Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische...

34
Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde in beweging III: De kracht van consensus

Transcript of Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische...

Page 1: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Het vergoedingssysteem voor medischeincidenten in België

Tom Vandersteegen & Wim Marneffe

donderdag 1 december 2016

Verloskunde in beweging III: De kracht van consensus

Page 2: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde
Page 3: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Hoofddoelstellingen vergoedingssysteem

Gezondheidszorg

- Zorgverlener

- Specialisme

- Praktijktype

- …

Medisch incident

- Diagnosestelling

- Medicatie

- Ingreep

- …

Schade

- Lichamelijk

- Moreel

- Financieel

- …

VERGOEDING

(financieel)

PREVENTIE

(prikkel)

Gevolgen

- Tijdverlies

- Reputatieschade

- Morele schade

- Financieel

Claim

Procedure

- Minnelijk

- Rechtbank

Page 4: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Aard van medisch incident

Schadevergoeding

Causaal verband

Schade

Fout

Medisch incident

Onzorgvuldige handeling

Zorgvuldige handeling

Medische fout

Medisch ongeval

Page 5: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

België: vóór 2010

Zonder tussenkomst van de rechtbank

Met tussenkomst van de rechtbank (burgerlijk/strafrechtelijk)

(Administratieve en tuchtrechtelijke aansprakelijkheid)

Page 6: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Gevolgen voor betrokken partijen

• Complexiteit gezondheidszorg

• Zware bewijslast

• Dure en tijdrovende procedures

• Onzekere uitkomst

• Stijging verzekeringspremies

• Weren risicocategorieën

• Verlaten markt

• Tijdverlies

• Reputatieschade

• Morele schade

• Stijging verzekeringspremies

DEFENSIEVE GENEESKUNDE

Page 7: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

“Traditionele” defensieve geneeskunde (DG)

VERZEKERINGSGEDRAG

(POSITIEVE DG)

VERMIJDINGSGEDRAG

(NEGATIEVE DG)

REDUCTIE AANSPRAKELIJKHEIDSRISICO

Page 8: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

“Nieuwe” defensieve geneeskunde (DG)

GEEN OPEN COMMUNICATIE EN TRANSPARANTIE

(Non-disclosing behaviour)

REDUCTIE AANSPRAKELIJKHEIDSRISICO

Page 9: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Implicaties van defensieve geneeskunde

DG

Kosten

Patiënten-dossier

Opvolgingpatiënt

SpecialisatieMinder

medischeincidenten

Innovatiegezondheids-

zorg

Toeganggezondheids-

zorg

Patiënt-veiligheid

Page 10: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Hervorming traditionele

aansprakelijkheidssysteem

Verenigde Staten

Alternatieve vergoedingssystemen

Guideline-based systeem

EVIDENCE-BASED MEDICINE

Bedrijfsaansprakelijkheid

(enterprise liability)

NEDERLAND

Alternatieve

geschillenbeslechting (ADR)

ARBITRAGE & MEDIATIE

Gezondheidsrechtbank

(health court)

MEDISCHE RECHTER

Administratief vergoedingssysteem

NO-FAULT REGEL

Nieuw-Zeeland (1974)

Zweden (1975)

Finland (1987)

Noorwegen (1988)

Denemarken (1992)

Ijsland (2001)

Frankrijk (2002)

Page 11: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

België: historiek

1992

• Interuniversitaire werkgroep (Nys, Fagnart, Vansweevelt, …)• Invoering no-fault systeem

2002•Wet patiëntenrechten (Art. 17 novies)

2003•Wetsvoorstellen (Bacquelaine & Avontroodt, Gerkens, Drèze, …)

2007

• No-fault wet; Wet Medische Schadegevallen (WMS) (15 mei 2007)• Eénspoorsysteem (fonds)• Afschaffing gemeen aansprakelijkheidsrecht• Geen integrale schadevergoeding• Nooit in werking getreden (schending gelijkheidsbeginsel, …)

2010

•Wet betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg (WVSG) (31 maart 2010)• Driesporensysteem: Fonds voor de Medische Ongevallen (FMO) + rechtbank (RB) + minnelijk

