Het Jodendom

Het  Jodendom is  een van de drie oudste gods-diensten. Het Christendom en de Islam zijn de anderen waarin één God centraal staat. Deze twee stammen van het jodendom af. 

Centraal in het geloof van de Joden staat de Thora, de Hebreeuwse Bijbel (d.i. het Oude Testament van het Christendom). De Thora vertelt de oorsprong en geschiedenis van het Joodse volk, vanaf de schepping van de aarde.

Thorarollen

De Thora (Hebreeuws voor ‘onderwijzing’) wordt ook wel aangeduid als Pentateuch, omdat het gaat om vijf boeken (‘penta’ is Grieks voor vijf). De namen luiden: Beresjiet, Sjemot, Vajikyra, Bamidbar en Devariem. Bekender zijn de Latijnse namen: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium.

Parasja

Orthodoxe joden lezen door het jaar heen elke week een gedeelte uit de Thora. Zo’n gedeelte wordt een parasja genoemd. De vijf boeken van Mozes zijn daartoe in 54 parasja’s verdeeld.

Bar Mitswa

Wellicht hebt u verhalen gehoord of beelden gezien van de vieringen van bar mitswa bij de zogenaamde ‘Klaagmuur’. Elke maandag- en donderdagmorgen is het daar feest. Je ziet groepen naar het plein vlak voor de muur gaan, al zingend, in de handen klappend, dansend, eventueel met begeleiding van muzikanten.

Vrouwen bij de Klaagmuur

Vrouwen moeten buiten het gedeelte van het plein blijven waar de bar mitswa diensten worden gehouden.

Zij volgen het van een afstandje, maar laten zich niet onbetuigd: ze laten zich nu en dan wel horen en strooien snoepjes.

Tefilíen en tallíet

Ondertussen zie je in het mannengedeelte de jongens bezig. De bar mitswa bindt de tefilíen (gebedsriemen) om, nog onwennig, vaak geholpen door een oudere man.

Hij doet ook de tallíet (gebedskleed) om.

Ophalen Thorarol

Hij haalt, met de mannen die bij hem horen, in een vrolijke optocht, een thorarol uit een ‘arke’ (kast voor thorarollen).

Lajnen (voorlezen)

Dan mag hij het gedeelte lajnen (voorlezen) uit de parasja, dat die week aan de beurt is. Er worden zegenspreuken uitgesproken.

Een bijzondere belevenis , natuurlijk voor de jongen zelf, maar ook voor ieder die getuige mag zijn van deze festiviteiten.

Op de schouders

De bar mitswa wordt vaak op de schouders genomen.

Bar Mitswa vieringen

Het is heel bijzonder om bij de Klaagmuur je bar mitswa te mogen vieren, echter de meeste bar mitswa vieringen vinden in de eigen synagoge plaats.

Sinds 1967 komen er jongens met hun ouders en familie speciaal voor deze gelegenheid vanuit het buitenland naar de Klaagmuur.

Zoon der WetEen bar mitswa (letterlijk ‘zoon der wet’) is iemand die in religieus opzicht meerderjarig is. De ouders zijn verantwoordelijk voor de jongens totdat ze 13 jaar zijn. Daarna zijn ze zelf verantwoordelijk voor hun doen en laten. Ze moeten zich nu houden aan de mitswot, de geboden uit de thora. Er zijn uit de thora in totaal 613 mitswot gedestilleerd: 248 geboden en 364 verboden.

Daaronder zijn de geboden om tefilíen (gebedsriemen, Deut. 6:9) en tallíet (gebedsmantel met gedenkkwasten, Num. 15:38) te dragen.

Een minjan

Als bar mitswa tel je helemaal mee in de synagoge. Ook letterlijk, als het gaat om het vormen van een minjan (een groep van minstens tien mannen, nodig om een synagogedienst te kunnen houden).

Je kunt dan ook worden opgeroepen om een gedeelte uit de thora te lezen.

