Een toeristische infobrochure over de gemeente Haaltert

Hartelijk Haaltert

2

Genieten doe je

Ons geschiedkundig verleden in een notendop 04

Rustgevend groen 05

Oases van rust, adembenemen-

de landschappen en prachtige

natuur-gebieden: het zijn slechts

enkele troeven van deze

beeldige gemeente.

Beeldig en beeldrijk Haaltert 06

Haaltert kreeg in 2006 van

toerisme Oost-Vlaanderen de

baseline ‘Beeldig en Beeldrijk’.

Trek de Haaltertse natuur in 08

Haaltert is de ideale uitvalsbasis

voor talrijke wandel– en fiets-

tochten. Ook de mountainbike-

liefhebber vindt hier zijn gading.

Bezienswaardigheden 10 Wanneer u in de buurt van

Haaltert bent, zijn dit zeker enkele

bezienswaardigheden die u moet

gezien hebben.

Proeven van Haaltert 11

In Haaltert kunt u ook de innerlijke

mens verwennen met heerlijke

streekproducten.

Markten, kermissen en feesten 12 Culinaire verwennerij 13 Logeren in Haaltert 14

...in Haaltert

3

Ons geschiedkundig verleden in een notendop

In 1976 werden de vier gemeenten Haal-

tert, Denderhoutem, Heldergem, Kerksken

en Terjoden (een deel van Erembodegem)

gefu-sioneerd tot een entiteit met ca.

17899 (op 10/01/2014).

HAALTERT

Haaltert werd voor het eerst vermeld in

een oorkonde uit 1046. In de oorkonde is

namelijk sprake van de heer Engelbert

d’Oisy, ‘Heer van Haletrut’. Eeuwenlang

was Haaltert een landbouwersdorp waar

hoofdzakelijk vlas werd geteeld. ‘Kermis

Vlasmis’, begin mei, herinnert ons nog aan

de eens zo bloeiende vlasteelt.

Begin 1900 stichtte men kantscholen en in

1930 werkten hier honderden thuiswerk-

sters voor een 30-tal kantuitgevers. Haal-

tert werd daarom niet ten onrechte de

‘Kantwerkstergemeente’ genoemd.

DENDERHOUTEM

In de 18e eeuw werd Denderhoutem één

van de meest welvarende gemeenten uit

de Denderstreek. Grote pachthoven, zes

molens, linnen- en suikerfabrieken, een

brouwerij en handschoenmakerijen zorg-

den voor een enorme bedrijvigheid. In

1830 werd er eveneens turf ontgonnen.

Deze activiteit bezorgde de inwoners van

Denderhoutem de bijnaam ‘turfboeren’.

HELDERGEM Heldergem beschikte in 1096 over een

bidplaats. Begin 20e eeuw was Heldergem

ontegensprekelijk het dorp waar het

grootste gedeelte van de werkende klasse

‘de campagne’ deed, vooral naar Noord-

Frankrijk. Het werd dan ook al gauw als

‘het Fransmansdorp’ bestempeld.

KERKSKEN

De geschiedenis van Kerksken loopt tot

het einde van de 18e eeuw parallel met

die van Haaltert. De sociale toestand van

de inwoners verbeterde vooral dankzij pas-

toor Van Hoeymissen, die hier 54 jaar pa-

rochieherder was. Hij bracht de weefnijver-

heid naar

Kerksken en stichtte een kantschool met

internationale faam. De Kerkskenaar is fier

op zijn bijnaam ‘de jeneverdrinker’.

TERJODEN

De eerste woonkern van dit gehucht van

Erembodegem situeerde zich op en langs

het Driesplein.

In 1906 werd het een zelfstandige paro-

chie en in 1934 kreeg het een eigen paro-

chiekerk.

4

Het warandepark

Deze kleine oase van rust is gelegen in het

centrum van Haaltert en is bereikbaar via

het Sint-Goriksplein. Het statige herenhuis,

dat nu dienst doet voor talrijke culturele

activiteiten, en het prachtige park werden

door de gemeente aangekocht uit het

nalatenschap van Baron de Saedeleer.

In het park kunnen ook drie van onze

Haaltertse beelden bewonderd worden:

de ‘Hermafrodiet’, de ‘Boekenplank’ en het

beeld ‘Tussen hoop en vertwijfeling’. In het

park is ook een leuke speeltuin voor de

kinderen.

