te oefenen met uiteenlopende situaties en gespreksmethodes. Verschillende zorgopleidingen in Nederland maken al gebruik van deze serious game. In deze workshop maak je kennis met Communicate en onze virtuele trainingsacteurs. We laten zien op welke manieren je gespreksscenario’s kunt inzetten in het onderwijs. Daarnaast kun je ervaren hoe eenvoudig het is om gespreksscenario’s te bouwen: deelnemers gaan zelf aan de slag met onze editor. We zien benieuwd op welke gesprekken jullie je studenten of cursisten willen voorbereiden! Trefwoorden Communicatie, gespreksvoering, educatie, serious game, virtuele trainingsacteurs Literatuur Jeuring, J. et al. (2015). Communicate! A serious game for communication skills. Design for teaching and learning in a networked world, Lecture Notes in Computer Science, vol 9307. Internet-links https://www.dialoguetrainer.com/ Correspondentieadres DialogueTrainer t.a.v. R.P. de Beijer, MSc. Europalaan 100 3526 KS Utrecht E-mail: renske@dialoguetrainer.com

HGZO-congres 2019 workshop

12

Stress de Baaz!

Martin Beld FocusXL Stress… wie kent het niet? Maar wat is stress nu precies? Helpt stress of juist niet? Stel dat het jou lukt om alerter, frisser en meer gefocust te kunnen werken… wat zou je dat dan opleveren? Onderzoeken wijzen uit dat alleen muziek en diepte een rechtstreekse toegang geven van stressoren naar een stressrespons. Alle andere stressoren gaan via onze gedachten naar ons stressrespons. Oftewel, kijkend naar het vermogen om ons ergens een voorstelling van te maken (verbeelding)…… is die gedachte wel reëel? Hiermee gaan wij in deze workshop praktisch aan de slag, met als doel: handige tools om het stressniveau flink te verlagen! Trefwoorden Stressmanagement; werkdrukverlaging; preventief ziekteverzuim; voldaan gevoel Correspondentieadres FocusXL t.a.v. Martin Beld C.T. Storkstraat 29 7553 AP HENGELO E-mail: martin@focusxl.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

13

Maak Con-tAct in de zorg! “Hoe bereiden we de toekomstige zorgprofessional voor op het contact met communicatief kwetsbare cliënten?” Philine Berns en Sione Twilt Hogeschool Rotterdam, Kenniscentrum Zorginnovatie, lectoraat Zorg voor Communicatie Een bekend gegeven is dat het beeld van de toekomst een gemiddeld oudere bevolking laat zien. Dit heeft vanzelfsprekend invloed op de zorgpraktijk waar wij onze studenten voor opleiden. De toekomstige zorgprofessional zal steeds meer in aanraking komen met personen die ‘communicatief kwetsbaar zijn’: mensen die moeite hebben met communiceren in een bepaalde sociale omgeving. Zij ervaren problemen bij het begrijpen van informatie en bij het uiten van behoeften (Stans et al., 2013). In deze workshop illustreren onderzoekers en docenten van het lectoraat ‘Zorg voor Communicatie’ hoe zij op dit toekomstbeeld inspelen. Twee specifieke groepen waarbij de communicatie een uitdaging vormt komen hierbij aan bod: personen met afasie en anderstalige cliënten. Onderzoek toont aan dat zorgprofessionals een gebrek aan kennis, vaardigheden en hulpmiddelen ervaren om hun communicatie met personen met afasie te ondersteunen (Leach et al., 2010). Om deze skills te verbeteren is binnen het lectoraat Training Con-tAct ontwikkeld (Oostveen, Berns & Jünger, 2018). Logopedisten trainen hiermee de communicatieve vaardigheden van hun collega zorgprofessionals. Ander onderzoek toont aan dat zorgprofessionals een taalbarrière ervaren in het begeleiden van cliënten die de Nederlandse taal weinig tot niet beheersen (Bot, 2013). Analyse van gesprekken tussen zorgprofessionals en meertalige cliënten kunnen handvatten bieden om de communicatie tussen de gesprekspartners te optimaliseren. De (voorlopige) onderzoeksresultaten van beide projecten zullen worden geïmplementeerd in het onderwijs van het Instituut Voor Gezondheidszorg. Tijdens deze workshop delen we onze kennis over en ervaring in het vernieuwende onderwijs ten aanzien van communicatieve vaardigheden, gericht op communicatief kwetsbaren. De workshop kenmerkt zich door het delen van kennis, het uitwisselen van ervaringen en het uitvoeren van delen van het onderwijs. Trefwoorden Communicatief kwetsbare personen, Communicatie-onderzoek, Communicatie-onderwijs, Afasie, Meertaligheid Literatuur Bot, H. (2013). Taalbarrières in de zorg. Assen: Van Gorcum. Leach, E., Cornwell, P., Fleming, J., & Haines, T. (2010). Patient centered goal-setting in a subacute rehabilitation setting. Disability and rehabilitation, 32(2), 159-172. Stans, S.E.A., Dalemans, R., Witte de, L., Beurskens, A. (2013). Challenges in the communication between ‘communication vulnerable’ people and their social environment: An exploratory qualitative study. Patient Education and Counseling 92, 302–312. Internet-links https://www.hogeschoolrotterdam.nl/onderzoek/lectoren/zorginnovatie/lectoren/dr.-karin-neijenhuis/lectoraat-zorg-voor-communicatie/ https://www.hogeschoolrotterdam.nl/onderzoek/projecten-en-publicaties/zorginnovatie/evidence-based-care/ondersteunde-communicatie-bij-afasie/project/

HGZO-congres 2019 workshop

14

Correspondentieadres Hogeschool Rotterdam Kenniscentrum Zorginnovatie, lectoraat Zorg voor Communicatie t.a.v. mw. P. Berns, MSc. Rochussenstraat 198 3015 EK Rotterdam E-mail: p.e.g.berns@hr.nl E-mail: s.twilt@hr.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

15

Breinvriendelijke ICT-tools om het geheugen met herhalingen een handje te helpen

Geert Buijtenweg Vrije Universiteit, FGB, VU-UCGB Herhaling van leerstof is nodig als jouw studenten het in hun geheugen goed willen opslaan. Maar op welke manier kun je het beste herhalen zodat er een gedegen geheugenspoor ontstaat? Hoe vaak en wanneer moet je iets herhalen zodat lesstof niet wordt vergeten en makkelijker kan worden opgehaald? In deze workshop gaan we eerst in op de werking van het geheugen en met die breinkennis gaan we verder in op effectieve methoden van herhalen. Hoe kunnen daar ICT-tools bij ingezet worden? Er zijn heel veel adaptieve leerprogramma’s beschikbaar op internet waarmee lesstof op het juiste moment herhaald kan worden. Veel softwareprogramma’s zijn gratis en gebruiksvriendelijk om motiverende oefeningen in een app vorm te geven. Zo kan dezelfde stof met verschillende programma’s creatief gepresenteerd worden. Met leuke werkvormen wordt het herhaald en ontstaan er spelenderwijs neurale netwerkcircuits in het brein. Informatie gaat dan van het werkgeheugen naar het permanente geheugen en kan ook opgeroepen worden wanneer het nodig is voor een toets of in het werkveld. Je gaat in deze workshop aan de slag met breinkennis en je eigen leerstof. Je verlaat de workshop met een tastbare tool waarmee jouw belangrijkste leerstof herhaald wordt. Een werkvorm die je vaak kunt inzetten en in jouw geheugen gegrift komt te staan en later zelfs ook in het geheugen van je studenten. Trefwoorden Brein, geheugen, ict-toepassingen, Flashcards, BrainRush, Drillster en andere adaptieve leerprogramma’s, Breinprikkelend presenteren met herhaling. Literatuur Chang, V., (2016). Review and discussion: e-learning for academia and industy, International Journal of Information Management (36): 467-485 Dirksen, G. Breindidactiek: Helpen leren met breinkennis. (2014) Synaps. Utrecht . Foer, F. Het geheugenpaleis. (2011) De Bezige Bij Amsterdam Internet-links Geert Buijtenweg (Haal meer uit je hersenen): https://www.youtube.com/watch?v=pf3lyQ35O-E Thomas Frank (FlashCards): https://www.youtube.com/watch?v=mzCEJVtED0U Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam Faculteit der Gedrag en Bewegingswetenschappen t.a.v. drs. M.G.J.( Geert) Buijtenweg Buitenveldertselaan 3 1082 VA Amsterdam E-mail: g.buijtenweg@vu.nl

HGZO-congres 2019 workshop

16

Creatief denken

Maurice Crijns Brainnovation Onze samenleving verandert van een kennismaatschappij naar een maatschappij waarin creatief denken van groot belang is. Creatief denken wordt zelfs beschouwd als een cruciale vaardigheid voor de 21ste eeuw. Vrijwel alle doorbraken in de zorg, hightech, business, kunst en wetenschap zijn het resultaat van creatief denken. Brainnovation is een methode die creatief en innovatief denken aanleert. De nieuwigheid van Brainnovation is de exploratie van het onbewuste potentieel van mensen. Het onbewuste verwerkt tonnen aan data met een ongelooflijke snelheid, 24/7. Tijdens de slaap en in rust, doorloopt het onbewuste duizenden scenario’s om een oplossing te vinden voor een urgent probleem. Allerlei scenario’s zijn mogelijk, zelfs de meest onwaarschijnlijke of moreel onacceptabele. Het onbewuste wordt niet gehinderd door sociale conventies of persoonlijke voorkeuren. Het heeft maar een doel en dat is een oplossing vinden die voor jou optimaal is. Dat is de place to be voor complexe uitdagingen. In de opvoeding en op school ligt de nadruk op logisch denken. Dat is prima voor de problemen van alledag, maar faalt grotesk als we met problemen geconfronteerd worden waar geen panklare oplossing voor bestaat. Net als bij het veelvuldig toegepaste brainstormen, krijg je meer van hetzelfde en blijf je in cirkels draaien. Gedurende de workshop wordt aan de hand van raadseltjes de werking van het brein filter gedemonstreerd. De deelnemers kunnen oefenen met een neurale headset en zo ontdekken hoe goed ze kunnen focussen of ontspannen. Het vloeiend kunnen roteren tussen focus en de focus is het begin van Brainnovation. Correspondentieadres Brainnovation mauricecrijns@brain-factory.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

