Het emotionele brein

41
Het emotionele brein EMDR & Neuropsychologie

description

Het emotionele brein. EMDR & Neuropsychologie. Henriëtte van der Zee. GZ-Psycholoog / neuropsycholoog Specialist Klinisch Neuropsycholoog i.o. Noortzee Psychologen Oudenbosch Ggz Breburg, Team Angst en Stemming [email protected] www.noortzee.nl Tel: 06-17870527. - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of Het emotionele brein

Page 1: Het emotionele brein

Het emotionele breinEMDR

& Neuropsychologie

Page 2: Het emotionele brein

Henriëtte van der ZeeGZ-Psycholoog / neuropsycholoogSpecialist Klinisch Neuropsycholoog i.o.

Noortzee Psychologen OudenboschGgz Breburg, Team Angst en [email protected]: 06-17870527

Page 3: Het emotionele brein

Akkie Zaal

GZ-Psycholoog / NeuropsycholoogEMDR Practitioner

Praktijk Neuropsychologie Waalreakkie@praktijkneuropsychologie.euwww.praktijkneuropsychologie.euTel: 040-2219089

Page 4: Het emotionele brein

Programma

• Inleiding• Neurobiologie• Hersenstructuren• Verklaringsmodellen• EMDR en neuropsychologie• Casuïstiek• Discussie

Page 5: Het emotionele brein

Wat is neuropsychologie ?

De studie naar het verband tussen hersenen en gedrag.

Dit is wel erg ruim en feitelijk zo’n beetje het werkveld van iedere psycholoog.

Page 6: Het emotionele brein

Neuropsychologen zijn gespecialiseerd in het in kaart brengen van de gevolgen van het letsel voor het cognitieve-, emotionele- en gedragsmatige functioneren.

Een neuropsychologisch onderzoek, afname van tests en vragenlijsten, geeft helderheid over de mogelijkheden en beperkingen.

Page 7: Het emotionele brein

Neuropsychologen werken met mensen met een verstoord brein door ziekte, trauma of een ontwikkelingsstoornis, onder andere: - AD(H)D - dyslexie - hersenvliesontsteking - CVA (cerebraal vasculair accident) - hersenkneuzing/hersenschudding - hersentumor - epilepsie- Alzheimer - schizofrenie - burnout

Page 8: Het emotionele brein

Neuropsychologen behandelen met inzichtgevende en ondersteunende therapie, waarbij interventies van diverse aard worden gebruikt (o.a. psycho educatie, diverse cognitieve trainingen, CGT, systeemtherapie, ACT, mindfulness, schematherapie en EMDR natuurlijk).

Bij hersenletsel is vaak sprake van comorbiditeit met lichamelijke klachten, psychiatrische problemen en interfererende premorbide problematiek. NAH is divers van aard (as I, II, III en IV).

Page 9: Het emotionele brein

Het verschil tussen neuropsychologen en andere psychologen/therapeuten is vooral dat neuropsychologen werken vanuit een hersenen-gedrag model.

Neuropsychologen komen met een diversiteit aan trauma’s in aanraking:  ziekenhuisopnames, ziek worden, een ongeval, seksueel misbruik, pestervaringen in het verleden, complexe ptss enz.

Page 10: Het emotionele brein

Neurobiologie

Centrale Zenuwstelsel

↓Hersenen

Ruggenmerg

Autonome Zenuwstelsel

Para -Sympathisch Sympathisch

Page 11: Het emotionele brein

Autonome Zenuwstelsel

Sympathische Zenuwstelsel

Fight / Flight

AdrenalineNoradrenaline

ParasympathischeZenuwstelstel

Calm Down

Acetylcholine

Page 12: Het emotionele brein

HormonenCorticotropine

Releasing Hormone (CRH)

+ Arginine Vasopressine

(AVP) (Hypothalamus)

Adrenocorticotrope hormoon (ACTH)

(Hypofyse)

Cortisol(Bijnierschors)

HPA-as

Page 13: Het emotionele brein

Ontregeling HPA-as

Noradrenaline

Serotonine

Page 14: Het emotionele brein

Ontregeling HPA-as

• Genetisch bepaald (Wand, 1998)• Invloed van omgevingsfactoren.

Opleiding, persoonlijkheid, geslacht, leeftijd van traumatisatie (Van der Kolk, 1997) en genetisch bepaalde mentale veerkracht (Binder, 2008)

• Verlaagde cortisolwaarden in urine en bloedplasma (Yehuda, 1995, 1996)

Page 15: Het emotionele brein

Ontregeling HPA-as

• Chronische veranderingen tot na 25 jaar• Excessieve noradrenerge activiteit• Hyperarousal autonome zenuwstelsel• Afname activiteit serotonerge systeem• Ontregeling dopaminerge systeem• Ontregeling glucocorticoïde systeem

Page 16: Het emotionele brein

Casus 1

Mw. D

Page 17: Het emotionele brein

Hersenstructuren

• Thalamus• Amygdala• Hippocampus• Orbitofrontale cortex (VMPFC)• Anterieure cingulate cortex (ACC)• Insulaire cortex

Page 18: Het emotionele brein
Page 19: Het emotionele brein

Effect EMDR

• Hartslag daalt• Ademhaling kalmeert• Vingertemperatuur stijgt• Galvanische huidrespons vermindert• Hogere cortisolspiegel in speeksel

Page 20: Het emotionele brein

Effect EMDR

• SPECT:• Anterieure cingulate cortex ↑• Prefrontale cortex ↑• Hypervigilantie ↓• Cerebrale bloedtoevoer bilaterale

dorsolaterale prefrontale cortex↑

Page 21: Het emotionele brein

Effect EMDR

• Bloedtoevoer temporale associatiecortex ↓

• Zuurstof haemoglobine concentratie laterale prefrontale cortex ↓

Page 22: Het emotionele brein

Bron: Pagani et. al., Nucelair medicine 2007; 28, 757-765.

