1  

 

TRANSET  Op  bezoek  bij  uitvinder/ontwerper  Harm  van  Veen  

                                 =Het  verhaal  van  TRANSET  en  Harm  van  Veen=                                                    ©  Fred  Horn  15  april  2012  

  2  

I-‐-‐-‐-‐-‐-‐Inleiding      Begin  2011  stuitte  ik  bij  één  van  mijn  regelmatige  speurtochten  naar  spellen  in  de  Haagse  kringloopwinkels  op  een  met  huishoudfolie  omwikkeld  doosje  waarin  wat  houten  stukken  zaten  die  best  speelstukken  konden  zijn.Ik  was  nieuwsgierig  genoeg  om  het  doosje  op  te  pakken  en  tot  mijn  niet  geringe  verwondering  bleek  aan  de  achterkant  een  papier  met  spelregels  te  zitten  van  een  voor  mij  geheel  onbekend  spel:  TRANSET.  Gezien  de  geringe  kosten  (nog  geen  Euro)  werd  ik  natuurlijk  de  nieuwe  eigenaar  en  thuisgekomen  wilde  ik  wel  eens  weten  wat  ik  nu  eigenlijk  gekocht  had!  Dat  bleek  mee  en  tegen  te  vallen.  Bij  snel  inventariseren  was  het  duidelijk  dat  ik  wel  alle  stukken  van  dat  onbekende  spel  had,  maar  niet  het  bijbehorende  bordje.  Het  betrof  een  tiental  zelfgemaakte  stukken,  maar  wel  vaardig  gezaagd  en  beschilderd.  Overduidelijk  met  een  bepaald  ‘design’  in  gedachten.  Verder  waren  er  een  spelregelboekje  en  nog  wat  blaadjes  met  aanvullende  informatie.  Het  belangrijkste  voor  mij  was  wat  op  de  achterkant  van  het  Spelregelboekje  stond:    

TRANSET-‐SYSTEEM    

H.M.  van  Veen  Jul.  Röntgenstr.  2  2551  KT  Den  Haag  tel/fax  070  3685539  

onder  een  prachtig  gestyleerd  tekeningetje  van  het  spel.  “Dat  wordt  een  eitje”(  was  mijn  gedachte  )  om  meer  over  dit  spel  en  zijn  maker  te  weten  te  komen.  Even  bellen  dus,  maar  helaas  dit  nummer  was  niet  meer  in  gebruik.  Dan  maar  zelf  bij  de  Röntgenstraat  2  langsgaan.  Weer  helaas,  want  het  naambordje  gaf  een  andere  naam  op  dit  adres  en  bij  navraag  bleek  H.  Van  Veen  niet  bekend  bij  de  huidige  bewoner  en  ook  de  buren  konden  mij  niet  verder  helpen.  Dan  maar  op  Internet  kijken  en  zowaar  een  ‘hit’  op  Boardgame  Geek.  Een  foto  van  het  spel  met  de  stukken  in  andere  kleuren  en  op  een  spelbord,  maar  verder  niet  meer  informatie  dan  die  ik  reeds  had.  Jammer  voor  mijn  onderzoekingen  naar  Nederlandse  spelauteurs  en  hun  spelen.  Als  troost  voor  mijzelf  heb  ik  maar  een  bordje  bij  de  stukken  gemaakt  en  een  mooi  houten  doosje  gezocht  om  die  stukken  in  op  te  bergen.  Op  22  februari  2012  kwam  o.a.  Han  Heidema  (  van  het  blad  SPEL!  van  Ducosim  )  op  bezoek  en  uit  curiositeit  liet  ik  hem  mijn  TRANSET-‐spel  zien  met  de  vraag  of  een  oproep  in  het  blad  mij  misschien  verder  zou  kunnen  helpen.  “Dat  zou  kunnen,  maar  zo  iets  probeer  ik  zelf  altijd  eerst  even  uit  met  de  telefoongids  en  de  naam”  waarop  Han  al  bezig  was  alle  H.M.  van  Veen’s  in  Den  Haag  en  omgeving  op  te  zoeken.  En  zowaar  er  was  een  H.M.  van  Veen  die  niet  zo  ver  van  de  J.  Röntgenstraat  woonde.    Han  noteerde  nummer  en  adres  voor  mij  en  ik  besloot  meteen  de  koe  bij  de  horens  te  vatten  en  draaide  het  gevonden  nummer.  Tot  onze  niet  geringe  verbazing  bleek  het  meteen  raak  te  zijn.  De  persoon  aan  de  andere  kant  van  de  lijn  was  waarschijnlijk  net  zo  verbaasd,  maar  hij  bevestigde  dat  hij  de  bedenker  en  de  maker  van  het  TRANSET-‐spel  is.  Ook  had  hij  geen  bezwaar,  na  enig  nadenken,  om  zich  door  mij  te  laten  uithoren  over  zijn  spel  en  het  kon  zelfs  de  volgende  dag.  Dus  toog  ik  de  volgende  dag  naar  Harm  van  Veen  in  de  Denijsstraat  201  in  Den  Haag  voor  het  volgende  verhaal:  

  3  

II-‐-‐-‐-‐-‐Harm  van  Veen    

     Harm  is  een  kleine  levendige  man  die  je  zijn  leeftijd  van  87  jaar  niet  aanziet.  Speciaal  voor  mij  was  Harm  nog  alles  over  zijn  Spel  bijeen  gaan  zoeken  en  de  huiskamer  van  zijn  twee-‐kamer-‐appartement  stond  vol  met  uitgestalde  versies  van  TRANSET.      

     

Maar  voordat  we  over  het  spel  zouden  beginnen,  wilde  ik  eerst  wat  meer  van  de  persoon  Harm  van  Veen  weten.  Harm  is  weduwnaar  en  heeft  geen  kinderen,  broers  of  zussen  en  ook  geen  verdere  directe  familie.  Als  enig  kind,  geboren  en  getogen  in  Den  Haag,  in  een  arbeidersmilieu  wilde  Harm  al  vroeg  een  wat  meer  artistieke  richting  op.  Gestart  met  een  tekenopleiding  en  daarna  een  opleiding  handenarbeid  verkreeg  hij  vanwege  zijn  niet  voldoende  vooropleiding  geen  akte.  In  Militaire  Dienst  was  hij  onderofficier  bij  de  Verbindingsdienst  waar  hij  zich  bezighield  met  het  realiseren  van  telefonisch  contact.  Dat  bestond  toen  nog  uit  het  bekende  leggen  van  lijnen  en  het  aansluiten  van  de  veldtelefoons.  Na  het  vervullen  van  de  Militaire  Dienstplicht  vervolgens  toch  doorgezet  naar  de  Tekenacademie  en  daar  de  laagste  akte  verkregen  waardoor  hij  kon  gaan  lesgeven  om  uiteindelijk,  met  de  daarna  behaalde  middelbare  akte  handenarbeid,  het  vak  handenarbeid  eerst  te  gaan  geven  op  de  Bezemstraat  MULO  en  vervolgens  op  het  Dalton  Lyceum  aan  de  Aronskelkweg  in  Den  Haag  van  1957  tot  1969.  Na  deze  12  jaren  verruilde  hij  het  Dalton  voor  een  baan  in  het  volwassenenonderwijs  bij  de  opleiding  in  de  Doctor  Kuijperstraat.      

