Het KMO-Rapport - UNIZO | De Unie van Zelfstandige … · Het KMO-Rapport De financieel-economische...

Het KMO-RapportDe financieel-economische gezondheid van de Vlaamse, Brusselse en Waalse KMO in beeld

JANUARI 2016

Uitgave van UNIZO vzw, Graydon Belgium nv en UCM

3 KMO-Rapport Belgi 2016

Redactie

Gilles Vandorpe (Cordinator Onderzoek UNIZO-Studiedienst) Charlie Tchinda (Economist-Statisticus UCM Studiedienst)

Begeleidingscomit en databronnen

Johan Bortier (Directeur UNIZO-Studiedienst) Arnaud Deplae (Directeur UCM-Studiedienst) Peter Thijs (Programmatie Graydon Belgium nv) Aim Le Roy (Research & Development Graydon Belgium nv) Eric Van den Broele (Senior Manager Research & Development Graydon Belgium nv)

Contact

Secretariaat UNIZO-Studiedienst Willebroekkaai 37 Tel. 02 212 25 31 [email protected] 1000 Brussel Fax 02 230 93 54 www.unizo.be Graydon Belgium nv Uitbreidingstraat 84-b1 Tel. 03 280 88 55 [email protected] 2600 Berchem Fax 03 280 88 99 www.graydon.be

UCM Service dEtudes Chausse de Marche 637 Tel. 081 486 287 [email protected] 5100 Wierde Fax 081 486 279 www.ucm.be

Overname en gebruik van dit onderzoek wordt aangemoedigd mits bronvermelding UNIZO Graydon Belgium - UCM. Deze brochure is louter ter informatie opgesteld. De gegevens zijn ontwikkeld op basis van de Graydon-databanken. De verwerking ervan gebeurde door de studiediensten van UNIZO en UCM. Uitgevers, informatieverstrekker noch auteurs kunnen aansprakelijk gesteld worden voor mogelijke onnauwkeurigheden. De uiteindelijke interpretatie van de gegevens is voor rekening van de lezer.


Inleiding ................................................................................................................................. 5

1. Methodologie ..................................................................................................................... 7

2. De KMO in cijfers .............................................................................................................. 10

2.1 Evolutie aantal KMOs in Belgi .............................................................................................. 10

2.2 KMOs volgens leeftijdscategorie .......................................................................................... 12

2.3 KMOs volgens juridische vorm .............................................................................................. 13

2.4 KMOs volgens sector .............................................................................................................. 15

2.5 KMOs volgens tewerkstellingsklassen ................................................................................. 17

3. Financile ratios van de Belgische ondernemingen ....................................................... 19

3.1 Productiviteit: bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten ..... 19

3.2 Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen ..............................................20

3.3 Solvabiliteit ..................................................................................................................................21

3.4 Graad van financile onafhankelijkheid ................................................................................22

3.5 Dekking vreemd vermogen door cashflow ..........................................................................23

3.6 Liquiditeit .....................................................................................................................................24

3.7 FiTo-meter ...............................................................................................................................25

4. Andere financieel-economische gegevens van de KMOs .............................................. 27

4.1 Aantal dagen leverancierskrediet ...........................................................................................27

4.2 Aantal dagen klantenkrediet ...................................................................................................28

4.3 Investeringen in materile vaste activa .................................................................................28

4.4 Bedrijfsresultaat en aandeel verlieslatende bedrijven .......................................................30

4.5 Eigen vermogen .........................................................................................................................31

5. Multiscore van de KMO .................................................................................................... 32

6. Conclusie .......................................................................................................................... 35

6.1 Financile ratios van de KMO-vennootschappen (FiTo-meter) .................................... 35

6.2 Andere financieel-economische gegevens .........................................................................37

6.3 Multiscore van de KMOs .........................................................................................................38

Lijst van afkortingen ............................................................................................................ 39

Lijst van tabellen en grafieken ............................................................................................. 40

Bijlages ................................................................................................................................. 42

Inhoud


Inleiding

In 2008 werd voor het eerst het KMO-Rapport Vlaanderen gepubliceerd. De initiatiefnemers UNIZO en Graydon wilden op die manier een allesomvattend beeld schetsen van de financile gezondheid van de Vlaamse KMOs. Sinds 2013 is het KMO-Rapport Vlaanderen omgevormd tot het KMO-Rapport Belgi en is UCM een van de projectpartners. De hoofddoelstelling van het rapport blijft met deze zevende editie dezelfde als bij de start, met name het in kaart brengen van de financieel-economische gezondheid van de KMOs over een langere periode. Dit rapport focust op de periode van 2005 tot en met 2014 voor alle data die we uit de jaarrekeningen halen.

De cijfers zijn in eerste instantie interessant voor de ondernemer zelf, die zich kan positioneren ten opzichte van andere KMOs en dit zowel binnen een specifieke sector alsook de totale KMO-populatie in Vlaanderen, Brussel en Walloni. Daarnaast is het rapport ook een informatiebron voor diverse actoren die aan de hand van een uitgebreid pakket cijfermateriaal, de financieel-economische gezondheidstoestand van de Vlaamse KMOs van naderbij willen bekijken en opvolgen.

De cijfers in het KMO-Rapport werden afgesloten op 30 oktober 2015. Op dat ogenblik waren 94,5% van de jaarrekeningen voor 2014 beschikbaar.

We bekijken zowel de financieel-economische gezondheid van de vennootschappen tot en met 50 werknemers alsook de prestaties van de eenmanszaken. De cijfers voor de vennootschap-pen zijn hoofdzakelijk gebaseerd op de gegevens uit de jaarrekeningen. Daarnaast beschikt Graydon Belgium nv ook over een eigen kwalitatief instrument, namelijk de multiscore. De multiscore wenden we aan om de financieel-economische toestand van enerzijds de vennoot-schappen n anderzijds de eenmanszaken in beeld te brengen.

Het rapport geeft telkens de cijfers weer voor Belgi, Vlaanderen, Brussel en Walloni. Specifieke sectorgegevens en provinciale data kunnen geraadpleegd worden in de bijlages.

In een eerste deel geven we een cijfermatig overzicht van het aantal KMOs in Belgi opge-splitst volgens regio. Het absolute aantal KMOs wordt van naderbij bekeken, alsook het aantal KMOs volgens leeftijdscategorie, volgens juridische vorm, volgens sector en volgens tewerk-stellingsklassen. We maken eveneens het onderscheid tussen KMO-vennootschappen en eenmanszaken. Samen vormen deze de groep van de KMOs.


In een tweede deel bekijken we een aantal financieel-economische parameters van de KMO-vennootschappen (dus zonder de eenmanszaken). Deze worden op het einde van het hoofdstuk samengevat in een allesomvattende indicator: de FiTo-score. De FiTo-score werd op basis van jarenlang en nauwgezet onderzoek ontwikkeld door professor emeritus Hubert Ooghe (Universiteit Gent en Vlerick Leuven Gent Management School) in nauwe samenwerking met Graydon Belgium nv. De score wordt berekend op basis van acht uitgewerkte ratios die in een evenwichtige verhouding tot elkaar worden geplaatst. Samen geven ze een duidelijk beeld over het al dan niet bestaan van financile consistentie binnen de onderneming. De verschillende ratios die in de berekening worden opgenomen omvatten de bruto toegevoegde waarde in ver-houding tot de personeelskosten, de nettorendabiliteit van de bedrijfsactiva voor belastingen, de nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen, de graad van zelffinanciering, de graad van financile onafhankelijkheid, de korte termijn financile schuldgraad, de dekking van het vreemd vermogen door de cashflow en tot slot de nettokasratio. De ratios worden ook apart in dit rapport verwerkt, met uitzondering van de nettorendabiliteit van de bedrijfsactiva voor belastingen en de nettokasratio.

In een derde deel nemen we nog vijf andere financieel-economische parameters onder de loep, namelijk het aantal dagen leverancierskrediet, het aantal dagen klantenkrediet, de investeringen in materile vaste activa, het bedrijfsresultaat en het aandeel verlieslatende bedrijven en tot slot het eigen vermogen. Deze vijf parameters dragen - naast de eerder bekeken financile ratios - er toe bij om een correct beeld te krijgen van de financieel-economische gezondheid van de KMO-vennootschappen.

In het vierde deel bekijken we de multiscore voor de KMOs. De multiscore is een kwalitatieve analyse van Graydon om de financieel-economische gezondheid van de vennootschappen n eenmanszaken in beeld te brengen.


1. Methodologie

Het KMO-Rapport wordt samengesteld aan de hand van gegevens die door Graydon Belgium nv verzameld worden. De basisdatabank van Graydon bevat alle Belgische actieve, passieve en slapende BTW-nummers (sinds juni 2004 de ondernemingsnummers). Anno 2015 betekent dit ongeveer 3.000.000 ondernemingsnummers waarvan ruim 1.350.000 actieve vennootschap-pen, eenmanszaken, parastatalen en VZWs. De ondernemingsnummers worden van bij het ontstaan doorgegeven vanuit de Kruispuntbank voor Ondernemingen of genoteerd via onder meer de oprichtingsakte. Zowel vrije beroepen (dokters, advocaten, ) als VZWs zijn niet opgenomen in de cijfers gezien de aard van hun activiteiten.

Naast de ondernemingsnummers werkt Graydon actief met de oprichtingsaktes en de lezing van het Belgisch Staatsblad om de accuraatheid van de gegevens verder te verhogen, alsook door bijvoorbeeld contacten te onderhouden met de rechtbanken. Elke mogelijke financieel-eco-nomische informatie die op de Belgische informatiemarkt beschikbaar is wordt systematisch en gestructureerd verzameld en verwerkt. Een voortdurende aanvulling van deze informatie via individuele ondernemingsnummers gebeurt hoofdzakelijk op vier niveaus:

y online communicatie of communicatie via automatische dragers met verschillende officile instanties, bijvoorbeeld de balansen van de Nationale Bank van Belgi, de lijsten van geregistreerde aannemers ;

y aanvulling en correctie van officile informatie via allerhande publicaties op officieel niveau (Belgisch Staatsblad, protestenbladen, oprichtingsaktes );

y dagdagelijks doornemen van allerhande niet-officile publicaties zoals dagbladen en tijdschriften;

y organiseren van een eigen poolingsysteem om op de hoogte te blijven van de meest recente ontwikkelingen (betalingservaringen, pooling ongedekte cheques, gedagvaar-den in faling, RSZ-dagvaardingen, samenwerking met incassokantoren ).

De cijfers in dit rapport hebben betrekking op de periode 2005 tot en met 2014 en werden afgesloten op 30 oktober 2015. Op dat moment waren 94,5% van de jaarrekeningen voor 2014 beschikbaar. Alles wat ratios en andere afgeleiden uit de jaarrekeningen betreft zijn in die mate beschikbaar om voldoende representatief te zijn voor de volledige KMO-populatie. Cijfers in verband met de multiscore geven de situatie weer van 2005 tot en met 2014. We definiren een KMO als een onderneming tot 50 werknemers.

1 Actieve ondernemingsnummers wijzen op nog bestaande bedrijven. Passieve ondernemingsnummers wijzen op stopgezette bedrijven en zijn belangrijk om de historiek van de cijfers weer te geven. Slapende ondernemingsnummers wijzen op bestaande bedrijven zonder activiteit.


In deel 2 - de KMO in cijfers - maken we een onderscheid tussen verschillende juridische vormen. Namelijk de NV, BVBA, EBVBA, diverse commanditaire en coperatieve vennootschappen, de eenmanszaak, de vennootschap onder firma en overige juridische vormen. Onder de categorie overige vallen alle andere entiteiten die niet onder de vorige juridische vormen ressorteerden. Deze andere entiteiten zijn onder meer:

y Europees samenwerkingsverband y Europees economisch samenwerkingsverband y Landbouwvennootschap y Vereniging naar buitenlands recht y Stille handelsvennootschap y Feitelijke vereniging y Vereniging met sociaal oogmerk y ...

