Het Groene Varen
36
hét magazine voor groene maritieme technologie GROENE GEMEENTE GREENJOY WAT VAAR JIJ? Jachtwerf Reeuwijk losse nummers € 4,50 abonnees € 4,15 nr 1 | jaargang 2012 | www.hetgroenevaren.nl Het Groene Varen TM Uijt d’ oude boot
-
Upload
ingrid-design -
Category
Documents
-
view
248 -
download
7
description
het magazine voor groene maritieme technologie
Transcript of Het Groene Varen
hét magazine voor groene maritieme technologie
GROENE GEMEENTE
GREENJOYWAT VAAR JIJ?
Jachtwerf ReeuwijkJachtwerf Reeuwijk
losse nummers € 4,50 abonnees € 4,15
nr 1 | jaargang 2012 | www.hetgroenevaren.nl
Het
Gro
en
e V
aren
TM
Uijt d’ oude boot
INHOUD | Het Groene VarenTM
3
Waarom Het Groene Varen™?
Het idee voor dit magazine over groene maritieme technologie is in juli
2011 ontstaan uit een project dat sinds 2005 loopt. Dit project heeft als
doel het creëren van een aandrijving met behulp van een 0-emissiemo-
tor. Gaandeweg zijn de projectleden, waaronder ondergetekende, tegen
diverse vragen aangelopen. Vragen waar we in bestaande maritieme
magazines geen antwoorden op gevonden hebben, bijvoorbeeld:
Waarom is de maritieme sector eigenlijk begonnen met groene en
duurzame technologie? Waarom is het eerste elektrisch aangedreven
vaartuig ooit ontwikkeld? Waarom is de zonnecel nog geen goede ver-
vanger voor fossiele brandstof? Waarom is een elektrische sloep bij zijn
gebruikers zo geliefd of omstreden?
Het Groene Varen™ geeft vier keer per jaar antwoord op deze en vele
andere vragen die ons allemaal wel eens bezig houden. Hoe ziet onze
toekomst eruit en die van onze kinderen en kleinkinderen? Wat gebeurt
er als de fossiele brandstoffen, die ons warm, gevoed en gekleed hou-
den, niet meer voorradig zijn? En wat is er mooier dan dat er mensen zijn
die dit zich zodanig aantrekken dat zij er oplossingen voor bedenken?
Oplossingen die ons verder de toekomst in kunnen brengen dan we
met fossiele brandstoffen voor mogelijk houden. Terug naar het zeilend
vrachtschip. Niet terug in de tijd, maar vooruit naar een toekomst met
groene, duurzame technologie, zowel maritiem als terra.
Na de bekendmaking van de start van Het Groene Varen™, kregen we
veelvuldig te horen dat er al zoveel magazines zijn en dat veel daarvan
het niet halen. Maar ook dat we op het juiste moment komen. Steeds
meer mensen willen zich inzetten voor een groenere en meer duurzame
wereld. Aan ons de taak varende Nederlanders te informeren over duur-
zame alternatieven in de maritieme sector en hen dusdanig te inspireren
dat ook zij zich gaan inzetten voor een duurzame toekomst.
Rijk Ponte
Oprichter en hoofdredacteur
PS: Wilt u ons helpen lezend Nederland wakker te schudden?
Word dan abonnee of adverteerder van Het Groene Varen™.
INHOUD EN VOORWOORD 3
AGENDA EN NIEUWS 4
GADGET 5Sealander
GREENJOY 6Greenwheels op het water
DE REIS VAN... 9Jan van Aartrijk, deel 1
WAT VAAR JIJ? 12
PERMACULTUUR 13Eetbare tuin op de boot
VAARROUTE 16De Friese Meren
UIJT D’ OUDE BOOT 18Jachtwerf Reeuwijk
HET AMBACHT 21Jachtwerf de Jong
BUITEN DE BOOT 24Ecologisch wonen
GROENE GEMEENTE 27Duurzame haven: Harlingen
COLUMN 29Pam van Vliet
PLASTIC WHALE 30Man on the moon
RECEPT 32Gegrilde/gebakken Zeebaars
GREEN SEARCH 34+ comic
COLOFON 35
Rijk Ponte
Uijt d’oude boot Het ambachtUijt d’oude bootUijt d’oude boot Het ambachtWat vaar jij
INHOUD maart 2012
ReceptBuiten de bootBuiten de bootBuiten de boot
Column
Het Groene VarenTM | AGENDA EN NIEUWS
4
WATERSPORTBEURZEN EN TENTOONSTELLINGEN:
6 t/m 11 maart 2012
HISWA Amsterdam Boat Show – Amsterdam RAI
Jaarlijkse watersporttentoonstelling in het beurscomplex
Amsterdam RAI.
www.hiswarai.nl
13 t/m 14 april 2012
Overijssels WaterEvent - Havenkom Blokzijl
Presentatie van meer dan 150 schepen met vrijmarkt en
informatie over nieuwe jachten.
www.hetwaterevent.nl
20 t/m 22 april 2012
HISWA Gebruikte Boten Beurs - Bataviahaven Lelystad
Voorjaarsbeurs rond gebruikte boten opgezet door onder
andere HISWA en Amsterdam RAI.
www.botenbeurs.nl
28 april t/m 1 mei, 2012
Nautische-happening Nautic – Middelkerke België
Maak kennis met tal van watersporten en zeilsporten
aan de kust.
www.nautische-happening.be
MARITIEME DAGEN
14 april 2012 (van 12.00 tot 18.00 uur)
Feestelijke start zeilseizoen bruine vloot - Harlingen
De start van het zeilseizoen in en om Harlingen. Volop live
muziek, een Nautische markt en braderie.
www.vbzh.nl
5 april 2012 (van 12:00 tot 17:00 uur)
28e editie Open Watersportdag – Uitgeest
Met onder andere zeemansmarkt, demonstratie reddings
honden, botenbeurs en vele andere demonstraties.
www.openwatersportdag.nl
20 t/m 22 april 2012
Zilt Buitenlevenbeurs – Groningen
Beurs voor iedereen die van het zilte buitenleven houdt.
www.ziltdebuitenlevenbeurs.nl
28 april 2012
Nationale Reddingbootdag
Open huis op alle KNRM-stations
www.reddingbootdag.nl
25 t/m 28 mei 2012
Oostende voor Anker – Oostende België
www.oostendevooranker.be
ROEIWEDSTRIJDEN
18 mei 2012 (vanaf 07:30 uur)
Harlingen Terschelling Sloepenrace.
www.htroeien.nl
Agenda
4
muziek, een Nautische markt en braderie.
www.vbzh.nl
Groene ontwikkelingen op Boot Düsseldorf
Op Boot Düsseldorf, de belangrijkste watersportbeurs in West-
Europa die in januari gehouden is, vond Het Groene Varen™
enkele hoopgevende voorbeelden van groene ontwikkelingen.
Uiteraard waren er boten met hybride aandrijving, waarbij de
conventionele dieselmotor gecombineerd wordt met een elektro-
motor. De parallel hybrid van Steyr Motors is daar een al bekend
voorbeeld van. Bemoedigend is te zien dat ook producenten van
speedboten zich aan de elektromotor durven te wagen. Zo was
er een aantal voorbeelden, zoals de Camus 5.54 van Ecoplane uit
het Duitse Moers. Dit open speedbootje haalt met een 4 kW elek-
tromotor een snelheid van 25 kilometer per uur. Het eveneens
Duitse Avantgarde Bootsbau komt met een elektrisch aangedre-
ven speedboot en biedt keus uit een groot aantal vermogens en
dus maximum snelheden.
Ook waren in Düsseldorf ontwikkelingen te zien op het gebied van
stroomopwekking en opslag. Nog altijd de achilleshiel van groen
varen. Zo is er een aantal goed doorontwikkelde brandstofcellen
dat stroom uit waterstof haalt. En EST Technologies uit Medem-
blik toonde haar nieuwe Lithium-Polymer accu’s, die het mogelijk
maken meer stroom in kleinere accu’s op te slaan. Alhoewel er
nog een lange weg te gaan is, zijn er groene ontwikkelingen.
gadget | Het Groene VarenTM
5
Wie kent hem niet, het amfibievoertuig. De Schwimmwagen van
Volkswagen, die zijn oorsprong vond in de Tweede Wereldoorlog
of de Amficar uit 1961, eveneens van Duitse afkomst. Nu komt
er een ander soort amfibie uit Duitsland, de amphibien-caravan
Sealander. Met de innovatieve Sealander eindigt je reis niet op de
camping of langs het water, maar kun je op het water verder toe-
ren. Een simpele kwestie van loskoppelen van de auto, het water in
duwen, je reis geruisloos voortzetten en genieten van de rust.
Rijbewijs b
De ultra-light caravan is voorzien van twee slaapplaatsen en kan
dankzij het gebruik van een low-carbon 5 PK elektromotor op aller-
lei binnenwateren varen. De motor krijgt stroom van een accumu-
lator en wordt opgeladen tijdens het rijden. Groot pluspunt is dat
er geen aanvullend rij- of vaarbewijs nodig is. Rijbewijs B volstaat.
De Sealander kan zelfs getrokken worden door de in Nederland
veelvuldig rondrijdende kleine, zuinige auto’s.
Na bijna twee jaar van zoeken naar technische, constructieve op-
lossingen is er een eerste prototype. In Duitsland is de volledige
productie in voorbereiding. De Sealander wordt begin dit jaar op
de markt verwacht, in een verscheidenheid aan configuraties. De
verwachte prijs is ongeveer vijftienduizend euro. Natuurlijk kun je
voor hetzelfde geld een kleine caravan en een aparte boot kopen,
maar daarbij ontbreekt wel de ‘cool factor’. •
Iedereen die wel eens op de camping staat met een caravan én boot zou de nieuwe
Sealander moeten ervaren. De jonge industrieel ontwerper Daniel Straub heeft deze
amphibien-caravan ontworpen waarmee je, in een zeer aantrekkelijke verpakking,
zowel over land als over water kunt reizen.
