4

ZJ-~c.(,t ~ .11S0PHILIPS KOERIER

HOE STAAT HET ER EIGENLIJK MEE? (SLOT)

Ons b.e.drijf liet vele woningen. bouwenvolgens tal van systemen.

Het aandeel. van Philips in opb~uw I(en wederopbouw van Eindhoven

OVERAL. GELOVEN WIJ, zijn de begrippen Phillps enEindhoven zo nauw aan elkaar ,'erbonden. dat zij wel-

haast onafscheidelijk worden geacht. I", Eindhoven heeftonze onderneming haar bakermat en haar hoofdzetel. Nietminder dan 24.000 mensen werken in de EindhovensePhilips-bedrljven, waarvan de overgrote meerderheid uiter-aard ook in Eindhoven woont.

Zo is derhalve ook het probleem van opbouwen weder-opbouw van en door Phllips rechtstreeks betrokken bij dievan onze stad als geheel. En dat dit aandeel zeer groot is,moge blijken uit de feiten, welke in dit artikel naar "orenzullen worden gebracht.

TROTS, zonderchauvinisme

Als ,,-'ij de toestand bezienwaarin Philips verkeerde on-middelJijk na. de grote bombar-dt"D'lenten en. daar tegenover slel-Jen het beeld. dat onze N.V. thansweer in Ejndhoven biedt. kande conclusie slechts luiden. dat erbard. zeer hard Is gewerkt en datdit werk met durf en energie isvolbracht. Op een enkel gebouwna. dat thans zijn voltooiingnadert. zijn alle fabriekscomplexenvreeT hersteld en vaak nog beteropgebouwd dan vroeger, terwijl- we komen daarop nog ~ns uit-voerJger terug - bpvendien noguitbreiding kon worden gegevendoor het. bouwen van nieuwe fa-brieken. zoals o.a. de Glasfabriek

Dat dit van enorme bete-kenis is voor de bevolking vanonze stad is zonder meer duidelijk.Dat het herstel van onze geschon-den fabrieken. waarvan een deelmidden in het centrum ligt. even-eens van groot beolang is voor hetI'p?ieht van ons stadsbeeld Is alevenzeer logisch. Daardoor alleenal zou tot slot van onze serie overde opbouwen wedeTOpbouw vanonze stad een artikel over de acti-viteit van Phllips op dit gebied opzijn plaabJ zijn. zonder dat ookmaar iemand ons van enige chau-Vinisme zou kwmen verdenken.

De woningboltw van PhilipsIn onze vorIge artikelen hebben

wij verteld van de grootse plan-nen, welke er bestaan voor de ui!.-breiding van onze stad. Deze uit-bniding zal. zoals wIJ aantoonden.op de duur de spinvorm van Einrl-hoven veranderen in een bloem-vonn. Dit zal tot stand worden ge-bracht door vele grote braaklig-gende teITeinen te bebouwen en ergf'heel nieuwe wijken te vestigen.In elk stadsdeel zijn daarvan deeerste sporen Tef'ds te bespeuren.Er worden kerken en scholen g<."-bouwd en winkels en huizen. Voor-al huizen. Want een stad wordt nu

eenmaal ,'oor het grootste dfoelopgebouwd uit woningen. Terwijlhet ongeveer vier maal grotere -eveneens geschonden- Rotterdamonlangs zJjn vijfduizendste woningheeft voltooid. heert onze stad erreeds drie duil.cnd gebouwd

Dit resultaat is mMe te bnkenaan de bouwacUvlteit. van onzeN.V.. die aan het einde van ditjaar ot in het be~n van het. vol-~nde Jaar de ~75ste nieuw~ebouw-de wonine na de beYriJdln~ hooptte voltooien. In dit cijfer zijn 10-bep-epen: de Phllips.huizenbouw Inde cemeenten Geldrop (Tiyoli).Oss en Valkenswaard. Boyendlenzijn bij d becijlerlnr d. duplex-huizen voor twee wonlnren rete1d.Dit cijfer sp!'ffkt voldoende voorhet aandt'el ,'an Pbitlps In de op-bouw van onze stad en in dewonluC'voorzieninr van de mensen.die biJ Philips werken. liet is eencijfer. waarop wij biJ Philips,terecht trots moren zijn. al is dewoniuC'nood ook ,'an onze mensennoC' steeds u-er hOOC te noemt'lI.