FeestHet bar mitswa worden wordt ook nog op een andere manier gevierd. Er wordt een feestelijke maaltijd gehouden, voor familie, vrienden en gemeenteleden. Vaak houdt de bar mitswa bij deze gelegenheid een toespraak, een devar thora of drasja. Dat kan bestaan uit het weergeven van wat ze geleerd hebben, een stukje uitleg van een gelezen gedeelte en een woord van dank aan de ouders en leraar(s).

Cadeau

Er horen ook geschenken bij. Geschikte cadeaus zijn:

Een tallíet, een tsedaka-bus (een spaarpot), om geld te verzamelen om te kunnen geven een wie het nodig hebben.

Geld kan ook; vaak wordt dan € 18,- of een veelvoud daarvan gegeven, 18 vertegenwoordigt het Joodse symbool Chai, wat ‘leven’ betekent. Een heel bijzonder geschenk kan zijn een tefilien, die kosten wel zo’n € 250,-.

De eerste bar mitswaDe Midrasj (Bereesjiet Rabba 53:10) leert ons, dat historisch de eerste bar mitswa gevierd werd door Abraham toen zijn zoon Jitschak 13 jaar werd ‘op de dag dat hij gespeend werd’ – hetgeen uitgelegd wordt, dat hij losraakte van zijn jetser hara – slechte neiging. Hier ligt al aangeduid, dat de bar mitswa het omslagpunt naar volwassenheid is: de ontwikkeling van de psychische kracht om je los te maken van verkeerde invloeden.

13-jarige

Hoewel er in de geschreven Thora geen aanduiding te vinden is voor het vieren van de Bar- of Bat-mitswa, schrijft de Mondelinge Leer (Misjna) in Pirkee Awot – Spreuken der Vaderen 5:25 – dat ‘een dertienjarige verplicht wordt om alle mitzvot (geboden) in acht te nemen’ .

Bat mitswa

Meisjes worden bat mitswa (dochter van de wet). Dat worden zij na hun 12e verjaardag. De plaats van de vrouw is in verschillende stromingen van het jodendom nogal verschillend – en dus ook de gebruiken rond de bat mitswa. De eerste bat mitswa vieringen waren in de 19e eeuw.

Certificaat

Bar/bat mitswa ben je voor het leven…

Het belangrijkste om te onthouden is dit:

Bar/bat mitswa is geen feest; het is ook geen ceremonie; het is niet iets dat één keer gebeurt. Bar/bat mitswa is een manier van zijn. En je blijft het je hele leven. Het is een mitswa om je hele leven te blijven leren!

De KlaagmuurDe Klaagmuur is de heiligste plaats voor de joden en symboliseert het eeuwenlange verlangen naar een staat, waarin het geloof aan Jahwe centraal staat. Het is het Joodse symbool bij uitstek geworden. Symbool van het lijden van het Joodse volk, maar tegelijk de belofte van herstel. De Klaagmuur is het enige overblijfsel van de Tweede Tempel. De Westelijke Muur is een gedeelte van de muur, die Herodes rond de Tweede Tempel bouwde in 20 v. Chr. Titus spaarde in 70 Chr. dit stuk van de muur met zijn geweldige steenblokken om aan toekomstige generaties de grootheid van het Romeinse leger te tonen, dat in staat was geweest zo'n enorm gebouw te verwoesten.

KvittelchenDe gewoonte bij de muur te bidden duurde eeuwenlang tot 1948. Van 1948 tot 1967 was het voor joden niet toegestaan bij de muur, te bidden, omdat de muur in het Jordaanse gedeelte van Jeruzalem lag. Na de Zesdaagse Oorlog werd de Klaagmuur een plaats van nationale vreugde en tevens opnieuw een plaats van aanbidding. Voor de muur werd een groot plein aangelegd om de duizenden gelovigen, die bij de Klaagmuur komen bidden, te kunnen herbergen. Vrome joden verbergen in de voegen tussen de vierkante blokken papiertjes (Kvittelchen), waarvan de tekst slechts voor de ogen van God bestemd is.

PelgrimsoordGedurende de tijd van de Tempel, maakten Joden drie keer per jaar een pelgrimsreis naar Jeruzalem.

Gedurende de diaspora reisden Joden met groot gevaar voor hun leven naar Jeruzalem om bij de muur te bidden.