Grenzeloos mobiel met de Sealander
Technische gegevens Sealander
inclusief dissel: 389 cm
exclusief dissel: 356 cm
hoogte: 185 cm
breedte: 160 cm
gewicht ca.: 380 Kg brutto
toelaatbaar gewicht: 550-750 kg brutto
bed groote: 156x200 cm
motor: low-carbon 5 PK elektromotor
www.sealander.de
Tekst: Rijk Ponte Foto’s: Kevin Skusa
Het Groene VarenTM | greenjoy
6
‘Een Randstedelijke vloot elektrische
sloepen, die via internet gemakkelijk
wordt gereserveerd en geheel geau-
tomatiseerd via SMS wordt verhuurd.
Dat is onze opzet. Door intensieve
samenwerking met horecapartners
is het mogelijk om direct een hapje
en een drankje mee te bestellen. Een
kant-en-klare duurzame beleving dus.
Het interessante aan ons concept is
dat het optimaal gebruik maakt van
de voordelen van elektrisch varen.
Niet alleen is het comfort van fluis-
tervaren een unieke ervaring voor de
huurders, door de marginale variabele
kosten van elektrisch sloepvaren – fei-
telijk slechts een beetje prik – maakt
Greenjoy het ook mogelijk om de prijs
Samen met Sven Gribnau en Michel Doggenaar begint Rob Veldt in april
een nieuw duurzaam initiatief op het water. Een pilot in Haarlem is de start
van een Randstedelijk netwerk van elektrische sloepen. Gedreven in het
toegankelijk maken van duurzaam varen staat Greenjoy voor een nieuwe
manier van sloepverhuur: een soort Greenwheels op het water. Rob Veldt
beschrijft het idee en de plannen van Greenjoy.
greenjoy: Greenwheels op het water
op basis van vraag en aanbod te va-
riëren. Zo betaal je met minder mooi
weer een aanzienlijk lagere uurprijs en
kun je varen vanaf een paar euro.’
Toegankelijk maken van
elekTrisch varen
‘Met deze aanpak probeert Greenjoy
elektrisch varen niet alleen toeganke-
Tekst: Rob Veldt Foto’s: Michiel Verrijk Photography
greenjoy | Het Groene VarenTM
7
lijker te maken, maar ook de verhuur-
markt eens flink op te kloppen. Veel
verhuurders zijn amper online, hante-
ren vaste (hoge) prijzen en geven geen
inzicht in hun beschikbaarheid. Wij
streven ernaar om, zoals de EasyJets in
de vliegticketbranche, een nieuwe be-
nadering in de verhuurbranche te lan-
ceren. Altijd, overal inzichtelijk waar
wat te huur is en tegen welke (dyna-
mische) prijs. Ter plekke reserveren via
internet sluit aan op de huidige snelle
maatschappij.
Wij geven invulling aan de trend van
‘bezit’ naar ‘beschikken over’. Mensen
willen volgens ons - zeker rondom
nieuwe technologieën - geen zorgen
bezitten, maar wel over genot beschik-
ken. Huren gaat daardoor een steeds
belangrijkere rol spelen. Ook al omdat
je veel flexibeler bent: je gaat waar en
wanneer je zin hebt.’
BenUTTen slimme Technologie
‘Om deze verschuiving in de verhuur-
sector mogelijk te maken hebben we
flink geïnvesteerd in nieuwe tech-
nologieën. In een concept waarbij de
uurprijs zo marginaal mogelijk moet
zijn, moet zoveel mogelijk geautoma-
tiseerd worden. Vrijwel alles gebeurt
dan ook via (mobiel) internet en te-
lecommunicatie. De beschikbaarheid
van de vloot wordt automatisch bij-
gehouden, de dynamische uurprijzen
worden op basis van ingewikkelde re-
kenmodules gegenereerd en de reser-
vering en uitgifte van de fluistersloe-
pen vindt plaats via internet en SMS.
Het interessante is dat deze uiterst ge-
compliceerde ‘achterkant’ in een bij-
zonder gebruiksvriendelijke ‘voorkant’
resulteert. De huurder merkt niets van
datgene waar hij niets mee te maken
heeft. Een spraakmakend voorbeeld
van de eenvoud waar de huurder wel
mee te maken heeft, is het activeren
van de gehuurde fluistersloep per SMS.
Het is zo eenvoudig als ‘SMS “Sloep
AAN” naar nummer 1234’, zoals we
gewend zijn om in de talentshows op
tv op onze favoriet te stemmen.
Naast een geavanceerd verhuurplat-
form heeft Greenjoy samen met leve-
rancier ZuidWesterSloep het uiterste
uit de technologische mogelijkheden
van de elektrische sloep zelf gehaald.
Greenjoy vindt bijvoorbeeld van groot
belang dat huurders op iedere Green-
joy-locatie dezelfde situatie aantref-
fen. Een uniforme vloot fluistersloe-
pen, die hetzelfde werken, zodat je
- waar je ook huurt - altijd vertrouwd
weg kunt varen. De fluistersloepen be-
schikken over een accupakket met een
uitzonderlijk grote actieradius, zodat
de sloepen de gehele dag verhuurd
kunnen worden.
De high-tech elementen van het ver-
huurplatform komen ook terug in de
sloepen. Er is continu communicatie
tussen de sloepen en het systeem. Zo
wordt op afstand uitgelezen waar de
sloep zich bevindt, hoe hard de sloep
vaart, wat de batterijstatus is en of de
sloep zich niet verplaatst als deze niet
verhuurd is.’
amBiTie
‘De wijze waarop Greenjoy uitpakt
doet vermoeden dat er een gro-
tere ambitie is. Inderdaad, willen we
enerzijds binnen korte tijd uitbreiden
naar diverse aantrekkelijke locaties
verdeeld over de gehele Randstad.
Locaties die zich kenmerken als een
combinatie van historisch stedelijk
vaarwater en natuurschoon. Ander-
zijds gaan we al snel uitbreiden naar
andere vormen van elektrische mobi-
liteit. Op termijn kunnen bijvoorbeeld
ook elektrische scooters en elektrische
auto’s gemakkelijk gehuurd worden bij
Greenjoy.’ •
Vaar met ons mee!!Sailing Kids helpt zieke kinderen even vergeten dat ze ziek zijn!
De Stichting Sailing Kids organiseert gratis zeilweken voor ernstig of chronisch zieke kinderen om samen met hun ouders of verzorgers en broertjes en/of zusjes een ontspannen vakantie door te brengen op één van onze klassieke zeilschepen. Daarnaast bieden we gratis zeiltochten voor ernstig of chronisch zieke jongeren in groepsverband van 18 t/m 25 jaar. Altijd gaat er professionele medische- en activiteiten begeleiding mee. Geef ons de wind in de zeilen en word sponsor of donateur!
Kijk voor meer informatie op www.sailingkids.eu of bel ons: 038-3332963
9
WAT VAAR JIJ | Het Groene Varen
DE EERSTE ONSTUIMIGE ZEEMIJLEN
In april 2011 verliet ik met De Vlieger Amsterdam om in Dordrecht
het schip te laten stralen en schilderen en antifouling op het on-
derwaterschip aan te brengen. Na het bunkeren zocht ik via Stel-
lendam het zoute water op en trof de laatste voorbereidingen: alles
zeevast maken en alsnog proberen een stuurpiloot te installeren,
met hulp van mijn broer Bob. De stuurpiloot wilde niet lukken, spe-
cialistische kennis van Bob, Jan Tel en Ad Brand bracht aan het licht
dat de tweedehands gekochte installatie incompleet was.
Jan van Aartrijk maakt met zijn schip De Vlieger voor
onbepaalde tijd op een zeereis. Hij vaart op de wind,
echter niet met een zeil maar met een vlieger. Voor
Het Groene VarenTM doet hij verslag van zijn beleve-
nissen.
Varen met een vlieger
DE REIS VAN... | Het Groene VarenTM
WIE:
Jan van Aartrijk
WAT:
Varen op de wind met een vlieger
Jan van Aartrijk
Samen met Jan Tel, een vriend die in Zuid-Frankrijk op zijn zeilklip-
per De Dageraad woont, en vriendin Agnes, die het eerste stukje
meeging om me uit te zwaaien, voer ik met schitterend weer over
zee van Stellendam naar Vlissingen. Ik raakte weer ingewerkt met
de GPS. In 2008 was ik er al mee naar Engeland gevaren, maar daar-
na had ik er nooit meer mee gewerkt.
Direct na het verlaten van Vlissingen kregen we de vuurdoop, ZW 6
Bft en stroom mee. Stroom tegen wind dus, maar dat moest dacht
ik toch wel kunnen als je zo’n grote reis gepland hebt! Nou, dat ging
Van Amsterdam naar FinisterreDeel 1
10
níet: honderd meter buiten de sluis brak de hijskraan los en slin-
gerde wild in het rond; de sjorringen van de giek en de ketting van
het draaimechanisme waren gebroken. Korte golven van drie meter
hoog kwamen over de boeg, de laser was door de hijskraan van
het dak gezwiept en dreef middenin de Westerschelde. Ook binnen
ging niet alles goed, wat een hoop scherven opleverde. Uiteindelijk
was de giek weer gesjord en de laser op sleeptouw, maar door de
wind en de golven ging hij wel ondersteboven. Ik sleepte aan het
overloopje, het enige waar ik houvast kon maken en sleepte hem
dus achterstevoren en op zijn kop! We zijn uiterst voorzichtig weer
terug naar de haven gevaren. De loodsdienst Vlissingen verleende
goede diensten door alle zeeschepen uit de buurt te houden en ze
ver bij De Vlieger vandaan van loods te laten wisselen. Eenmaal in
de haven hield Jan Tel het verder voor gezien en ging weer naar het
Canal de Midi in Zuid-Frankrijk waar de schepen niet zo slingeren.