De in de bijlages gehanteerde sectoren zijn gebaseerd op de vernieuwde nacebel nomencla-tuur die sinds januari 2008 gebruikt wordt. We baseren ons op de NACE-4 nomenclatuur. De gehanteerde hoofdsectoren bestaan uit de volgende nacebelgroepen:

Hoofdsectoren Nacebelgroep(en)Diensten 58,59,60,61,62,63,64,65,66,68,70,72,73,74,77,78,79,80,81,82,87,88,90,91,92,93,94,95,96,97,98

Bouw 41,42,43

Industrie 1,2,3,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24,25,26,27,28,29,30,31,32,33,35,36,37,38,39

Detailhandel 471,472,473,474,475,476,478,479

Horeca 55,56

Groothandel 462,463,464,465,466,467,469

Automobiel 451,452,453,454

Transport 49,50,51,52,53

Vrije beroepen** 4773,69,711,75,86*

Andere 45,46*, 47,71,84,85,86*,99

* Niet alle deelactiviteiten behoren tot dezelfde hoofdgroep, bvb. groothandelsactiviteiten (46) overlappen met andere sectoren.** Omwille van het nog steeds volatiele karakter van de historische cijfers met betrekking tot de vrije beroepen, werd verkozen,

behalve voor een beperkte groep die uitdrukkelijk wel als KMO wordt beschouwd, hierop geen analyses uit te voeren.


In deel 5 gaan we de financieel-economische toestand na van de Vlaamse vennootschappen n eenmanszaken aan de hand van de multiscore van Graydon. Deze multiscore geeft een overzicht van de kans op een faillissement en het perspectief op groeipotentieel van de onder-nemingen binnen een sector. De multiscore deelt een sector in risicoklassen in. Daarvoor maakt de multiscore gebruik van een multidisciplinaire evaluatie van de gezondheid of ongezondheid van ondernemingen en het mogelijk groeipotentieel er van en wijst deze dan een score toe van 0 tot 100. De volledige score rust op 3 pijlers:

y Ten eerste zijn er de feiten. Dit is een mix van gegevens die Graydon met de grootst mogelijke systematiek in haar databank opneemt (RSZ-dagvaardingen, incassodos-siers, ongedekte cheques ). Deze gegevens, in totaal een 80-tal, spelen een essentile rol in de kredietbeoordeling en worden telkens gewogen naar relevantie, ancinniteit en periodiciteit.

y Ten tweede verwerkt Graydon de balansen van de bedrijven. In samenwerking met de Vlerick Leuven Gent Management School werd eerder vastgesteld welke ratios vooral bepalend zijn voor succes en faling van ondernemingen. Deze ratios worden ook gewogen naar relevantie en in de scoring gentegreerd. Deze informatie kan uiteraard niet aangewend worden bij bedrijven die geen publicatieplicht hebben. Daarom wordt voor niet publicatieplichtige ondernemingen - indien nodig - gebruik gemaakt van ander statistisch materiaal. Concreet betreft het onder andere de sector waarin een onderneming actief is, de leeftijd van een onderneming

y Ten derde zijn er de betalingservaringen. Dit zijn gegevens over het betalingsgedrag van ondernemingen verkregen via het eigen informatienetwerk van Graydon. Het beta-lingsgedrag geeft immers, los van balansen en ander feitenmateriaal, een indicatie van de moraal van de onderneming. De multiscore laat op die manier toe om evaluaties te maken over gehele activiteitssectoren en is daarmee een waardevol instrument binnen het kader van dit rapport.


2. De KMO in cijfers

Het hoofdstuk De KMO in cijfers voorziet in een uitgebreid pakket aan cijfermateriaal in verband met KMOs, zowel de KMO-vennootschappen als eenmanszaken. We bekijken de evolutie van het totaal aantal KMOs in Belgi en de gewesten voor de periode 2005 tot en met 2014. Er wordt een overzicht geschetst van het aandeel van KMO-vennootschappen en eenmanszaken volgens leeftijdscategorie binnen het totaal aantal KMOs volgens gewest in 2014. We gaan ook na wat de evolutie is van het aantal KMOs volgens juridische vorm per gewest, opnieuw van 2005 tot en met 2014. Het aantal KMOs volgens sector en gewest wordt geanalyseerd voor het jaar 2014. Tot slot geven we een overzicht van de ondernemingen volgens tewerkstellingsklassen.

2.1 Evolutie aantal KMOs in Belgi

In Vlaanderen zijn in totaal 591.132 KMOs (vennootschappen en eenmanszaken tot 50 werk-nemers) actief in 2014. Dat is 56% van het totaal aantal KMOs in Belgi. Tussen 2005 en 2014 blijft het aantal KMOs in Vlaanderen onafgebroken toenemen. In 2014 zijn er ten opzichte van 2005 19% meer KMOs actief in Vlaanderen, wat gelijk staat met een gemiddelde jaarlijkse groei van 2%. Brussel vertegenwoordigt 11% van het totaal aantal KMOs in Belgi, Walloni 28%. Het aantal KMOs in Brussel neemt tijdens de periode 2005 tot 2014 toe met 25%, of een gemiddelde jaarlijkse groei van 2,5%. In Walloni is er een stijging met 19% of een gemiddelde jaarlijkse groei van 2%.

Tabel 1: Evolutie aantal KMOs volgens gewest, 2005-2014

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014Vlaanderen 496.440 510.815 525.208 535.879 543.975 552.287 559.904 571.839 584.814 591.132Brussel 96.472 99.538 103.726 106.150 107.861 109.992 112.343 116.014 118.048 120.550Walloni 243.612 249.261 254.797 257.683 259.172 260.819 262.280 268.918 286.000 289.821Onbekend 18.720 19.903 21.022 22.177 24.683 27.477 29.895 33.603 43.826 47.173Federaal 855.244 879.517 904.753 921.889 935.691 950.575 964.422 990.374 1.032.688 1.048.676

2 De basis voor de cijfers zijn de ruim 1 miljoen actieve ondernemingsnummers in de databank van Graydon. We bekomen de eigenlijke KMO-cijfers door aftrek van de ondernemingen vanaf 50 werknemers en aftrek van VZWs.


In 2014 is 55% van de KMO-vennootschappen in Belgi gevestigd in Vlaanderen. Ten opzichte van 2005 stijgt het aantal KMO-vennootschappen in Vlaanderen met 30% of een gemiddelde jaarlijkse stijging met 3%. In Brussel is er een stijging met 20% ten opzichte van 2005 en in Walloni stellen we een stijging vast met 26%. De gemiddelde jaarlijkse groei is in Brussel dus 2,1% en in Walloni 2,6%. Het aandeel van de Brusselse en Waalse KMO-vennootschappen in de totale Belgische populatie bedraagt respectievelijk 15% en 22% ten opzichte van 17% en 23% in 2005. Daarnaast is er een groep van KMO-vennootschappen die niet toe te wijzen zijn aan Vlaanderen, Brussel of Walloni - dit is de groep onbekend - met een aandeel van 8% in de cijfers. Hun aandeel verdubbelde over de onderzochte periode.

Tabel 2: Evolutie aantal KMO-vennootschappen volgens gewest, 2005-2014

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014Vlaanderen 225.066 234.995 246.200 257.615 266.590 277.088 287.112 292.618 293.519 292.412Brussel 66.389 68.388 71.204 73.370 75.109 77.025 79.010 79.961 79.736 79.900Walloni 92.478 95.689 99.667 103.328 106.219 109.796 113.090 115.337 116.432 116.113Onbekend 17.992 19.085 20.166 21.313 23.497 25.794 27.928 31.359 40.100 42.737Federaal 401.925 418.157 437.237 455.626 471.415 489.703 507.140 519.275 529.787 531.162

Vlaanderen telt bijna 300.000 eenmanszaken in 2014. In aantal is dit een sterke toename sinds 2 jaar en een duidelijke trendbreuk ten opzichte van de periode 2008 tot 2011 toen het aantal eenmanszaken systematisch daalde. Ten opzichte van 2005 stijgt het aantal eenmanszaken in Vlaanderen met 10%. In Brussel is er een stijging van het aantal eenmanszaken met 35%. In Walloni is er een stijging met 15%. Vlaanderen telt 58% van de Belgische eenmanszaken, Brussel 8% en Walloni 34%. Ook voor Brussel en Walloni valt de sterke stijging van het aantal eenmanszaken op vanaf 2012.

Tabel 3: Evolutie aantal eenmanszaken volgens gewest, 2005-2014

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014Vlaanderen 271.374 275.820 279.008 278.264 277.385 275.199 272.792 279.221 291.295 298.720Brussel 30.083 31.150 32.522 32.780 32.752 32.967 33.333 36.053 38.312 40.650Walloni 151.134 153.572 155.130 154.355 152.953 151.023 149.190 153.581 169.568 173.708Onbekend 728 818 856 864 1.186 1.683 1.967 2.244 3.726 4.436Federaal 453.319 461.360 467.516 466.263 464.276 460.872 457.282 471.099 502.901 517.514


2.2 KMOs volgens leeftijdscategorie3

In 2014 is bijna de helft (46%) van de KMO-vennootschappen in Belgi jonger dan 10 jaar. 51% van de KMO-vennootschappen is tussen de 10 en 50 jaar. De overige 3% is ouder dan 50 jaar. Er is geen wezenlijk verschil tussen de drie gewesten.

Tabel 4: Aandeel van KMO-vennootschappen volgens leeftijdscategorie en gewest, 2014

0-4 jaar 5-9 jaar 10-19 jaar 20-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar +50 jaarVlaanderen 25% 21% 25% 18% 6% 2% 3%Brussel 28% 19% 22% 18% 6% 4% 4%Walloni 25% 20% 24% 19% 6% 2% 3%Federaal 26% 20% 25% 18% 6% 2% 3%

In 2014 is 48% van de eenmanszaken in Belgi jonger dan 10 jaar. Brussel heeft in vergelijking met het Belgische cijfer een groter aandeel van jonge eenmanszaken met 59%. 43% van het totaal aantal eenmanszaken in Belgi is ouder dan 10 jaar en jonger dan 50 jaar. Brussel kent met 37% een lager aandeel van eenmanszaken tussen de 10 en 50 jaar, ten opzichte van het totaal. 9% van de eenmanszaken in Belgi, Vlaanderen en Walloni is ouder dan 50 jaar. In Brussel ligt dit cijfer met 5% iets lager in vergelijking met de rest van het land.

Tabel 5: Aandeel van eenmanszaken volgens leeftijdscategorie en gewest, 2014

0-4 jaar 5-9 jaar 10-19 jaar 20-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar +50 jaarVlaanderen 29% 18% 21% 15% 5% 2% 10%Brussel 41% 18% 16% 11% 7% 3% 5%Walloni 30% 17% 20% 16% 7% 2% 9%Federaal 30% 17% 21% 15% 6% 2% 9%

3 Bedrijven die veranderen van juridisch statuut worden opnieuw aanzien als een nieuw bedrijf en worden dus ook opnieuw meegeteld in de cijfers.


2.3 KMOs volgens juridische vorm

De belangrijkste juridische vorm voor KMOs in Vlaanderen is nog steeds met voorsprong de eenmanszaak, ook al is het aandeel ervan gezakt binnen het totaal van de KMO-populatie van 55% in 2005 tot 51% in 2014. De tweede belangrijkste juridische vorm, de BVBA, neemt daaren-tegen in belang toe. In 2005 hadden 25% van de KMOs een BVBA als juridische vorm, in 2014 is dit aandeel gestegen tot 27%. In 2011 was het aandeel van de BVBAs het hoogst met een aandeel van 29%. Ook de EBVBA kent een stijging van het aandeel over de periode 2005-2014 en neemt een aandeel van 5% voor haar rekening. Het aandeel van de NVs zakt van 12% tot 8% over de periode 2005-2014.

Tabel 6: Evolutie KMOs in Vlaanderen volgens juridische vorm, 2005-2014

Juridische vorm 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014NV 59.861 59.545 59.115 58.323 57.422 56.579 55.670 54.051 51.844 49.960BVBA 126.302 132.290 138.841 145.139 149.639 154.986 159.784 162.651 163.044 161.465EVBA 12.080 14.305 16.850 19.521 21.741 24.275 26.768 28.336 29.903 30.358Div. Comm. en Cop. Venn. 13.319 14.208 15.321 16.888 18.606 20.503 22.777 24.385 25.218 26.202

Eenmanszaken 271.374 275.820 279.008 278.264 277.385 275.199 272.792 279.221 291.295 298.720VOF 4.356 5.099 6.019 7.189 8.314 9.518 10.612 11.280 11.547 11.886Overige 9.148 9.548 10.054 10.555 10.868 11.227 11.501 11.915 11.963 12.541Totaal 496.440 510.815 525.208 535.879 543.975 552.287 559.904 571.839 584.814 591.132

In Brussel is het aandeel van de eenmanszaken en de BVBAs dezelfde met 34%. Het aandeel van de BVBAs is quasi status quo gebleven over de periode 2005-2014. Het aandeel van de eenmanszaken is licht gestegen van 31% in 2005 tot 34% in 2014. De EBVBA neemt dan weer in belang toe met een aandeel van 4% in 2005 dat stijgt tot 7% in 2014. De NV kent een daling van het aandeel van 18% in 2005 tot 12% in 2014. De diverse commanditaire en coperatieve vennootschappen blijven gedurende de volledige periode op eenzelfde aandeel van 7%.

