HEBGids 2012 - Energie Facteur 4 · voor een passiefhuis, u zult er geen spijt van hebben. Een...

�Uw eigen

groene energie prodUceren:

gemakkelijk, ecologisch en

goedkoop!

HEBGids 20127 e editie

De Belgische referentiegiDs

voor hernieuwBare energie

P R E M I U M

P A R T N E R

Belgische Energie-en MilieuprijsDe eerste Prijs voor de actieve en innovatieve spelers op het gebied van milieu en energie

U bent

Stuur uw dossier ten laatste op 3 april 2012

www.eeaward.beInformatie en inschrijvingen :Nathalie Nicosia +32 (0)4 221 58 68

“Focus your energy on climate” Alain Hubert

Con

cept

ion

: ré

fére

nce

méd

ia -

ww

w.r

efer

ence

-med

ia.b

e

Een instellingBestuur, school, universiteit,

ziekenhuis, vzw, jeugdcentrum,...

Een gemeenteStad of dorp

Een bedrijfIndustrieel, landbouw-,

diensten-, bouw-, handels- of vervoersector,...

Een burgerParticulier of in beroepsverband

Neem gratis deel aan de prijs,

laat uw know-how, uw realisaties,

inspanning en/of bijdrage aan de

gemeenschap van morgen kennen...

Grote bedrijven en instelligen, leiders op

het gebied van energie en milieu, zullen

op 5 juni 2012 de 13 prestigieuze Awards

uitreiken tijdens een even prestigieus

“media event”.

3

In 2011 is de energiefactuur van de gezinnen weer eens

gestegen. De gemiddelde Belg zal nu 2 429 e hebben

uitgegeven aan gas en elektriciteit. Dit is een stijging

van meer dan 17% in minder dan een jaar tijd! En als

we denken dat er geen stijging meer zal volgen, maken

we onszelf wat wijs. Onze eigen warmte en elektriciteit

produceren door middel van hernieuwbare energie-

bronnen is een rendabele investering die geen enkel

risico inhoudt. Elk jaar kiezen tienduizenden Belgen

voor groene energie, een eenvoudige oplossing voor

de aangekondigde schaarste aan fossiele brandstoffen

en de klimaatverandering.

Deze 7de editie ter gelegenheid van BATIBOUW geeft u

alle informatie die u nodig hebt voor het welslagen van

uw projecten.

EDITO

Ir. Philippe Delaisselgemeen secretaris Energie Facteur 4 asbl

HEBGIDS 2012

De Belgische referentiegids voor hernieuwbare energie

UitgeverGroupe Facteur 4 sprl Rue du Poirier, 4 1348 Louvain-la-Neuve, België [email protected]

Design en lay-outwww.ligne33.be

Aantal exemplaren 50.000 ex

Gedrukt in België door - Printed in Belgium by Dereume “HEBGIDS” bestaat ook in het Frans: “GUIDER”. Speciale editie BATIBOUW 2012 Advertentieruimte [email protected]

Informatie beschikbaar ophttp://www.guider.be/contactus.php Tél : +32 (0) 10 23 70 01 Fax :+32 (0) 10 23 70 09

Verdeling BATIBOUW 2012Deze gids mag niet verkocht worden.

Deze gids mag nergens ter wereld, op geen enkele wijze, zelfs niet gedeeltelijk gereproduceerd worden. De uitgever is niet verantwoordelijk voor de foto’s, advertenties en illustraties. De talrijke gegevens zijn enkel bestemd om de lezer te informeren. De merken, prijzen en adressen in de gids worden enkel voor informatieve doeleinden gegeven. Ze kunnen onderhevig zijn aan verandering en worden dan ook gepubliceerd onder voorbehoud.

Omslagfoto en editoriaal: © Christel Baudrie

Met dank laan de vennootschap Belpower voor de windturbine in miniatuur op de omslagfoto.

De namen van de adverteerders vindt u terug in de lijst van professionals.

InhOuDOpgavE

EnErgiE bEsparEn:

haalbaar, EEnvoudig En voordElig!.. . . . . . . . . . . . . . . .5

spEciaal dossiEr:

uw EigEn groEnE EnErgiE producErEn:

gEmakkElijk, Ecologisch En goEdkoop!

.Fotovoltaïsche.energie:

van.zon.tot.elektrische.stroom... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

.Warmtepompen.voor.warmte.en.koelte.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

.Thermische.zonne-energie:.water.verwarmen.

met.thermische.zonnepanelen... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

.De.Micro-Warmtekrachtkoppeling:.productie.

van.warmte.en.elektriciteit.gecombineerd.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25

Verwarming.op.basis.van.hout.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

.Kleine.windturbines:.van.wind.tot.zijn.elektriciteit... . . . . . . . .28

hoE uw groEnEstroomprojEct

financiErEn?.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

dE lijst van profEssionals.. . . . . . . . . . . . . . .17 > 23

Nuttige.adressen... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . 31

uw EIgEn grOEnE EnErgIE prODucErEn:gemakkelijk, ecologisch en goedkoop! p 7 > 28

4

HEBgids MAART 2012

energie besparen: haalbaar, eenvoUdig en voordelig!

Toch bedraagt het

energieverbruik in een

lage-energiewoning de

helft minder dan in een

traditioneel gebouw.

Onze woningen scoren hoog op het vlak van energieverlies

In vergelijking met andere Europese landen zijn de energieprestaties van Belgische woningen ondermaats. Hoewel het klimaat in België in de buurt komt van dat van de Scandinavische lan-den, hebben woningen in België gemiddeld een isolatiedikte die we vinden in de landen rond de Middellandse Zee, zoals Griekenland en Turkije. Ongeveer 30% van de warmte gaat verloren via het dak, 25% via de muren, 13% via de ramen, 7% langs de vloer en 5% langs koudebrug-gen. Onze woningen staan bij wijze van spreken wagenwijd open! Dit is uiteraard een probleem met nare gevolgen, voor zowel onze portefeuille als ons levenscomfort en het bezorgt België een plaats op de ‘erelijst’ van Europese kampioenen op het vlak van energieverlies. Er is wel één licht-puntje: we kunnen op een eenvoudige manier ontzettend veel energiebesparingen realiseren! Maar waar in onze woning kunnen we ingrijpen?

Energie verbruiken wordt steeds duurder

Volgens de financiële groep Petercam gaf een Belgisch gezin in 2011 gemiddeld 3 919 e uit aan elektriciteit, gas en brandstof. In 2009 bedroegen de kosten al 2 912 e . Dit is dus een toename van 1 000 e in drie jaar tijd. Gas en elektriciteit zijn verantwoordelijk voor bijna 60% van de energiefactuur. Deze toename is hoofd-zakelijk het gevolg van de stijgende oliekoers, die tijdens deze periode van 40 naar 108 dollar per vat is geëvolueerd. Energie heeft een prijs, en deze prijs zal in de toekomst nog hoger liggen als we onze consumptiepatronen niet veranderen en als we niet vanaf nu kiezen voor hernieuwbare energie. Maar voor we ons toeleggen op her-nieuwbare energie, moeten we ons elektriciteits- en warmteverbruik verminderen. Dit is mogelijk door gebouwen met een laag energieverbruik te bouwen of door bij renovatie de energiepresta-ties van een gebouw te verbeteren.

Een gebouw met laag energieverbruik bouwen

Wie droomt er niet van een comfortabel huis dat niet moet worden verwarmd en dat zelf instaat voor de elektriciteitsvoorziening? Wat de verwarming betreft, kan dit gedeelte-lijk realiteit worden door de energieprestaties van het huis te verhogen. Hoe u dit doet? Door het gebouw eenvoudigweg perfect te isoleren, door heel goede vensters te plaatsen, door het gebouw juist te oriënteren en door een efficiënt systeem te installeren voor ventilatie en recu-peratie van warmte.

“ Dit is uiteraard een probleem met nare gevolgen, voor zowel onze portefeuille als ons levenscomfort en het bezorgt België een plaats op de ‘erelijst’ van Europese kampioenen op het vlak van energieverlies.”

Is de verwarming de grootste energievreter?

We verbruiken elke dag energie, niet alleen uit noodzaak, maar ook voor ons comfort. De woning verwarmen en verlichten, koken, zich verplaatsen, een douche nemen, onze gsm opladen . stuk voor stuk gewoontes die een impact hebben op ons energieverbruik en onze portefeuille. Bijna 70% van ons energieverbruik is afkomstig van de ver-warming van onze woningen. Het opwarmen van ons sanitair water verbruikt bijna 15%. Al het ove-rige wordt in de vorm van elektriciteit opgeslorpt door huishoudapparaten, bij het koken, door de verlichting van de woning enzovoort.

Energie verbruiken is tegenwoordig een alle-daagse activiteit die niet weg te denken is uit ons dagelijkse leven. De voortdurende prijs-stijgingen van elektriciteit, gas en stookolie worden voor de meeste Belgen een steeds grotere zorg. Ze brengen het budget van steeds meer gezinnen uit evenwicht, in die mate dat velen onder ons zelfs te maken krijgen met energiearmoede. Om een zekere

levenskwaliteit te kunnen behouden is het tegenwoordig absoluut nodig ons energieverbruik te verminderen. In tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen, is het mogelijk om zonder investeringen, op een zeer eenvoudige manier, het energieverlies te beperken.

5

© MC Solar

© Accubel

Al deze principes vindt u terug in een pas-siefhuis, het soort huis dat de minste energie verbruikt. In dergelijke huizen is een traditioneel verwarmingssysteem, zoals centrale verwar-ming, niet nodig. In dit type woning bedraagt het energieverbruik voor de verwarming minder dan 15 kWh/m2 per jaar. Dit komt aardig in de buurt van het totale niveau van warmte-isolatie K13 (hoe lager het niveau, hoe beter de isolatie). Dit komt overeen met een verwarmingsinstal-latie met een maximaal vermogen van 10 W/m². Het verbruik voor verwarming ligt 4 tot 6 keer lager dan in een traditionele nieuwe woning en 10 keer lager dan in bestaande gebouwen. Het totale jaarlijkse energieverbruik zal op zijn beurt niet meer dan 42 kWh/m2 bedragen. Kies voor een passiefhuis, u zult er geen spijt van hebben.

Een lage-energiewoning is minder efficiënt in het beperken van warmteverlies, en heeft een kleine verwarmingsinstallatie nodig.

In dit type woning is al het nodige gedaan om het energieverbruik zo laag mogelijk te houden. De woning heeft bijvoorbeeld een dikke laag iso-latie en de verwarming, de warmwaterproductie en de ventilatie vereisen weinig energie.

Deze constructie verbruikt ongeveer 60 kWh/ m2 per jaar (dicht bij K30), hetzij 4 keer meer dan een passiefhuis. Toch bedraagt het ener-gieverbruik in een lage-energiewoning de helft minder dan in een traditioneel gebouw.

Het is in ieder geval ook mogelijk om het elek-triciteitsverbruik te halveren zonder aan comfort te moeten inboeten en aan de overige vraag naar elektriciteit te voldoen door uitsluitend een beroep te doen op hernieuwbare energiebronnen, zoals fotovoltaïsche zonnepanelen.

Renoveren voor minder energieverbruik

Veel woningen zijn helemaal niet, weinig of slecht geïsoleerd. Vaak is de isolatie in kruipruim-tes of onder het dak onvoldoende. Bij een reno-vatieproject kunnen slecht geïsoleerde woningen worden aangepast aan de huidige isolatienormen. Door de daken en muren te isoleren en dubbele beglazing te plaatsen, kan veel worden bespaard op energie. Om uw project te financieren, kunt u een beroep doen op de financiële steun van de overheden en op het geld dat u zult bespa-ren door minder energie te verbruiken. Voordat u de isolatiewerken aanvat, voert u het best een energieaudit van uw woning uit. Deze audit zal aangeven waar en hoe u kunt ingrijpen en welke besparingen u dit zal opbrengen. Isolatie plaatsen is geen eenvoudig werk. Wij raden u daarom aan een beroep te doen op een specialist.

Elektriciteit besparen is kinderspel

Het is door onze eigen slechte gewoon-tes dat we zoveel elektriciteit verbruiken. We kunnen dan ook zelf onze elektriciteitsfactuur verminderen door enkele kleine gewoontes te veranderen. Televisie kijken, het huis verlichten, surfen op het internet, telefoneren, koken, gsm opladen, wasgoed wassen en drogen... alles verbruikt elektriciteit. We verbruiken ook steeds meer elektriciteit naarmate nieuwe snufjes hun plaats vinden in onze woning. Een gemiddeld gezin (4 personen) verbruikt jaarlijks 3 500 kWh. Een goede reden dus om onze gewoontes te veranderen, zuinigere apparaten te gebruiken, en op die manier verspilling te vermijden.

Niet enkel op het vlak van verwarming kunt u besparen:

• Koop een energiezuinige koelkast (klasse A) die tot 70% minder elektriciteit verbruikt dan de klassieke technologie.

• Kies niet voor een lcd-scherm maar voor een plasma-scherm: -30%

• Ontdooi regelmatig de diepvriezer. Eén centimeter ijs minder betekent 40% minder verbruik.

Het is noodzakelijk uw warmte- en elektrici-teitsverbruik te verminderen om uw installaties voor hernieuwbare energie zo veel mogelijk te laten renderen. U vermijdt dan eventuele node-loze kosten die verbonden zijn aan een te grote installatie.

