Het meten van kwaliteit van leven

34
www.kmin-vumc.nl Het meten van kwaliteit van leven: welk meetinstrument? Caroline Terwee Kenniscentrum Meetinstrumenten VUmc Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek VU medisch centrum

Transcript of Het meten van kwaliteit van leven

Page 1: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

Het meten van kwaliteit van leven: welk meetinstrument?

Caroline Terwee

Kenniscentrum Meetinstrumenten VUmc Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek

VU medisch centrum

Page 4: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nlWat is kwaliteit van leven?

“Quality of life is defined in so many ways by so many people and, regrettably, often is not defined”

(Lawton 1997)

Page 5: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nlWat is kwaliteit van leven?

1920: Pigou - support van overheid voor lage sociale klassen

1948: WHO – “health is not only the absence of disease and infirmity, but also the presence of physical, mental, and social wellbeing”

1977: “quality of life”[MeSH] – 142 articles

1998: “quality of life”[MeSH] – 2553 articles

2011: “quality of life”[MeSH] – 87693 articles

Page 6: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nlWat is kwaliteit van leven?

Multidimensioneel

• fysiek• mentaal• sociaal

Verschillende concepten

• ‘quality of life’ (QoL)• ‘health-related quality of life’ (HRQoL)

• algemeen• ziekte-specifiek

Page 7: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nlWat is kwaliteit van leven?

Subjectief bepaald door het individu self-reported (vragenlijst)

Page 8: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

Health-related quality of life

Biological andphysiological

variables

Perceivedsymptoms

Functionalstatus

Generalhealth

perceptions

Overallquality of life

Characteristics ofthe individual

Characteristics ofthe environment

[Wilson & Cleary. JAMA 1995;273:59-65]

Page 9: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

Kiezen van een meetinstrument

Overwegingen

• wat wil je meten?

• wie wil je meten?

• met welk doel wil je meten?

Page 10: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

Wat wil je meten?

• kwaliteit van leven (Qol) of gezondheids-gerelateerde kwaliteit van leven (HRQoL)

• algemeen of ziekte-specifiek?

• fysiek, mentaal, sociaal?

• wat iemand kan, wat iemand doet?

Wil je echt wel kwaliteit van leven meten, of ben je eigenlijk geïnteresseerd in pijn, functioneren, vermoeidheid, cognitie, …….?

Page 12: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

1. Relevantie en volledigheid van de vragen

bv toepassing van een schouder beperkingsvragenlijst voor patiënten net pols klachten

Doelgroep is van belang voor...

2. Meetbereik risico op plafond / bodem effecten

bv toepassing van een depressie vragenlijst, ontwikkeld

in de tweede lijn, in de huisartspraktijk

Page 13: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

Met welk doel wil je meten?

Evaluatie veranderingen in de tijd

Screening status op één moment

Prognose voorspellen

Page 15: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

Reliability

InternalConsistency Reliability

(test-retest,Inter-rater,Intra-rater)

Measurementerror

(test-retest,Inter-rater,Intra-rater)

Responsiveness

Responsiveness

ValidityContentvalidity

Constructvalidity

Criterionvalidity

(concurrent validity,predictivevalidity)

Structural validity Hypotheses-testing

Cross-culturalvalidity

face validity

Interpretability

Quality of a measurement instrument

www.cosmin.nl

Page 17: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nlBetrouwbaarheid

Hoe goed kun je mensen van elkaar onderscheiden, ondanks meetfouten?

gewicht65 70 75 80

Page 18: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nlBetrouwbaarheid

Betrouwbaarheid- Correlatie- Intraclass Correlation Coefficient (ICC)

Meetfout- Limits of agreement- Standard Error of Measurement (SEM)- Smallest Detactable Change (SDC)

Kleinste verandering in score die je kunt aantonen/meten met het meetinstrument, boven de meetfout

Page 19: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

ValiditeitMeet je wat je wilt meten?

Inhoudsvaliditeit- zijn alle vragen die gesteld worden relevant?- worden alle relevante vragen gesteld?

Structurele validiteit- komen de dimensies (subschalen) overeen met wat je op basis van het conceptueel model zou verwachten?

Criterion validiteit- komen scores overeen met scores op een gouden standaard?

Construct validiteit- komen scores overeen met scores op gelijksoortige meetinstrumenten?

Page 20: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

ValiditeitMeet je wat je wilt meten?

Inhoudsvaliditeit- zijn alle vragen die gesteld worden relevant?- worden alle relevante vragen gesteld?

Structurele validiteit- komen de dimensies (subschalen) overeen met wat je op basis van het conceptueel model zou verwachten?

Criterion validiteit- komen scores overeen met scores op een gouden standaard?

Construct validiteit- komen scores overeen met scores op gelijksoortige meetinstrumenten?

Page 24: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

Minimal Important Change

Verandering op de vragenlijst

+

_

       afkappunt = MICafkappunt = MIC

 

Relevante verandering

EXTERN CRITERIUM

Niet veranderd

O

Page 25: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

Interpreteerbaarheid

meetfout = 6 puntenMIC = 8 puntenVerandering van patiënt = 5 punten

MIC =8

Een verandering van 5 punten kan niet worden onderscheiden van meetfout en is niet belangrijk voor de patiënt

patiënt = 5

0 no change

max verbetering

meetfout (+/- 6)

max verslechtering 6-6

Page 26: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

Interpreteerbaarheid

meetfout = 6 puntenMIC = 8 puntenVerandering van patiënt = 7 punten

MIC =8

Een verandering van 7 punten is een ‘echte’ verandering, maar is niet belangrijk voor de patiënt

patiënt = 7

0 no change

max verbetering

meetfout (+/- 6)

max verslechtering 6-6

Page 27: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

Interpreteerbaarheid

meetfout = 6 puntenMIC = 8 puntenVerandering van patiënt = 9 punten

MIC =8

Een verandering van 9 punten is een ‘echte’ verandering, en is belangrijk voor de patiënt

patiënt = 9

0 no change

max verbetering

meetfout (+/- 6)

max verslechtering 6-6

Page 30: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nlHoe vind je een geschikt meetinstrument?

Kenniscentrum Meetinstrumenten Vumc: www.kmin-vumc.nl

• Overzicht van systematische reviews van meetinstrumenten

• Databases met meetinstrumenten

• Lijst met relevante websites

Page 31: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

Hoe bepaal je de kwaliteit van een meetinstrument?

Page 33: Het meten van kwaliteit van leven

www.kmin-vumc.nl

Meten in onderzoek of in de dagelijkse praktijk?

Op individueel niveau is de meetfout veel groter dan op groepsniveau

Van veel vragenlijsten is de meetfout te groot om op individueel niveau betrouwbare metingen te krijgen

Onderzoek- groep- lange vragenlijst- responsiviteit

Praktijk- Individu- korte vragenlijst- meetfout