  4  

Harm  woonde  met  zijn  echtgenote  op  het  adres  uit  het  spelregelboekje,  maar  moest  van  de  Julius  Röntgenstraat  naar  een  kamer  in  het  “Wijndaelersch  Centrum”  verhuizen  toen  de  conditie  van  zijn  echtgenote  zodanig  slecht  werd  dat  zij  in  het  verzorgingsdeel  van    het  Centrum  moest  worden  opgenomen.  Na  haar  overlijden  is  Harm  weer  zelfstandig  gaan  wonen  in  de  flat  aan  de  Denijsstraat  waar  we  nu  zitten.    Vóór  zijn  tijd  bij  het  Dalton  was  Harm  zeer  geïnteresseerd  in  keramiek  en  er  is  zelfs  een  boek  over  pottenbakken  van  hem  verschenen.  Zijn  Spel  kwam  tot  stand  als  onderdeel  van  zijn  lesprogramma.    Om  de  leerlingen  een  doel  te  geven  tijdens  de  lessen  handenarbeid  verzon  Harm  een  spel  waarvoor  bord  en  stukken  door  de  leerlingen  zelf    vervaardigd  konden  worden.  Zoals  Harm  zelf  zegt  werd  hij  geïnspireerd  en  is  uitgegaan  van  Schaken,  maar  uiteindelijk  kwam  er  iets  geheel  anders  uit  de  bus.  De  spelregels  werden  nog  eens  goed  doorgenomen  met  de  leraar  Wiskunde  en  zo  konden  de  leerlingen  een  duidelijk  resultaat  van  hun  inspanningen  mee  naar  huis  nemen.  Volgens  Harm  moeten  er  zich  in  nog  heel  wat  Haagse  huishoudens  TRANSET-‐spellen  bevinden,  waarbij  de  stukken  delen  van  een  bezemsteel  zijn  in  3  hoogtes.    Want,  zoals  hij  opmerkt,  er  zijn  heel  wat  bezemstelen  in  stukken  gezaagd  en  spelbordjes  gemaakt  tijdens  die  lesuren  handenarbeid.  Toen  Harm  bij  het  Dalton  vertrok  verschoof  zijn  interesse  naar  een  totaal  andere  hobby:  “Vliegeren”  en  het  maken  van  Vliegers.  Aangesloten  bij  de  Stichting  Nederlandse  Vliegerpromotie  is  Harm  vol  gegaan  voor  zijn  nieuwe  hobby.  Zo  kreeg  ik  van  hem  een  klein  boekje  “Luchtig  Lijntrekken”  met  door  hem  getekende  cartoons  die  in  het  tijdschrift  VLIEGER  waren  verschenen.      

                                                                                                                                                                             Ook  zat  Harm  in  het  team  dat  de  grootste  vlieger  ter  wereld  in  Scheveningen  heeft  opgelaten  en  helaas  is  het  hem  niet  gelukt  om  de  kleinste  vlieger  ooit  te  maken,  een  Japanner  wist  een  nog  kleinere  in  de  lucht  te  krijgen!                      

  5  

III-‐-‐-‐-‐Het  spel  TRANSET  en  zijn  ontwikkeling      Zoals  gezegd  bedacht  Harm  zijn  spel  TRANSET  als  ‘bijproduct’  van  zijn  lessen  handenarbeid.  Maar  het  spel  kwam  niet  in  één  keer  tot  zijn  huidige  vorm  en  naam.  Het  eerste  prototype,  waarvan  er  maar  1  is  gemaakt,  kreeg  de  naam  “Vlaggenspel”  omdat  de  speelstukken  vlaggetjes  waren  gestoken  in  een  soort  plastic  ‘voetje’,  dat  eigenlijk  een  afdekdopje  was  voor  een  bout.      

                                                                                                                                                                                                           Maar  zowel  naam  als  uitvoering  waren  niet  wat  Harm  voor  ogen  had  en  al  spoedig  ging  hij  over  op  de  bezemstelen  en  de  naam  “KWINTA”.      

   

Na  zijn  tijd  op  het  Dalton  verdween  het  spel  naar  de  achtergrond  want  alle  aandacht  was  nu  gericht  op  het  vliegeren.  Maar  na  zijn  pensioen  begon  het  toch  weer  te  kriebelen,  mede  omdat  Harm  het  spel  ging  gebruiken  als  “therapie”  bij  zijn  vrijwilligerswerk  met  bejaarden  in  het  “  Wijndaelersch  Centrum”.  Zijn  artistieke  achtergrond  maakte  dat  hij  de  bezemstelen  weinig  aansprekend  vond  en  zo  ging  hij  experimenteren  met  andere  mogelijkheden  in  hout.  Eerst  met  gedraaide  versies  met  ringen  en  daarna  met  blokjes  met  punaises  en  dekseltjes.  Omdat  ook  de  naam  KWINTA  hem  niet  beviel  werd  het  vervolgens  PENTA  met  een  nieuw  ontwerp:    

 

  6  

Maar  uiteindelijk  werden  het  de  huidige  stukken:  rechthoekige  blokjes  in  3  afmetingen  voorzien  van  met  een  kapzaag  gemaakte  inkepingen  onder  2x15° waardoor  de  stukken  op  gestyleerde  poppetjes  lijken.  Intussen  had  hij  ook  al  een  hele  “wereld”  met  historie  rond  het  spel  bedacht  en  daarbij  hoorde  een  nieuw  imago  en  een  nieuwe  naam:      

TRANSET    Bij  de  eerste  versies  van  de  stukken  werden  een  aantal  vlakjes  van  het  stuk  blank  gehouden  en  de  rest  geverfd.  Geen  zwart  en  wit,  maar  mooie  contrasterende  kleuren  voor  de  twee  partijen.    

   

Mijn  in  de  kringloopwinkel  gevonden  uitvoering  blijkt  dus  een  redelijk  uniek  exemplaar    want  het  heeft  naast  deze  gedeeltelijke  beschildering  van  de  speelstukken  met  geel  en  blauw  ook  nog  inkepingen  in  de  onderkant  van  het  blokje  waardoor  het  speelstuk  voetjes  lijkt  te  hebben.  

 Harm  vertelde  dat  deze  manier  van  werken  wel  erg  arbeidsintensief  was  dus  al  spoedig  ging  hij  over  tot  platte  onderkanten  en  het  helemaal  lakken  van  de  stukken,  maar  dat  wel  altijd  in  mooie  op  elkaar  afgestemde  contrasterende  kleuren.  De  Spelregels  kwamen    in  A4-‐formaat  uit  de  typemachine  en  deze  werden,  met  een  aantal  OPMERKINGEN  over  het  spel  en  een  schematisch  getekend  bordje  met  de  beginopstelling,  dubbelzijdig  gekopieerd.  Maar  al  spoedig  kwam  Harm  met  een  net  boekje  met  de  Spelregels  en  heel  veel  aanvullende  informatie  waar  nog  op  teruggekomen  wordt.  