Den Dotter

Dit is een natuurgebied van ca. 250 ha in

de omgeving van Aaigem (Erpe-Mere) en

Heldergem (Haaltert) in het Oost-Vlaamse

Scheldeland. Het landschap van Den

Dotter behelst de vallei van de Molen-

beek, enkele zijvalleitjes en talrijke lande-

lijke kouters. Het gebied is gekend om de

talrijke watermolens die er destijds op ac-

tief waren. Hiervan kunnen onder meer de

Gotegem– en de Engelsmolen nog

worden bezichtigd.

Het hele natuurgebied beschikt, met meer

dan 300 soorten planten, over een rijke

fauna.

De Keelman

Het natuurreservaat De Keelman ligt langs

de Molenbeek, waar ze de N45 kruist. Dit is

één van de vele Molenbeken langs de

Dender, waar vroeger veel watermolens

actief waren. Deze beek ontspringt in

Kerksken en mondt uit in de Dender nadat

ze ook langs de Wellemeersen en voorbij

de autostrade Brussel – Oostende is

gepasseerd. Zo vind je hier nog een

schitterend soortenrijk grasland waar de

brede orchis nog voorkomt, samen met

nog 192 andere soorten planten. Verder

zijn er ook ieder jaar prachtige Dotterbloe-

men te bewonderen.

Rustgevend groen

brede orchis

5

Zo luidt de baseline in ons logo. Dit verwijst niet enkel naar het authentieke

landelijke karakter, de talrijke pittoreske

hoekjes en verrassende groene land-

schappen die Haaltert te bieden heeft of

naar de schier ontelbare paadjes die

daardoorheen slingeren maar ook de vele

prachtige beelden die je aan openbare

gebouwen, in openbare groenzones en op

gemeentepleintjes kunt ontdekken.

Haaltert kreeg in 2006 ook officieel de titel

“Beeldig en Beeldrijk” van Toerisme Oost-

Vlaanderen.

Het eerste beeld dat het gemeentebestuur

plaatste is ‘De kleine prinses’ van Bart

Bogaert. Dit beeld is te bewonderen aan

de ingang van het centrum ‘de kouter’.

In 1997 was het de beurt aan ‘De hermafrodiet’. Dit beeld van Leo Copers werd gewonnen bij een wedstrijd georganiseerd door Radio 2 en de provincie Oost-Vlaanderen.

Een beeldenbeleid werd in gang gezet. Sindsdien werden door de gemeente re-gelmatig nieuwe beelden geplaatst.

Haaltert is, uitkijkend op het Pajottenland

en aanleunend bij de Vlaamse Ardennen,

gezegend met prachtig natuurschoon.

Deze unieke combinatie van waardevolle

kunstwerken in adembenemende land-

schappen en pittoreske hoekjes maakt

van Haaltert dan ook een echte beeldige

én beeldrijke gemeente!

Op diverse plaatsen in Haaltert kunt u

beelden in de openbare ruimte

bewonderen. Deze beelden zijn steeds

verbonden met de ruimte waarin zij staan,

ze geven een uitdrukking aan het verle-

den van onze deelgemeenten, herinneren

aan belangrijke Haaltertse figuren of sym-

boliseren waar de omgeving voor staat.

Zo prijkt aan de muziekacademie het

beeld ‘De Cello’ van Jan Clement, het is

een voorbode van de warme klanken die

in de academie hoorbaar zijn. Jan Cle-

ment creëerde eveneens een jeugdige

sculptuur die perfect aansluit bij de bui-

tenschoolse kinderopvang van de ge-

meente: ‘Kinderdroom’ symboliseert de

jeugdige uitstraling van de buitenschoolse

opvang.

Beeldig en beeldrijk

6

De beelden ‘De Jeneverdrinker’ en

‘De Fransman’ van Herman de Somer

ver-wijzen naar de vroegere levens-

omstandigheden van respectievelijk de

Kerkskenaren en de Heldergemnaren.

Kerksken was in die tijd gekend om zijn

vele jeneverhuizen. Vele mannen uit

Heldergem trokken namelijk in de 19de

eeuw als seizoensarbeider naar Frankrijk.

Ook de inwoners van Denderhoutem

kregen een beeld om hun voorouders

te herdenken. ‘De Turfboeren’ van Bart

Bogaert doen denken aan de zware

arbeid van de vroegere “atomse

turfboeren’. Daarnaast heeft Dender-

houtem ook zijn ‘Driekoningenbeeld’,

een beeld dat dagelijks herinnert aan

de uitbundige en feestelijke

driekoningenviering in januari.