17

Stel je voor, je zorgt voor patiënt X… Inleven in de zorg als opstapje naar ethiekonderwijs in het HGZO

Bart Cusveller Hogeschool Viaa, Zwolle, Academie Health Care, opleiding Bachelor Nursing In het HGZO wordt het belang van morele vorming en ethiekonderwijs onderschreven. Bijvoorbeeld, volgens het opleidingsprofiel Bachelor 2020 (Lambregts et.al 2016) is het beoefenen van beroepsethiek een professionele competentie van hbo-verpleegkundigen. In het ethiekonderwijs in het HGZO wordt hieraan zeer divers vorm gegeven. Over het algemeen ligt dit aan de verlegenheid dat het onderwerp ‘ethiek’ niet zo tot de verbeelding van zorgverleners (in opleiding) spreekt. Dus, tja, hoe vorm je eigenlijk een student in morele reflectie en besluitvorming? In het ethiekonderwijs van beroepsopleidingen in de zorg komen naast kennisoverdracht en casusbespreking steeds vaker simulatievormen aan bod waardoor studenten zich makkelijker iets bij ‘ethiek’ kunnen voorstellen, zoals inleefsessies, inspringtheater, acteurs en serious gaming. Die vormen kunnen niet door iedere docent worden ingezet. Er zijn echter ook tal van eenvoudige creatieve inleefoefeningen denkbaar die breder inzetbaar zijn. In het nieuwe leerboek ‘Ethiek voor verpleegkundigen’ is een reeks oefeningen opgenomen die tot de verbeelding van de student moeten spreken om ze een opstapje te geven naar een morele ervaring en ethische bezinning. In de workshop worden bij wijze van voorbeeld twee van zulke inleefoefeningen met de deelnemers gedaan en is er gesprek mogelijk over de praktische inzetbaarheid van zulke morele ervaringen in het HGZO. Trefwoorden Beroepsethiek, ethiekonderwijs, morele reflectie, inleefoefeningen Literatuur Cusveller, B. (2019). Ethiek voor verpleegkundigen. Omgaan met morele issues in de zorg. Amsterdam: Boom Hoger Onderwijs. Correspondentieadres Hogeschool Viaa Academie Health Care Dr B.S. Cusveller Postbus 10030 8000 GA Zwolle E-mail: b.cusveller@viaa.nl

HGZO-congres 2019 workshop

18

In gesprek met familie

Geertjan Emmens en Siemen van der Meulen Hanzehogeschool, Academie voor Verpleegkunde Zorgverlening richt zich tegenwoordig niet meer alleen op de cliënt of patiënt. Een participatiesamenleving vraagt in toenemende mate van familie en naasten dat zij betrokken zijn bij de zorg voor hun familie en naasten. Zorgen voor kan zwaar zijn en legt vaak een druk op de onderlinge relaties binnen een familie. Familie of het sociale systeem doet intensiever mee in de zorgverlening en gesprekken worden steeds vaker met familie of het sociale systeem gehouden. De vraag ‘kan uw vrouw dan ook bij het gesprek aanwezig zijn?’ is daarom minder op zijn plaats dan de vraag ‘wie zou u bij dit gesprek willen uitnodigen?’ Familiegesprekken passen binnen een familie- of systeemgerichte benadering. Een familiegesprek kan diverse doelen hebben.

Familiegesprekken als actuele ontwikkeling vragen om onderwijs dat hierop aansluit. Binnen Academie voor Verpleegkunde en met name het Lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek van de Hanzehogeschool in Groningen groeit de aandacht voor familiezorg en de toepassing van familiegesprekken. De workshopleiders, beiden docenten bij de Hbo-Verpleegkunde, nemen u mee in deze ontwikkeling en geven u inzicht in het leerproces van studenten, verpleegkundigen in de praktijk en collega-docenten. De workshop wordt vooral interactief en beeldend als een familiecasus centraal komt te staan. Trefwoorden Familiezorg, familiegesprek, verpleegkundige gespreksvoering Literatuur Emmens, G. en Meulen, S.D. van der (2019), Verpleegkundige Gespreksvoering, Boom Uitgeverij. Correspondentieadres Hanzehogeschool Academie voor Verpleegkunde t.a.v. drs. G. Emmens Petrus Driessenstraat 3 9714CA Groningen. E-mail: g.emmens@pl.hanze.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

19

Team-based Learning: onderwijs van de toekomst?

Ilse Erich en Marianne de Klerk TBL academie Beeld je als docent eens in: alleen nog maar gemotiveerde studenten die zelfstandig in teams aan het werk gaan met uitdagende authentieke taken en zo complexe zorgproblematiek leren oplossen. Team Based Learning is een Evidence Based onderwijsmethodiek waarmee dit voor elke docent, in elk type onderwijs op elk niveau binnen handbereik ligt. De methode is ontworpen om actief, gemotiveerd en duurzaam leren te bevorderen in een studiegroep en komt daardoor sterk overeen met zelfsturende teams in de gezondheidszorgpraktijk. TBL is een onderwijsmethodiek waarbij studenten tijdens de binnenschoolse component in samenhang de (CanMeds-) competenties verwerven die voor het beroep onontbeerlijk zijn. Niet alleen generieke competenties zoals samenwerken, communiceren, consensus bereiken en probleem oplossen komen aan bod binnen TBL, ook elementen van professioneel gedrag staan centraal: leren reflecteren, feedback geven maar ook je gedrag kunnen aanpassen op basis van de ontvangen feedback. Allemaal essentiële vaardigheden die we graag zouden zien bij toekomstige zorgprofessionals. In deze workshop laat de TBL-gecertificeerde trainer uitgangspunten en basisprincipes van Team Based Learning aan de orde komen. Om jou als deelnemer het TBL proces zelf in ‘de rol van student’ te laten ervaren, wordt de workshop gegeven in TBL-vorm. Na afloop van de workshop kun je: • het verschil uitleggen tussen lesgeven in een traditionele werkvorm en in TBL-sessies; • de essentiële elementen van TBL benoemen; • uitleggen hoe en waarom TBL werk; • specifieke ICT tools benoemen die ingezet kunnen worden. Trefwoorden Samenwerkend leren, interprofessioneel leren, Evidence based onderwijsmethode Literatuur Vries-Erich, J.M. de &Timmer, C. (2018). Niet alleen denken maar vooral samen doen. Onderwijs en Gezondheidszorg, 4, 21-24. Vries-Erich, J.M. de, Spaai, G., Vos, J., Krom, K., Sijstermans, T., Verheijck, E., Linthorst, G & Boerboom T. (2017). Ervaringen met Team Based Learning. Onderwijsinnovatie, 13-15. Internet-links www.tbl-academie.nl www.teambasedlearning.org Correspondentieadres: TBL academie t.a.v. Ilse Erich MSc. Dotter 25 1391 SK Abcoude E-mail: info@tbl-academie.nl

HGZO-congres 2019 workshop

20

Team Based Learning

Gwendell Foendoe Aubèl en Suzanne van Steijn De Haagse Hogeschool, Fac. Gezondheid, Voeding en Sport, opleiding Voeding en Diëtetiek Hoe zorg je voor actieve studenten die samenwerken en zich verdiepen in de lesstof? Team Based Learning is het antwoord! Tijdens deze sessie nemen jullie als deelnemer deel aan de eerste TBL sessie van de propedeuse Voeding en Diëtetiek. Je leert de methodiek hierdoor heel goed kennen en leert daarbij nog wat over gezonde voeding (altijd mooi meegenomen!). Tijdens deze TBL sessie werk je in een team en maak je een individuele test en een groepstest. Vervolgens pas je de opgedane kennis toe in applicatieopdrachten. Deze vorm van onderwijs is uitermate geschikt voor opleidingen in het hoger gezondheidsonderwijs doordat kennis direct toegepast wordt in praktijkgerichte situaties. Uiteraard is er volop gelegenheid om vragen te stellen over TBL. Trefwoorden Team Based Learning, activerend onderwijs, praktijkgericht, samenwerkend leren Literatuur Michaelsen, L., Sweet, M., & Parmalee, D. (2009) The essential elements of Team-Based Learning. Adapted from Chapter 1 of Michaelson, L., Sweet, M., & Parmalee, D. (2009). Team-Based Learning: Small Group Learning's Next Big Step. New Directions in Teaching and Learning, 7-27. Internet-links https://www.vdgetconnected.com/ Correspondentieadres De Haagse Hogeschool Faculteit Gezondheid, Voeding en Sport, opleiding Voeding en Diëtetiek t.a.v. drs. Gwendell Foendoe Aubèl en Mw. Suzanne van Steijn MSc Johanna Westerdijkplein 75 2521 EN Den Haag E-mail: g.a.j.foendoeaubel@hhs.nl E-mail: s.m.vansteijn@hhs.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

21

Veerkracht verhogen bij studenten: hoe beginnen we eraan?