De naoorlogse bouwactiviteitis begonnen in 1946, toen ecn lJe-gin werd gemaakt met de bouwvan het eerste belangrijke com-plex in Nederland, de bouwvan 380 nonnale waninKen ,'an deVereniging Volkshuisvesting, waar.in onze N.V. voor 70% participieertnaast de N.V. Pieus houtindustrie,N.V. Katoen Mij Ign De Haas,N.V. Bakers Raymakers Textiel-fabr.. N.V. Wollenstoffenfabr. v.h.W. van Moorsel & Co. fa Schellensen Marto. N.V. Ver. Hollandse Lu-ciferfabr.. Nederl Spoorwegenen wa&nan ir P. J. Philipsvoorzitter is, rond het Hugo deOrootplein in de buurt van de StTheresiakerk. Dit complex wasreeds in de oorlog ont"..orpen en IsIn de tweede helft van 1948 in zijngeheel gereed gekomen.

Daarnaast werd eind 1946 eenaanvang gemaakt met de bouwvan 100 Zweedse houten woningen,die op het eind yan het daaropvollende jaar voor bewoning bl'-schikbaar kwamen. Hoewel deze

OVERZICHT PHILlPS WONINGBOUW \

We"crmachtswOningen

In de Noord. BrabanUaan ston-den enkele blokken otflciersverblJS-ven, die de Duitsers daar tijdensde oorlog hadden neergezet. Dezezijn thans verbouwd tot mooiewoningen. waardoor het huizentalin onze stad weer met 22 kon wor-den vermeerderd.

De vroegere cantine.nog staat. zal wordenom dienst te kunnenkleuterschool.

woningen als noodwon\ngen moe- Iten worden bes3houwd. zijn ziJmede door hun idyllische ligging ;midden tussen het. groen bij de

I

IJzeren Man een veelbegeerd ob-ject.

De grote activiteit Degon echter iIn 1948. een activiteit. die zich wel- :dra zou uitstrekken over de drie :stadsdelen Stratum. Strijp en'Tongelre.

Vooral In Strljp. waar de ge-meente. l.oat'i we in ons vorigartikel zagen. niet bouwde. heeftPhtlips heel wat woningen neer-gezet. In de eerste plaats zijn datdus de 380 woningen fond hetHugo de Orootplein geweest.

In 1948 kwam daarop aansJul-tend f'en comp1('x van 248 BBB-woningen In uit.voerlng. terwijltevens een begin werd gemaaktmet. de bouw van 232 Aire)'-wonin-gen. In de loop van 1949 kwamendeze beide complexen gereed' enworden nu reedsgeruime tijd be-woond. .

ITyperend voor Eindhoven 1&In

deze buurt. dat de oude boerderijdie daar lag met een deel van degrond behouden is gebleven. ter..wijl sommige bewoners van deA\rey-wonJngen de fruitbomen inde voortuintjes hebben staan.

die hierverbouwddoen ais

1:2:J:4:5:6:7:8:9:

10:11:12:IJ:14:15:16:17:18:19:20:21:22:

Philips WOJllngboulD voor 1945.Vo/lc.!huuve.ting voor 1945.100 middenstandslvoningen, Philips. ZIDeedle tooningen.64 arbeidersu;oningen. Philips. Zei/bouw.74 arbeiderswoningen, Philips. B.B.8. in aanbouw.