SOLO
Twee dagen later voeren Agnes en ik naar Oostende. Bij Zeebrugge
maakten we nog een stop omdat we 7 BFt recht tegen kregen,
maar de zeewaardigheid was een stuk beter en we hebben geen
problemen meer gehad. Het feestje ‘Oostende voor anker’ bood
gelegenheid om op adem te komen en alle schilderijtjes en foto’s
zeevast tegen de wanden te kitten. Ook het koffiezetapparaat werd
definitief met sicaflex op het aanrecht vastgeplakt.
Begin juni zijn we aangekomen in Duinkerken en vanaf daar zijn
we samen per openbaar vervoer terug naar Amsterdam gegaan. Via
internet had ik al gezocht naar een tweedehands stuurpiloot, zee-
kaarten, pilotboeken, een broodbakmachine en een radar. Ik heb
dat allemaal in twee dagen tijd verzameld. Roer en zwaard voor het
laserbootje, verloren gegaan tijdens het Vlissingenavontuur, kreeg
ik van Johan Stam. Door mijn dochter Mara en haar vriend Sander
werd ik per auto met al mijn spullen weer afgeleverd in Duinkerken.
Voor het eerst tijdens deze reis was ik alleen aan boord en in mijn
eentje voer ik naar Boulogne waar ik aan het werk ging om de radar
te installeren. Een hele klus en… hij werkte niet. Een paar dagen
later bleek dat er een stekker niet goed contact maakte en nu heb
ik dus een radar aan boord!
LASERWEDSTRIJDEN
In de reisplanning was opgenomen dat ik in Douarnenez mee zou
zeilen met het EK laser. Een nieuwe ervaring, in een veld met bijna
90 boten wedstrijdzeilen. Heel leuk en ook de golven waren bijzon-
Het Groene VarenTM | DE REIS VAN...
we werden opgewacht door de
gendarme maritime...
2
Kaart: ANWB Waterkaart Zeeland
1
11
der; die zijn er niet op het Kinselmeer. Er waren meer Doordrijvers
en we hebben op de Vlieger nog gezellig gebarbecued met de ge-
hele Nederlandse afvaardiging. Mara en Sander waren aan boord
gekomen voor een vakantietochtje en hielpen mee met alle voor-
bereidingen. Na afloop van de zeilwedstrijden zijn we naar Finis-
terre op het puntje van Bretagne gevaren en voor anker gegaan bij
Ile de Sein, een heel klein eilandje met een paarhonderd bewoners.
De eigenaresse van het restaurant waar we aten nodigde ons uit
om de volgende dag mee te gaan voetvissen: schaaldieren zoeken,
haar favoriete bezigheid en die van vele Fransen. We namen de uit-
nodiging aan.
Bij het omkeren van grote stenen onder water kom je van alles
tegen: krabben, oorschelpen, Chinese hoedjesschelpen en nog veel
meer. Met opkomend tij gingen we weer terug en op de grens van
water en land werden we opgewacht door de gendarme maritime,
een zelfde soort club als de AID. Nou, het was goed fout. Die oor-
schelpen mochten niet gezocht worden want die zijn zeldzaam en
dreigen uit te sterven, het zoekseizoen ging de volgende dag pas
open en alle exemplaren die ik had waren kleiner dan de voorge-
schreven minimum maat. Ook de krabben waren te klein. Allemaal
zaken die die agenten wel wisten en ik niet (de restauranteige-
naresse was wijselijk de andere kant op gelopen en had haar buit
weggegooid). Ze hebben me op de bon geslingerd en vertelden dat
de maximale boete 22.500 euro kon bedragen! Nu, vier maanden
later, heb ik gelukkig nog steeds niets gehoord of gezien van die
bekeuring.
Vanuit Finisterre vetrokken we gedrieën naar de Bretonse zuid-
kust. Daarover vertel ik in het volgende nummer van Het Groene
VarenTM. •
1. Hier mijn vriendenclubje in Freixo. De foto is gemaakt in de
Vlieger door Manuel Montes.
2. Met gemeentelijk bestuurslid, schipper van plaatselijke
replica, de Portugees die vijfentwintig jaar in Nederland werkte
en nu dit kroegje runt, Mara en ik.
DE REIS VAN... | Het Groene VarenTM
12
Wat vaar jij?
WAT VAAR JIJ?
Sloepje, op de Amsterdamse grachten.
VOORTGEDREVEN DOOR?
Elektrische buitenboordmotor, de lich-
te en geruisloze Motorguide, (12 volt
en 55 pond stuwkracht) en een paar
deep-cycle marine accu’s.
GEKOCHT VOOR?
De boot kostte nieuw een paar dui-
zend euro, de motor en accu’s heb ik
ook nieuw gekocht voor een paar hon-
derd euro. Ik vaar al tien jaar mee.
WAAROM DEZE SLOEP?
Ik wil schoon en rustig varen op de
Amsterdamse grachten. Deze boot
WAT VAAR JIJ?
Sophie en Daniel
heeft een spitse vorm, gestroomlijnd
voor elektrisch varen. Tien jaar gele-
den was een elektromotor bijzonder,
vooral onder particulieren. Ik zocht in
Nederland en kreeg advies van Marco
Groenberg van Elektrisch Varen In Ne-
derland (EVIN). Nu zie ik steeds meer
elektrische boten op de grachten. Mijn
kinderen zien toekomst in groen ver-
voer. Ideaal. Je kunt jezelf horen pra-
ten, geen lawaaierige motor of vieze
benzinelucht, minimaal onderhoud én
onze boot haalt de maximum snelheid
hier op de grachten.
ONDERHOUD?
Af en toe schrobben, that’s it. Wel
moet ik ieder jaar een nieuwe stik-
ker kopen voor het binnenhavengeld
en aanmeren in Amsterdam. Dit kost
mij slechts dertig euro per jaar, omdat
de boot een milieuvriendelijke motor
heeft. Elektromotoren hebben mini-
maal onderhoud nodig en de accu’s
laad ik gratis op met stroom van mijn
zonnepanelen thuis.
MOOISTE VAARTOCHT?
Door de Egelantiersgracht en Lijn-
baansgracht richting Da Costakade,
langs woonboten met drijvende tui-
nen. Heerlijke stilte midden in de stad.
Of rond de eilanden in Amsterdam,
zo rustig en anders dan de drukke
grachtengordel. En aanmeren langs
het Westerpark voor een picknick met
vrienden en kids.
TOEKOMSTPLANNEN?
Blijven genieten van groen varen op de
grachten, mijn kids zelfstandig rondjes
zien varen. Ik verheug me op schonere
lucht en toenemende rust in de stad,
met steeds meer groen vervoer.
Boot van: Amanda en
tweeling Sophie en Daniel Macleod
Ook met uw trots in de rubriek Wat vaar jij?,
mail dan naar [email protected].
Het Groene VarenTM | WAT VAAR JIJ?
pERMACULTUUR | Het Groene VarenTM
13
Het vervangen van de houten dekplanken, daar is
het een jaar of vijf geleden mee begonnen. Waarom
geen stalen dek waar je gras op kunt laten groeien?
Of beter nog; een tuin! Hoewel het idee is ontspro-
ten uit het brein van haar man Martin, is het Piek
Stor die het plan uitvoert. Nagedacht over eventuele
gevolgen voor de boot hebben ze niet. ‘We hebben
het gewoon gedaan. Eerst een laag dikke vijverfolie
op het stalen dek tegen lekken en roestvorming,
oude wollen dekens om vocht vast te houden en
voor de wortelvorming en planken tegen de rand
van het schuin aflopende dek, zodat de aarde er niet
af schuift. Zakken vol met aarde hebben we naar de
boot gesleept. Kleine boomstammen ook, voor het
reliëf en houtsnippers voor de paadjes.’
Ongeveer vijftig verschillende plantensoorten heeft
Bijen weten het te waarderen. Mensen die het binnenschip van Martin en Piek Stor
voorbij zien varen, steken vaak hun duim omhoog. Collega schippers en botenbouwers
daarentegen verklaren hen voor gek. Toch is de Rival het varend bewijs dat het kan:
een tuin op de boot.
Eetbare tuin op de boot
Tekst: Aleid Velthuis Foto’s: Martin Stor
Stor geplant. Planten die het in de omgeving van
Zutphen, de vaste ligplaats, goed doen en tegen ruig
weer kunnen. Ze vertelt over de aanleg van de tuin
alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Dat
hun tuinboot bijzonder is, merkt ze aan de reacties
wanneer ze een stuk varen. ‘Laatst waren we onder-
weg naar Coevorden en blijkbaar was het nieuws van
onze komst ons vooruitgesneld. Allemaal mensen
stonden langs de kant van het water, alsof we een
bezienswaardigheid waren.’
De tuin is inderdaad de moeite van het bekijken
waard, zelfs in de winter wanneer er niets in bloei
staat. Een walhalla voor dieren is de boot ook. ‘Die-
ren wisten de tuin meteen te vinden en te benut-
ten. Zomers vliegen bijen een stuk met ons mee, we
hebben al muizen en een marter aan boord gehad,
onze tamme fret vindt het er heerlijk en ook slakken
weten het groen te vinden.’
Met het groen en de dieren die daar op afkomen vol-
doet de boottuin aan een van de drie ethische prin-
cipes van permacultuur. Permacultuur staat voor het
ontwerpen van een duurzame leefomgeving, waarbij
ruimte zo efficiënt mogelijk benut wordt en ieder
project het liefst meerdere doelen dient. De drie
ethische principes zijn het zorg dragen voor de aarde
en haar dierlijke bewoners, zorgen voor de mensen
en het delen van de overvloed.
Vorig jaar heeft Stor voor het eerst bewust gepro-
beerd deze principes toe te passen op de boot. Ze
heeft hiervoor een cursus gevolgd bij Helma Röell
van het Permacultuur Centrum Nederland. Voor
Röell is permacultuur een manier van leven. ‘Per-
macultuur gaat over hoe je zelf weer mondig en
zelfvoorzienend wordt. Als mens heb je het nodig je
eigen ruimte in te richten en te beseffen dat je jezelf
kunt bedruipen. Mijn ervaring is dat wanneer men-
sen leren permacultuur toe te passen in hun tuin, zij
de uitgangspunten doorvoeren op andere vlakken in
hun leven.’
