Heidebeheer in de 21e eeuw - Veldwerkplaatsen...Heidebeheer in de 21e eeuw Henk Siebel . Met...

Heidebeheer in de 21e eeuw

Henk Siebel

Met OBN-faunaonderzoek van Joost Vogels, Arnold van den Burg, Eva Remke, Henk Siepel

Stichting Bargerveen, Radboud Universiteit Nijmegen

Herstel en beheer van droge woeste gronden

• Effecten van verzuring en vermesting

• Belang van goede nutriëntenbalans

• Effecten van traditionele maatregelen Hoe nu verder? • Herstel van het landschap

• Beheer

Nutriënten in het heidelandschap

• Landbouw bepaalde verschraling heide weinig > veel(plag) > geen > verrijking N • Heide nog niet hersteld van verzuring

• Verrijking N nog steeds > ophoping N

• Flora en fauna nog steeds in de knel

Afname biodiversiteit heidegebieden

Loopkevers

Spinnen





• Beheer

Bufferstoffen

Organische stof

Interactie via mycorrhiza’s

en wortels

De effecten van verzuring en vermesting werken via de bodem door op plantkwaliteit.

Zure depositie, Stikstofdepositie

Stikstof

Zware metalen (toxisch)

Fosfaat

Nutrientenbalans plant

• Sporen-elementen

• N:Aminozuur ratio

• N:P ratio

Organische stof

Interactie via mycorrhiza’s

en wortels

De effecten van verzuring en vermesting werken via de bodem door op plantkwaliteit.

Zure depositie, Stikstofdepositie

Bufferstoffen

uitspoeling

Stikstof Fosfaat

Chemisch gebonden

Zware metalen (toxisch)

Nutrientenbalans plant

• Sporen-elementen

• N:Aminozuur ratio

• N:P ratio

0

5

10

15

20

25

17 21 25 29 33 37 41 45 49 53 57 61 65 69 73

june-day

nu

mb

er o

f in

div

idu

als

Ginkel

Bennekom

pupae Gi

pupae Be

Kleine Nachtpauwoog Oude heide

Plagheide

N:P ratio Calluna – Gryllus campestris

Significante relatie tussen N:P ratio and

Gryllus dichtheden





• Beheer van woeste gronden

Ontwikkeling N en P na plaggen

Dwingelderveld

y = 0.0044x + 0.0232

R2 = 0.6004

y = -7E-05x + 0.0083

R2 = 0.00590

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0 5 10 15 20 25 30

Leeftijd plagvlak (jaar)

Conc

entra

tie N

H4 e

n NO

3 (N

aCl)/

LOI (

μmol

/g NH4/LOI na plaggen

Olsen P/LOI na plaggen

NH4/LOI geen beheer

Olsen P/LOI geen beheer

NH4:

Olsen P:

N e

n P

beze

tting

op

org

stof

Niet geplagd

Oude heide

Werkingsduur in jaren bij verschralingsmaatregelen

Maatregel Fosfor Stikstof (kg/ha/j)

<0,5 kg/ha/j 10 20 30

Gescheperde schapen hele jaar

4 3 1,3 0,9

Maaien 17 10 5 3

Branden 6 11 5 4

Chopperen 84 101 50 34

Plaggen 530 172 86 57

Veldkrekel (Gryllus campestris)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

Soortenarme(geplagde) heide

Droge heide Droge heide, co-gedomineerd door

grassen

Voormalige"heideakker":

Schraal grasland

Gem

idde

lde g

evan

gen

indi

vidue

n (+

/- 1 S

E)

“Rijke hei”; akkerranden

Loopkevers: 62 soorten

Spinnen: 103 soorten

Plag-hei:


Spinnen: 81 soorten

Heide met grassen:


Spinnen: 100 soorten

Droge heide:


Spinnen: 89 soorten

Beheer in relatie tot nutriënten

• Verwijdering N alleen effectief bij frequente afvoer

• Dan verdere verarming P, basen en onbalans in nutriënten op armste delen

• Kritische fauna afhankelijker van mineraalrijkere componenten in het landschap

Frequente verstoring

• Ontbreken soorten van oude stadia

• Vooral goed koloniserende pioniersoorten

• Intensief beheer erger dan de kwaal





• Beheer van woeste gronden

Wat is er over van het heidelandschap?

• Sterke afname oppervlakte

• Vooral minst productieve delen overgebleven

• Gevangen tussen bosaanplant

• Huidige gangbare landbouw ongeschikt als component van het heidelandschap

• Sterke versnippering

Wat is er nodig in een compleet heidelandschap

• Heischraal grasland, schrale akker,

tijdelijke akker, padbermen, ruigtehoeken

• 10% mineraalrijkere delen

• Overgangen naar bos en struweel

Aan de slag voor een compleet heidelandschap

• Landschapsecologische analyse

• Identificeer kansrijke gebiedsdelen voor mineraalrijkere onderdelen (verleden en heden)

• Herstel gradienten in open landschap

• Waar zit heidebebossing in de weg?

Benut natuurontwikkeling

• Akkers na een verschraling

• In verleden bemeste heidebebossingen

• Hier geen nadeel van verzuring uit verleden

Benut infrastructuur

• Halfverharde paden





• Beheer

Heidelandschap is een begrazingslandschap

Beheer van woeste gronden

• Basisbeheer is begrazing en periodiek opslag verwijderen

• Met alleen zeer intensieve begrazing verlies structuurvariatie en soorten

• Met weinig begrazing dan veel opslag verwijderen

Bosopslag en loofweiden

• Ontwikkeling van struweel en bos

Beheer van opslag

• Vestiging beperken - Beter eiken dan dennen aan rand - Veel bodemverstoring geeft veel dennen en

berkenopslag • Opslag verwijderen - Boompjes trekken/ afzagen - Drukbegrazing

Variatie in ontwikkelingsstadia

• Kleinschalig plaggen met bekalking voor pionierstadia

• Lokaal branden bij zeer grootschalige pijpestrootjedominantie gevolgd door begrazing

• Oude successiestadia koesteren

Herstel nutrientenbalans

• Met kalk (gangbaar) en P (in onderzoek) bemesten na kleinschalig plaggen

• Evenwichtbemesting in tijdelijk akkerstadium (kleinschalig)

• Bemesting met fosfaat op verarmde heide? (toekomstig onderzoek)

Samengevat

• Werken aan complete heidelandschappen met gradienten in nutrientenrijkdom en beheer

• Adequaat begrazen en opslag verwijderen

• Ontstaan oude heidebodem ruimte geven

• Herstel buffering en beschikbaarheid nutrienten in heide

Heidebeheer in de 21e eeuw - Veldwerkplaatsen...Heidebeheer in de 21e eeuw Henk Siebel . Met...

Documents

Transcript of Heidebeheer in de 21e eeuw - Veldwerkplaatsen...Heidebeheer in de 21e eeuw Henk Siebel . Met...