HET TIJDPERK VAN DE

VERLICHTING

De ontdekking van vele werelden

Lilliput en Blefescu → 1699 – 1702

Brobdingnag → 1702 – 1706

Laputa, Balnibarbi, Luggnagg,

Glubbdubdrib en Japan → 1706 – 1710

Houyhnhnms → 1710 – 1715

Lemuel Gulliver: 16 jaar en 7 maanden onderweg…

Gulliver’s Travels (1726)

Gulliver in Brobdingnag, Richard Redgrave (1836). Victoria and Albert Museum, Londen

‘Zo heb ik dan, waarde lezer…

… mij strikt aan de waarheid te houden’

1516 1623 1668

1638

1726

Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen

Ierse monniken (Sint Brandaan, ca. 484-577)

Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen

Vikingen (789-1100)

Kaart van de Vikinggebieden in de 8e (donkerrood), 9e (rood), 10e (oranje)

en 11e (geel) eeuw

Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen

Kruistochten (1096-1272)

Marco Polo (1254-1324)

Odoric van ordenone

(missionaris † 1331)

Niccolò da Conti

(Venetiaanse koopman 1395-1469)

Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen

Mongoolse Rijk (1206-1294)

Dzjengis Khan (1162-1227)

Willem van Rubroeck;

Vlaamse franciscaan en ontdekkingsreiziger

(ca. 1210 tot 1270)

In de voetsporen van Giovanni Da Pian del

Carpine en Nicolas Ascelin (1245) en André de

Longjumeau (1249)

De route die Van Rubroeck tussen 1253-1255 volgde

Ontdekkingsreizen in de middeleeuwen

Pape Jan;

priester Johannes, priester-koning, presbyter of prester Johannes

→ legendarische middeleeuwse 'koning van Indië', heerser over een groot

en machtig christelijk rijk in het oosten van Azië (en Afrika)

15e eeuw: Portugal ontdekt de wereld

Hendrik de Zeevaarder (1394-1460)

15e eeuw: Portugal ontdekt de wereld

Vanuit India worden de Molukken, China en Japan ontdekt

15e eeuw: Spanje volgt…

15e eeuw

1424 - Het eiland Madeira wordt door de Portugezen ontdekt

1432 - Portugese zeelieden ontdekken de Azoren in de Atlantische Oceaan

1434 - De Portugezen varen voor het eerst voorbij Kaap Bojador, een kaap die men voorheen niet voorbij durfde

te varen uit angst voor diverse legenden

1435 - Op de westkust van de Sahara wordt de Rio de Oro ontdekt door Afonso Gonçalves de Antona Baldaya

1436 - De Portugese kapitein Baldaya rondt Kaap Blanco

1443 - Portugezen zeilen voorbij de Sahara en ontdekken dat er ten zuiden daarvan weer vruchtbare kusten te

vinden zijn

1444 - Dinis Dias ontdekt de Cabo Verde. Eerste handelsposten gesticht

1450 - Alvise Cademosto ontdekt de onbewoonde eilanden van de archipel Kaapverdië

1458 - Diogo Gomes vaart de golf van Guinee binnen en ontdekt de kust van Guinee

1469 - Portugezen ontdekken de kust van het huidige Ghana

1469 - Fernando Poo ontdekt zijn gelijknamige eiland voor de kust van Midden-Afrika

1471 - Fernao Gomes is de eerste Europeaan die de evenaar passeert

1475 - Sao Tomé en Principe worden ontdekt door de Portugezen

1482 - Diogo Cão ontdekt de monding van de Kongo

1485 - Diogo Cão verkent de kust van het huidige Namibië tot Kaap Kruis

1488 - Bartolomeu Dias rondt Kaap de Goede Hoop, Afrika’s zuidelijkste punt

1489 - Pêro da Covilhã bereikt als eerste Europeaan Madagaskar

1492 - Christoffel Columbus ontdekt Amerika. Hij landt op de Bahama's

1492 - Columbus ontdekt de grote eilanden Cuba en Hispaniola

1493 - Pêro da Covilhã bereikt Abessinië

1493 - Op zijn tweede reis ontdekt Columbus de Kleine Antillen

1494 - Columbus ontdekt de eilanden Puerto Rico en Jamaica

1497 - John Cabot ontdekt Newfoundland een deel van Noord-Amerika

1498 - Columbus ontdekt de eilanden Trinidad en Tobago en de monding van de Orinoco

