Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en...

20
Het verborgen woord in Islam ^ Christendom ^ Jodendom

Transcript of Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en...

Page 1: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

Het verborgen woord in Islam ^ Christendom ^ Jodendom

Page 2: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke
Page 3: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

Het verborgen woord in

Islam ^ Christendom ^ Jodendom

Symposion van hetLectorium Rosicrucianum

Internationale School van het Gouden Rozenkruis

Rozekruis Pers ^ Haarlem

Page 4: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

In de Symposionreeks verschijnen de teksten van symposia dietwee keer per jaar gehouden worden door het Lectorium Rosicrucia-num, de Internationale school van het Gouden Rozenkruis,op het conferentieoord Renova te Bilthoven.Deze bundel bevat de teksten van het Symposion dat plaatsvondop 6mei 2006.

Verschenen:1. Spinoza 1998, uitgave 20012. Ficino 1999, uitgave 20013. Boehme 2000, uitgave 20014. Paracelsus 2001, uitgave 20015. Terug naar de Bron, met o.a. bijdragen van Henk Spierenburg

over Philo van Alexandrie« en Jacob Slavenburg overHermes2001, uitgave 2002

6. Giordano Bruno 2002, uitgave 20027. De Graal, een geestelijke brug 2002, uitgave 20038. Terug naar de Bron 2: Valentinus, Inayat Khan en

HermesTrismegistus 2003, uitgave 20039. Robert Fludd 2003, uitgave 200410. Terug naar de Bron 3: de bronnen van het

innerlijke christendom, 2004, uitgave 200411. Vierhonderd jaar Rozenkruis: de taal van Aquarius,

2004, uitgave 200412. De Alkmaarder Cornelis Drebbel, uitvinder, hermetist,

alchemist (symposion te Alkmaar, 2004), uitgave 200513. Mani de Levende,De gave van het Licht. 2005, uitgave 200514. Karl von Eckartshausen,Hoe de Rede ons God verklaart, 2005,

uitgave 200515. Het verborgen woord in Islam ^ Christendom ^ Jodendom,

2006, uitgave 2006

isbn 90-6732-330-6

� 2006 Rozekruis Pers ^ Haarlem

Page 5: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

Inhoud

Woord vooraf 7

Het verborgen woord van de Islam 9

PeterHuijs

Het evangelie van Filippus 21

Esther Oosterwijk-Ritman

De kabbala en de plaats van de liefde 33

Michael Portnaar

Tentoonstelling Bibliotheca Philosophica Hermetica, AmsterdamVitrinetreksten 43

5

Page 6: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke
Page 7: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

Woord vooraf

Het belang dat de drie belangrijke westerse religies ^ islam ^christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen iszeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijkeverschillen uit te pluizen en die proberen te nivelleren. We kunnendaarvoor beter een poging ondernemen om door te dringen in de in-nerlijke belevingswereld van deze verschillende godsdiensten, dieimmers op een opmerkelijke manier aan elkaar verwant zijn.Alle drie steunen ze op de openbaring, op het werk van profetendie in hun inspiratie ‘het woord Gods’ hebben vernomen en aan demensen van hun tijd hebben meegedeeld. En wat belangrijker is, deweg naar verlichting hebben voorgeleefd. Het christendom kent deverborgen leer van de godszoon |¤ n de mens, die de verbinding tussende mens en het goddelijke in hem herstelt. De islam, die innerlijkevrede en volkomen harmonie met de allerhoogste predikt, kent het-zelfde streven in verschillende geheime broederschappen, zoals desoefi’s en de Broeders van Reinheid, de Ikhwa“ n al-afa“ . En het joden-dom kent de ‘Instructie’, de leer van de kabbala, de uitleg van deZohar.

Het oorspronkelijke christendom ^ het juiste begrip van de wet ende profeten ^ werd in Alexandrie« , in het oude Egypte, begrepen engeassimileerd. Binnen de hermetische en gnostieke scholen werdende rijkdom aan uitdrukking en de innerlijke benadering van gods-dienst bewaard en voorgeleefd, want het is een altijd actuele leer, diepas door het pad, door het leven te leven, diepe zin krijgt. Mani’sgnostieke leer van vreugde en bevrijding werd juist ook in Egyptepopulair en kende er een grote bloei. Mohammed kende deze inspi-ratie en heeft geprobeerd de belangrijke elementen ervan binnenzijn idee van de islam te bewaren.De belangrijke joodse wijsgeer Isaac Luria ontwikkelde zijn diep be-grip van de kabbala in de tien jaren die hij in afzondering nabij Ca|« roleefde.

