Het opzetten van een gezondheidsbeleid 11 okt 2016.pdf

VIGeZ vzw, ©2016 1

Gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de toekomst

Vannyvel Joeri, Senior Stafmedewerker Gezond werken

VIGeZ vzw, ©2016 2

Structuur opleiding

• Voorstelling VIGeZ

• Uitdagingen voor onze arbeidsmarkt

• Inzetten op werkvermogen en gezondheid van werknemers

• Duurzame gedragsverandering

• Overzicht Doelgroepen

• Gezondheidsbeleid op het werk

• Van acties naar beleid: opdrachten

• Groepsbespreking en ervaringsuitwisseling

• Voorstelling van Gezond Werken en Jobfit KMO

VIGeZ vzw, ©2016 3

Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie vzw (VIGeZ)

• Expertisecentrum voor Gezondheidsbevordering & Ziektepreventie

(partnerorganisatie van Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid)

• Aanbod naar bedrijven:

– Ontwikkeling en coördinatie methodieken/projecten

– Beleidsondersteuning

– Informatie- en adviesverstrekking

– Vormingen op vraag/maat

– Sensibilisatie werknemers/personeel

over het integrale gezondheidsbeleid, beweging, sedentair gedrag, tabakspreventie, gezonde voeding en mentale gezondheid

• Uitgebreid netwerk van bedrijfsgerelateerde partners: Unizo, VDAB, Prebes, Voka, Co-Prev, Idewe, Mensura, Securex, ABVV, ACV, VVVB, VVIB, paritaire vormingsinstituten (IPV,…),…

www.vigez.be

www.gezondwerken.be

http://www.vigez.be/

http://www.vigez.be/

http://www.gezondwerken.be/

VIGeZ vzw, ©2016 4

Uitdagingen voor onze

arbeidsmarkt

VIGeZ vzw, ©2016 5

De bevolkingspiramide in België

Bron: WHO Regional Office for Europe (2004d) and United Nations (200)

VIGeZ vzw, ©2016 6

Vergrijzing van de beroepsbevolking

Bron: VN

VIGeZ vzw, ©2016 7

Vergrijzing van de beroepsbevolking

VIGeZ vzw, ©2016 9

Werkzaamheidsgraad Vlaams gewest

VIGeZ vzw, ©2016 10

Werkzaamheidsgraad Vlaams gewest


Bron: Haalbaarheid om tot het pensioen door te werken. Stichting Innovatie en Arbeid, 2015

Haalbaarheid werken tot pensioen



Bron: VIVO, 2014


Werknemers/personeel onvoldoende fit en gezond


Werkbaarheidsmonitor 2013

Bron: SERV, 2013


Werkbaar werk en gezondheid

Bron: Kwaliteit van werk en werkgelegenheid in België, HIVA 2012


Impact van gezondheid op verzuim


Kortdurend verzuim neemt toe


Kosten kortdurend verzuim

Bron: Ziekteverzuim in België, SD Worx (2013)


Impact stress en burn-out op verzuim

met collega’s

“Mannelijke werknemers met ernstige burn-out waren gemiddeld 93 dagen afwezig” (bron: Ahola K. et al. 2008)


Lagere productiviteit

Ineffectiviteit

Verminderde werktevredenheid

Verminderde inzet voor de job en/of de organisatie

Conflicten

Impact stress en burn-out op presenteïsme

Bron: EU Health Programme 2008-2013


Kosten stress en burn-out


Impact van mentale gezondheid op verloop


Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012

Kosten mentale ongezondheid


Bedrijven voeren weinig of geen kwaliteitsvol gezondheidsbeleid

Bron: VIGeZ Indicatorenmeting 2012

Drempels voor KMO’s?

•Gebrek aan overtuiging

•Kostprijs ligt te hoog

•Workload ligt te hoog

•Onvoldoende opgeleid

•Tijdsgebrek


Gezondheidsbeleid naar sectoren


Inzetten op werkbaar werk én werkvermogen van werknemers


Determinanten van werkvermogen


Bron: Finnish Institute of Occupational Health, 2010

Determinanten van werkvermogen


Hoe knelpunten op ‘gezondheid’-verdieping herkennen?