Tabel 7: Evolutie KMOs in Brussel volgens juridische vorm, 2005-2014


Eenmanszaken 30.083 31.150 32.522 32.780 32.752 32.967 33.333 36.053 38.312 40.650VOF 335 363 394 436 480 530 591 651 714 764Overige 5.574 5.655 5.794 5.927 6.022 6.169 6.461 6.664 6.728 6.987Totaal 96.472 99.538 103.726 106.150 107.861 109.992 112.343 116.014 118.048 120.550


De eenmanszaak is in Walloni met duidelijke voorsprong de belangrijkste juridische vorm en haalt een aandeel van 60% in 2014. Nauwelijks minder ten opzichte van het aandeel van 62% in 2005. De BVBA en de EBVBA worden iets populairder. De BVBA heeft in 2005 een aandeel van 20%, in 2014 is dit opgelopen tot 22%. De EBVBA wint 3 procentpunt ten opzichte van 2005 en haalt een aandeel van 5% in 2014. De NV heeft een aandeel van 7% in Walloni in 2014, wat een beperkte achteruitgang is van 2 procentpunt ten opzichte van de situatie in 2005. De andere juridische vormen behouden ten opzichte van 2005 ongeveer eenzelfde aandeel in het totaal.

Tabel 8: Evolutie KMOs in Walloni volgens juridische vorm, 2005-2014


Eenmanszaken 151.134 153.572 155.130 154.355 152.953 151.023 149.190 153.581 169.568 173.708VOF 662 746 851 968 1.100 1.251 1.433 1.569 1.648 1.747Overige 4.797 4.993 5.224 5.390 5.475 5.619 5.754 5.920 5.956 6.119Totaal 243.612 249.261 254.797 257.683 259.172 260.819 262.280 268.918 286.000 289.821


2.4 KMOs volgens sector

In 2014 is 30% van de KMOs in Vlaanderen te situeren binnen de dienstensector. Daarna komen de bouwsector en de industrie met een aandeel van respectievelijk 12% en 10%. De detailhandel komt op een vierde plaats met een aandeel van 9%. De horeca heeft een aandeel van 5%, de groothandel komt op 4%. Tot slot volgt de automobielsector met een aandeel van 2% en de transportsector eveneens met 2%.

Grafiek 1: Aantal KMOs in Vlaanderen volgens sector, 2014

180.207

136.095

71.320

63.329

48.510

31.665

26.256

19.419

14.331

13.897

0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000 120.000 140.000 160.000 180.000 200.000

DIENSTEN

ANDERE / NIET GEKEND

BOUW

INDUSTRIE

DETAILHANDEL

HORECA

GROOTHANDEL

VRIJE BEROEPEN

AUTOMOBIEL

TRANSPORT

Ook in Brussel haalt de dienstensector het hoogste aandeel met 31%. Op de tweede plaats komt de bouwsector met een aandeel van 10%, gevolgd door de detailhandel met een aandeel van 8%. Daarna volgen de sectoren horeca (5%), groothandel (4%), industrie (3%) en tot slot transport en automobiel met telkens 2%.

Grafiek 2: Aantal KMOs in Brussel volgens sector, 2014

0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000 45.000

39.678

38.635136.095

12.817

9.531

6.610

4.333

4.039

3.547

2.921

1.986


DIENSTEN

BOUW

DETAILHANDEL

HORECA

GROOTHANDEL

INDUSTRIE

VRIJE BEROEPEN

TRANSPORT

AUTOMOBIEL


Net als in Vlaanderen en Brussel is de dienstensector de grootste in Walloni met een aandeel van 25%. De industrie en de bouwsector komen op een gedeelde tweede plaats te staan met elk een aandeel van 11%. De detailhandel haalt een aandeel van 9% en de horeca haalt 5%. De groothandel en automobielsector halen elk een aandeel van 3% en de transportsector heeft een aandeel van 2%.

Grafiek 3: Aantal KMOs in Walloni volgens sector, 2014

0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 70.000 80.000 90.000

87.994

74.420

33.486

32.224

25.583

15.902

7.903

7.792

4.517


DIENSTEN

INDUSTRIE

BOUW

DETAILHANDEL

HORECA

AUTOMOBIEL

GROOTHANDEL

TRANSPORT


2.5 KMOs volgens tewerkstellingsklassen

In Vlaanderen hebben ruim 510.000 KMOs (vennootschappen of eenmanszaken) geen werk-nemers in dienst of 86% van alle Vlaamse KMOs. 11% van de KMOs heeft 1 tot 9 mensen in dienst, 2% heeft 10 tot 49 mensen in dienst. Het aantal bedrijven zonder werknemers is het sterkst gestegen over de periode 2005-2014 (+ 22%). Het aantal bedrijven dat 5 tot 9 mensen of 10 tot 19 mensen te werk stelt groeide telkens met 5%. Het aantal bedrijven dat 1 tot 4 of 20 tot 49 personeelsleden heeft groeide telkens met 1%.

Tabel 9: Evolutie KMOs in Vlaanderen volgens personeelsleden, 2005-2014

Personeelsleden 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014Geen 417.532 429.971 442.743 452.465 460.014 467.765 477.396 490.156 500.752 510.4451 tot 4 51.550 53.011 53.903 54.392 55.021 55.442 53.828 53.198 54.824 52.1665 tot 9 13.817 13.999 14.485 14.747 14.855 15.004 14.696 14.607 14.990 14.49510 tot 19 7.994 8.145 8.242 8.372 8.360 8.327 8.308 8.205 8.468 8.40320 tot 49 5.547 5.689 5.835 5.903 5.725 5.749 5.676 5.673 5.780 5.623Totaal 496.440 510.815 525.208 535.879 543.975 552.287 559.904 571.839 584.814 591.132

In Brussel zijn er ruim 106.000 KMOs zonder werknemers. Dat is 89% van het totaal aantal KMOs in Brussel. 8% van de Brusselse KMOs stelt 1 tot 4 mensen te werk. 4.504 Brusselse KMOs of 4% van het totaal aantal KMOs in Brussel stelt 5 tot 49 mensen te werk.

Tabel 10: Evolutie KMOs in Brussel volgens personeelsleden, 2005-2014

Personeelsleden 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014Geen 80.761 83.715 87.814 90.230 92.020 94.347 97.813 102.195 103.085 106.8161 tot 4 10.767 10.806 10.811 10.775 10.795 10.726 9.852 9.342 10.189 9.2305 tot 9 2.396 2.447 2.491 2.515 2.502 2.439 2.303 2.166 2.367 2.23110 tot 19 1.439 1.473 1.477 1.487 1.438 1.394 1.347 1.292 1.358 1.29320 tot 49 1.109 1.097 1.133 1.143 1.106 1.086 1.028 1.019 1.049 980Totaal 96.472 99.538 103.726 106.150 107.861 109.992 112.343 116.014 118.048 120.550


Het aantal KMOs in Walloni zonder personeel loopt in 2014 op tot 256.087 of 88% van alle KMOs in Walloni. 10% van de Waalse KMOs stelt tussen 1 en 9 mensen te werk, 2% stelt tussen 10 en 49 mensen te werk. Het aantal bedrijven zonder personeel groeide het sterkst sinds 2005 (+22%). Het aantal bedrijven met 5 tot 9 mensen en 20 tot 49 mensen in dienst groeide met respectievelijk 9% en 8%. Het aantal bedrijven met 10 tot 19 personeelsleden daalde met 2% tot 3.310 bedrijven in 2014.

Tabel 11: Evolutie KMOs in Walloni volgens personeelsleden, 2005-2014

Personeelsleden 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014Geen 210.563 215.338 220.217 222.530 223.576 224.957 227.936 235.000 249.931 256.0871 tot 4 21.939 22.501 22.789 23.145 23.540 23.792 22.397 22.059 23.801 22.0405 tot 9 5.626 5.840 6.002 6.110 6.210 6.200 6.132 6.068 6.360 6.10510 tot 19 3.366 3.352 3.489 3.525 3.506 3.498 3.452 3.398 3.502 3.31020 tot 49 2.118 2.230 2.300 2.373 2.340 2.372 2.363 2.393 2.406 2.279Totaal 243.612 249.261 254.797 257.683 259.172 260.819 262.280 268.918 286.000 289.821


3. Financile ratios van de Brusselse ondernemingen

Om de financieel-economische toestand van de Belgische KMO-ondernemingen in beeld te brengen analyseren we verschillende ratios gebaseerd op gegevens uit de jaarrekeningen van deze ondernemingen. De financile gegevens slaan enkel op vennootschappen en dus niet op eenmanszaken. We bekijken de productiviteit (bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten), de nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen, de solvabili-teit, de graad van financile onafhankelijkheid, de dekking van het vreemd vermogen door de cashflow en de liquiditeit. Tevens maken we gebruik van de eerder besproken FiTo-meter, die een goede indicator is voor de globale financile gezondheid van een onderneming of een groep van ondernemingen. We geven voor de verschillende ratios en de FiTo-meter telkens het cijfer voor Belgi en de drie regios. De verkregen ratios worden telkens weergegeven op basis van hun mediaanwaarden in plaats van gemiddelde waarden om zo de centrale tendens te kunnen weergeven zonder dat er vertekening optreedt, veroorzaakt door mogelijke uitzonderlijke en individuele extreme waarden. Het detail van de sectorgegevens voor zowel Belgi als de drie regios zijn opgenomen in bijlage.

3.1 Productiviteit: bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten

De ratio bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten geeft weer in welke mate de bruto toegevoegde waarde de personeelskosten overtreft en is een maatstaf voor de productiviteit van een onderneming. Als de ratio kleiner is dan 100% betekent dit dat de toege-voegde waarde niet toereikend is om de gemaakte personeelskosten te kunnen dekken.

Grafiek 4 geeft de evolutie weer van de mediaanwaarde van de bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten van de KMOs in Belgi per regio van 2005 tot en met 2014. In 2014 is de Belgische mediaanwaarde gelijk aan 163,6%. In Vlaanderen is de productiviteit het hoogst met een niveau van 169%, alhoewel dit ook het op een na laagste niveau is van de voorbije tien jaar. Brussel haalt een productiviteit van 144,9%. Dit is het op twee na laagste niveau van de voorbij tien jaar. Walloni haalt een niveau van 160,1%.

Alle regios kennen een gelijkaardige evolutie van het productiviteitsniveau gedurende het voorbije decennium. Van 2005 tot 2007 stijgt de productiviteit onafgebroken in alle regios. In 2008 en 2009 zien we een daling van het cijfer om dan in 2010 opnieuw te stijgen. In 2011 blijft de productiviteit op een gelijkaardig niveau als dat van 2010 om daarna opnieuw af te zwakken tot 2013. Vanaf dan is er in alle regios een lichte stijging te zien in de het productiviteitsniveau.


Grafiek 4: Evolutie bruto toegevoegde waarde/personeelskosten (%)

van de KMOs in Belgi per regio, 2005-2014 (mediaan)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Vlaanderen 174,8% 176,0% 179,5% 175,1% 170,2% 174,7% 175,0%Brussel 147,8% 150,0% 151,9% 147,4% 143,3% 147,6% 147,0%Walloni 166,1% 165,8% 168,3% 162,9% 162,2% 165,2% 164,3%Federaal 169,0% 170,0% 173,1% 168,1% 164,7% 168,8% 168,6%

2012170,4%144,2%159,0%164,4%

2013167,9%143,6%157,6%162,0%

2014169,0%144,9%160,1%163,6%

140%

145%

150%

155%

160%

165%

170%

175%

180%

185%

3.2 Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen

De nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen geeft weer hoeveel rendement een onderneming genereert in verhouding tot het ingezette eigen vermogen. Het is een graadmeter die het rendement van de genvesteerde middelen meet. Hoe hoger de nettorendabiliteit, hoe meer de genvesteerde middelen opbrengen. De nettorendabiliteit van een bedrijf wordt best vergeleken met andere bedrijven in eenzelfde sector aangezien deze sterk kunnen verschillen omwille van de aard van de sector.