Sven van Geel Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen, opleiding ergotherapie Mark Mieras heeft het in zijn keynote lezing over “De spelende professional”, een noodzaak voor docenten om zich staande te houden in de veeleisende omgeving van het hoger onderwijs. Maar ook studenten lijken heel wat druk te ervaren tijdens hun hogere studies. Zo is er recent toegenomen aandacht rond het concept veerkracht bij studenten uit zorgopleidingen. Een kleinschalige studie (Lekan, Ward & Elliott, 2018) bij studenten verpleegkunde toonde aan dat veerkracht een belangrijke voorspeller is van academisch succes. Een ruimer onderzoek legde ook het verband tussen veerkracht en zelf-gepercipieerd welzijn (Chow et al., 2018). In de literatuur wordt beschreven dat er binnen het curriculum van studenten in zorgopleidingen ook aandacht moet gaan naar het versterken van verschillende psychosociale kenmerken waaronder veerkracht. Deze zouden immers bijdragen aan hogere slaagkansen en een beter algemeen welzijn van studenten. Wat uiteindelijk tot hoger gekwalificeerde, meer weerbare professionals zou leiden. Een eigen studie bij studenten bachelor ergotherapie (n=150) toont aan dat een belangrijk deel van de eerste jaar studenten geen goede veerkracht bezitten. Zo situeert de gemiddelde veerkracht van deze groep zich op percentiel 20-30 in vergelijking met de Vlaamse normpopulatie. Resultaten zullen tijdens de uiteenzetting verder besproken worden en gecorreleerd met slaagcijfers van de eerste examenperiode. Deze workshop wil samen met andere opleiders nagaan of het wenselijk is om als zorgopleidingen in te zetten op de veerkracht van studenten, en hoe dit dan best kan aangepakt worden. Door middel van interactieve uitwisseling en een brainstormsessie hopen we tot enkele concrete acties te komen die de veerkracht van onze studenten kunnen verhogen. Er wordt afgesloten met een overzicht van good practices. Trefwoorden Veerkracht studenten Correspondentieadres AP Hogeschool Antwerpen Opleiding Ergotherapie t.a.v. dhr Sven van Geel, MSc Jan Davidlaan, 8, 3920 Lommel, België E-mail: sven.vangeel@ap.be

HGZO-congres 2019 workshop

22

Design4Care: innovatie voor de dagelijkse praktijk

Onno Helder Hogeschool Rotterdam (en Erasmus MC), Verpleegkunde (HR) en kindergeneeskunde (Erasmus MC) Introductie: Verpleegkundigen komen in hun werk vaak met praktische problemen die ze zelf provisorisch oplossen. Veel praktijkproblemen kunnen definitief worden opgelost door slimme technische innovaties. In het Erasmus MC komen in co-creatie met studenten van Hogeschool Rotterdam oplossingen tot stand die kwalitatief veel beter zijn dan de provisorische oplossingen uit de praktijk. Deze bottom-up, co-creatie benadering met verpleegkundigen met de minor zorgtechnologie studenten (mix van zorg en techniek) enthousiasmeert alle partijen. Doel: deelnemers informeren over de Design4Care werkwijze, achterhalen wat mogelijke gezamenlijk ervaren praktijkproblemen zijn en verkennen welke mogelijkheden er zijn om de Design4Care benadering op andere hogescholen op te zetten. Werkvorm: interactieve presentatie over werkwijze en praktijkvoorbeelden (incl. video), groepsdiscussie/ formuleren over mogelijke gezamenlijk ervaren praktijkproblemen die opgepakt zouden kunnen worden, groepsactiviteit werken aan 2-D mogelijke oplossing voor praktijkprobleem, presentatie oplossingen groepen, discussie over hoe zorgtechnologie te positioneren in verpleegkunde curriculum. Relevantie: Technologie is niet meer weg te denken in de maatschappij en gezondheidszorg. Eigenlijk bijzonder dat verpleegkundigen al decennia accepteren dat ze zelf blijven improviseren terwijl door alle technische ontwikkelingen zelf werken aan innovaties steeds gemakkelijker en normaler wordt, denk aan 3-D printen. Op te leiden verpleegkundigen zouden kennis moeten kunnen maken met deze technieken waarmee praktijkproblemen zouden kunnen worden opgelost. Kritische verpleegkundigen die in co-creatie werken aan oplossingen voor snijincidenten door het openen van een glas ampul, dat sondevoeding aan anorexia patiënten zonder te grote krachtsinspanning gegeven kan worden, voorkomen dat er een spaghetti ontstaan aan lijnen en kabels bij het mobiliseren van patiënten. Trefwoorden Zorg innovatie, toekomst gericht opleiden, samenwerken, bottom-up up, zorgtechnologie, patiënt veiligheid, co-creatie, aantrekkelijke werkgever Literatuur Helder O., van Gils R., van Woezik A., Wauben L. (2018) Verpleegkundige praktijkproblemen oplossen middels co-creatie, Tijdschrift voor de Ziekenverpleging, 5, 44-47. Internet-links (maximaal 3): https://youtu.be/NsNfHdSaTLo https://youtu.be/-hEoY39MeGI https://youtu.be/mikubU55y1M Correspondentieadres Hogeschool Rotterdam en Erasmus MC Verpleegkunde en kindergeneeskunde t.a.v. dr O.K. Helder Postbus 25035 3001 HA Rotterdam E-mail: o.k.helder@hr.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

23

Klinisch redeneren met Klinische blik: casuïstiek

Coen van Heycop ten Ham en Vincent Roelse Boom hoger onderwijs, Gezondheidszorg Studenten hebben vaak moeite de theorie uit leerboeken en e-learnings toe te passen in de praktijk. Ontwikkelen van de klinische blik (professioneel overzien en doorzien van situaties) vergt vaak jaren werkervaring. Klinische Blik: Casuïstiek vormt een brug tussen theorie en praktijk. De student bekijkt de casus op beeld en heeft de volgende gegevens bij de hand: - Een situatiebeschrijving - Achtergrond van de patiënt - Assessment (waarden van de patiënt) Door vragen en feedback leert de student hoe je in bepaalde situaties redeneert, volgens een bepaald stappenstramien: 1. Risico (urgentie en risicofactoren) 2. Probleemanalyse (primair probleem en compensatie) 3. Onderzoek (doel en belang toelichten) 4. Behandeling (principe en gewenst resultaat) 5. Complicaties (herkennen) Deelnemers zijn welkom om de mogelijkheden van de online leeromgeving te ervaren, hun eigen klinische blik te toetsen en mee te discussiëren over de mogelijke inzet bij hun onderwijs. Trefwoorden Klinisch redeneren, casuïstiek, online leeromgeving, e-learning Literatuur Deelnemers ontvangen ter plekke onderwijsmateriaal Internet-link https://www.boomhogeronderwijs.nl/ Correspondentieadres Boom hoger onderwijs T.a.v. Vincent Roelse Prinsengracht 747-751 1017 JX Amsterdam E-mail: v.roelse@bua.nl

HGZO-congres 2019 workshop

24

Ontmoeten en kennis delen via LinkedIn

Lisanne Huiberts en Annemarie Roos Lisanne Huiberts Cursussen LinkedIn is een bijzonder sociaal platform, omdat het een professioneel netwerk is. Het stimuleert mensen in contact te komen met collega’s, vakgenoten en andere inspiratie-bronnen. Waar LinkedIn vroeger bekend stond als een plek om vacatures te vinden en te delen, is het de laatste jaren een heus digitaal platform geworden waar kennisdeling voorop staat. In deze workshop leer je over dit bijzondere sociale platform, gaan we aan de slag met een eigen LinkedIn profiel en maak je direct een start met digitaal ontmoeten van collega’s, vakgenoten en inspiratiebronnen. Met actieve werkvormen, een inspirerend verhaal, plenaire discussie, in kleine groepjes ontdekken wat je wilt bereiken met jouw LinkedIn profiel, werken aan jouw eigen profiel en natuurlijk een beeldende bijdrage plaatsen tijdens dit HGZO congres. Start met delen van inspirerende beelden via LinkedIn, neem je smartphone of tablet mee en kom naar deze actieve workshop! Trefwoorden LinkedIn, Digitaal Ontmoeten, Kennis Delen Literatuur Bright business (2017). Nederlanders bij de actiefste LinkedInners ter wereld https://www.bright.nl/bright-business/artikel/3933231/nederlanders-bij-de-actiefste-linkedinners-ter-wereld Coosto (2018). Wat zijn in 2018 de beste tijdstippen om te posten op social media? https://www.coosto.com/nl/blogs/wat-zijn-2018-de-beste-tijdstippen-om-te-posten-op-social-media Coosto (2018). Zo maak je de perfecte LinkedIn-post https://www.coosto.com/nl/blogs/zo-maak-je-de-perfecte-linkedin-post Valkenburg, J. (2015). Alles wat je wilt weten over LinkedIn in Nederland 2015 http://www.recruitingroundtable.nl/2015/02/23/linkedin-nederland-2015/ Internet-links https://lisannehuiberts.jimdo.com https://www.linkedin.com/in/lisanne-huiberts-7a1106119/ Correspondentieadres Lisanne Huiberts Cursussen t.a.v. mw. E.J.M. Huiberts Kruipad 10 1852 RW Heiloo E-mail: lisannehuiberts@hotmail.com

HGZO-congres 2019 Workshop

25

Meet your metaphors – metaforen en beeldvorming in zorg(onderwijs)

Anna Kaal Vrije Universiteit Amsterdam, UCGB, Lerarenacademie, Universitaire Lerarenopleiding (ULO) “Stop met wegduiken voor pijnlijke keuzes in de zorg”, zo klonk de titel van een recent opiniestuk door Wouter Bos (2018) waarin hij mensen opriep tot actie om o.a. de sluiting van ziekenhuizen en de toenemende werkdruk onder zorgmedewerkers te voorkomen. De titel roept bij mij een duidelijk beeld op; ik zie politici die gehaast onder een tafel kruipen, verantwoordelijken die zich met een aanloopje snel een berm inwerpen?’. Het is een mooi voorbeeld van hoe metaforen helpen om abstracte ideeën concreet te maken.