Page 23: Het emotionele brein

Bron: Pagani et. al., Nucelair medicine 2007; 28, 757-765.

Page 24: Het emotionele brein

Theorieën

• Corpus Callosum theorie (Propper & Christman)

• Oriëntatie Respons theorie• REM – slaap theorie (Stickgold)• Werkgeheugen theorie (Van den Hout)• Duale representatie theorie (Brewin)

Page 25: Het emotionele brein

Corpus Callosum

Bilaterale oogbewegingen leiden tot een toename van interhemisferische informatie overdracht en hebben een positief effect op het ophalen van episodische geheugen representaties (Christman, 2003).

Page 26: Het emotionele brein

Oriëntatie Respons

Oriëntatie reflex(OR) versus Defensive Reflex (DR)

CS OR US Pijn Shock (CR) DRAuto Auto van gewonde vriendrijden rechts

Page 27: Het emotionele brein

Oriëntatie Respons

Oriëntatie reflex(OR) versus Defensive Reflex (DR)

CS OR US Pijn Shock (CR) DRAuto Auto van gewonde vriendrijden rechts

US-inflatie (cues van ongeval)

CS US C Veilig R Habituatie Cues Target DR deflatie

Ongeval + EMDR

Page 28: Het emotionele brein

Werkgeheugen

Bron: Baddeley, A.D. & Andrade, J. (2000). Working memory and the vividness of imagery. Journal of Experimental Psychology: General, 129, 126-145.

Page 29: Het emotionele brein

Werkgeheugen

• Rekenen (Van den Hout) centrale executieve.

• Werkgeheugen, lineair verband met rekenen

• Levendigheid van beelden neemt af• Maar de afname van emotionaliteit volgt

een omgekeerd U-verband

Page 30: Het emotionele brein

Duale representatie theorie

• De centrale executieve wordt vaak gezien als een functie van de frontale kwab

• Actieve selectieve aandacht is een functie van de pariëtale kwab (Posner 1990)

• Werkgeheugen is een functie van de frontale kwab, maar ook van de pariëtale kwab en de verbindingsbanen daartussen.

Page 31: Het emotionele brein

Hogere orde corticale processenVentrale route

• Inferieure temporale kwab

• Visuele perceptie, waarneming, herkenning

• Emotie en sociale cues• Wat ?

Dorsale route

• Posterieure pariëtale kwab• Spatiële verwerking

(visueel, auditief, tactiel)• Visueel volgen, goal-

directing, actieve selectieve aandacht, inhibition of return

• Waar ?

Page 32: Het emotionele brein

Duale representatie theorie

ACC

PPC

ITC

Page 33: Het emotionele brein

Duale representatie theorie

Bron:Brewin, C.R. Gregory, J.D., Lipton, M., Burgess, N. (2010). Intrusive images in psychological disorders: Characteristics, neural mechanisms and treatment implications. Psychological Review 117(1), 210-232.

Page 34: Het emotionele brein

Duale representatie theorie

Bron:Brewin, C.R. Gregory, J.D., Lipton, M., Burgess, N. (2010). Intrusive images in psychological disorders: Characteristics, neural mechanisms and treatment implications. Psychological Review 117(1), 210-232.

Page 35: Het emotionele brein

Precuneus

Page 36: Het emotionele brein

Specifieke aandachtspunten voor EMDR bij mensen met niet-aangeboren hersenletsel:

Type bilatere stimulatie:1. Letten op visuele afwijkingen; bijv. een CVA komt het voor dat mensen een deel van het contralaterale visuele veld niet waarnemen2. Bij auditieve afwijkingen idem3. Bij tactiele afwijkingen, bijv. een hemiparese moet gecheckt worden of dit al dan niet een optie is en

waar op het lichaam dan

Praktijk

Page 37: Het emotionele brein

Praktijk

Uitproberen wat het beste aansluit; het is mijn ervaring dat bij mensen met een CVA tactiele BLS goed werkt.

Soms zijn mensen snel overprikkeld en dan wekken oogbewegingen en de auditieve BLS eerder irritatie dan het gewenste effect op. Tactiele BLS op de schouders sluit meestal goed aan en lijkt ook veilig te zijn.

Page 38: Het emotionele brein

Praktijk

• Soms is de concentratie minder en dan is de reactie als normaal ‘blijf daarbij of ‘concentreer je daarop’…..ietwat paradoxaal, maar het werkt

• Soms is het nodig te helpen de draad op te pakken als mensen deze kwijt zijn, door het laatstgenoemde te herhalen of even BTT

• Soms is het nodig te structureren

Page 39: Het emotionele brein

Praktijk

• Soms is het nodig het tempo wat te verlagen omdat een veel voorkomend gevolg van hersenletsel een vertraagd tempo van informatieverwerking is

• Gebruik maken van een partner of mantelzorger of een in Nah gespecialiseerd ambulant begeleider, die de geheugensteuntjes zoals essentiele CI-tjes helpt onthouden, ‘huiswerk’ , thuis nog even mee terugkijkt op de sessie, back-up en ondersteuning van emotionele na-effecten, zoals slaapklachten

Page 40: Het emotionele brein

Discussie

Page 41: Het emotionele brein

The End