De beperkte ruimte op een boot leent zich volgens
Röell uitstekend voor het toepassen van permacul-
tuur. ‘Eigenlijk zou je zoveel mogelijk kleine tuintjes
op boten moeten hebben, als voorbeeld van effi-
ciënt ruimtegebruik voor de landbouw. Of je dak het
houdt, moet je wel even uitzoeken, maar dertig cen-
timeter aarde is genoeg om alles wat je wil te laten
groeien.’ Stor: ‘Zo diep is de aarde op de boot niet,
maar de natuur past zich aan. Wij hebben bijvoor-
beeld of hele kleine worteltjes, of ze groeien gewoon
om een hoekje.’
Wat volgens Röell vooral belangrijk is bij de aanleg
van zo’n kleine tuin, is goed plannen en kijken naar
de factoren waar je rekening mee moet houden. ‘De
Het Groene VarenTM | pERMACULTUUR
14
pERMACULTUUR | Het Groene VarenTM
15
schaduw van de stuurhut bijvoorbeeld en het schuin
aflopende dek. Planten die veel water nodig hebben,
plaats je onder. Ook kun je een haag van lavendel
aanleggen om andere planten te beschermen tegen
de wind.’
Op een boot is het dubbel nadenken over wat je
waar plant, benoemt Stor. ‘We hadden eerst ook
hoge bloemen, maar het vaart niet als je de boeg
niet meer ziet. Ook moeten we onder bruggen door
kunnen en de gangboorden houden we vrij. Het
moet veilig zijn als je vaart.’
Röell ziet ondanks deze beperkingen volop moge-
lijkheden. ‘Niet alles groeit omhoog bijvoorbeeld.
Struiktomaatjes blijven laag. En pompoenen kun je
zelfs langs de railing laten groeien. Water reflecteert
het zonlicht, dus vruchten die veel warmte nodig
hebben, kun je prima verbouwen op een boot. En in
het water kun je een ring van riet maken met Azolla
kroos. Dat is een blaadje met een piepklein wortel-
tje. Het is lekker knapperig door de sla, maar ook
een binder van stikstof, de belangrijkste voedingstof
voor planten. Wat je niet opeet, kun je als compost
voor je tuin gebruiken. En over het dekraam kun je
Oost-Indische kers laten groeien. In de zomer geeft
het verkoeling en in de winter, wanneer de bladeren
vallen, krijg je toch licht binnen.’
Hoe langer Röell er over praat, hoe meer ideeën er
opborrelen. Mogelijkheden te over dus, maar goed
nadenken voor je aan de slag gaat. ‘En niet zakken
vol aarde kopen. Daarvoor wordt veen afgegraven in
kwetsbare natuurgebieden in het zuiden van Europa.
Beter kun je naar een GFT-bedrijf gaan, daar kun je
soms zelfs gratis aarde afhalen.’
Ga je een tuin aanleggen, houd dan ook rekening
met de bijen, die het de laatste jaren erg moeilijk
hebben. ‘Bijen houden geen winterslaap, dus ze over-
winteren op de honing die in het nest is. Vooral in het
vroege voorjaar hebben ze behoefte aan voeding.
Daarom kun je krokussen, sneeuwklokjes en kerstro-
zen planten. Voor de zomer bijvoorbeeld goudsbloe-
men, marjolein, rozemarijn en kruiptijm.’ Met asters
en hedera helix voor het najaar, kan de bij het hele
jaar door lekker smikkelen.
Meer weten over permacultuur? Kijk eens op www.
permacultuur.org. •
Herma RäellHerma Räell
P iek Stor
16
Wie de naam Friesland hoort, denkt aan barre
schaatstochten, uitgestrekte vergezichten, een on-
verstaanbare taal en versnaperingen als suikerbrood
en berenburg. Maar vooral aan water en witte zei-
len. Terecht, want in Friesland kun je met de boot alle
kanten op. Met een zeilboot, maar zeker ook met een
elektroboot.
De Friese merenGenieten in rustiek ‘It Heitelân’
Tekst en foto’s: Eelco Piena
Het Groene VarenTM | vaarroute
1
2
3
vaarroute | Het Groene VarenTM
17
In het zuidwestelijke deel van It Heitelân, zoals de Friezen hun pro-
vincie ook wel noemen, ligt een prachtig vaargebied. De Friese me-
ren met Workum in het westen, Sneek in het midden en Lemmer in
het zuiden. In dit gebied ligt een aantal typisch Friese plaatsen met
een roemrucht maritiem verleden. Naast Workum en Sneek, zijn
dat ondermeer Stavoren, Hindeloopen, Heeg, Woudsend, Sloten,
IJlst en Lemmer. Stuk voor stuk plaatsen waar van alles te beleven
valt en die een uitstekende uitvalsbasis vormen voor mooie vaar-
tochten. Hierbij een paar suggesties.
Langs de IJsseLmeerkust
We beginnen onze tocht in Stavoren, in de uiterste zuidwestpunt
van Friesland. Het stadje was ooit een bloeiende Hanzestad met
handel op de Oostzee en met Engeland. Helaas verzandde de haven
in de vijftiende eeuw en kwam er een einde aan een welvarende
periode. Tegenwoordig bestaat de plaats bij de gratie van de wa-
tersport. Vanaf het IJsselmeer is Stavoren de toegangspoort naar
het Friese achterland. De oude spoorhaven ligt ’s zomers vol met
gerestaureerde klippers, botters en tjalken. Een lust voor het oog.
Vanuit Stavoren varen we naar de Morra en vandaar over de Kruis-
vaart en de Indijk naar Hindeloopen, eveneens gelegen aan het
IJsselmeer. Het eerste wat opvalt bij het naderen van het stadje
is de scheve Westertoren uit 1593. Deze heeft ooit dienst gedaan
als vuurbaak. Dichterbij gekomen valt het oog op het zeventiende-
eeuwse sluishuis met houten klokkentoren. Hindeloopen staat be-
kend om haar specifieke schilderwerk op onder andere meubelen.
In het museum Hidde Nyland, gehuisvest in het uit 1683 stam-
mende stadhuis, kun je dit uitgebreid bewonderen.
JopIe HuIsmanmuseum
Vanaf Hindeloopen is het maar kort varen naar Workum. De Grote
of Sint-Gertrudiskerk overheerst het stadsbeeld. De toren staat los
van de rest van het gebouw, omdat de kerk nooit is afgebouwd. In
het centrum vind je ondermeer De Waag met het museum War-
kums Erfskip. Hier zie je allerhande scheepvaartattributen en het
bekende Workumer aardewerk. Loop ook even naar de Noard, waar
zich het beroemde Jopie Huismanmuseum bevindt. Voor mensen
met zout water in de aderen is een bezoek aan Scheepswerf De
Hoop een must. Hier worden nog steeds op ambachtelijke wijze
traditionele, houten zeilschepen gebouwd.
naar de meren
Van Workum gaan we via Gaastmeer naar Heeg aan het Heeger-
meer. Voor veel watersporters is Heeg een begrip. De meesten van
hen realiseren zich wellicht niet dat ook hier scheepsgeschiede-
nis is geschreven. Heeg is namelijk ooit bekend geworden door
de palingvaart vanuit de Oostzee naar Londen. Ook heeft er altijd
scheepsbouw plaatsgevonden. Een overblijfsel daarvan is de rond-
en platbodemwerf van Pier Piersma. Daar is ook het houtbouwmu-
seum ‘De Helling’ met informatie over de plaatselijke scheepsbouw
te vinden.
In Heeg kun je er voor kiezen om over de Wijde Wymerts, via IJlst
naar Sneek en het Sneekermeer te varen. Een alternatief is om via
Woudsend en over het Slotermeer naar Lemmer door te varen. Bei-
de routes zijn zeer de moeite waard en er is aan de wal voldoende
te zien en te beleven. •
1. Met de boot in het prachtige Hindeloopen
2. Genieten van de rust en de ruimte
3. In houtbouwmuseum ‘De Helling’ in Heeg is een
palingaak in aanbouw
4. Vaarplezier voor jong en oud
BezienswaardighedenHindeloopen
- Museum Hidde Nyland, Dijkweg 3; tel. 0514 521420
- Eerste Friese Schaatsmuseum, Kleine Weide 1 – 3;
tel. 0514 521683
Workum
- Warkums Erfskip, Merk 4; tel. 0515 543155
- Jopie Huismanmuseum, Noard 6; tel. 0515 543131
Heeg
- Houtbouwmuseum ‘De Helling’, It Eilân 6;
tel. 0515 442558
Woudsend
- Molen ‘De Jager’, Ald Wyk 18, tel. 0513 413242
IJlst
- Houtzaagmolen ‘De Rat’, Sneekerpad 16;
tel. 0515 532619
Sneek
- Fries Scheepvaartmuseum, Kleinzand 14;
tel. 0515 414057
Sloten
- Museum Stedhûs Sleat, Heerenwal 48;
tel. 0514 531541
Verdere informatie
Algemene info: www.beleeffriesland.nl
www.frieslandholland.nl
Boot huren: www.frieslandvakanties.nl
Oplaadpunten: www.seff.nu
4
PIONIERS
Het liep niet bepaald storm voor deze nieuwe manier van varen. Er
waren veel, vooral ongefundeerde, vooroordelen, zoals ‘een accu is mi-
lieuonvriendelijk’, ‘het is niet zuinig, want voor elektriciteitsopwekking
moet eerst een centrale draaien’ en ‘je kunt maar een half uurtje varen
met zo’n bootje’. Voor een stichting zonder inkomsten, die bovendien
werd tegengewerkt door grote motormerken, viel het niet mee om het
grote publiek te overtuigen. Pas toen de HISWA het idee omarmde en
jaarlijks een paviljoen inrichtte rond het thema, groeide het besef dat
elektrisch varen een milieuvriendelijke en prettige manier van varen is.