Waar metaforen in het dagelijks leven vaak onbewust worden gebruikt, worden deze binnen het onderwijs en de zorg juist doelgericht ingezet om begrip te bevorderen en soms anders tegen situaties aan te kijken (Semino et al. 2017). Binnen mijn eigen praktijk als lerarenopleider zien we, bijvoorbeeld, hoe docenten-in-opleiding en leerlingen via reflectie aan de hand van metaforen een bredere visie op taal verwerven (Kaal & Dönszelmann, 2018).

In deze workshop sta je stil bij de mogelijkheden van ‘metaphor elicitation’ als reflectietool voor je eigen (onderwijs)praktijk. Na een korte introductie over metaforen als belangrijke bron voor denken en associëren (een inherent onderdeel van ons conceptuele systeem) duiken we dieper in je visie op de praktijk van zorg(onderwijs). Trefwoorden Metaforen, beeldvorming, reflectie, visie Literatuur Bos, W. (2018). Stop met wegduiken voor pijnlijke keuzes in de zorg, bepleit Wouter Bos. Volkskrant: 12 oktober 2018. Zie: https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/stop-met-wegduiken-voor-pijnlijke-keuzes-in-de-zorg-bepleit-wouter-bos~ba656629/ Kaal, A. A. & Donszelmann, S. (2018) (In press). In: Stories about Language: Raising Learners’ Language Awareness Using Metaphor. In: Narrative and metaphor in education: Look Both Ways. Hanne, M. & Kaal, A. (eds.). Routledge. Semino E, Demjén Z, Demmen J, et al (2017). The online use of Violence and Journey metaphors by patients with cancer, as compared with health professionals: a mixed methods study. In: BMJ Supportive & Palliative Care 7:60-66. Zie: https://spcare.bmj.com/content/7/1/60 Correspondentieadres Vrije Universiteit Amsterdam UCGB t.a.v. mw. dr. A.A. Kaal De Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam E-mail: aa.kaal@vu.nl

HGZO-congres 2019 workshop

26

Voordelen van het gebruik van een vakcommunity bij het delen van leermaterialen in het verpleegkunde onderwijs

Dorine Koopman en Hanneke Hendrix Saxion, Verpleegkunde We weten niet hoe werk in de zorg van onze huidige studenten er over 20 jaar uit zal zien. Om de zorgprofessional van de toekomst toch zo goed mogelijk op te leiden is het belangrijk om kwalitatief goede leermaterialen te delen en goed samen te werken. Onderstaande vakcommunity hbovpk biedt daarvoor een platform. In het project SAMEN hbo-verpleegkunde delen 15 hbo-v-opleidingen in Nederland leermaterialen voor het onderwijs op Wikiwijs. Daarnaast ontwikkelt de kerngroep de komende 2 jaar 40 nieuwe open en online leermaterialen voor hergebruik over o.a. de thema’s academisch schrijven, ondernemerschap, zorgtechnologie en toegepaste positieve gezondheid. Naast het delen en het hergebruiken van leermaterialen richt het project zich op het opzetten van een actieve vakcommunity. Het doel is dat binnen 1 jaar 500 docenten lid zijn van de community, waarvan minimaal 10% wekelijks een bezoek brengt aan de community en zichtbaar een activiteit verricht (posten, liken, reviewen leermateriaal, discussiëren, reageren etc.). De community is te vinden via https://hbovpk.nl/welcome. Leden maken een profiel aan en kunnen vervolgens feedback geven op en discussiëren over leermaterialen die gedeeld worden op Wikiwijs. De community zal zowel online als offline bestaan. Er worden activiteiten verzorgd op landelijke congressen (proeftuin, workshops en scholingen). In deze workshop demonstreren we de community hbovpk en laten we een aantal concrete voorbeelden zien van de mogelijkheden die deze community biedt voor docenten verpleegkunde. We geven de deelnemers een kijkje in de virtuele samenwerking. Daarbij gaan we met de deelnemers in gesprek over bijvoorbeeld de volgende vragen: Hoe houdt je de vakcommunity actief? Waar liggen behoeftes? Wat zijn mogelijkheden? Trefwoorden Open en online onderwijs, leernetwerk, community, delen en hergebruiken Internet-links https://www.hbovpk.nl Correspondentieadres Hogeschool Saxion Academie Gezondheidszorg t.a.v. drs. D. Koopman-van den Berg Postbus 70.000 7500 KB Enschede E-mail: d.j.e.m.koopman@saxion.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

27

Leernetwerk WijkLink en de inzet van het EPD brengen het verpleegkundeonderwijs tot leven in een serious game

Dorine Koopman en Elke Tijhuis Saxion, Verpleegkunde Goed opgeleide wijkverpleegkundigen zijn cruciaal voor de zorg van de toekomst (Lambregts, Grotendorst & Van Merwijk, 2016). In het curriculum van de opleiding Verpleegkunde van Saxion heeft het Expertisegebied Wijkverpleegkundige een belangrijke plaats gekregen. Er is een serious game ontwikkeld die een heel nieuwe leer- en ontwikkelcontext biedt voor kennismaking met en leren in de wijk. De game is opgezet in samenwerking met verpleegkundigen die actief zijn in het leernetwerk WijkLink (Koopman-van den Berg e.a., 2017), waaraan ruim 1500 verpleegkundigen, verzorgenden, studenten en docenten deelnemen. Studenten werken gedurende twintig weken in zelfsturende wijkteam, in een bestaande wijk in de regio. In deze wijkteams dragen studenten bij aan zorg, gezondheidsbevordering en innovatie in de wijk en houden ze een EPD bij voor de fictieve cliënten die ze in zorg hebben. Door het inzetten van de game en het leernetwerk in het onderwijs leren studenten flexibel, creatief en reflectief te zijn, en leren ze van en met de huidige zorgtechnologie. Ze komen al vroeg in de opleiding in contact met hun toekomstige collega’s. In deze workshop willen we graag onze serious game delen met collega’s van de andere hogescholen. We beschrijven kort de opzet van de game en laten het EPD zien dat voor de game is ontwikkeld. Ook laten we het leernetwerk WijkLink zien en bespreken we hoe deze bijdraagt aan het betrekken van het werkveld bij het onderwijs en andersom. We willen graag met de deelnemers in gesprek over deze nieuwe onderwijsvorm en welke mogelijkheden zij zien bij de inzet van het leernetwerk en het EPD in het onderwijs. Trefwoorden Gaming, klinisch redeneren, community, leernetwerk, praktijkleren, EPD Literatuur Koopman-van den Berg, D., Heerde, K. van, & Berg, A. van den (2017). WijkLink Oost: Een leernetwerk voor wijkverpleegkundigen, studenten en docenten in Oost-Nederland. Onderwijs en Gezondheidszorg, 41(4), pp. 21-24 Lambregts, J., Grotendorst, A. & Merwijk, C. van (2016). Bachelor of Nursing 2020. Een toekomstbestendig opleidingsprofiel 4.0. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Internet-links https://www.wijklink.nl/ https://onderwijsengezondheidszorg.nl/jaargangen/2017/4/eenleernetwerkvoorwijkverpleegkundigenstudentenendocenteninoost-nederland.html Correspondentieadres: Hogeschool Saxion Academie Gezondheidszorg t.a.v. drs. D. Koopman-van den Berg Postbus 70.000 7500 KB Enschede

E-mail: d.j.e.m.koopman@saxion.nl

HGZO-congres 2019 workshop

28

Verbeelding van beroepscontexten door middel van video

Leonne Leurink, Vincent Molenaar, Rypke Procee HANZE hogeschool, InHolland en Boom uitgevers, Verpleegkunde Doel Deelnemers kennis laten maken met de mogelijkheden van een audiovisuele presentatie van beroepscontexten en het gezamenlijk ontwikkelen van werkvormen met video. Achtergrond Eerste- en tweedejaars studenten hebben over het algemeen geen (goed) beeld van de beroepssituaties waarin de zorgprofessional de zorgvrager tegenkomt. Toch is dit belangrijk om de beroepsconcepten zoals het klinisch redeneren, te doorgronden en er bekwaam in te worden. In deze workshop gaan we ontdekken op welke wijze video’s ingezet kunnen worden in de lessen aan eerste- en tweedejaars studenten met beperkte praktijkervaring. Op de Hanzehogeschool worden gefilmde kenmerkende beroepssituaties ingezet. Docent en curriculumontwikkelaar Leonne Leurink zal u kort meenemen in het gebruik van deze video’s en enkele ervaringen met u delen. Daarnaast zal Vincent Molenaar, docent verpleegkunde aan hogeschool Inholland en filmmaker, kort uitleggen op welke wijze films tot stand komen en welke voorbereidingen dit vraagt van u als docent. In de workshop wordt een aantal films getoond en in een kleine (werk)groep stelt u werkvormen op en bedenkt u opdrachten om video’s in uw les te gebruiken. De bedachte werkvormen en opdrachten worden gebundeld en gedeeld. Trefwoorden Beroepscontext, Video, beroepssituatie, werkvormen, Bachelor Nursing 2020, Internet-links https://kwalificaties.s-bb.nl/ https://www.venvn.nl/portals/1/nieuws/ouder%20dan%202010/3_profiel%20verpleegkundige_def.pdf Correspondentieadres Rypke Procee (uitgever) E-mail: l.l.w.leurink@pl.hanze.nl E-mail: r.procee@edu-actief.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