In de deelgemeente Terjoden werd het

beeld ‘De Kaatser’ van Winke Besard

geplaatst. Het is een ode aan de

oeroude kaatssport die sinds de 17de

eeuw in het dorp beoefend wordt.

Wie Haaltert op een unieke manier wil

leren kennen, moet dus zeker onze

beelden komen aanschouwen. Er werd

een toeristische kaart van Haaltert ont-

wikkeld, waarop de locatie van de

beelden is aangeduid. Deze kaart is ver-

krijgbaar op de cultuurdienst in het ge-

meentehuis en in het toeristisch infopunt

in de hoofdbibliotheek, Achterstraat 2 in

Haaltert.

Haaltert

7

Trek de Haaltertse

Aanleunend bij het Pajottenland en de

Vlaamse Ardennen, ontwikkelt Haaltert zich

als het fiets– en wandelparadijs bij uitstek in

onze streek. Weidse landschappen, prachti-

ge vergezichten, pittoreske plaatsjes en ka-

pelletjes, idyllische beekvalleien en zelfs 2

natuurreservaten laten u genieten van Haal-

tert. Dit alles wordt daarenboven dooraderd

door een netwerk van trage wegen en uitge-

stippelde routes, waardoor zelfs de meest

verwende recreant aan zijn trekken komt.

Wandelen De aangelegde en onderhouden wandelpa-

den bekoren de wandelaar in u, en

brengen u langs uitgestrekte kouterland-

schappen. U zal genieten van de rust en

stilte die onze gemeente te bieden heeft.

Er zijn verschillende wandelingen uitgestip-

peld, die u Haaltert laten doorkruisen.

Al deze wandelingen zijn beschreven in

brochures. Deze zijn te verkrijgen bij de cul-

tuurdienst, Hoogstraat 41, 9450 Haaltert. Wij

geven u ook graag een woordje uitleg bij de

wandelingen!

De vzw De Streekspiegel ontwikkelde 7

wandelingen die opgenomen zijn in de

brochure “Haaltert, anders bekeken”.

Deze brochure kost €2,50 en bevat de

beschrijving van de volgende wandelingen:

Dotterbloemenpad (7,7 km): deze natuur-

wandeling start op het Oud-Dorp te

Heldergem. Al snel doorkruis je het

Appelsveld, de Klitsen en Den Dotter.

Kapelletjespad (8,1 km): je start aan het

kerkplein van Kerksken en je komt langs

de vele kapelletjes die in de 19de eeuw

op ons grondgebied werden opgericht.

Haletrutpad (7,5 km): je start in het

Warandepark in Haaltert en via de

Middelkouter bereik je het hoogste punt

van de gemeente.

Ter Heydenpad (8 km): deze wandeling

start aan het station van Haaltert en

brengt je naar de beschermde kapel van

O.L. Vrouw ter Heyden uit 1702 aan het

kerkhof van Haaltert.

Fransmanspad (10,5 km): deze wandeling

start aan de kerk in de thuishaven van de

Fransmannen: Heldergem. Je verkent

onder meer het landelijke gehucht Hoom.

Turfboerenpad (8,8 km): Je start aan het

Driekoningenbeeld in Denderhoutem. De

spotnaam ‘Denderhoutemse turfboeren’

stamt uit de 19de eeuw. In de drassige

valleien van de Wildebeek en de Paarde-

beek werd toen turf gestoken. Atompad (6,6 km): Je vertrekt op het

dorp van Denderhoutem en gaat langs

het landelijke Vondelen, Stichelen, Bor-

rekent, … en eindigt in het centrum aan

de mooie Sint-Amanduskerk.

8

natuur in

Bovendien zijn volgende gratis wandelbro-

chures beschikbaar:

Het Brantegempad (10 km)

Het Boekentpad (5,7 of 10 km)

In en om Heldergem (9 km)

In en om Kerksken (10 km)

In en om Denderhoutem (4 of 16 km)

In en om Mussenzele (4 km)

Het Steenbeekpad (7 of 12 km)

Wandelingen door ‘Den Dotter’

(2,5 / 4 of 8 km)

Uit de serie ‘Scheldeland’ van de dienst voor

toerisme Oost-Vlaanderen zijn volgende

wandelkaarten (€ 1,25 / stuk) voor Haaltert

relevant:

Wandelroute ‘Den Dotter’ ,in het grens-gebied Aaigem / Heldergem.

De ‘Galgenveld’ wandelroute start en vertrekt in Outer en loopt op de grens van Denderhoutem.