Thom van Zijp specialiseerde zich als een van de pioniers in het inbou-
wen van elektromotoren in vletten en schouwen. De stichting groeide
uit tot een landelijke organisatie en is uiteindelijk overgegaan in de
SEFF, de Stifting Elektrysk Farre Fryslân.
ELEKTROSLOEPEN
Thom van Zijp is inmiddels met pensioen en zijn scheepstimmerwerf
is in 2011 overgenomen door Adrie van Mil en Leon van der Starre, die
Elektrisch varen wint terrein
Vijf Reeuwijkers richtten in 1992 de Stichting
Elektrisch Varen op. Het initiatief kwam voort
uit de wens om ook met een motorboot in
stilte te kunnen genieten op het water, zoals
ze dat roeiend of zeilend gewend waren. Aan-
drijving door een elektromotor was dé oplos-
sing. Scheepstimmerman Thom van Zijp werd
benaderd en hij ging aan de slag met allemaal
losse componenten die uit de industrie voor
handen waren. Het werd een samenraap-
sel, maar het werkte! De eerste Nederlandse
‘fluisterboot’ was een feit.
18
Jachtwerf Reeuwijk zet missie Thom van Zijp voortThom van Zijp voortThom van Zijp voort
Het Groene VarenTM | UIJT D´OUDE BOOT
Foto´s uit de tijd
van Thom van Zijp
Tekst: Pam van Vliet Foto’s: links privé-bezit, rechts Joachim de Ruijter
UIJT D´OUDE BOOT | Het Groene VarenTM
19
de werkzaamheden voortzetten onder de naam Jachtwerf Reeuwijk. De
mannen vullen elkaar goed aan. Van der Starre was jarenlang bootsman
bij roei- en zeilvereniging Gouda en Van Mil is van oorsprong elektro-
technicus.
Behalve met onderhoud en nieuwbouw houden ze zich bezig met in-
bouw van elektrische aandrijving in, voornamelijk polyester, sloepen.
De stille motoren kunnen in elk type boot worden ingebouwd. Er zijn
diverse soorten elektro-aandrijvingen en ook hybride opstellingen le-
verbaar; zodat je al varend kunt kiezen tussen aandrijving door de die-
sel- of elektromotor.
RUST EN RUIMTE
Jachtwerf Reeuwijk produceert een eigen lijn elektrisch aangedreven
sloepen. De Sluiper-serie bestaat uit een drietal luxe afgewerkte stoere
spiegelsloepen met een stille elektrische aandrijving. Van Mil steekt
van wal over de voordelen van elektrisch varen. ‘Bovenal natuurlijk het
comfort. Je geniet veel meer van de rust op het water zonder motor-
geluiden en –geuren. Het scheelt een hoop ruimte, want een elektro-
motor is klein. Als we een boot ombouwen, kunnen we op de plek van
de dieselmotor de nieuwe elektromotor plus accu’s kwijt. Ideaal voor
kleinere zeilbootjes ook, zoals de zestienkwadraat. Dat was overigens
ook een van de pioniers van het elektrisch varen.’
GOEDKOOP EN BETROUWBAAR
Van der Starre benoemt dat de elektromotoren betrouwbaar en voor-
delig zijn. ‘Sinds een jaar of vijf is de techniek heel betrouwbaar. Je
kunt wel stellen dat een elektrosloep onderhoudsvrij is. En het is veel
goedkoper varen dan gewoon varen. Zes uur varen met een diesel kost
ongeveer 16 euro. Met een elektromotor slechts €1,50. Meer dan tien
keer zo goedkoop dus. Het accupakket moet ongeveer eens in de tien
jaar vervangen worden. De kosten daarvan kun je wegstrepen tegen de
jaarlijkse onderhoudskosten van een diesel.’
VOORAL VOORDELEN
Een laatste vooroordeel dat uit de weg geruimd moet worden is het
probleem van het opladen. Volgens de Reeuwijkers is dat helemaal
geen probleem. Van der Starre: ‘Er komen steeds meer oplaadpunten.
Overal waar je walstroom hebt, kun je opladen. Dat is dus vrijwel in alle
havens. ’s Nachts laad je op en dan kun je weer een dag varen.’
De boodschap is duidelijk. Elektrisch varen heeft meer voordelen dan
nadelen, en zal dan ook steeds meer in trek komen bij het grote pu-
bliek. Fluister het van de daken! •
Foto´s van nu, Jachtwerf Reeuwijk
1. Adrie van Mil
2. Leon van der Starre
1
2
www.pamvanvliet.nl 06-25028963 [email protected]
Pam van Vliet. Tekst.Specialisatie maritieme onderwerpen
Niet alleen wát je te vertellen hebt is belangrijk, maar ook hóe je dat doet. Soms moet het kalm en rustig, als een zee met lichte deining.Soms moet het heftig, met steken onder water.De juiste toon, de juiste woorden. Als je dat goed aanvoelt komt de boodschap altijd over.
Fris, helder, bruisend, brekend
hét magazine voor groene maritieme technologie
GROENE GEMEENTE
GREENJOYWAT VAAR JIJ?
Jachtwerf ReeuwijkJachtwerf Reeuwijk
losse nummers € 4,50
abonnees € 4,15
nr 1 | jaargang 2012 | www.hetgroenevaren.nl
Het
Gro
en
e V
aren
TM
Uijt d’ oude boot
Word abonnee!
en ontvang
Het Groene VarenTM
Ga naar www.hetgroenevaren.nl en meld je aan!
4x per jaarvoor maar€16,60
het ambacht | Het Groene VarenTM
21
Hoewel de loods aan de Zijlroede een authentieke indruk geeft,
is deze pas 35 jaar geleden gebouwd. Binnenin is alles vernieuwd,
met stenen muren en stalen binten. De buitenkant is geheel in oor-
spronkelijke stijl herbouwd en brengt de bezoeker terug naar tijden
van weleer.
Uit de archieven van het Fries Scheepvaartmuseum blijkt dat de
scheepswerf in 1653 al zeeschepen afleverde die de Europese wa-
teren bevoeren. Grote koggeschepen en galjoenen vervaardigd uit
eikenhout, wat destijds in de directe omgeving veelvuldig voorhan-
den was. Hoe anders is de situatie nu. Geen immense, eikenhouten
schepen, maar Pampussen, 16- en 22-kwadraatsen én vooral vlet-
ten tot een meter of acht, de specialiteit van de werf.
‘De vletten zijn uitgevoerd in teak afkomstig uit het voormalige
Birma’, aldus De Jonge, die veertien jaar geleden op 17-jarige leef-
tijd als leerling bij het bedrijf kwam. De importeur haalt de boom-
stammen naar Nederland en ieder jaar gaat de jonge botenbouwer
Ruim drie eeuwen lang glijden er al schepen van de helling bij ambachtelijke Jachtwerf
De Jong in Joure. De werf kent een rijke geschiedenis, successen en roergangers wisselden
elkaar af. Anno 2012 is de 31-jarige Aaldert de Jonge de hellingbaes die er naar eigen
zeggen ‘de droom van iedere houtbouwer’ waarmaakt.
Ambachtelijke Jachtwerf De Jong
Tekst: Aleid Velthuis Foto’s: Joachim de Ruijter
22
Het Groene VarenTM | het ambacht
kijken of er stammen tussen zitten met de juiste kromming. De
zorgvuldig uitgezochte stammen laat hij zagen in planken van 18
millimeter en neemt ze mee naar de werf. Door het vele schuren
blijven uiteindelijk planken van 16 millimeter dik over. ‘Eén boom-
stam is ongeveer genoeg voor de romp van een sloep. Bij ons liggen
de stammen nog zes tot tien jaar te drogen. Eerst twee jaar buiten,
tot het meeste vocht er uit is. Daarna gaan de planken naar de
zolder. Zou je ze meteen naar binnen halen, dan drogen ze te snel
en gaat het hout scheuren.’
KraamKamer
Het liefst werkt De Jonge met teak. ‘Mahonie kan ook, dat is een
slag goedkoper, maar teak heeft de duurzaamheidsklasse 1. Het
verrot nooit, zeker niet met de juiste lak en goed onderhoud.’ De
Jonge gebruikt tweecomponenten- en epoxylak. Een ecologisch al-
ternatief is er wat hem betreft niet. ‘Dat zou ten koste gaan van de
kwaliteit van ons product en die concessie willen wij niet doen.’
Met wij doelt De Jonge ook op de zes medewerkers die hij in dienst
Het Groene VarenTM | het ambacht
het ambacht | Het Groene VarenTM
23
een Mastervolt, voorheen Bellman, een goede optie. In een sloep
die hij vorig jaar bouwde, heeft hij een 3,5 kw elektromotor van
Mastervolt ingebouwd. ‘Je hoort niets, de boot reageert snel als je
gas geeft en met een volle accu kun je acht uur varen. Op de dis-
play zie je precies hoelang je nog kunt varen. Veel mensen vinden
het nog wat eng, met zo’n elektrische motor. Maar acht uur aan
een stuk varen, wie doet dat nou?’
Na het inbouwen van de motor volgt nog het plaatsen van de vloer,
het dek, de zitbanken en natuurlijk de afwerking. Een onderdeel
waar De Jonge veel aandacht aan besteedt. ‘Klanten betalen liever
wat extra voor een vlet waarin alles tot in de finesses is afgewerkt.
Onze boten zijn van veraf te herkennen. Het is toch prachtig als je
van een boomstam zulke mooie bootjes mag maken.’ •
heeft; timmerlieden, schilders, leerlingen en een boekhouder. ‘Al-
lemaal vakidioten.’
In de kraamkamer - de werkplaats van de werf - is een vlet van 8.40
meter in aanbouw. ‘Deze vlet hebben we in oktober verkocht en in
april moet hij varen.’ Zo’n tweeduizend uur zijn de houtbouwers
van Jachtwerf de Jong er mee bezig. De vlet wordt eerst op de kop
gebouwd, om de kiel uit te meten en de horizontale planken, gan-
gen genoemd, te plaatsen. Twee timmerlieden en 1200 klinknagels
zijn nodig om de planken voor de romp aan elkaar te bevestigen.