In Belgi bedraagt de nettorendabiliteit van het eigen vermogen 8,6% in 2014. In 2007 werd het hoogste niveau gemeten met 9,5%. In Vlaanderen kent de nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen een stijging van 8,2% in 2005 tot 9,7% in 2007. In 2008 en 2009 daalt de nettorendabiliteit dan om vanaf 2010 opnieuw tot op een hoger niveau te komen. In 2014 bedraagt de nettorendabiliteit van de KMOs in Vlaanderen 8,7%. Een gelijkaardige evolutie zien we in de andere regios. Opvallend is wel dat Walloni sinds 2009 een hoger rendabiliteitcijfer neerzet in vergelijking met Vlaanderen. Vanaf 2012 wordt het verschil weliswaar kleiner. Dan haalt Walloni een rendabiliteitcijfer dat nog iets hoger of gelijk is met Vlaanderen. We zien ook dat Brussel te kampen heeft met een structureel lagere nettorendabiliteit in vergelijking met Vlaanderen en Walloni. De kloof neemt wel af. Waar in 2005 het verschil met Vlaanderen en Walloni nog bijna 2 procentpunten bedraagt, daalt deze tot ongeveer 1 procentpunt in 2014.


Grafiek 5: Evolutie nettorendabiliteit van het eigen vermogen na

belastingen van KMOs in Belgi per regio, 2005-2014 (mediaan)


20128,9%7,9%9,0%8,8%

20138,7%7,4%8,7%8,6%

20148,7%7,8%8,9%8,6%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

11%

3.3 Solvabiliteit

De solvabiliteit geeft het vermogen van een onderneming weer om zowel kortlopende als lang-lopende schulden af te lossen via het eigen vermogen. Het is met andere woorden de omvang van de buffer (eigen vermogen) in het totaal van de passiva. Hoe groter de buffer hoe meer een onderneming solvabel is en zal kunnen voldoen aan het aflossen van zowel kort- als lang-lopende schulden. De solvabiliteitsgraad kan het best vergeleken worden tussen bedrijven in eenzelfde sector gezien tussen verschillende sectoren grote verschillen kunnen optreden. Wat geldt als een goed solvabiliteitscijfer in een sector kan voor een andere sector gelden als een slecht solvabiliteitscijfer en omgekeerd.

De solvabiliteitscijfers kennen zowel voor Belgi als de verschillende gewesten een dalende tendens. In 2014 bedraagt de mediaanwaarde voor een Belgische KMO 65,3%. In Vlaanderen daalt het cijfer van 67,9% in 2005 tot 63,5% in 2014. In 2010 en 2011 is er een beperkte stijging, maar in 2012 daalt het cijfer sterk tot een niveau van 64,8%. In 2013 herneemt het cijfer dan lichtjes, maar 2014 laat opnieuw een daling optekenen. Brussel haalt een solvabiliteitscijfer van 68,8% in 2014. Walloni haalt een cijfer van 68% in 2014.


Grafiek 6: Evolutie schuldgraad van KMOs in Belgi per regio, 2005-2014 (mediaan)


201264,8%69,4%69,2%66,4%

201365,4%70,3%70,1%67,1%

201463,5%68,8%68,0%65,3%

58%

60%

62%

64%

66%

68%

70%

72%

74%

3.4 Graad van financile onafhankelijkheid

De algemene graad van financile onafhankelijkheid geeft een aanduiding van de mate waarin een onderneming zich meer met eigen vermogen - en dus minder met vreemd vermogen - financiert. Een hoge graad van financile onafhankelijkheid wijst op een lage schuldgraad en omgekeerd. Hoe lager de financile onafhankelijkheid, hoe meer schulden, hoe meer vaste betalingsverplichtingen omwille van schuldaflossingen, hoe meer interesten betaald moeten worden en dus hoe groter het financile risico dat deze verplichtingen niet kunnen nagekomen worden.

De KMOs in Belgi kennen een onafgebroken stijging van de graad van financile onafhanke-lijkheid gedurende de periode 2005 tot 2014. De graad van financile onafhankelijkheid stijgt er van 31,1% tot 35,2% in 2014. In 2010, 2011 en 2013 is er telkens en daling te zien van de graad van financile onafhankelijkheid, maar gedurende de volledige periode is er een duidelijke stijging. We zien in de verschillende gewesten een gelijkaardige evolutie. In Vlaanderen bedraagt de graad van financile onafhankelijkheid 36,9% in 2014. In Brussel en Walloni is dit structureel lager met een niveau van respectievelijk 31,9% en 32,4%.


Grafiek 7: Evolutie graad financile onafhankelijkheid (%) van de KMOs

in Belgi per regio, 2005-2014 (mediaan)


201235,6%31,5%31,2%34,1%

201335,1%30,6%30,3%33,3%

201436,9%31,9%32,4%35,2%

20%

22%

24%

26%

28%

30%

32%

34%

36%

38%

3.5 Dekking vreemd vermogen door cashflow

De dekking van het vreemd vermogen door de cashflow geeft weer in welke mate de cashflow van een bepaald jaar het totaal van het vreemd vermogen dekt. De dekking van het vreemd vermogen door de cashflow meet op die manier de schuldaflossingscapaciteit van een onderneming.

De dekking van het vreemd vermogen van een Belgische KMO stijgt opnieuw nadat de ratio in 2013 een kleine daling liet optekenen. De ratio haalt vandaag een niveau van 14,9%. In Vlaanderen stijgt de dekking van het vreemd vermogen door de cashflow van 14,2% in 2005 tot 15,7% in 2014. In Brussel ligt de dekkingsgraad van de KMOs met 10,6% beduidend lager in vergelijking met Vlaanderen en Walloni. De trend is wel gelijkaardig aan de andere regios. Een KMO in Walloni heeft een dekking van het vreemd vermogen door de cashflow van 15%.


Grafiek 8: Evolutie dekking vreemd vermogen door de cashflow (%) van KMOs

in Belgi per regio, 2005-2014 (mediaan)


201215,8%10,9%14,8%15,0%

201314,9%10,0%13,9%14,0%

201415,7%10,6%15,0%14,9%

5%

7%

9%

11%

13%

15%

17%

3.6 Liquiditeit

De liquiditeit van een onderneming geeft weer in welke mate een onderneming in staat is om haar schulden op korte termijn te betalen. Een cijfer groter dan 1 betekent dat de onderneming liquide is, een cijfer kleiner dan 1 betekent dat de onderneming niet liquide is en dus problemen kan ervaren indien de schulden afgelost moeten worden op korte termijn.

Grafiek 9 geeft de mediaanwaarde weer van de liquiditeitsevolutie in Belgi. Uit de grafiek blijkt dat Vlaamse KMOs over een betere liquiditeitspositie beschikken in vergelijking met hun Waalse of Brusselse collegas. In Vlaanderen is een toename van de liquiditeitspositie van KMOs te zien tussen 2005 en 2009 van 1,27 tot 1,32. In 2010 en 2011 valt de liquiditeit in Vlaanderen iets terug tot 1,29. Daarna is de trend duidelijk stijgend hoewel er in 2013 opnieuw een lichte terugval is van de liquiditeit. In Walloni bedraagt het liquiditeitscijfer van de KMOs 1,25. Brussel zit nagenoeg op hetzelfde niveau met een cijfer van 1,24. Walloni en Brussel kennen een structureel lagere liquiditeitspositie in vergelijking met Vlaanderen.


Grafiek 9: Evolutie liquiditeit van KMOs in Belgi per regio, 2005-2014 (mediaan)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Vlaanderen 1,27 1,30 1,31 1,32 1,32 1,30 1,29Brussel 1,17 1,19 1,20 1,20 1,20 1,20 1,22Walloni 1,22 1,23 1,24 1,24 1,24 1,22 1,22Federaal 1,24 1,26 1,28 1,28 1,28 1,27 1,26

20121,341,251,251,30

20131,321,231,221,28

20141,361,241,251,32

1,05

1,10

1,15

1,20

1,25

1,30

1,35

1,40

3.7 FiTo-meter

De FiTo-meter is een tool die 8 ratios herleidt tot 1 cijfer. Deze 8 ratios zijn: de bruto toege-voegde waarde in verhouding tot de personeelskosten, de nettorendabiliteit van de bedrijfsactiva voor belastingen, de nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen, de graad van zelffinanciering, de graad van financile onafhankelijkheid, de korte termijn financile schuld-graad, de dekking van het vreemd vermogen door de cashflow en tot slot de nettokasratio. De FiTo-meter is de samenvatting van deze verschillende ratios. Zij wordt berekend als het rekenkundig gemiddelde van de logit-getransformeerde ratios.

De mediaanwaarde van de FiTo-meter voor Belgi en de drie gewesten stijgt ieder jaar gedurende de periode 2005-2014. Enkel in 2008, 2009 en 2013 daalt de score voor de drie gewesten. In Walloni daalt de FiTo-meter ook in 2012. In 2014 haalt de FiTo-meter in Vlaanderen een mediaanwaarde van 0,5804. In Brussel haalt de FiTo-meter een waarde van 0,566 in 2014. In Walloni is dit 0,5757. Vlaanderen presteert structureel beter dan Walloni en Brussel. Brussel presteert dan weer beduidend minder goed in vergelijking met de twee andere gewesten.

4 De logittransformatie wordt toegepast om vergelijkbare waarden tussen 0 en 1 te bekomen en op die manier een benchmark te kunnen uitvoeren.


Grafiek 10: Evolutie mediaanwaarde FiTo-meter van KMOs in Belgi per regio, 2005-2014

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Vlaanderen 0,5741 0,5756 0,5775 0,5766 0,5753 0,5768 0,5768Brussel 0,5589 0,5610 0,5621 0,5601 0,5585 0,5617 0,5617Walloni 0,5693 0,5709 0,5723 0,5708 0,5705 0,5722 0,5722Federaal 0,5710 0,5726 0,5742 0,5731 0,5721 0,5738 0,5738

20120,58030,56620,57490,5774

20130,57840,56330,57300,5753

20140,58040,56600,57570,5775

0,545

0,550

0,555

0,560

0,565

0,570

0,575

0,580

0,585


4. Andere financieel-economische gegevens van de KMOs

Naast de verschillende financile ratios die in het vorige hoofdstuk nader werden bekeken, analyseren we in dit hoofdstuk een aantal andere parameters die eveneens belangrijk zijn voor de algemene gezondheid van de Vlaamse KMOs. We gaan met name dieper in op het aantal dagen leverancierskrediet, het aantal dagen klantenkrediet, de investeringen in materile vaste activa, het bedrijfsresultaat, het aandeel verlieslatende bedrijven en het eigen vermogen.

4.1 Aantal dagen leverancierskrediet

Het aantal dagen leverancierskrediet geeft weer hoeveel dagen een bedrijf kan wachten vooraleer het de rekeningen dient te vereffenen bij de leveranciers. Het is eigenlijk een vorm van kortlopend vreemd vermogen waarbij de leverancier krediet verleent aan een bedrijf.

Het aantal dagen leverancierskrediet van de KMOs in Belgi kent een dalend verloop tot 2012, daarna is er een stijging te zien in alle regios. Het aantal dagen leverancierskrediet zakt voor Belgische KMOs met 4 dagen, van 45 dagen in 2005 tot 41 dagen in 2014. In Brussel en Walloni zakt het aantal dagen leverancierskrediet over de ganse periode met respectievelijk 6 en 8 dagen. In Brussel daalt het aantal dagen leverancierskrediet tot 44 dagen. In Walloni daalt het aantal dagen tot 36. In Vlaanderen is er een daling met 2 dagen tot 43 dagen in 2014. In 2012 was het leverancierskrediet in Vlaanderen het laagst met 37 dagen.

Grafiek 11: Evolutie mediaanwaarde aantal dagen leverancierskrediet

van KMOs in Belgi per regio, 2005-2014

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Vlaanderen 45 45 43 41 41 42 39Brussel 50 51 50 48 47 48 45Walloni 44 44 42 40 39 39 38Federaal 45 46 44 42 42 42 40

201237423638

201342453841

201443443641

30

35

40

45

50

55


4.2 Aantal dagen klantenkrediet

Het aantal dagen klantenkrediet geeft weer hoeveel dagen een klant kan wachten vooraleer zijn of haar rekeningen te betalen en is met andere woorden een vorm van kredietverlening aan de klant van het bedrijf.

