Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische...
Transcript of Het vergoedingssysteem voor medische incidenten in België...Het vergoedingssysteem voor medische...
Het vergoedingssysteem voor medischeincidenten in België
Tom Vandersteegen & Wim Marneffe
donderdag 1 december 2016
Verloskunde in beweging III: De kracht van consensus
Hoofddoelstellingen vergoedingssysteem
Gezondheidszorg
- Zorgverlener
- Specialisme
- Praktijktype
- …
Medisch incident
- Diagnosestelling
- Medicatie
- Ingreep
- …
Schade
- Lichamelijk
- Moreel
- Financieel
- …
VERGOEDING
(financieel)
PREVENTIE
(prikkel)
Gevolgen
- Tijdverlies
- Reputatieschade
- Morele schade
- Financieel
Claim
Procedure
- Minnelijk
- Rechtbank
Aard van medisch incident
Schadevergoeding
Causaal verband
Schade
Fout
Medisch incident
Onzorgvuldige handeling
Zorgvuldige handeling
Medische fout
Medisch ongeval
België: vóór 2010
Zonder tussenkomst van de rechtbank
Met tussenkomst van de rechtbank (burgerlijk/strafrechtelijk)
(Administratieve en tuchtrechtelijke aansprakelijkheid)
Gevolgen voor betrokken partijen
• Complexiteit gezondheidszorg
• Zware bewijslast
• Dure en tijdrovende procedures
• Onzekere uitkomst
• Stijging verzekeringspremies
• Weren risicocategorieën
• Verlaten markt
• Tijdverlies
• Reputatieschade
• Morele schade
• Stijging verzekeringspremies
DEFENSIEVE GENEESKUNDE
“Traditionele” defensieve geneeskunde (DG)
VERZEKERINGSGEDRAG
(POSITIEVE DG)
VERMIJDINGSGEDRAG
(NEGATIEVE DG)
REDUCTIE AANSPRAKELIJKHEIDSRISICO
“Nieuwe” defensieve geneeskunde (DG)
GEEN OPEN COMMUNICATIE EN TRANSPARANTIE
(Non-disclosing behaviour)
REDUCTIE AANSPRAKELIJKHEIDSRISICO
Implicaties van defensieve geneeskunde
DG
Kosten
…
Patiënten-dossier
Opvolgingpatiënt
SpecialisatieMinder
medischeincidenten
…
Innovatiegezondheids-
zorg
Toeganggezondheids-
zorg
Patiënt-veiligheid
Hervorming traditionele
aansprakelijkheidssysteem
Verenigde Staten
Alternatieve vergoedingssystemen
Guideline-based systeem
EVIDENCE-BASED MEDICINE
Bedrijfsaansprakelijkheid
(enterprise liability)
NEDERLAND
Alternatieve
geschillenbeslechting (ADR)
ARBITRAGE & MEDIATIE
Gezondheidsrechtbank
(health court)
MEDISCHE RECHTER
Administratief vergoedingssysteem
NO-FAULT REGEL
Nieuw-Zeeland (1974)
Zweden (1975)
Finland (1987)
Noorwegen (1988)
Denemarken (1992)
Ijsland (2001)
Frankrijk (2002)
België: historiek
1992
• Interuniversitaire werkgroep (Nys, Fagnart, Vansweevelt, …)• Invoering no-fault systeem
2002•Wet patiëntenrechten (Art. 17 novies)
2003•Wetsvoorstellen (Bacquelaine & Avontroodt, Gerkens, Drèze, …)
2007
• No-fault wet; Wet Medische Schadegevallen (WMS) (15 mei 2007)• Eénspoorsysteem (fonds)• Afschaffing gemeen aansprakelijkheidsrecht• Geen integrale schadevergoeding• Nooit in werking getreden (schending gelijkheidsbeginsel, …)
2010
•Wet betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg (WVSG) (31 maart 2010)• Driesporensysteem: Fonds voor de Medische Ongevallen (FMO) + rechtbank (RB) + minnelijk
2012• 1 september 2012: inwerkingtreding FMO
Doelstellingen
Toegankelijkheid
Snelle en doeltreffende
behandeling van dossiers
Registratie- en analyse-
instrument
Evenwichtige en financierbare
begroting
Rechtszaken verminderen
Stabilisering verzekerings-
premies
Meer patiënten vergoeden
FMO
Procedure FMO
Schade als gevolg van gezondheidszorg vanaf 2 april 2010
Medisch ongeval met aansprakelijkheid(MOMA)
Medisch ongeval zonder aansprakelijkheid(MOZA) + ernstgraad
Noch MOMA, noch MOZA (+ ernstgraad)
ADVIES
� “Het Fonds voor de Medische Ongevallen: opdrachten en procedures”
(M. Honinckx & M. Willems)
Zonder tussenkomst van de rechtbank en het FMO
Met tussenkomst van de rechtbank (burgerlijk/strafrechtelijk)
Met tussenkomst van het FMO
NOT-ONLY-FAULT vergoedingssysteem
Sinds 2010: driesporensysteem
Preventieve functie van het Belgische vergoedingssysteem
DOEL
Factoren die aanzetten tot zorgvuldig handelen?