7

Page 8: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

Wie de basis van de verschillende religies zorgvuldig onderzoekt,zal het opvallen dat het uitgangspunt van islam, christendom en kab-bala hetzelfde is: het terugvinden van de Schepper in zijn creatie,de mens.De schepping is e¤ e¤ n grote uiting van geven, wegschenken, van levendat ontvangen is. De belangrijkste gedachte van het hermetische den-ken is: er bestaat een eenheid tussen Schepper ^ wereld ^ mens.Die eenheid is verbroken, zolang de mens in zelfzucht, eigenbelangnaar de wereld kijkt. Op hetzelfde moment dat de mens dat principevan geven ook in zichzelf kan vinden, ja herkent, wordt ook de een-heid hersteld. Als de mens door diep verlangen gedreven een welge-meende bede naar de Schepper doet uitgaan, blijft een antwoordniet uit.Dat antwoord is Instructie ^ liefde ^ vrede.

PeterHuijs

8

Page 9: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

Het verborgen woord van de Islam

Peter Huijs

Het verborgen woord achter iedere godsdienst heeft alleen dankracht als de ziel van de mens deze kracht geheel zonder beelden,taal en oordeel kan ondergaan. Hoe zuiver moet haar verlangendaarnaar zijn! De glans van het goddelijke kan immers nooit inwoorden gevat, niet in afbeeldingen weergegeven, en niet doorbeeldhouwwerken uitgedrukt worden. En nooit ten volle beoor-deeld worden, door welke menselijke eigenschap dan ook, hooguitondergaan.Maar welk een schoonheid kan er uitgaan van de symboliek, dievele gezondenen en boodschappers aan de mensheid hebben ge-schonken! Kijk naar het beleven van de moslim: de pelgrim ^ dat isde mens die wij allen zijn ^ bezoekt e¤ e¤ nmaal in zijn leven Mekka,de geboorteplaats van de profeet, namelijk op het moment dat hij er-varingsvol is.Deze reis naarMekka wordt letterlijk opgevat; maar hoe symbolischis die reis bedoeld! Het doel van de reis is een vierkant gebouw, der-tig voet hoog, dat bekend staat als de kaa« ba of de kubus. De Koranzegt dat dit ‘de eerste kerk is die voor de mensheid is gebouwd’. Zij issedert onheuglijke tijden bekend als de Beit-Allah, wat precies de-zelfde betekenis heeft als het hebreeuwse woord Beth-El: Huis vanGod. Volgens een mohammedaanse legende is deze oorspronkelijkgebouwd door Adam naar het voorbeeld van een dergelijk gebouwin het Paradijs, en toen het verwoest en vervallen was, is het laterhersteld door Ibrahim, of Abraham. In het gebouw bevindt zich eenwitte steen, nu zwart geworden door de tijd en de kussen van de pel-grims, een steen die volgens de overlevering eveneens uit het paradijsis overgebracht. Maar al eeuwen vo¤ o¤ r de geboorte van Mohammedwas deze steen een voorwerp van verering, en de witte steen werdvolgens de esoterische overlevering aanbeden als een symbool vanVenus ^ de geest van de vierde scheppingsdag, de geest van de liefde,die God is, en die de mens in onze tijd moet verwerkelijken.

9

Page 10: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

Eenmaal in het leven van de gelovige maakt hij de reis naar de steen,die begrensd is door zes vierkanten, de kubus.Dezelfde wijsheid leert dat de kubus een symbool is van de waremens, een symbool voor het ware mensenrijk, gemodelleerd volgenshet universum, dat ‘in den beginne’ gevormd werd. De overleveringzegt dat Adam de oorspronkelijke bouwmeester van de kaa« ba was.Die ‘Adam’zien wij ook symbolisch: de eerste gemeenschap van men-sen, ‘gevormd naar het beeld Gods’, dit imago coelestis is in zekerezin de eerste kerk van de uitverkorenen. Deze gemeenschap, dieevenwel het paradijs ^ de zevenvoudige eenheid van de mens en deGeest ^ verbeurde, werd opnieuw samengebracht door Ibrahim, devader van de gelovigen of ingewijden, de voorvader van het uitverko-ren volk Gods.