Het aantal dagen klantenkrediet kent een dalend verloop voornamelijk in Brussel en Walloni. Ook in Vlaanderen is er een daling over de periode 2005-2014, maar er is wel een stijging op te merken sinds 2012. In 2005 bedraagt het aantal dagen klantenkrediet in Belgi 49 dagen, terwijl dit in 2012 gezakt is tot 45 dagen. Vlaanderen komt uit op 48 dagen klantenkrediet in 2014. Voor Brussel is dit 45 dagen en voor Walloni 42 dagen.

Grafiek 12: Evolutie mediaanwaarde aantal dagen klantenkrediet van KMOs in Belgi per regio, 2005-2014

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Vlaanderen 50 51 49 47 48 50 47Brussel 50 51 50 49 49 50 49Walloni 47 47 46 44 45 45 43Federaal 49 50 48 46 47 48 46

201246454345

201348464447

201448454246

30

35

40

45

50

55

4.3 Investeringen in materile vaste activa

De investeringen in materile vaste activa zijn een graadmeter voor de financile gezondheid van het bedrijf en het vertrouwen van de onderneming naar de toekomst. Enkel financieel gezonde bedrijven zijn in staat om substantile investeringen door te voeren.

De bedrijfsinvesteringen in KMOs kennen een volatiel verloop en geven aan dat bedrijven werken met investeringscyclussen. Vlaanderen laat in 2011 het hoogste niveau optekenen met 128,7%. Brussel zit in 2005 op een zeer hoog niveau en kan dat in de 10 volgende jaren nooit meer evenaren. In Walloni wordt een uitzonderlijk hoog niveau gehaald in 2013 met 195,5%.


Grafiek 13: Evolutie totaal volume KMO-investeringen in materile

vaste activa in Belgi per regio (basis 2005 = 100), 2005-2014


2012122,9%38,7%

118,1%83,7%

2013116,2%45,0%

195,5%92,5%

2014115,5%70,8%

136,1%97,3%

0%

50%

100%

150%

200%

250%

Naast de eigenlijke evolutie van de investeringsvolumes dienen we op te merken dat het ge-middelde aandeel van de gewesten in het totaal Belgisch investeringsvolume onderling sterk verschilt. Brussel haalt tijdens de periode 2005-2014 een gemiddeld aandeel van 28% van de investeringen. Voor Vlaanderen is dit 55% en voor Walloni 16%.

Tabel 12: Evolutie aandeel van het totaal investeringsvolume in materile vaste activa

van KMOs in Belgi per regio, 2005-2014

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 GemiddeldeVlaanderen 43% 58% 57% 48% 60% 60% 62% 63% 54% 51% 55 %Brussel 46% 25% 27% 38% 23% 23% 23% 21% 22% 33% 28 %Walloni 11% 17% 16% 14% 18% 17% 15% 16% 24% 16% 16 %Federaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%


4.4 Bedrijfsresultaat en aandeel verlieslatende bedrijven

Het bedrijfsresultaat is het verschil tussen de opbrengsten en de kosten van een onderneming en is een significante graadmeter voor de financile gezondheid van een onderneming.

De evolutie van het totaal volume van de bedrijfsresultaten van de KMOs evolueert algemeen positief over de periode 2005-2014. Opvallend is de structurele achteruitgang van de resultaten in Brussel en de piek van de resultaten in Vlaanderen in 2011. Voor Belgi komt het totaal volume aan bedrijfsresultaten neer op 113% ten opzichte van het basisjaar 2005. In Vlaanderen is dit 141%, Walloni 149% en in Brussel is er dus een sterke daling tot 33%.

Grafiek 14: Evolutie totaal volume KMO-bedrijfsresultaten in Belgi per regio (basis 2005 = 100), 2005-2014


2012135,6%45,9%

137,4%111,9%

2013135,1%41,4%

142,6%111,1%

2014140,8%33,1%

148,8%113,1%

0%

50%

100%

150%

200%

250%

De horeca telt het hoogste aandeel verlieslatende bedrijven in Belgi en de verschillende regios. Ruim vier op tien van de Belgische horecazaken zijn verlieslatend. In Vlaanderen is de situatie iets beter met 39% van de horecazaken die verlieslatend zijn. In Brussel is bijna de helft van de horecazaken verlieslatend, in Walloni gaat het om 47%. Op de tweede plaats komt de detail-handel met 38% verlieslatende bedrijven in Belgi. Bij de overige sectoren noteren we ongeveer een derde van de bedrijven in een verlieslatende situatie. Als we de cijfers vergelijken tussen de verschillende regios zien we dat Vlaanderen telkens minder verlieslatende bedrijven per sector telt in vergelijking met het aandeel verlieslatende bedrijven in Brussel en Walloni. Brussel heeft het hoogste aandeel verlieslatende bedrijven in de diverse sectoren.


Tabel 13: Aandeel van verlieslatende bedrijven volgens regio en sector, 2014

Federaal Vlaanderen Brussel WalloniHoreca 43% 39% 49% 47%Detailhandel 38% 35% 43% 40%Automobiel 34% 31% 45% 38%Diensten 33% 31% 39% 37%Groothandel 32% 30% 41% 35%Industrie 32% 30% 40% 34%Bouw 31% 29% 34% 35%Transport 30% 28% 37% 33%Vrije beroepen 19% 17% 23% 20%

4.5 Eigen vermogen

Het eigen vermogen geeft de eigen financile basis van de onderneming weer. Het eigen vermogen neemt toe wanneer de onderneming opbrengsten genereert, maar neemt af in geval van een negatief resultaat of uitkering van dividenden.

In Belgi kunnen we voor alle regios een algemeen stijgende trend van de mediaanwaarde van het eigen vermogen van KMOs vaststellen tot 2008. In 2009 en 2010 zakt de mediaanwaarde van het eigen vermogen van de KMOs lichtjes om vanaf 2011 opnieuw te stijgen tot een niveau van 68.876 euro in 2014. In Vlaanderen bedraagt de mediaanwaarde van het eigen vermogen van de KMOs 84.202 euro, of een toename van 28% ten opzichte van 2005. In Brussel is de mediaanwaarde van het eigen vermogen gelijk aan 37.444 euro, of een stijging met 9% ten opzichte van 2005. In Walloni is de mediaanwaarde 54.092 euro of een stijging met 24% op een periode van 10 jaar.

Grafiek 15: Evolutie mediaanwaarde eigen vermogen van de KMOs in Belgi per regio, 2005-2014

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Vlaanderen 65.702 68.950 71.434 72.420 71.934 71.984 72.775Brussel 34.432 35.601 36.147 35.665 34.447 34.455 35.800Walloni 45.054 46.606 48.370 48.099 48.123 48.091 48.091Federaal 55.681 58.104 59.993 60.309 59.768 59.703 60.970

201277.65335.80049.26660.970

201378.00536.00550.71764.217

201484.20237.44454.09268.876

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

90.000


5. Multiscore van de KMO

De multiscore geeft een indicatie van de kans op faling en het perspectief op groeipotentieel van een KMO (vennootschappen en eenmanszaken). We onderscheiden hierbij drie risicoklassen. De eerste klasse heeft een verhoogd risico op faillissement en een beperkt groeipotentieel (score tussen 0 en 19), de tweede klasse heeft een matig risico op faling en een matig groeipotentieel (score tussen 20 en 49) en de derde klasse heeft weinig risico op een faillissement en een ruim groeipotentieel (score tussen 50 en 100). We geven hieronder de multiscore weer voor Belgi in 2014 en de evolutie voor de gewesten van 2005 tot en met 2014.

Als we het overzicht maken van het aandeel KMOs binnen een bepaald risicoprofiel, zien we dat 13,3% van de KMOs in Belgi een groot risico op faling en een beperkt groeipotentieel hebben. In Vlaanderen zit 12% van de KMOs in de groep met een hoog risicoprofiel. In Walloni is dit 13,3%. In Brussel ligt het cijfer voor 2014 beduidend hoger met 23,9%.

Wanneer we de groep van bedrijven bekijken die binnen de groep met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel vallen, zien we dat 71,2% van de Vlaamse KMOs hieronder vallen. In Brussel is dit een stuk lager met een cijfer van 57,9%, in Walloni is dit 72%.

Tabel 14: Aandeel KMOs volgens risicoprofiel in Belgi per regio

0 1-9 10-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 80-89 90-100Vlaanderen 7,1% 2,7% 2,2% 5,9% 3,8% 4,8% 26,1% 13,0% 26,2% 7,4% 0,9%Brussel 16,2% 4,2% 3,5% 7,8% 4,2% 4,7% 28,1% 10,1% 17,5% 3,2% 0,5%Walloni 8,4% 2,8% 2,1% 4,6% 3,3% 4,0% 29,9% 11,3% 29,1% 4,1% 0,4%Federaal 8,3% 2,8% 2,2% 5,5% 3,6% 4,4% 28,3% 12,4% 26,3% 5,7% 0,6%

In Vlaanderen bevindt 73,6% van de KMOs zich in de categorie met weinig risico op een fail-lissement en een ruim groeipotentieel. Het aandeel van de bedrijven binnen deze categorie is doorheen de jaren lichtjes gestegen van 70,3% in 2005 tot 73,6% in 2014. Het aandeel van de groep bedrijven met een matig risico op faillissement en een matig groeipotentieel bedraagt in 2014 14,5%. Dat is het hoogste cijfer van de voorbije 10 jaar. De groep bedrijven met een verhoogd risico op faillissement en een beperkt groeipotentieel heeft een aandeel van 12% in 2014. Dit is het laagste cijfer van de voorbije 10 jaar. In 2005 zat nog 17,4% van de KMOs binnen deze groep.


Grafiek 16: Evolutie multiscore van de KMOs in Vlaanderen, 2005-2014

Gezond

Gemiddeld

Gevaar

0

20

40

60

80

100

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

In Brussel ligt het aandeel bedrijven met een laag risico op een faillissement en een ruim groei-potentieel een pak lager in vergelijking met Vlaanderen en Walloni. 59,4% van de Brusselse bedrijven hebben weinig kans op een faillissement en een ruim groeipotentieel, ten opzichte van bijna 75% in Vlaanderen en Walloni. Het aandeel bedrijven met een groot risico op faillissement en een beperkt groeipotentieel is daarentegen een pak hoger met een aandeel van 24% in 2014. In 2005 was het cijfer wel nog een pak hoger met 30%.

Grafiek 17: Evolutie multiscore van de KMOs in Brussel, 2005-2014

Gezond

Gemiddeld

Gevaar

0

20

40

60

80

100

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014


In Walloni bedraagt het aandeel bedrijven met weinig risico op een faillissement en een ruim groeipotentieel 74,8% in 2014. Dit is het hoogste cijfer over de voorbije 10 jaar. Het laagste cijfer werd genoteerd in 2005 toen deze categorie een aandeel haalde van 69,1%. In 2014 behoort 11,9% van de KMOs tot de groep van bedrijven met een matig risico op faillissement en een matig groeipotentieel. 13,3% van de bedrijven zit in de categorie met een verhoogd risico op faillissement en een beperkt groeipotentieel. Dit is het laagste cijfer van de voorbije 10 jaar. In 2005 bedroeg het aandeel van KMOs met een verhoogd risico nog 19,6%.

Grafiek 18: Evolutie multiscore van de KMOs in Walloni, 2005-2014

Gezond

Gemiddeld

Gevaar

0

20

40

60

80

100

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014


6. Conclusie

Deze zevende editie van het KMO-Rapport geeft een overzicht van de financieel-economische gezondheid van de KMOs van 2005 tot 2014 en dit voor Belgi, Vlaanderen, Brussel en Walloni. We baseren ons hiervoor op drie pijlers, namelijk financile ratios en de eraan gekoppelde FiTo-score, andere financieel-economische gegevens en de multiscore. De eerste twee zijn gebaseerd op de jaarrekeningen van ondernemingen, de multiscore is gebaseerd op diverse indicatoren en geldt voor de volledige KMO-populatie.

In 2014 waren in Belgi in totaal ruim 1 miljoen KMOs actief, waarvan 531.162 KMO-vennootschappen en 517.514 eenmanszaken. Vlaanderen telt 591.132 KMOs, Brussel 120.550 en Walloni 289.821. In 2014 is bijna de helft van de KMOs in Belgi jonger dan 10 jaar. De een-manszaak is met voorsprong de belangrijkste juridische vorm in alle gewesten. In Vlaanderen daalt het aandeel van de eenmanszaken wel over de periode 2005-2014, terwijl deze in de andere gewesten op een gelijkaardig niveau blijf. De BVBA is de belangrijkste vennootschaps-vorm onder de KMOs en wint aan belang in Vlaanderen en Walloni.