Wandelroute Welle– en Kapellemeer-sen (Denderleeuw / Erembodegem)

Fietsen

Trekt u er liever met de fiets op uit?

Geen probleem, ook op dit vlak ontwikkelde

de gemeente Haaltert een mooi aanbod.

Talrijke fietsroutes werden uitgestippeld, en

bovendien is er meestal de keuze tussen een

lange en een korte variant van de fietsroute,

zodat een fietstocht door Haaltert voor

iedereen een aangename uitstap is!

De beschrijving van deze fietsroutes werd

ook telkens in een mooie brochure gegoten.

Het betreft de volgende routes:

Jozef de Brouwer fietsroute (25, 35 of

50 km) – gratis

De Patrijs WO II-route (25, 30 of 50 km)

– gratis

Molenbeekroute (42 km) – €1,80

Fietsnetwerk Scheldeland, ’Langs

Schelde en Dender’ – €6,-

Mountainbiken Voor de mountainbikers is er een route

uitgewerkt (16, 26 of 30 km) die vertrekt

aan de gemeentelijke sporthal, Pastorij-

weg 23 te Denderhoutem.

Deze is verkrijgbaar aan €2,-.

Paardrijden Ook aan de ruiters werd gedacht: er is een

paardenparking met drinkwatervoorzie-

ning voor de paarden op het Oud Dorp

van Heldergem.

De brochures van deze routes zijn te

verkrijgen bij de cultuurdienst in het

gemeentehuis en in

het infopunt in de hoofdbibliotheek,

Achterstraat 2, Haaltert.

9

Museum Le Perdreau - De Patrijs

Dit lokale oorlogsmuseum herbergt unieke

documenten en foto’s uit het privé-archief

van wijlen Alfred Noteboom, stichter van het

schuiloord ‘Le Perdreau-De Patrijs’,

alsook uit buitenlandse familiecollecties.

Info: 053/84 02 46 of

liberationhaaltert@skynet.be

Open: elke eerste zondag van de maand

tussen 10 en 14 uur.

Locatie: Kelder van het Warandegebouw,

Sint-Goriksplein 17 te Haaltert

Mini Museum Mussenzele

Het Mini Mussenzele Museum beoogt vijf

thema’s uit de periode +/-1940 ’50, ’60,

waarbij taferelen gebouwd worden rond 5

thema’s: het gezin, werken en leven op

straat, ontspanning, religie en de school.

Info: 053/84 15 13 of info@mussenzele.be

Open: Elke eerste en derde zondag van

14u tot 18u en op afspraak.

Locatie: Mussenzele 1, 9450 Haaltert

Kunst en erfgoed in Haaltert

Bezoek ook zeker één van onze kerken.

De Sint-Gorikskerk te Haaltert herbergt het

schilderij “De marteling van Laurentius”

van Jan van Cleef (1646-1716) en een ko-

pij naar het werk van Caravaggio (1573-

1610). Bovendien beschikt de kerk over

een indrukwekkende beiaard met 44 klok-

ken.

In de Sint-Martinuskerk in Kerksken kunt u

de bronzen uitbeelding van de kruisweg

aanschouwen. Deze beeldenreeks is van

de hand van de bekende May Claerhout.

In dezelfde kerk is ook het schilderij “Ecce

Homo” te bezichtigen. Dit schilderij stamt

uit de 17de eeuw en werd toegeschreven

aan de Vlaamse school.

Ook de Sint-Amanduskerk van Dender-

houtem is een bezoek waard. De kerkto-

ren, het zijkoor en de kruisbeuk van de

kerk werden als beschermd monument

erkend.

De Sint-Amanduskerk van Heldergem be-

schikt over een beschermd orgel en er is

een schilderij te bewonderen in de stijl van

Van Dijck.

Voorts beschikt Haaltert over een be-

schermde kapel. De kapel van O.L.V. van

bijstandeert uit 1702 en is gelegen aan

het kerkhof van Haaltert.

Bezienswaardigheden

10

Proeven van Haaltert

Haletrut

Het Haletrutbier verwijst naar de

oorspronkelijke benaming van de ge-

meente Haaltert. Het amberkleurige bier

wordt sinds 1988 gebrouwen. Terwijl trap-

pistenbier door de monniken in het kloos-

ter wordt gebrouwen, worden abdijbieren

door gewone brouwers geproduceerd.

Haletrut heeft een alcoholgehalte van 8,5

% en mag dan ook de naam ‘Trippel’ dra-

gen.

