HET NIEUWS ONTRAFELDEEN ANALYSE VAN BRONNEN EN BETROUWBAARHEIDProf. Dr. Sarah Van Leuven, Center for Journalism Studies (CJS), UGent

AGENDA

Contextschets CASE 1: PR bronnen CASE 2: Native Advertising CASE 3: burgerbronnen Tips en tricks voor de analyse van bronnen en

betrouwbaarheid

2

CONTEXTSCHETS

3

CONTEXTSCHETS Bronnen = essentieel onderdeel van nieuwsproductieproces Herbert J. Gans (1979): “It takes two to tango, but sources

usually take the lead” Veranderende context:

Inkomsten (verkoop, reclame) onder druk Stijgende werkdruk, meer bureaujournalistiek à grotere

afhankelijkheid van bronnen Internet, sociale media à nieuwe bronnen, groot potentieel

Soms weinig transparantie over geraadpleegde bronnen in het nieuws (zeker PR)

4

CASE 1: PR BRONNEN

5

PR BRONNEN

6

CASE 1: PR BRONNEN

HLN.BE = populairste nieuwssite van Vlaanderen 11 november 2016: http://www.hln.be/hln/nl/35/Seks-

Relaties/article/detail/2970203/2016/11/09/Meer-dan-1-vrouw-op-3-wil-geen-gemeenschappelijke-rekening.dhtml

Wat valt op in dit artikel?

7

8

9

https://www.twoo.com/about/press?view=details&id=92&page=1

CASE 1: PR BRONNEN Wat valt op in dit artikel?

Onderzoek uitgevoerd in opdracht van een commerciële organisatie‒ Onderzoek opgehangen aan evenement: Vrouwendag à verhoogt

selectiekansen‒ Geen gegevens over methodologie onderzoek: aantal deelnemers (M/V)?

Representatieve steekproef? Uitvoering onderzoek? Artikel suggereert actieve houding van journalist

‒ Getekend Sophie Vereycken‒ Over het bedrijf wordt gesproken in derde persoon‒ Citaat van de woordvoerster: suggereert dat de journalist het bedrijf

gecontacteerd heeft, informatie gecontroleerd heeft‒ Slechts aantal details (titel, tussentitels, woorden, knippen) aangepast door

de journalist‒ Nergens vermelding dat het artikel gebaseerd is op een persbericht (lage

transparantie) Artikel gepubliceerd voor persbericht op site Twoo 11

CASE 2: NATIVE ADVERTISING

12

CASE 2: NATIVE ADVERTISING

13

CASE 2: NATIVE ADVERTISING Wat valt op in dit stuk? http://www.demorgen.be/wetenschap/leraren-willen-technologie-

inzetten-maar-ondervinden-beperkingen-bc5df460/

14

CASE 2: NATIVE ADVERTISING

Wat valt op in dit stuk? Aangeboden door Samsung! ‘Gesponsord’ Inhoudelijke meerwaarde

‒ Onderzoek uitgevoerd in samenwerking met universiteit‒ Versus PR doorgaans: openlijke promotie van product‒ Imago-opbouw, langere termijn doelen (‘maatschappelijk engagement’)

Vormelijk look en feel van demorgen.be‒ Belangrijkste probleem = herkenbaarheid voor lezer? ‒ Labels zie je makkelijk over het hoofd

16

CASE 3: BURGERBRONNEN

17

CASE 3: BURGERBERICHTEN

18

CASE 3: BURGERBRONNEN Filmpje van (verkiezings?)geweld in Amerika: http://www.hln.be/hln/nl/960/Buitenland/article/detail/2973203/2016/11/11/Dit-

gewelddadige-filmpje-maakt-de-verdeeldheid-in-Amerika-pijnlijk-duidelijk.dhtml

19

CASE 3: BURGERBRONNEN Afkomst van filmpje onbekend, verspreid via sociale media Context onbekend: racistische sites pikken het op en geven er hun eigen

invulling aan Later blijkt dat het om een geval van verkeersagressie gaat Verificatie (officiële bronnen, rol van ‘wisdom of the crowd’)

http://www.snopes.com/black-mob-beats-white-man-for-voting-trump/ Titel van HLN artikel geeft nochtans nog steeds vertekend beeld: “Filmpje

maakt verdeeldheid in Amerika duidelijk”

20

CASE 3: BURGERBRONNEN Over het algemeen worden burgerberichten (op sociale media) vooral

gebruikt Om een sfeer te schetsen, als illustratie, in lijstjes

(http://www.hln.be/hln/nl/10496/Verkiezingen-VS/article/detail/2972965/2016/11/10/De-Vlaming-en-zijn-mopjes-dit-vindt-Twitter-erger-dan-Trump.dhtml)

Als er geen andere info/beelden ter beschikking zijn Als ze viraal gaan, heel veel gedeeld worden Als andere media de info/beelden al gebruikt hebben

(betrouwbaarheid gecheckt? Vicieuze cirkel)

21

TIPS & TRICKS

22

TIPS & TRICKS

PR materiaal herkennen in het nieuws Het is niet omdat het er uitziet alsof het door een journalist geschreven is, dat het

ook zo is Wees alert wanneer: nieuws over “onderzoek” van niet-wetenschappelijke

organisaties, nieuws van organisaties opgehangen aan evenementen, … Verdacht? Check de persberichten op de site van de organisatie

Hoe kan je native advertising herkennen? Look en feel van de website, inhoudelijke meerwaarde, maar ga op zoek naar de

commerciële boodschap Zoek naar labels als ‘sponsored content’, ‘branded content’, ‘aangeboden door’, ‘in

samenwerking met’, … Soms ook gemaakt door de mediagroepen zelf: bv. Mediahuis Connect

23

TIPS & TRICKS

Hoe omgaan met burgerbronnen in het nieuws? Is de context/achtergrond/maker van het filmpje/de info gekend? Zijn de feiten in het filmpje/de info gecheckt/bevestigd door een

officiële bron? Indien niet à neem de burgerberichten met een korreltje zout Het is niet omdat iets viraal gaat op sociale media, dat het

betrouwbare info is! Cf. desinformatie via sociale media tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen (http://www.demorgen.be/buitenland/heeft-facebook-de-amerikaanse-kloof-vergroot-bcc7b09d/)

24

Prof. dr. Sarah Van Leuven

Universiteit GentVakgroep CommunicatiewetenschappenCenter for Journalism Studiessarah.vanleuven@ugent.be