Belang gevolgen van eenaansprakelijkheidsclaim?
Invloed hervorming op defensief gedrag?
Invloed hervorming op openheid en transparantie?
METHODOLOGIE
Online vragenlijst
Beroepsverenigingen enziekenhuizen
Arts-specialisten
oktober - november 2013
508 respondenten
Vertrouwdheid met het Belgische systeem (1/3)
Figuur 1 Vertrouwdheid met het tweesporensysteem (n=508)
15,35%
30,71%
33,66%
16,93%
3,35%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
Niet Beperkt Matig Goed Zeer goed
Vertrouwdheid met het Belgische systeem (2/3)
85,24%
4,33%
2,16%
8,27%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Tweesporensysteem: rechtbank +
FMO
Eénspoorsysteem: FMO
Eénspoorsysteem: rechtbank
Geen idee
Figuur 2 Welk type medisch vergoedingssysteem is momenteel van
kracht in België? (n=508)
Vertrouwdheid met het Belgische systeem (3/3)
Figuur 3 In welk van onderstaande gevallen staat het FMO in voor de
betaling van een schadevergoeding? (n=508)
2,17%
64,76%
18,31%
14,76%
0% 20% 40% 60% 80%
Enkel indien de zorgverlener
aansprakelijk is, maar
niet/onvoldoende verzekerd is
Indien de zorgverlener niet
aansprakelijk is en de schade ernstig
en abnormaal is
Altijd, zolang de zorgverlener
aansprakelijk is
Geen idee
Gevolgen van een aansprakelijkheidsclaim (1/2)
58,46%
2,76%
24,80%
9,65%
4,33%
26,77%
10,83%
30,31%
23,43%
8,66%
8,27%
12,60%
28,54%
34,45%
16,14%
5,31%
24,02%
12,80%
18,50%
39,37%
1,18%
49,80%
3,54%
13,98%
31,50%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
Stijging verzekeringspremie
Morele schade
Verloren praktijktijd
Zelf betalen schadevergoeding
Reputatieschade
1
2
3
4
5
Figuur 4 Perceptie van de gevolgen van een medische aansprakelijkheidsclaim
van arts-specialisten (n=508)
Gevolgen van een aansprakelijkheidsclaim (2/2)
Gemiddelde rangorde*
Morele schade 1,9272**
Reputatieschade 2,1496**
Zelf betalen schadevergoeding 2,9626**
Verloren praktijktijd 3,6004**
Stijging verzekeringspremie 4,3602**
*Gemiddelde score
**Significant verschillend van de andere gevolgen op 5%.
Tabel 1 Belang van de gevolgen van een medische aansprakelijkheidsclaim (n=508)
Niet Weinig Redelijk Veel Heel veel Geen idee
Opleiding tot zorgverlener22
(4,33%)
20
(3,94%)
51
(10,04%)
154
(30,31%)
248
(48,82%)
13
(2,56%)
Bijscholing en extra vorming (bv. LOK)31
(6,10%)
77
(15,16%)
121
(23,82%)
162
(31,89%)
111
(21,85%)
6
(1,18%)
Medische vakliteratuur15
(2,95%)
49
(9,65%)
143
(28,15%)
198
(38,98%)
100
(19,69%)
3
(0,59%)
Medische congressen, conferenties,
studiedagen, enz.