Mohammed ontving het woord van Gabrie« l, een aartsengel, die deplaneet overstijgt en behoort tot de zonnesfeer. Wie dit woord kanvertolken voor zijn medemensen, is een profeet. Er zijn veel verbor-gen broederschappen binnen de Islam ontstaan, die, ge|« nspireerddoor dit woord, de weg naar de ziel, naar de ware mens, hebben ge-baand. De kubus, deze steen door zes vierkanten begrensd, is im-mers Beit-Allah, ofwel het Huis Gods.

10

Page 11: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

Hoe moeten wij dat interpreteren? De naam Beth-El of Beit-Allahgeeft aan dat de mens, die met de kubus als hoeksteen heeft ge-bouwd, het huis Gods is. Het is de mens die de geestelijke creatie inzes dagen, de scheppende week van de microkosmos, heeft doorge-maakt. Niet de schepping van de aarde met zijn water en land, zijndieren, vissen en planten, maar zes dagen van zielenwording: de pe-riodes van doop, verzoeking, lijden, offer of graflegging, opstanding e¤ nhemelvaart. Dat zijn de zes vlakken van de kubus. Deze vouwt, meet-kundig gezien, open tot een kruis; en in het hart van dat kruis, of bin-nen in dat ‘huis Gods’ wordt, als zevende fase, de geestelijke bruiloft,het geestelijke huwelijk gevierd van de ziel van de mens met de geest.Dan is de mens e¤ e¤ n met God. En God |¤ s de mens, Adam, de eerste,Adam Kadmon, de grote mens. En Mohammed, hij die het verborgenwoord begrijpt, de lichamelijk mens in de wereld, is de profeet.Want eris geenGod dan Allah, en het huis van Allah, deEne, is de mens.

De esoterische wetenschap van De Ware Weg ^ de innerlijke basisvan alle religies ^ kent geen verschillen ten opzichte van ras, religieof maatschappijvorm. In alle volkeren, kerken, moskeee« n en tempelsis haar boodschap onveranderd dezelfde: de ware mens is het inner-lijke, de ziel.Eigenlijk is het niet de ziel, maar het geestelijke bewustzijn van deziel, dus niet het lichamelijke bewustzijn van het persoonlijke. In hetuiterste geval is het lichamelijke bewustzijn de profeet of de dienaar,die de ziel weer openstelt, waardoor het ‘verborgen woord Gods’zich kan manifesteren! Niet in het uiterlijke vindt de werkelijkemens zijn uitdrukking. Niet in het lichaam of de vorm, niet in dewet of voorschriften, maar in de geest van het universele leven vindtde ziel haar hereniging. Dit universele leven is voor ieder mens het-zelfde, en is ook voor iedere zoekende mens bereikbaar.

Het kruis symboliseert daarom niet het lijden. De opengevouwenkubus symboliseert ook niet het geslotene. Het kruis is de weg naarhet universele leven, de roos van het eeuwige zijn. De kubus omsluiteen beschutte binnenruimte, waar ziel en geest zich verenigen. Dezes dagen zijn een voorbereiding tot de zevende dag, de heilige dag,de sabbat.

11

Page 12: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

In alle wetende religies is het de bekroning van ‘grote mysterie« n’,als de oorspronkelijke geest, de bruidegom, de gereinigde menselijketempel binnen kan gaan, in een alchemisch huwelijk met de ziel.De witte steen is het symbool van de goddelijke standvastigheid alsliefde-aspect, het is de hoeksteen. Hij symboliseert de onaantastbarevlam van de geest in het hart. Deze steen is ook de top van de pira-mide en symboliseert het bruidsvertrek. Want juist vandaag, inonze mensheidsperiode, is de kubus gewijd aan Al Lat, een vormvan Istar of Astarte, die later Venus werd. Het is alsof er reeds vervo¤ o¤ r Christus al gezegd werd dat alleen werkelijke liefde van menstot God, en van mens tot mens, de mensheid kan redden.Volgens de islamitische mysticus Al Ghazzali is de kaa« ba waarlijkhet heilige gebouw waar men zeven keer omheen moet lopen. Ditnoemt men de tawaaf. Maar tawaaf en kaa« ba hebben alleen hunwaarde als zij de pelgrim een impuls geven tot een hoger spiritueelniveau.