6.1 Financile ratios van de KMO-vennootschappen (FiTo-meter)

De verschillende financile indicatoren geven voor 2014 een positief beeld. De productiviteit, solvabiliteit, graad van financile onafhankelijkheid, dekking van het vreemd vermogen door de cash flow, liquiditeit en FiTo-score evolueren positief. Geen enkele van de indicatoren laat een negatieve evolutie optekenen. Enkel de nettorendabiliteit blijft op hetzelfde niveau als het voorgaande jaar.

De productiviteit van de KMO-vennootschappen wordt gemeten aan de hand van de toege-voegde waarde in verhouding tot de personeelskosten. In 2014 stijgt de productiviteit in alle regios licht ten opzichte van 2013, maar dat was voor alle regios het laagste niveau van de voorbije tien jaar. De mediaanwaarde van de productiviteit komt uit op een niveau van 169% in Vlaanderen. In Brussel en Walloni komt het cijfer uit op respectievelijk 145% en 160%. Voor Belgi ligt het cijfer op 163%, het op een na laagste cijfer van de voorbije 10 jaar.

De nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen, een waardemeter voor het rendement van de genvesteerde middelen, blijft in Vlaanderen en Walloni op hetzelfde niveau als in 2013. Brussel kent een lichte verbetering met 0,4 procentpunt. De nettorendabiliteit blijft in alle regios onder het niveau van 2007 zitten. Toen werd in Belgi een algemeen rendabiliteitsni-veau gehaald van 9,5% ten opzichte van 8,6% in 2014.


De solvabiliteit geeft weer welke de capaciteiten van een onderneming zijn om de korte- en langlopende schulden te kunnen aflossen. De indicator kent een algemeen dalende tendens over de periode 2005-2014. De mediaanwaarde van het solvabiliteitscijfer komt voor Vlaanderen op een niveau van 63,5%. In Brussel en Walloni is dit cijfer respectievelijk 68,8% en 68%. Het is voor alle gewesten het laagste niveau sinds 2005.

De graad van financile onafhankelijkheid geeft weer in welke mate een onderneming zich meer met eigen vermogen - en dus minder met vreemd vermogen - financiert. Het cijfer stijgt van 2005 tot 2009. In 2010 en 2011 daalt het cijfer licht, om vanaf 2012 beduidend toe te nemen. In Vlaanderen bedraagt de mediaanwaarde in 2014 36,9%. In Brussel is dit 31,9% en in Walloni is dit 32,4%. Het is voor alle gewesten het hoogste cijfer over de periode 2005-2014.

De dekkingsgraad van het vreemd vermogen door de cashflow is een maat voor de schuld-aflossingscapaciteit van een KMO-vennootschap. In Vlaanderen bedraagt de dekkingsgraad van het vreemd vermogen door de cashflow 15,7%. In Brussel is dit 10,6% en in Walloni 15%. In 2009 werd het dieptepunt genoteerd, daarna is de dekkingsgraad van het vreemd vermogen blijven stijgen met uitzondering van 2013.

De liquiditeit geeft weer in welke mate een onderneming in staat is om haar schulden op korte termijn terug te betalen. De liquiditeitspositie van de KMO-vennootschappen kent een positieve evolutie tot 2007. In 2008 en 2009 is een stabilisering van het cijfer op te merken om in 2010 en 2011 licht te dalen. Vanaf 2012 stijgt de liquiditeitspositie van de ondernemingen. In 2014 bedraagt het liquiditeitscijfer voor Vlaanderen 1,36, voor Brussel 1,24 en voor Walloni 1,25.

Door een logittransformatie toe te passen op 8 verschillende financile ratios kunnen we de FiTo-meter samenstellen, die de verschillende parameters in 1 cijfer integreert. De mediaan-waarde van de FiTo-meter stijgt van 2002 tot 2007. Daarna daalt de FiTo-meter twee jaar op rij om de daaropvolgende jaren opnieuw te stijgen tot boven het pre-crisisniveau van 2007. Vlaanderen haalt in 2014 een FiTo-score van 0,5804. Voor Brussel en Walloni bedraagt de FiTo-score respectievelijk 0,5660 en 0,5757.


6.2 Andere financieel-economische gegevens

Naast de parameters voor de FiTo-score gingen we eveneens de evolutie na van een aantal andere financieel-economische gegevens. De eerste parameter is het aantal dagen leveran-cierskrediet. De mediaanwaarde van deze parameter kent een dalend verloop in alle regios. In Vlaanderen daalt het aantal dagen leverancierskrediet van 45 dagen in 2005 tot nog 43 dagen in 2014. In Walloni is het aantal dagen leverancierskrediet nog iets lager met 36 dagen ten opzichte van 44 in 2005. In Brussel daalt het aantal dagen van 50 in 2005 tot 44 in 2014.

Een tweede parameter is het aantal dagen klantenkrediet. Deze parameter kent een globaal licht dalend verloop in alle gewesten. In Vlaanderen zakt de mediaanwaarde van het aantal dagen klantenkrediet van 50 dagen in 2005 tot 48 dagen in 2014. Ook in Brussel en Walloni daalt het aantal dagen klantenkrediet tot 45 dagen en 42 dagen in 2014.

De investeringen van de KMO-vennootschappen in materile vaste activa kennen een volatiel verloop en geven aan dat bedrijven werken met investeringscyclussen. We stellen vast dat het gemiddelde aandeel van Vlaanderen in het totaal Belgisch investeringsvolume 55% bedraagt. Brussel haalt gemiddeld 28% en Walloni 16%. Het investeringsniveau in Vlaanderen haalt in 2014 een niveau van 115,5% ten opzichte van het basisjaar 2005. In Brussel en Walloni is dit 70,8% en 136,1%.

Het totaal volume van de bedrijfsresultaten van de KMOs evolueert algemeen positief gedurende de periode 2005-2014. Voor Belgi komt het totaal volume aan bedrijfsresultaten neer op 113% ten opzichte van het basisjaar 2005. In Vlaanderen is dit 141%, Walloni 149% en in Brussel is er een sterke daling tot 33%.

Het eigen vermogen van de KMO-vennootschappen kent een algemeen stijgende trend tot 2008. In de daaropvolgende 2 jaar zakt de mediaanwaarde van het eigen vermogen licht om vanaf 2011 opnieuw te stijgen. De mediaanwaarde van het eigen vermogen loopt in Vlaanderen in 2014 op tot 84.202 euro. In Brussel is dit 37.444 euro en in Walloni 54.092 euro.


6.3 Multiscore van de KMOs

De multiscore geeft een indicatie van de kans op faling en het groeipotentieel van een KMO. Uit de analyse bleek dat 13,3% van de KMOs in Belgi een groot risico op faling hebben en een beperkt groeipotentieel. In Vlaanderen zit 12% van de KMOs in de groep met een hoog risicoprofiel. Het is het laagste cijfer van de voorbije 10 jaar. In 2005 zat nog 17,4% van de KMOs binnen deze groep. In Walloni valt 13,3% van de KMOs binnen de groep met een verhoogd risico op faillissement en beperkt groeipotentieel. Dit is eveneens het laagste cijfer van de voorbije 10 jaar. In 2005 bedroeg het aandeel van KMOs met een verhoogd risico nog 19,6%. In Brussel is het aandeel van de bedrijven met een verhoogd risico veel hoger in vergelijking met de andere gewesten. Het cijfer voor Brussel bedraagt in 2014 24%.

Wanneer we de groep van bedrijven bekijken die binnen de groep met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel vallen, zien we dat 71,2% van de Vlaamse KMOs hieronder vallen. In Brussel is dit een stuk lager met een cijfer van 57,9%. Walloni scoort een gelijkaardig cijfer als in Vlaanderen met een aandeel van 72%.


Lijst van afkortingen

BTW Belasting op de Toegevoegde Waarde

BVBA Besloten Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid

Div. Comm. en Cop. Venn. Diverse Commanditaire en Coperatieve Vennootschappen

EBVBA Eenpersoons Besloten Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid

FiTo Financile Toestand

KBO Kruispuntbank voor Ondernemingen

KMO Kleine en Middelgrote Onderneming

NV Naamloze Vennootschap

RSZ Rijksdienst voor de Sociale Zekerheid

VOF Vennootschap Onder Firma

VZW Vereniging Zonder Winstoogmerk


Lijst van tabellen en grafieken

Tabellen

y Tabel 1: Evolutie aantal KMOs volgens gewest en aandeel KMOs binnen totale bedrijvenpopulatie, 2005-2014

y Tabel 2: Evolutie aantal KMO-vennootschappen volgens gewest, 2005-2014 y Tabel 3: Evolutie aantal eenmanszaken volgens gewest, 2005-2014 y Tabel 4: Aandeel van de KMO-vennootschappen volgens leeftijdscategorie en gewest y Tabel 5: Aandeel van de eenmanszaken volgens leeftijdscategorie en gewest y Tabel 6: Evolutie KMOs in Vlaanderen volgens juridische vorm 2005-2014 y Tabel 7: Evolutie KMOs in Brussel volgens juridische vorm 2005-2014 y Tabel 8: Evolutie KMOs in Walloni volgens juridische vorm 2005-2014 y Tabel 9: Evolutie KMOs in Vlaanderen volgens personeelsleden 2005-2014 y Tabel 10: Evolutie KMOs in Brussel volgens personeelsleden 2005-2014 y Tabel 11: Evolutie KMOs in Walloni volgens personeelsleden 2005-2014 y Tabel 12: Evolutie aandeel van het totaal investeringsvolume in materile vaste activa van KMOs in Belgi per regio, 2005-2014

y Tabel 13: Aandeel van verlieslatende bedrijven volgens regio en sector in 2014 y Tabel 14: Aandeel KMOs volgens risicoprofiel in Belgi per regio, 2014

Grafieken

y Grafiek 1: Aandeel KMOs in Vlaanderen volgens sector 2014 y Grafiek 2: Aandeel KMOs in Brussel volgens sector 2014 y Grafiek 3: Aandeel KMOs in Walloni volgens sector 2014 y Grafiek 4: Evolutie bruto toegevoegde waarde / personeelskosten (%) van de KMOs in Belgi per regio, 2005-2014 (mediaan)

y Grafiek 5: Evolutie nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen van de KMOs in Belgi per regio, 2005-2014 (mediaan)

y Grafiek 6: Evolutie solvabiliteit van de KMOs in Belgi per regio, 2005-2014 (mediaan) y Grafiek 7: Evolutie graad financile onafhankelijkheid van de KMOs in Belgi per regio, 2005-2014 (mediaan)

y Grafiek 8: Evolutie dekking vreemd vermogen door cashflow van de KMOs in Belgi per regio, 2005-2014 (mediaan)

y Grafiek 9: Evolutie van de liquiditeit van de KMOs in Belgi per regio, 2005-2014 (mediaan)

y Grafiek 10: Evolutie van de FITO meter van de KMOs in Belgi per regio, 2005-2014 (mediaan)


y Grafiek 11: Evolutie mediaanwaarde aantal dagen leverancierskrediet van KMOs in Belgi per regio, 2005-2014

y Grafiek 12: Evolutie mediaanwaarde aantal dagen klantenkrediet van KMOs in Belgi per regio, 2005-2014

y Grafiek 13: Evolutie totaal volume KMO investeringen in materile vaste activa in Belgi per regio, 2005-2014 (basis 2005 = 100)

y Grafiek 14: Evolutie totaal volume bedrijfsresultaten in Belgi per regio, 2005-2014 (basis 2005 = 100)

y Grafiek 15: Evolutie mediaanwaarde eigen vermogen van de KMOs in Belgi per regio, 2005-2014 (basis 2005 = 100)

y Grafiek 16: Evolutie multiscore van de KMOs in Vlaanderen, 2005-2014 y Grafiek 17: Evolutie multiscore van de KMOs in Brussel, 2005-2014 y Grafiek 18: Evolutie multiscore van de KMOs in Walloni, 2005-2014


Bijlages

y Bijlage 1: Sectorindeling UNIZO y Bijlage 2: Overzicht aantal KMOs per sector en gewest y Bijlage 3: Financile ratios van de KMO ondernemingen per gewest y Bijlage 4: Provinciale fiches