Twee gangen per dag. Zoals te verwachten bij een ambachtelijke
scheepswerf, worden de klinknagels met de hand gezet. ‘We ge-
bruiken zoveel mogelijk machines, maar veel moet gewoon met de
hand. Het passend maken van verschillende onderdelen bijvoor-
beeld en het schuren rond de klinknagels.’
ribben
Voor het plaatsen van de spanten, door De Jonge de ribben van de
boot genoemd, is nog een man extra nodig. Een van de drie stopt
dunne, eikenhouten latten in een buis met water, brengt het water
aan de kook en de stoom maakt de latten buigbaar. ‘Het is net spa-
ghetti. Komt de lat uit de buis, dan is het rennen naar de boot, waar
de andere twee klaar staan om het spant snel te bevestigen. Het is
een klusje dat snel moet gebeuren, anders wil het hout niet meer
buigen. Na een nacht drogen, heeft de lat de vorm van de boot
aangenomen. De ribben worden weer uit de vlet gehaald en krijgen
in totaal vijf laklagen. Net zoals de rest van de boot.’
De volgende stap is het klaarmaken van de romp voor het plaatsen
van de motor. Nog niet veel mensen kiezen voor een milieuvrien-
delijke elektrische motor, maar volgens De Jonge is bijvoorbeeld
het ambacht | Het Groene VarenTM
Het Groene VarenTM | buiten de boot
24
Vijf jaar lang heeft Schuring aan zijn strohuis gewerkt. Het resul-
taat is volgens hem voor velen technisch te ingewikkeld, maar bij
nader inzien zo logisch opgezet dat iedereen het zelf had kunnen
bedenken. Het ontwerp is gebaseerd op Falling Water, een villa
ontworpen door de invloedrijke Amerikaanse architect Frank Lloyd
Write. Het hemelwater gaat namelijk niet via de regenpijp richting
riool, maar loopt via het platte dak als een waterval in een grote
bak op de begane grond. Het opgevangen water is spoelwater voor
de toiletten.
De muren heeft Schuring opgebouwd met strobalen en bedekt met
leem, waardoor het huis optimaal geïsoleerd is. Ook zonnewarmte
wordt maximaal benut. De karakteristieke overstekken boven de
ramen op het zuiden zorgen er voor dat de lage winterzon de wo-
ning verwarmt en de hoge zomerzon geen kans krijgt de woning
binnen te dringen. De passieve gedachte, aldus Schuring: ‘Je doet
niets, maar het werkt wel!’
De drie verdiepingen hoge serre, aan de zuidkant van de woning,
verwarmt de woning zodra de eerste zonnestralen tevoorschijn
komen. De wanden van de serre zijn volledig voorzien van warm-
tebuizen. Hiermee wil Schuring in de zomer, via de elf meter lange,
holle heipalen de grond onder zijn woning verwarmen en zo een
warmtebuffer creëren voor de winter. ’s Winters geeft een warm-
tewisselaar deze warmte af aan het verwarmingssysteem. ‘Ik ver-
wacht dat het drie tot vier jaar duurt voordat dit optimaal func-
tioneert. De heipalen staan in het grondwater, daardoor kan ik die
hele waterbel gaan verwarmen. Het nadeel is dat daar boven een
kleilaag zit die warmte slecht geleid.’
De experimentele woning zit vol met dergelijke energiezuinige sys-
Ook buiten de boot is er volop te beleven op het gebied van duurzame technologie.
Deze keer vertelt Henk Schuring, bedrijfskundig ingenieur over zijn grote passie: het
bouwen van een duurzaam en ecologisch strohuis. Nog even doorwerken en zijn droom
is werkelijkheid, midden in een woonwijk in Kampen staat zijn bijna voltooide woning.
Ecologisch wonen
Tekst: Iemke-Pieter Zeijlemaker Foto’s: Joachim de Ruijter
buiten de boot | Het Groene VarenTM
25
temen. Geen detail heeft de ingenieur over het hoofd gezien en
over alles is nagedacht. De haardkachel, het is gevaarlijk stoken in
een compleet luchtdicht afgesloten huis, wordt gevoed met verse
zuurstof uit de serre. Het leem is verrijkt of verarmd met zand of
stro, afhankelijk van de toepassing in het huis. Zelfs de stabiliteit
van de woning, een term die gebruikt wordt in de scheepsbouw,
heeft Schuring niet buiten beschouwing gelaten. ‘De extra stabili-
teit die wij hebben aangebracht is niet onbelangrijk gebleken in de
laatste stormen. Het huis heeft slechts lichte stormschade in de
leemlaag opgelopen. Dat is heel normaal met zo’n experimenteel
huis. Verder heeft het de toets met glans doorstaan.’
Schuring blijkt meer ideeën van de scheepvaart overgenomen te
hebben. Hij heeft goed gekeken hoe schepen praktisch zonder
energieaanvoer van buitenaf rondvaren en heeft daarom bijvoor-
beeld alle verlichting op een aparte groep aangesloten, zodat deze
in de toekomst op zonnecellen aangesloten kan worden. Een aparte
groep voor verlichting wordt in de woningbouw nooit toegepast,
maar in de scheepvaart wel.
‘Oorspronkelijk was het plan om ook de verwarming in het huis in
te richten zoals aan boord van een schip, waar het koelwater van
een verbrandingsmotor gebruikt wordt om een boiler te verwar-
men. Tegenwoordig zijn er warmtekrachtcentrales te krijgen, waar-
bij een generator elektriciteit en warmte opwekt voor je woning.
Maar met zonneboilers en/of zonnepanelen op het dak van je wo-
ning hoef je tijdens de zonuren minder tot geen gebruik te maken
van de centrale. De zon levert je immers gratis energie. Hierdoor
bleek de terugverdientijd van deze dure centrale nog langer en de
aanschaf er van niet rendabel.’
Mensen met een zonneboiler kunnen net als Schuring veel geld be-
sparen op de (af)was. Het warme water van de boiler kan met een
zogenaamde Hotfill automatisch iedere vaatwasser en/of wasma-
chine voeden. Een investering van iets meer dan tweehonderd euro.
‘Maar dat verdient zich snel terug.’ Schuring gaat met zijn huis nog
een stapje verder. Het washok van de woning heeft zelfs een hygro-
meter, die bij een te hoge luchtvochtigheid de ventilator ingescha-
keld en droge, warme lucht vanuit de serre aanvoert.
Inmiddels woont de huizenbouwer met zijn gezin op de eerste en
tweede verdieping. De ruime woonkamer is grotendeels ingericht
en Henk is nu bezig een lichtbak van melkglas in het plafond van
de 3.60 meter hoge kamer te maken. De grote, karakteristieke ra-
men in de zijgevel lopen visueel door in deze lichtbak, gevoed door
dimbare TL-lampen rondom. De ouderwetse houtkachel moet mo-
gelijk plaats maken voor een open haard met aansluiting op de cv.
Al redelijk doorsnee, maar de energiebewuste Schuring heeft een
type haard op het oog, dat minder warmte in de ruimte uitstraalt
en meer warmte afgeeft aan de cv. ‘Je moet er met een loep naar
zoeken, maar ze zijn er! Met die haard wil ik eerst het douchewater
verwarmen. Als dat op temperatuur is, moet het water van de cv
verwarmd worden. Daarbij kan de warmte van de zonneboiler in de
winter gebruikt worden als voorverwarming van het tapwater of
als voeding voor het zeer lage vloerverwarmingssysteem.’
Schuring hoopt de jeugd enthousiast te maken voor duurzaam
wonen. Binnenkort ontvangt hij een groep leerlingen van het Pie-
ter Zandt Scholengemeenschap uit Kampen in zijn huis. Net als
bij al zijn rondleidingen zullen de leerlingen eerst de waterval aan
de zijkant van de woning bewonderen. En waarschijnlijk beëindigd
Schuring de rondleiding met het verhaal over het mislukte kwark-
experiment om een waterafstotende laag voor de buitenmuren te
maken. •Voor meer informatie: www.ecobo.nl
• Groepsverblijven• Schoolreisje• Schoolkamp• Familie-uitje• Actieve vaarvakantie• Ontspannend
• Binnenwateren• Noordzee• IJsselmeer /Waddenzee• Oostzee• Motorpassagiersschip• Traditioneel zeilschip
Zeilreis - Nederland - Duitsland
www.channelcruises.nl0299 - 313 060
Channel Cruises Holland’t Prooyen 3b
1141 VD Monnickendam
groene gemeenten | Het Groene VarenTM
27
Harlingen; historische havenstad waar het zoete binnenwater het
zoute van de zee raakt. Waar bij laagtij de geur van het zilte slik
overheerst en bij mist de bas klinkt van de waarschuwende en toch
geruststellende misthoorn. Bij veel van de bijna zestienduizend
inwoners stroomt het zeewater door de aderen. ‘Die band tus-
sen de Harlingers en de zee mag niet verloren gaan.’ Wethouder
Maria le Roy, jarenlang woonachtig in Zeeuws Vlaanderen en poli-
tiek actief in Zeeland, weet waar ze over spreekt en laat er geen
onduidelijkheid over bestaan. Zij en haar medebestuurders hebben
grootse plannen met de monumentale havenstad, maar niet tegen
elke prijs. ‘Je mag de Harlingers het zicht op zee niet ontnemen en
vanaf de zee moet je de stad zien liggen, niet alleen hoge woon-
complexen of hotels, zoals dat in andere kuststeden het geval is.’
Wethouder le Roy ziet de haven graag weer als de economische
motor van de stad, net zoals dit in het verre verleden het geval was.
Maar opnieuw geldt dat de prijs daarvoor niet te hoog mag zijn.
‘Harlingen grenst aan een belangrijk deel van het werelderfgoed
de Waddenzee, een ecologisch zeer kwetsbaar gebied. Economisch
en ecologisch belang moeten samen kunnen gaan en alles wat we
vanaf nu realiseren, moet in dat licht zeker duurzaam zijn.’