12
(2,36%)
53
(10,43%)
111
(21,85%)
200
(39,37%)
127
(25,00%)
5
(0,98%)
Multidisciplinariteit van zorgverlening
(samenwerken met collega’s, enz.)
17
(3,35%)
37
(7,28%)
110
(21,65%)
187
(36,81%)
151
(29,72%)
6
(1,18%)
Controle door collega’s (informele controle,
checklist, audit, enz.)
54
(10,63%)
120
(23,62%)
113
(22,24%)
137
(26,97%)
73
(14,37%)
11
(2,17%)
Externe accreditatie (NIAZ, JCI, enz.)124
(24,41%)
134
(26,38%)
99
(19,49%)
81
(15,94%)
44
(8,66%)
26
(5,12%)
Procedures uitgevaardigd door ziekenhuis en/of
afdeling
71
(13,98%)
99
(19,49%)
162
(31,89%)
114
(22,44%)
50
(9,84%)
12
(2,36%)
Deontologische regels13
(2,56%)
44
(8,66%)
96
(18,90%)
181
(35,63%)
169
(33,27%)
5
(0,98%)
Gevolgen van een aanvraag tot
schadevergoeding bij het FMO*
115
(26,74%)
83
(19,30%)
78
(18,14%)
61
(14,19%)
63
(14,65%)
30
(6,98%)
Gevolgen van een medische
aansprakelijkheidsclaim voor de rechtbank
109
(21,46%)
81
(15,94%)
91
(17,91%)
80
(15,75%)
119
(23,43%)
28
(5,51%)
*n= 430 aangezien 78 bevraagde artsen niet op de hoogte waren van de hervorming van het medisch vergoedingssysteem en bijgevolg ook niet beïnvloed konden worden door het FMO.
Aanzet tot zorgvuldig medisch handelen
Tabel 2 Factoren waardoor artsen aangezet worden om medische handelingen met
voldoende zorgvuldigheid uit te voeren (n=508)
Defensieve praktijken
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Meer invasieve onderzoeken voorstellen om een diagnose te…
Meer diagnostische onderzoeken voorstellen om een…
Meer geneesmiddelen voorschrijven
Meer patiënten doorverwijzen om een diagnose te…
Overstappen naar een minder risicovol specialisme
Vroeger op pensioen gaan
Minder uren werken
Minder medische handelingen uitvoeren die risicovol zijn
Minder patiënten behandelen met een hoog risicoprofiel
Het aantal patiëntencontacten verminderen
Niet van toepassing Helemaal niet akkoord Niet akkoord Neutraal Akkoord Helemaal akkoord
3,49%
14,42%
16,28%
4,42%
13,96%
9,53%
18,14%
3,25%
23,03%
15,35%
Figuur 5 De impact van de hervorming van het vergoedingssysteem voor
medische incidenten op defensief handelen van arts-specialisten (n=430)
Open communicatie en transparantie (disclosure)
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Sneller medische ongevallen bespreken met directie
en/of medische raad
Sneller medische ongevallen bespreken met collega’s
Sneller melding maken van een medisch ongeval
Sneller meewerken aan een onderzoek ingesteld naar
aanleiding van een medisch ongeval
Patiënten sneller op de hoogte brengen in geval van
een medisch ongeval
Niet van toepassing Helemaal niet akkoord Niet akkoord Neutraal Akkoord Helemaal akkoord
21,39%
23,02%
25,12%
31,63%
20,07%
Figuur 6 De impact van de hervorming van het vergoedingssysteem voor
medische incidenten op de open communicatie en transparantie van
arts-specialisten (n=430)
� “Gedragscode omgaan met incidenten in de verloskunde (GOMIV)”
(M. Eggermont)
Mogelijke verklaringen
Geentoename
DG
Minnelijkeaard FMO
Toenamedisclosure
Verkeerdeperceptie
FMO
Uitblijvenrecht-
spraak FMO
Kans op rechtszaak
↓
ToenameDG
Geentoename
disclosure
Uitblijvenrecht-
spraak FMO
Kans op aansprake-
lijkheid ↑
Kans op procedure ↑
Sanctie bijgeen
medewerking
Vergoedende functie van het Belgische vergoedingssysteem
DOEL
Uitkomsten endoorlooptijden?