1498 - Vasco da Gama ontdekt de zeeweg naar Indië via de Indische Oceaan

1499 - Amerigo Vespucci verkent de Venezolaanse kust en het eiland Curaçao

16e eeuw

1500 - Amerigo Vespucci verkent verder de Zuid-Amerikaanse kust en ontdekt de monding van de Amazone

1500 - Brazilië wordt door de Portugees Pedro Álvares Cabral ontdekt

1500 - Diogo Dias, kapitein op de vloot van Cabral vaart langs Madagaskar

1500 - Gaspar Corte Real ontdekt de zuidpunt van het eiland Groenland

1501 - Vespucci verkent de oostkust van Zuid-Amerika tot Cabo Frio op 23°Z

1502 - Christoffel Columbus ontdekt het vasteland van Midden-Amerika, het huidige Costa Rica

1502 - Vasco da Gama ontdekt op zijn tweede reis de Seychellen

1503 - Juan de Bermudez (Juan de Bermúdez) ontdekt de Bermuda-eilanden

1505 - Lourenço de Almeida, zoon van de Portugese onderkoning Francisco de Almeida, ontdekt het eiland Ceylon

ten zuiden van Indië

1505 - Pedro Mascarenhas ontdekt de eilanden Réunion en Mauritius in de Indische Oceaan

1508 - De Spanjaarden ontdekken dat Cuba een eiland is

1509 - Eerste Portugese expeditie naar het schiereiland Malakka

1510 - John Cabot ontdekt de oostkust van Noord-Amerika

1511 - Jerónimo de Aguilar en Gonzalo de Guerrero stranden in Yucatán

1512 - De Portugees Francisco Serrão bereikt als eerste de zogenaamde Specerijeilanden, (Molukken)

1513 - Vasco Núñez de Balboa bereikt als eerste Europeaan de Stille Oceaan

1513 - Juan Ponce de León ontdekt het Noord-Amerikaanse schiereiland Florida

1516 - De Rio de la Plata in Zuid-Amerika wordt ontdekt door Juan Díaz de Solís

1517 - Francisco Hernández de Córdoba verkent de kust van het schiereiland Yucatán

1518 - Hernando de Grijalva verkent de Mexicaanse golfkust

1519 - Spaanse Conquistadores ontdekken het eiland Barbados

1519 - Pinedo verkent de noordkust van de Golf van Mexico

1519 - Hernán Cortés ontdekt de hoofdstad van het Azteekse rijk, Tenochtitlan

1520 - Ferdinand Magellaan ontdekt de, later naar hem vernoemde, zeestraat naar de Stille Oceaan

1522 - De Victoria, een schip van Magellaans vloot, bereikt onder leiding van Juan Sebastián Elcano Spanje.

Eerste reis om de wereld.

16e eeuw (vervolg)

1522 - d’Avila verkent het huidige Nicaragua in Midden-Amerika

1524 - Het eiland Manhattan wordt ontdekt door Giovanni da Verrazzano

1524 - Hernán Cortés ontdekt Honduras

1526 - De Portugezen ontdekken het eiland Nieuw-Guinea

1527 - Het huidige Paraguay wordt verkend door Spaanse ontdekkingsreizigers

1529 - Spaanse avonturiers ontdekken de Marshalleilanden in de Stille oceaan

1532 - Francisco Pizarro ontdekt het uitgestrekte Incarijk in het westen van Zuid-Amerika

1533 - Fortún Ximénez bereikt Neder-Californië

1533 - Hernando de Grijalva ontdekt de Revillagigedo-eilanden

1534 - Jacques Cartier ontdekt de Saint Lawrencerivier

1535 - Fray Tomás de Berlanga ontdekt bij toeval de Galápagoseilanden

1540 - García López de Cárdenas ontdekt de Grand Canyon in Noord-Amerika

1541 - De monding van de Mississippi wordt ontdekt door Hernando de Soto

1542 - Francisco de Orellana vaart de Amazone af en steekt Zuid-Amerika over

1543 - Ruy López de Villalobos ontdekt de Bonin-eilanden ten zuidwesten van Japan

1553 - Hugh Willoughby ontdekt Nova Zembla

1565 - Andrés de Urdaneta ontdekt de oostwaartse zeilroute over de Grote Oceaan tussen de

Filipijnen en Nieuw-Spanje

1567 - Alvaro de Mendaña de Neira ontdekt de Salomonseilanden en Tuvalu in de Stille Oceaan