29

Zorg maken: een nieuwe taal voor de hedendaagse zorg

Tom Maassen, Peter Renden en Jeroen Dikken De Haagse Hogeschool, Opleiding tot Verpleegkundige Om antwoord te geven op de complexiteit van de hedendaagse zorg zijn verschillende concepten geïntroduceerd, zoals onderzoekend vermogen en evidence-based practice. De voordelen van deze termen zijn dat ze landelijk zijn afgestemd en toepasbaar zijn in verschillende contexten. Tegelijkertijd zorgt dit ook voor nadelen. Onderzoekend vermogen is een passief begrip waar eerder uitgegaan lijkt te worden van een vermogen dat iemand in mindere of meerdere mate bezit, dan van een vaardigheid die geleerd en toegepast kan worden. Evidence-based practice is inmiddels zo breed geformuleerd dat bijna alles wat een zorgverlener kan doen al snel evidence-based is. In onze wens om deze concepten concreter te maken voor ons onderwijs is het begrip zorg maken ontstaan. Met zorg maken krijgen onderzoekend vermogen en evidence-based practice een actiever en meer context- en patiëntgebonden karakter. Daarnaast gaat het een stap verder dan zorg verlenen. Waar de term zorg verlenen suggereert dat de zorgprofessional de bezitter is van vaststaande zorg, gaan we er met zorg maken vanuit dat de juiste zorg geen vaststaand iets is. De zorgvrager als persoon, en niet alleen diens aandoening, staat centraal. Tijdens de workshop zullen wij het begrip zorg maken aan u introduceren en laten zien hoe wij dit begrip aan het vertalen zijn naar ons eigen onderwijs. Daarnaast willen we tijdens werkvormen samen nadenken over mogelijke, concrete toepassingen van zorg maken voor uw eigen onderwijs. Trefwoorden Evidence-based practice, Onderzoekend vermogen, Zorg maken Correspondentieadres De Haagse Hogeschool Opleiding tot Verpleegkundige t.a.v. drs. Tom Maassen Johanna Westerdijkplein 75 2521 EN Den Haag E-mail: t.t.m.maassen@hhs.nl

HGZO-congres 2019 workshop

30

Bijdrage van onderwijs in evidence-based practice aan het onderzoekend vermogen van de HBO-professional

Karin Neijenhuis, Joan Verhoef en Erica Witkamp Hogeschool Rotterdam, Kenniscentrum Zorginnovatie / Instituut voor Gezondheidszorg De zorgprofessionals van de toekomst worden geacht hun dagelijkse beslissingen goed te kunnen onderbouwen met de allernieuwste wetenschappelijke kennis, maar ook af te wegen ten opzichte van de context, de cliënt en hun eigen expertise: ze werken evidence-based. Met de alsmaar toenemende hoeveelheid informatie wordt ook het kritisch kunnen beoordelen van deze informatie steeds belangrijker. Evidence-based handelen kan gezien worden als één van de vaardigheden, behorend bij het onderzoekend vermogen (Expertgroep Protocol, Vereniging Hogescholen, 2014). Maar hoe goed zijn wij eigenlijk in het aanbieden van onderwijs op dat gebied? En waar kan het nog beter? In deze workshop presenteren we de opzet en resultaten van langlopend onderzoek naar competenties in evidence-based practice bij studenten en docenten van diverse gezond-heidszorgopleidingen op Hogeschool Rotterdam. Dit geeft ons allerlei aanknopingspunten voor onderwijsvernieuwing. Ook staan we stil bij de aansluiting op de internationale set van overeengekomen ‘core competencies in EBP’ (Albarqouni et al., 2018). Hoe gaat dit eigenlijk bij andere hogescholen/ opleidingen? Middels het in subgroepen invullen van het werkblad ‘onderzoekend vermogen’ wisselen deelnemers ervaringen en ideeën uit op het gebied van onderwijs in onderzoekend vermogen (waaronder evidence-based handelen valt). Trefwoorden Onderzoekend vermogen, evidence-based handelen, praktijkgericht onderzoek Literatuur Expertgroep protocol (2014). Beoordelen is mensenwerk; bevindingen over de wenselijkheid en mogelijkheid van een gezamenlijk protocol voor het beoordelen van (kern)werkstukken. Adviesrapport, Vereniging Hogescholen. Albarqouni, L., Hoffmann, T., Straus, S., Olsen, N.R., Young, T., Ilic, D., Shaneyfelt, T., Haynes, R.B., Guyatt, G. and Glasziou, P. (2018). Core Competencies in Evidence-Based Practice for Health Professionals: Consensus Statement Based on a Systematic Review and Delphi Survey. JAMA Network Open, 1(2), pp.e180281-e180281. Correspondentieadres Hogeschool Rotterdam Kenniscentrum Zorginnovatie/ Instituut voor Gezondheidszorg t.a.v. mw. dr. K. Neijenhuis Postbus 25035 3001 HA Rotterdam E-mail: c.a.m.neijenhuis@hr.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

31

Van verbeelding naar werkelijkheid: oefeningen in aandacht binnen persoonsgerichte zorg

Theo Niessen Fontys Hogescholen, Fontys Hogeschool Mens en Gezondheid Men zegt ooit wel eens: ‘Je hebt een rijke verbeelding.’ Misschien zegt men dat ook wel over jou. Het betekent zoiets als het hebben van een rijke fantasie. En dat is positief. Toch? In deze workshop wordt de vraag gesteld welke mentale gesteldheid studenten & zorgprofessionals (maar ook docenten hoor!) kan helpen bij het bieden van persoonsgerichte zorg. Is er dat een van verbeelding en/of is er dat een van aandacht (mindfulness)? Kom naar deze workshop wanneer je geïnteresseerd bent deze vragen, de werking van het brein hierin en het aanleren van korte heilzame oefeningen om je brein meer in balans te brengen zodat persoonsgerichte zorg voor de cliënt en jezelf mogelijk wordt. De workshop is interactief van karakter waarin gesprekken met elkaar, korte e-clips en oefeningen elkaar afwisselen om het doel hierboven te verwezenlijken. Trefwoorden Aandacht, breinkennis, persoonsgerichte zorg Literatuur Niessen, T., Jeronimus-Van Moosdijk, H. & Jacobs, G. (2018). Mindfulness in persoons-gerichte zorg: oefeningen in aandacht. Boom/Lemma. Correspondentieadres Fontys Hogeschool Fontys Hogeschool Mens & Gezondheid t.a.v. dr. Theo Niessen Ds. Th. Fliednerstraat 2 5600 AH Eindhoven E-mail: t.niessen@fontys.nl

HGZO-congres 2019 workshop

32

De zorgprofessional van de toekomst! Zelfstandig, blended en activerend leren!

Anneke Ormel en Ferenc van Zanten Noordhoff Health De beelden en vergezichten in het zorgonderwijs zijn niet over 20 jaar, maar worden NU al gevormd. De toekomstige zorgprofessional moet leren om flexibel, creatief en reflectief te zijn, en te leren van- en met de zorgtechnologie. Het nemen van regie in je professie en het eigen leren is belangrijker dan ooit. In deze workshop leer je hoe je toekomstige zorgprofessionals het beste kunt voorbereiden op hun toekomstige rol. We staan hierbij stil bij de werkvormen die je in kunt zetten, via blended- en activerend leren met ZorgPad Bachelor Nursing. Er wordt antwoord gegeven op vragen zoals: - Hoe krijg ik mijn studenten zelfstandig, kritisch, enthousiast en intrinsiek gemotiveerd? - Hoe leer ik studenten efficiënt om te gaan met de massa aan informatie die beschikbaar is? - Welke werkvormen passen bij de zorgprofessional van de toekomst? - Hoe kan een digitale leeroplossing daarbij helpen? Veel docenten worstelen met deze vragen tijdens hun lessen. De leeromgeving sluit niet meer aan, de rol van de docent komt niet uit de verf en er wordt onvoldoende ingespeeld op de persoonlijke behoeften en interesses van de student. In deze interactieve workshop gaan we daarom in op het creëren van een motiverende en flexibele leeromgeving, zowel online als offline. Een tipje van de sluier; je leert hoe je studenten op een creatieve manier kunt ‘triggeren’, verantwoordelijkheid te nemen in het oppakken van een variatie in taken. Hoe je ze individueel én met elkaar betere studieresultaten kunt laten behalen. Hoe je ze effectief meer autonomie kunt geven, afhankelijk van hun individuele leerbehoeften. En, hoe je ze zelfstandiger kunt laten werken en leren, zonder daarbij in te hoeven leveren op de samenwerking met anderen, de sociale kwaliteiten en het belang van werken binnen de veiligheid van een groep. Trefwoorden Blended learning, techniek, rolverdeling, werkvormen, verantwoordelijkheid, intrinsieke motivatie, samenwerking, ZorgPad Bachelor Nursing Internet-links https://www.noordhoff-health.nl/ Correspondentieadres Noordhoff Health t.a.v. dhr. Ferenc van Zanten Postbus 4048 3502 HA Utrecht E-mail: f.vanzanten @noordhoff.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

33

Leren door te spelen!