STERkERE EnERgIEpRESTaTIES van gEBOuwEn

Overeenkomstig een Europese richtlijn hebben de

verschillende gewestregeringen van het land een

reglementering uitgewerkt betreffende de energieprestaties

van gebouwen (EPB). Deze reglementering is van toepassing

op alle grote nieuwbouwen en renovaties. Voortaan

moeten alle nieuwe gebouwen een bepaald niveau

van warmte-isolatie hebben en een bepaalde norm

halen wat energieprestaties betreft. Volgens het BIM,

de Brusselse overheidsdienst voor energie, kan een woning

die de EPB-wetgeving naleeft tot 72% minder energie

verbruiken dan een oude, niet-geïsoleerde woning.

www.batibouw.com Tickets online: €2 korting

Downloadde offi ciëleBatibouw-app!

BATIBOUW

Brussels ExpoBrussels Expoppssssss ooxxlluurr EEBBBrussels ExpoB ppooxxsslleessssuurr EEBBBrussels ExpoBvan zaterdag van zaterdag 3 t.e.m. zoonnddag 11 maart 20123 t.e.m. zoonnddag 11 maart 2012Open van 10u tot 18u30.Open van 10u tot 18u30.Nocturne donderdag 8/3 tot 23u.Nocturne donderdag 8/3 tot 23u.

Wie van zijn huis houdt, Batibouwt!Ontdek alle nieuwe tendensen en innovaties op degrootste Belgische beurs voor Bouw, Renovatie en Inrichting.

& RENOVEREN

BAT12 A4_NL.indd 1 15/12/11 16:51

7

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

1600

790

566,85

98,358

24,815

3,019

0,972

Brussel

Wallonië

VlaanderenVlaanderen

87%

Brussel 1%

Wallonië12%

De installatie bevat ook twee tellers:

• De algemene teller van de elektrische installatie registreert het totale elektri-citeitsverbruik. Bij installaties met een laag vermogen kan de elektrische teller terugdraaien als de panelen meer elektriciteit produceren dan ze verbruiken.

• Een speciale zogenaamde ‘groene’ teller die de gepro-duceerde elektriciteit (kWh) van de fotovoltaïsche instal-latie meet. Met deze teller kan het aantal groenestroom-certificaten berekend worden waar u recht op hebt.

1/ Watt-piek of Wp is het maximaal elektrisch vermogen dat kan worden geleverd in standaardomstandigheden.

De zon: een onuitputtelijke lichtbron

De hoeveelheid zonne-energie die onze planeet verlicht, is drieduizend maal groter dan onze dagelijkse energiebehoefte. Het is dan ook niet verwonderlijk dat we, door zonne-energie in de toekomst op een goede manier aan te wenden, zullen kunnen voorzien in een groot deel van onze energiebehoeften en tegelijk de strijd kunnen aanbinden tegen kli-maatverandering. De ontvangen energie vari-eert naargelang de plaats op aarde waar men woont en is in elk land verkrijgbaar. De gemid-delde hoeveelheid zonne-energie die we ont-vangen, bedraagt ongeveer 985 KWh/m2/jaar in België en tot 2650 KWh/m2/jaar in de Sahara. Dit verschil wordt bepaald door factoren zoals de stand van de zon, de bewolkingsgraad en de breedtegraad. Voor ons land zou het volstaan om slechts 3% van het grondgebied te bedek-ken met zonnepanelen om te voorzien in onze energiebehoeften.

Met 76 Wp/inwoner zit België inzake geïn-stalleerd vermogen vooraan in het Europese peloton, dat aangevoerd wordt door Duitsland (211 Wp/inw.), gevolgd door Tsjechië (191 Wp/inw.) en Spanje (95 Wp/inw.).

De werking van de fotovoltaïsche zonne-installatie onder de loep

Fotonen zijn lichtdeeltjes afkomstig uit de zon die omgezet worden in elektriciteit: dit wonder hebben we te danken aan cellen die grotendeels uit silicium bestaan, een stof die overvloedig aanwezig is in de aardkorst. Sili-cium wordt sinds jaar en dag gebruikt voor de vervaardiging van glas en is ook een belangrijk bestanddeel in elektrische toestellen. Deze cellen zijn onderling verbonden in een fotovoltaï-sche zonnemodule of fotovoltaïsch zonne-paneel. Om meer elektrisch vermogen te pro-duceren worden de panelen gegroepeerd en naar de zon gericht. Een omvormer wordt aan het systeem toegevoegd om de gelijkstroom om te zetten in wisselstroom die gebruikt kan worden voor uw huishoudelijke behoeften.

Er komt geen enkel mechanisch onderdeel aan te pas en de panelen vergen vrijwel geen onderhoud. Een ander voordeel – en niet van het minste – is dat er geen ruwbouwwerken nodig zijn om de panelen te plaatsen.

Dankzij fotovoltaïsche zonnepane-len kunnen we met steeds meer mensen genieten van schone en lokaal geproduceerde elektriciteit. Deze elektriciteit wordt opgewekt met behulp van gratis zonnestraling die overvloedig voorhanden is in onze streken. Zonne-energie maakt een exponentiële groei door in Bel-gië. Zo behoren we tot de top vier van de Europese landen met het hoogste geïnstalleerd vermogen per inwoner.

© Aprisun

Fotovoltaïsche energie:van zon tot elektrische stroom

De revolutie van de zonne-energie in België

Evolutie van het totale geïnstalleerd vermogen (Mwp) verdeling tussen de drie gewesten in 2011

Uw eigen energie prodUceren: gemakkelijk, ecologisch en goedkoop!

F o t o v o ltA ï S C h E E n E r g i E

8

HEBgids MAART 2012

Zonnepanelen en esthetiek

een diversiteit aan

fotovoltaïsche modUles

De zonnemodules vormen het hart van de installatie. Hierdoor kan het licht omgezet worden in elektrische stroom. Er bestaat een ruim gamma fotovoltaïsche zonnemodules met verschillende prijzen, rendementen en kenmerken. Vandaag worden esthetiek en technologie gecombineerd om hernieuwbare elektriciteit te produceren.

Vandaag de dag bestaan er twee technologieën van cellen op basis van silicium als halfgeleider.

• De zogenaamde kristallijne cellen (enkele en meervoudige), die vandaag ongeveer 90% van de wereldmarkt innemen.• De zogenaamde dunnefilmcellen of tweedegeneratiecellen (amorf silicium), die 5% van de markt innemen.

Beide technologieën verschillen op het vlak van rendement. Toch blijven de verschillen alles bij elkaar genomen eerder klein. Bij een lager rendement hoeft namelijk enkel het paneelopper-vlak vergroot te worden om een gelijke productie te behalen.

DE cERTIfIcERIng, EEn gaRanTIE vOOR kwalITEIT

DE fOTOvOlTaïSchE panElEn hEBBEn OvER hET algEMEEn DE vOlgEnDE cERTIfIcaTEn:

• IEC 61215 voor technologie op basis van kristallijn silicium;

• IEC 61215 voor dunnefilmcellen. .

De certificering biedt u kwalitatieve garanties inzake mechanische

stabiliteit en de naleving van de elektrische parameters.

De levensduur van een paneel ligt doorgaans hoger dan 25 jaar

en kan zelfs tot 40 jaar gaan. Alleen de omvormer moet in deze

periode vervangen worden. De kosten hiervoor worden meestal

door uw installateur opgenomen in de berekening van

de rentabiliteit van uw installatie.

Vandaag wordt er bij de ontwikkeling van zonnecellen steeds meer aandacht besteed aan de esthetische kant: cellen op een witte of zwarte achtergrond, transparante cellen voor plaatsing in een veranda, gevelelementen, mogelijkheid om eender welke vorm te bedek-ken enzovoort.

diverse plaatsingsmogelijkheden

De mogelijkheden om zonnepanelen te installeren zijn eindeloos:

> bevestigd bovenop een hellend dak De meeste zonnepanelen zijn bevestigd op hellende daken. De ideale oriëntatie van de panelen is zuidwaarts, met een hellingsgraad van 35°. In deze stand produceert een systeem met een vermogen van 1 kWp ongeveer 850 kWh per jaar. Toch kan zo’n rendement maar uiterst zelden behaald worden door een plaatsing op gebouwen. Dit hangt namelijk sterk af van de oriëntatie van het dak. Algemeen wordt ervan uit-gegaan dat een fotovoltaïsche installatie met een oriëntatie tussen het zuidoosten en het zuidwes-ten, en met een horizontale hellingshoek tussen 15° en 50°, een nagenoeg optimale hoeveelheid energie produceert.

> geïntegreerd in het dak In dit geval dienen de panelen niet enkel voor de produc-tie van elektriciteit, maar ook als bouwmateriaal dat tegen de weersomstandigheden beschermt. Deze panelen zijn discreter en lopen over in het dak: het is een zeer esthetische oplossing.

Toch ligt hun rendement lager (10 tot 15%) dan bij panelen die bovenop het dak geplaatst worden. Het rendement van de panelen ligt namelijk lager wanneer ze opwarmen. Daarom is het noodzakelijk om aan de onderkant van de panelen voor een goede luchtcirculatie te zorgen zodat de panelen kunnen afkoelen en een verho-ging van de temperatuur vermeden wordt. Wan-neer er geen ventilatie is raken de panelen sneller opgewarmd. Het is belangrijk dat uw installateur deze techniek onder de knie heeft.

> installatie op een plat dakOp een plat dak worden de panelen ofwel

op een steun uit een synthetisch materiaal, ofwel op een metalen steun geïnstalleerd. Er bestaan verschillende bevestigingstechnieken. De ver-zwaring van de steunen biedt het voordeel dat de dakafdichting niet doorboord moet worden, dit in tegenstelling tot een dragende structuur, die bevestigd wordt aan de structuur van het gebouw. De soepele modules uit amorf silicium kunnen ook rechtstreeks verlijmd worden op de dakafdichting. Door hun lage gewicht (4 kg/m²) zijn ze bijzonder goed geschikt voor industriële gebouwen.

9

De Maximizer ES van

Tigo Energy

© tigo

FOTOVOLTAÏSCHE INSTALLATIESVertrouw ons uw project toe voor een groenere toekomst !

Industriestrasse 28 B-4700 EupenTel.: +32(0)87 59 16 50 [email protected]: +32(0)87 59 16 55 www.accubel.be

De sterkte van de bevestiging of het gewicht van het verzwaringssysteem moet berekend worden om te vermijden dat de installatie weg-gerukt wordt door de kracht van de wind.

Door de installatie op het dak te plaatsen kan men flink wat ruimte besparen, schaduweffecten vermijden en zijn de panelen beter beschermd tegen diefstal.

Fotovoltaïsche panelen kunnen nog op andere manieren bevestigd worden aan gebouwen:

> plaatsing op de grond, in een veran-da of tegen de gevel, enzovoort. Alles hangt af van de geldende stedenbouwkundige voorschrif-ten, maar ook van de specifieke kenmerken van de plaats van installatie. Op dit moment wordt het merendeel van de panelen bovenop het dak geïnstalleerd.

> de zonnevolger Met een zonnevolger kunnen de zonnepanelen doorlopend en opti-maal naar de zonnestralen gericht worden.

Net als een zonnebloem draait hij de hele dag lang mee met de zon. Hiervoor wordt de struc-tuur voorzien van twee flexibele kenmerken: een horizontale rotatie zodat er in alle richtingen kan worden gedraaid, en een verticale rotatie voor de

hellingsgraad. Het brutorendement van de elek-triciteitsproductie ligt bij een dergelijk systeem bijna 25% hoger dan bij een vaste installatie. Het systeem vereist echter wel een stevige onderlig-gende constructie. Dit zorgt voor extra kosten waarmee rekening moet worden gehouden bij de berekening van de rentabiliteit.

Maatregelen inzake brandveiligheid

Samen met het aantal fotovoltaïsche instal-laties op daken is ook de kans gestegen dat ze blootgesteld worden aan woningbranden.

In sommige gevallen kunnen fotovoltaïsche zonnepanelen brandweerlieden hinderen tijdens interventies op een gebouw dat in brand staat en zelfs een risico op elektrocutie vormen.

Alle maatregelen moeten getroffen worden om te vermijden dat hulpverleners het risico lopen op elektrische schokken. Dit kan men doen door zo hoog mogelijk in de fotovoltaïsche installatie een noodsysteem te installeren dat de gelijk-stroom uitschakelt. Dit systeem kan automatisch bestuurd worden. Er zijn in dit verband al verschil-lende producten verkrijgbaar op de markt, waar-van een aantal in bepaalde omstandigheden zelfs het rendement van de installatie kunnen verhogen.

10

HEBgids MAART 2012

Er moet ook voor gezorgd worden dat er voldoende ruimte vrijgehouden wordt tussen de zonnepanelen die op het dak geplaatst worden. Zo heeft de brandweer toegang tot alle techni-sche installaties die zich op het dak bevinden. Om veiligheidsredenen wordt daarom afgeraden het hele oppervlak van het dak te bedekken.

Professionele installateurs van fotovoltaïsche zonnepanelen moeten rekening houden met deze veiligheidsvoorschriften bij het uittekenen van uw project.

Het Waals Gewest is momenteel bezig met de voorbereiding van een gids met technische voorschriften om spuitgasten en burgers zo goed mogelijk te beschermen in geval van brand. Deze gids moet beschikbaar zijn in juni 2012.

Elektriciteit overdag en ‘s nachtsNa plaatsing wordt het fotovoltaïsche zon-

nesysteem aangesloten op het openbare elek-triciteitsnet.

Het openbare distributienet werkt als een buffer. Aan de ene kant vangt het net het teveel aan geproduceerde elektriciteit op en anderzijds voorziet het u van elektriciteit tijdens de nacht of op momenten wanneer uw productie niet vol-

doende is. Zo is uw elektriciteitsvoorziening dag en nacht gewaarborgd.