Effectiviteit en efficiëntie hervorming?
Achterstand FMO!
Vergelijkingsbasis!
METHODOLOGIE
Retrospectieve studie
Nationaleverzekeringsmaatschappij
Medische en paramedischeincidenten + ZI
2015-2016
Steekproef: 549 dossiers
Kerncijfers
549
dossiers
58%hoog-risico
specialisme
7%overlijden
patiënt
476
dossiers
afgesloten
58%vrouwelijk
GYN.
&
VERL.
1/10/2006
-
1/09/2014
56%ouder dan
50 jaar
95% minnelijk
62% fysiek
onderzoek
patiënt
50 MME’s
19%advocaat
patiënt 39 burgerlijke
procedure12 strafrecht.
procedure
10% advocaat
verzekeraar
Traditionele minnelijke schikking
498 dossiers
48 in behandeling
450 afgesloten
508 dagen
90 met schadevergoeding
17 met MME73 zonder
MME
€6.007 €4.477
€4.766
Minnelijke medische expertise (MME)
50 met MME
40 met eindverslag
16 met arbiter
Gemiddeld 2 expertisezittingen
389 dagen
95% geslaagd
Burgerlijke procedure
39 dossiers met burgerlijke procedure
17 afgesloten
9 met vonnis
8 doorgehaald
1.413 dagen
1 met SV: €339
1 met SV: €2.905
7 ongegrond
1 onontvankelijk (na beroep)
Gerechtelijk deskundigen onderzoek
39 dossiers met burgerlijke procedure
26 met desk. onderz.
612 dagen
17 met eindverslag
Uitkomst deskundigenonderzoek Vonnis Beroep
7 keer geen fout 2 keer deels gegrond 2 keer hangend
4 keer ongegrond 1 keer hangend
1 keer gegrond /
2 keer geen fout 1 keer deels gegrond /
1 keer gegrond /
Tabel 2. Uitkomst deskundigenonderzoek en vonnis (n=9)
Strafrechtelijke procedure
12 dossiers met strafrechtelijke procedure
9 afgesloten
911 dagen
GeseponeerdBuitenvervolgingsstelling
door Raadkamer
Gynaecologie & verloskunde
40 dossiers
8 hangende
2 overlijden
15 tijdelijke
schade
6 MME
12 advocaat
patiënt
704 dagen7
SV€2.548
1 strafr.
proc.
3 burg.
proc.
Econometrische analyse
Gerechtelijke procedure
(ja)a Schadevergoeding (ja)b
Schade (permanent)3,067**
(1,589)
0,375**
(0,164)
Patiënt bijgestaan door advocaat (ja)167,709***
(113,697)
1,261
(0,535)
Minnelijke medische expertise (ja)0,046***
(0,040)
5,818***
(2,616)
Arts gelast door verzekeraar (ja)3,797**
(1,989)
2,080***
(0,575)
Gerechtelijke procedure (ja) -0,300
(0,252)
Specialisme: gemiddeld risico0,364
(0,306)
0,577
(0,220)
Specialisme: hoog risico0,284*
(0,208)
0,400***
(0,136)
Dossier geopend na 2 april 20100,269***
(0,128)-
Constante0,012***
(0,009)
0,312***
(0,095)
n 496 442a Zowel afgehandelde als nog niet afgehandelde dossiers.b Enkel afgehandelde dossiers.
*Significant op 10%, **Significant op 5%, ***Significant op 1%.
Standaardafwijkingen worden weergegeven tussen haakjes.
Tabel 3 Kans op een gerechtelijke procedure en schadevergoeding