Nieuw kweldergebied
De unieke ligging van de stad, als toegangspoort tussen Friesland
en de Waddenzee, biedt veel mogelijkheden op toeristisch en re-
creatief gebied. ‘Varend Nederland moet via Harlingen naar Fries-
land en varend Friesland via Harlingen naar de zee. Niet iedere wa-
tersporter heeft het lef om op zee te varen, maar dat moeten we
watersporters leren.’ De visie van het stadsbestuur om daadwer-
kelijk meer bootjesmensen en andere recreanten naar de stad te
trekken is veelomvattend; meer ligplaatsen en betere, duurzame
sanitaire voorzieningen voor de recreatievaart, een nieuwe jacht-
haven voor grotere zeeschepen, cruisevaart en een centraal ver-
trekpunt voor waddenexcursies, inclusief waterfront met ruimte
voor bedrijvigheid die te maken heeft met varen. Daarnaast staan
Iedere editie belicht Het Groene Varen™ duurzame plannen en ontwikkelingen
van een havengemeente in Nederland of daarbuiten. Deze keer Harlingen,
‘Poort van Friesland’ én thuishaven van het magazine.
Duurzame haven: Harlingen
Tekst: Aleid Velthuis Foto’s: Joachim de Ruijter
groene gemeente | Het Groene VarenTM
Het Groene VarenTM | groene gemeente
28
een educatief ‘Waddendoecentrum’ en uiteraard een duurzame
en energiezuinige zeehaven voor de beroepsvaart op het verlang-
lijstje.
Om Harlingen in de toekomst te blijven behoeden voor het stij-
gende water, wil de gemeente een buitendijks gebied aanleggen
in zee. Dat kweldergebied dient meerdere doelen, waaronder een
meer natuurlijk karakter van de waterscheiding. Waardevol voor
natuur en recreatie, maar ook functioneel voor het breken van de
golven voordat deze het vaste land bereiken. Het kweldergebied
groeit mee met de stijging van de zee, waardoor dijkverhoging niet
nodig is en heeft als aangename bijkomstigheid het voorkomen
van slibafzetting op het nu vaak glibberige strand.
geeN woNiNgbouw
Realisatie van de plannen is nog ver weg, beseft Le Roy. ‘Een plan
maken is gemakkelijk. Je daar aan houden en het uitvoeren is het
moeilijkst. Vanuit de gemeente willen we de regie houden, alles in
de goede richting duwen en kleine stapjes nemen.’ Een onderzoeks-
bureau analyseert of en hoe de winstgevende delen van het plan
de verlieslatende kunnen dragen. En of de plannen gerealiseerd
kunnen worden zonder de inzet van woningbouw. ‘Komt het on-
derzoeksbureau wel met buitendijkse woningbouw aanzetten, dan
stuur ik ze namens gemeenteraad en college naar huis. Harlingen
is een stad met een prachtige monumentale binnenstad en een
rijke maritieme geschiedenis, dáár moeten we gebruik van maken.
Educatie over de walvisvaart, bijvoorbeeld. Aan de haven is een
groep vrijwilligers bezig met de reconstructie van het expeditie-
schip Willem Barentsz, dat straks echt gaat varen. En de replica van
VOC-schip Prins Willem ligt hier afgemeerd. Het is helaas helemaal
uitgebrand, maar je kunt er een geweldige dagattractie voor van
maken.’
VerVuiler betaalt
Ook zoekt de gemeente naar een balans tussen energie opwekken
en verbruiken. Energie opwekken door bijvoorbeeld warmtewis-
selaars, getijdenstroom en zonne-energie vergen een grote inves-
tering, evenals het bieden van walstroom die de vervuilende die-
selgeneratoren overbodig maakt. Een andere, minder geldeisende,
manier om een duurzamere haven te creëren is het principe van ‘de
vervuiler betaalt’. De gemeente wil dit principe niet alleen voor de
passanten doen gelden, maar ook voor de beroepsvaart. ‘We willen
een vrijhaven worden voor duurzame schepen. We zouden bijvoor-
beeld, in navolging van andere zeehavens, een hogere prijs voor
liggeld kunnen vragen aan vervuilende schepen dan aan vracht-
schepen die op biodiesel of met zeilen varen. Maar eerst is het
wachten op de resultaten van het onderzoeksbureau, zodat we een
blauwdruk voor het havengebied kunnen maken. Volgende stap is
het vinden van investeerders en exploitanten en de pot met honing
eerlijk uitscheppen, want uiteindelijk draait het toch om hoeveel
we kunnen verzilveren van de te investeren euro’s.’ •Illustratie: ontwikkelingsgebied “Westerzeedijk”
29
COLUMN | Het Groene Varen
Als íemand weet wat groen varen is, ben ik het wel, als sloeproeier.
In mijn geval betekent dat zelfs dubbel groen, want ons sloepje, de
Danser, is groen van kleur. Sloeproeien is een domme hobby, maar
het is ook verslavend. Drie keer per week gaan we met de Danser
het wad op en beulen we onszelf gedurende anderhalf uur af. Zes
roeisters en een stuurman.
Het domme van deze hobby zit hem in het slopende karakter van
de roeibeweging. Het is zwaar werk en het schiet niet op. Het ver-
slavende zit hem in het varen op het wad, met na afloop de vol-
doening over de geleverde inspanning en het gezamenlijke wijn-
tje als beloning. Zo raken we ongemerkt getraind voor de echte
krachtmeting, de jaarlijkse race van Harlingen naar Terschelling. Als
Harlinger team in het bezit van een boot met HT-nummer kunnen
we daar natuurlijk niet ontbreken. Vorig jaar stond er een harde
tegenwind en duurde de race anderhalf keer zo lang als voorgaande
keren. Zes in plaats van vier uur hebben we erover gedaan, inclusief
vastlopen op een zandplaat. Dat betekende uitstappen en ‘klunen’,
sleuren aan die boot tot hij weer water onder de kiel had. We had-
den de stroom op een gegeven moment zo sterk tegen, dat we
achteruit zakten als een van ons een haal oversloeg om te drin-
ken. De hel! Maar, des te groter de euforie toen we toch op eigen
kracht het eiland Terschelling bereikten. Hemels, dat eerste biertje
na aankomst.
Als íemand weet wat groen varen is, ben ik het wel, als zeeziekte-
gevoelige watersporter. Hoe vaak ik niet groen van ellende over de
reling heb gehangen om iets vies te doen, bwèèèh. IJsselmeer en
Noordzee maken het slechtste in mij los, vooral als ik niet zelf het
roer in handen heb. Op een motorboot is het ook erger dan op een
zeilboot. Roeiend heb ik helemaal nergens last van. Voor mij gaat
dus op: hoe groener ik vaar, hoe minder groen ik vaar. Dat het mi-
lieu daar ook nog eens wel bij vaart, is mooi meegenomen. Pam van Vliet
Het ene groen is het andere niet
Het Groene VarenTM | plastic Whale
30
Smit - die nog nooit een boot had gevaren, laat staan gebouwd
- kondigde op zijn blog aan een boot van plastic afval te willen
bouwen om aandacht te vragen voor de plastic soep. Belangrijk
hierbij is dat Smit niet met het afval zelf werkt, maar uit het afval
een nieuwe grondstof wil maken en deze als uitgangspunt voor
de boot neemt. ‘Waardecreatie uit afval’ werd het uitgangspunt in
Smits queeste om samen met consumenten, bedrijven en over-
heden wereldwijd een oplossing te vinden voor het ‘plastic soep
drijfafval’ in de wateren.
Na de start van de blog van Smit is het hard gegaan. Binnen enkele
weken vormde zich een team van vrijwilligers. Wat slechts een jaar
geleden is begonnen als idee van een persoon is uitgegroeid tot
een stichting waaraan tientallen mensen en organisaties deelne-
men. Van reclamebureau tot advocatenkantoor, van botenbouwer
tot accountant. Meer en minder gerenommeerde namen en mer-
ken sluiten zich aan om een bijdrage te leveren aan de duurzame
doelstelling van Plastic Whale. Organisaties als Bugaboo, ASN Bank,
Levenbach Advocaten, Edelman PR, ZuidWesterSloep, Bouwmees-
ter en PwC dragen significant en actief bij aan het Plastic Whale-
project. Allen met specifieke kennis om de Plastic Whale een stap
dichterbij te brengen.
Kennedy
‘Mijn inspiratiebron om deze ‘troepen’ te binden en te leiden is de
beroemde speech van Kennedy in 1961. Meer specifiek, Kennedy’s
befaamde woorden: ‘before the end of this decade, we shall put
a man on the moon’.’ Smits plannen werden concreter, waarmee
ook het ambitieniveau steeds duidelijker vorm krijgt. Hij wil begin-
‘Niets is onmogelijk tot het tegendeel bewezen is’, dacht Marius Smit toen hij begin 2011
aan zijn Plastic Whale-avontuur begon. Zijn doel; mensen, organisaties, kennis en ervaring
binden om boten te bouwen van plastic dat als een grote soep in water drijft.
plastic Whale:
‘This is not a boat. This is a man on the moon’
Tekst: Rob Veldt Foto’s: Amouri Photography
Ontwerp: Peter Bosgraaf
plastic Whale | Het Groene VarenTM
31
nen met een boot in Nederland, als eerste man op de
maan. ‘En over tien jaar wil ik met Plastic Whale op
tien plaatsen in de wereld boten van lokaal plastic
afval bouwen. Dáár waar het probleem van de plastic
soep het meest urgent is. Bijvoorbeeld in de rivieren
van India en op de stranden van Ghana. Het bouwen
van de boot van plastic afval is een enorme, maar
concrete en prikkelende uitdaging die een heleboel
verschillende mensen en organisaties bindt. Door
kennis en ervaring te binden in de overtuiging dat
niets onmogelijk is zolang dit niet wordt bewezen,
hopen we dan ook werkelijk het verschil te maken.’