172 midden,taJldslL1oJlingen. P/lilips. Ocntenri;kle120 arbeidcrsfl'oningcn. Philips, 8.B.8.72 arbeiderswoningen, Philips, in aanbouID.87 middenstands1Doningen. Philips, Oostenrijkse.40 middenstandsn:oningen. Philips. inchl$ieJ 16 duple%.22 midden,tandstDoningen, Philips.

168 middenstaJldslVoningen, Philips inclusiel 52 duplu..P/dlips WoningbouID voor 1945. Pililip, Dorp.Philips WoniJigbouro VOOT1945. Drentse Dorp.

88 arbeiderslcorlÎ1Jgen, Philips in aanboUID.212 arbeiderswoniJlgen. Philips. Polynonn. in aanbouw.232 arbeiderswoningen. Philips. Aircy.248 arbeiclerslVouingen. Philips. B.B.B.22 middenstandswoJlingen. Philips.

380 arbeidcrsn.orliPigen. Volkshuisvesting.237 arbeiderswoningen, Philips. inclusiel 90 duplez.10 1nidderlSta,uulvollingen. Philip" Oostenrijkse.

In 1949Ook 1949 was voor de bouwactl-

vitelt In Strijp een gun..tig jaar.Toen werd namelijk begonnen metde bouw van een complex van 147woningen bij de Bredalaan volgensde traditlone-le bouw. Negentigdaarvan zijn duplex-woningen. Aande Olrschotsedljk kwamen boven-dien nog 10 Oostenrijkse woningenin aanbouw. terwijl de vier gebom-bardeerde woningen in de DeJonghlaan en het drietal in deFrederikJaan weer werden opge.-bouwd.

BIJ het complex aan de Brt'da-Jaan schiet men op het ogenbUkalhard op met de bouw van achtWinkels met bovenwoning.

Bovendien zal bitmenkort nogworden begonnen met de bouw van88 woningen in ,,'t Schoot" bIJ deHalvemaanstraat. .

I

GEHEEL NIEUW SYSTEEMS(nds ,'orige week "'oen.''idar Is

Strijp ~n be-Lienc;waardlrheidrijker r;eworden. Op die dar is mendaar namelijk beronncn met det10nstrueUe van de f'er6te zo&,'>naamde Polynonn-wonincen, dievoJr;ens e-en geheel nieuw systeem.

dat althans In zijn be(lnstadium,nel ceUjkenis ,oertoont met. eenmeccanodoos. worden tot ,tand ce-bracht.

De?>e hui2Jen verrijzen bij hetcomplex Airey-woningen aan denieuwe weg naarTilburg. die doorhet hart van St.rIjp In de rich-ting Oirschot zal \open. In ditgrote complex, dat rPeds 232Airey-woningen en 248 BBB-wo-ningen omvat. worden nu nog 212Polynormwoningcn geplaatst. tPr-wijl tU5:iCn de Polynorm_ en deAll'cYawonJngen in de toekomst eenkerkeUJk centrum zal worden ge-sticht. .

De heer G. Arendzen. hoofdvan ons Woningbouwbureau. ver.telde. dat zij worden uitgevoerd indrie typen, die alle een woonkamer.een keuken en op de verdiepingdrie slaapkamers en een douche-acel bevatten. De kamers verschillenechter onderling In grootte naargelang de grootte van de hui7.IClL

liet nieuwe systeem Is bet eerstezuh'er mont.a.ce-cysteoem. dat wijkennen.. De tot nu toe (evolr;debouwwij?en waren ..De mln of meertraditioneel en bet versehll met denormale bouw was hoofdzakelijkgelegen In de rrootte van de de-

, n\

PI1ILIPS KOERIER 5

WAARDmenten en de wijze van opstellen.Bij ane was echter de afwerk In:vrijwel gelijk aan de traditionelebouwen aUe woningen werden ge-stueadoord op de sedert eeuwencnolgde wijze.

Het Polynonn-systef>m nu wordtZUivf"!,gemonteerd. van het begintot het einde; aJleen de runderin-ren worden gemaakt van beton,maar overigens wordt het hulsvolkomen droog in elkaar gezet.Alle onde-rdelen worden bevestigdmet bouten. schroeven, klt"mmenenz.