Hoe knelpunten op ‘gezondheid’-verdieping voorkomen/ herstellen?


Zelf aan de slag met werkvermogen


Gezondheid

Status, determinanten: gedrag en omgeving


Gezondheidsstatus van de Vlaamse bevolking

55 % van de mannen en 40 % van de vrouwen kampt met overgewicht

(vooral in de sectoren bouw, voeding, metaal, chemie en transport)

23 % van de Vlaamse bevolking (ouder dan 15 jaar) vertoont

psychologische problemen

54,5 % van de volwassenen beweegt te weinig om er gezondheidsvoordelen

aan over te houden

Slechts 8 % van de Belgen geeft aan veel op het werk te bewegen

23 % van de Vlamingen rookt

18 % van de mannen vertoont problematisch alcoholgebruik, bij vrouwen

gaat het om 6 %

Vlaamse volwassenen zitten gemiddeld 8,3 uur stil

Bron: Gezondheidsenquête 2008


Beweeggedrag van de Vlaamse bevolking

Percentage van de bevolking (van 15 jaar en ouder) dat minstens 30 minuten

per dag aan lichaamsbeweging (matig tot intensief) besteedt, volgens leeftijd en

geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2008 – Vlaams Gewest.

Bron: Gezondheidsenquête 2008


Voedingsgedrag van de Vlaamse bevolking


Gezondheidsstatus - determinanten


ASE-model voor gedrag/leefstijl beïnvloeding

Attitude

Sociale invloed

Eigen effectiviteit

Gedragsintentie

Barrières

Vaardigheden

Gedrag

INDIVIDU

OMGEVING

Bron ASE: Kok, 1997; Bandura 1977 Bron TTM: Prochaska & Diclemente, 1992


Welke factoren beïnvloeden het gedrag?

Attitude

Wat? Houding/verwachting t.a.v. gedrag + afwegen van de voor- en nadelen.

Bv. Gezond eten is niet lekker.

Ik voel me te dik om te sporten.

Rechtstaand werken is vreemd.

Ik werk efficiënter na een stevige lunchwandeling.



Sociale invloed

Wat? Waargenomen gedrag van anderen en ervaren sociale norm

(=peer).

Bv. Mijn collega eet elke dag een stuk fruit.

Mijn collega’s komen allemaal met de auto naar het werk.

Niemand neemt ooit de trap op het werk.



Eigen effectiviteit Wat? Inschatting van het eigen vermogen om het gewenste gedrag te stellen (=geloof in eigen kunnen).

hangt af van:

Vroegere ervaringen Observatie van anderen Overtuiging Lichamelijke gewaarwording

Bv. Ik ben altijd goed geweest in sport. Terug meer gaan bewegen zal mij dus zeker lukken. Mijn gewicht is te hoog. Ik ga vanaf nu 3 keer in de week het snoepen laten. Mijn collega’s kijken niet raar op wanneer ik rechtstaand telefoneer. Op die manier het zitten onderbreken zie ik zeker zitten.



Individu: Persoonlijke vaardigheden/kennis Wat? De competenties die het mogelijk maken gezond gedrag te stellen. Bv. KENNIS Niet weten hoe op een gezonde manier te bewegen (hoe lang? Welke intensiteit?) Informatie op voedingsetiketten niet begrijpen VAARDIGHEDEN

Omwille van beperkte(re) sociale vaardigheden niet graag in groeps- of clubverband bewegen Er niet in slagen om bewegen in te passen in de agenda (time management, gezinsverplichtingen,…) Weinig probleemoplossend vermogen/coping bij onverwachte gebeurtenissen (vb. sluiting park, loopschoenen vergeten)



Barrières

Wat? De barrières die het stellen van het gedrag belemmeren

Bv.