Grijze kop

Onze grijze kop wordt gemaakt op basis

van varkenskoppen gekookt met groen-

ten, tijm en laurier. De kruiden zijn beperkt

tot peper, zout en muskaatnoot. Naast de

grijze kleur zijn de grove en vaste structuur

kenmerkend voor de echte grijze kop. Een

mooi voorbeeld van traditionele Vlaamse

charcuterie om van te smullen. De grijze

kop, geproduceerd door Keurslager

De Koepoort, werd in oktober 2010 als

streekproduct erkend.

11

Markten

Wekelijkse markt

Elke maandagvoormiddag, Heldergem-

straat te Heldergem

Elke vrijdagvoormiddag op het Sint-

Goriksplein en Achterstraat te Haaltert

Jaarmarkt Denderhoutem

Veertien dagen na Paasmaandag rond

het dorp te Denderhoutem

Jaarmarkt Haaltert

Vierde donderdag van oktober op de

Hoogstraat en Stationsstraat te Haaltert

Kermissen

Haaltert Vlasmiskermis

de eerste zondag na 10 mei of 10 mei zelf

als 10 mei een zondag is

Zomerkermis

Vierde zondag van augustus

Jaarmarktkermis

Vierde donderdag van augustus

Denderhoutem 14 dagen na Pasen en de eerste zondag

van september

Kerksken Altijd de derde zondag van juli en de

laatste zondag van september

Heldergem Altijd met Pinksteren

Driekoningenfeest

In bepaalde kronieken van de 18de eeuw

is er reeds sprake van het Driekoningenvie-

ren, vooral de armoede lag aan de basis.

Maar met de welstand die er kwam veran-

derde deze mentaliteit en werd Driekonin-

genvieren een feesttocht voor alle lagen

van de bevolking en werden prachtige

kostuums aangetrokken.

Medio 20ste eeuw had Denderhoutem het

monopolie van de Driekoningenviering. In

elke wijk staan tal van deuren open die

hun traditionele Driekoningenvierders ver-

wennen met spijs en drank. Ook Kerksken

wou niet achterwegen blijven en organi-

seert het Driekoningenvieren reeds van de

jaren zeventig.

Om getuige te zijn van dit uitbundige

volksfeest moet u langskomen op de eerst

vrijdag (Kerksken) of de eerste zaterdag

(Denderhoutem) van januari.

Markten, kermissen en feesten

12

A Priori (1 ster)

Sint-Goriksplein 19

9450 Haaltert

053 83 89 54

www.a-priori.be

Bresca

Driehoekstraat 27

9451 Kerksken

053 39 50 20

www.bresca.be

De Vondel

Stationsstraat 82

9450 Haaltert

053 83 08 23

www.restaurantdevondel.be

Hof ten Bruul

Bruulstraat 116

9450 Haaltert

053 41 39 13

0477 59 57 89

www.hoftenbruul.be

La stanza

di Geppetto

Stationsstraat 39/1

9450 Haaltert

053 83 58 98

0470 47 37 27

Sphinx

Stationsstraat 16A

9450 Haaltert

053 84 07 11

0476 24 78 79

www.pitta-pizzeria

-sphinx.be

New Garden

Stationsstraat 120

9450 Haaltert

053 83 11 61

Culinaire verwennerij

13

Vakantiewoning ‘Bosschelle’ Teerlingstraat 37

9450 Haaltert

054 33 11 15

www.vakantiewoning-bosschelle.be

Vakantiewoning ‘Stede ten Driessche’ Ekentstraat 54

9450 Haaltert

053 75 00 65

www.stedetendriessche.com

Facebook: Stede-ten-Driessche

Vakantiewoning ‘De rode beuk’ Stationssstraat 85 9450 Haaltert 0498/226097 www.derodebeuk.be

Vakantiewoning ‘Hof van Reingeer’ Ranierstraat 15

9450 Haaltert

053 83 75 53

B & B ‘Mussenzele’ Mussenzele 1

9450 Haaltert

053 84 15 13

www.mussenzele.be

Camping ‘Reamerik’ Zonnestraat 52

9450 Denderhoutem

053 83 78 08

wwww.reamerik.com

Logeren in Haaltert

14

15

Wij verwelkomen u graag in onze beeldige gemeente!

Gemeentebestuur Haaltert dienst cultuur

Hoogstraat 41, 9450 Haaltert

Openingsuren:

Elke werkdag van 9-12 uur woensdag– en dondernamiddag van 13.30 tot 16 uur

en op donderdagavond van 18 tot 20 uur.

www.haaltert.be cultuur@haaltert.be

053 85 86 34