De kem is een stalen skelet. datop bijzondere wijze wordt bewerkten ook op bijzondere WiJ7.e inelkaar geschoven en bevestigd.Hf"t kenmerkende is. dat alle onder-delen. zoals kolommen. hulp-kolorn-men, vloerrasters e.d. unlfonne.uitwendige maten hebben en datde kracht of de sterkte wordt ge-vonden in de dikt.e van het mate-riaal. Aan het in elkaar gescho-ven skplet worden betonplat.engf'hangcn, beovesUgd met boutjes.De buitenmuren worden overigeDsvoorZien van E't!'n isolattemat. diena.uwkeurig past tussen de del~nvan hE't staalskelet: het isolatie-ma.teriaal is steenwol. dat onver..anderljjk is van vorm en samen..stf'J1ing.

De binnenbeokleding zal bestaanuit fabriekmatig ~maakte platenvan cement en hout, die öf in ver..schiUende kleuren of voorzien zijnvan een bekle-ding, al naar gelangvan de ruimte waarin zij zullen wor..den toegepast. Daardoor ontstaateen muur uit verschiUende lagen.waarvan het tot.ale gewicht zeergering is. doch die thermisch goedisoleert en bovendien door de aardvan de binenbekleding .,dampdicht"ic;. zodat de dE'len van het staal.sket.et beveUigd zijn tegen roest.

Ineens klaar

De bedoeling is. dat al àezepl('menten zuiver op maat en totaalafgewerkt worden aangevoerd. Zijndere onderdelen eenmaal gt"mon.tet>rd, dan is het werk af en terplaatse zal geen schilder, meue-laar, stucadoor of betonwerkernodig zijn. .

Hf't uit.erJUk van de huizen :roRlongeveer gelijk zijn aan dat vande Airey.woningen door de verde.ling van de bE'kledingsplaten. DezezuUen rchter in versch1llende k1eu..ren wordt>n uitgevoerd om het ge.-vreesde f"Cntonige van de montage-bouw weg te nemen.

Al met al is dit een expt"rtmf'nt.Onze N.V. is de E'erste, die deze.woningen laat bouwen en het 1sdaarombegrijpelijk. dat de h~rArendZRn - cn met hem veleanderen. o.m. dE" ht"er A. L. M.Claassen, hoofd van onze af..deling Prrsoneelzaken, met wienwij deze woningen bezochten -mt't belangstelling uHziet naar dert"sultaten.

In Stratum en Tivoli

H ~RT~~~~~l;~Ga~~Ah~~:

zaak mlddenstanM- en v!ll&wljk

I

rvalt ook reeds te bespeuren In debouwaetlvltelt van Phllips In dit Istadsdeel Naast het grote oom..pk>x van 120 BBB-wonJngen InTivoJt, waarvoor in 1948 werd ge..start met de wcrkzaarnht>den, zijnhier voornamelijk middenstands..woningen gebouwd. Twee maandengeleden echter is men aan de He..zerweg ook nog begonnen met debouw van 72 woningen in étage-bouw. Vier en twintig van de7.ewoningen zijn benedenwoningenmet een woonkamer, drie slaap-kamers. een keuken en een douche..cel. aU~s op de begane grond.De andere 48 woningen bevindenzich in twee étag<'S hier bovenop.Zij hebben hetzel!de aantal ka-mers.

Van de middenstandswoningen.die in Stratum zijn gebouwd. moe..ten allereerst de 22 woningen 1nde Pasteurlaan worden genoemd.die in 1948 tot stand kwamen.evenals de 64 woningen volgens detraditionele bouwmethode in dePetrus Dondersstraat e.R

In de St Leonardusstraat verre-zen 104 duplex.wonlngen. waarvan7IOwelde benrden.. als de bovenw~ning drie kamers bevatten. Velenbeschouwen het feit. dat de boven..bewont>Ts aneen uitzicht hebbenaan de achterzijde. een bezwaarvan dit woningtype,

Ook in de Mathijsenlaan In debuurt van het St Josephzieken..huis kwamen dit jaar 35 woningengereed, .waarvan het grootste deeleveneens voor duplex bewoning be.:-stemd is.