Ook in 2012 nog altijd een interessante investering

Ondanks de afschaffing van de federale belastingvermindering eind 2011 blijven foto-voltaïsche zonnepanelen een rendabele inves-tering. Door de financiële steun stapsgewijs af te bouwen wil de overheid een antwoord bie-den op de herhaaldelijke prijsdalingen van foto-voltaïsche zonnemodules. Tegen 2020 moet de kostprijs van de individueel geproduceerde elektriciteit uit zonne-energie gelijk zijn aan die van elektriciteit uit het distributienet. Er zal dan geen overheidssteun meer nodig zijn.

aarzel niet om een beroep te doen op een vakmanZonnepanelen moeten geïnstalleerd worden door een ervaren en professionele installateur. De keuze van installateur is beslissend voor de gode uitvoering van uw project. Aarzel niet om een offerte te vragen aan verschillende installateurs. Vergelijk de verschillende aangeboden diensten (afhandeling van administratieve formaliteiten, verkoop van groenestroomcertificaten, telebe-waking van elektriciteitsproductie, enzovoort).

In 2012 wordt de plaatsing van fotovoltaïsche zonne-panelen op de volgende wijze ondersteund (zie pagina 29, financiën zijn project).

- Toekenning van groenestroomcertificaten;

- Elektriciteitsbesparing dankzij het gebruik van terugdraaiende tellers

- Premies in het Brussels Gewest en in sommige Vlaamse gemeenten.

Op dit moment is het ondanks de afschaffing van het fiscale voordeel in de drie gewes-ten nog altijd financieel interessant om fotovoltaïsche zonnepanelen te installeren. Volgens een raming van Test-Aankoop (Test-Aankoop 561, februari 2012) haalt een gemiddelde installatie (prijs van 3000 e/kWp) van 5 kilowatt-piek met een zuidwestelijke of zuidooste-lijke oriëntatie een gemiddeld rendement van 4,5 tot 5% op 20 jaar. Dit rendement zou nog moeten verhogen als de prijs van zonnepanelen in 2012 opnieuw daalt.

Daarbij wordt nog geen rekening gehouden met de gunstige ecologische impact.

Terwijl vele huishoudens dankzij de stimulansen toegang kregen tot deze veelbelovende en duurzame technologie, hebben de financiële steunmaatregelen die aangeboden werden door bepaalde bedrijven ervoor gezorgd dat ze beschikbaar werd voor een zo groot mogelijk publiek

Op dit moment is het ondanks

de afschaffing van het fiscale voordeel in de drie gewesten nog altijd

financieel interessant om fotovoltaïsche zonnepanelen te installeren.

© Accubel

Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening - Kluizen

PRODUCEER ZELF DE ENERGIE VAN DE TOEKOMST

Profiteer van onze Batibouw condities (hal 10, stand 10019) Zelf groene stroom produceren is bewust kiezen voor onafhankelijkheid, ver weg van de stijgende energiekosten.Condities geldig van 11/02 tot 11/03/2012 voor installaties < 10 kW.

Ikaros Solar werft aan Wegens verdere expansie zijn wij op zoek naar technische en commerciële talenten. Bekijk onze vacatures op : www.ikaros-solar.eu

Metropoolstraat 30-32 A 2900 Schoten T.:+32 (0)3 641 64 80 [email protected] Rue des Praules 2 5030 Gembloux T.:+32 (0)81 61 15 52 [email protected]

12

HEBgids MAART 2012

Informeer u ook bij mensen die voordien een beroep gedaan hebben op deze installateurs.

In 2013 zou er een certificatiesysteem van installateurs ingevoerd worden. In afwachting van dit systeem hebben de vakverenigingen van installateurs een kwaliteitserkenning opge-zet die te herkennen is aan het logo QUEST (www.questquality.be).

Per gewest kunt u een volledige lijst met installateurs van zonnepanelen raadplegen op de website www.ef4.be.

Een zonnehuis om uw elektrische wagen op te laden?

Er verschijnen voortdurend nieuwigheden en innovaties op het vlak van elektrische voer-tuigen, die weldra overvloedig aanwezig zullen zijn in het straatbeeld. Het elektrisch voertuig biedt zich aan als dé oplossing voor de aardolie-schaarste en de opwarming van de aarde. Om de wagens te voorzien van elektriciteit verschijnen er steeds performantere fotovoltaïsche laadsta-tions op verschillende openbare plaatsen. Deze voertuigen kunnen opgeladen worden door ze eenvoudigweg aan te sluiten op deze laadstati-ons waaronder die van huizen of appartements-gebouwen met een eigen fotovoltaïsche gene-rator. Al deze laadstations worden gevoed door elektriciteit uit fotovoltaïsche zonnepanelen, die mettertijd steeds betere prestaties zullen leve-ren. Het ‘smart grid’ of intelligente distributienet wordt een van de factoren die zullen bijdragen tot de ontwikkeling van deze schone vervoers-wijze. In een dergelijk net wordt de energie die opgeslagen is in elektrische voertuigen gebruikt om het elektriciteitsnet te ondersteunen tijdens consumptiepieken. En daar blijft het niet bij: de energie die opgeslagen wordt in de accu van het elektrische voertuig zal ook kunnen voorzien in de elektrische behoeften van de woning, die zelf over de hele oppervlakte uitgerust wordt met fotovoltaïsche zonnepanelen.

© tigo

© Accubel

© Aprisun

13

Onze omgeving, een onbeperkte bron van warmte

De lucht, het water en de bodem bieden een onbeperkte voorraad aan warmte. Ze zijn een gratis en groene bron van warmte die voortdu-rend wordt vernieuwd dankzij de zonnestraling.

De lucht om ons heen bevat energie. Het gaat heel eenvoudig in zijn werk. Wij hebben het warmer bij +25°C dan bij 12°C, net zoals we het warmer hebben bij 12°C dan bij -10°C. De uitleg hiervoor? De lucht bevat eenvoudigweg meer energie bij +25°C dan bij -10°C. Deze energie is aanwezig in de lucht tot bij -273°C!

Hetzelfde geldt voor de zon. De bodem absorbeert voortdurend warmte van de zon en slaat deze op in de vorm van energie. In een grotere diepte ontstaat de warmte niet meer uit zonnestraling maar uit radioactieve ontbinding.

Eenvoudig werkingsprincipeDe warmtepomp “pompt” de gratis ener-

gie uit een koude omgeving (de bron van de warmte) om ze af te geven aan een verwar-mingselement (radiator, vloerverwarming, ven-tilatorluchtkoeler, enzovoort). De warmtepomp heeft elektriciteit nodig om te werken, maar ze produceert meer energie dan ze verbruikt. De elektriciteit komt uit het elektriciteitsnet of nog beter uit uw fotovoltaïsche zonnepane-len. Zonder het te weten, heeft ieder Belgisch gezin al een warmtepomp in huis: de koelkast. De warmtepomp kan worden vergeleken met een koelkast die omgekeerd werkt. Een zoge-naamde “omkeerbare” warmtepomp kan dan ook gebruikt worden als airconditioning in de zomer.

Maar hoe kan een koude omgeving zoals de bodem, de lucht of het grondwater de ener-gie leveren die gebruikt wordt om een woning, appartementen of sanitair water op te warmen? In de natuur gebeurt de overdracht van warm-te doorgaans van een warme naar een koude omgeving. Hoe is het dan mogelijk om energie uit de koudere naar de warmere omgeving over te dragen? Om dit fenomeen om te keren, en dus tegen de natuur in te gaan, werkt een warm-tepomp als een “thermodynamische kring”.

De warmtepomp bestaat uit meerdere onderdelen. De 4 belangrijkste daarvan zijn: de compressor die de elektriciteit verbruikt, de twee warmtewisselaars (een condensor in het midden die verwarmd wordt, en aan de zijkant een verdamper waar de energie wordt gehaald) en de drukregelaar. Bovendien is er een koelvloeistof nodig om de warmte te transporteren.

De warmtepomp vangt de gratis calo-rieën, warmte dus, in de buitenomge-ving op, en is zo een modern alternatief voor de traditionele verwarmingsketels. Deze natuurlijke en aangename warmte wordt daarna gebruikt om uw woning en/of uw sanitair water te verwarmen en dit allemaal tegen een zeer lage prijs. Omkeerbare systemen kunnen zelfs gebruikt worden om uw leefruim-te te koelen. Door de warmtepomp te koppelen aan fotovoltaïsche zonne-panelen, bent u niet langer afhankelijk van fossiele brandstoffen.

WA r M t E p o M p E n

warmtepompen voor warmte en koelter


© DtC

werking van een thermodynamische machine Bron: Ef4

2. Compressor

1. Verdamper 3. Condensor

VLOEISTOF LAGE DRUK

GAS LAGE DRUK

VLOEISTOF HOGE DRUK

WARME GAS HOGE DRUK

WarmtebronKoudebron

4. Drukregelaar

14

1. VerdampingDe koelvloeistof, in vloeibare toestand en op lage temperatuur, vloeit door de verdamper en neemt door middel van de collectoren de energie op die zich aan de buitenkant van het gebouw bevindt (in het water, de lucht of de bodem). De temperatuur van de vloeistof stijgt en deze komt de verdamper uit in gasvorm.

2. CompressieDe compressor neemt de koelvloeistof in gasvorm op een perst deze samen. Hierdoor stijgt de temperatuur als gevolg van de verhoogde druk. De compressor verbruikt elektriciteit zodat de koelvloeistof doorheen het gesloten circuit kan bewegen.

3. CondensatieDe gasvormige koelvloeistof wordt naar de condensor geleid, waar ze haar warmte afgeeft aan het verwarmingssysteem van de woning of van het sanitair warm water. et koelgas koelt af en komt de condensor uit in vloeibare vorm.

4. DrukregelaarDe koelvloeistof, in vloeibare toestand, vloeit vervolgens naar de drukregelaar. De druk neemt af en de vloeistof koelt af. De koelvloeistof is opnieuw vloeibaar en heeft een lage temperatuur. De vloeistof gaat opnieuw naar stap 1 en neemt de energie op aan de buitenkant van het gebouw.

DE THERMODyNAMISCHE CyClUS VAN WARMTEPOMPEN KAN WORDEN ONDERVERDEElD IN VIER GROTE FASEN:

Europa 313 DK Millennium SinglesplitGolf Midi plus

HIGH-TECH WarmTEpompEn» Beste COP’s van de markt

» Technologische koploper met meer dan 30 jaar ervaring

» Germaanse fabricatie en uitstekende kwaliteit

Industriestrasse 28 B-4700 EupenTel.: +32(0)87 59 16 50 [email protected] www.ochsner.at

welke warmtepomp kiezen?Warmtepompen kunnen op verschillende

manieren ingedeeld worden: afhankelijk van waar de pomp de warmte haalt (lucht, water, bodem), of waar ze die afgeeft, of afhankelijk van het gebruik of de gebruikte techniek.

De keuze van de collector (horizontaal, ver-ticaal, grondwater, lucht) is eveneens belang-rijk omdat hij de werking van de warmtepomp en dus zijn EPC (energieprestatiecoëfficient) bepaalt.

uw vERwaRMIngSkETEl vERvangEn DOOR EEn waRMTEpOMp: EEn gOEDE kEuZE! De warmtepomp is een goedkoop alternatief voor de traditionele

verwarmingsketel waarvan de kosten bepaald worden door de

ontwikkeling van de gas- en stookolieprijzen. Bovendien is de

warmtepomp een meer milieuvriendelijke energiebron dan de

traditionele verwarmingsketels. De warmtepomp zorgt er ook

voor dat u zelf voor uw energie instaat. Vandaag bestaan er zelfs

hogetemperatuurwarmtepompen die warm water van 65°C

produceren, zelfs wanneer de temperaturen buiten heel laag zijn.

HEBgids MAART 2012

15

© DtC

wat zijn de belangrijkste soorten warmtepompen?

aerothermische warmtepompen:

de energie wordt Uit de lUcht

gehaald

Deze warmtepompen halen de warmte uit de buitenlucht om ze binnen in de woning opnieuw af te geven. Bij een lucht/lucht-warmtepomp wordt de warmte afgegeven in de woning met behulp van een systeem dat hete lucht in de kamers verspreidt. Indien u kiest voor een lucht/water-warmtepomp wordt de warmte overgedragen in een warmwatercircuit voor de verwarming via een verwarmde vloer, een ventilatorluchtkoeler of een radiator op lage temperatuur (water van 45-50°C).

Er zit altijd energie in de buitenlucht, zelfs wanneer het koud is of wanneer het vriest. Een oplossing met een warmtepomp is eenvoudig te integreren. De pomp kan zowel tijdens een reno-vatie als in een nieuwbouw worden geïnstalleerd.

hydrothermische warmtepompen:

water als bron van warmte

In dit geval wordt de warmte aan het grond-water, een vijver of een rivier onttrokken.

De warmte wordt vervolgens door de warm-tepomp overgedragen op het warmwatercircuit van de verwarmingsinstallatie (water/water-warmtepomp). Wanneer de bron grondwater is, is dit een zeer efficiënt systeem, want grondwater vertoont het hele jaar door een zeer gelijkmatige temperatuur. Om dit in de praktijk te brengen, moet de situatie toch vooraf bestudeerd worden (hoeveelheid beschikbaar water, kwaliteit van het water, vergunningen verkrijgen, enzovoort). De warmtepomp wordt binnen in het huis geïnstal-leerd (kelder, washok, garage).

Een constante prestatie bij zeer lage temperaturen

De technologie van aerothermische warmtepompen evolueert bijzonder snel. Zo is de werking van bepaalde machines gegarandeerd tot een buitentemperatuur van -25°C. Hierdoor kan de warmtepomp probleemloos worden gebruikt als hoofdverwarming.

geothermische warmtepompen:

energie Uit de aarde

De warmte wordt aan de bodem onttrokken dankzij collectoren die horizontaal of verticaal in de bodem begraven worden.