Oud-AmsterdAmsch PlAstic Visschen
Plastic Whale organiseert ook evenementen waarbij
mensen actief kunnen bijdragen aan de doelstellin-
gen. Een goed voorbeeld is het Oud-Amsterdamsch
Plastic Visschen. Een ludieke parade van een vloot
heuse plasticvissers door de grachten van Amster-
dam. Het doel is simpel: samen het drijfplastic uit
de grachten vissen. De eerste editie in 2011 was een
enorm succes. Het probleem rond drijfplastic bleek
voor een grote groep herkenbaar, sterker: een doorn
in het oog.
Aan het evenement deden 350 mensen in 36 boten
mee. De deelnemers deelden unaniem de overtui-
ging dat het een jaarlijks terugkerend evenement
moet worden. Naast de urgentie die de deelnemers
en sponsoren voelden, bleek Plastic Whale zelf ook
steeds meer als duurzaam ‘merk’ uit de verf te ko-
men. Het leek bijna ‘hip’ om mee te mogen doen aan
het Oud-Amsterdamsch Plastic Visschen. Een mooi
compliment voor de grote hoeveelheid tijd en ener-
gie die er vrijwillig ingestoken is. Editie 2012 van het
Oud-Amsterdamsch Plastic Visschen staat gepland
op 2 september 2012.
rOcK dA bOAt regAttA
Voor 2012 heeft Smit meer wilde plannen. In het
streven om partijen met kennis, macht en geld te
binden voor het grotere doel, gaat Plastic Whale
met een volgende ludieke actie wereldleiders en
vooraanstaanden benaderen via haar eigen netwerk.
Uitgaande van de ‘six degrees of separation’-theorie,
waarin gesteld wordt dat iedereen op de planeet via
zes (of minder) contacten met elkaar verbonden is,
gaat Plastic Whale haar uitdaging verspreiden. Onder
de naam Rock da boat Regatta gaat Plastic Whale
modelschepen over de hele wereld laten sturen om
de wereldleiders en vooraanstaanden als Rutte, Oba-
ma, Richard Branson en Stephen Hawking als ambas-
sadeur strikken. •Deelnemen aan Plastic Whale of sponsor
worden? Of meedoen aan de tweede edi-
tie van het Oud-Amsterdamsch Plastic Vis-
schen ? Kijk voor meer informatie op www.
plasticwhale.org
Facebook: www.facebook.com/plasticwhale
Twitter: @ThePlasticWhale Editie 2011 van het Oud-
Amsterdamsch Plastic Visschen.
32
Zeebaars:Het leefgebied van de zeebaars strekt zich uit van de Noordzee, Britse en Ierse wateren tot aan de Middellandse Zee. De zeebaars is te vinden bij strek-dammen, havenhoofden en voor rotsen. De zeebaars voedt zich met haring, smelt, spiering en krab, maar ook met kleine inktvissen. De zeebaars is zowel vanaf de kant als de boot te vangen. Voor beide technieken zijn verschillende soorten hengels te krijgen met bijbehorend (kunst)aas.
Dirk Vlieger
Dirk Vlieger, kok in restaurant De Noorderpoort in
Harlingen, brengt iedere uitgave een recept wat ge-
makkelijk te bereiden is met een zelfgevangen vis.
Deze keer de zeebaars, te vangen bij strekdammen en
havenhoofden in bijvoorbeeld de Noordzee.
Het Groene VarenTM | RECEPT
32
33
Gegrilde/gebakken zeebaarsmet rode uien compote
INGREDIËNTEN:
2 zeebaarsfilets, gefileerd van je
zelfgevangen zeebaars
peper en zout
1 citroen (uitgeperst)
olijfolie
mespuntje chilipoeder
tabasco
mespuntje kaneel
1 ruime eetlepel honing of bruine suiker
circa 20 gram vers gehakte peterselie
10 gram fijn gesneden rozemarijn
3 rode uien in halve ringen gesneden
FILEREN VAN DE ZEEBAARS:
Leg de vis op een snijplank met de kop naar boven en
de staart naar je toe. Til de kieuwvin op en snij de kop
schuin in, net achter de vin tot aan de bovenkant van de
vissenkop. Snij nu de vis over de rug van kop naar staart
in. Snij vervolgens over de graat het filet los tot aan de
staart. Draai de vis om, snij nogmaals over de graat en
de tweede filet is ook los. Je hebt nu twee gelijke filets,
controleer ze nog wel op graatjes. De vis is klaar om te
bereiden.
BEREIDING:
Meng wat olie met de chilipoeder en wrijf hier de filet
mee in, sprenkel er een beetje citroensap over en be-
strooi de vis met peper en zout. Laat dit 10 minuutjes
intrekken.
Doe wat olijfolie in een pan en fruit hier zachtjes de rode
uien in aan tot ze er glazig uitzien. Voeg nu de honing of
suiker toe en laat dit ongeveer 10 minuten heel zacht
garen. Roer hier vervolgens de kaneel, peterselie en ro-
zemarijn door, voeg een paar druppels tabasco toe en
maak het naar smaak af met peper en zout. (Pas op met
peper, de vis is al ingesmeerd met chilipoeder).
Verwarm intussen een grill- of koekenpan en rooster
hierin de filet ongeveer 4 minuten per kant. Dit kan af-
wijken, afhankelijk van de grootte van de vis.
Leg de vis samen met de rode uiencompote op een bord
en eet smakelijk!
Eet smakelijk!
RECEPT | Het Groene VarenTM
33
Het Groene VarenTM | GREEN SEARCH
34
ECOBO Economisch Bouwadvies
Rietkamp 2
8266KE Kampen
Tel: 038-3316511
Ecobo betekent economische en ecologi-
sche bouw. Ecologisch bouwen is voorde-
liger dan traditionele bouw.
www.ecobo.nl
JACHTWERF DE JONG JOURE B.V.
Slachtedyk 7B
8501 ZA Joure
Tel. 0513-412664
Waar eens het boegbeeld van de Neder-
landse scheepsbouw Eeltsje Holtrop van
der Zee geschiedenis schreef, worden bij
Jachtwerf de Jong nog steeds houten sche-
pen gebouwd.
www.jachtwerfdejong.nl
PERMACULTUUR CENTRUM
NEDERLAND
06 – 429 929 33 // 0575 – 57 48 26
Workshops en cursussen op het gebied van
permacultuur.
www.permacultuur.org
JACHTWERF REEUWIJK
Jan Tinbergenstraat 21
2811 DZ Reeuwijk
Tel.: 0182 - 30 11 00
Jachtwerf voor het totaalonderhoud van
uw boot. Van het stallen in de winter tot
het restaureren van sloep, vlet of zeilboot.
www.jachtwerfreeuwijk.nl
GREENJOY
Ditlaar 7
1066 EE Amsterdam
Een randstedelijk netwerk van elektrische
sloepen die volledig geautomatiseerd ge-
huurd kan worden. Beschikbaarheid en
boeken via internet, aan- en afmelden van
de sloep middels SMS.
www.greenjoy.nl
Getekend en bedacht door Claudia en Roelof Ponte.
Green Search
Daysailer met
elektromotor
Jachtwerf Heeg brengt haar topmodel, de G2, op de markt met een unieke elektri-
sche aandrijving. Deze bestaat uit een ringmotor van 2kw (4pk) en kan twee tot
drie uur varen. Door een speciaal hefmechanisme kan de motor tijdens het zeilen
geheel uit het water worden gehaald.
Het geringe gewicht en de ‘plug and play’ inbouw van de elektromotor, maakt
de G2 nog aantrekkelijker als comfortabel toerschip en snelle wedstrijdzeiler. Het
bestaande motorsysteem met benzinemotor is ook eenvoudig te vervangen door
het systeem met elektromotor.
COLOFON | Het Groene VarenTM
35
Het Groene Varen™ is hét magazine
over groene en maritieme technolo-
gie voor iedereen die geïnteresseerd
is in groen, in duurzaam, in varen en/
of een combinatie daarvan. Het ma-
gazine verschijnt vier keer per jaar.
HET GROENE VAREN
Postbus 134, 8860 AC Harlingen
UITGEVER:
PoVelty
Postbus 134, 8860 AC Harlingen
DRUK:
Hanzedruk Bolsward
Oplage: 3000
ISSN: 2212-4993
ADVERTENTIES:
ABONNEMENTEN:
REDACTIE:
Rijk Ponte (hoofdredacteur)
Aleid Velthuis (eindredacteur)
FOTOGRAFIE:
Joachim de Ruijter, Kevin Skusa,
Michiel Verrijk Photography,
Amouri Photography, Stock Exchange
LAYOUT EN OPMAAK:
Ingrid Dam / Ingrid Design
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:
Claudia & Roelof Ponte, Dirk Vlieger,
Eelco Piena, Iemke-Pieter Zeijlemaker,
Jan van Aartwijk, Martin Stor,
Pam van Vliet, Reinier van den Berg,
Rob Veldt
Losse verkoop € 4,50
Jaarabonnement € 16,60
VOOR MEER INFORMATIE:
COLOFON
hét magazine voor groene maritieme technologie
GROENE GEMEENTE
GREENJOYWAT VAAR JIJ?
Jachtwerf ReeuwijkJachtwerf Reeuwijk
losse nummers € 4,50
abonnees € 4,15
nr 1 | jaargang 2012 | www.hetgroenevaren.nl
Het
Gro
en
e V
aren
TM
Uijt d’ oude boot
Word abonneeen ontvang
Het Groene VarenTM
Ga naar www.hetgroenevaren.nl en meld je aan!
Volgend nummer verschijnt 8 juni 2012
WERKZAAMHEDEN POVELTY:• Innovatieve productontwikkeling • Hosting • Webdesign • Webapplicaties • Oprichter en uitgever van Het Groene Varen™
RIJK PONTE, eigenaar PoVelty, wil op deze plaats iedereen die aan dit eerste nummer heeft meegewerkt BEDANKEN:
Ingrid Dam • Aleid Velthuis • Iemke-Pieter Zeijlemaker • Pam van Vliet • Dirk VliegerJoachim de Ruijter • Eelco Piena • Rob Veldt • Claudia & Roelof Ponte • Reinier van den Berg