Voor de Oostenrijkse woningenwerd evenrens een plaats lnge..ruimd en wel bij TivoJi. tegenoverde Floralaari. Hier verrezen 64Oostenrijkse woningen van hettype Zuiderzee. Op het ogenblikzijn er bovendjen, verspreid overdit complex. nog 23 in aanbouw.

EIGEN

Tongelre

o ~~e~ti~~~~:Jio~:I:,e H~~zijn het vooral de 64 stuks "zelf..bouwhui2'.en" gewee.st. die samenmet de 10 stuks jn Aa.1st. lande..JlJke bekendheid hebben .ekregen,

Duple.r.woningen

HAARD IS GOUD

':'~1

Airev..woningen

door de energieke wijze, waarophierbij door de woningzoekendenzelf werd aangepakt met hulp vanonze N.V. Het fraaie resultaat zaliedereen tot grote tevredenheidstemmen, vooral degenen. die Zich:r.ell een dak boven het hoofdbouwden. .

Verder zijn in Tongelre nog 74BBB.woningen aan de Koe. enKalverstraat en aan de MeJkwcgzover klaar. dat zij spoedig voorbewoning gereed zullen :r,i,in.even..als een aantal van 172 ideaal ge.legen Oostenrijkse woningen.

Wie de activiteit van PhiJips opwoningbouwgebied bel.iet en ".,aar..neemt hoe zij kleur krijgt tegende achtergrond van het geheleplan, van wederopbouw en opbouwvan onze stad kan, gezien de hier..boven geschetste feiten, niet andersdan volmondig beamen. dat on1,cN.V. doet. wat ze jn de gegevenomstandigheden maar kan doenom een oplossing te vinden voorhet woningprobleem, dat zovel~harten harer werknemers benauwt.Hoe groot dit probleem is. wi1lenwij tot slot van dit artikel, min ofmeer als tegenhanger van het voor-afgaande, nog even uit de doekentrachten te doen.

De Heer P. C.. de Grrot vanonze afdeling Personeel1.akcn deel..de ons jn dit verband mede. datallcen bij het PruHps Woning-bureau 2800woningzoekenden staaningeschreven. Hiervan zijn er eengoede 1800 als dringende gevaller.

Een zeer groot percentage hIer.van .bestaat uit kleine ge:rJnnenvan 2 à 3 personen. die volgens debestaande gemeentelijke regelingenniet in aanmerking komen voor

De financieringBIJ liET PROBLEEM van

de massale bouw van wo-ningrn na de oorlog is vooralde fin."\ndering in vele E'evallcnde grootste moeilijkbt'id. 1\1r P..1. Fabriek, die bij onze N,V.tt'zamrn met de ht'er Arrndzendagelijks bn:ig is md dit pro--blecm. lichtte ons hierovernader In, ..Zoals waarschijnlijkbc'kc.'nd is". zo ,'c'rtelde hij ,.isde gehele bouwadiviteit gebon..dc'n aan bouwvolume. De toe.kt'mljne hic '.an geschiedt cru.tra..'\1 door hl"t ministerie van\\'c."l!eropbouw aan (Ic Provin.('ks. welke dit op hun beurt"I"rdrl('n a.."\ncle Gemeenten. Inde j;iren 19-18 en 1949 werdPhilips hierbij als een zeUstan-diJ:l"J;'f"m("t'nwaanJ;'emerkt. dochin HI;iOwt'rd de toewijl.inl;' aande Grmeente Eindhoven ge..d."\an, waarbij 11etorwijzing aanPhilips was inbe:repen. Ditbou,V\'olume werd oorspronke..lijk ingesteld ter verkrijgtngvan een rationele verdeling vanarbehtskrachten en materiaalover het gehele land. Thansechter, nu deoze beide faetoren