  7  

 De  speelbordjes  bij  de  stukken  werden  door  Harm  uit  allerlei  materiaal  gemaakt,  zodat  de  klant  zelf  een  bijpassend  bordje  kon  uitzoeken.  Op  de  oppervlakte  van  het  speelbordje,  gemaakt  van  een  plankje  of  een  stukje  zeil  of  gewoon  van  karton  of……  (  je  kunt  het  eigenlijk  zo  gek  niet  bedenken  of  ik  zag  het  in  de  doos  met  spelbordjes  die  Harm  nog  steeds  heeft)  tekende  hij  het  raster  voor  de  5x5  speelvelden.  De  stukken  gingen  in  een  linnen  zakje  met  de  door  Harm  zelf  zorgvuldig  getekende  naam  TRANSET  erop  en  er  werden  kopieën  van  het  boekje  met  Spelregels  en  blaadjes  met  informatie  over  het  Spel  toegevoegd.  Harm  was  nu  zover  dat  hij  wel  dacht  de  wereld  met  zijn  Spel  te  kunnen  veroveren,  dus  zette  hij  een  “productielijn(tje)”  op  om  voldoende  spellen  te  hebben  voor  zijn  demonstraties  en  verkoop  op  de  achtereenvolgende  Spellenspektakels  in  Eindhoven.  Dat  betekende  in  feite  het  op  zijn  balkon  met  de  hand  zagen  van  de  speelstukken  en  de  bordjes.  Daarna  kregen  de  bordjes  een  keurig  getekend  raster  en  werden  de  stukken  eerst  geschuurd  en  daarna  in  de  lak  gezet,  soms  wel  een  aantal  malen  om  de  goede  dekking  te  verkrijgen.  Vervolgens  moest  ook  nog  het  zakje  voor  de  stukken  van  een  opschrift  worden  voorzien,  het  spelregelboekje  worden  gekopiëerd  en  in  elkaar  gezet,  waarna  de  spellen  gereed  waren  voor  de  verkoop!    De  eerste  keer  dat  hij  op  het  Spellenspektakel  aanwezig  was  had  Harm  een  –in  zijn  ogen-‐  goede  promotie  bedacht:  “De  mogelijkheid  om  een  GRATIS  spel  te  verkrijgen”.  In  2002  had  hij  het  volgende  foldertje  rondgedeeld:        -‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐    

Voor  een  beperkt  aantal  bezoekers  van  het  Spellenspektakel    

VOORWAARDEN:  1          U  speelt  een  partijtje  TRANSET  met  ons  per  brief,  telefoon  of    fax  vóór  1-‐1-‐2003    2          Als  u  wint  mag  u  het  spel  natuurlijk  behouden  maar  ook  als  u  verliest  na  meer  dan                  zeven  zetten  is  het  TRANSETspel  uw  eigendom!                  (Als  u  al  binnen  zeven  zetten  zou  verliezen  hebt  u  niet  oplettend  gespeeld,  maar  dat                hoeft  u  niet  te  overkomen).  3        Na  inzending  van  uw  laatste  zet  volgens  het  bovenstaande  krijgt  u  de  betaalde                borgsom  (=  prijs  van  het  spel)  op  uw  rekening  teruggestort.    -‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐      Harm  kwam  er  al  gauw  achter  dat  dit  niet  zo’n  beste  promotie-‐actie  was.  Studenten  uit  Delft  hadden,  volgens  Harm  dan,  een  winnende  strategie  ontwikkeld  waardoor  hij  nogal  wat  gratis  spellen  moest  weggeven.  Ondanks  zijn  voortdurend  aandringen  wilden  ze  hem  niet  vertellen  wat  hun  strategie  nu  eigenlijk  inhield.  Tot  op  de  dag  van  vandaag  is  hij  een  beetje  verontwaardigd  en  in  zijn  eer  gekrenkt  maar  blijft  nieuwsgierig  óf  er  één  is!  

  8  

Met  een  verkoopprijs  van  20  gulden  en  een  productie  van  maximaal  30  spellen  per  jaar  kon  dat  gratis  weggeven  van  spellen  natuurlijk  niet  uit!  Er  moesten  op  het  Spektakel  spellen  verkócht  worden  om  op  zijn  minst  de  gemaakte  kosten  terug  te  verdienen.  Zijn  prijs  was  steeds  gelijk  voor  een  set  speelstukken  plus  een  eenvoudig  speelbordje  want  –de  grootte  deed  er  wat  hem  betrof  niet  toe-‐  het  werk  bleef  hetzelfde.  Harm  had  ook  allerlei  “luxere”  bordjes  te  koop,  maar  daarvoor  moest  wel  extra  betaald  worden,  soms  wel  tot  een  bedrag  van  10  gulden!  Harm  schat  dat  hij  in  de  loop  van  de  tijd  op  die  manier  een  tweehonderd  spellen  in  allerlei  uitvoeringen  heeft  verkocht.        Van  één  hiervan  is  een  kleine  foto  te  vinden  op  Board  Game  Geek:      

                     De  Spellen  werden  ook  altijd  aanbevolen  met  het  volgende  kleine  gedichtje:                                                                    WIE  SPEELT  OM  TE  WINNEN,  MAAR  VERLIEST                                                                                                                                                                                            MET  EEN  LACH                                                                  DIE  BEHOUDT  HET  BEHEER  OVER                                                                                                                                                                                          EIGEN  GEDRAG        

                                                                                                                                                                                                                                                   

  9  

IV-‐-‐-‐-‐De  WERELD  van  TRANSET          speel  TRANSET,  verrassend  blijft  het  wilt  u  weten  hoe  dat  gaat?  -‐nooit  te  vroeg  maar  steeds  te  laat-‐  met  van  één  kleur  vijf  pionnen  mag  u  zetten  op  uw  beurt  aan  het  eind  hebt  u  gewonnen  of  –wat  even  vaak  gebeurt-‐  hebt  u  een  partij  verloren  moet  u  horen  wat  u  wint:  NIEUWE  VRIENDEN  door  TRANSET  want  verrassend  blijft  het          Met  dit  gedichtje  start  de  speciale  wereld  die  Harm  rond  zijn  spel  heeft  bedacht.          

     

Hij  typeert  zijn  spel  als  volgt:    

KARAKTER  VAN  TRANSET    “TRANSET  is  eigenlijk  een  soort  mentaal  pingpong.  De  spelers  doen  eerst  beurtelings  enige  schijnbaar  ongevaarlijke  zetten.  Dan  volgt  plotseling  een  aanval.  Die  is  meteen  beslissend  of  wordt  behendig  afgeslagen.  Het  evenwicht  schijnt  hersteld  ………………  Opeens  een  flitsend  verspringen  van  posities,  waarbij  weldra  één  zet  onherroepelijk  de  doorslag  geeft.  Remise  komt  zelden  voor.”          

  10  

 Het  is  echter  niet  alleen  die  speciale  wereld  die  opvalt,  maar  ook  de  hele  “setting”  eromheen.  Je  ziet  dat  in  het  ontwerp  van  de  pionnen,  in  de  tekeningen  die  alles  rond  het  Spel  begeleiden  en  in  de  uitgebreide  uitleg.        