Hanneke Peeters General Manager, &happy Wij geloven dat geluk de basis is voor goede gezondheid en gezonde zorg. Daarom heten we ook &happy! Ons doel is te zoeken naar geluksfactoren en deze te gebruiken om een transformatie van zorg te realiseren. Om dat te realiseren, ontwikkelen we samen met onze zorgpartners serious games en apps. Met games en apps kunnen we het gedrag van mensen op een impactvolle manier beïnvloeden. We zijn intrinsiek gemotiveerd om te spelen en veel dingen in ons leven hebben we spelenderwijs geleerd. Serious games zijn daarom heel geschikt als leermethode. Zo hebben we bijvoorbeeld een Escape Room ontwikkeld om studenten en zorgmedewerkers te trainen in persoonsgerichte zorg. Ook kunnen we met game concepten veel data en inzichten ophalen, waarvan we weer kunnen leren. Natuurlijk om daarmee waardevolle veranderingen te realiseren in de zorg. In de workshop bespreken we hoe game concepten kunnen worden ingezet in de zorg en het zorgonderwijs. Ook kunnen de deelnemers een aantal toepassingen zien en ervaren. We gaan met elkaar in gesprek over: hoe kunnen game concepten worden ingezet om te leren? In het onderwijs, en in de zorg? En hoe kunnen game concepten bijdragen aan het welzijn en geluk van (toekomstige) zorgmedewerkers? Trefwoorden Serious games en apps, leermethoden in de zorg, geluk als basis voor goede gezondheid en gezonde zorg Internet-links www.andhappy.nl www.gamesforhealtheurope.com www.gamesolutionslab.com Correspondentieadres &happy t.a.v. mw. drs. H. Peeters Vonderweg 1 5611 BK Eindhoven E-mail: hanneke@andhappy.nl

HGZO-congres 2019 workshop

34

Een leefstijl bewuste zorgprofessional: van beelden naar concreet plan

Sacha Popping en Rinus van der Schoof Windesheim Flevoland, Onderwijsgroep Health, opleidingen Verpleegkunde enLogopedie Ons statement is: “Leefstijlbevordering moet een basishouding worden, we moeten er met

z’n allen wat mee” Het doel van de workshop is dat deelnemers een visie vormen op het integreren van het thema leefstijl binnen zorgopleidingen. Met behulp van program canvas wordt er een plan opgesteld waarmee de deelnemers binnen hun eigen zorgopleiding het thema verder kunnen vormgeven. Vragen die centraal staan tijdens de workshop zijn 1) Wat vind jij de verantwoordelijkheid van de zorgprofessional omtrent leefstijl? 2) Hoe inclusief is het thema leefstijl? 3) Is practice what you preach van belang om een leefstijl bewuste zorgprofessional te kunnen zijn? Tijdens de workshop gaan we naar buiten voor een korte wandeling in de natuur waarbij de eerste stappen worden gezet om een antwoord op bovenstaande vragen te krijgen. Je gaat naar huis met een eerste uitwerking van je plan, met behulp van een handige tool, om het thema verder vorm in inhoud te gaan geven. Trefwoorden Leefstijl, visievorming, program canvas Literatuur Lemmers, L., & De Greeff, J. (2018). Gezondheidsbevordering en leefstijl: een praktische

inleiding. Amsterdam, Nederland: Boom. Sassen, B. (2018). Gezondheidsbevordering en zelfmanagement door verpleegkundigen en

verpleegkundig specialisten (8e ed.). Houten, Nederland: Bohn Stafleu van Loghum. Steenhuis, I., & Overtoom, W. (2018). Positieve leefstijl verandering: wat elke professional

moet weten over leefstijl en gedragsverandering. Amsterdam, Nederland: SWP. Internet-links https://werkenaanprogrammas.nl/canvas Correspondendtieadres Hogeschool Windesheim Flevoland Onderwijgroep Health Opleidingen verpleegkunde en logopedie t.a.v. R. van der Schoof en S. Popping Hospitaaldreef 5 1315 RC Almere E-mail: r.vander.schoof@windesheimflevoland.nl E-mail: s.popping@windesheimflevoland.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

35

Inclusieve besluitvorming: zo benut je de wijsheid van de groep

Marjolein Roemaat To the point Deep democracy is een praktische methode waarmee de besluitvorming in groepen verbeterd kan worden. Als er sprake is van een vraag of dilemma bijvoorbeeld over een nieuwe toetsvorm, dan verloopt het nemen van de besluiten niet zelden op dezelfde wijze. De meerderheid, de voor-stemmer, is veel en krachtig aan het woord. De tegen-stemmer, de minderheid, wordt als lastig gezien en dient overtuigd of verleid te worden door de meerderheid. Uiteindelijk gaat de minderheid overstag, maar het besluit voelt niet als van hen, waardoor de vraag of dilemma zeker op lange termijn terug komt of blijft bestaan. Deep democracy is een methode waarmee de wijsheid van de minderheid wordt meege-nomen in het meerderheidsbesluit. Dit komt zowel het besluit zelf als de groepsdynamiek ten goede. Het biedt een alternatief voor eindeloos vergaderen of veel te snel knopen doorhakken. Deep democracy biedt handvatten om in jouw team inclusievere besluitvorming toe te passen, en is ook goed te gebruiken in het werken met groepen studenten. Je leert de uitgangspunten van deep democracy te verwoorden en ontdekt door de stappen van de Lewis-methode van deep democracy te doorlopen hoe je in een groep inclusieve besluitvorming kunt toepassen. Termen als ijsberg, sabotagelijn, potentieel, gesprek op voeten, vissen en haaien, spreken na de workshop zeker nog meer tot de verbeelding. Trefwoorden Inclusieve besluitvorming, groepen, teams, team coaching Literatuur Kramer, J. (2017). Deep democracy. De wijsheid van de minderheid. Zaltbommel, uitgeverij Thema. Vierde druk. Internet-links https://deepdemocracy.nl https://humandimensions.nl Correspondentieadres To the point, (team)coach & onderwijsexpert Tav mevr M.C.M. Roemaat, Msc Franz Schubertstraat 35, 3533 GS, Utrecht E-mail: info@marjoleinroemaat.nl

HGZO-congres 2019 workshop

36

Future proof visie op stage: duurzame samenwerking met het werkveld

Jannemiek Sonneveld en Jesca van Petegem Hogeschool Utrecht, Oogzorgopleidingen Optometrie & Orthoptie De voortdurende ontwikkelingen in de zorg en de toenemende vraag naar professionals in de gezond-heidszorg vereisen een duurzame relatie en samenwerking tussen de opleiding en het werkveld. Samen hebben we een verantwoordelijkheid om studenten op te leiden tot toekomstbestendige zorg-professionals. Hierbij is het voor de opleidingen een uitdaging om oog te hebben voor zowel het opleiden van professionals die in de huidige omgeving inzetbaar zijn, als ook om de studenten ervaringen en tools mee te geven waardoor zij in staat zijn mee te bewegen met de toekomstige ontwikkelingen in de zorg.

Centraal in deze workshop staan de vragen:

• Hoe zorg je ervoor dat je als opleiding de binding houdt met het werkveld?, • Hoe krijg je het werkveld mee met de veranderende visie op opleiden in de

beroepspraktijk? • Hoe benut je optimaal de diversiteit van het werkveld als rijke leeromgeving

waardoor je de capaciteit van je stagevel uitbreidt?

Mooie voorbeelden en suggesties zullen de revue passeren en met elkaar gedeeld worden. Trefwoorden Stage, binding, kansen, toekomstbestendig opleiden Correspondentieadres Hogeschool Utrecht Oogzorgopleidingen Heidelberglaan 7 3501 AA Utrecht E-mail: Jannemiek.Sonneveld@hu.nl E-mail: Jesca.vanpetegem-hellemans@hu.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

37

Amuse me or lose me!

Rebecca Stulper en Steven Leiding Vrije Universiteit Amsterdam We worden doodgegooid met onderwijskundige modellen die ons als docenten beloven dat we door dat model te gebruiken in staat zullen zijn om goed onderwijs te ontwikkelen. Voorbeelden van modellen die op dit moment in het HO gebruikt worden zijn High Impact Learning that Lasts (HILL) van Dochy, en het 4C/ID-model van Van Merriënboer. Deze modellen helpen ons bij het inrichten van het leerproces. Wat deze modellen echter niet tonen, is hoe we studenten in dat leerproces kunnen motiveren en uitdagen! We laten ons in deze workshop leiden door de kernvraag: Wanneer spreekt onderwijs tot de verbeelding en gaat leren (bijna) vanzelf? We puzzelen op deze vraag en met elkaar ervaren we hoe onderwijs tot de verbeelding kan spreken! Deze workshop is uitermate geschikt voor onderzoekende en creatieve geesten die wel houden van een uitdaging. Wilt u weten hoe het volgens het boekje moet, of is plezier in het onderwijs gewoon niet uw ding, dan verwijzen wij u naar onderstaande literatuur. Literatuur Hoogveld, B., Janssen, Noordman, A., & van Merriënboer, J. (2011). Innovatief onderwijs in de praktijk, toepassingen van het 4C/ID-model. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers. Dochy, F., Berghmans, I., Koenen, A.K., Segers, M. (2015). Bouwstenen voor High Impact Learning. Utrecht: Boom Lemma Uitgevers.