2012• 1 september 2012: inwerkingtreding FMO

Page 12: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Doelstellingen

Toegankelijkheid

Snelle en doeltreffende

behandeling van dossiers

Registratie- en analyse-

instrument

Evenwichtige en financierbare

begroting

Rechtszaken verminderen

Stabilisering verzekerings-

premies

Meer patiënten vergoeden

FMO

Page 13: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Procedure FMO

Schade als gevolg van gezondheidszorg vanaf 2 april 2010

Medisch ongeval met aansprakelijkheid(MOMA)

Medisch ongeval zonder aansprakelijkheid(MOZA) + ernstgraad

Noch MOMA, noch MOZA (+ ernstgraad)

ADVIES

� “Het Fonds voor de Medische Ongevallen: opdrachten en procedures”

(M. Honinckx & M. Willems)

Page 14: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Zonder tussenkomst van de rechtbank en het FMO

Met tussenkomst van de rechtbank (burgerlijk/strafrechtelijk)

Met tussenkomst van het FMO

NOT-ONLY-FAULT vergoedingssysteem

Sinds 2010: driesporensysteem

Page 15: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Preventieve functie van het Belgische vergoedingssysteem

DOEL

Factoren die aanzetten tot zorgvuldig handelen?

Belang gevolgen van eenaansprakelijkheidsclaim?

Invloed hervorming op defensief gedrag?

Invloed hervorming op openheid en transparantie?

METHODOLOGIE

Online vragenlijst

Beroepsverenigingen enziekenhuizen

Arts-specialisten

oktober - november 2013

508 respondenten

Page 16: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Vertrouwdheid met het Belgische systeem (1/3)

Figuur 1 Vertrouwdheid met het tweesporensysteem (n=508)

15,35%

30,71%

33,66%

16,93%

3,35%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

Niet Beperkt Matig Goed Zeer goed

Page 17: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Vertrouwdheid met het Belgische systeem (2/3)

85,24%

4,33%

2,16%

8,27%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Tweesporensysteem: rechtbank +

FMO

Eénspoorsysteem: FMO

Eénspoorsysteem: rechtbank

Geen idee

Figuur 2 Welk type medisch vergoedingssysteem is momenteel van

kracht in België? (n=508)

Page 18: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Vertrouwdheid met het Belgische systeem (3/3)

Figuur 3 In welk van onderstaande gevallen staat het FMO in voor de

betaling van een schadevergoeding? (n=508)

2,17%

64,76%

18,31%

14,76%

0% 20% 40% 60% 80%

Enkel indien de zorgverlener

aansprakelijk is, maar

niet/onvoldoende verzekerd is

Indien de zorgverlener niet

aansprakelijk is en de schade ernstig

en abnormaal is

Altijd, zolang de zorgverlener

aansprakelijk is

Geen idee

Page 19: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Gevolgen van een aansprakelijkheidsclaim (1/2)

58,46%

2,76%

24,80%

9,65%

4,33%

26,77%

10,83%

30,31%

23,43%

8,66%

8,27%

12,60%

28,54%

34,45%

16,14%

5,31%

24,02%

12,80%

18,50%

39,37%

1,18%

49,80%

3,54%

13,98%

31,50%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Stijging verzekeringspremie

Morele schade

Verloren praktijktijd

Zelf betalen schadevergoeding

Reputatieschade

1

2

3

4

5

Figuur 4 Perceptie van de gevolgen van een medische aansprakelijkheidsclaim

van arts-specialisten (n=508)

Page 20: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Gevolgen van een aansprakelijkheidsclaim (2/2)

Gemiddelde rangorde*

Morele schade 1,9272**

Reputatieschade 2,1496**

Zelf betalen schadevergoeding 2,9626**

Verloren praktijktijd 3,6004**

Stijging verzekeringspremie 4,3602**

*Gemiddelde score

**Significant verschillend van de andere gevolgen op 5%.

Tabel 1 Belang van de gevolgen van een medische aansprakelijkheidsclaim (n=508)

Page 21: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Niet Weinig Redelijk Veel Heel veel Geen idee

Opleiding tot zorgverlener22

(4,33%)

20

(3,94%)

51

(10,04%)

154

(30,31%)

248

(48,82%)

13

(2,56%)

Bijscholing en extra vorming (bv. LOK)31

(6,10%)

77

(15,16%)

121

(23,82%)

162

(31,89%)

111

(21,85%)

6

(1,18%)

Medische vakliteratuur15

(2,95%)

49

(9,65%)

143

(28,15%)

198

(38,98%)

100

(19,69%)

3

(0,59%)

Medische congressen, conferenties,

studiedagen, enz.