UNIZO CODE SECTORALE INDELING NACEBELGROEPEN (NACE-4 indeling)

1 DIENSTEN

101 Financile diensten : banken, holdings 6411 - 6419 - 6420 - 6430 - 6491 - 6492 - 6499

102 Financile diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen 6511 - 6512 - 6520 - 6530 - 6611 - 6612 - 6619 - 6621 - 6622 - 6629 - 6630

103 Zakelijke diensten 7120-7211-7219-7220-7311-7312-7320-7410-7420-7430-7490-7711-7712-7721-7722-7729-7731-7732-7733-7734-7735-7739-7740-7810-7820-7830-7911-7912-7990-8010-8020-8030-8110-8121-8122-8129-8130-8211-8219-8220-8230-8291-8292-8299

104 Immobilin 6810-6820-6831-6832-7010-7021-7022

105 Communicatie 5811-5812-5813-5814-5819-5821-5829-5911-5912-5913-5914-5920-6010-6020

106 IT 6110-6120-6130-6190-6201-6202-6203-6209-6311-6312-6391-6399

107 Handelsbemiddeling 4611-4612-4613-4614-4615-4616-4617-4618-4619

108 Diensten aan personen 9411-9412-9420-9491-9492-9499-9511-9512-9521-9522-9523-9524-9525-9529-9601-9602-9603-9604-9609-9700-9810-9820

109 Menselijke gezondheidszorg 8610-86902

110 Maatschappelijke dienstverlening 8710-8720-8730-8790-8810-8891-8899

111 Kunst, amusement en recreatie 9001-9002-9003-9004-9101-9102-9103-9104-9200-9311-9312-9313-9319-9321-9329

2 BOUW

201 Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 4110-4120

202 Weg- en waterbouw 4211-4212-4213-4221-4222-4291-4299

203 Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 4311-4312-4313-4321-4322-4329-4331-4332-4333-4334-4339-4391-4399

3 INDUSTRIE

301 Industrie : agro 0111-0112-0113-0114-0115-0116-0119-0121-0122-0123-0124-0125-0126-0127-0128-0129-0130-0141-0142-0143-0144-0145-0146-0147-0149-0150-0161-0162-0163-0164-0170-0210-0220-0230-0240-0311-0312-0321-0322

302 Industrie : voedingsmiddelen 1011-1012-1013-1020-1031-1032-1039-1041-1042-1051-1052-1061-1062-1071-1072-1073-1081-1082-1083-1084-1085-1086-1089-1091-1092-1101-1102-1103-1104-1105-1106-1107-1200

303 Industrie : overige

2314-2319-2320-2331-2332-2341-2342-2343-2344-2349-2351-2352-2361-2362-2363-2364-2365-2369-2370-2391-2399-2410-2420-2431-2432-2433-2434-2441-2442-2443-2444-2445-2446-2451-2452-2453-2454-2511-2512-2521-2529-2530-2540-2550-2561-2562-2571-2572-2573-2591-2592-2593-2594-2599-2611-2612-2620-2630-2640-2651-2652-2660-2670-2680-2711-2712-2720-2731-2732-2733-2740-2751-2752-2790-2811-2812-2813-2814-2815-2821-2822-2823-2824-2825-2829-2830-2841-2849-2891-2892-2893-2894-2895-2896-2899-2910-2920-2931-2932-3011-3012-3020-3030-3040-3091-3092-3099-3101-3102-3103-3109-3211-3212-3213-3220-3230-3240-3250-3291-3299-3311-3312-3313-3314-3315-3316-3317-3319-3320-3511-3512-3513-3514-3521-3522-3523-3530-3600-3700-3811-3812-3821-3822-3831-3832-3900

304 Drukkerijen en grafische bedrijven 1811-1812-1813-1814-1820

BIJLAGE 1: Opdeling sectoren naar UNIZO activiteitsgroepen


UNIZO CODE SECTORALE INDELING NACEBELGROEPEN (NACE-4 indeling)

4 DETAILHANDEL

401 Detailhandel excl. automobielsector 4711-4719-4721-4722-4723-4724-4725-4726-4729-4730-4741-4742-4743-4751-4752-4753-4754-4759-4761-4762-4763-4764-4765-4771-4772-4774-4775-4776-4777-4778-4779-4781-4782-4789-4791-4799

5 HORECA

501 Verschaffen van accommodatie 5510-5520-5530-5590

502 Eet- en drinkgelegenheden 5610-5621-5629-5630

6 GROOTHANDEL

601 Groothandel excl. automobielsector 4621-4622-4623-4624-4631-4632-4633-4634-4635-4636-4637-4638-4639-4641-4642-4643-4644-4645-4646-4647-4648-4649-4651-4652-4661-4662-4663-4664-4665-4666-4669-4671-4672-4673-4674-4675-4676-4677-4690

7 AUTOMOBIEL

701 Automobielsector 4511-4519-4520-4531-4532-4540

8 TRANSPORT

801 Vervoer te land, te water en lucht 4910-4920-4931-4932-4939-4941-4942-4950-5010-5020-5030-5040-5110-5121-5122

802 Vervoer logistiek 5210-5221-5222-5223-5224-5229-5310-5320

9 VRIJE BEROEPEN

901 Medische beroepen 4773-7500-8621-8622-8623-8690

902 Juridische beroepen 6910

903 Economische beroepen 6920

904 Bouwtechnische beroepen 7111-7112

10 ANDERE/NIET GEKEND

1001 Andere 8411-8412-8413-8422-8423-8424-8425-8430-8510-8520-8531-8532-8541-8542-8551-8552-8553-8559-8560-9900

1002 Onbekend NACE code niet gekend


2005 2006 2007 2008 2009Sector VL BXL WAL VL BXL WAL VL BXL WAL VL BXL WAL VL BXL WALDIENSTEN 134.742 30.676 60.843 141.935 31.806 63.993 148.434 33.430 66.515 154.891 34.775 68.418 160.216 35.429 69.666Financile diensten : banken, holdings 518 291 149 519 306 148 528 316 151 541 333 157 554 327 154Financile diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen 1.288 347 609 1.336 357 624 1.376 386 633 1.415 375 634 1.432 395 649Zakelijke diensten 34.781 10.236 17.598 36.572 10.419 18.088 38.148 10.763 18.580 39.775 11.099 19.036 41.589 11.153 19.362Immobilin 30.959 7.243 8.813 33.147 7.810 9.495 35.556 8.474 10.245 37.796 9.025 11.013 39.613 9.480 11.621Communicatie 2.975 1.306 1.076 3.176 1.353 1.134 3.346 1.396 1.189 3.432 1.424 1.190 3.455 1.439 1.192IT 12.778 3.776 5.652 13.968 4.049 6.436 15.236 4.466 6.936 16.447 4.730 7.325 17.252 4.828 7.570Handelsbemiddeling 14.172 2.543 8.384 14.590 2.537 9.232 14.262 2.565 9.602 13.915 2.498 9.330 13.654 2.427 9.022Diensten aan personen 27.010 3.263 13.595 27.875 3.283 13.763 28.898 3.326 14.046 29.897 3.465 14.434 30.625 3.510 14.725Maatschappelijke dienstverlening 226 63 117 250 66 119 262 76 126 289 81 135 322 83 135Kunst,amusement en recreatie 10.035 1.608 4.850 10.502 1.626 4.954 10.822 1.662 5.007 11.384 1.745 5.164 11.720 1.787 5.236BOUW 60.558 7.485 29.669 63.140 8.259 30.474 66.114 9.271 31.528 67.581 9.612 31.588 68.589 9.967 31.590Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 11.993 1.678 5.369 12.434 1.787 5.552 12.829 1.911 5.745 13.006 1.983 5.864 12.988 2.051 5.900Weg- en waterbouw 2.313 258 981 2.387 258 979 2.479 257 985 2.494 264 968 2.536 276 972Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 46.252 5.549 23.319 48.319 6.214 23.943 50.806 7.103 24.798 52.081 7.365 24.756 53.065 7.640 24.718INDUSTRIE 67.907 3.878 36.595 68.221 3.966 36.560 68.097 4.052 36.219 67.476 4.027 35.608 66.389 3.991 34.827Industrie : agro 39.004 191 22.922 38.667 197 22.754 37.797 204 22.236 36.875 209 21.712 35.728 209 21.127Industrie : voedingsmiddelen 5.480 503 2.644 5.438 515 2.591 5.418 516 2.546 5.312 502 2.496 5.205 506 2.421Industrie : overige 19.816 2.461 9.716 20.301 2.493 9.810 20.815 2.512 9.960 21.169 2.516 9.935 21.370 2.489 9.854Drukkerijen en grafische bedrijven 3.607 723 1.313 3.815 761 1.405 4.067 820 1.477 4.120 800 1.465 4.086 787 1.425DETAILHANDEL 53.536 9.041 28.445 53.527 9.226 28.465 53.534 9.447 28.429 53.123 9.571 28.299 52.492 9.651 27.915Detailhandel excl.automobielsector 53.536 9.041 28.445 53.527 9.226 28.465 53.534 9.447 28.429 53.123 9.571 28.299 52.492 9.651 27.915HORECA 33.794 5.891 16.775 34.005 6.043 16.916 34.062 6.154 16.975 34.108 6.241 16.987 33.873 6.356 16.816Verschaffen van accommodatie 1.873 240 1.183 1.947 256 1.213 2.037 277 1.248 2.127 285 1.259 2.199 295 1.277Eet- en drinkgelegenheden 31.921 5.651 15.592 32.058 5.787 15.703 32.025 5.877 15.727 31.981 5.956 15.728 31.674 6.061 15.539GROOTHANDEL 29.453 5.163 9.106 29.498 5.067 9.042 29.459 5.025 8.981 29.282 4.927 8.879 28.923 4.856 8.674Groothandel excl.automobielsector 29.453 5.163 9.106 29.498 5.067 9.042 29.459 5.025 8.981 29.282 4.927 8.879 28.923 4.856 8.674AUTOMOBIEL 14.195 2.081 8.171 14.309 2.095 8.201 14.416 2.114 8.173 14.466 2.109 8.134 14.457 2.103 8.061Automobielsector 14.195 2.081 8.171 14.309 2.095 8.201 14.416 2.114 8.173 14.466 2.109 8.134 14.457 2.103 8.061TRANSPORT 14.283 2.665 5.122 14.546 2.739 5.123 14.764 2.838 5.141 14.900 2.894 5.086 14.803 2.869 4.962Vervoer te land, te water en lucht 9.035 1.607 3.610 9.100 1.642 3.578 9.229 1.683 3.533 9.341 1.705 3.502 9.246 1.684 3.404Vervoer logistiek 5.248 1.058 1.512 5.446 1.097 1.545 5.535 1.155 1.608 5.559 1.189 1.584 5.557 1.185 1.558VRIJE BEROEPEN/ANDERE/NIET GEKEND 87.972 29.592 48.886 91.634 30.337 50.487 96.328 31.395 52.836 100.052 31.994 54.684 104.233 32.639 56.661TOTAAL 496.440 96.472 243.612 510.815 99.538 249.261 525.208 103.726 254.797 535.879 106.150 257.683 543.975 107.861 259.172