De horizontale collector bestaat uit een net-werk van ontrolde buisjes die op een matige diep-te (van 0,6 m tot 1,2 m) in de bodem zitten. Hier is voldoende terrein voor nodig (ongeveer 1,5 tot 2 keer groter dan het te verwarmen oppervlak) en het terrein boven dit buizennetwerk moet zo veel mogelijk vrijgemaakt zijn, zodat het systeem gebruik kan maken van de thermische vernieu-wing door de zonnestralen.

Om de warmte te onttrekken is het ook mogelijk om verticale boren te plaatsen. Hiervoor is uiteraard voorafgaande toestemming nodig. Naar schatting is gemiddeld een meter diepte nodig per te verwarmen vierkante meter. Er kun-nen meerdere boorputten gebruikt worden.

Naast deze drie grote categorieën bestaan er omkeerbare warmtepompen die het traject van de warmte in de zomer kunnen omkeren. Met één toestel wordt het op die manier mogelijk een gebouw in de winter te verwarmen en in de zomer af te koelen. Dit is een bijkomend voordeel van de warmtepomptechnologie.

De warmtepomp als efficiënt verwarmingssysteem

De prestatie van een warmtepomp wordt uitgedrukt met een energieprestatiecoëfficiënt (COPwarmtepomp).

Dit coëfficiënt stemt overeen met de ver-houding tussen het afgegeven vermogen van de warmtepomp en het geabsorbeerd vermogen (elektrisch vermogen van de compressor).

Als een warmtepomp een COP van 3 heeft, betekent dit dus dat voor elke kWh elektriciteit die wordt verbruikt 3 kWh aan warmte worden afgegeven. De warmtepomp recupereert dus bij wijze van spreken gratis 2 kWh uit wat hij bui-ten opneemt. Hoe hoger het COP, hoe beter de prestaties.

Omdat de warmte die we uit de natuur halen gratis is, zijn de enige energiekosten die van de elektriciteit die nodig is om de com-pressor en randapparatuur aan te drijven (ven-tilatoren, circulator enzovoort).

In de praktijk echter zorgen warmtelekken, de gebruikte hulpmechanismen en het starten van de installatie ervoor dat het COPwarmte-pomp daalt. We spreken dan van een seizoens-

© DtC

16

HEBgids MAART 2012HEBgids MAART 2012

COP (het COP verminderd met een SPF, Seasonal Performance Factor).

warmtepompen: een groene technologie

De CO2-uitstoot bij het gebruik van een warmtepomp is voornamelijk afkomstig van het verbruik van de niet-hernieuwbare elek-triciteit die de warmtepomp nodig heeft om te functioneren. Wanneer deze elektriciteit gepro-duceerd wordt op basis van een hernieuwbare energiebron (bijvoorbeeld fotovoltaïsche zonne-panelen), heeft de warmtepomp helemaal geen impact op het klimaat. Een ander groot voordeel, en niet van het minste, is dat er geen zwaveldi-oxiden, stikstofoxiden, fijne stof, niet-verbrande gassen en sporen van zware metalen zoals we die terugvinden in aardolie, worden uitgestoten. Deze schadelijke emissies worden wel plaatse-lijk uitgestoten door traditionele verwarmingske-tels op basis van aardolieproducten.

hoeveel kost het? En hoeveel brengt het op?

De prijs van een warmtepomp hangt af van het type warmtepomp en van het soort verwar-mingselement dat geïnstalleerd is in uw woning. Of de installatie gebeurt in een nieuwe woning of in een bestaande woning, ter vervanging van de bestaande verwarmingsinstallatie, heeft ook een invloed op de prijs. Doorgaans moet er voor een aerothermische warmtepomp een budget worden voorzien van € 8 000 tot € 12 000, en voor een geothermische warmtepomp een budget van € 12 000 tot € 20 000.

Een belangrijk voordeel: in tegenstelling tot verwarmingstechnieken op basis van gas of stookolie, staat de kostprijs van de werking van een warmtepomp los van de prijzen van stook-olie en gas. Bovendien wordt er een sterke stij-ging van de brandstofprijzen verwacht. Investeer nu in een warmtepomp en zorg voor een aan-zienlijk lagere energiefactuur in de toekomst.

Het verbruik van uw verwarmingssysteem hangt af van het type warmtepomp dat geïnstal-leerd is, het soort verwarmingselement dat werd gekozen, de kenmerken van uw woning (geo-grafische ligging, isolatie, enzovoort) en van het gewenste comfort. Een goed geïsoleerd huis kan warmteverlies en bijgevolg de verbruikte energie beperken. Hierdoor zal de aanvankelijke investe-ring kleiner zijn.

Het toestel is zeer goedkoop in gebruik, want een groot deel van de energie die nodig is voor de werking van de warmtepomp is gra-tis beschikbaar in het milieu. De kosten blijven beperkt tot het verbruik van de elektriciteit nodig voor de warmteonttrekking.

Een warmtepomp vraagt weinig onderhoud. Net zoals voor elke verwarmingsinstallatie kan een jaarlijkse onderhoudscontrole door een gespecialiseerde onderneming de levensduur van de installatie verlengen en de prestaties ervan optimaliseren. Reken hiervoor op € 150 tot € 300 per jaar. Bij het onderhoud worden onder andere de belangrijkste onderdelen (voorname-lijk de compressor en de drukregelaar), de lucht-dichtheid van het koelmiddelcircuit en de ingan-gen voor de luchtpompen gecontroleerd.

Deze controles moeten worden uitgevoerd door professionals.

Een professional garandeert u betere prestaties

Het is belangrijk dat de aankoop van een warmtepomp gebeurt in een bredere context waarin rationeler met energiegebruik wordt omgesprongen. Om te kiezen welk type warm-tepomp het meest geschikt is in een bepaalde situatie, is het belangrijk zich te baseren op objectieve criteria en een beroep te doen op een professional met een kwalitatieve aanpak.

Net als bij elke andere grote aankoop wordt het aanbevolen verschillende installa-teurs te raadplegen en verschillende offertes te vergelijken.

Een certificatiesysteem voor installateurs wordt momenteel ontwikkeld en zou in 2013 in alle Gewesten van kracht moeten zijn.

Het is belangrijk dat u kiest voor een warm-tepomp die aangepast is aan uw situatie. Baseer uw keuze op de soort koudebron en warmte-bron die u ter beschikking heeft, de staat van het gebouw (nieuwbouw of renovatie), de werking en tot slot uw budget.

In elk geval moet de installatie van een warmtepomp worden toevertrouwd aan een pro-fessional, want het bepalen van de afmetingen en de installatie ervan zijn belangrijke factoren om de doeltreffendheid te waarborgen. Profes-sionals kunnen u dankzij hun ervaring ook hel-pen beslissen welk type warmtepomp het meest geschikt is voor uw situatie.

© Accubel

Een certificatie-systeem voor

installateurs wordt momenteel

ontwikkeld en zou in 2013 in alle gewesten

van kracht moeten zijn.

© Accubel

17

Voor isolatiewerken, de installatie van hernieuwbare energiebronnen, het kopen of verkopen van uw groenestroomcertificaten en voor een analyse van de en-ergieprestaties doet u het best steeds een beroep op professionals. Zij bieden u de beste garantie op het welslagen van uw project. Aarzel niet om een offerte te vragen aan verschillende professionals. Vraag ook advies aan kennissen of buren die de stap al hebben gezet om de energieprestaties van hun woning te verbeteren. Ga na of de professional kwaliteit nastreeft en controleer voor bepaalde werken of de vakman over de nodige erkenningen beschikt.

Voor de analyse van energieprestaties of het opstellen van energiecertifica-ten is een erkenning vereist. De installateurs van thermische zonnecollec-

toren moeten over de BRUSOLTHERM-certificatie beschikken in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (de volledige lijst vindt u op http://www.leefmilieubrus-sel.be) en voor de installateurs van fotovoltaïsche zonnepanelen en warmte-pompen is er de kwaliteitserkenning QUEST (www.QuestforQuality.be).

Het volledige overzicht van professionals vindt u op de onafhankelijke referentiewebsite voor hernieuwbare energie http://www.ode.be.

De adverteerders die actief zijn in de sector van hernieuwbare energie, zijn onderlijnd.

APRISUN S.A. Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk FIN EnE GC T : 00352 263 75 064 F : 0035226375456

Rue de Capellen, 28 - L 8279 Holzem www.aprisun.com [email protected]

SOL ‘IN ONE Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk FIN EnE GC T: +33(0)1 42 37 38 80

Rue Marcelin Berthelot, 5-7 - F-92160 Antony www.solinone.fr

ECO PUUR Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 09 330 87 20

Vaart Links 57 - 9850 nevele

CLIMAPAC Bvba Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 09 221 40 34

Rozenstraat, 2 - 9810 Eke

RENOLIT BELGIUM Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0475 61 04 21

industriepark De Bruwaan 9 - 9700 oudenaarde

ENFINITY Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 056 28 88 88

Derbystraat 295 - 9051 Sint-Denijs-Westrem

CONTICLIMA Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 09 259 21.02

Skaldenstraat 121F3 - 9042 Gent

vILLABOUW FRANCISBOSTOEN

Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 09 216 16 16

koninginnelaan 2-3 - 9031 Drongen

MICHIEL DEGRYSE Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 057 46 83 68

Berten-pilstraat 29 - 8990 zonnebeke

QUATTRO SOLAR Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0477 177428

Bikschotestraat 144 - 8920 Langemark

ATENTIE (@tentie) Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0474 88 50 58

Heer Halewijnlaan 5 - 8870 izegem

AS Solar Benelux Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 051 40 52 22

Meulebeeksesteenweg 63 - 8700 Tielt

AIRCOvEN Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 056 20 10 41

Schreiboomstraat, 1 - 8510 Rollegem (kortrijk)

FUTUREPROOFED-SOLAR Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 056 21 75 00

Minister Liebaertlaan 1 - 8500 kortrijk

ADvENSO Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 050 70 34 33

Aartrijksesteenweg 9 - 8490 Jabbeke

GEOTHERMIE WALLONIE Sprl Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 069 44 55 67 F : 069 44 57 05

Rue Sainte Brigitte, 94 B - 7971 Thumaide www.geothermie.be [email protected]

SEBASTIEN BRIATTE Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 068 44 90 11 F : 068 44 90 11

Chemin d’Attre, 6 - 7940 Brugelette www.seb-electricite.com [email protected]

AENERGYES S.A. Tz Fv BIO WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 0496 16 53 60

Rue De Barry, 20 - 7904 pipaix

ARESIS Sprl Tz Fv BIO WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 068 45 56 82 F : 068 45 47 31

Rue du Mont, 126 - 7812 Mainvault www.aresis.be [email protected]

SkYENERGY Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0479 60 49 37

Chemin de Tenre, 39 - 7804 Rebaix www.skyenergy.be [email protected]

CERATEC ELECTROTECHNICS


Touquetstraat 228 - 7782 ploegsteert

ECO SYSTEM Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0475 71 84 52 F : 056 91 25 33

Rue Julien Mullie, 9 - 7711 Dottignies www.ecosystempro.be [email protected]

Sprl HUBERT COURCELLES Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0457 86 51 53

Rue De L’oratoire, 5 - 7700 Mouscron

ELEA CENTRE DE FORMATIONS

Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC T : 056 84 48 92

Rue De La Martinoire 80 - 7700 Mouscron

TERRA SOLARIA Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 069 55 76 55

Grand Route, 265 - 7530 Gaurain Ramecroix www.terrasolaria.com [email protected]

DTC s.a. Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 069 84 44 40

Rue Terre à Briques, 37 - 7503 Froyennes www.dtc.be [email protected]

LEGENDA Tz Thermische zonne-energie Fv Fotovoltaïsch BIO Biomassa WT Windturbine Wk Waterkracht

WP Warmtepomp MWk Microwarmtekrachtkoppeling FIN Financiering ENE Energieprestaties GC Groenestroomcertificaten

HEBgids MAART 2012 DE LIjST vAN PROFESSIONALSHEBgids MAART 2012

18

DELCROIX R Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0477 71 18 39

place Emile Vandervelde, 33B - 7370 Dour

BMC SOLAR Sprl Tz Fv BIO WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 0470 27 61 92 F : 065 66 85 51

Rue du Berchon, 24 - 7340 Colfontaine www.bmcsolar.be [email protected]

CAMAIR HEATPUMPS Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 064 43 25 70

parc paysager De Tyberchamps - 7180 Seneffe

AIRWELL WARMTEPOMPEN Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 064 43 25 70

zoning de Tyberchamps - 7180 Seneffe

Lp ELECTRICITE Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0495 84 54 55

Faubourg Du posty, 1 - 7130 Binche

ATELIER D’ARCHITECTURELOMBARD - A.A.L.