     

                                     Bord  en  Spelertjes  kregen  uiteindelijk  met  een  eenvoudig  ontwerp  en  een  simpele  lijntekening  de  uitstraling  die  Harm  wilde:          

     

  11  

Maar  dat  is  niet  het  enige  want  TRANSET  kwam  niet  zomaar  uit  de  lucht  vallen,    neen  er  is  volgens  Harm  ook  nog  een:    

OORSPRONG  VAN  TRANSET  “Een  episode  uit  de  geschiedenis  van  het  verre  Transetië  wordt  in  het  spel  TRANSET  symbolisch  uitgebeeld.  Transetië  is  een  uitgestrekt  land.  Er  omheen  liggen  onbegaanbare  moerassen  en  een  ontoegankelijke  woestijnstrook  verdeelt  het  in  Noord-‐  en  Zuid-‐Transetië.  De  Transetiërs  wonen  alleen  ten  noorden  en  ten  zuiden  van  de  woestijn.  Ofschoon  ze  één  volk  zijn,  onderscheiden  de  Noord-‐Transetiërs  zich  van  de  zuiderlingen  door  lichtgekleurde  kleding.    Ooit  was  er  een  rivaliteit  tussen  de  twee  volksdelen  omdat  ze  beide  meenden  dat  het  land  over  de  woestijn  vruchtbaarder  was  dan  het  hunne.  Aan  weerskanten  van  de  woestijn  waren  er  enkelingen  die  de  barre  tocht  door  de  woestijn  waagden  om  de  vermeende  vruchtbare  overzijde  te  bereiken.  Maar  ook  zag  men  met  lede  ogen  mensen  in  anders  gekleurde  kledij  hun  land  binnenkomen.    Toen  het  een  der  twee  groepen  het  eerst  gelukte  om  massaal  het  woestijngebied  door  te  trekken,  werden  ze  als  overwinnaars  gezien.  De  rest  van  de  bevolking  moest  zich  bij  de  ruil  neerleggen.  Tijdens  de  periode  van  de  grote  landverhuizing  waren  sommige  doortrekkers  succesvol  en  anderen  werden  tegengehouden  of  teruggedreven.  Deze  gebeurtenissen  nu  werden  het  thema  van  het  spel  TRANSET.  Ze  zijn  in  de  vijf  spelregels  herkenbaar.    De  Transetiërs  van  het  noorden  zowel  als  die  uit  het  zuiden  waren  verdeeld  in  drie  standen.  De  hoogste  klasse  was  het  minst  talrijk,  maar  wel  machtig.  De  onderlaag  telde  meer  zielen  en  ze  hadden  niet  zo  veel  rechten.  Daartussen  was  er  een  eveneens  talrijke  middenklasse  die  zich  in  rechten  tussen  de  beide  andere  geplaatst  wist.    Ook  dat  is  terug  te  vinden  in  TRANSET.”              

         

  12  

V-‐-‐-‐-‐-‐Spelmateriaal  van  TRANSET                                                                                      

     

Dit  bestaat  uit  een  bord  en  tien  figuren  (pionnen)  in  twee  kleuren  en  drie  rangen.  Elke  kleur  omvat  een  Pias  (letterlijk  en  figuurlijk  de  hoogste),  twee  Pinetten  (de  kleinsten)  en  twee  Piokers,  die  de  tussenrang  vervullen.      

   Het  bord  is  vierkant  en  verdeeld  in  25  velden  of  plaatsen,  gescheiden  door  rechte  lijnen  of,  zoals  bij  kleine  speluitvoering,  aangeduid  door  gaatjes  waarin  de  pionnen  passen.    De  plaatsen  op  het  bord  hebben  elk  een  naam,  weergegeven  door  een  hoofdletter.  Die  letters  spelen  alleen  een  rol  bij  het  schriftelijk  vastleggen  van  zetten  of  speelstanden.  Ook  voor  het  uitleggen  van  speelwijzen  kunnen  deze  plaatsnamen  dienstdoen.  Voor  het  eigenlijke  spel  zijn  ze  niet  nodig.                                                                                                                                                                            N    

                                                                                                                                                                           Z      Op  sommige  borden  zijn  de  noord-‐  en  zuidrand  met  een  lettertje  in  het  midden  aangegeven.  Dit  kan  nuttig  zijn  bij  spelvarianten  voor  meer  dan  twee  spelers.  

  13  

De  noord-‐  en  zuid-‐pionnen  dragen  verschillende  kleuren  en  voor  de  drie  rangen  zijn  de  hoogteverschillen  zodanig  dat  de  Pias  ongeveer  twee  maal  zo  hoog  is  als  de  Pinet.    De  Pioker  past  daartussen.  Als  je  een  Pias  dus  8  centimeter  hoog  maakt  dan  is  de  Pioker  6  centimeter  en  de  Pinet  de  helft  van  de  Pias  dus  4  centimeter.  Verder  moest  de  ruimte  voor  de  diverse  speelstukken  op  de  bordjes  een  stuk  groter  zijn  dan  het  grondvlak  van  het  speelstuk  zelf.  Toen  Harm  mijn  zelfgemaakte  bordje  zag,  waarbij  ik  de  velden  ietsje  groter  had  gemaakt  dan  het  grondvlak  van  mijn  gevonden  speelstukken,  werd  dit  meteen  door  hem  afgekeurd:  “Niet  de  goede  verhoudingen!”.  Neen,  bij  bovengenoemde  maten  van  de  stukken  hoort  een  bord  met  velden  die  dezelfde  zijkantmaat  hebben  als  de  hoogte  van  de  Pioker:    6  x  6  centimeter.                                    N.B.  Harm  wees  me  er  fijntjes  op  dat,  als  je  de  verhoudingen  van  de  speelstukken  zo  dimensioneerde  dat  een  zijde  van  de  basis  van  een  speelstuk    precies  ¼  is  van  de  samengestelde  hoogte  van  de  Pias  en  een  Pioker,  je  de  10  speelstukken  in  een  vierkant  doosje  kunt  opbergen  met  inwendige  maat  van  4x    de  zijde  van  de  basis  van  een  speelstuk.      

     

De  “feeling”  met  zijn  vak  handenarbeid  is  er  dus  nog  steeds!  