HGZO-congres 2019 workshop

38

Werkplekleren: samenwerkend en individueel leren met MOOS

Carol Timmer en Ingena Visser Vumc, VUmc Academie Tijdens deze bijeenkomst krijgt u een presentatie over: disruptie in de zorg, noodzaak van ontwikkelen werkplekleren en inzetten van ICT bij werkplekleren. Daarna gaat u kennismaken en online aan de slag met een digitale leertool. De mate waarin een organisatie, de teams en individuele medewerkers in staat zijn (nieuwe) kennis te ontwikkelen bepaalt in de nabije toekomst hun succes. Traditioneel worden opkomende opleidingsvragen en geconstateerde opleidingsnoodzaak beantwoord met het aanbieden van formele trainingen en opleidingen. Met formeel leren wordt het leren door het volgen van geplande leerinterventies bedoeld zoals: trainingen, cursussen, vakinhoudelijke bij- en nascholingen, leergangen, e-learning, seminars en ook intervisie en reflectie. Steeds meer organisaties maken de keuze om werkplekleren verder te ontwikkelen. Om de werkprestaties van hun medewerkers verder te optimaliseren, faciliteert het management het leren van medewerkers op de werkplek. Goede samenwerking binnen een zorginstelling door het management met de afdeling P&O en met onderwijs- en opleidingsinstituten is essentieel om een kennis- en opleidingsinfrastructuur rond de werkplek voor medewerkers binnen de organisatie verder te ontwikkelen en te onderhouden. We maken hierbij gebruik van ICT door dit te integreren in het leerproces zoals bij het aanbieden van uitdagingen, leeractiviteiten en leerstof op ons kennis en sociaal leerplatform zoals MOOS. Ook op afstand met elkaar communiceren en informatie delen via MOOS behoort tot de mogelijkheden. Cursisten kunnen via MOOS vragen stellen aan een opleider of groepsgenoot en antwoord of feedback krijgen. Cursisten krijgen leerstof, leeractiviteiten en uitdagingen via ‘het beeldscherm’ aangeboden en voeren allerlei opdrachten ook daadwerkelijk op de werkvloer uit. MOOS is ontwikkeld door VUmc Academie en kan door elke zorgprofessional, elk team, elk interprofessioneel team worden gebruikt om het samenwerkend en gepersonaliseerd leren op de werkplek vorm te geven en te faciliteren. MOOS ondersteunt digitaal het samenwerkend leren van medewerkers op werkplekken in een organisatie. Trefwoorden Werkplekleren, sociaal leerplatform, samenwerken opleiding en werkveld Internet-links https://www.vumc.nl/onderwijs/map/domein-proactive-nursing/map/MOOS/ https://www.vumc.nl/4978246/5303764/21317384/IO_Magazine_07_2018.pdf Correspondentieadres VUmc Academie Drs. C.G.J. Timmer Van der Boechorststraat 7 1081 BT Amsterdam Postbus 7057 1007 MB Amsterdam E-mail: c.timmer@vumc.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

39

Bewegend leren met de Wizefloor: onderwijstechnologie voor een activerende didactiek

Wim Trooster Hogeschool Windesheim, Zwolle, Domein Bewegen & Educatie, LAB21 In de Zorg en het Zorgonderwijs wordt vaak gewerkt aan affectieve, sociale en/of motorische doelen, naast cognitieve doelen (bv samenwerken, assertiviteit, oog-hand coordinatie). Het probleem daarbij is dat het moeilijk is om deze doelen op een motiverende manier te combineren. Vaak worden daardoor de niet-cognitieve doelen onderbelicht. De Wizefloor (www.wizefloor.com) is een technologische innovatie waarmee het wel mogelijk is cognitieve, affectieve, sociale en/of motorische doelen met een activerende didactiek te combineren. Op de vloer wordt een spel geprojecteerd, dat met meerdere spelers tegelijk kan worden gespeeld door met het lichaam (bv voeten)over de vloer te bewegen. De inhoud van het spel kan voor de specifieke leerdoelen worden aangepast. Interessant is te onderzoeken hoe de Wizefloor effectief ingezet kan worden in de Zorg en het Zorgonderwijs. Sinds 2 jaar hebben we bij Windesheim het Didactisch innovatielab LAB21 (www.windesheim.nl/lab21). Vanuit LAB21 hebben we afgelopen tijd een 4-tal studenten (met hun docenten) in uiteenlopende zorgsituaties (SPH, Psychomotore Therapie, Educational Needs) gebruik laten maken van de Wizefloor. Deze studenten hebben voor hun specifieke doelgroepen op een gestructureerde wijze onderwijs (cq behandeling) met de Wizefloor ontworpen. Vervolgens hebben de studenten dit onderwijs in een pilot toegepast bij hun specifieke doelgroep.

Tijdens deze workshop worden eerst de (voorlopige) ervaringen uit deze 4 pilots gepresenteerd (hoe pak je het aan, bewezen nut, wat lukt wel/niet, aandachtspunten wat een leersituatie effectief maakt , etc.). De deelnemers kunnen vervolgens zelf ook Wizefloor (+ onderwijs) ervaren. Uiteindelijk zullen we samen de (on)mogelijkheden voor de Zorg en het Zorgonderwijs bespreken, en zo verkennen hoe u hiermee aan de slag kunt gaan in de eigen onderwijspraktijk. Trefwoorden Wizefloor, bewegend leren, activerende didactiek, pilots Internet-links www.wizefloor.com www.windesheim.nl/lab21

Correspondentieadres Hogeschool Windesheim, Zwolle Domein Bewegen & Educatie, LAB21 t.a.v. dr. W.J.Trooster Postbus 10090 8000 GB Zwolle E-mail:w.trooster@windesheim.nl

HGZO-congres 2019 workshop

40

Een superdivers toekomstbeeld “Hoe creëren zorgopleidingen en het stagewerkveld een inclusieve leeromgeving voor de toekomstige zorgprofessional?” Sione Twilt en Marian den Daas-Kooimans Hogeschool Rotterdam, Instituut voor Gezondheidszorg, opleidingen Fysiotherapie en Logopedie Het (toekomst)beeld van Nederland laat een superdiverse bevolking zien, met name in de grote steden. Er is geen sprake meer van een meerderheidsgroep, maar de stad kenmerkt zich door een verzameling van minderheden (Crul, 2013). Dit vertaalt zich in een nieuw straatbeeld, een nieuw zorgbeeld en een nieuw studentenbeeld. Van het onderwijs aan toekomstige zorgprofessionals vraagt dit om een andere didactische aanpak, diverse onderwijsvormen en een inclusieve leeromgeving waarin alle studenten zich aangesproken voelen. Aansluiten op de veranderende studentenpopulatie is een uitdaging voor het (zorg)onderwijs binnen Hbo-instellingen, maar ook voor de zorginstellingen die deze studenten een stageplek bieden. In deze workshop gaan we in op de vraag in hoeverre wij als zorgopleidingen voorbereid zijn op de (super)diversiteit van onze toekomstige zorgprofessionals. Dit doen we enerzijds door handvatten te bieden voor het omgaan met de superdiverse klas middels de theorie van Inclusive Excellence (IE): onderwijs dat zo is georganiseerd, ontwikkeld en uitgevoerd, dat alle studenten zich thuis kunnen voelen en succesvol kunnen zijn. De deelnemers van de workshop maken kennis met IE en worden uitgedaagd zich bewust te worden van uitsluitingsmechanismes in het hoger onderwijs. Ook worden praktische tips gegeven voor het creëren van een inclusief curriculum en een inclusieve leeromgeving. Anderzijds besteden we aandacht aan hoe zorgopleidingen in samenwerking met het stage-werkveld de diversiteit van onze studenten tot hun recht kunnen laten komen in de praktijk. Er is aandacht voor stage-intervisiemogelijkheden, omgaan met stage-discriminatie en diverse werkvormen om (negatieve) beeldvorming op stageplekken bespreekbaar te maken. Trefwoorden Superdiversiteit, beeldvorming, inclusief onderwijs, diversiteit in het stageveld Literatuur Crul, M., Schneider, J. en Lelie, F. (2013). Superdiversiteit. Een nieuwe visie op integratie. VU University. Carmen Salazar, M. del, Norton, A. S., & Tuitt, F. A. (2009). Weaving promising practices for inclusive excellence into the higher education classroom. To improve the academy: Resources for faculty, instructional, and organizational development, 140, 208. Bormans, R. & Dekker, I. (2016). Samen leven in de modern samenleving. Rotterdam: Hogeschool Rotterdam. Correspondentieadres Hogeschool Rotterdam Instituut voor Gezondheidszorg, opleiding Logopedie t.a.v. mw. MA S. Twilt Rochussenstraat 198 3015 EK Rotterdam E-mail: s.twilt@hr.nl E-mail: m.den.daas-kooimans@hr.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

41

Hoe blended learning de werkdruk kan verlagen

Aleid Verbeke, Ritchie Commandeur en Janneke de Bruin Pearson & ExpertCollege Datzaljeleren.nl is hét platform voor alle studenten Gezondheidszorg in het hoger onderwijs. Hierin wordt de adaptieve e-learning van ExpertCollege gecombineerd met de heldere studieboeken van Pearson Benelux. De vraaggestuurde en adaptieve e-learning op Datzaljeleren.nl staat voor efficiënt, effectief en plezierig leren. Tijdens deze workshop krijgt u een demonstratie van de e-learning, maar wordt ook uitgelegd hoe deze reeds tot betere resultaten leidt in de praktijk. Zo zal Janneke de Bruin van Hogeschool Leiden u vertellen hoe zij Datzaljeleren.nl effectief inzet voor haar cursus. Ook hoort u hoe deze e-learning in de praktijk kunt inzetten, zodat het aantal docenturen verminderd wordt en u dus tijd zult besparen! Naast techniek speelt ook beeld hierbij een belangrijke rol. U krijgt een exclusieve preview van de Virtual Reality-mogelijkheden met de nadruk op de meerwaarde die het u als docent biedt! Trefwoorden Blended learning, e-learning, virtual reality, VR, vraaggestuurd, adaptief Internet-links (maximaal 3): https://www.pearson.com/nl/nl_NL/hoger-onderwijs/digitale-leeromgeving/datzaljeleren-nl/docenten.html https://www.expertcollege.com/ https://www.datzaljeleren.nl/ Correspondentieadres Pearson Benelux t.a.v. dhr. R.A. Phillipson Gatwickstraat 1 1043 GK Amsterdam E-mail: remco.phillipson@pearson.com

HGZO-congres 2019 workshop

42

Praktijkgericht onderzoek in de zorg: verbeelding of realiteit?