Ibn al Arabi gaat een stap verder als hij zegt dat de kaa« ba niets an-ders symboliseert dan ons eigen bestaan.

Muhammed ben al-Fahd zei eens met betrekking tot de kaa« ba: ßIkverbaas mij over hen die hun tempel zoeken in deze wereld.Waaromoverwegen zij niet deze in hun eigen hart te zoeken. Ee¤ n keer perjaar kunnen zij de zwarte steen zien. Daar kunnen zij hem 360 dagenper jaar zien.�

De zoekende mens maakt geen onderscheid tussen wij en zij wanter is geen verschil in de uitgangspunten van godsdienst. Er is hoog-stens sprake van een andere route, omdat uiteindelijk niet iedereenop dezelfde plaats woont.‘Het geloof van de zoekende mens’, zegt deFama Fraternitatis, de roep van de broederschap van de roos enhet kruis, ßstemt met de harmonie van de gehele wereld overeen enis in alle tijdsperioden op wonderbare wijze belichaamd.�

Hoe dicht bij elkaar liggen de kaa« ba en de merkaba, of de hemelsewagen van die andere profeet, Ezechie« l! Ook deze is een symboolvan de mensheid, van de microkosmische mens, de ongeschondenAdam: een saffieren troon, waarop Adona|« zit, die door vier cheru-

12

Page 13: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

bijnen voort wordt bewogen: stier, leeuw, mens en arend. Zes vleu-gels heffen deze wagen in de hoogste levensgebieden, waar de mensthuishoort.

In de oudheid werd het slechts toegestaan het visioen van Ezechie« lbekend te maken aan mensen die de leeftijd van dertig jaar haddenbereikt. Dertig voet hoog is de kaa« ba. Dertig jaar was ook de derdegrote profeet in de Judees-Arabische traditie: Joshua ben Joessef, ofJezus, toen hij de Christus openbaarde.Dertig is het getal van rijpheid, volgroeiing, mannelijkheid en rede:een kubus van dertig voet symboliseert de bezielde microkosmos.Adam is de mens, u en ik, of wij nu man of vrouw zijn. Eva is altijdde ziel, de hemelse andere, die bij het oorspronkelijke leven hoort.De slang is de verleidende macht, die Eva, de ziel, bindt aan de mate-rie.De slang symboliseert ook het siderische vuur, de wijsheid, de ener-gie die het bewustzijn vergeestelijkt.Wees dan wijs gelijk de slangen!^ het is de mysterietaal der eeuwen.

In het licht van het voorgaande is het niet verbazingwekkend datin het symbolische verhaal van Christiaan Rozenkruis als christelij-ke zoekende mens uit de veertiende eeuw n. C., hij op zijn reisnaar het heilig land getroffen werd door de wijsheid van de Arabie-ren.Aan het werk en de ijver van vele Arabische denkers en geleerden,die tussen 600 en 1453 n. C. ^ de val van Constantinopel ^ tal vanhoogtepunten in hun cultuur beleefden, heeft het westen belangrijkeimpulsen voor de wetenschap, voor het vrije denken, en ook het be-houd van de Griekse wijsheid te danken.De tijd dat de jonge Christiaan Rozenkruis de Arabische universitei-ten en centra van wijsheid bezoekt, is die van de verlichte kalief Su-leyman I. De centra van wetenschap van Beiroet, Ca|« ro, Bagdad enDamascus behoorden in die dagen tot ’s werelds beste. De fama, hetreisverhaal van Christiaan Rozenkruis, vermeldt dat hij op zestienja-rige leeftijd aankomt teDamcar in Klein-Azie« . Zoals hij zelf zegt, be-groetten de wijzen hem daar niet als een vreemdeling, maar noem-den hem bij naam en zeiden dat ze hem reeds lang verwachtten.Daar leerde hij hun taal en vertaalde hij het boek M, of Mundi, het