12

(2,36%)

53

(10,43%)

111

(21,85%)

200

(39,37%)

127

(25,00%)

5

(0,98%)

Multidisciplinariteit van zorgverlening

(samenwerken met collega’s, enz.)

17

(3,35%)

37

(7,28%)

110

(21,65%)

187

(36,81%)

151

(29,72%)

6

(1,18%)

Controle door collega’s (informele controle,

checklist, audit, enz.)

54

(10,63%)

120

(23,62%)

113

(22,24%)

137

(26,97%)

73

(14,37%)

11

(2,17%)

Externe accreditatie (NIAZ, JCI, enz.)124

(24,41%)

134

(26,38%)

99

(19,49%)

81

(15,94%)

44

(8,66%)

26

(5,12%)

Procedures uitgevaardigd door ziekenhuis en/of

afdeling

71

(13,98%)

99

(19,49%)

162

(31,89%)

114

(22,44%)

50

(9,84%)

12

(2,36%)

Deontologische regels13

(2,56%)

44

(8,66%)

96

(18,90%)

181

(35,63%)

169

(33,27%)

5

(0,98%)

Gevolgen van een aanvraag tot

schadevergoeding bij het FMO*

115

(26,74%)

83

(19,30%)

78

(18,14%)

61

(14,19%)

63

(14,65%)

30

(6,98%)

Gevolgen van een medische

aansprakelijkheidsclaim voor de rechtbank

109

(21,46%)

81

(15,94%)

91

(17,91%)

80

(15,75%)

119

(23,43%)

28

(5,51%)

*n= 430 aangezien 78 bevraagde artsen niet op de hoogte waren van de hervorming van het medisch vergoedingssysteem en bijgevolg ook niet beïnvloed konden worden door het FMO.

Aanzet tot zorgvuldig medisch handelen

Tabel 2 Factoren waardoor artsen aangezet worden om medische handelingen met

voldoende zorgvuldigheid uit te voeren (n=508)

Page 22: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Defensieve praktijken

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Meer invasieve onderzoeken voorstellen om een diagnose te…

Meer diagnostische onderzoeken voorstellen om een…

Meer geneesmiddelen voorschrijven

Meer patiënten doorverwijzen om een diagnose te…

Overstappen naar een minder risicovol specialisme

Vroeger op pensioen gaan

Minder uren werken

Minder medische handelingen uitvoeren die risicovol zijn

Minder patiënten behandelen met een hoog risicoprofiel

Het aantal patiëntencontacten verminderen

Niet van toepassing Helemaal niet akkoord Niet akkoord Neutraal Akkoord Helemaal akkoord

3,49%

14,42%

16,28%

4,42%

13,96%

9,53%

18,14%

3,25%

23,03%

15,35%

Figuur 5 De impact van de hervorming van het vergoedingssysteem voor

medische incidenten op defensief handelen van arts-specialisten (n=430)

Page 23: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Open communicatie en transparantie (disclosure)

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Sneller medische ongevallen bespreken met directie

en/of medische raad

Sneller medische ongevallen bespreken met collega’s

Sneller melding maken van een medisch ongeval

Sneller meewerken aan een onderzoek ingesteld naar

aanleiding van een medisch ongeval

Patiënten sneller op de hoogte brengen in geval van

een medisch ongeval

Niet van toepassing Helemaal niet akkoord Niet akkoord Neutraal Akkoord Helemaal akkoord

21,39%

23,02%

25,12%

31,63%

20,07%

Figuur 6 De impact van de hervorming van het vergoedingssysteem voor

medische incidenten op de open communicatie en transparantie van

arts-specialisten (n=430)

� “Gedragscode omgaan met incidenten in de verloskunde (GOMIV)”

(M. Eggermont)

Page 24: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Mogelijke verklaringen

Geentoename

DG

Minnelijkeaard FMO

Toenamedisclosure

Verkeerdeperceptie

FMO

Uitblijvenrecht-

spraak FMO

Kans op rechtszaak

ToenameDG

Geentoename

disclosure

Uitblijvenrecht-

spraak FMO

Kans op aansprake-

lijkheid ↑

Kans op procedure ↑

Sanctie bijgeen

medewerking

Page 25: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Vergoedende functie van het Belgische vergoedingssysteem

DOEL

Uitkomsten endoorlooptijden?