Rue Anatole France, 13/10 - 7100 La Louvière

Ets BRIATTE SEBASTIEN Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 067 33 06 63 F : 067 22 22 01

Rue Chamoine Scarmure, 74 - 7060 Soignies www.briatte.be [email protected]

ARCHITECTURE & CREATION Sprl


Rue Jules Antheunis, 44/1 - 7030 Mons

vOLTONOMY Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 065 40 89 26 F : 065 40 89 28

Rue Comte Cornet, 19 - 7020 Maisières www.voltonomy.be [email protected]

LESENFANTS jACQUES Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 086 45 53 79

Rue Derrière La Tour 28 - 6960 Malempre-Manhay

A.B.ENERGIES Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 086 45 53 79

Rue Derrière La Tour, 28 - 6960 Malempre

GREEN ENERGY 4 SEASONS Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk FIN EnE GC T : 084 22 29 09 F : 084 22 29 08

Rue porte Basse, 3 - 6900 Marche en Famenne www.greenenergy4seasons.be [email protected]

REOLEDETECH Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0477 59 91 74

Rue de Freux, 19 - 6870 Vesqueville www.reoledetech.be [email protected]

POWECO Sprl Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin ENE GC T : 071 59 21 31 F : 071 59 81 69

Rue Catoire, 21 - 6532 Ragnies www.poweco.be [email protected]

DESIMONE S.A. Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 071 81 18 59 F : 071 81 08 76

Rue Fontenelle, 18 - 6240 Farciennes www.desimone.be [email protected]

ART DU BATIMENT & DE L’ENERGIE

Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC T : 0483 40 21 17 F : 070 40 28 03

place Baïaux, 33 - 6224 Fleurus [email protected]

ENT FABIAN Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0475 69 15 67

Grand Rue, 46 - 6183 Trazegnies

LUMYTEC Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 0483 22 40 57

Avenue de Wallonie, 73 - 6180 Courcelles www.lumytec.be [email protected]

SOLARIS-PAC S.A. Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 071 28 76 58 F : 012 72 00 51

Chaussee de Charleroi, 97 - 6060 Gilly www.solaris-pac.com [email protected]

NRGIES DU BATIMENT Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 071 42 26 50

Horace piérard, 6A - 6060 Gilly

EPIBE Sprl Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin ENE GC T : 071 95 42 71 F : 071 95 42 90

Rue Appaumée, 146 - 6043 Ransart www.epibe.be [email protected]

E.G.E.MASQUELIER Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 071 45 93 90

Allée Du Muguet, 18 - 6032 Mont Sur Marchienne

DI PALMA Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 071 47 42 25

Rue Des Goutteaux, 124B - 6032 Mont Sur Marchienne

CBE CONSULT Sprl Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 071 30 68 11 F : 071 32 18 11

Rue du Grand Central, 53 - 6000 Charleroi hwww.cbeconsult.be [email protected]

OSkOMERA SOLAR POWERSOLUTIONS


industrieweg 19 - 5753 Deurne

Ets E.LAROCHE Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 084 37 77 61

Rue De Rochamps ,13 - 5580 Rochefort

BELALTERNATIvE Sprl Tz FV BIO WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 082 61 47 00

Maison De pierres, 42 - 5537 Warnant - Anhee

ENERGYTEC S.A Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin ENE GC T : 081 24 21 50 F : 081 24 21 59

Rue du Trou du Sart, 5c - 5380 Fernelmont www.energytec.be [email protected]

ISO-SUN Nrj Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0473 34 58 38

Domaine Des Monts De L’ourthe, 40 - 5377 noiseux

RBS Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0489 56 21 00

Rue du Siffleau, 19/1 - 5310 Eghezee www.rbs-energie.be [email protected]

CLIMAIR Sprl Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 081 58 81 31

Rue De Bellaire, 469/A - 5300 Vezin

ALTERvIA Sprl Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GCRue de la Chistrée, 17 - 5190 Spy www.altervia.be [email protected]


19

Oz ENERGIE Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 081 87 75 51

Rue Raymond noël, 151 - 5170 Bois-De-Villers

Ets HEYLEN Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 071 74 41 61

Rue des Glaces nationales,146 - 5060 Sambrevilles

MEGANELEC Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 071 77 30 00 F : 071 77 33 70

Rue Bois Sainte-Marie, 117 - 5060 Auvelais www.meganelec.be [email protected]

LOSANGE ARCHITECTE Sprl Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC T : 081 60 08 69

Rue De L’Épinette, 25 - 5032 isnes

G.D.k. S.A. Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 081 25 31 20

Rue phocas Lejeune, 22 - 5032 isnes

ALMA TERRA Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk FIN EnE GC T : 081 72 85 70

Rue Jean Sonet, 25 bte 6 - 5032 isnes www.almaterra.be [email protected]

FABRIC’ELEC Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 081 58 18 11

Allée De Tertibu, 17 - 5020 Suarlée

AUTOMATRONIC Sprl Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC T : 081 81 18 22

Chaussée De Waterloo, 273 - 5002 namur

HOFFMANN & DUPONT Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC T : 078 05 05 50 F : 080 67 28 80

Chemin de la Bouvière, 9 - 4960 Malmedy www.eco-energie.be [email protected]

ECOSUN S.A. Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 087 77 39 87 F : 087 77 39 88

Rue de la Sauvenière, 109 - 4900 Spa www.ecosun.be [email protected]

PSO ENERGOTIQUE ANDREPIRENNE Sprl


Rue De L’Avenir, 5 - 4890 Thimister-Clermont

ARA-ENERGY Sprl Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 087 46 17 00 F : 087 46 30 01

Rue Chanteraine, 4 - 4890 Clermont www.ara-energy.be [email protected]

TPC Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 087 35 30 88

Foyeuru, 11C - 4845 Jalhay

LUC BALTUS Tz FV Bio WT Wk Wp MWk FIN EnE GC T : 0494 68 50 58

Rue De La Croix, 18 - 4840 Welkenraedt

ARENS R. Sprl Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 080 28 02 00

An Der Höhe, 38 - 4780 St. Vith

ELEkTRO SANITAER kALFF Pgmbh


Waldstrasse, 69 - 4730 Raeren

SCHÜCO Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0475 51 04 56

Hochstrasse 104 - 4700 Eupen

HB SOLAR BELGIUM Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 087 55 48 65

Judenstrasse 23 - 4700 Eupen

ACCUBEL Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 087 59 16 50 F : 087 59 16 55

industriestrasse, 38 - 4700 Eupen www.accubel.be [email protected]

RENkIN PROjETS RENOUvELABLES Scs


Rue Champ Du pihot, 101 - 4671 Saive

ENERSOL Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 087 68 68 22 F : 087 68 78 22

Route de Maëstricht, 49 - 4651 Battice www.enersol.be [email protected]

ENERCOGEN Sprl Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0495 59 56 09

Rue De Maestricht, 49 - 4651 Battice

STIC Sprl Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 04 387 50 22

La Heusière, 15 - 4650 Julémont

NOIRFALISE - SOLAR NRj Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC T : 04 264 01 06 F : 04 264 52 41

Chaussée de Wégimont, 73 - 4630 Soumagne www.solarnrj.be [email protected]

MC-SOLAR Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 04 344 19 44 F : 04 344 07 44

Rue de Liery, 48a - 4621 Retinne www.mc-solar.be [email protected]

SOLARLANDS Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk FIN EnE GC T : 0495 30 48 36

Rue de Tiège, 1 - 4620 Fléron www.solarlands.be [email protected]

BEER PHILIPPE Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0496 25 65 77

Rue Ry Saint pierre - 4577 Huy

ECONSCIENCE Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC T : 0472 25 45 88

Rue Lourisse, 552 - 4520 Wanze www.econscience.be [email protected]

DOMINIQUE MOMMEN & FILS Sprl

Tz Fv BIO WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 0495 48 08 60 F : 085 30 09 26

Rue Bauduin pierre, 5 - 4500 Huy www.dominiquemommen.be [email protected]

PROMITOIT Cvrl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0479 60 32 95

Rue Mathieu De Lexhy, 195 - 4460 Grâce-Hollogne

BELGAFROID Sprl Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 042 65 43 21 F : 042 651337

Rue du Fort, 6 - 4450 Lantin www.belgafroid.be [email protected]




20

L.B.P.v.-ELEC Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 04 239 24 36

Rue De L’ industrie, 28 - 4431 Loncin

BALTEAU I.E. Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 04 239 68 90

Rue Hector Denis, 33 - 4420 Montegnée

SUNELEC S.P.R.L. Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 0495 56 42 53

Rue de la Ferme, 34 - 4400 Flémalle www.sunelec.be [email protected]

DIMO SERvICES Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0496 35 96 92

Rue De Hesbaye,8 - 4347 Fexhe-Le-Haut-Clocher

AROMATECH Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC

Rue isidore Fumal 18 - 4280 Hannut

CARODEL Sprl Tz Fv BIO WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 019 56 70 01 F : 019 67 80 02

Rue nouvelle, 3/1 - 4260 Braives www.carodel.net [email protected]

BOMOSUN Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0495 55 25 74

Chausssée De Wavre, 40A - 4217 Héron

ENERGY SAvING SYSTEMS Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 04 360 91 66

place Du Tilleul, 2 - 4141 Louveigné

PHOTO ELEC Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 04 337 17 30 F : 04 337 17 30

Rue des Chardonnerets, 22 - 4100 Seraing T : 04 337 17 30 F : 04 337 17 30

123 SOLAR Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin ENE GC T : 0495 04 44 94 F : 04 266 00 09

Corniche de la Gloriette, 28 - 4053 Embourg www.123solar.be [email protected]

POLYBAT Sprl Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0495 76 80 69

Rue Toussaint Gerkens,37 - 4052 Beaufays

BLUE WATT Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0496 23 50 51

péri Grindor, 20 - 4052 Beaufays

DRYTEC-SOLAIRE Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 04 367 52 43 F : 04 367 0805

Rue de Clerembault, 17 - 4031 Angleur www.drytec-solaire.be [email protected]

SERASOL Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0496 24 15 08

Rue Gilon, 31 - 4030 Grivegnée

EUROPHOTOvOLTAIQUE Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0800 13 813

Rue Belvaux, 184/11 - 4030 Grivegnee

CE+T SOLAR Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk FIN EnE GC T : 04 345 90 70 F : 04 345 67 01

Rue du Charbonnage, 12 - 4020 Wandre www.cetsolar.be [email protected]

ELIOSWATT Tz Fv Bio WT Wk WP MWk FIN ENE GC T : 0488 96 14 09

Rue p-J. Carpay, 28/0011 - 4020 Luik

CONSOLAR BELGIUM Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 04 234 74 74 F : 04 234 16 59

Rue de la Barge, 16 - 4000 Luik www.consolar.be [email protected]

ATELIER NORD BUREAUD’ARCHITECTURE Sprl


Rue Des Glacis, 185 - 4000 Luik

INGENIEUR ARCHITECTEEXPERT MEESSEN


Rue Sainte-Walburge, 183 - 4000 Luik

INTELLISOL S.A. Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 089 35 53 00 F : 089 35 30 55

Maastrichtersteenweg, 163 - 3680 Maaseik www.intellisol.be [email protected]

SOLAR TOTAL Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 011 24 76 20

Herkenrodesingel 77 - 3500 Hasselt

GEOTHERMA Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 016 65 65 58

Babelomstraat, 35 - 3320 Hoegaarden

PHOTOvOLTECH Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 016 80 58 50

Grijpenlaan 18 - 3300 Tienen

SUN-CELL Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0477 45 83 02

Mannenberg 215 - 3270 Scherpenheuvel

MASSER Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 02 520 26 91

Dorenbaan 2-4 - 3071 kortenberg

vORSSELMANS SOLAR Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 03 690 04 40

Wuustwezelseweg 95 - 2990 Loenhout

IkAROS SOLAR Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 03 641 64 80

Metropoolstraat 30 - 32 A - 2900 Schoten

zEHNDER GROUP BELGIUM II Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 015 28.05.110

Blarenberglaan 3C/001 - 2800 Mechelen

THERCON Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 03 451.24.24

kontichsesteenweg 52 - 2630 Aartselaar

STEvEN MEYERS Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0495 21 58 29

Jozef Mattheessenstraat 9 - 2540 Hove

LAUWERS ELEkTRO Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 014 55 64 83

Leistraat 61 - 2460 Lichtaart


21

ACLISOL Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 014 31 00 31

Statiestraat 1/1 - 2400 Mol

NATEC Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 014 47 36 74

kanaaldijk 4a - 2380 Ravels

kLIMATECHNICS Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 014 42 00 66

Muizenvenstraat 3 - 2300 Turnhout

BOvEMA INTERNATIONAL Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 014/28.68.68

Lammerdries-zuid 17D - 2250 olen

DYMOTEC Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 014/24.85.45

Lammerdries-oost - 2250 olen

kTI-WTI Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 03/384.32.97

Vierselbaan 40 unit 1 - 2240 zandhoven

vAN HOOF GEERT Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0473/79.14.33

Schoutestraat 3 - 2221 Booischot

BOSCH THERMOTECHNOLOGY

Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 016 40 30 20

Toekomstlaan 11 - 2200 Herentals

PvA ENERGY Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0477/22.09.58

kapelsesteenweg 589 - 2180 Ekeren

BLUE PLANET SOLAR Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0477 59 68 94

Sint-Elisabethstraat 38a - 2060 Antwerpen

ENGELS/THERMOCOMFORT Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 03 231 88 84

paardenmarkt 83 - 2000 Antwerpen

ENERDEAL Sa/Nv Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 02 416 20 50

Chaussée De Louvain 369 Boîte F1 - 1932 zaventem

vIESSMANN Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 02 712.06.66

Hermesstraat 14 - 1930 zaventem

BMC SERvICE Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0497 06 57 20

Laarstraat 30B - 1910 Steenokkerzeel

ETERNIT Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 015 71 71 71

kuiermansstraat 1 - 1880 kapelle-op-den-Bos

STIEBEL ELTRON Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 02 423 22 22 F : 02 423 22 12

t hofveld, 6-D1 - 1702 Groot-Bijgaarden www.stiebel-eltron.be [email protected]

DERBIGUM ENERGIES Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 02 334 87 00 F : 02 377 01 90

Bergensesteenweg, 32 - 1651 Lotte www.derbigumenergies.com [email protected]

DE kOCk SOLARTECH Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 02 657 02 50

Josse ‘Biesmansstraat 18 - 1560 Hoeilaart

GEO-GREEN Sprl-Bvba Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 0475 58 16 25

Rue De priesmont, 63 - 1495 Marbais

EURO-DESk (DISTRIBUTEUR PAC CIAT)

Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 02 391 45 57 F : 02 390 93 86

Avenue Léon Champagne, 2 - 1480 Saintes www.eurodesk.be [email protected]

ELEC-ECO Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 067 77 10 43

Rue Chênemont, 5b - 1470 Baisy-Thy www.elec-eco.be [email protected]

E-COCOON Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0496 69 27 10

Rue Du Bilot, 32 - 1460 ittre

GREEN SUN Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 02 387 14 10

Chaussée de Tubize - 1440 Woutersbrakel

SOLAR-LUX Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0800 18 082 F : 02 791 97 47

Avenue de l’industrie, 24 - 1420 Braine l’Alleud www.solar-lux.be [email protected]

TRADINCO S.A. Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 067 21 02 48 F : 067 21 02 94

Rue du Bosquet, 31 - 1400 nivelles www.tradinco.be [email protected]

FINERGY Sprl Tz FV Bio WT Wk Wp MWk FIN EnE GC T : 067 89 44 36

Chaussée De namur, 85B - 1400 nivelles

ELSINGOR Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC T : 02 367 86 40 F : 02 355 06 56

Avenue Robert Schuman, 10 - 1400 nivelles www.elsingor.com [email protected]

BEIBCI EXPERTISES Sprl Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC T : 010 86 81 28

Chaussée De Wavre, 142 - 1390 Grez-Doiceau

POWERSkY ENERGY Tz Fv Bio WT Wk WP MWk FIN ENE GC T : 02 633 21 31 F : 02 633 52 82

Chaussee de Charleroi, 60 - 1380 Lasne www.powersky.com [email protected]

COPO Sprl Tz FV BIO WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 019 65 65 25

Chemin du Diable, 1 - 1357 Hélécine www.copo.be [email protected]

BUREAU D’ARCHITECTUREET D’EXPERTISES MAIRESSE


Rue De La Gare 5/101 - 1348 Louvain-La-neuve




22

ENERGIE CONSEIL POMEROL S.A.


