ls het lekker weer is, komt Rosa graag in een kortshirtje en nog korter rokje naar school. Bij de jon-gens in de klas lokt dat reacties uit. En op hetschoolplein wordt ze opeens uitgescholden voor‘hoer’. Waar de grens ligt bij experimenteren? Waareen grens overschreden wordt, hangt erg af van jesociale en culturele achtergrond. En dat is nietalleen het geval bij zomerrokjes.Natuurlijk kwamen dit soort relletjes vroeger ookvoor. Wat anders is in deze tijd, is dat de omgevingveranderd is. Vroeger zei je iets in een groep, schreefje iets in je agenda en dat was het. Als je het nu opeen hyves-pagina krabbelt, ziet een grote groep hetbijna op hetzelfde moment. ‘Terugkrabbelen’ kanniet.

Debby Dacier heeft op verzoek van enkele scholenonderzoek gedaan naar dit soort incidenten. In hetboek ‘Gedist’ wat daaruit voortkwam staan vooraladviezen voor scholen en docenten. Ook verzorgthet onderzoeksinstituut CPS trainingen over hetomgaan met grensoverschrijdend gedrag. Een van deleuke projecten betreft de socratische dialogen.Hierbij wordt met kinderen uit een klas een vraag-gesprek gehouden waarbij ‘grenzen’ een van deonderwerpen is (zie kader). De bij die klas betrokkendocenten zijn bij het gesprek aanwezig, maar ont-houden zich van een oordeel. Soms zitten ze welmet hun oren te klapperen over wat er besprokenwordt.

Ontwikkelen en spiegelenPubers zijn op zoek naar hun eigen identiteit, ennaar de keuzes die daarbij horen. Ze willen zich pro-fileren en bij een groep horen. Het hebben van eensociaal netwerk op internet blijkt een positief effectop schoolresultaten te hebben als de leerling zijncybervrienden als echte vrienden ziet en het netwerkniet gebruikt wordt om te pesten of te dreigen.Laten zien wie je bent, met foto’s en leuke teksten iseenvoudiger op een hyves-pagina dan in het echteleven. Je bent minder verlegen, de grenzen zijn min-der vast. De piek in het gebruik van hyves blijkt bij13 tot 14-jarigen te liggen.Op deze leeftijd kunnen kinderen de gevolgen vanwat ze doen nog niet overzien, en de gevolgen vooranderen nog niet goed inschatten. Ze zijn vooral uitop het krijgen van voldoening en het vormen vanhun eigen identiteit. Ze hebben volwassenen nodigom te weten te komen waar de grenzen liggen. Datkan alleen als de volwassenen zich als een spiegelopstellen, als ze beseffen dat de kinderen nog aanhet leren zijn en een ‘goed’ voorbeeld nodig hebben.Of het dus verstandig is van die geinige meesterPaul om de foto’s van zijn weekend onder alle leer-lingen te verspreiden, is natuurlijk de vraag. En eenfilmpje met een mobieltje van een mislukte schei-kundeproef is misschien niet echt een aanbevelingvoor de docent en voor de school. Vroeger waszoiets hooguit een ‘lokaal’ probleem. Maar als hetfilmpje eenmaal op Youtube staat, gaat het een

e d u c a r e[ pagina 14 ] 3/2011

A

Pubers zoeken grenzen op, en kinderen in groep 7 en 8 beginnen ook al te

experimenteren met hoe ver ze kunnen gaan. Dat is niet anders dan twintig jaar

geleden. Wat wel veranderd is, is de sociale omgeving. Hoe kan je het sociaal

veilig houden waar hyves, facebook en twitter onbeperkte ruimtes zijn?

Debby Dacier enAdriënne Baars

Grenzen en de cyberwereld

© ADMAR KWANT

Wat is echt?Om kinderen, hun ouders én docenten zich bewust te latenworden van grenzen, kun je paar eenvoudige oefeningendoen. • Vergelijk met iets ‘in het echt’. Zou je in je ondergoedvoor het raam gaan staan? Nee? Waarom zou je dat danwel voor een webcam doen?