reen moeilijkheden mt'er geven,wordt het gehanteerd ter he..heersing ,'an de financiële con..sequenties. welke voor de over..heid uit de bouw van woningenvoortvloeien. Dit betekent dusnog steeds een zekere rem opde activiteit, speciaal wat be-treft de bouw van arbehlerswo.ningen, wrlke zonder deze be-perking bij PhiJips nog welgroter zou kunnen zijn",

liet grootste deel van onzewoningbouw bet.rt'rt uiternarilarbeiderswoningrn, De bouwhiervan geschiedt met behulpvan leningen die in de regc1door de Gemeente worden ver..strekt. Deze leningen moetendoor de woningstichting welke(le woning in exploitatie heert,worden terug'bet."\uld in ecn lijd..p('rk van 50 jaar.

'Vaar deze woningbouw vooraltegenwoordig zulke grote kapt.ta.."\lsinvesteringen vereist, is hetbegrijp'elijk.-. dat deze door pa.....tieuliere bouwers ni ct in hungeheel. gedragen kunnen wo....den. Aangezien de zorgvoor devolkshuisvesting mede over..

heidstaak is. verleent deu danook steun In de vorm van bO"ven~noemde.. kapitaalsverschal..tin gen en door een bijdrace inhet jaarlijkse exploitatietekon.,'oor zover dat het ge,'olg is vandoor de oorlog_ veroorzaakteprijsverhogingen.

De bouw van nûddenstands..woningen wordt daarrntegen ingrote mate overrelaten aan hetparticuliere initiatief. 7.odat dekapitaalvccrscbatring hiervoorgeheel ten laste van dcze part.l..culieren komt.. Wel bestaan ereehter regelingen, waarbij hetexploit.'\tietekort, dat het revolgL~ van prijsst1jgin~n als gevolgvan de oorlog door het RijkworcTt opgevangen.

In het b~)\'enst.."\anc.1eis in het.kort ge...ehetst hoe de finaneie-ring ,'erloopt. Er worden echternog zeer v('1.0 moeilijkhedenondcn'omlen doorhet feit dat,nu het financiële probleem zoop de voorgrond is gellomen, de

.best.'\ande overheic1s,'oor5chrif..ten herllaaidelijk aan .wij2igln..gen onderhevig zijn. Hierdooris het moei11jk. bij het maken,'an pTannen reedc; onmiddel1ijkalle financiële consequenties teoverzien.. .

een woning met 3 slaapkamers.welke de Eindhovense bouwveror...dening als minimum vereist. voordeze categorie woningzoekenden.welke naar verwacht wordt. ookin de toekomst belangrijk zal zijn;moet de bouw van een aantalkleine woningen verantwoord wor..den geacht.

UIT DE AARD DER ZAAK ishet niet mogelijk reweest

in het beknopte kader van dezéartikeJenserie alle problemenvan de weéieropbouw en van dewoningbouw in het algemeenen in details te bespreken. Aanhet slot van dcze serie mag welworden geconstateerd, dat ervele moei1 ijkheden bestaan,rnaarevenzeer dat deze moeilijk-heden zowel door de gemeente,als door Philips, met vastehand worden aangegrepen omeen, ondanks de door de tijds-omstandigheden opgeworpenbezwaren,. zo gunstig mogelijkresultaat te verkrijgen op zokort mogelijke termijn. Dit"ergt de samenwerking en dezorg van vele mensen wie dehuisvesting van - het Neder-landse volk zeer ter harte gaat.

Ook bij Philips bestaat dezesamenwerking in uitnemende'mate tussen aUe betrokkenen,zodat men de toekomst, on-danks de grote wonincnood, welmet enig optimisme tegemoetmag zien_

'/

De heer Arendzen en zijn assistent, de hecr Van Heugten, bij de.ma(juettc van een nieuw blok huizen.