Joan Verhoef en Karin Neijenhuis Hogeschool Rotterdam, Instituut voor Gezondheidszorg, opleiding ergotherapie / Kennis-centrum Zorginnovatie In de hedendaagse zorg gaan veranderingen snel, neemt de complexiteit van zorgvragen toe, wordt de diversiteit in patiëntenpopulaties groter en vraagt besluitvorming over (geschikte, effectieve) zorg verantwoording. Om in deze veranderende zorg goede kwaliteit van zorg te kunnen (blijven) bieden, moeten zorgprofessionals van de toekomst onderzoeksresultaten in de praktijk gebruiken maar zelf ook praktijkgericht onderzoek uit kunnen voeren. Praktijkgericht onderzoek wordt uitgevoerd om vragen uit de beroepspraktijk te beantwoorden met als doel de kwaliteit van zorg te verbeteren en evidence-based beslissingen te kunnen nemen. Het is belangrijk dat hgzo-studenten leren hoe onderzoek wordt uitgevoerd zodat zij hier in de toekomst een bijdrage kunnen leveren. Het vereiste niveau in praktijkgericht onderzoek wordt bepaald door de eisen die de beroepspraktijk daar aan stelt (Andriessen, 2017). Om zowel studenten, als docenten, als de beroepspraktijk te ondersteunen bij het leren doen van praktijkgericht onderzoek hebben wij op basis van onze ervaringen in het hgzo-onderwijs een Zorgbasics Praktijkgericht onderzoek geschreven. In de workshop gaan we in op het uitvoeren en begeleiden van praktijkgericht onderzoek in de afstudeerfase, in samenwerking met de beroepspraktijk. We zullen een aantal voorbeelden presenteren van praktijkgericht onderzoek in de afstudeerfase, en met de deelnemers aan de hand van opdrachten uitwisselen: • Hoe bepaal je of een opdracht geschikt is voor praktijkgericht onderzoek • Opzet en uitvoering van praktijkgericht onderzoek • De bijdrage van praktijkgericht onderzoek met kwaliteit van zorg • Begeleiding van studenten bij praktijkgericht onderzoek

Trefwoorden Praktijkgericht onderzoek, methode, kwaliteit van zorg, afstudeerfase. Literatuur • Andriessen, D., Sluismans, D., Snel, M., Jacobs, A. (2017). Protocol Verbeteren en

Verantwoorden van Afstuderen in het hbo 2.0. Vereniging Hogescholen. • Verhoef, J., Kuiper, C., Neijenhuis, K., Dekker-van Doorn, C., Rosendal, H. (2019).

Zorgbasics Praktijkgericht onderzoek. Amsterdam: BoomLemma uitgevers. Internet-links https://www.boomhogeronderwijs.nl/product/100-3935_ZorgBasics-Praktijkgericht-onderzoek Correspondentieadres Hogeschool Rotterdam Instituut voor Gezondheidszorg, opleiding ergotherapie t.a.v. mw. dr. Joan Verhoef Rochussenstraat 198 3015 EK Rotterdam E-mail: j.a.c.verhoef@hr.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

43

Studiesucces in beeld

Bernadine van de Walle-van de Geijn, MSc (Ed), MANP en Suzanne Vermetten-Leijten, MSc Avans Hogeschool, Academie voor GezondheidsZorg (AGZ), opleiding Verpleegkunde. Wervende tekst voor onze workshop:

Wist je dat…. …de factoren die studiesucces bevorderen gekoppeld zijn aan zowel de student, het onderwijs als specifiek de docent? …actieve betrokkenheid, gezien worden, betekenis geven en sociale en academische integratie universele principes zijn die leren en presteren verhogen? …we al heel hard aan de weg timmeren om onze studenten zo goed mogelijk te laten studeren? …jij als docent en jullie als team invloed uit kunnen oefenen op studiesucces? Nieuwsgierig geworden? Kom dan naar onze workshop waarin we alle deelnemers meenemen in de factoren die van invloed zijn op studiesucces in de verschillende fasen van de hbo-opleiding aan de hand van sprekende en in beeld gebrachte casuïstiek vanuit de onderwijspraktijk. Met deze workshop willen we bereiken dat de deelnemers zich onder andere bewust worden van en inzicht krijgen in de factoren die meespelen bij studiesucces. Uitgangspunt van deze workshop is een tot de verbeelding sprekende praktijkervaring. Naast een inleiding op het onderwerp, gaan de deelnemers interactief aan de slag met behulp van een aantal activerende werkvormen. In de afronding kijken we plenair terug op wat wij kunnen doen als individu en als team om onze studenten zo succesvol mogelijk te laten studeren.

Trefwoorden Studiesucces, hbo-onderwijs Literatuur Herweijer, L., & Turkenburg, M. (2016). Wikken en wegen in het hoger onderwijs. Over

studieloopbanen en instellingsbeleid. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau. Kappe, F. R. (2017). Studiesucces: Verbinden als stap voorwaarts. Een oplossingsrichting

op basis van een synthese van literatuur en eigen praktijkonderzoek. Haarlem: Hogeschool Inholland, Domein Onderwijs & Innovatie.

Klatter, E. (2017). Studiesucces. Van rendement naar engagement. Rotterdam: Hogeschool Rotterdam Uitgeverij.

LKvV, LSVb, & ISO (2014). Studiesucces: een nieuwe definitie. Utrecht: auteur. Van Nuland, E., & Bakx, D. (2015). Studiesucces verhogen. Bevindingen en maatregelen uit

de literatuur. Breda: Avans Hogeschool. Vermetten – Leijten, S., & Van de Walle – van de Geijn, B. (22 december 2017). Bevorderen

studiesucces. Breda/Tilburg/’s-Hertogenbosch: AGZ, Avans Hogeschool.

HGZO-congres 2019 workshop

44

Correspondentieadres Avans Hogeschool, AGZ-verpleegkunde t.a.v. mevrouw B.F.H. van de Walle – van de Geijn, MSc (Ed), MANP Onderwijsboulevard 215 5223 DE ‘s-Hertogenbosch E-mail: bfh.vandewalle-vandegeijn@avans.nl

HGZO-congres 2019 Workshop

45

Van analoge content naar digitale content voor de leerwerkplek

Saskia Wenniger en Wessel Schulte VUmc Academie Deze workshop gaat over het ontwikkelen van opleidingsmateriaal welke lerenden ondersteunt bij leren en bij hun vakbekwaamheid verder ontwikkelen op de leerwerkplek. Einstein schreef: "Iedereen is een genie. Maar als een vis wordt beoordeeld op zijn vaardigheid om in bomen te klimmen, zal hij zichzelf zijn hele leven als een mislukkeling beschouwen.” Het inzicht dat het anders kan is er gelukkig al langer. We verzinnen vormen als ‘Het Nieuwe Leren’, we experimenteren met ‘E-Learning’, met ‘Blended Learning’ en met ‘Mobile en Social Learning’. Wij zijn op zoek naar de ideale combinatie van ‘High Tech’ en ‘High Touch’: leren met technologie en leren met persoonlijke aandacht. Om het beste uit de lerende boven te halen, helpt het om leermogelijkheden te ontwikkelen en in te zetten die de theorie en praktijk met elkaar verbinden, aansluiten bij de intrinsieke motivatie en just in time op de leerwerkplek beschikbaar zijn. Geschikt hiervoor zijn allerlei beeldende en/ of interactieve media zoals video, online social learning, virtual reality, augmented reality en dergelijke. Maar ineens oog in oog staan met al die nieuwe media kan ook best beangstigend zijn. Als docent of onderwijskundige ken je al deze nieuwe methodes en media niet tot in de puntjes. En je kan je ook helemaal niet in ALLE nieuwe ontwikkelingen verdiepen. Er moet ook nog gewerkt worden…toch? Waar ligt jouw kracht dan wel? In het maken van scherpe keuzes en in het goed samen-werken met diverse media specialisten vanuit een gedegen visie op didactiek en (werkplek)leren. Gewoon beginnen en een simpel product of prototype opleveren -en met je deelnemers gebruiken of testen -kan al enorm veel inzicht geven over de meerwaarde en toekomstmogelijkheden. Zo kan je stapje voor stapje die media gaan verkennen die ECHT een bijdrage kunnen leveren aan jouw vak en de resultaten die je moet behalen. In deze workshop wordt kort de achtergrond van de ontwikkelingen richting werkplekleren geschetst en de werkende principes. Daarna ga je volop oefenen met een model dat helpt bij het ontwikkelen van ideeën voor mogelijke digitale content en het aangaan van een goed gesprek met de eventuele specialisten die je daarvoor nodig hebt. Vereiste voor deelname aan de workshop is het hebben van een (beginnende) ontwikkel wens voor digitale content (denk aan video, animatie, interactieve content of meer beeldende content) voor een specifieke opleiding of doelgroep. Ambitieuze plannen zijn niet nodig: als het maar een beetje kriebelt…. Trefwoorden Werkplekleren, digitale content Internet-links www.kritischcreatief.nl www.jitl.nl Correspondentieadres VUmc Academie W. Schulte Van der Boechorststraat 7 1081 BT Amsterdam E-mail: b.schulte@vumc.nl

NVAO-geaccrediteerde hbo-master Docent HGZO

Wilt u docent in het Hoger Gezondheidszorg Onderwijs (HGZO) worden of uzelf als docent verder professionaliseren op master niveau?

De VU biedt een master aan met:

• een uitdagend en leerzaam curriculum • een unieke combinatie van (vak)didactiek en zorginhoudelijk onderzoek • persoonlijke en individuele begeleiding

Na afronding wordt de titel Master of Education (MEd) verstrekt.

Aanvang: oktober 2019 Locatie: VU Amsterdam Duur: twee jaar, ca. 22 uur per week Voor contact, voorlichtingsdata, informatie, kosten en aanmelding: http://www.vu.nl/nl/opleidingen/opleidingsaanbod-professionals/docentenopleidingen/a-z/hgzo/index.aspx