Cours Du Cramignon, 28 - 1348 Louvain-La-neuve

THE Bb GROUP Sprl Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC

Avenue De L’Equerre, 20 - 1348 Louvain La neuve

ELEXTRA Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 010 41 85 40

Rue Alfred Haulotte, 22 - 1342 Limelette

TOBEL Sprl Tz Fv BIO WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 02 655 90 30 F : 02 655 90 44

Rue du Cerf, 190 / 2 - 1332 Genval www.tobel.be [email protected]

SANIFLO Sprl Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 010 88 19 43

Rue De Fontenelle, 15 - 1325 Dion-Valmont

BIOLUX Sprl Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 010 45 15 58 F : 010 45 15 58

Rue La place, 22 - 1325 Corroy-le-Grand www.biolux.be [email protected]

jOURNUIT ELEC Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0477 45 82 75

Rue Du Culot, 49A - 1320 Tourinnes-La-Grosse

ECOFIX Sprl Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 0487 41 23 44

Rue De La Cabourse, 7E - 1320 Beauvechain

TISIO Sprl Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0496 32 65 07

Rue du Commandant Michaux, 2 - 1315 incourt www.tisio.be [email protected]

ECO ENERGIE CONCEPT Sprl Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 010 65 73 02

Rue De Bomal, 18C - 1315 Glimes

LM Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 010 41 74 15 F : 010 41 25 47

Rue Joseph Francis, 56 - 1301 Waver www.lauwersmichel.be [email protected]

DAIkIN AIRCONDITIONINGBELGIUM

Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 09 244 66 44

Avenue Franklin 1b - 1300 Waver

WINDEO GREEN FUTUR Tz Fv Bio WT Wk WP MWk Fin ENE GC T : 02 880 94 10

Rue du Bourdon, 100 - 1180 Ukkel www.greenfutur.com [email protected]

SOLAR BELGIUM Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0475 22 32 24

Avenue De Fré, 269/18 - 1180 Ukkel

ENERGY BUILDINGS Sprl Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC T : 02 375 67 08

Avenue De La Sapinière, 40 - 1180 Ukkel

vERTICAL SOLAR Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 0486 22 55 82

Rue Frans pepermans, 75 - 1140 Evere

ECO-ARCHITECTE Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC T : 02 426 01 39

Avenue De Jette, 111 - 1090 Brussel

MICHEL DE HOLLAIN Architecte


Rue De L’idylle, 16/1 - 1080 Brussel

WEISHAUPT S.A. / N.v. Tz FV Bio WT Wk WP MWk Fin EnE GC T : 02 343 95 14

Boulevard paepsem, 7 - 1070 Anderlecht

ULB - Centre D’Etudes Economiques Et Sociales De L’Environnement


Rue Jeanne 44 - 1050 Brussel

DRAPS ARCHITECTURE-EXPERTISE-PEB


Boulevard Emile Bockstael, 268 - 1020 Brussel

RYA Scprl Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC T : 02 502 01 08

Rue Du Houblon 56/A - 1000 Brussel

RESPONSIBLE YOUNGARCHITECTS Scprl

Tz Fv Bio WT Wk Wp MWk Fin ENE GC T : 02 502 01 08

Rue Du Houblon, 56 / A - 1000 Brussel

BELPOWER Tz FV Bio WT Wk Wp MWk Fin EnE GC T : 02 421 99 35

Vilvoordelaan 200 - 1000 Brussel




23

De zon: een kosteloze bron van warmte

De zon produceert warmte en licht. Wanneer fotonen of lichtdeeltjes botsen met atmosferi-sche deeltjes rond de aarde, verliezen ze ener-gie die wordt omgezet in warmte. Deze warmte wordt vervolgens opgenomen door middel van thermische zonnecollectoren.

Met de fotonen kan ook elektriciteit worden geproduceerd door fotovoltaïsche zonnepane-len te gebruiken.

De verkregen zonne-energie varieert naar-gelang van de regio op de aardbol en is afhan-kelijk van het jaarlijks aantal uren zonneschijn en de breedtegraad. Het staat wel vast dat overal op onze planeet zonne-energie kan wor-den opgevangen, zelfs in de meest noordelijke landen. In België kan dankzij thermische zon-nepanelen 60% van de jaarlijkse behoefte aan sanitair warm water van een gezin geleverd worden. Omdat de zon niet voortdurend schijnt, is steeds een aanvullend systeem nodig.

Thermische zonne-energie voor onze verwarming?

De warmte van de zonnestraling wordt opgevangen en verzameld in zonnecollecto-ren - vlakkeplaatcollectoren of vacuümbuiscol-lectoren - die op het dak van het huis of het appartementsgebouw worden geplaatst. Ver-volgens wordt de warmte geabsorbeerd door een vloeistof die door de collectoren stroomt. Deze vloeistof is een “warmtegeleidende” vloei-stof, die de natuurlijke warmte via een warmte-wisselaar overbrengt naar sanitair water of het verwarmingssysteem van het gebouw.

Om te begrijpen hoe een zonnecollector werkt, kunnen we aan een tuinslang denken die in de zon ligt en waarin het water op die manier

warmer wordt. De hoeveelheid zonnewarmte die wordt geabsorbeerd is afhankelijk van het mate-riaal: een zwarte tuinslang absorbeert alles, een witte bijna niets. Als u de tuinslang onder glas legt, stijgt de temperatuur trouwens nog meer (broeikaseffect).

De zonnecollector: het sleutelelement in het systeem

De collector, het sleutelelement in de ther-mische zonne-installatie, wordt meestal op het dak geplaatst om de zonnewarmte te absorbe-ren. Er bestaan twee grote typen thermische zonnecollectoren. Bij de keuze van de techno-logie wordt er gekeken naar onder andere de temperatuur die moet worden behaald, de soort toepassing en de prijs.

vlakkeplaatcollectoren

Dit zijn de meest voorkomende collecto-ren. Er worden temperaturen van 50 tot 80°C bereikt.

Thermische zonne-energie:water verwarmen met thermische zonnepanelen


t h E r M i S C h E z o n n E - E n E r g i E

Een individuele zonneboiler kan meer dan 60% leveren van het warm water dat een gezin jaarlijks nodig heeft.

Bron: Atelier Techniques solaires ©

De zon verwarmt gelijkmatig elk deel van de aarde. De grote hoe-veelheid energie afkomstig van de zon kan gemakkelijk in gecon-centreerde vorm worden gerecu-pereerd door zonnecollectoren te plaatsen op het dak. De natuur-lijke warmte die op deze manier gewonnen wordt, kan in woningen gebruikt worden om water op te warmen of kan als aanvulling die-nen voor het verwarmingssysteem.

absorptie

weerkaat-sing

bruikbare warmte overgebracht door geleiding

absorber

broeikas-effect

verlies door convectie

glas

24

HEBgids MAART 2012

De vlakkeplaatcollectoren bestaan uit een geïsoleerde behuizing met aan de voorkant veiligheidsglas. Aan de binnenkant slorpt een absorbeerder (een zwart metalen blad) de zonne-warmte op, die dan gevangen zit in de behuizing. Het glas verhindert, net zoals in een serre, dat de warmte ontsnapt. Deze warmte wordt vervol-gens overgedragen op lucht, water, of een ande-re warmtegeleidende vloeistof die ’s winters niet bevriest. De vlakkeplaatcollector is geïsoleerd aan de zijkanten en aan de onderkant, om het warmteverlies zo veel mogelijk te beperken. Vlak-keplaatcollectoren zijn goedkoper dan vacuüm-buiszonnecollectoren en ze hebben een grotere levensduur van te minste 25 jaar.

Het rendement van deze soort collector ligt wel lager in de winter, omdat er dan minder zonneschijn is. Op dit vlak doen de vacuüm-buiscollectoren het duidelijk beter.

vacUümbUiscollectoren

Een vacuümbuiszonnecollector bestaat uit een reeks buizen van doorzichtig glas, waarin een buisje loopt die de warmte absorbeert en verzamelt. De buis in het midden heeft een dub-bele wand, zoals een thermosfles, en de ruimte tussen de twee wanden is vacuüm. Dit is een van de beste warmte-isoleringen die er bestaan. Met het thermoseffect kan in de winter een beter rendement worden behaald omdat de warmte binnen in de buisjes wordt gevangen. Net als bij andere collectoren wordt de opgevangen warm-te door de warmtegeleidende vloeistof overge-dragen naar de gebruikspunten. Er is maar zeer weinig warmteverlies.

De reflectoren en de buisvormige collector zorgen er dan weer voor dat er zo veel moge-lijk zonnestraling wordt geabsorbeerd in minder optimale omstandigheden (bij het begin en op het einde van de dag, of wanneer de bezonning van het dak niet optimaal is). Deze technolo-gie heeft dus minder te lijden onder onvolle-dige bezonning. De vacuümbuiscollectoren zijn krachtiger, maar hun aankoopprijs ligt hoger en ze zijn kwetsbaarder bij het hanteren.

Sanitair water verwarmen De meest voorkomende en bekendste toe-

passing van thermische zonnepanelen is de zonneboiler. Maar men kan ook een beroep doen op thermische zonnepanelen om de woning te verwarmen met water of lucht.

thermische zonne-energie voor

de verwarming van sanitair water?

Sanitair water kan worden opgewarmd met een individuele zonneboiler. Een individuele zonneboiler kan meer dan 60% leveren van het warm water dat een gezin jaarlijks nodig heeft.

Een individuele zonneboiler kan

zonder enige moeilijkheid

worden aangesloten

op een bestaande verwarming-

sinstallatie.

Hoe het werkt? De zonnewarmte wordt geab-sorbeerd door collectoren op het dak en dankzij een warmtegeleidende vloeistof overgedragen op sanitair water. Deze overdracht gebeurt via een spiraalvormige warmtewisselaar. Het sanitair water en de warmtedragende vloeistof komen nooit in contact met elkaar. Zodra de warmte is afgegeven, vloeit de vloeistof opnieuw naar de collectoren om opnieuw verwarmd te worden. Een (circulatie)pomp, die beheerd wordt door een regelsysteem, stimuleert de stroming van de warmtedragende vloeistof tussen de collectoren en de warmtewisselaar.

Het sanitair warm water wordt vervolgens opgeslagen in een voorraadtank. Om ook ver-warming te hebben wanneer er weinig zon is, kan er een aanvullende installatie worden geplaatst, zoals een tweede warmtewisselaar verbonden met een traditionele verwarmingsketel op gas of stookolie.

Een individuele zonneboiler kan zonder enige moeilijkheid worden aangesloten op een bestaan-de verwarmingsinstallatie.

Om de installatie goed te beheren, is het nuttig een stroommeter te installeren. Met deze meter kunt u berekenen hoeveel u heeft bespaard en ziet u snel mogelijke defecten aan de installatie.

Het gebruik van zonne-energie om sanitair water op te warmen, is zeker niet uitsluitend voorbehouden voor individuele woningen. Vele gebouwen, hotels, collectieve woningen enzo-voort maken nu al gebruik van het systeem.

Realiseer uw project met de hulp van een professional

Overeenkomstig de nieuwe Europese richt-lijn over energie uit hernieuwbare bronnen (2009/28/EG) werken de drie Gewesten aan een geharmoniseerde certificatieregelgeving die de kopers moet garanderen dat ze met professio-nele installateurs te maken hebben.

Op dit moment zijn alle erkende installa-teurs opgenomen in de SOLTHERM-lijst voor het Waals Gewest en in de BRUSOLTHERM-lijst voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De volledige lijst van professionals in Vlaande-ren, Brussel en Wallonië is beschikbaar op www.ef4.be. De installatie van een zonneboi-ler voor een gezin van 4 personen kost tussen € 4 000 en € 6 000. Met deze investering zult u uw verwarmingskosten voor warm water met de helft verminderen.