• Wie ben je echt? Ben je herkenbaar op foto’s, je hyves-pagina, twitterberichten, op facebook? En ben je dat echt

of speel je soms een rol? Zoek eens op je eigen naam,wie kom je tegen (naamgenoten) en wat kom je allemaaltegen?

• Zijn anderen echt? Wie je vrienden zijn op school ismeestal wel duidelijk, maar of dat ook voor alle vriendenop internet geldt, is natuurlijk de vraag. En zijn al dievrienden precies wie ze zeggen dat ze zijn? Zoek eens opwat er op internet over hen bekend is.

Debby Dacier is werkzaam als

consultant bij CPS, een bureau

voor onderwijsondersteuning

en advies. Zij geeft onder meer

trainingen voor docenten en

schoolbesturen.

Help, mijn puber gaat op hyves!

e d u c a r e 3/2011 [ pagina 15 ]

eigen leven leiden en is het heel moeilijk om daarnog controle op uit te oefenen.

PestkoppenRuzies en pesterijen zijn ongrijpbaarder. Juist doorde snelheid waarmee informatie verspreid kan wor-den, via internet en mobiele telefoons, worden zakenook sneller opgeklopt. Bij pesten is het de schaalwaarop het gebeurt, wie er allemaal bij betrokkenzijn, anders dan vroeger. Voor een prettig schoolkli-maat en een veilige omgeving is het van belang datdocenten en ouders betrokken zijn. Ze moeten weten

wat er speelt en wat er gebeurt. Die betrokkenheidmoet overigens niet zover gaan dat docenten zichals ‘vriendje’ gaan gedragen, het is wel zo professio-neel om hun eigen leven gescheiden te houden vandat van hun leerlingen. Zo voorkom je ook een hele-boel problemen…

De grenzen zijn, in vergelijking met twintig jaargeleden, onduidelijker geworden. Ouders en docen-ten zijn degenen die de grenzen moeten stellen.Daarbij zijn twee peilers van belang: ken de kinde-ren en blijf in gesprek.3

Meer lezen?

D. Dacier, A. Fransen en H.

Puper, ‘Gedist? Antwoord op

grensoverschrijdend gedrag in

het onderwijs’; CPS

Over de gevolgen van pesten:

Gie Deboutte, Els Schuerman,

Monique Neuts, Leven met een

pestverleden/ Cego

In gesprek blijvenDe ‘grenzen’ waar kinderen, ouders en docenten mee temaken hebben zijn geen voorgeschreven regels. Hetingewikkelde is ook dat de grenzen langzaam opschui-ven: dat hoort ook bij groter wordende kinderen. Eroverpraten en nadenken over wat het betekent, is eenvoudi-ger als er geen gespannen situatie is.Op de hoogte zijn (ken het kind), weet wat er speelt, enin gesprek blijven. Deze gesprekjes zijn thuis vaak heteenvoudigst bij een klusje (afwassen, bij het naar bedgaan) of naar aanleiding van bijvoorbeeld de telefoonre-kening of een verjaardagsfeestje.

Op school zou een leerkracht bewust ‘één op éénmomentjes’ moeten zien in te bouwen. Preken werktaverechts, waarschuwen is vaak te abstract. Trek bijvoorbeeld een vergelijking met het ‘echte’ leven:“als je iemand niet kent, wat biedt een virtueel vriendjedan als extra? Wat je kunt zeggen als je boos benthangt af van waar je het zegt. Bedenk maar eens hoe-veel mensen kunnen meeluisteren als je het in eentweegesprek doet, of in de klas, of op een hyves-paginakrabbelt. Wat denk je dat meer invloed heeft? En waardenk je dat de ruzie het snelste over is?

Dit artikel kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):

1. Leren met Hart Focus 2. Schatgraven in jezelf 3. Verrassend tekenen 4. Opgroeien in verbondenheid 5. Leren kun je leren 6. De rol van spiegelneuronen

Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding:

www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden

Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl