�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

Kees Fieggen �1

EEN BIJBELCOMMENTAAR DOOR K. FIEGGEN

HEBREEËN

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�2

ColofonUitgeverij:KeplerboekenteGorinchemAuteur:K.Fieggen

BijbelcommentaaropdebriefaandeHebreeën

ISBN9789082087130NUR707

Copyright©februari2015K.FieggenTweededruk

Nietsvandezeuitgavemagwordenvermenigvuldigden/ofopenbaargemaakt,opwelkewijzedanook,zondervoorafgaandeschriUelijketoestemmingvandeuitgever.

Indelingeninhoudsopgave pagina Colofon 2 Inleiding 3 Inhoudsopgavevangenummerdeboxen 4

I JezusdeZoon 1:1-4:13 5 a. 1:1-14 JezusdeZoonvanGod 5 i1 2:1-4 Intermezzo1:debeterebehoudenis 11 b. 2:5-18 JezusdeZoondesMensen 13 c. 3:1-6 JezusdeZoonoverGodshuis 18 i2 3:7-4:13 Intermezzo2:debetererust 20

II Jezusdehogepriester 4:14-10:39 25 a. 4:14-5:10 Jezusalshogepriestervooronzezwakheden 25 i3 5:11-6:20 Intermezzo3:debeterehoop 29 b. 7:1-28 Jezusalshogepriestervooronzeeredienst 32 c. 8:1-13 Jezusmiddelaarvaneenbeterverbond 37 d. 9:1-12 Jezusingegaanindevolmaakteretabernakel 41 e. 9:13-10:25 Jezushetbetereoffer 45 i4 10:26-39 Intermezzo4:hetbeterebezit 55

IIIJezusdeoversteleidsman 11:1-13:25 57 a. 11:1-40 Dewolkvangetuigen 57 b. 12:1-17 Jezusdevoleindervanhetgeloof 68 c. 12:18-29 Jezusindehemel 72 d. 13:1-25 Jezusbuitendepoort 75 Geraadpleegdewerken 79

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�3

INLEIDINGSchrijverenontvangersDezebriefisheelbijzonderquainhoudenvorm.Deschrijvermaaktzichnietbekend(zodatJezusalsonderwerpschi`erenderwordt)enpasinH13blijktdathettocheenbriefis,hoewelooktussendoorblijktdathetaaneenbepaaldegroepmensengeschrevenis.InhetoostenismenvrijwelsteedsovertuigdgeweestdatPaulusdezebriefheeUgeschrevenenveelwijstdaarookop.Inelkgevalhoordehijnietbijdetwaalfapostelen(zie2:3),washijeenmetgezelvanTimoteus(13:23)enlijktdeverwijzingin2Petr.3:15naareenbriefvanPaulushetbestebijHebreeëntepassen.Hetlijktlogischteveronder-stellendatdebriefgeschrevenisaanJoodsegelovigeninIsraelenwelvoordatJeruzalemwerdverwoest.DanishijgeschrevenvanuitItalië(Rome;zie13:24),mogelijkdjdensdelaatstegevangen-schapvanPaulus(tussen64en67).InelkgevalhadookTimoteusgevangengezeten(13:23)enwarenenkelevoorgangersalgestorven(13:7).

InhoudDeinhoudisbijzonderomdatergeenbijbelboekisdatzoduidelijkdegrootheidvanJezusmetargu-mententekentenmetzo’nbredeblik.HetOudeTestamentisduidelijkopdeachtergrondaanwezig:voortdurendhaaltdeschrijveraanwaterinhetOTstaat(overGod,overengelen,overdeMensen-zoon,overMozes,overdewoesdjnreis,overJozua,overAaron,overMelchisedek,overAbraham,overdetabernakelendeofferdienst,overhetgeloofvaneenheleseriegelovigenuithetOT,overHorebenoverdelegerplaats).Indezebriefwordenveelvergelijkingengetrokken:Jezuswordtvergelekenmetdeengelen(H1+2),metMozes(H3),metAaronenMelchisedek(H4-10).Verdervindenweeenvergelijkingtussendeaardseenhemelsetabernakel,tussendjdelijkeneeuwigpriesterschapentussendebergenHorebenSion(alsbeeldenvanhetoudeenhetnieuweverbond).Bijaldievergelijkingenhoortéénkernwoorddathetheleboektypeert:beter.TeneersteisJezusbeter:beter(meer)dandeengelen,beterdanMozes,beterdanAaron,beterdanJozua.Tentweedeishetnieuweverbondbeterdanhetoude,dehemelsetabernakelbeterdandeaardse,hebbenwebeterebeloUenontvangen,eenbeterverbond,betereslachtoffers,eenbeterbezit,eenbetervaderlandeneenbetereopstanding(11:35).HetwoordvoorbeterkomtinHebreeën13xvoor(tegen19xtotaalinhetNT).

Volmaakt,eeuwigenhemelsDaarnaastkomenwedevolgendesleutelwoordentegen:volmaakt,eeuwig,eeuwigheidenhemels.Dezemakentemeerduidelijkwaaromdenieuwebedelingzoveelbeteris.HetlevidschepriesterschapheeUgeenvolmakinggebracht,netzominalsdewetendeoffers.Dechristenkentdievolkomenheidwel,alkijktookhijuitnaardevolmaaktheiddienogkomenzal(zie12:18-28).

BoekenvanMozesDoorhetheleboekheenneemtPauluszijnlezersalshetwaremeedoordePentateuch:descheppingendevadereninGenesis(H1),deverlossinguitdeslavernijinExodus(H2),hogepriesterenoffersvanLevidcus(vanafH3),dereisdoordewoesdjnvanNumeri(H10en11)entenslo`estaanzeaanheteindvlakvoorhetingaanvanhetbeloofdeland(maarwachtennogoponsalshetware:H12en13).

Intermezzo’sWatopvaltdoordehelebriefheeniseenaantalintermezzo’s.HetisduidelijkdatdeschrijvernietalleenveelwilvertellenoverwieJezusis,maarzichookzorgenmaaktoverdewandelvanzijnlezers.Dezeintermezzo’sbenadrukkendeverantwoordelijkheidvandegelovigenenhebbeneenduidelijkwaarschuwendkarakter.Wevindenzein2:1-4(debeterebehoudenis),in3:7-4:13(debetererust),in5:11-6:20(debeterehoop),in10:26-39(hetbeterebezit)enwellichtmoetenweook12:12-13:7(hetbetersprekendebloed)alseenintermezzobeschouwen(maardatisinditcommentaarnietindeindelingopgenomen).Deintermezzo’sgevenhetprobleemweertegenwelkeachtergronddeprachdgeinhoudvandezebriefschi`ert.Delezersliepenblijkbaarhetgevaar(inelkgevaluiterlijk)terugtevalleninhet

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�4

Jodendom,mogelijko.a.vanwegevervolgingen.JuisthetprakdserendegeloofindeHereJezusbrachtheninmoeilijkhedenenhetleekverleidelijkhetaanstootgevendevanhetkruisteverminderen.Zekwamendandichterbijhunvolksgenoten,werdenacceptabeler.Datzouhunprobleemechteralleenmaarvergroten,wantdanzoudenzeteruggaannaarvroeger,naarhetaardseenouderegimevandewet-endaarmeeinfeitedegrondvandegenadeverlatenendeHereJezusverloochenen.ZemoestenwordenopgewektomaanHemvasttehoudenenmeerenmeergaanbeseffenhoeveelbeterzehethaddengekregenenhoeveelbeterHijis.Daartoedienenookdevoorbeeldenvanvelegelovigenuithetoudetestament-dievooruitzagennaarhetbeterevanhetnieuweverbond-enuiteraarddevergelijkingvanJezusmetdepersonenuithetOT(Mozes,AaronenMelchisedek)enmetdeofferdienstvanmetnamedetabernakel.

GebruiksaanwijzingOpp2isdegebruikteindelingopgenomen.Elkgenoemdonderdeelisvoorzienvaneeninleiding,waarnadebesprekingvandatgedeeltevolgt.Tussendoorstaatsomseennietgenummerdebox(eensoort“tussenhaakjes”).Verderzijner26(genummerde)BOXENopgenomen,dieeenbepaaldbegripnadertoelichtenofeenbepaaldezaakalgemenerbespreken.Ziedelijsthierondervoordeonderwerpenenwaarzetevindenzijn.VoorhetNieuweTestamentisdeTelosvertalinggebruikt.

BOX Onderwerp pagina 1 Deeerstgeborene 10 2 Zevenmaalverheven 10 3 Behoudenis 12 4 Hoelezenwe2:9? 14 5 ZoonvanGodenMensenzoon 15 6 Hetoverwinnenvandedood 16 7 VoordeJodenofookvoorons? 16 8 Welkerustishierpreciesbedoeld? 22 9 AfvallenvandelevendeGod 24 10 Verzoekingen 27 11 Geestelijkegroei 29 12 AäronenMelchisedek 33 13 Melchisedek 34 14 Veranderingvanwet 35 15 Tussenbeidetreden…wantzo’nhogepriesterpasteonsook 37 16 VerbondeninOTenNT 39 17 Oudennieuw:meerdanalleenschaduwenwerkelijkheid 42 18 Driemaalverschenen 47 19 DewilvanGod 49 20 HeteneOfferendevieroffers 50 21 Hetvoorhangsel-gescheurd? 52 22 Heiligingtotpriesterdienst 54 23 ZonderScheppervaartniemandwel 58 24 Tenbloedetoe? 70 25 OverSion 73 26 Detoepassingvoorons(afzondering) 77

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�5

IJezusdeZoonInditgedeeltewildeschrijverblijkbaarduidelijkmakenWieJezusindeeersteplaatsis:deZoon.HijisGoddeZoon,diemenswerd-ZoonvanGod.HijisdaarbijookZoondesMensen-eendteldieweinDaniel7enPsalm8vindenvoordekomendeKoning.HijisookdeZoonoverGodshuisenisdaarintrouwbevonden.VoordatHijalsHogepriesterwordtgeïntroduceerdenalsOversteLeidsman,moetHijeerstgeschetstwordeninalzijnMajesteitalsdeZoon-inalleaspectendaarvan.DeverhevenheidvanhetchristendomwordtgetoondindeverhevenheidvanChristus(hoewelJezusindezebriefmaarweinigzowordtgenoemd).

Ia.1:1-14 JezusdeZoonvanGodHeteerstedatopvalt,isdatdeschrijvermeteenmetdedeurinhuisvalt-geenafzender,geengeadres-seerdenengeeninleidendewoorden.Daarbijklimthijalshetwaregelijkopdehoogsteberg.DiteerstedeelistevergelijkenmetJohannes1enKolosse1:hetgaatoverdehogeauomstvanJezus-omtelatenziendatHijuiteraardhogerenbeterisdanalleanderen,vanafhetbegin.Deschrijvervalthierbijgeheelweg.Ditdeelvaltalsvanzelfoptedelenindrieën.

1a1.DeZoon(1:1-4)Inheteersteverswordtgelijkaldetoonvoordehelebriefgezet:tegenovervroegerstaatinhetlaatstvandezedagen,tegenoverdevaderenstaatonsentegenoverdeprofetenstaat(de)Zoon.Indezebriefwordteenvergelijkinggemaakttussendeoudeendenieuwebedeling,tussenvroegerennu.DeschrijverzalduidelijkmakenhoeveelbeterdenieuwebedelingisenhoeveelbeterenhogerHijisdiedaarindehoofdpersoonis.EndanbeginthijtevertellenwathetverschilistussenGodssprekenvroegerennu.

DeprofetenGodheeUvaakdoormiddelvanprofetentothetvolkgesproken.Mozesisdeeersteprofeetenerzijnervelengevolgd.Godmaaktegebruikvanmensendiezelffeilbaarwaren.SomslietHijhenalslevendevoorbeeldenoptreden:Hoseamoesteenhoertrouwen,JeremiamoesteenstuklandkopeneneengordellatenbedervenenEzechiëlmoestopzijnzijvastgebondendebelegeringvanJeruzalemuitbeelden(terwijlhijzijnetenopmestmoestkoken).OoklietHijdeprofetennogaleensbeeldenzienofgebruikteHijzelfsdromenvankoningen(zoalsNebukadnezar).Sommigeprofetenhebbeneenzwaarlevengehad,sommigenzijnvervolgdofzelfsgedood.Maarsteedswarenhetgewonemensenzoalsuenik,diehetvolkIsraelmoestenopwekkenomtochvooraldeHeertedienenenHemteeren.DatwasvolgensMozeshetkenmerkvaneenprofeet:datdezehetvolknietvandeHeerzoulatenafwijken(Deut.13:1-5).Eenprofeetdiedatweldeed,

moestgestenigdworden-netalseenprofeetdieeenvoorzeggingdeeddienietuitkwam(Deut.18:18-22).Vaakmoestenprofetenhetoordeelaanzeggen,maarvaakookgingdatgepaardmetprachdgevergezichtenenmethetopenbarenvaneenlievebbendhartvanGod.

DeZoonMaartoenkwamhetmomentwaaraldieprofetennaaruitgekekenhadden(1Petr.1:10-12),inclusiefHenochenAbraham.Godsprakopeengeheelnieuwemanier,namelijkdoorzelftekomen.EnnunietindegedaantevaneenEngel(zoalsbijvoorbeeldbijGideonenManoah)ofindegedaantevaneenKrijgsheer(zoalsbijJozua),maardoorechtmensteworden,vandebevruchdngafaan.ZokonHijopeenheelnieuwemaniertotzijnvolkspreken:Hijwasaanhengelijkgeworden(metuitzonderingvandezonde).HetbegripZoonisuithetOTwelbekend.MenwistdatdeZoonvanDavidnietalleenopSalomosloeg,datGodzelfoverzijnZoonsprak(inPsalm2enkelemalen)endatDanieldeZoondesMensenhadgezien(Dan.7:13):inallegevallenginghetomdeMessias.Tochvindenwehiereennieuweopenbaring(nieuwt.o.v.hetOT),parallelaanJohannes1enKolosse1.InditeersteverswordtnamelijknietgesprokenoverdeZoonvanGodmaaroverGoddeZoon.HetlidwoordontbreekthierendatwilzeggendatGodhierspreektalsZoon.DatbetekentgelijkookdatGodtevensVaderis.HetisdezenieuweopenbaringdiedeJodenmaarmoeilijkkondenaccepteren,zolerenwemet

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�17

2:5-18-aantekeningen2:5 Nietaanengelen:engelenspeleneenbelangrijkerolinGodsregering,zoalsbijhetoverhandi-genvandewet,maarooknunoginGodshandelenmetdeaardeenmetons.Maar:nietzijzullenregeren,maardeMensenzoonenwijmetHem.HettoekomsMgeaardrijk:verwijstnaarhet1000-jarigrijk.Maarnualwerkendekrachtenvandetoeko-mendeeeuwindegemeente(2:4en6:4,5).Aardrijkisoikoumene:debewoondewereld.2:6 Getuigdwordtnormaalalleengebruiktomietsplechdgteverklaren.Mensenzoon.Vgl.deuitsprakenvandeHeerzelfinJoh.1:50-52,Mat.16:16,21,27,Joh.12:12-24,34enJoh.5:26.ZieookLuk.22:69en70.Mensenzoonisverbondenmetvernederingenlijdenenookmetverheerlijkingentoekomsdgeregering(Dan.2+7).VergelijkookDan.7:9+13metOp.1:13vv:danblijktdeOudevanDagendezelfdetezijnalsdeMensenzoon!Weinig(of:korteMjd)minderdan

deengeleniszoalsdeLXXPs.8vertaalt.Erstaatelohim,watmetGod,godenofengelenvertaaldkanworden.2:8 NietsovergelatendatHem

nietonderworpenzouzijnmoetslaanopdegeschapendingenenpersonen,nietopGodzelf:diekannietaaneenmensonderworpenzijn.Zie1Kor.15:27,waarwelezendatdezeheerschappijdjdelijkisenplaatszalmakenvoordenieuweschepping(waarweveelminderoverweten),alsookdedoodaanHemonderworpenzalzijn(alslaatstevijand).Het...nogniet…maaktduidelijkdatallesinprincipeaanHemonderworpenis,maardatdatnognietzichtbaaris.

2:9 WijzienJezus:hierwordtzijnnaamalsmensopaardegebruikt.Hetzienhieris(i.t.t.datinvs8)eenbewustdeaandachtrichtenop.Metheerlijkheideneergekroond:datisHijnualsmens;HijheeUdatverworvendoorzijnstervenenopstanding.AlsGoddeZoonbezatHijdieheerlijkheidal(vgl.Joh.17:5).ZokunnenwijHemnualzien:nietalleenaanGodsrechterhand,maarookgekroondmeteenoverwinningskroon.MaardezeuitdrukkingkanookontleendzijnaandeLXX-vertalingvanEx.28:2(deheiligeklederenvanAaronzoudentotheerlijkheidensieraad-ofeer-zijn).Danverwijsthetnaardekoninklijkeendehogepriesterlijkeheerlijkheid(diebijHemsamenvallen).Dedoodsmaaktebetekentdathetstervennieteenuiterlijkezaakwas,maareendiepeervaringdieHijgeproefdheeU,metallebi`erheiddiedaarvanwegedezondebijhoort.DoordegenadevanGod:Hijverdiendehetniet,wijwel.HetisdusGodsgenadejegensons.2:10 Deoversteleidsmanzienweookin12:2eninHand.5:31en3:15(daarvertaaldmetvorst).Hetisiemanddiedeloopbegintenvolbrengtendeanderendaarmeeooknaarheteindpuntbrengt.Volmaakteisteleioo(totvolheidbrengen,erzithetwoordvoordoelin)enwordtnegenkeergebruiktinHebreeën:in5:9,7:19+28,9:9,10:14,11:40,12:2en12:23.2:11 GeheiligdwordenbetekenteendoorgaandprocesdatbegonnenistoenHijonsapartze`evoorGod.Vgl.depriestersenzie3:1,9:13,10:10,14en13:12.SchaamtHijzichniethenbroeders

tenoemen:vgl.Ps.16:3enMat.12:50.

2:12 DezeaanhalinguitPs.22vindenweindiepsalmnahetlijden:pasdankanditwerkelijkheidworden,kanHijonsalszijnbroedersbeschouwen(zieookJoh.20:17).2:13 DetweecitatenstammenuitJes.8(vs17uitdeLXXenvs18).JesajazelfishiereenbeeldvandeMessias.KinderennoemtHijzijndiscipeleninJoh.21:5.2:14 OpgelijkewijzeisnietopidenMekewijze,wantdatlaatstezouookdezondeinsluiten.Bloedenvlees:eenopmerkelijkevolgorde,dieingegevenlijktdoorhetbeoogdestervenvanJezus.Indeanderevolgorde(zoalsinEf.6)gaathetomdestrijdtegenmensen.2:15 Allenwordtinvs16hetnageslachtvanAbrahameninvs17zijnbroeders.2:16 NageslachtvanAbraham:hierontbreekthetlidwoord.ZiedeExcurs“VoordeJodenofookvoorons?”.2:17 Aanzijnbroedersgelijkworden:zoalsbijvs12opgemerkt,wordenwepasbroedersnakruisenopstanding.Ditzietdusvooruitnaardatmoment.PhiloschrijUdatdeJoodsehogepriesterzijngevoelnietzaltonen-Jezusstaathiermeeinscherpcontrast.VerzoeningdoenstaathierinverbandmethetafwendenvandetoornvanGod.2:18 Wieweerstandtegendezonde,tegendeverzoekingbiedt,lijdt(12:4en1Petr.4:1).ZieookdedrievoudigeverzoekingdieopHemauwam:deaardsedingen(stenenzijngeenbrood),dewereldsedingen(geeneerofmachtzoeken)endegodsdiensMgedingen(Godnietuitproberen,wewetenimmersaldatweopHemmogenvertrouwen).

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�18

Ic.3:1-6 JezusdeZoonoverGodshuisNaZoonvanGodenMensenzoonisernuaandachtvoorJezusalsdeZoonoverGodshuis.Datwordtinzesverzenuitgewerkt,daarnavolgthettweedeintermezzo.

HogerdanMozesWewordenopgeroepennaarHemtekijken,netalsin7:4en12:1(enmeerverborgenin8:1):hetisderichMngvandebrief.NadeuitweidingoverzijngrootheidalsGodenMensisdatookeenlogischeconclusie(ziehetdaaromin3:1):naarwieanderskunnenwebeterkijken?HierwordtHijapostel,hogepriesterenZoonoverhethuisgenoemdenwordtJezusvergelekenmetMozes.AanMozes’grootheidwordtnietsafgedaan-maarJezusisveelgroter!Deaanhefzegt:heiligebroeders,deelgenotenvandehemelseroeping.InH2hebbenwenietalleennaardegrootheidvandeJezusalsdeMensenzoongekeken,maartevensgezienhoezeerwijdaardoorgezegendzijn.WezijnééngemaaktmetHem,Hijisonzeoversteleidsmanendehogepriesterdieonssteedsweertehulpkankomen.WehebbengelezendatHijzichnietschaamtomonsbroederstenoemen.Logischomdanvanheiligebroederstespreken.EnalswegelezenhebbendatweverbondenzijnmetHemdienualmetheerlijkheideneergekroondisendiewachtophetmomentdatallesaanzijnvoetenonderworpenzalzijn,danzijnweinderdaaddeelgenotenvandehemelseroeping.Maardiehemelseroepingispreciesdatwaardelezersvandreigdenaftedwalen,terugkerendnaarhetJodendom.

Apostelbetekentgezondeneenhetwijstookterugnaar1:1.HetherinnertdaarmeeookaandegelijkenisuitMat.21(zievooralvs37)enaanJoh.17:18en20:21(waardezendingvandeZoondoordeVadervergelekenwordtmetdezendingvandediscipelenalsapostelen).HetisnietmoeilijkomtezienhoezeerdezeApostelverbovenalleanderenuitsdjgt:zijnauomstiszoveelhoger,devervullingvanzijnopdrachtheeUhijzoveelbetervolbrachtenzijntaakwaszoveelzwaarder.TochvraagtHijaanzijndiscipelenomhunzendingmetdezijnetevergelijken.Onsdoelmogenwenietlagerstellen,alwetenwedatonzeopdrachtnietdezelfdeisalswatHijmoestvolbrengenendatwenietzullenkunnendppenaandestandaarddieHijheeUgezetinhetvervullenervan.

Bijaposteldenkenweookaanafgezant:iemanddienamenseenandereenboodschapkomtbrengen.JezuswasGodsafgezant,HijtoondedeVaderinalleswatHijdeed(vergelijkJoh.5:19-30).ZokandeopdrachtvandediscipelenookwordenbegrepenalseenlatenzienWiehunZenderis.ApostelwasookinzekerezindefuncdevanMozes,omdathijGodvertegenwoordigdebijdemensen,doorGodgezondenwasenGodswoordensprakendoorgaf.

Dedtelhogepriesterwordtlateruitgewerktenwordthiersamenmetapostelgenoemd(AaronenMozesvindenweooksamen),metdetoevoegingvanonzebelijdenis.AlshogepriesterisJezusookonzeafgezantbijGod,zodatweindezeenezinbeidekantenzienvanzijnmiddelaarschap.ZonderHemheeUonzebelijdenisgeenenkelewaardeenkandeinhouddaarvanooknietwordengegarandeerd.In2:18en4:14zienwehoezeerweHemalshogepriesternodighebben,juistalshetmoeilijkwordtomonzebelijdenisvoltehouden.

DezeapostelenhogepriesterisJezus,naarHemmoetenwekijkenindezinvanbestuderenwieHijis:beterenlangdurigernaarHemkijken-omtotaanbiddingtekomen.GodheeUHemaangesteldenHijvertoonteenvanzelfsprekendetrouwdievooralhoortbijeenZoon.VoorJodenwasMozesongeveerdegrootstefiguuruithetOudeTestament:hijgafimmersdewet!PaulustrektdetrouwvanMozesnietintwijfel(hoewelermomentenvanzwakheidbijMozeswaren,eertPaulushemalleenmaar),maarhijwasslechtseendienaar.Jekunteendienaarnietechtvergelijkenmetdeerfgenaam(vgl.Joh.8:35),vooralalsdezeZoonookdebouwmeestervanhethuisblijkttezijn.MozesontvinghetbouwplanvandetabernakelenwastrouwinhetuitvoerendaarvanenhetdoorgevenvanallevoorschriUenm.b.t.deeredienst.Jezusechterisdeontwerpervandetabernakelendeheleeredienstenofferdienst.Daarbijstaathetontwerpvandetabernakelookmodelvoordetoekomst.JezusisnietGodsdienaarmaarGodsZoon.DaaromzitHijookaanGodsrechterhand.

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�22

BOX8:Welkerustishierpreciesbedoeld?Joodsegelovigenzullenbehalveaande

sabbatsrustookhebbengedachtaanderustvan

heteigenerfdeel.Heelmooizienwedatinhet

boekRuthwaarNaomitegenRuthzegt:zouik

voorugeenrustzoeken(Ruth3:1)?Datbetekende

nietdatzenietmeerzouhoevenwerken,maar

datzehaarplaatsinGodsvolkkongaaninnemen

meteenman,eenerfdeelenkinderen.De

rustplaatsisdeplekwaarjethuishoort,het

beloofdeland.Nietvoornietsstaaterhierin4:8

datJozuahennietinderustheeKgebracht.Toen

detwaalfverspiedersterugkwamen,waser

ongeloof.Datzelfdeongeloofverhinderdehetvolk

38jaarlateromhetLandvanGodalsrustplaats

tekunnenervaren:Richterenlaatdatduidelijk

zien.DusheeKJozua(JezusinhetGrieks)henniet

inderustgebracht.

DeWareJozuabrengtdegelovigewelinhetLand,

opzijnrustplaats,inzijnerfenis.InHembeziXen

wedatal(zoleertEfezeons:wezijnalgezetinde

hemelsegewesten),maarhetisooktoekomsMg.

MaarhetingaaninKanaänkannietzondermeer

vergelekenwordenmetonsingaanindehemel.

Kanaänbinnengaanbetekentstrijd,maardieiser

nietalswijdehemelbinnengaan-erisgeen

beijverenmeernodig.StrijdendoenweNUnog

wel,indehemelsegewesten,maardiestrijdis

defensief:voorkomendatweterreinverliezen(Ef.

6:10-20).Allesisonsalgegeven.Datzienwein

Hebr.4ook:derustvanKanaänisonsbeloofd,

maarerisnogstrijd,erisijvernodigomdierustin

tegaan,inbezittenemenwatonsbeloofd(enal

geschonken)is.

Desabbatisverbondenmetdezevende

scheppingsdag.GodrusXevanzijn

scheppingswerk,maarzijnonderhoudendewerk

gingnatuurlijkdoor.Vandiezevendedagwordt

geenMjdsbegrenzinggemeld.Opdewekelijkse

sabbatmoestendekinderenIsraelstotrustkomen

vanhundagelijksearbeid.Godkwamechttotrust

vanzijnscheppingswerk:Hijzagdathetzeergoed

was.Datkunnenwijvanonzewerkennooit

zeggen.DebeloKediewehierindesabbatmogen

zien(erblijKeensabbatsrustvoorhetvolkvan

God),istotrustkomenvaneigenwerkenomin

zijnrustintegaan.Wanneerbreektdierustaan:inhetvrederijkofop

denieuweaarde(dusgezamenlijk)ofgaathet

overdepersoonlijkerust?Geziendemaniervan

sprekeninvs10en11,isdepersoonlijke

toepassinglogischer:hetgaatindithelegedeelte

overiedersverantwoordelijkheidominderustin

tegaan.

Centraalstaatvs10:“ingaaninZijn(Gods)rust”,“totrustkomenvanjeeigenwerken”en“evenalsGodvandezijne”.Degelovigegaatnietininzijn

eigenrustmaarinZijnrust.Hetkandusnietgaanomhetstoppenmetjearbeidenvaneen

welverdienderustgenieten.

Hoezithetdanmet“evenalsGodvandezijne”?

BetekentdatautomaMschdatdeeigenwerken

geenbozeofdodewerkenkunnenzijn(zoalsWJO

stelt)?Dieconclusielijktmetesnelgetrokken.Let

op:eigenwerkenstaantegenoverZijnrust.Hetishierhelemaalnietdevraagofdiewerkenboos,

doodofgoedzijn-hetzijneigenwerken.DaarvankomenwetotrustalsweZijnrustingaanenwemoetenonsbeijverenomdattedoen.

Kijknaarwatergebeurdebijdeschepping.De

mensisgeschapenopdezesdedag,alslaatste

scheppingsdaad.Voordemenswasdeeerste

nieuwedagdezevendedagvande

scheppingsweek.AdamkongelijkderustvanGod

ingaan:hijhoefdenietstedoen,omdatallesal

gereedwas.Bewerkenenbewarendiendevanuit

derustvanhetvolbrachtescheppingswerkte

gebeuren.Zomoetenwijingaaninderustvan

Godengaanlevenvanuithetvolbrachte

verlossingswerk.

NietallesindezebriefistoekomsMg.Alle

intermezzo’shebbentemakenmethoewijNU

handelen-methetoogopwatwestrakszullen

ontvangen.DitvindenweinhetheleNT:pas

strakszalhetvolmaaktenvolkomenzijn,maarwe

levennualindiewerkelijkheidvanstraksdoorhet

geloof.

Daarommoetenweonsbeijverenominderustin

tegaandoorgeloofsvertrouwen.Dierustkannu

alonsdeelzijn,zoalsdeHeerzelfzegtinMat.

11:28-30-onderzijnjukvindenwerustvooronze

ziel.Danmoetenwetotrustkomenvanonze

eigenwerken,zodatwerustvindeninHem.

Hierdoorzullenwestraksindevollerustingaan-

enmee-regeren,onserfdeelvollediginbezit

nemen.Dehemelisindiezingeenrustplaats:we

wordenaanhetwerkgezet,maarvandatwerk

wordenwenietmoe.Onzelichamenzijndan

verlostenzelfzijnwevolkomentoegewijden

rustenvolkomeninhetwerkvandeHeer.

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�32

IIb.7:1-28Jezusalshogepriestervooronzeeredienst NadeonderbrekingdoorditbelangrijkeintermezzokeertdeschrijverterugnaarhetonderwerpMelchisedekomhetverderuittewerken.Hoofdstuk7isgeheelgewijdaandevergelijkingtussenJezus(alsdenieuweMelchisedek)enAäronendieptuitwaaromeninwelkeopzichtenJezuseenbeterehogepriesterisdanAäron.Wehaddeninhetvorigedeel(eenbeterehogepriester)alzevenredenengevonden,maarnuwordtmeeraandachtgeschonkenaanwatwekunnenlerenvanhetfeitdatJezusnaardeordeningvanMelchisedekhogepriesterisgeworden.JuistvanwegedeaankondiginginPs110hadeengoedkennervanhetOudeTestamentalveelkunnenwetenoverzijnbijzondereposide.Wekunnenmakkelijkdriedelenonderscheiden.

IIb1.BeterdanAaron7:1-10InditgedeeltevindenweeenvergelijkingtussenMelchisedekenAäron.JezusishogepriestergewordennaardeordeningvanMelchisedek.Dezekoning-priesterleefdetemiddenvanafgoderijenverval-daardoorwerdKanaängekenmerkt-SodomenGomorrawordenomgekeerdomdathungoddeloosheidtotdehemelisopgestegen.Zijnoptredenkomtpreciesophetjuistemoment:voordatAbramdekoningvanSodomontmoet.HijispriestervandeAllerhoogsteenduseenvertegenwoordigervanHemdieAbramgeroepenhad.LatenwedeviermanierenwaaropMelchisedekbovenAaronuitsdjgt,naderbekijken.1. MelchisedekzegentAbrahamnahetverslaan

vandekoningenvanhetoosten.Omiemandtekunnenzegenen(datis:nietalleenprijzen,maarechteenzegenschenken),moetjeboveniemandstaan.DusstaatstaatMelchisedekbovenLevienzijnnakomelingen(waaronderAäron).ZoisChristushogerdanAbraham-eenvandebelangrijkstefigurenuithetOT(zoalshierstaat:hemdiedebeloKenhad).

2. DatwordtbevesdgddoordatAbram(eninhemLeviendaardoorAäron)dendengeeUaanMelchisedek.DatdoethijvrijwilligvanwegewieMelchisedekis,terwijlLevidendenvanhetvolkheUkrachtensdewet.AbramheeUdezemanbeschouwdalsdeVertegenwoordigervandeAllerhoogste,diehemtegemoetkwamopeencruciaalmoment-waarnadebijzondereontmoedngindenachtvolgdewaarAbram’sgelooftotgerechdgheidwerdgerekend(Gen.15).

3. Datlegteenlinkmetdevolgendebijzonderheid:hijisKoning(datwasAäronniet)mettweedtels:gerechdgheidenvrede.Koningvandegerechdgheidisdebetekenisvanzijnnaam,koningvanSalemverwijstnaardeplaatswaarhijregeerde.BijdeHeerisde

vredenieteencompromis,geenverdragdatjesluit:hetiseenwezenskenmerkvanHemdietegelijkdoorendoorrechtvaardigis.Hijiseerstkoningvandegerechdgheidomvervolgenskoningvandevredeteworden.Nadatdekoningenvanhetoosten(vanBabel)zullenzijnverslagen,zalereenfeestmaalzijndatdoorHemzelfwordtaangericht(Jes.25:6)enHijzaldelofontvangenvoordeoverwinningendezegenuitdelen.

4. HijblijUpriestervooraldjd(watalkeeropkeerbenadruktwas).Deschrijverwijstophetontbrekenvanzijngeslachtsregisterendeafwezigheidvanenigevermeldingvangeboorteensterven.DaaromlijkthijopdeZoonvanGod,wienspriesterschapgeeneindeneemtendatisaangekondigdinPs110:gijzijtpriesterineeuwigheidnaardeordeningvan

Melchisedek.Ziehierna.

IIb2.Eenbeterehoop7:11-19InvierstappenwordtverteldwaaromhetpriesterschapnaardeordeningvanMelchisedekeenbeterpriesterschapis,waareenbeterehoopmeeverbondenis:1. DeaankondigingnaardeordevanMelchisedek

inPs110geeUalaandathetpriesterschapvanAäronnietdevolmaaktheidkonbrengen.

2. Eenveranderingvanpriesterschapbetekentookveranderingvanwet.DewetvanMozesstaatinverbindingmethetpriesterschapvanAäron,datinallerleivoorschriUeneenkernrolvervult-Levidcusstaatvolmetoffersentakenvandepriesters.Zonderhetwerkvandepriesterskondewetonmogelijkgoedfuncdoneren.ZonderdedendenkondendeLevietenenhetpriesterschaphunwerknietdoen(eenextraredenwaaromhiervoorgesprokenwerdoverdedendendieLeviviaAbrahamaanMelchisedekgaf).BijzonderisdatJezusdevervullingisvanalleswaaroffersen

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�33

priesterdienstnaarverwijzenentegelijkdaarmeedieheleofferdienstoverbodigmaakt.

3. JezusstamtuitJuda:HijisKoningenPriester,netalsMelchisedek.Hijisvaneenandereorde,isgeennakomelingvanAaron.NergensinhetOudeTestamentwordthetpriester-schapverbondenmetJuda.Alseenkoningzichooitverstou`etochalspriesteroptetreden(zoalsUzziadeed:2Kron.26:16-21),wordtheelduidelijkdatdezegendesHerendaarnietoprus`e:Uzziawerdmelaatsenbleefdattotzijndood.TochwistdeschriUgeleerdevaneenverbindingtussenkoningenpriesterbijdebeloofdeMessias.DeSpruitwordtinZacharia6:11-13aangekondigdalseenpriestereneenheerseropdetroon:Neemdanzilverengoud

enmaakeenkroonenzetdieophethoofdvan

dehogepriesterJozua,dezoonvanJosadak

(…):zie,eenman,wiensnaamisSpruit(…)hij

zalmetmajesteitbekleedzijnenalsheerser

ziXenopzijntroon;enhijzalpriesterzijnop

zijntroon;heilzaamoverlegzalertussenhen

beidenzijn.TochzoudeMessiasnietuitLevispruiten,maaruitdetronkvanIsai.DaaruitzienwedatdeMessiasookzijnvoorafscha-duwingvindtindepriesteruitdestamvanLevi,terwijlHijzelfpriesterwordtnaareenandereorde-dievanMelchisedek.

4. Hijispriestertotineeuwigheidkrachtenseenonvergankelijkleven:HijheeUdedoodoverwonnenenzichdaarmeebijzondergeschiktgetoond.

Datleidttoteenduidelijkeconclusie.Dewetkonmensenniettotvolmaaktheidleiden(vanwegedezwakheidvandevleselijkemensendatgoldookvoorAäron)enwordthierdaaromzwakennu`e-loosgenoemd.Daartegenoverstaatnieteennieuwewet(hoewelersprakeisvanveranderingvanwet)maareenbeterehoop.DoordienieuwehoopkunnenweechttotGodnaderen.ErisimmerseenPriesterdievooraldjdzijnwerkkanblijvendoenendiededoodheeUoverwonnen.Wegmetzwakte,nu`eloosheidenvruchteloosheid(inprincipe).

IIb3.Eenbeterverbond7:20-28MetdezenieuweHogepriesteriseennieuwverbondingegaan.Ditiseenbeterverbond:1. Jezusispriestergewordenmeteeneedvan

God.HetcitaatuitPsalm110isdeplechdgeaankondigingvaneennieuwebenoeming:deHeerheeKgezworenenhetzalHemniet

berouwen.DezeplechdgebeloUemaaktookduidelijkdathetvorigepriesterschapnietvoldeed(datwaszondereedbegonnen)-metdezekerheiddatdezepriesterwelzalvoldoen.

BOX12:AäronenMelchisedekBeidenzijneentypevandeHeerJezusenvullenelkaardaarinaan.Aäronisdepriestermetdeofferdienst

endedienstindetabernakel.DeoffersvormensamenhetbeeldvanHetOfferendedienstvanAaronis

eenbeeldvanhoeJezusalshogepriesterhetOfferheeKgebrachtenhetbloedinhetheiligdomheeK

gebracht.Detabernakeliseenaueeldingvanwaterindehemelis.ZieverderH8-10.

MelchisedekishetbeeldvandeHeerJezusinandereopzichten.Vanhemlezenwenietsm.b.t.offersof

dienstinhetheiligdom.HijiskoningenpriestervanGoddeAllerhoogste,deeltGodszegenuit,prijstGod

enontvangtMenden.AlsbeeldvandeHeerJezusverwijsthijnaarwaterstraksgebeurtalsde

overwinningoverBabelgevierdkanwordenaanhetbeginvanhet1000-jarigrijk-alszodanigishij

vooraleenbeeldvanwatJezusbetekenenzalvoordegelovigeindegroteverdrukking.Anderzijdsishij

ookeenbeeldvooronsinonsalledaagsegeloofsleven:steedsalsweeenoverwinningboeken,iserlof

aanGodeneenzegenvanHem-engevenwevandebuitaanHem.

Maarditallesishiernietechtinbeeld:hetgaateromdatJezushogepriesterisgewordennaardeordevanMelchisedek,verschillendvandeordevanAäron(zoalsinPs110aangekondigd).

MerkopdatJezusdedienstvanAäron(offersendedienstindetabernakel)volkomenvervult-veelbeter

danAäronooitheeKgedaan.Aäronsdienstwasonvolkomenomdatdieasankelijkwasvanmensen(net

alsdewetniettotvolmaaktheidkonbrengenomdatdieasingvanonzeinspanning).StrakszalHijde

dienstvanMelchisedekookvervullen.MaarnualisHijvandeordevanMelchisedek,endatwasnodig

omdatdievanAarononvolkomenwas.AlswesprekenvanbeterdanAäronofovereenbeterverbondofeenbeterehoop,betekentdatdatheteersteniettoereikendwas-dusnietbeterinvergelijkingmet

goed.

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�52

IIe3.Ingaaninhetheiligdom10:19-25Ditgedeeltepastdegevolgenvanhetbetereoffertoeoponsleveninenmethetheiligdom.Viermaalvindenwe(invs22-25:elkverseenmaal)latenwij,eenoproeptothandelen,voorafgegaandoorhetfeitvandevrijetoegang-naderuitge-legdenbeginnendmetdaarwijdus.Wewordeneropnieuwaanherinnerddatdezebriefgeschre-venisomdeaangesprokenchristen-jodentewaarschuwenomnietterugtevallen,maartelevenvanuitdegeweldigerealiteitvandeBeterePersoon.Hiernavindenweweereenernsdgewaarschuwinginhetvierdeintermezzo.Hetbegintmeteenvrijmoedigheidomintegaan:deconclusievanhetvoorgaandeeninzekerezinhethoogtepuntvandebrief:doorhetgeweldigeencompleteOfferzijnwijpriestersgewordenenmogenwenadereninhetnieuweheiligdom,waardevoorhangisgescheurdendegenadetroonvolledigtoegankelijk.Maardezeconclusieiszogeformuleerd(daarwijdus..latenwij…)dathethaasteentussenzinis,terwijldenadrukbijnaligtopdevoorwaardenenerzijds(vervulddooronzeHeer)endevermaningenanderzijds.

VrijmoedigheidDebeschrevenvrijmoedigheidgeldtnietallemensenofallekinderenvanIsrael.Hetgaatomwij,ombroeders.Datisnietbedoeldomdekringtevernauwen,maaromdienauwkeurigaftebakenen.InhetOTkonnietiedereennaarbinnengaanenooknuisdatvoorbehoudenaanpriesters,alwordtdieuitdrukkingindezebriefnietexplicietgebruikt-omdatdenadrukligtopHemalsDePriester.Hetbijzonderevanhetnieuweverbondisdatelkebroedermagnaderen(waarbijbroederookzusterinhoudt).Watwijdoeninhetheiligdomwordthiernietverklaard.Wekunnendenkenaanreukwerk(dataltaarhoortbijhetbinnensteheiligdom)enaanandereaspectenvandepriesterdienst.Datvraagteenapartestudie;hierzijndevoorwaardenendevermaningenonderwerp.Hetdushierslaatineersteinstandeterugopvers14:wezijngeheiligd,vooraldjdvolmaakt,geschiktomalspriestersdiensttedoen.Dusmogenwehetheiligdombinnengaan,indekracht(ofopgrondvan)hetzelfdebloedalswaardoorJezuszelfeensvooraldjdisbinnengegaan.Erisgeenanderoffermeernodig,wanthetvolmaakteofferisalgebrachtenhetheiligdomisalingewijddoorhetbloedvandatoffer.

Vervolgenswordtgesprokenovereennieuweenlevendeweg.Erisalshetwareeennieuweroutegeopend.Wehoevennietmeertestoppenbijhetvoorhangselenallesopdewegdiewenaarbinnenvolgen,herinnertonsaanHemenaanzijnOffer.Datgeldtookvoorhetvoorhangsel:datisnietweg,maargescheurd.Hetwordthiervereen-zelvigdmetzijnvlees.WaarschijnlijkmoetenwedathierlezenalshetlichaamdatHijheeUaange-nomenomdaarintekunnenlijden.Dekandelaarinhetheiligdomwerptlichtopdezedingenenopwaterinhetbinnensteheiligdomaanwezigis.HijheeUdezenieuwewegingewijd,datiseenlevendeweg.Hetiseenwegdiebewandeldmoetworden,maardieookeenPersoonvoorstelt.NietvoornietsheeUHijzichzelfdeWeggenoemd.HijisdeLevende,deOpgestane,deOverwinnaar,degenediedeeredienstleidt,onzedienstheiligt

BOX21:Hetvoorhangsel-gescheurd?Mat.27:51,Mark.15:38enLuk.23:45verhalenons

dathetvoorhangselindetempelscheurdetoen

JezussMerf.Daaromishetlogischditvoorhangselte

vereenzelvigenmetzijnvlees,terwijlinhetvorige

versook“doorhetbloed”wordtgenoemd.Hetgaat

omhetgegevenlevenenhetOfferdatwerd

gebracht-datblijKalMjdzichtbaarvooronsen

daarvanmoetenweonsalMjdbewustzijnalswe

naderentotGod.OokinOp.5zienwehetLamstaan

alsgeslacht.

ZolangHijopaardealsdevolmaaktemensleefde,

wasdetoegangtotGodgesloten.Zijnvolmaakt-

heidbrachtonsnietbijGod,integendeel:het

scheiddeonsjuistvanGod.Devoorhangmetalle

kleurentoontdeheerlijkheidvanHemendeche-

rubsdaaropafgebeeldsprekenvanGodsoordeel

(Gn3:24).Nee:doorzijnlevenenzijnvoorbeeld

komenwenietdichtbijGod-datkanpasophet

momentdatdezevoorhangscheurt,alsHijsterK

onderGodsoordeelinonzeplaats.

DatbijhetstervenvanJezusdevoorhangvande

tempelscheurde(ennietvandetabernakel),bracht

sommigeuitleggersertoeomteveronderstellendat

hetin10:20nietoverhetgescheurdevoorhangsel

gaat.Datlijktnogalonlogisch:voordeJodenwaren

tabernakelentempeléén.Hetschijntdatdeonder-

delenvandetabernakelinderuimtesonderde

tempelzijngebracht,juistomdieeenheidtebena-

drukken1.Hetisvanhetgrootstebelangteziendat

wealleendooreengescheurdvoorhangselnaarbinnenkunnen,doordatHijgestorvenis,zijnLeven

gegevenheeK.

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�55

Intermezzo4(10:26-39)Wijzoudennietzosnelhetwoordjewantgebrui-kenzoalshierinvs26,zovlaknadevermaningomdeonderlingebijeenkomstnietteverzuimen.Hetgaatovermoedwilligzondigen,overdeZoonvanGodmetvoetentreden,hetsmadenvande

Geestvandegenadeeneenvreselijkeverwach-Mngvanoordeel.DehelebriefisenerzijdseenportretvandeBeterePersoonendeBetereHoopdiemethetvolgenvanHemverbondenisenanderzijdseenwaarschuwingtegenhetverlatenvanditBeterePad.

DeachtergrondvandevermaningLetophoeerhiergeredeneerdwordt.Deuitdruk-kingenkennisvandewaarheidontvangenhebbenennaverlichttezijntonendatervanonwetend-heidgeensprakeis:deaangesprokenenwetenwaarhetovergaat,watdewaarheidis.Maarwetenisnietvoldoende:jemoeterooknaarhandelen.Erzijntweeopdes:òfjekiestvoorstrijdenlijdenengemeenschapmetallendievervolgdworden(uitziendnaardebeteretoekomstenweethebbendvaneenbeterenblijvendbezit)òfjekiestvoorhetmijdenvandiestrijdendatlijden.Dankiesjenietalleenvooreenhandigerenaangenamerlevennu,maarookverwerpjedaarmeedeHeer.NietdatPaulusdachtdatzijnlezersdatzoudenwillendoen.Zie6:9en10:39.Hijherinnertheneraandatzeeerderheelwatstrijdenlijdenhaddendoorstaanenmetanderendaarinhaddenmeegeleefd(metmogelijkgevolgenvoorhenzelf).Zewistendatzeeenbeterenblijvendbezitinhetvooruitzichthadden,waardoorzezelfsroofvanbeziÇngenhaddenkunnendoorstaan-metblijdschapdoordedroeveidheen.Juistdaaromzouhetzomerkwaardigzijnomdekantvandevervolgerstekiezenenjenietlangertewillenvereenzelvigenmetdebroeders.HetverwerpenvandeHeerisveelernsdgerdanhetverwerpenvandewetvanMozes-waaraldedoodstrafopstond.JezusisimmershogerdanMozes,hetnieuweverbondisbeterdanhetoude,gegrondopbeterebeloUenengebaseerdopeenbeteroffer.JeverwerptdandeZoonvanGod(erstaatzelfsmetvoetengetreden),beledigtdeGeest(vandegenade-jekomtnamelijkterugopdeaangebodengenade)enjedoetalsofhetbloedvanJezusnetisalsiederanderbloed.Erzijndusdriegetuigentegenje.

SamenkomenisvrezenvoorvervolgingIndecontekstvanhetlevenvanchristen-jodendesdjdskonhetbezoekenvandesamenkomstenjevervolgingenminachdngvandekantvanjevolksgenotenopleveren.Hetwaseenbelijdenisopzich:ikhoorinderdaadbijdezevolgelingenvanJezus-zelfsalsdatmede-gelovigenuitdeheidenenzijn.Hetmijdenvandeonderlingebijeenkomstenbetekendeeenbreukmetjemede-christenenenverloocheningvandeHeer.Deernstvanhetposide-kiezenkomthiersterknaarvorenenindatkadermoetenwedeinfellekleurengeschetsteoordeelspredikinglezen.DitiswatermetGodstegenstandersgaatgebeuren(vs27)-wiljedaarbijhorenofmethencompromis-sensluiten?

VolhardingenvrijmoedigheidInvs35vindenwevoordetweedemaalvrijmoe-

digheid.Nulijktdebetekenisruimerdaninvs19:durvenlevenalschristen,ingelooftewandelen.DatdoenwevanuitdeprachdgeposidedieHijonsgeschonkenheeU(enwaarvs19vvvanspreekt);wevrezendevervolgingniet.Datvraagtvolharding,maarerwachteengrotebeloning.HetontvangenvanGodsbeloUeisnietonvoor-waardelijk,zoblijktuitvs36.Godverwachtdatwevrijmoedigzijnwildoenenvolhardingtonen.Natuurlijkiservergevingenherstelalswestrui-kelen,maardatisniethetonderwerp.OnzeHeermagverwachtendatwedoorgeloofleven,wantdatdoeteenrechtvaardige:hetishetkenmerk.On`rekkeneneenanderewegopgaan,hoortnietbijhetlevenvaneengelovige.Devraagdiehieroponsauomt,isofwebijHemwillenhorenofniet-ookalzijndegevolgendaarvannietmalsenzelfszwaar.Hetgeloofkijktechterverder-endaargaatheelH11over.

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�57

IIIJezusdeoversteleidsmanInditlaatstehoofddeelkijkenwehoeJezusonsindeprakdjkvanonslevenhelptomwerkelijkdoorhetgeloofteleven.Ditonderwerpisalaangeduidin10:38enwordtnuverderuitgewerkt.NuwewetendatweinvollevrijheidinmogengaaninhethemelseheiligdomendatHijonzeGrotePriesterisdievooronsbidtenpleitenonshelptonzedienstalspriestersteverrichten,kunnenweinvollevrijmoedigheiddoorhetlevengaan,hetavontuurvanhetgeloofaangaan.Wewetendatwewerkelijkvergevingontvangenhebben:onsgewetenisvrij.Alsaldjdindezebriefiserdetoekomstdieonstoelachtenonshelptomtevolharden.CentraalstaathetvoorbeeldvanonzeHeerzelf:zie12:2.HijzelfheeUallegeloofenvolhardinggetoondengaatonsvoor.Dehoopalseenankerderzielreikttotbinnenhetvoorhangsel,omdatHijdaaralis(6:20).EerstonderzoekenwehoeinhetOudeTestamentmensendoorhetgeloofhebbengeleefdenongelofelijkedingenhebbenkunnendoen-omdatzevooruitkeken.DezewolkvangetuigenmoedigtonsaanomachterJezusaantegaan.StrakszullenwediehelevergaderingvangelovigenontmoetenvoordetroonvanGod.

IIIa. 11:1-40Dewolkvangetuigen:levendoorhetgeloofindeprak^jkDithoofdstukverhaaltonsvanhetgeloofsgetuigenisvanvelendieinvroegerdjdenopGodhebbenvertrouwd.Wekunnenditverdeleninvieren:eerstvanafdescheppingtotenmetNoach(vs1-7).danoverdeaartsvadersenvooraloverAbraham(vs8-22),vervolgensoverMozesenhetingaaninhetland(vs23-31)enhetvierdedeelvatderestvandegetuigensamenentrekteeneindconclusie(vs32-40).Dithoofdstukiseenopsommingvanlevendewerken-tegenoverdeeerdergenoemdedodewerken(9:14).Hetzitvolmetgeloofinacde.VerderkrijgenweinzichtinwieGodechtisenhoewemetHemingeloofkunnenleven.EenverkeerdbeeldvanWieHijisenhoeHijhandeltinreladetotons,zorgtvoorverkeerdeverwachdngen.Inhetverbandvandezebriefgaathetomdezichtbareversusdeonzichtbarewerkelijkheid.VanuithetOudeTestamentwarendeHebreeëngewendaanzichtbare,aardsezegeningen.DeGodsmannen(envrouwen)uitGenesistotenmetKronieken(hetlaatsteboekuithetHebreeuwseOT)kekenverderdandiezichtbarewerkelijkheid.Delezersvandezebriefhaddendaarzelfervaringmee(10:34,35)enaleerderwashunaandachtopdeonzichtbarewerkelijkheidgevesdgd(2:9en6:18-20).DeschrijverwilhunoogvanhetaardseJeruzalemmetzijnzichtbaretempeldienst(datlagonderhetoordeelenzoubinnenkortverwoestworden,Mat.24:2)richtennaardehemelsewerkelijkheidendetoekomst:omhoogenvooruit.Dathaddendegelovigenonderdeoudebedelingookgedaan.Hetbeterezitnietindezichtbaredingen.

IIa1.DescheppingtotNoach(11:1-7)Diteerstedeelvaltintweedelenuiteen.Eerstvindenwegrondbeginselen(vs1-3)endaarnadrievoorbeeldenvangelovigen:Abel,HenochenNoach.WevindenhierdeimpactvanhetlevendmakendeWoord(waardoordescheppingtotstandkwam),detoegangtotdegemeenschapmetGodviahetoffer(Abel),deverborgenomgangmetdelevendeGod(Henoch)enhetgeloofinhetkomendeoordeel(Noach).

KernprincipesvanhetgeloofHierwordtuitgelegdwaarhetinlevendoorhetgeloofomgaat-geenalomva`endeuitsprakenovergeloof,maarbelangrijkekernprincipes:1. Geloofenhoopzijnnauwmetelkaar

verbonden.Dehoopvaneenchristenisnieteenvaagmisschiengaatditnogweleens

gebeuren,maareenzekerheid,eenuitziennaardatwatGodheeUbeloofd.DatvraagtvertrouweninDegenediediebeloUegedaanheeUendaaromvindenweinvs1ditprincipe:

KernbegrippenuitdithoofdstukNietzien(1,3,7,13,...)-vgl.2Kor.4:18Godgelovenopzijnwoord(3,6,7,11,.)Gehoorzamen(7,8,18,28,...)Vreemdelingen(9,13,25,...)Verwachdng(10,20,21,22,...)Nietvrezen(23,27,32,...)Beproevingen(32-40)

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�75

Zorg(vs1-3)Opdriemanierenwordendelezersaangespoordomdebroederlijkegemeenschaptebeoefenen.Hetbegintmetdebroederliefde.InhetGrieksewoord(philadelphia)ziteenwoordvoorliefdedatookmetgenegenheidkanwordenvertaald.Hetislogischomelkaarlieftehebben,wantwehebbendezelfdeVaderenhebbenallenhetnieuwelevenontvangen.Hetisdatweertoemoetenwordenaangespoord-maardatheeUtemakenmethetfeitdatwenoginhetvleeszijnensomsnaarhetvleeshandelen.Gastvrijheid(philoxenia:liefdetotvreemdelingen)iseenBijbelsbasisprincipeenhoortbijhetlevenvanderechtvaardige.HetlijkthetenigekenmerkwaaraanwijherkennendatLoteenrechtvaardigewas-hetherbergenvanengelendoetaanhem(enaanAbraham)denken.Maarsommigendoetvermoedendathetvakerisvoorgekomen.Juistinmoeilijkedjdenenomstandighedenisherberg-zaamheidnodig.Invs3komtdevervolgingdichterbij.DeHebreeënhaddenzelfhetnodigemeegemaaktenhetwasbelangrijkdatzezichblevenidendficerenmetgevangenengemartelden.Erwordtnietgespro-kenovergebed,maarhetalsofumedegevangen

wasenalsofuookzelfinhetlichaammishandeld

wasgeeUeengoedebasisomtebidden.Onge-twijfeldwaserookdezorgvoordegevangenen-voorzoverbinnenhunbereik-gevangenenwarendaarveelal(deels)vanavankelijk.Jeidendficerenmetgevangenendoorhentebezoekenenvoorhentezorgen,konjeinproblemenbrengen.

Huwelijk(vs4)Hethuwelijkstaatalheellangonderdruk,hetisaldjdeenspeerpuntvandeduivelgeweestomdaarintestokenenmensendaarminderovertelatendenken.Datkunnenweoptweemanierendoen,hetzijdoorascesetepromoten(enniettrouwentekoppelenaanambtenindegemeentebv),hetzijdoortestellendathethelemaalnietvanbelangisdatje‘voordewet’trouwt.

MaarhethuwelijkiseenbeeldvanChristusendegemeenteenvanGodenIsrael!Hethuwelijkalsinsdtuutdientbijonsineretezijn:wijalschriste-nenmoetenhethooghouden-nietdoenofhetonbelangrijkis.HetisdoordeHeerzelfingesteldenvindtzijnbasisindescheppings-ordening.Hethuwelijkkanookvanbinnenuitbedreigdworden.Hetisopvallendhoevaakindebrievenoverover-spelenhoererijgesprokenwordt:hetisblijkbaareengrootgevaar.Deuitspraakdievs4afsluit,isbijzondersterk:Godzaloordelen.DaaruitmoetenwenietdeconclusietrekkendatopditterreinindegemeentegeentuchthoeUtewordenuitgeoe-fend-hetgeeUveeleerdeernstvandesituadeaan:aanheteindvolgteenoordeeloverdezezakendoorGod,daaraanvaltnietteontkomen.Wedienenonderscheidtemakentussenhoererijenoverspel.Vanoverspelisalleensprakebijgetrouwdemensendieseksueelcontactbuitenhunhuwelijkhebben-inditversaangegevenalshuwelijkslevenonbezoedeld.Vanhoererijissprakeinalleoverigegevallen,dusookbijmensendievoorhuwelijksegemeenschaphebbenofzondertetrouwengaansamenwonen:huwelijkinere.Alswehethuwelijkinerewillenhouden,hoortdehuwelijkssluidngerbij:hetondergetuigenverlatenvanjevaderenmoederomjevrouwaantehangen.Pasdankanhetéén-vlees-wordenbe-leefdworden,watmeerisdandegeslachts-gemeenschap:hetisechtjelevensamendelenenalseenheidnaarbuitentreden.

Wandel(vs5/6)Vs5en6hebbentemakenmetvertrouwenopdeHeer.OpheelwatplaatseninhetNTvindenwedewaarschuwingvoorgeldzucht(ofhebzucht).DeHeerzelfsprakoverdeMammoninditverband:jekuntnietGoddienenendeMammon,tweeherendienenisonmogelijk.Daaromwordtheb-zuchtafgodendienstgenoemd.Inplaatsvanzuchtnaarmeerisertevredenheid:genoegennemenmetdeomstandighedenendatverondersteltvertrouwenopdeHeerdiezijntrouwaanons

IIId.Jezusbuitendepoort13:1-25 Terwijldezebriefzonderenigbrievoofdbegint,eindigthijwelalseenechtebrief.DithoofdstukheeUallekenmerkenvandeslotopmerkingendieweinveelbrievenvanPaulustegenkomen.Hetisalsofdeschrijvernogeveneenaantalzakenwilzeggendiebuitenheteigenlijkekadervandebriefvallen.Datgeldtnietvoorvs10-14:datgedeelteheeUeenduidelijkelinkmethetthemavanditbijbelboek.Latenwedeverzenmaaropgeordendewijzelangslopen.

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�79

13:7 Voorgangersishègoumenoiwaarvanonswoordhegemonieisafgeleid.Hetgaatomleidingge-venden,nietommensendieonszijnvoorgegaan.Hetbetekentzo-ietsalsleiderdievooropgaat,degids.DenkaanStefanus(Hand.7)enJakobus,diein62isgestenigd.DitwoordwordtgebruiktinMat.2:6(Jezus),Luk.22:26,Hand.7:10(Jozef)en15:22(JudasenSilas).13:8 DezeuitspraakisvergelijkbaarmetGodsNaamIkbendieIkben.OokinJesajavin-denweeenenandermaaldatHijzegtdezelfdetezijn,teblijven(41:4,43:10,46:4,48:12).Totineeuwigheidiseigenlijkinalleeeuwen,dusonavankelijkwelkedjdperkennogvolgen:erkomtgeeneindeaanzijnonverander-lijkheid.13:9 Vgl.Ef.4:14,15,Kol.2:8en16vv.13:10DeuitdrukkingzijdiedetabernakeldienenslaatopdepriestersdienoginJeruzalemindetempelhundienstverrich`en(detempelisnietsandersdandevoortzeÇngvandetabernakel)enopallendiedaarmeeverbondenwillenzijn.Datzijndusdemensendieaanhetoudebestelwillen

vasthouden.Zijhebbengeenplaatsinhetnieuwebestelenhebbendaaromgeenrechtomvanhetaltaarteeten.13:15VoorlofofferszieLev.7:12vv.VruchtderlippenkomtuitHos.14:3(LXX),waardeSVleestvarrenvandelippen-weereenkleinver-schilmetdeLXX.ZieoffersvandelippeninPs.50:14,23en51:18vv.Vgl.Ef.5:19,20,Kol.3:1613:16Vgl.Ps.40:7,51:19enHos.6:6.13:17PaulusgeeUonseenbijzon-dervoorbeeldvantoewijding:Hand.20:31,2Kor.6:5en11:28.13:18VooronskanslaanopPaulusenzijnmedewerkers(zoalsTimo-teus),maarookopdevoorgangersvanvs17:hetislogischvoorchris-tenenomvoorhunvoorgangerstebidden:datbrengthenookineenbetereverhoudingtotelkaar.13:19Desteovervloedigerslaatophetbidden:hoemeerwedaarinvolharden,hoemeerdeHeerkandoen.13:20Godvandevrede:zieFil.4:9.Eeuwigverbond:zieEz.37:26.13:21DitverslijktinhoudelijknogalopRom.12:1,2.HetgaatomeenrijkdomvanhetwandeleninGodsweg:volmaken,alhetgoede,

welbehaaglijk:ditmaaktduidelijkhoezeereraldjdruimteisomtegroeien.Hemzijdeheerlijkheidslaatop(dedrie-enige)God.13:22Blijkbaarverwach`ePaulusnietdatalleswathijhadgeschre-venookzondermeerzouwordenaangenomen.Enhijhadnogmeerwillenzeggen.13:23DitversmaaktdebriefpersoonlijkeniseenargumenttemeeromaanPaulusalsschrijvertedenken.HierlerenwedatookTimoteusgevangengezetenheeU.13:24BlijkbaarisdebriefvanuitItaliëgeschreven,mogelijkvanuitRome.13:25GenadeheeUeenbredebe-tekenis,hetgaatzekernietalleenomkwijtscheldingvanzondeenontvangenvaneeuwigleven:hetgaatookoverdekrachtdiewedagelijksnodighebbenommetdeHeertewandelentemiddenvanallemoeiteninonsleven.OokdiehulpvandeHeerhebbenwetrouwensnietverdiend.

Belangrijkste geraadpleegde werken:J. Calvin On the Epistle of St. Paul to the Hebrews (Calvin commentaries)R. Liebi The Messiah in the Temple 2012L. Morris Hebrews (in the Expositors Bible Commentary) 1981W.J. Ouweneel Wij zien Jezus, bijbelstudies over de Brief aan de Hebreeën 1982Studiebijbel Nieuwe Testament (digitale versie) 2005

Veel heb ik ook te danken aan: 1. De bespreking van de Brief aan de Hebreeën tijdens de najaarsconferentie in Voorburg

(2009-2013) 2. De bespreking van de Brief aan de Hebreeën in de plaatselijke bijbelkring3. G.H. Kramer, die de ruwe versie kritisch en nauwgezet heeft doorgenomen

�Hebreeën bijbelstudie-aantekeningen

�80

EEN BIJBELCOMMENTAAR DOOR K. FIEGGEN

HEBREEËNDebriefaandeHebreeënneemteenbijzondereplaatsintemiddenvandeboekenvanhetNieuweTestament.AlsgeenanderbijbelboeklegtdezebriefdelinkmethetOudeTestament.HetisgeschrevenaanJoodsechristenendievoordevraagstondenwathunpositiemoestzijn-enerzijdstenopzichtevanhunJoodselandgenotenenanderzijdstenopzichtevandechristenen.Indietijd(nietzolangvoordatJeruzalemdoordeRomeinenwerdingenomenenverwoest-in70AD)kosttehetheelwatomchristentezijn.VervolgingvanchristenengebeurdeookdoorJoden.Joodsechristenenvroegenzichduswaarhunloyaliteitlagenhoehetlevenalschristen(alsvolgelingvandeHereJezus)zichverhieldtotwatGodinhetOudeTestamenthadlatenopschrijven.

DekernvandebriefiswieJezusis:Zijnheerlijkheidwordtbreeduitgemeten,alsZoon,alsHogepriesterenalsOversteLeidsman.InallesisHijhoger,meerenbeterendatgeldtookvoorderoepingendetoekomstvandechristen.EengoedverstaanvandezebriefisessentieelvoordediscussieronddeplaatsvanhetOudeTestament(metdeWet,deOffersendeFeesten)voordechristen.WatisdebetekenisvandeschaduwbeeldenenwaarinverschiltdewerkelijkheidinChristushiervan?Debriefbevatookenkelemoeilijktebegrijpenonderdelenm.b.t.debehoudenis-kunjeweerverlorengaanalsjeeenmaalchristenbentgeworden?

Ditcommentaargaatnietdiepinopallerleivoorvragen,maarprobeerteengoedeenoverzichtelijkebesprekingvandeteksttebieden.Naasteenalgemenelijniserookruimtevoornaderetoelichtingvanbepaaldebegrippenenuitlegkundigevragen.Kleinergezetisdeversvoorversbesprekingvandetailsdieindelijnvanhetverhaalnietofonvoldoendeaanbodkomen.

Voordezestudieheeftdeauteurdankbaargebruikgemaaktvaneenreeksvancommentaren,dieveelalmeerinformatieoverdevoorvragenbieden.Devoornaamstegeraadpleegdewerkenstaanvermeldopp79.