25

Met een warmtekrachtkoppe-ling wordt zowel de behoefte aan warmte als aan elektri-citeit gedekt met een enkele energiebron, bijvoorbeeld bio-massa. Ze vormt dan ook een milieuvriendelijker en zuiniger alternatief voor onze traditio-nele verwarmingsketels. als het elektrisch vermogen lager ligt dan 50 kw, spreekt men van een micro-warmtekracht-koppeling.

De Micro-warmtekrachtkoppeling:productie van warmte en elektriciteit gecombineerd


D E M i C r o - WA r M t E k r A C h t k o p p E l i n g

hoe werkt een micro-warmtekrachtkoppeling?

Een micro-warmtekrachtkoppelingseenheid produceert gelijktijdig elektriciteit en warmte om het sanitair water en de woning of het apparte-mentsgebouw te verwarmen. Concreet wordt er warmte en elektriciteit geproduceerd via de verbranding van een fossiele brandstof (aardgas, propaan of stookolie) of van een hernieuwbare brandstof (plantaardige olie of biogas).

wat zijn de voordelen van een micro-warmtekrachtkoppeling?

Het meest in het oog springende voordeel van deze technologie is dat de micro-warmte-krachtkoppeling niet enkel tegemoetkomt aan uw elektriciteitsbehoefte, maar ook zorgt voor de verwarming van uw woning en het sanitair water. Als daarbij ook nog hernieuwbare brand-stoffen gebruikt worden, is deze technologie echt een groene energiebron met een veelbelo-vende toekomst. We kunnen ervan uitgaan dat een warmtekrachtkoppelingseenheid 2/3 van de nuttige energie produceert in de vorm van warmte en 1/3 in de vorm van elektriciteit.

hoe uw project realiseren?Voor appartementsgebouwen, gemeen-

schappelijke woningen, sociale woningen met een collectieve verwarming, sporthal-len, zwembaden, hotels, enzovoort bestaan momenteel reeds goed ontwikkelde warmte-krachtkoppelingen. De systemen voor eenge-zinswoningen zijn bij de meeste fabrikanten doorgaans nog in de ontwikkelingsfase.

Hierna volgen enkele adviezen om uw project te realiseren.

• Zorg voor een goede dimensionering van de micro-warmtekrachtkoppeling om er een maximaal voordeel uit te halen. Dit betekent dat het warmte- en elektrische vermogen perfect met de kenmerken van het project moeten overeenstemmen.

• Nadat u uw energieverbruik in kaart gebracht heeft, kunt u nagaan welke verschillende producten beschikbaar zijn om zo de technologie uit te kiezen die het meest op uw energieverbruik afgestemd is. Hiervoor stellen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de berekeningstool COGENcalc.xls op zijn websites ter beschikking.

• Daarna kunt u aan verschillende leveranciers vragen om een offerte op te stellen voor de gekozen technologie en hieruit uw keuze maken.

• Vergeet niet om op voorhand een aanvraag in te dienen voor de toekenning van groenestroomcertificaten zodat u een financiële compensatie krijgt voor de groene stroom die u produceert.

• U kunt eveneens een dossier indienen om premies van de overheid te krijgen (zie “Hoe uw groenestroomproject financieren?”).

Wij raden u ten stelligste aan om een beroep te doen op een specialist voor de dimensionering van uw installatie.

plantaardige olie als brandstof

Plantaardige olie wordt geproduceerd uit oliehoudende zaden (zoals koolzaad of zonnebloem). Deze soort brandstof is wat men noemt “klimaatneutraal” aan-gezien de CO2 die bij de verbranding wordt uitgestoten door de plant gefixeerd wordt tijdens haar groei.

Deze hernieuwbare energiebron is de ideale brandstof voor een micro-warmtekrachtkoppeling. De olie kan rechtstreeks bij de producenten van kool-zaadolie aangekocht worden. Olie van “brandstofkwaliteit” moet beantwoorden aan de Duitse norm DIN51605 of RK Standard 02/2000.

26

hout: een duurzame en hernieuwbare energiebron

Bijna 23% van het Belgische grondge-bied bestaat uit bos. Dit komt overeen met een oppervlakte van 693.000 ha. Het grootste gedeelte van de bossen ligt in de Ardennen. De laatste 100 jaar is het aantal bossen in ons land met meer dan 25% toegenomen. Het bosbe-stand is dus aanzienlijk en vormt ongetwijfeld een grote nationale rijkdom. De bossen wor-den beheerd volgens de principes van duur-zame ontwikkeling. Er wordt gestreefd naar de regeneratie en het voortbestaan van het bosbestand waarbij gezocht wordt naar een optimaal evenwicht tussen de economische, ecologische en sociale functie.

Dankzij het duurzame bosbeheer is het hout uit onze bossen een echte hernieuwbare ener-giebron. In tegenstelling tot stookolie of gas heeft verwarming op basis van hout geen negatieve impact op het broeikaseffect. Het gas dat bij de verbranding uitgestoten wordt, is de CO2 die de bomen gedurende hun groei hadden opge-nomen. Bovendien komt bij de verbranding van hout geen zwavel vrij, gewoonweg omdat hout geen zwavel bevat.

verschillende vormen van energiehout

Naast de traditionele houtblokken wordt hout ook in andere vormen gebruikt: hout-korrels of pellets, samengeperste houtbriket-ten en houtspaanders.

hoUtblokken

Houtblokken worden al van oudsher gebruikt en kunnen in het merendeel van de stookinstalla-ties aangewend worden, of het nu gaat om open haarden, inzethaarden (of gesloten haarden), kachels of houtgestookte ketels. Van alle vor-

men van energiehout worden houtblokken door particulieren traditioneel het vaakst gebruikt.

Brandhout wordt verkocht per stère. Een stère komt overeen met een volume brand-hout van één kubieke meter wanneer het hout in blokken wordt gezaagd van een meter lang. Wanneer dezelfde hoeveelheid brandhout in kleinere blokken wordt gezaagd, neemt een stère minder plaats in (bv. houtblokken van 33cm nemen slechts 0,7m3 in beslag).

Het is heel belangrijk dat het hout droogt. Indien het hout vochtig is, zal een deel van de energie worden aangewend om het water dat het bevat, te verdampen. Vochtig hout bevuilt bovendien de haard. Hout heeft twee jaar nodig om te drogen. Verder wordt ook aangeraden hout van loofbomen te gebrui-ken (eik, tamme kastanje, beuk, carpinus, notenbomen enzovoort) omdat die een hoger rendement opleveren.

Bij een gelijk gewicht en gelijke droogte is het verschil in verbrandingswaarde tussen de verschillende houtsoorten heel klein. De ver-brandingswaarde van hout bedraagt onge-veer 5,2 kWh/kg. Naar schatting komt een stère droge eik overeen met 160 l stookolie. De prijs van een stère gezaagde houtblokken (2 jaar lang gedroogd) ligt tussen 45 en 65 e.

Het gebruik van naaldbomen wordt beter vermeden aangezien die zelfs meer roet en teer produceren dan houtskool.

In tegenstelling tot stookolie of gas heeft verwarming op basis van hout geen negatieveimpact op het broeikaseffect.het gas dat bij de verbranding uitgestoten wordt, is de cO2 die de bomen gedurende hun groei hadden opgenomen.

verwarming op basis van hout


v E rWA r M i n g o p B A S i S vA n h o u t

hout is niet alleen milieuvriendelijk en praktisch, maar ook de oudste energiebron die door de mens wordt gebruikt. nadat hout door de ont-dekking van steenkool en aardolie in onbruik raakte, is deze hernieuwbare energiebron opnieuw in opmars. Dit

succes is deels te danken aan de technologische vooruitgang op vlak van verwarmingsketels. In tegen-stelling tot andere hernieuwbare energiebron-nen kan hout worden opgeslagen en kan het op elk moment worden gebruikt.

HEBgids MAART 2012

27

HEBgids MAART 2012

hoUtkorrels

Houtkorrels of pellets zijn kleine cilinders tussen 1 en 3cm lang die gemaakt worden van gedroogd zaagsel dat onder zeer hoge druk wordt geperst.

Het is belangrijk om pellets van goede kwali-teit te kopen zodat het verwarmingssysteem het rendement levert dat de fabrikanten vooropstel-len. Er bestaan verschillende normen en hand-vesten voor de belangrijkste kwaliteitscriteria waaraan de pellets moeten voldoen. Zo zijn er bijvoorbeeld de Duitse DIN 51731 en DIN plus die een referentienorm zijn voor vele fabrikanten van kachels en houtgestookte ketels.

De pellets worden in bulk geleverd met een vrachtwagen met blaasinstallatie, of per pallet met zakken van 15 kg.

De verbrandingswaarde van de pellets is belangrijk, aangezien 1 kg pellets een verbran-dingswaarde heeft van ongeveer 18 MJ (of 5 kWh), hetzij het equivalent van 0,5 l stookolie. De pellets kosten ongeveer 275 e per ton.

samengeperste hoUtblokken

Dit soort brandhout heeft de vorm van blok-ken of cilinders van 1 tot 2 kg die 20 tot 50 cm lang zijn en een diameter hebben van 3 tot 12 cm. De blokken of cilinders worden gevormd door de samenpersing en klontering van houtspaan-ders of zaagsel. De blokken worden gebruikt in kachels en houtgestookte ketels. Hun verbran-dingswaarde bedraagt 4 à 5 kWh.

welk verwarmingssysteem op basis van hout kiezen?

Verwarmingssystemen op basis van hout kunnen dienst doen als centrale verwar-ming en hoeven niet langer te worden gezien als aanvullende verwarmingsbron om enkele kamers te verwarmen.

De keuze voor een bepaald verwarmings-systeem met hout hangt af van het soort woning dat verwarmd moet worden, hoe goed deze is geïsoleerd, de ligging van het gebouw, of het om een centraal of aanvullend verwarmingssysteem gaat, en van de vorm en beschikbaarheid van de gekozen brandstof. De dimensionering van de verwarmingsinstallatie is heel belangrijk om de energie uit de brandstof optimaal te benutten. Dit is werk voor een professional.

Indien u slechts een enkele kamer wilt ver-warmen, kiest u best voor een individuele instal-latie zoals een open haard, een inzethaard of een kachel. U kunt hiermee ook meerdere kamers

verwarmen, indien de woning goed geïsoleerd is en de kamers voldoende open zijn zodat de warme lucht zich kan verspreiden.

Deze verwarmingsinstallaties werken meest-al met houtblokken, maar soms ook met pellets. Bij pelletkachels verloopt de houtaanvoer auto-matisch dankzij een schroef zonder einde dat de brandstof vanuit de voorraadbak tot in de ver-brandingskamer brengt. Deze kachels hoeven enkele uren tot enkele dagen niet te worden bij-gevuld, afhankelijk van de hoeveelheid warmte die nodig is, en de grootte van de voorraadbak. Pelletkachels zijn volledig geautomatiseerd en leveren een zeer aangename warmte.

De centrale verwarmingssystemen met hout werken volgens hetzelfde principe als traditio-nele verwarmingsketels: de warmte wordt ver-spreid via een netwerk van buizen met warm water of warme lucht en komt in de kamers terecht via radiatoren, vloerverwarming of een ventilatorluchtkoeler.

Wanneer u kiest voor een verwarmingsketel die met hout gevoed wordt, hoeven de bestaan-de leidingen en radiatoren niet te worden ver-vangen. Door het gebruik van pellets kunnen de ketels volledig automatisch worden gevuld en kan het vermogen worden aangepast zonder rendement te verliezen. Dit is een groot voor-deel, aangezien de behoefte aan verwarming gedurende het jaar varieert en op die manier het energieverbruik geminimaliseerd wordt. De beste verwarmingsketels met pellets hebben een rendement van meer dan 95%. Een ander pluspunt zijn de lagere kosten in vergelijking met verwarmingsketels op basis van gas of stook-olie. Dit voordeel wordt steeds groter aangezien de prijzen voor fossiele brandstoffen de hoogte inschieten. En tot slot nog een laatste troef van hout: het is een lokale energiebron.

28

HEBgids MAART 2012

wind, wieken en groene stroomHet werkingsprincipe van een windturbine

is eenvoudig: de wind doet de wieken draaien. Hierdoor wordt een dynamo in beweging gezet, die de zogenaamde mechanische energie omzet in elektrische energie.

De kleine windturbines die vooral in lande-lijke gebieden voorkomen, hebben een nominaal vermogen van minder dan 30 kW. Ze hebben meestal een verticale as en worden geïnstalleerd op de meest winderige plaatsen met een lage bevolkingsdichtheid (waar deze projecten gemak-kelijker aanvaard worden door buurtbewoners).

De stedelijke windturbines zijn meestal geïn-tegreerd in een gebouw en hebben een verticale of een horizontale as. Over het algemeen staan de turbulenties, die worden veroorzaakt door de vele obstakels, een interessant rendement in de weg.

windturbines voor stedelijke omgevingen

Constructeurs hebben verschillende soorten windturbines ontwikkeld die aangepast zijn aan de specifieke omstandigheden in steden.

Ze kunnen worden ingedeeld in twee cate-gorieën: windturbines met een horizontale as en windturbines met een verticale as.

windtUrbines met een

horizontale as

Bij dit type ligt de draaias van de rotorbladen horizontaal. Deze windturbines zijn niet hoog, tussen 5 en 20 meter, en produceren tot 30 kW.

windtUrbines met een verticale as

Windturbines met een verticale as zijn bijzon-der goed aangepast aan de turbulente wind in steden.