  14  

 Maar  het  leraar  zijn  blijft  ook  bij  de  uitleg  van  zijn  Spel  doorklinken!,  want:    Alleen  de  spelregels  aanbieden  dat  was  niet  genoeg,  neen  er  is  natuurlijk  eerst  oefening  nodig  en  daarvoor  heeft  Harm  een  oefenspel  bedacht:  -‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐  

PIASSEN      (eerste  oefenspel  voor  TRANSET)  

 s  p  e  l  b  e  s  c  h  r  i  j  v  i  n  g    Bordspel  voor  twee  spelers.  Het  speelbord  is  gelijk  aan  dat  voor  TRANSET  en  telt  5  x  5  plaatsen  (vakken).  Elke  speler  heeft    één  pion  (pias),  in  kleur  verschillend  van  die  van  de  tegenspeler.  Binnen  de  spelregels  probeert  elke  speler  het  bord  over  te  steken.    s  p  e  l  r  e  g  e  l  s    1    begin              De  piassen  staan  tegenover  elkaar  in  het  midden  van  hun  eerste  rij  plaatsen.                                              Beginnend  met  de  donkerste  kleur  –hierna  zwart  genoemd-‐  doen  de  spelers                                              beurtelings  een  keuze  uit  voorzet  en  slagzet.    2    voorzet    Één  plaats  recht  of  schuin  vooruit.  De  voorzet  gaat  altijd  naar  een  lege  plaats.    3    slagzet      Net  als  de  voorzet,  maar  nu  naar  een  plaats  waar  de  andere  pias  staat.                                              Die  gaat  nu  terug  naar  een  plaats  op  zijn  beginrij,  naar  keuze  van  de                                              aanvallende  speler.    4    einde          Door  een  eindzet.  Dat  is  een  voorzet  of  slagzet  waarbij  een  pion  een  plaats  van                                          zijn  vijfde  rij  bereikt.  Wie  een  eindzet  doet  is  winnaar.      -‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐    N.B.  Dit  is  echt  een  spelletje  om  te  oefenen  want  de  analyse  is  nogal  eenvoudig:                  1)  Als  beide  spelers  elkaar  vermijden  –dus  geen  slagzet  doen-‐  wint  Zwart.                  2)  Als  Wit  zorgt  dat  hij  in  de  4e  zet  een  slagzet  doet  en  Zwart  terugzet  naar  een  plaats                          op  zijn  beginrij  die  zorgt  dat  Wit  in  de  6e  zet  Zwart  kan  passeren,  wint  Wit.                  3)  Eigenlijk  wint  Wit  dus  altijd.      

 Maar  nu  over  naar  het  echte  werk:  “de  Regels  voor  het  Spel  zoals  het  gespeeld  moet  worden!”.  

  15  

VI-‐-‐-‐-‐SPELREGELS    van    TRANSET      Er  zijn  voor  TRANSET  maar  vijf  spelregels.  De  eerste  en  de  laatste  zijn  een  soort  afspraken  die  je  moet  weten  en  vanzelf  onthoudt.  Regel  1  zegt  hoe  het  spel  begint  en  regel  5  hoe  het  eindigt.    De  regels  1  en  5  heten  kaderregels  omdat  ze  de  grenzen  van  het  spelproces  vastleggen.  In  deze  regels  zitten  de  kleine  verschillen  tussen  de  spelvarianten  van  TRANSET.    De  regels  2  t/m  4  zijn  bewegingsregels.  Ze  zijn  voor  alle  spelvarianten  gelijk.  De  bewegingsregels  zijn  niet  vanzelfsprekend  en  daarom  wat  lastiger  om  te  onthouden.    Ze  beschrijven  drie  soorten  zetten  voor  drie  rangen  van  pionnen.  Dat  zou  negen  combinaties  opleveren  ,  maar  gelukkig  is  één  van  die  zetsoorten  voor  alle  pionnen  gelijk  en  bij  de  andere  twee  zijn  de  bewegingen  overeenkomstig,  zodat  men  uiteindelijk  maar  zes  verschillende  gevallen  hoeft  te  kennen.  Hier  volgt  dan  de  volledige  opsomming  van  de  vijf  regels  voor  TRANSET,  tevens  kern  van  alle  varianten:    1    begin                          De  lichte  pionnen  staanop  de  rij  langs  de  noordrand,  de  donkere  op  die                                                          langs  de  zuidtrand.  De  piassen  in  het  midden,  de  pinetten  op  de  hoeken                                                            en  de  piokers  er  tussenin.                                                          De  spelers  doen  beurtelings  een  zet  en  kiezen  daarbij  pion  en  zetsoort.                                                          Zuid  begint.    2    voorzet        a  voor  een  pinet      :      Één  plaats  recht  vooruit                                                b  voor  een  pioker:      Één  plaats  schuin  links  of  schuin  rechts  vooruit                                                c  voor  de  pias              :      Één  plaats  recht,  schuin  links  of  schuin  rechts  vooruit                                                Bij  een  voorzet  moet  de  in  te  nemen  plaats  vrij  zijn.    3    slagzet                  Net  als  een  voorzet,  maar  op  de  in  te  nemen  plaats  staat  een  pion  van  de                                                          tegenkleur.  Die  gaat  terug  naar  een  lege  plaats  op  zijn  beginrij,  naar  keuze                                                          van  de  aanvaller.    4    ruilzet          a  voorwaartse                                                    ruilzet                                      :      Verzet  twee  eigen  pionnen,  het  geeft  niet  welke.                                                                                                                              De  eerste    gaat  terug  naar  een  plaats  recht  achteruit,                                                                                                                            De  tweede  een  plaats  recht  vooruit.                                              b  zijwaartse                                                    ruilzet                                    :      Van  twee  eigen  pionnen  gaat  de  ene  een  plaats  naar  links                                                                                                                            en  de  andere  een  plaats  naar  rechts.                                              Bij  een  ruilzet  moeten  de  in  te  nemen  plaatsen  vrij  zijn.    5    einde              a    door  een                            (Dat  is  een  zet,  waardoor  een  pion  op  de  beginrij  van  de                                                        eindzet                                      tegenkleur  komt)                                                                                                                :      De  speler  die  een  eindzet  doet  is  winnaar.                                                                                                                          Het  spel  is  daarmee  uit.                                              b    door  opgeven    :      Wie  een  partij  opgeeft  maakt  zijn  tegenspeler  winnaar.                                              c    door  remise                  (Gelijkspel)                                                                                                                :      Zodra  beide  spelers  daartoe  besluiten.  

  16  

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++    TRANSET  VOOR  DRIE  SPELERS  (TRANSTRIO)    De  spelers  Albert,  Bob  en  Corine  nemen  plaats  rond  een  kleine  tafel.  De  tafel  mag  rond  zijn  ,  maar  het  hoeft  niet.  In  het  schema  hierbij  is  een  vierkante  tafel  gekozen.        

   Drie  zetten  van  TRANSTRIO.  De  speler  aan  zet  is  omcirkeld;  de  pijl  wijst  naar  het  noorden  van  het  bord.  In  de  linkerko;om  is  zuid  aan  zet,  in  de  rechterkolom  noord.  Een  TRANSTRIOspeler  heeft  afwisselend  elke  kleur.      De  spelers  doen  beurtelings  een  zet  volgens  de  wijzerrichting  van  de  klok:  A,B,C,A,B,  enz.  Twee  opeenvolgende  beurten  betreffen  steeds  de  twee  kleuren  van  het  spel.  Bij  het  begin  heeft  A  de  zuidkant  van  het  bord  voor  zich  en  opent  met  een  zuidpion.    Daarna  is  de  beurt  aan  B,  die  het  bord  eerst  linksom  (tegenwijzerrichting)  draait  tot  hij  noord  voor  zich  heeft.  Na  zijn  zet  is  de  beurt  aan  C,  die  het  bord  ook  linksom  draait  tot  ze  zuid  voor  zich  heeft.  Zij  begint  nu  met  de  tweede  zet  van  zuid.  Daarna  hoeft  A  het  bord  niet  te  draaien  (vierkante  tafel)  om  de  tweede  zet  van  noord  te  spelen.    Iedere  speler  krijgt  dus  telkens  afwisselend  een  andere  kleur  te  spelen.  Wie  een  eindzet  doet,  is  met  die  kleur  winnaar.  Er  zijn  twee  verliezers.    ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++    Het  is  ook  mogelijk  om  TRANSTRIO-‐PLUS  te  spelen.  Wie  op  zijn  beurt  de  laatste  pion  van  een  kleur  liet  oversteken  is  dan  de  winnaar.  Spreek  voor  de  aanvang  van  het  spel  af,  welke  variant  gespeeld  wordt.    ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++  

  17  

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++    TRANSET  VOOR  VIER  SPELERS  (TRANSKWART)    Nu  is  Daan  erbij  gekomen.  De  beurten  gaan  net  als  bij  TRANSTRIO,  in  wijzerrichting  rond  de  tafel  en  het  bord  wordt  na  elke  beurt  een  kwartslag  linksom  gedraaid.  Omdat  nu  het  aantal  spelers  en  kleuren  beide  even  zijn,  krijgen  de  tegenover  elkaar  zittende  personen  samen  één  kleur.  Er  vormen  zich  duo’s.    De  spelers  van  een  duo  kunnen  samenwerken  tegen  het  andere  duo.  Daarom  zullen  er  nu  ook  twee  winnaars  zijnbij  het  winnende  duo,  ook  al  heeft  maar  één  van  hen  de  winnende  zet  gedaan.      

 Twee  zetten  van  TRANSKWART.  De  speler  aan  zet  is  omcirkelt;  de  pijl  wijst  naar  het  noorden  van  het  bord.  TRANSKWARTspelers  houden  dezelfde  kleur.  (Hier:  punt  of  staart  van  de  pijl)        ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++    TRANSET(-‐PLUS)  VOOR  MEER  DAN  VIER  SPELERS  (MULTITRANSET)    Met  grote  aantallen  spelers  kan  dit  systeem  worden  voortgezet.  Het  kan  daarbij  wenselijk  zijn,  de  bedenktijd  voor  het  zetten  te  beperken  met  behulp  van  een  stopwatch,  bij  voorbeeld  tot  15  seconden  per  beurt.  Ook  is  dan  een  grotere  maat  speelbord  prettiger.  Is  het  aantal  spelers  oneven,  dan  is  er  één  winnaar,  in  het  andere  geval  is  de  halve  groep  (die  met  dezelfde  kleur  speelt)  gezamenlijk  winnaar.    ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++              

Het  blijkt  dat  men  uitstekend  TRANSET  kan  leren  door  bij  een  kring  spelers  aan  te  schuiven.  

  18  

VII-‐-‐-‐SPELNOTATIE      Voor  het  spelen  van  TRANSET  in  een  der  varianten  is  niet  meer  nodig  dan  het  bord,  de  pionnen  en  de  spelregels.  Notatie  van  een  spel  kan  nodig  zijn  bij  voorbeeld  voor  correspondentie-‐TRANSET.  Dat  kun  je  doen  per  brief,  fax,  telefoon  of  internet.  Zelfs  zogenaamd  blind  spelen  is  mogelijk.  Meestal  is  één  van  de  spelers  de  geheugenacrobaat,  de  andere  heeft  achter  een  scherm  gezeten  het  concrete  spel  voor  zich.  Daarbij  moeten  de  plaatsen  op  het  bord  worden  benoemd.    Ook  wie  een  competitie  organiseert  kan  de  gespeelde  partijen  willen  vastleggen.  Hier  volgt  een  doeltreffend  alfabetisch  systeem:    Elke  letter  is  een  plaats  op  het  bord.  De  “I”  overslaan.    De  noordelijke  eerste  rij  heeft  dan  ABCDE  en  de  zuidelijke  VWXYZ  :    

   

Een  zet  van  D  naar  H  schrijf  je  als  (DH)  twee  lwtters  tussen  haakjes  is  een  voorzet.  Drie  letters  geven  een  slagzet  aan.  De  nieuwe  plaats  van  de  geslagen  pion  is  de    derde  letter  (ZUA).  Vier  letters  vormen  een  ruilzet,  bij  voorbeeld  (MRPK)  of  (GHTS).  Achter  een  eindzet  komt  een  “!”  (GA)!.    Bij  TRANSET-‐PLUS  kan  er  een  vijfde  eindzet  door  de  laatste  pion  van  een  kleur    volgen  met  (JD)!!.    (zie  onder  IX-‐-‐-‐-‐VARIANTEN  VAN  TRANSET)    ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++    Het  is  handig  om  de  zetten  te  nummeren,  zodat  telkens  een  zuidelijke  beurt  van  een  noordelijk  antwoord  naast  zich  wordt  vergezeld.  De  nummers  komen  dan  onder  elkaar:                                                                                                                                                                                                    1            (XR)                  (DH)                                                                                                                                                                                                2            (RSYX)        (AF)                                                                                                                                                                                                3            (VQ)                  (CJ)                                                                                                                                                                                                4            (ZU)                  (HO)                                                                                                                                                                                                5            (SOA)            (JOV)                                                                                                                                                                                                6            (QL)                  (FLY)                                                                                                                                                                                                7            (VR)                  (LQ)                                                                                                                                                                                                8            (WQC)          (OS)                                                                                                                                                                                                9            (RN)                  (SW)!    ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++  

  19  

Verder  nog  deze  afspraken:      1          Een  rij  van  tien  letters  betekent  een  spelstand.  De  volgorde  van  de  pionnen  is  altijd                    die  van  de  beginstand.  De  letters  geven  hun  plaats  aan.                    Dus  ABCDWXYZ  stelt  de  beginstand  voor.  (zie  diagram  1)    2          Met  behoud  van  de  pionnenvolgorde  zijn  nu  de  beide  volgende  diagrammen  ook                alfabetisch  weergegeven.                  Ze  stellen  een  tussenstand  en  een  TRANSETeindstand  voor.      3        Bij  TRANSET-‐PLUS  kunnen  er  snel  standen  met  minder  dan  tien  pionnen  voorkomen.              De  pionnen  die  niet  meer  op  het  bord  staan  worden  op  hun  plaats  binnen  de  vaste  rij                van  tien  met  een  “i”  weergegeven.  (zie  laatste  diagram  4)        ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++    

                                                                                                                                                                             1                                                                              2                                                                          3                                                                                                                                  4      ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++                                          

  20  

VIII-‐-‐ZELF  DIAGRAMMEN  MAKEN      Het  volgende  systeem  is  met  ruitjespapier  en  kleurstiften  voor  iedereen  gemakkelijk    uit  te  voeren:      