13

Page 14: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

boek van de wereld, waarin het ‘geheim van de universele harmoni-sche wetenschap’opgeslagen is. Dit boek, samen met het boekTheos,of het boekGods, is voor Christiaan Rozenkruis de basis voor de re-ligieuze, filosofische, wetenschappelijke, politieke en kunstzinnigereformatie in Europa, die hij voor zich ziet.Na drie jaar steekt hij de Golf van Arabie« over en bereikt Egypte,om de geheimen van de flora en fauna, anders gezegd, de gebiedenvan de ether en de zuivere astralis te doorgronden. Het is daar dathij beseft hoe hij zijn toekomstige werk onder het zegel van Hermes,de bron van wijsheid van arabieren en joden, kan bekrachtigen.

En nog is zijn voorbereiding niet compleet. De islamitische wijzenverwijzen hem dan naar Fez in Marokko,waar de grootste wijzen el-kaar regelmatig ontmoetten. De medersa waar hij gestudeerd heeftstaat nu nog midden in de medina (de bazar) van Fez, een meester-werk van dertiende-eeuws houtsnijwerk, met in het midden eenprachtige uit steen gehouwen bron. Daar werd de alchemie van Ga-bir ben Hayan onderwezen, de magie en de astrologie van Ali-ash-Shabramallishi, alsmede de esoterische leringen van Abdarrahmanben Abdallah al Iskari. Deze leringen werden daar al sinds de tijdder Omajaden bewaard. Het verhaal van Christiaan Rozenkruiszegt daarover:ßHet is voor ons (CRC’s latere broeders) werkelijk beschamend te er-varen dat deze wijze mannen, hoewel ver van elkaar verwijderd le-vend, niet alleen eensgezind zijn en wars van alle twistgeschrijf,maar ook bereid elkaar in vertrouwen hun geheimen te onthullen.�

Kunnen wij achterhalen welke geheimen dat waren? Het gaat hierniet om slimme uitvindingen, het gaat hier om de meest heiligewaarden die in besloten kring werden doorgegeven. Een van diekringen vormden bijvoorbeeld de Broeders van Reinheid, de Ikhwa“ nal-afa“ . Zij waren een genootschap van neo-platonische filosofen,maar ook ambachtslieden, dat in Basra in 622 n. C. zijn oorspronghad. Zij interpreteerden de Koran wijsgerig, zonder orthodox tezijn, en hun leringen stoelden op de studie van de oude Griekse wijs-geren. Uiteindelijk hadden zij zich in een neo-pythagorese richtingontwikkeld, met een voorliefde voor de kabbalistische wijsheid vanhet getal, waarbij ze alles numeriek trachten te doorgronden.