FYSIEKE OMGEVING Gebrek aan controle over het voedingsaanbod op het werk

SOCIALE OMGEVING Collega’s drinken allemaal frisdrank tijdens de lunch VAARDIGHEID

Gezond eten klaarmaken vraagt (te) veel tijd en is niet combineerbaar met het werk ATTITUDE

Idee dat gezond eten niet smaakt KENNIS

Gebrek aan info over wat gezonde voeding is

Bron: Eurobarometer (2010)


Conclusie: Gedragsverandering is complex!

Gedrag wordt beïnvloed door tal van

diverse factoren/determinanten

Gezondheidsgedrag aanpakken

= aandacht voor verschillende doelgroepen

= complex web van persoonlijke en omgevingsfactoren bekijken

= mix van interventies over een langere periode


Aandacht voor doelgroepen op het werk


ATTITUDE

Kortgeschoolden vinden groenten en fruit minder een deel

van evenwichtig eetpatroon dan hoger opgeleiden

Nuttigen meer frisdrank

Focus op vermageren

Kortgeschoolden vinden vaker dan hoogopgeleiden

gezonde voeding niet lekker

Kortgeschoolden vinden het veranderen moeilijk:

Smaak en vertrouwdheid zijn belangrijk

Gedragsdeterminanten

gezonde voeding

Doelgroep: kortgeschoolden


ATTITUDE

Bij kortgeschoolden is er een lagere motivatie voor gebruik

van actief transport (vb.fietsen naar het werk)

Bij kortgeschoolden is er een verhoogde kans op een laag

zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen

OMGEVINGSDETERMINANT

Bij kortgeschoolden is er een verhoogde kans op zoeken

naar sociale erkenning


lichaamsbeweging

Doelgroep: kortgeschoolden


ATTITUDE

Willen meer genieten van hun maaltijd

Vinden het makkelijker dan jongeren om gezond te eten

Gewichtstoename met de leeftijd, staan meer open voor het

belang ervan

Hebben hun (ongezonde) eetgewoonten of

bereidingsmethoden


gezonde voeding

Doelgroep: oudere werknemers (55+)


ATTITUDE

Bewegen is voor de jongere mensen en NIET meer voor

ons!

Risicoperceptie: kans op blessures, overbelasting en

oververmoeidheid

Zijn minder competitief ingesteld, plezier primeert

Sociale aspect tijdens sportenj/bewegen is belangrijker

Laagdrempelige initiatieven, niet te intensief/sportief (vb

stappen, fietsen)


lichaamsbeweging

Doelgroep: oudere werknemers


KENNIS Werknemers met onregelmatige werkuren grijpen ‘s nachts naar

suiker- en vetrijke voeding en nuttigen vaak een calorierijk avondmaal.

ATTITUDE Nemen te weinig ‘tijd’ voor de maaltijden

Drinken veel cafeïne

Eten uit vermoeidheid

Slaapstoornis -> chronisch vermoeid

Gezondheidsklachten: vermoeidheid, maag- en darmklachten,

nerveuze klachten (hoofdpijn, depressie, prikkelbaarheid)

OMGEVINGSDETERMINANT Werknemers met onregelmatige werkuren zijn afhankelijk van

voedingsaanbod: vaak enkel (ongezonde) snack- en drankenautomaat


gezonde voeding

Doelgroep: onregelmatige werktijden


Mensen met onregelmatige werktijden hebben veelal lagere

opleidingsachtergrond en zijn dus minder overtuigd van

belang van bewegen buiten het werk (zie eerder)