   1          Per  diagram  een  vierkant  van  5x5  met  potlood  omranden.  2          Om  in  een  vakje  een  pion  (pinet)  aan  te  duiden  zet  je  met  een  kleurstift  of  balpen  een                staand  streepje  van  rand  tot  rand.  3        Een  pioker  geef  je  aan  met  twee  schuine  strepen  van  hoek  tot  hoek.  4        Een  pias  is  de  samenvoeging  van  de  voorgaande  tekens  en  vraagt  dus  drie  streepjes.      Voor  een  volledige  spelstand  zijn  natuurlijk  twee  verschillende  kleurstiften  nodig.  Om  spelstanden  te  noteren  is  dit  systeem  handig  en  overzichtelijk.  Merk  op  dat  deze  weergave  nonfiguratief  is,  dat  wil  zeggen,  er  woreden  geen  mannetjes  of  pionnen  afgebeeld,  maar  tekens  die  met  de  beweging  van  de  pionnen  in  de  tweede  en  derde  spelregel  overeen  komen.  Je  kunt  natuurlijk  ook  hele  partijen  in  diagrammen  weergeven  met  alle  duidelijkheid  daarvan,  maar  dat  is  toch  een  tamelijk  omslachtig  gedoe.      Bijgaande  voorbeelden  tonen  een  tussenstand  en  eindstand  voor  TRANSET  met  daaronder  de  alfabetische  aanduiding:      +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++      

                                                                                                                                             ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++  

  21  

IX-‐-‐-‐-‐VARIANTEN  VAN  TRANSET      Er  zijn  drie  soorten  varianten:    

-‐ beperkende  -‐ uitbreidende  -‐ die  voor  meer  dan  twee  spelers.    

De  beperkende  bevatten  minder  dan  10  pionnen.  We  bespraken  hier  één  uitbreidende,  TRANSET-‐PLUS,  en  twee  varianten  voor  meer  dan  twee  personen.  Alle  varianten  verlopen  onder  vrijwel  dezelfde  spelregels.    ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++    

TRANSET-‐PLUS  Verreweg  de  voornaamste  variant  is  TRANSET-‐PLUS,  kortweg  TRANSPLUS  genoemd.  Het  verschil  met  TRANSET  zit  in  het  eerste  lid  van  de  vijfde  spelregel.  Die  luidt  voor  TRANSPLUS:    5    einde          a    Door  de  vijfde  eindzet  van  een  kleur.                                                  Na  een  eindzet  verlaat  de  overgestoken  pion  het  bord.                                                  Wie  alle  pionnen  heeft  laten  oversteken  is  winnaar.    ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++      Wie  TRANSET  heeft  geleerd  zal  geen  moeite  hebben  met  TRANSPLUS.  Tot  de  eerste  eindzet  is  er  zelfs  geen  enkel  verschil.  Waar  TRANSET  ophoudt,  daar  gaat  TRANSPLUS  door.  Het  spel  kan  zich  voortzetten  totdat  van  een  kleur  alle  pionnen  zijn  overgestoken.  Op  dat  moment  zijn  er  nog  één  of  meer  pionnen  van  de  andere  kleur  op  het  bord.    Die  kleur  heeft  verloren.    Gedurende  het  eindspel  –  zo  heet  de  spelfase  na  de  eerste  eindzet  –  raakt  het  spel    steeds  meer  open.  Daardoor  is  oversteken  gemakkelijker  ,  maar  tegelijk  wordt  het  lastiger  om  de  tegenspeler  de  oversteek  te  beletten.  Als  gevolg  hiervan  worden  er  meestal  beide  kleuren  eindzetten  gedaan.  Zodoende  blijft  het  verschil  tussen  winnen  en  verliezen  klein  en  de  spanning  groot.  Pas  in  de  allerlaatste  zetten  kan  de  uitslag  voorspelbaar  worden.  Zelfs  dan  zijn  verrassingen  mogelijk.                  

  22  

X-‐-‐-‐-‐-‐VRAGEN      Het  voorgaande  is  genoeg  om  TRANSET  te  spelen.  Wie  twijfelt  vindt  de  meestgestelde  vragen  hieronder  beantwoord.    1    De  opening  is  steeds  een  voorzet.  Er  zijn  vijf  verschillende  mogelijkheden.    2    Wie  aan  de  beurt  is  moet  zetten.  Er  is  altijd  keuze.    3    Een  pion  zet  je  naar  een  aangrenzende  plaats,  dus  nooit  verder  dan  één  stap          schuin  of  recht.    4    Bij  TRANSET  blijven  alle  pionnen  op  het  bord.  (Bij  TRANSET-‐PLUS  niet)    5    Slaan  is  niet  verplicht.  Wie  aan  zet  is  kiedt  uit  de  mogelijkheden  van  de  spelstand.          Ook  een  pion  op  zijn  beginrij  kan  worden  geslagen  en  gaat  dan  naar  een  lege  plaats          op  diezelfde  rij.          Dit  betreft  een  eindzet  van  de  tegenspeler.    6    Een  ruilzet  biedt  de  enige  kans  om  pionnen  zijwaarts  of  een  pion  achteruit  te  zetten.          De  ruilzet  is  kenmerkend  voor  alle  varianten  van  TRANSET  en  geeft  verrassende            wendingen  aan  het  spel.    7    Het  woord  “zet”  wordt  in  twee  betekenissen  gebruikt.          In  een  beperkte  zin  staat  het  voor  de  beweging  van  een  pion  in  zijn  beurt.          In  ruimere  zin  bestaat  een  zet  uit  twee  opeenvolgende  beurten,  dus  een  beurt  van            Zuid  +  een  beurt  van  noord.          Het  zetnummer  draagt  de  laatste  betekenis.          Je  kunt  zeggen:  “Zuid  wint  in  de  achtste  zet”.            Dat  betekent  dat  noord  in  dat  spel  maar  zeven  van  de  vijftien  beurten  heeft  gehad.                                      

  23  

XI-‐-‐-‐-‐Ten  slotte    Dit  is  de  “Story”  van  Harm  van  Veen  en  zijn  spel  TRANSET.        

     

Als  het  gaat  over  spel  en  uitleg  zijn  de  exacte  bewoordingen  van  Harm  gebruikt.  Het  verhaal  er  omheen  is  van  de  interviewer/schrijver.      Helaas  heeft  Harm  zijn  “Werk”  niet  geheel  en  al  kunnen  voltooien,  want  het  ultieme  boek  over  zijn  spel  is  blijven  steken  in  een  INLEIDING  en  een  INHOUD,  die  ik  de  geïnteresseerde  in  TRANSET  niet  wil  onthouden:    ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++                            INHOUD                            EERST  DIT  I                    TRANSET  LEREN  (het  verhaal  van  Pinet)  II                  TRANSET  IN  HET  KORT                          Spelbeschrijving,  spelregels,  conclusies  III              BIJ  VOORBEELD                          vijf  partijen  in  diagramvorm  met  commentaar                          en  goede  raad  voor  beginners  IV              TRANSET-‐PLUS  (TRANSET  geprolongeerd)  V                  TWEE  NOTATIESYSTEMEN  VI                TRANSOLO  (TRANSET  als  puzzel)  VII            STRATEGIE  ALS  SPELRECEPT                          ALFABETISCHE  OPZOEKLIJST                        (verwijzing  en  uitleg  van  namen  en  begrippen)    ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++  