1574 - Ten westen van Chili wordt de Juan Fernández-archipel ontdekt

1576 - Martin Frobisher (her)ontdekt de zuidkust van Groenland

1578 - Francis Drake komt tot de conclusie dat Vuurland een eiland is

1592 - John Davis ontdekt de Falklandeilanden

1596 - Willem Barentsz (her)ontdekt Spitsbergen en Nova Zembla

1595 - De Spanjaard De Queirós ontdekt de Santa-Cruz eilanden, de Nieuwe Hebriden

17e eeuw

1606 De Nederlandse Willem Jansz ontdekt Australië. Hij landt op Kaap York

1611 Hendrik Brouwer ontdekt een snellere route naar Java door vanaf de Kaap

de Goede Hoop pal oostwaarts te varen

1622 Een Nederlands schip ontdekt Kaap Leeuwin de zuidwestpunt van Australië

1623 Jan Carstensz ontdekt Arnhemland, een deel van Noord-Australië

1627 De Hollandse kapitein François Thijssen ontdekt de zuidkust van Australië

1642 Abel Tasman ontdekt Van Diemens Land, Tasmanië

1643 Nieuw-Zeeland wordt ontdekt. Tasman denkt aan het onbekende Zuidland

1643 De Nederlander Abel Tasman ontdekt het grote Zuidzee-eiland Fiji

1678 La Salle ontdekt de Niagarawatervallen in Noord-Amerika

18e eeuw

1722 De Nederlander Jacob Roggeveen ontdekt Samoa en Paaseiland

1728 Vitus Bering ontdekt de zeestraat tussen Azië en Noord-Amerika

1741 De Russische ontdekkingsreiziger Vitus Bering ontdekt het vasteland van Alaska

1743 Christmaseiland ten noordoosten van Australië ontdekt door de Brit William Mynors

1762 Tahiti wordt ontdekt door de Franse zeevaarder Bougainville

1769 De Brit James Cook ontdekt dat Nieuw-Zeeland wel degelijk een eiland is

1770 Cook ontdekt Botany Bay op de vruchtbare zuidoostkust van Australië

1772 James Bruce ontdekt het Tanameer in het binnenland van het huidige Ethiopië

1773 Cook passeert als eerste mens de Zuidpoolcirkel

Vereenigde Oostindische Compagnie (1602 – 1799)

Het reisverhaal: hausse aan reisverhalen en –boeken v.a. ca. 1680

‘In zijn merkwaardige relaas over de Staten van de Groot

Mogol verzekert de heer Bernier ons…’

‘De reizen van de heer Tavernier leren ons…’

‘De verhalen over China leren ons…’

‘Volgens het verslag van Pietro della Valle houden de

Perzen…’

‘Het relaas van de heer Rycaut heeft zoveel opzien

gebaard dat u het wel moet kennen…’

‘Wat zult u mij antwoorden als ik ter bestrijding van uw

standpunt de atheïstische volken noem waarvan Strabo

spreekt en de volken die moderne reizigers in Afrika en

Amerika hebben ontdekt’

↓

BETREKKELIJKHEID

De wijze Egyptenaar…

(1627 - 1704)

‘… als men de schoonheden ontdekte die het

land van Thebe in zijn woestijnen bevat en

onze architectuur verrijkte met wat Egypte

heeft uitgevonden?’

De wijze Egyptenaar…

Jean Terrasson

(1670 - 1750)

Jean Chardin

(1643-1713)

Antoine Galland (1704 – 1712)

1721 (Usbek en Rica)

Matteo Ricci (1552 - 1610)

Ferdinand Verbiest (1623 - 1688)

‘Ritenstrijd’ (ca 1645 – 1742)

Matteo Ricci, De Christiana

expeditione apud Sinas suscepta ab

Societate Jesu (1615)

Philippe Couplet

(1623 - 1693) 1687

‘Wij vergissen ons evenzeer, omdat de vooroordelen die we uit

onze kinderjaren hebben meegekregen, ons beletten te

overwegen dat de meeste menselijke handelingen op zich om

het even zijn, en eigenlijk geen andere betekenis hebben dan die

welke de volken eraan hebben willen geven toen zij ze invoerden’

(1655–1728)

1696

(1666-1716)

‘Adario de wilde…

… en waardigheid terug te vinden’

De Edele Wilde…

1516 1623 1668

1638

1726