14

Page 15: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

Het is opmerkelijk hoe deze orde van de Broeders van Reinheid mo-del heeft gestaan voor de vorm waarin Christiaan Rozenkruis zijnbroederschap gestalte geeft. Dat gaat op voor zowel de inhoud vanhun leringen, als voor de regels waaraan de broederschap zich hield.Deze Broeders van Reinheid verschilden van de soefis van Rumi,maar op veel punten van hun leringen waren zij volkomen eensge-zind. Ze waren beide ‘mystiek-wijsgerige’ordes die voortkwamen uitde spirituele theologie van de Koran en in hun ervaren van de godde-lijke werkelijkheid kwamen zij overeen.De Ikhwa“ n al-afa“ onderwezen, net als Hermes, dat God ‘de eersteoorzaak’ is.‘De vervolmaking van de zielen door vele geboortes’ namin hun leringen een belangrijke plaats in. God heeft niet de wereldgecree« erd, maar uit Hem komt wel voort de Eerste Oorzaak, depure intelligentie ‘die zichzelf als de mogelijkheid erkent, en God, deimmer onkenbare, als noodzakelijk’. Daaruit komen de veelheid ende vele schepselen tot aanzijn, en in ieder van hen zal uiteindelijkhet zuivere denken, deze zuivere intelligentie, de verlichter van dezielen zijn. Van sfeer tot sfeer, door de tien sferen heen gaat de ont-wikkeling, in- en uitademend. Eeuwige creatie: God ^ kosmos ^mens! Het is zuiverHermetisme binnen de Islam.Nauw verwant hieraan zijn de gedachten van Ibn Sina ^ (980-1037n. C.), in het westen bekend als Avicenna ^ maar deze gedachten zijneerder uitgewerkt door de wijzen van Egypte. God schept de wereldniet direct, maar door een intermediair, door een demiourgos (eenGrieks woord dat letterlijk ‘ambachtsman’ betekent). In de verborgenleer van de Koran zijn deze bewuste intellegenties van de natuurde engelen en aartsengelen.In iedere grote plaats hadden de broeders van de Ikhwa“ n al-afa“ eeneigen ruimte, waar ze elkaar in beslotenheid ontmoetten, ‘leren’met ‘leven’ samenbrachten en hun inzichten konden uitwisselen. Zijzagen er nauwlettend op toe of zij elkaar tot hulp konden zijn. Enke-le opvallende overeenkomsten met de orde die Christiaan Rozen-kruis stichtte waren ook: geen van de broeders behoefde aparte kle-ding te dragen. Ieder van hen zou tijdens zijn leven e¤ e¤ n iemandaanwijzen om hem op te volgen. Zij zouden een kuis en waardig le-ven leiden en zieken kosteloos genezen. Dat zijn vijf van de zes re-gels die Christiaan Rozenkruis opneemt voor de leden van z|¤ jn broe-derschap. Ik citeer nog eens uit de vertelling van de fama:

15

Page 16: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

ßVan deze ‘oorspronkelijke bewoners’, zoals Christiaan Rozenkruisde wijzen van Fez noemt, zei hij vaak dat hij zich hun wijsheid voor-treffelijk ten nutte had weten te maken, en er een nog betere grond-slag in had gevonden voor zijn geloof, dat nu met de harmonie vande gehele wereld overeenstemde en ook op wonderbare wijze in alletijdsperioden belichaamd was.Hieruit kan men concluderen dat, evenals er zich in iedere pit aleen gehele boom of vrucht bevindt, de grote wereld als het ware aan-wezig is in e¤ e¤ n klein mens, wiens godsdienst, gezondheid, ledema-ten, natuur, taal, woorden en werken, alle in e¤ e¤ n klank en in e¤ e¤ n me-lodie harmonie« ren met God, hemel en aarde. [...] Indien iemandalle mensen op aarde eens zou kunnen onderzoeken, zou hij tot deslotsom komen dat het goede en gewisse altijd met zichzelf in har-monie is, maar dat al het overige door duizenden verkeerde menin-gen bevlekt is.�En mocht u zich nog afvragen, waar De alchemische bruiloft vanChristiaan Rozenkruis haar inspiratie vandaan heeft: elke wending,en elke trede is terug te vinden in de transmutatieleringen van deArabische alchemisten. Het zou een heel interessant symposion ver-gen, om dat onderwerp nader uit te werken.

Zo voorbereid om het verborgen woord dat iedere werkelijke open-baring begeleidt, te begrijpen, hopen wij een zekere openheid te heb-ben gecree« erd voor de volgende woorden die, geheel ge|« nspireerdop de innerlijke stroming uitgedrukt in de openbaring van Moham-med, als we het zo mogen zeggen ‘de gnosis van de islam’ vertegen-woordigen en geschreven zijn door deTurkse filosoof Ulug› K|z|lke-c� ili.Ulug› K|z|lkec� ili hangt de zogenaamde extreme (dat wil zeggen: zui-vere) shi’itische leringen aan, die ook wel Umm al-Kitab worden ge-noemd. Umm al-Kitab betekent: het oerboek, dat altijd bij God is.Uit dat ene boek T stammen de Thora, de Zohar, de boeken over Je-zus, de Koran e¤ n De alchemische bruiloft. De traditie waaruit Ulug›K|z|lkec� ili stamt, is een orde van de Bektashi, een orde die, omdatdeze ook in Oost-Europa vertegenwoordigd is, een brug vormt tus-sen oost en west.Islam betekent ‘vrede’. Vrede met de hoogste waarheid. De niet oor-delende, geen verdeeldheid cree« rende, geen angst, maar liefde en begrip