  24  

Maar  ook  de  INLEIDING  is  helemaal  Harm:    ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++    EERST  DIT    Welkom,  beste  lezer,  u  hebt  al  begrepen  dat  dit  geen  gewoon  boekje  is.    De  bladzijden  tellen  af,  net  als  bij  de  start  van  een  raket.  Daar  lijkt  het  wel  wat  op:  Het  is  de  inleiding  tot  het  nieuwe  spel  TRANSET.  Op  bladzijde  nul  staan  de  spelregels.  Daarna  gaat  TRANSET  van  start.    Maar  waarom  beginnen  we  niet  met  die  spelregels?  –  Dat  is  natuurlijk  een  goede  vraag.  Het  antwoord  is  dat  de  meeste  mensen  niet  ineens  vijf  spelregels  uit  het  hoofd  willen  of  kunnen  leren  om  die  ook  nog  eens  dadelijk  praktisch  te  moeten  toepassen.  Het  een  en  ander  willen  we  u  met  dit  boekje  gemakkelijk  maken.  Als  u  echter  tot  de  weinige  uitzonderingen  behoort,  kunt  u  natuurlijk  ook  bij  bladzijde  nul  beginnen.    Is  TRANSET  dan  zo  moeilijk?  –  Wel  het  is  eenvoudiger  dan  schaken,  maar  het  moet  wel  geleerd  worden.  En  leren  betekent  inprenten,  een  nieuw  geheugenspoor  vormen.  Vaak  herhalen  is  daarbij  nuttig  maar  saai.  Met  het  korte  verhaal  HET  WERELDJE  VAN  PINET  kan  dat  proces  voor  u  vlot  en  plezierig  verlopen.  Voor  de  vijf  spelregels  zijn  de  eerste  en  laatste  zo  gewoon  dat  u  ze  vanzelf  onthoudt.  De  overige  drie  regels  zijn  niet  zo  vanzelfsprekend  en  vragen  meer  aandacht.  Dat  gebeurt  geleidelijk  en  in  “aangeklede”  vorm.  Het  verhaal  wordt  afgewisseld  met  speelse  oefeningen  en  ook  met  sompele  oefenspelen.  Die  zijn  niet  zo  boeiend  als  TRANSET  maar  ze  brengen  u  een  eind  op  weg.  Via  het  verhaal,  de  oefeningen  en  de  proefspelen,  komt  u  goed  voorbereid  bij  de  korte  en  zakelijke  beschrijving  en  spelregels  van  TRANSET  aan.    U  zult  verder  nog  steun  vinden  in  duidelijke  voorbeelden  van  gespeelde  partijen.  Toch  kan  de  vrije  keuze  uit  diverse  mogelijke  zetten  een  beginnende  speler  soms  onzeker  maken.  In  hetzelfde  hoofdstuk  krijgt  u  hierbij  goede  raad.  Wie  niet  meer  wenst  dan  een  boeiend  en  afwisselend  spelleren,  hoefttt  dan  niet  verder  te  lezen.  Al  spelende  leert  u  het  vanzelf  steeds  beter.    Misschien  wilt  u  wèl  meer.  Dat  vindt  u  dan  in  de  laatste  vier  hoofdstukken  en  in  de  opzoeklijst.    .  Als  dit  boekje  ook  bij  u  welkom  zal  zijn  is  ons  eerste  doel  bereikt.                                                                                                                                                                                                                                                                              De  samenstellers    ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++  

  25  

Jammer  blijft  het  dat  we  ‘hoofdstuk  III’  moeten  missen,  want  het  commentaar  en  de  goede  raad  van  Harm  bij  de  vijf  voorbeeldpartijen  zou  ons  zeker  geamuseerd  hebben.  En  ‘hoofdstuk  I’  dan!    Na  de  geschiedenis  over  de  ‘Oorsprong  van  TRANSET’  (hoofdstuk  IV)  wil  je  toch  ook  wel  “het  verhaal  van  Pinet”  horen.  In  ‘hoofdstuk  VI’  was  het  de  bedoeling,  zoals  Harm  vertelde,  om  helemaal  los  te  gaan  met  TRANSET-‐Puzzels.    Als  voorbeeld  had  hij  de  SCHAAK-‐Puzzel    =  bijvoorbeeld:  “MAT  in  ……..Zetten”=    en  datzelfde  had  hij  in  gedachten  bij  TRANSET:  een  hoofdstuk    met  tientallen  puzzels.  Als  laatste  vraag  ik  me  nog  steeds  af  wat  ik  wel  moet  denken  van  het  geplande  ‘hoofdstuk  VII’:  “STRATEGIE  ALS  SPELRECEPT”,  hele  boeken  zijn  erover  volgeschreven    maar  wat  dacht  Harm?  We  zullen  het  helaas  nooit  weten!    Maar  nog  is  de  koek  niet  op,  want  tussen  alle  papieren  die  ik  in  mocht  kijken  was  er  ook  nog  de  opzet  van  een  ‘kansvariant  van  TRANSET’:  

CHANCET    

Als  extra  is  een  6zijdige-‐DOBBELSTEEN  toegevoegd  met  op  de  zijvlakken    de  3  speelfiguren  en  de  3  zetsoorten.    

 

   Bij  het  begin  staat  elke  pion  op  zijn  plaats  inde  voorste  rij.  De  Pias  in  het  midden,    de  Pinetten  op  de  einden  en  de  Piokers  er  tussenin.  Beurtelings  doet  elke  kleur  een  zet  naar  een  aangrenzende  plaats.  De  DOBBELSTEEN  bepaalt  met  welke  pion  je  zet  of  welke  soort  zet  er  volgt.  Wie  aan  de  beurt  is  moet  zetten.  Wijst  de  DOBBELSTEEN  een  pionsoort  aan,  dan  speel  je  daarmee  en  kiest  de  zet.  Wijst  hij  een  zetsoort  aan,  dan  kies  je  een  pion  –  of  pionnen  –  en  je  doet  daarmee  zo’n  zet.  Zou  dat  niet  kunnen,  dan  werp  je  nogmaals  tot  de  zet  mogelijk  is.      Daarna  herhaalt  Harm  nog  maar  eens  de  regels  voor  de  diverse  zetten  en  hoe  te  winnen.  

En  zoals  altijd  eindigt  hij  met  een  goede  raad  aan  de  spelers:  “Wie  CHANSET  kan  spelen,  kan  ook  de  dobbelsteen  weglaten  en  speelt  dan  TRANSET.”  

     

  26  

 En  dat  is  TRANSET  dus.  

Maak  zelf  een  bord  en  stukken  (dat  idee  van  die  bezemstelen  is  zo  gek  nog  niet!)  en  duik  ook  in  de  “Wereld  van  Harm”.  Beleef  er  maar  evenveel  plezier  aan  als  ik  had  met  het  schrijven  erover.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      Fred  Horn                                                                                                                                                                                                                                                                                      15  april  2012          

 

  27  

XII-‐-‐-‐Extra      En  dan  ineens  duikt  het  volgende  plaatje  nog  op:  

   Te  vinden  op  www.ogrogon.nl  .