De openingsuren van beweegfaciliteiten zijn vaak moeilijk te

combineren met hun onregelmatige werktijden

Actief transport vergt een extra inspanning gezien de

onregelmatige werktijden (koud, donker, gevaarlijkere

situaties,…)


lichaamsbeweging

Doelgroep: onregelmatige werktijden


ATTITUDE

Zijn zich niet altijd bewust van de gezondheidsrisico’s die ze

lopen

Zien vaak de relatie niet tussen hun leefstijl/gedrag en hun

gezondheid (en de gekoppelde gezondheidsrisico’s)


gezonde voeding en beweging

Doelgroep: werknemers met gezondheidsrisico’s


Opdracht 1


Van acties naar gezondheids’beleid’ op het werk


1. Voorlichting en sensibilisatie

2. Omgevingsinterventies 3. Beleid, afspraken en regelgeving

4. Zorg en begeleiding

MIX VAN INTERVENTIES :


Van ‘losse’ acties naar een gezondheids-matrix


Voordelen voor werknemers en werkgevers (ENHWP 2004, Making the case for workplace health promotion)


Voordelen voor werkgevers

bron: Health Enhancement Research Organization (HERO), 2015


Return on Investment (4-5jaar)= per geïnvesteerde 1€ is er 3 tot 5€ return door lager ziekteverzuim en betere productiviteit Bron: Promoting active ageing in the workplace, Ilmarinen; European Agency for Safety and Health at Work, 2012

Voordelen voor werkgevers (ROI)


Opdracht 2


Ervaringsuitwisseling en bespreking


Voorstelling van Jobfit

A. Gebruik Jobfit-logo

B. Social Marketingtool Lijftijd

C. Inventaris aanbieders


Het Jobfit-stappenplan (www.jobfit.be)


Voorlichtingscampagne

binnen Jobfit gericht

naar werknemer


Social marketing

Implementatie en aanpassing van commerciële marketing technieken om ethisch verantwoorde gedragsverandering te bekomen

Iets aanbieden wat ze niet willen of niet genoeg willen om hun gedrag ervoor aan te passen


Display


Thema’s

Voeding Beweging Doorverwijzing Anti-stress


Fiches


Kaft voor bedrijf


Map


Inventaris/actielijst: www.gezondwerken.be





Kadermethodiek Gezond Werken = portaalsite, frame voor uitwerking en gebruik GBW = erkend door departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin = in lijn met Vlaamse beleidsmodel ‘Gezondheid en Werk’ beleidsinstrument: 7-stappen aanpak http://www.gezondwerken.be/gezondheidsbeleid/stappenplan/

materialen acties good practices informatie per gezondheidsthema

Link naar: instrumenten/methodieken Jobfit, Jobfit kmo, nv gezond, 10.000 stappen, Bike to Work, Fit in je Hoofd,…

WWW.GEZONDWERKEN.BE

http://www.gezondwerken.be/gezondheidsbeleid/stappenplan/


Efficiënt gezondheidsbeleid op het werk (cfr. WHO –

rapport “WHO Healthy Workplace framework and model – 2010)

Projectmatige aanpak met visie op lange termijn (3 à 5 jaar)

Betrokkenheid en participatie van zowel management als werknemers

Aandacht voor het ‘empoweren’ van werknemers, met respect voor individuele keuzevrijheid van de werknemer

Mix van interventies/acties:

- educatie (voorlichting)

- facilitatie (voorziening)

- pleitbezorging (voorschriften)

- zorg en begeleiding

Multidisciplinaire aanpak (voeding, beweging, tabak, mentaal welbevinden,…)

Koppeling aan het globale en strategische beleid van de organisatie

(vb. welzijn, duurzaamheid, personeel, diversiteit, mobiliteit,…)


Meer info

Joeri Vannyvel Stafmedewerker gezond werken

[email protected]

02/422 49 37

@VIGeZine #gezondwerken

Groep gezond werken

www.gezondwerken.be, nieuwsbrief gezond werken, www.jobfit.be, www.nvgezond.be

http://www.gezondwerken.be/

http://www.jobfit.be/

http://www.nvgezond.be/

Het opzetten van een gezondheidsbeleid 11 okt 2016.pdf

Documents

Transcript of Het opzetten van een gezondheidsbeleid 11 okt 2016.pdf