16

Page 17: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

kennende vrede van de mens met God-|¤ n-de-mens, en de vrede tussenalle mensen, immers allen oorspronkelijk scheppingen vanHem!In het esoterische christendom is dikwijls sprake van Jezus als hetzuivere zielenaspect, de ziel die de mens ‘redt’, aan wie de zuiverekennis is gegeven. Ook van hem wordt gezegd dat hij ‘de vredevorst’is.Op dezelfde wijze wordt in de innerlijke islam de naam Ali gebruikt:hij was de geliefde zoon van Mohammed, die ‘het woord’ zuiverhield en bewaarde, en die hem had moet opvolgen. Rumi zegt in zijnboek Mesnevi over Ali: ßAli bestond voor of vanaf het moment datde wereld geschapen werd, tot het moment dat de aarde zich mani-festeerde en de tijd ontstond: hij was er! Hij die Gods geliefde gezantis, aan wie de geestelijke rijkdom gegeven is, de koning van edelheid,vrijgevigheid en rechtvaardigheid!�Ali was gekomen om de religie van het vredestichten tussen het god-delijke en het aardse te verbreiden, maar werd door verraad van deOmajaden opzij gezet. De oorspronkelijk Koran werd verbrand, ende tegenstrevers kwamen met een eigen versie.In het voorwoord van zijn boek Kiyametname ^ De wederopstandingdat voor zover wij weten nog niet verschenen is, maar dat ons welwil-lend in manuscriptvorm ter hand is gesteld, schrijftUlug› K|z|lkec� ili:

ßHet boek De wederopstanding is iets vanuit een vroegere tijd ^maar toch bedoeld voor de hedendaagse gelovige mens. Het is het in-nerlijk gezicht van de Koran, dat zelfs bij moslims niet bekend is.Maar ook bij joden en christenen niet, hoewel zij zo veel gemeen-schappelijk met elkaar hebben. Het boek heeft als doel om ‘te open-baren’. Hierbij zijn het joodse en islamitische kabbalisme, hetzoroastrisme, de christelijk-hellenistische gnostiek en de leer der Ro-zekruisers de sleutels.�

Graag willen wij enkele gedeelten uit Ulug› s werk voordragen. Elkstuk kent zijn eigen innerlijke samenhang, die evenwel het bestepoe« tisch, als aforisme,‘geproefd’ kan worden.

ßHoe u Allah ook noemt, het zal het woord van een dwerg zijn!Hij die van binnen naar buiten ging, was niet Allah, maar de eersteAdam.

17

Page 18: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

Het is de meest verhevenNaam! Als Adam de identiteit van deWaar-heid is, dan is zijn belichaming ook gelijkwaardig in trilling met deWaarheid!Hij behoeft niet eerbiedig neer te knielen! Ook is hij er niet. Alshij wakker is geworden, transformeert hij in het lichaam van deWaarheid!Hij maakt dat zichtbaar door zijn weerspiegeling. Dit vraagt een ver-bond, een overeenkomst. Toen werd de aanwezigheid belichaamd.Hij is het dus die altijd belichaamd wordt!Geef het ‘toevertrouwde’aan zijn volk. Het aflossen van deze leningis een plicht!De naam van de eerste Adam staat in het boek als: ‘De Kenner vanhet Boek’.Hij is het verborgen boek. Hij heeft zichzelf verborgen gehouden.Daarom is het, dat het boek vol is van gecodeerde letters! De uitleg?!Vraag het aan de kenner van het boek...Er is maar e¤ e¤ n weg om hem te vinden: Ken u zelve! Wees hanif: oor-spronkelijk!Het is om deze reden dat de ware religie de godsdienst van de Schep-ping is!Twee letters: ‘R’, rasoel (profeet), ‘B’, beli (verschijning). Ja, RaB, demeester, is Ali ^ de ziel.De oorspronkelijke mens was tweevoudig. De gewone mens weetdat niet!Hij is de barmhartigeVerlosser. Ook dit is een tweevoudigheid: Rah-man en Rahim. De tweevoudige zeven weerspiegelt zich en zegt:‘Wij zijn de eersten die de laatsten zullen zijn’.Tweemaal zeven!Het gezicht vanGod! Veertien! Twaalf Imams rond Mohammed zeg-gen: Fatima en Mohammed. Zij zijn uw ware aard. In veertien dagentijd wordt de maan in de hemel een cirkel.Waarom? Om het godde-lijke gezicht van de maan aan u te tonen. Hasan, Huseyin, Fatima,Ali, Mohammed, de Betrouwbare. De oorspronkelijke mens heeftvijf namen, met wie hij zielsverwantschap heeft!�

18

Page 19: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

De zielßDe ziel is een oneindige straling. De begrensde mens kan dit nietbevatten!Niemand weet, waar de ziel vandaan komt en waar hij heen gaat.Daarom noemt Jezus het zo: ‘De ziel is de alomtegenwoordige on-eindigheid.’Aangezien er geen twee oneindigheden kunnen bestaan, zijn God,de ziel en de mens een!Er bestaan geen twee gescheiden werelden: zoals het nu en het hier-namaals.Het onechte verdwijnt, alleen God blijft! Dit is een geschenk vande ziel aan het hart.‘Sterf voordat u doodgaat.’ God maakt de rekening heel snel op,dan verandert de wereld in het hiernamaals. Dit is het moment datde mens sterft.Er bestaan geen twee (werelden)! Het gedroomde ene moet verande-ren in een waarlijk een!Anders komt men te verkeren in een lichaam dat een graf van dewaan is!De ware ommekeer is dit oord van de waan te verlaten en terug tekeren naar de waarheid.�

De remedie tegen de doodßAls wij een remedie tegen de dood zouden vinden, dan zou datons geloof in God vermeerderen. Waarom? Omdat Allah ons danzijn eigen kennis meedeelt.Ik zeg dan: ‘De geest die hij heeft ingeblazen, is uiteindelijk zichtbaargeworden!’Uiteindelijk, hoe hartverscheurend ook, zal de wereld de orde vanhet hiernamaals worden.

De hoogste Waarheid heeft de toevertrouwde kennis toch niet aande hemelen en de aarde gegeven ^ maar de mens aan wie hij het welgegeven heeft, heeft hem verraden! Met ego|« sme heeft hij de hoogsteWaarheid bedekt. Maar hij werd niet verdoemd, omdat hij tot beke-ring kwam.

19

Page 20: Het verborgen woordinIslam ^ Christendom ^ Jodendom...christendom ^ jodendom ^ elkaar ontmoeten en leren begrijpen is zeer groot, maar de juiste aanpak daarbij kan niet zijn de uiterlijke

De goddeloze die de ratio aanbidt zegt: ‘Van nu af aan is Allahdood.’Aangezien hij in niets gelooft, gaat hij ook het niets in.De zon verliest niets van zich zelf, als men haar de rug toekeert!Alleen de botten worden sponsachtig en het skelet vergaat tot stof.

U, schep over uzelf op, droom zo veel als u wilt!Op twee punten daagt de hoogste waarheid de mens uit:Het is onmogelijk uit het universum te stappen en buiten de doodte verkeren!Alles is vergankelijk. Maar met de geest, de ziel is de hoogste waar-heid verweven.

Is het mogelijk dat hij die aan de schepping leven heeft gegeven ster-felijk is?‘De remedie tegen de dood is het vinden van de geest, de onsterfelij-ke ziel’, zegt hij die het begrijpt. Onsterfelijk zijn met een lichaamis goed voor mummies.Nooit meer zal hij sterven, ‘hij die het paradijs tot zijn woning heeftgemaakt!’�

Bronnen:

EmileDantinne (SarHieronymus), Islamic Origin of the Rose-Croix?Oorspronkelijk gepubliceerd in het tijdschrift ‘Inconnus’ 1951.A. Kingsford en E.Maitland,The PerfectWay or the finding of Christ.Watkins,Londen 1882.

M. H.Ulug› K|z|lkec� ili, Kiyametname ^ De wederopstanding. In manuscriptter beschikking gesteld.

20