Hun vermogen is lager door de turbulenties die typisch zijn voor stedelijke omgevingen. Het is zeer waarschijnlijk dat hun ont-wikkeling gepaard zal gaan met wijzigingen aan de ontwerpen van gebouwen, om de windturbines er beter in te integreren. Er zijn tal van modellen verkrijgbaar op de markt, maar ze hebben nog niet allemaal hun deugdelijkheid bewezen. Het blijft dus opletten.

hoe een windturbine plaatsen in de stad?Een studie in opdracht van het Brussels Instituut voor Milieubeheer geeft advies over het plaatsen van stedelijke windturbines:

- de windturbines moeten worden geïnstalleerd op gebouwen die hoger zijn dan gemiddeld, waar de wind hoge snelheden bereikt ondanks de turbulenties;

- er moet gebruik worden gemaakt van de ligging van de bestaande gebouwen om kunstmatige luchtcorridors te kunnen gebruiken;

- windturbines moeten rechtstreeks geïntegreerd worden in het ontwerp en de structuur van nieuwe gebouwen.

Stel de juiste vragenWanneer wordt overwogen om een kleine windturbine te plaatsen op de bodem of op een gebouw, moet u zich de juiste vragen stellen om een goede keuze te kunnen maken! Enkele voorbeelden:

- Is de plaats geschikt om een windturbine te installeren?- Blaast de wind er regelmatig en sterk genoeg? - Mag ik op deze plaats een windturbine zetten? - Welke vergunningen heb ik nodig? - Wat vinden de buren ervan?- Hoeveel energie verbruikt mijn gebouw?- Welke technologie kies ik?- Welke steunmaatregelen heb ik ter beschikking (groenes-

troomcertificaten), wat kost het onderhoud, enzovoort?

Het plaatsen van een stedelijke windturbine op een geschikte plaats is dus geen eenvoudige zaak. Het vraagt veel inzet en voorbereiding.


k l E i n E W i n D t u r B i n E S

Kleine windturbines : van wind tot zijn elektriciteit

De laatste jaren worden kleine windturbines steeds vaker gebruikt. vooral in landelijke gebieden komen we ze steeds vaker tegen. Om ook in steden te kunnen worden toe-gepast, werden de klassieke wind-turbines aangepast om bestand te zijn tegen de turbulente wind. Deze stedelijke windturbines zouden al in de nabije toekomst in onze steden verschijnen.

29

Overschakelen op een hernieuw-bare energiebron is een welover-wogen beslissing waarbij de keuze omtrent de financiering een belang-rijke stap is in de realisatie van het project. De overheid biedt heel wat

financiële steunmaatregelen zodat zo veel mogelijk men-sen toegang hebben tot duurzame warmte en elektriciteit. voor bepaalde technologieën bestaan er geen steunmaat-regelen omdat ze voldoende rendabel worden geacht. het is ook mogelijk om fotovoltaïsche zonnepanelen te instal-leren zonder hiervoor te moeten betalen, gewoonweg via een volledige financiering van de installatie.

hoe Uw groenestroomproject financieren?

hefboomeffect van de overheidssteun

De overheid biedt heel wat financiële steun-maatregelen. In België kunnen deze subsidies door de Federale Overheid, de Gewesten, de Gemeenschappen, de provincies en zelfs de gemeenten worden toegekend.

minder steUn van

de federale overheid

Op federaal niveau werd de fiscale aftrek van 40% op het bedrag voor de installatie van thermische zonnepanelen, fotovoltaïsche panelen en de productie van geothermische energie (warmtepompen) afgeschaft voor uit-gaven in 2012.

Enkel voor dakisolatie van bestaande wonin-gen bestaan nog fiscale steunmaatregelen.

Ook de belastingaftrek voor de interesten op groene leningen die vanaf 2012 betaald wor-den, is op 30% teruggebracht (terwijl die in 2011 nog 40% bedroeg).

Uw sUbsidies in

het vlaams gewest

U kunt op 4 manieren een premie ontvan-gen: via de distributienetbeheerder (DNB), de ge-meente, de provincie of het Gewest.

Om te weten op welke premies u recht hebt, dient u eerst na te gaan wie uw netbeheerder is. Vervolgens zoekt u uit welke steunmaatregelen uw DNB verleent en neemt u contact met hem op. (Het formulier om een premie aan te vragen, vindt u op internet).

Meer informatie vindt u op www.leefmilieubrussel.be

Sommige gemeenten en provincies bieden een bijkomende premie aan. De hoogte van de premie en de specifieke voorwaarden kunnen onderling sterk vers-chillen. Neem hiervoor contact op met uw gemeentelijke en provinciale overheid.

Op de volgende websites vindt u interessante informatie:- http://www.premiezoeker.be- http://www.vlaanderen.be- http://www.energiesparen.be

Uw sUbsidies in het brUssels hoofdstedelijk gewest

Sinds 2011 krijgen gezinnen met een gemiddeld en laag inkomen meer steun voor hun energiebesparende investeringen. Het bedrag van de premie varieert namelijk naargelang het gezinsinkomen. Hieronder vindt u de 3 inkomenscate-gorieën:

CATEGORIEëN AllEENSTAAND SAMENWONEND

Basiscategorie Meer dan € 60 000 Meer dan € 75 000

Gemiddeld inkomen Tussen € 30 en 60 000 Tussen € 45 en 75 000

Laag inkomen Minder dan € 30 000 Minder dan € 45 000

Hierbij willen we nog benadrukken dat

sinds 1 januari 2012 de aanvragen voor

een premie rechtstreeks bij leefmilieu

Brussel ingediend moeten worden en

niet langer bij Sibelga zoals voordien.

30

HEBgids MAART 2012

INSTAllATIETyPEBrussels Hoofdstedelijk Gewest

Premies Groenestroomcertificaten

productie van groene warmte

Inkomsten voor uw produc-tie van groene stroom

Warmtepomp (niet omkeerbaar)

Basiscategorie: € 2 000 / woningGemiddeld inkomen: € 2 250 / woninglaag inkomen: € 2 500 / woningPlafond: 30% op de factuur

-

Zonneboiler (per wooneenheid)

Basiscategorie: € 1.500/m² tot 4 m² + € 200/m² boven 4 m²Gemiddeld inkomen: € 2.000/m² tot 4 m² + € 200/m² boven 4 m²laag inkomen: € 2.500/m² tot 4 m² + € 200/m² boven 4 m²

-

Warmtekrachtkoppeling Basiscategorie: € 3 500 x de vierkantswortel van het elektrische vermogen (kW)Gemiddeld inkomen: € 4 000 x de vierkantswortel van het elektrische vermogen (kW)laag inkomen: € 4 500 x de vierkantswortel van het elektrische vermogen (kW)Plafond: 30% op de factuur Productie van groene stroom

X + compensatie

productie van groene stroom

Fotovoltaïsch systeem (voor passieve nieuw-bouw of gerenoveerde lage-energiewoning)

Basiscategorie: € 0,25/WpGemiddeld inkomen: € 0,5/Wplaag inkomen: € 1/WpPlafond: 30% op de factuur

X + compensatie

Sommige Brusselse gemeenten geven ook subsidies, maar daarvoor kunt u het best informatie inwinnen bij uw gemeentelijke overheid. Naast deze subsidies krijgt u nog groenestroomcertificaten en onder bepaalde omstandigheden kan uw teller zelfs terugdraaien.

groenestroomcertificaten

om de elektriciteitsprodUctie te vergoeden

De drie Gewesten hebben een systeem van groenestroomcertificaten opge-zet om de productie van elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen te ver-goeden. Deze productie gaat gepaard met een lagere uitstoot van CO2, die als hoofdverantwoordelijke voor de klimaatsverandering wordt aangeduid. Het stelsel van groenestroomcertificaten varieert van Gewest tot Gewest en wordt jaarlijks herzien. Het gaat om de belangrijkste stimulans in de ontwikkeling van hernieuwbare energie.

MEER INFORMATIE:

Brussels Hoofdstedelijk Gewest: www.brugel.beWaals Gewest: www.cwape.beVlaams Gewest : www.vreg.be

overheidssteUn aan gezinnen in het brUssels

hoofdstedelijk gewest - Meer informatie op www.leefmilieubrussel.be fotovoltaïsche zonnepanelen

kopen zonder geld voor

te schieten

Geldgebrek houdt ons vaak tegen een project te realiseren. Daar twijfelt niemand aan. Soms is het echt moeilijk de financiële middelen te vinden. Ondanks de bestaande oplossingen gaat er heel wat tijd overheen voordat we ons doel zullen bereiken. De finan-cieringsbron die het eerst bij ons opkomt, is uiteraard het eigen spaargeld, maar dit is niet de enige. U kunt de installatie ook geheel of gedeeltelijk met een lening financieren. Maar kredietinstellingen stellen zich erg terughou-dend op en nemen heel wat voorzorgsmaatre-gelen in hun overeenkomsten. Voor een inves-tering in een fotovoltaïsche zonne-installatie zijn er instellingen die voorstellen om voor u te investeren, maar in ruil daarvoor moet u uw groenestroomcertificaten of een deel van de elektriciteitsopbrengst afgeven (men spreekt van “derde-investeerders” onder bepaalde voorwaarden). In tegenstelling tot Wallonië waar het systeem erg gangbaar is, wordt het in Vlaanderen praktisch niet meer toegepast (als gevolg van de constante daling van groe-nestroomcertificaten).

Dankzij dit systeem is het mogelijk om via een gehele of gedeeltelijke financiering van de installatie zonnepanelen te plaatsen zonder geld te moeten neertellen. Een bank zal u in dat geval de gehele som lenen die nodig is voor de investering. De inkomsten van de groenestroomcertificaten dienen dan om die lening geheel of gedeeltelijk terug te betalen, doorgaans gedurende de periode waarin de groenestroomcertificaten worden toegekend. Deze lening is relatief makkelijk te verkrijgen voor zover een betrouwbare schatting van die inkomsten vóór de installatie werd gemaakt en er een goede samenwerking bestaat tus-sen de bank en de derde-investeerder. Zelfs als de opbrengst lager ligt dan wanneer u de investering met eigen middelen bekostigd had, heeft dit systeem als voordeel dat ook diegenen die niet over het nodige investe-ringsbedrag beschikken, toegang hebben tot technologieën voor groene stroom, en vooral dat er geen elektriciteitsfactuur meer moet betaald worden.

31

HEBgids MAART 2012

referentiewebsites van de overheid over hernieUwbare energiebronnen:

• vlaams gewest

http://www.energiesparen.be, de referentiewebsite voor hernieuwbare energiebronnen en rationeel energiegebruik in Vlaanderen. U vindt hier alle beschikbare steunmaatregelen.

http://www.vreg.be, de Vlaamse regulator van de elektriciteit- en gasmarkt in het Vlaams Gewest. VREG is belast met de reglementering, het toezicht op en het bevorderen van transparantie in de energiemarkt.

• Brussels gewest

http://www.leefmilieubrussel.be, de website van Leefmilieu Brussel, de overheidsdienst voor milieu en energie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

http://www.brugel.be, de regulator van de gas- en elektriciteits-markt in het Brussels Gewest. BRUGEL biedt de inwoners van Brussel een aantal diensten en adviezen aan: informatie, klachten-beheer, toekenning van groenestroomcertificaten, bescherming van verbruikers met betalingsmoeilijkheden enzovoort.

onafkankelijke referentiewebsites over hernieUwbare energiebronnen:

http://www.curbain.be, de website van het Brussels Energie Agentschap

http://www.ode.be, Ode Vlaanderen is de organisatie voor de ontwikkeling van duurzame energie in Vlaanderen

http://www.voot.be, de vereniging Ateliers de la rue Voot (VOOT asbl) in Brussel organiseert workshops waarin u leert zelf thermische zonnepanelen te maken, te onderhouden en te herstellen.

http://www.attb.be, de associatie voor thermische technieken van België beschikt over een lijst van fabrikanten.

http://www.warmtepompenplatform.be, Vlaamse beroepsorganisatie voor de promotie van warmtepompen.

de financiële steUnmaatregelen in kaart:

• vlaams gewest

gedetailleerde presentatie van premies: vlaams Energieagentschaphttp://www.energiesparen.be

Formulieren om premies aan te vragen: Download de formulieren om premies aan te vragen op http://www.energiesparen.be

inlichtingen over de groenestroomcertificaten: Raadpleeg de website van de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt op http://www.vreg.be

• Brussels gewest

Algemene inlichtingen:Loket van De Stadswinkel vzw en het ABEATel. : +32(0)2 512 86 19 - Fax: +32(0)2 219 35 91E-mail: [email protected] http://www.curbain.be

gedetailleerde presentatie van premies: Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM)http://leefmilieubrussel.be Particulieren > Mijn premies > Energiepremies 2012

Formulieren om premies aan te vragen: Leefmilieu Brussel - BIMOverheidsdienst voor milieu en energie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.Tel. : +32(0)2 775.75.75 - Fax: +32 (0)2 [email protected]://www.leefmilieubrussel.be

informatie over de technische voorwaarden over de aansluiting en meting van elektriciteit: Sibelga, de distributienetbeheerder voor elektriciteit: 02/549.41.00 of www.sibelga.be

inlichtingen over de groenestroomcertificaten: Neem contact op met BRUGEL (Brusselse reguleringscommissie voor energie): 0800/97.198 of raadpleeg de website www.brugel.be

nUttige adressenmeer weten

HEBGids 2012 - Energie Facteur 4 · voor een passiefhuis, u zult er geen spijt van hebben. Een...

Documents

Transcript of HEBGids 2012 - Energie Facteur 4 · voor een passiefhuis, u zult er geen spijt van hebben. Een...