BIJLAGE 2: Aantallen KMOs per sector en gewest


2010 2011 2012 2013 2014Sector VL BXL WAL VL BXL WAL VL BXL WAL VL BXL WAL VL BXL WALDIENSTEN 165.793 36.429 70.901 171.022 37.255 71.545 175.504 37.990 73.039 177.015 37.889 73.533 180.207 38.635 74.420Financile diensten : banken, holdings 545 324 144 550 331 140 557 335 146 587 355 147 580 356 148Financile diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen 1.479 399 657 1.505 400 660 1.566 405 678 1.683 415 698 1.646 421 696Zakelijke diensten 43.366 11.309 19.607 44.771 11.316 19.627 45.994 11.455 19.997 46.718 11.246 20.205 47.996 11.323 20.517Immobilin 41.618 9.999 12.336 43.776 10.566 13.036 45.346 10.934 13.802 46.791 11.456 14.540 47.284 11.809 14.938Communicatie 3.497 1.426 1.223 3.544 1.459 1.249 3.630 1.500 1.281 3.583 1.487 1.285 3.644 1.527 1.312IT 18.301 5.027 7.924 19.367 5.201 8.140 20.178 5.232 8.308 20.089 5.082 8.267 20.271 5.233 8.211Handelsbemiddeling 13.327 2.422 8.659 13.084 2.430 8.264 13.141 2.508 8.316 12.366 2.448 7.836 12.188 2.459 7.583Diensten aan personen 31.322 3.597 14.933 31.815 3.612 15.027 32.281 3.647 15.120 32.273 3.481 15.150 33.219 3.520 15.490Maatschappelijke dienstverlening 330 80 129 351 82 128 338 92 136 363 109 161 380 115 158Kunst,amusement en recreatie 12.008 1.846 5.289 12.259 1.858 5.274 12.473 1.882 5.255 12.562 1.810 5.244 12.999 1.872 5.367BOUW 69.638 10.339 31.597 70.644 10.853 31.858 71.678 11.526 32.445 70.872 11.951 32.108 71.320 12.817 32.224Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 13.070 2.110 5.983 13.228 2.171 6.116 13.414 2.309 6.381 13.390 2.451 6.471 13.341 2.513 6.493Weg- en waterbouw 2.627 314 965 2.702 354 997 2.749 409 1.051 2.623 421 1.003 2.611 445 999Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 53.941 7.915 24.649 54.714 8.328 24.745 55.515 8.808 25.013 54.859 9.079 24.634 55.368 9.859 24.732INDUSTRIE 65.551 3.948 33.991 64.805 3.924 33.453 65.023 4.036 33.666 62.999 3.962 33.020 63.329 4.039 33.486Industrie : agro 34.773 212 20.479 33.862 209 20.055 33.363 240 19.889 32.217 236 19.486 32.473 252 19.764Industrie : voedingsmiddelen 5.128 491 2.380 5.049 480 2.344 5.011 479 2.347 4.815 480 2.263 4.824 477 2.281Industrie : overige 21.603 2.505 9.765 21.856 2.524 9.677 22.534 2.575 9.979 22.075 2.550 9.892 22.144 2.608 10.056Drukkerijen en grafische bedrijven 4.047 740 1.367 4.038 711 1.377 4.115 742 1.451 3.892 696 1.379 3.888 702 1.385DETAILHANDEL 51.687 9.714 27.501 50.814 9.713 26.899 50.607 9.764 26.666 48.442 9.505 25.566 48.510 9.531 25.583Detailhandel excl.automobielsector 51.687 9.714 27.501 50.814 9.713 26.899 50.607 9.764 26.666 48.442 9.505 25.566 48.510 9.531 25.583HORECA 33.610 6.384 16.729 32.966 6.410 16.431 32.569 6.462 16.377 31.558 6.497 15.905 31.665 6.610 15.902Verschaffen van accommodatie 2.250 293 1.290 2.261 308 1.284 2.330 323 1.308 2.420 340 1.344 2.452 347 1.358Eet- en drinkgelegenheden 31.360 6.091 15.439 30.705 6.102 15.147 30.239 6.139 15.069 29.138 6.157 14.561 29.213 6.263 14.544GROOTHANDEL 28.658 4.760 8.530 28.231 4.667 8.372 27.807 4.566 8.255 26.852 4.466 7.971 26.256 4.333 7.792Groothandel excl.automobielsector 28.658 4.760 8.530 28.231 4.667 8.372 27.807 4.566 8.255 26.852 4.466 7.971 26.256 4.333 7.792AUTOMOBIEL 14.381 2.071 8.007 14.374 2.025 7.910 14.462 2.028 7.953 14.242 2.006 7.885 14.331 1.986 7.903Automobielsector 14.381 2.071 8.007 14.374 2.025 7.910 14.462 2.028 7.953 14.242 2.006 7.885 14.331 1.986 7.903TRANSPORT 14.653 2.869 4.815 14.473 2.902 4.696 14.313 2.916 4.637 13.985 2.883 4.549 13.897 2.921 4.517Vervoer te land, te water en lucht 9.166 1.708 3.291 9.060 1.742 3.197 8.921 1.756 3.149 8.768 1.818 3.043 8.729 1.834 3.028Vervoer logistiek 5.487 1.161 1.524 5.413 1.160 1.499 5.392 1.160 1.488 5.217 1.065 1.506 5.168 1.087 1.489VRIJE BEROEPEN/ANDERE/NIET GEKEND 108.316 33.478 58.748 112.575 34.594 61.116 119.876 36.726 65.880 138.849 38.889 85.463 141.617 39.678 87.994TOTAAL 552.287 109.992 260.819 559.904 112.343 262.280 571.839 116.014 268.918 584.814 118.048 286.000 591.132 120.550 289.821


PRODUCTIVITEIT: BRUTO TOEGEVOEGDE WAARDE IN VERHOUDING TOT DE PERSONEELSKOSTEN, MEDIAANWAARDE

Sector 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014DIENSTEN 175 176 177 169 164 169 171 167 164 166Financile diensten : banken, holdings 234 232 219 206 200 189 191 188 194 180Financile diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen 192 195 193 181 183 189 183 179 172 176Zakelijke diensten 167 169 168 162 156 162 162 158 158 159Immobilin 217 220 220 211 201 211 214 211 207 212Communicatie 167 166 168 159 158 163 165 163 155 154IT 145 148 148 145 139 144 147 146 143 144Handelsbemiddeling 180 180 178 173 166 175 177 171 165 168Diensten aan personen 151 149 151 145 144 143 144 143 136 140Maatschappelijke dienstverlening 121 122 121 115 112 110 112 110 111 110Kunst,amusement en recreatie 211 213 219 209 204 210 207 199 196 188BOUW 151 153 157 156 155 157 157 153 151 153Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 147 148 151 148 150 153 149 148 146 150Weg- en waterbouw 148 154 155 156 153 151 155 154 150 145Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 152 155 159 158 157 159 160 155 153 154INDUSTRIE 162 164 169 164 159 163 164 160 158 160Industrie : agro 246 251 245 248 243 261 240 255 244 241Industrie : voedingsmiddelen 165 163 169 163 165 164 162 159 158 163Industrie : overige 154 156 161 156 150 154 155 151 149 151Drukkerijen en grafische bedrijven 167 171 173 168 158 159 164 161 151 152DETAILHANDEL 172 171 174 165 164 165 164 160 158 157Detailhandel excl.automobielsector 172 171 174 165 164 165 164 160 158 157HORECA 151 149 151 147 143 152 149 144 143 145Verschaffen van accommodatie 208 199 201 201 188 193 195 179 183 186Eet- en drinkgelegenheden 147 145 146 143 140 149 146 141 140 142GROOTHANDEL 174 176 178 173 166 170 170 165 161 164Groothandel excl.automobielsector 174 176 178 173 166 170 170 165 161 164AUTOMOBIEL 162 164 165 161 159 164 163 152 152 155Automobielsector 162 164 165 161 159 164 163 152 152 155TRANSPORT 156 158 162 157 154 156 153 150 151 153Vervoer te land, te water en lucht 154 157 161 156 154 155 152 149 150 151Vervoer logistiek 161 165 167 163 155 161 160 159 158 159

BIJLAGE 3: Financile ratios van de KMO ondernemingen per gewest

Financile ratios van de federale KMO ondernemingen FEDERAAL


NETTORENDABILITEIT VAN HET EIGEN VERMOGEN NA BELASTINGEN, MEDIAANWAARDE

Sector 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014DIENSTEN 8,4 9,0 9,6 8,8 7,5 8,1 9,5 10,0 9,5 9,4Financile diensten : banken, holdings 6,8 6,9 6,8 4,9 4,8 4,6 5,4 5,0 5,3 5,9Financile diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen 10,1 10,7 12,0 9,1 8,5 9,2 10,0 10,5 9,3 9,9Zakelijke diensten 8,0 8,4 9,1 7,9 6,4 7,1 8,4 8,4 8,3 8,5Immobilin 8,0 8,4 8,9 8,2 7,4 7,9 9,1 9,9 9,3 8,9Communicatie 9,6 9,9 10,4 8,5 5,5 7,3 9,4 9,2 9,1 7,5IT 12,1 13,3 14,5 15,2 12,7 13,9 15,5 16,9 16,2 15,3Handelsbemiddeling 8,4 9,7 10,4 9,2 7,6 8,1 9,1 9,9 8,7 9,1Diensten aan personen 6,8 7,0 7,8 6,3 6,8 6,3 8,0 8,1 6,8 7,5Maatschappelijke dienstverlening 7,2 5,5 6,2 9,6 4,0 4,4 8,5 5,5 6,3 4,1Kunst,amusement en recreatie 6,3 7,2 7,4 6,3 5,3 6,5 6,6 8,0 7,8 6,8BOUW 9,4 10,3 11,4 10,3 8,8 8,9 10,0 8,9 8,3 8,7Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 7,4 7,7 8,2 6,8 5,9 6,4 6,3 5,9 5,8 6,1Weg- en waterbouw 9,2 10,7 11,4 10,3 8,1 7,5 10,0 9,0 7,3 6,2Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 10,4 11,3 12,9 11,7 10,1 10,0 11,8 10,3 9,3 9,8INDUSTRIE 7,1 8,0 9,0 7,1 5,4 6,3 7,1 6,9 6,5 6,9Industrie : agro 5,0 6,6 6,2 4,3 4,5 5,4 5,3 6,4 5,3 5,1Industrie : voedingsmiddelen 7,9 7,3 8,2 5,8 7,2 7,1 7,0 6,7 8,1 9,1Industrie : overige 7,8 8,6 10,1 8,4 5,8 6,6 7,7 7,1 6,6 7,2Drukkerijen en grafische bedrijven 6,0 7,6 7,9 6,0 2,9 4,9 6,7 6,9 5,2 6,2DETAILHANDEL 7,5 7,9 8,6 7,1 7,1 7,2 7,5 6,9 7,0 7,3Detailhandel excl.automobielsector 7,5 7,9 8,6 7,1 7,1 7,2 7,5 6,9 7,0 7,3HORECA 4,9 5,2 5,9 4,3 3,7 7,8 6,4 5,7 6,9 8,9Verschaffen van accommodatie 3,6 3,4 3,9 3,1 1,0 3,0 3,4 2,4 3,3 3,9Eet- en drinkgelegenheden 5,1 5,5 6,3 4,6 4,1 8,8 7,1 6,4 7,5 9,8GROOTHANDEL 7,5 8,3 8,9 7,5 6,2 6,8 7,1 6,4 6,3 6,5Groothandel excl.automobielsector 7,5 8,3 8,9 7,5 6,2 6,8 7,1 6,4 6,3 6,5AUTOMOBIEL 7,2 7,8 8,6 6,9 6,9 8,1 7,9 5,7 6,2 6,4Automobielsector 7,2 7,8 8,6 6,9 6,9 8,1 7,9 5,7 6,2 6,4TRANSPORT 7,6 9,2 10,5 8,2 5,1 6,5 7,2 7,2 8,1 8,7Vervoer te land, te water en lucht 7,4 9,2 10,

Het KMO-Rapport - UNIZO | De Unie van Zelfstandige … · Het KMO-Rapport De financieel-economische...

Documents

Transcript of Het KMO-Rapport - UNIZO | De Unie van Zelfstandige … · Het KMO-Rapport De financieel-economische...

Management voor de KMO

WANDELEN IN PERUWELZ Péruwelz Waalse gewest in de ...

KMO PARIS LookBook SS15

KMO Presentatie Overzicht

Continuïteit in de familiale KMO

Gids voor de echte Ardennen en Waalse steden Vakantie brochure

Hrm kmo 27-03-2014

KMO & ICT

Meet en Greet KMO

Bisg kmo congres

KMO-portefeuille Stap 2: registratie onderneming

Kmo Portefeuille Subsidies

Social media en de kmo

VA REPORT 2018 NL V2 - Sciensano documenten/VA_NL_2018.pdf · De Waalse regering, beleidsdomein Gezondheid, Gelijke Kansen, Sociale Actie en Ambtenarenzaken van de Waalse regering

Kmo portefeuille aanvragen

Strategische advies met de kmo portefeuille

MASTERPLAN WAALSE KROOK, GENT - Abscis Architecten · 2015-07-30 · MASTERPLAN WAALSE KROOK, GENT – onderzoek naar de ruimtelijke draagkracht van de site Waalse Krook – haalbaarheidsstudie

Van Vlaamse KMO tot toonaangevende internationele milieutechnologiegroep

KMO (tussen 5 en 99 werknemers)

Hoe overleeft mijn kmo de digitale revolutie?