Effectiviteit en efficiëntie hervorming?

Achterstand FMO!

Vergelijkingsbasis!

METHODOLOGIE

Retrospectieve studie

Nationaleverzekeringsmaatschappij

Medische en paramedischeincidenten + ZI

2015-2016

Steekproef: 549 dossiers

Page 26: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Kerncijfers

549

dossiers

58%hoog-risico

specialisme

7%overlijden

patiënt

476

dossiers

afgesloten

58%vrouwelijk

GYN.

&

VERL.

1/10/2006

-

1/09/2014

56%ouder dan

50 jaar

95% minnelijk

62% fysiek

onderzoek

patiënt

50 MME’s

19%advocaat

patiënt 39 burgerlijke

procedure12 strafrecht.

procedure

10% advocaat

verzekeraar

Page 27: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Traditionele minnelijke schikking

498 dossiers

48 in behandeling

450 afgesloten

508 dagen

90 met schadevergoeding

17 met MME73 zonder

MME

€6.007 €4.477

€4.766

Page 28: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Minnelijke medische expertise (MME)

50 met MME

40 met eindverslag

16 met arbiter

Gemiddeld 2 expertisezittingen

389 dagen

95% geslaagd

Page 29: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Burgerlijke procedure

39 dossiers met burgerlijke procedure

17 afgesloten

9 met vonnis

8 doorgehaald

1.413 dagen

1 met SV: €339

1 met SV: €2.905

7 ongegrond

1 onontvankelijk (na beroep)

Page 30: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Gerechtelijk deskundigen onderzoek

39 dossiers met burgerlijke procedure

26 met desk. onderz.

612 dagen

17 met eindverslag

Uitkomst deskundigenonderzoek Vonnis Beroep

7 keer geen fout 2 keer deels gegrond 2 keer hangend

4 keer ongegrond 1 keer hangend

1 keer gegrond /

2 keer geen fout 1 keer deels gegrond /

1 keer gegrond /

Tabel 2. Uitkomst deskundigenonderzoek en vonnis (n=9)

Page 31: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Strafrechtelijke procedure

12 dossiers met strafrechtelijke procedure

9 afgesloten

911 dagen

GeseponeerdBuitenvervolgingsstelling

door Raadkamer

Page 32: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Gynaecologie & verloskunde

40 dossiers

8 hangende

2 overlijden

15 tijdelijke

schade

6 MME

12 advocaat

patiënt

704 dagen7

SV€2.548

1 strafr.

proc.

3 burg.

proc.

Page 33: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde

Econometrische analyse

Gerechtelijke procedure

(ja)a Schadevergoeding (ja)b

Schade (permanent)3,067**

(1,589)

0,375**

(0,164)

Patiënt bijgestaan door advocaat (ja)167,709***

(113,697)

1,261

(0,535)

Minnelijke medische expertise (ja)0,046***

(0,040)

5,818***

(2,616)

Arts gelast door verzekeraar (ja)3,797**

(1,989)

2,080***

(0,575)

Gerechtelijke procedure (ja) -0,300

(0,252)

Specialisme: gemiddeld risico0,364

(0,306)

0,577

(0,220)

Specialisme: hoog risico0,284*

(0,208)

0,400***

(0,136)

Dossier geopend na 2 april 20100,269***

(0,128)-

Constante0,012***

(0,009)

0,312***

(0,095)

n 496 442a Zowel afgehandelde als nog niet afgehandelde dossiers.b Enkel afgehandelde dossiers.

*Significant op 10%, **Significant op 5%, ***Significant op 1%.

Standaardafwijkingen worden weergegeven tussen haakjes.

Tabel 3 Kans op een gerechtelijke procedure en schadevergoeding

Page 34: Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België Tom Vandersteegen & Wim Marneffe donderdag 1 december 2016 Verloskunde