Harold Hamersma LE GRAND HAMERSMA – Frankrijk – Wijnen met stijl
description
Transcript of Harold Hamersma LE GRAND HAMERSMA – Frankrijk – Wijnen met stijl
-
Harold Hamersma
LE GRAND HAMERSMA
Frankrijk
Wijnen met stijl
Nieuw Amsterdam Uitgevers
-
Nieuw Amsterdam UitgeversPostbus 155111001 NA Amsterdam
2012 Harold HamersmaAlle rechten voorbehoudenOmslagontwerp Studio Ron van RoonBinnenwerk en logos Herman van Bostelen
nur 440isbn 978 90 468 1426 0
www.wines-with-style.comwww.franceagrimer.frwww.degrotehamersma.nlwww.nieuwamsterdam.nl
-
Inhoud
Woord vooraf 4Inleiding: Wijnen met stijl 7Kaart Frankrijk 10Druiven 11Adressen winkels & importeurs 22
1. Champagne 25 2. Alsace 35 3. Bourgogne 45 4. Beaujolais 55 5. Jura 63 6. Savoie 69 7. Rhne 77 8. Provence 87 9. Corsica 9510. Languedoc 10311. Roussillon 11712. Sud-Ouest 12313. Bergerac 13314. Bordeaux 14115. Loire 151
Aanduiding kleur wijnrode wijnwitte wijnros
-
4Woord vooraf
Als wijnjournalist voor NRC Handelsblad, Het Parool, Plus Magazine en FoodTube.nl ben ik het hele jaar door aan het reizen, aan het wijn proeven en aan het schrijven. Inderdaad, wat u zegt: Iemand moet het doen. En vooruit, laat ik die iemand dan maar zijn. In de maanden mei, juni en juli kan het paspoort echter opge-borgen worden en beperkt mijn actieradius zich tot een dagelijkse wandeling naar de glasbak op de hoek. En die krijgt het dan zwaar. In deze periode ben ik namelijk aan het proeven voor DeGrote Hamersma, de jaarlijkse koopgids met de beste wijnen die er in Nederland te koop zijn. Dan is het in mijn postcodegebied een komen en gaan van koeriers, transportonder nemingen en postbo-des. Naast de drie- tot vierduizend fl essen die ik sowieso al proef, sturen alle supermarkten, slijters en vele, vele wijnspecialisten ook nog eens hun wijnen op. Eveneens een slordige vierduizend. Om die allemaal te kunnen beoordelen, kan ik overigens niet wachten tot de vijf offi cieel in de klok zit. Mijn werkdagen beginnen gewoonlijk al als u nog met een kopje koffi e aan het ontbijt zit. Nu is het leuke van een dergelijk jaaroverzicht maken dat dit niet alleen de lezer een mooi houvast geeft bij het uitzoeken van een lekkere wijn, de schrijver krijgt bovendien een geweldig inzicht in welke druiven, streken, trends en wijnlanden ertoe gaan doen. En druk op de knop van mijn database en ik zie welke druiven het populairst zijn of eraan staan te komen. En druk op de knop en ik weet hoeveel fl essen er zijn afgesloten met kurk of schroefdop.
-
5En druk op de knop en er wordt onthuld in welk jaar welk wijnland hofl everancier is geweest voor De Grote Hamersma. Voor de meest recente editie was dat ik zal u niet langer in spanning houden Frankrijk. Van de ongeveer 2400 wijnen in het boek bleken er ruim 700 van Franse afkomst. Nu verbaasde die uitslag mij trouwens niet echt. Ook het jaar daarvoor, en daarvoor, en daarvoor wapperde hier de Franse trico-lore in de kleuren rood, wit en ros. Zelfs na een dip door de groei-ende populariteit van de zogeheten Nieuwe Wereld-wijnen is Frankrijk in Nederland nog altijd onbetwist wijnland nummer n. En mijns inziens zal het die positie de komende jaren alleen maar weer gaan versterken (en niet alleen hier overigens). Waarom? Omdat de hedendaagse wijndrinker steeds minder vaak een wijn wenst met veel kracht en een hoop alcohol (zoals wij-nen uit de Nieuwe Wereld). Nu wijn op het lijstje van noodzakelijke boodschappen is beland en rood, wit en ros onderdeel zijn gaan uitmaken van ons dagelijkse dieet, worden elegantie en vooral doordrinkbaarheid steeds belangrijker koopargumenten. En dat is nu net waar Frankrijk in excelleert. Dergelijke wijnen drinken de Fransen graag. En bovendien produceert het land deze zelf. Het nieuwe tijdperk van wijnland Frankrijk is ingeluid door het Franse zuiden. Niemand minder dan Hugh Johnson, de beroemd-ste wijnschrijver ter wereld, wijdt er in zijn Wijngids 2012 zelfs een apart hoofdstuk aan. Als er n wijnstreek is die zichzelf opnieuw op de wijnkaart heeft weten te zetten, dan is het wel de Midi. En niet alleen omdat in Languedoc, Roussillon en de Provence iedere wijn-stijl vertegenwoordigd is (want: rood, wit en ros; droog en zoet; stil en schuimend het zuiden voorziet erin). Waar Johnson vooral de nadruk op legt, zijn de kwaliteitsslag en de vele ontdekkingen die hij heeft gedaan. Hij besteedt onder meer aandacht aan de fami-lies die vroeger hun druiven aan de coperaties verkochten om er anonieme bulkwijnen van te laten maken, maar die nu een nieuwe
-
6generatie weer met respect en liefde hun geboortegrond zien be-werken. En de wijnen die daarvanaf komen zijn dermate goed dat zij ze weer zonder schroom van een etiket voorzien met hun eigen naam erop. Johnson noteert: In het zuiden zijn er nog schitterende terroirs te ontdekken. Geef ze de aandacht die ze verdienen en je wordt beloond met wijnen vol complexiteit, diepte en resonantie. Voor ons consumenten is de beloning nog groter Voor de wijndrinker is er in Frankrijk nog veel meer te genieten. Want vernieuwing en verbetering blijven niet beperkt tot het zui-den. Ook in de overige wijnbouwgebieden is sprake van een nieuw elan. Nieuwe generaties wijnmakers herontdekken hun grootste troef: het Franse terroir. Deze eigen, natuurlijke omgeving waarin de wijnstok mag bloeien en groeien maakt iedere wijnstreek van Frankrijk uniek. En juist deze combinatie van grond, klimaat en zonne-uren maakt Franse wijnen niet te kopiren. Volgens Hugh Johnson: Expressie van terroir is een doel dat momenteel wereld-wijd wordt nagestreefd. Frankrijk loopt daarmee plotseling weer aan kop. Met andere woorden, toen France Agrimer, het productschap voor o.a. Franse wijnen, mij vroeg of zij de x-honderd beste Franse wijnen uit De Grote Hamersma mochten bundelen tot deze speci-ale Frankrijk-editie was ik vereerd. Met veel plezier heb ik Le Grand Hamersma samengesteld. Vijftien hoofdstukken vol wijnen met een eigen stijl. Die allemaal hier te koop zijn. En voor het geval u de smaak (weer) te pakken heeft en u wilt het terroir van uw favoriete wijn ter plekke eens gaan bekijken, heb ik bij iedere wijnstreek een aantal eveneens niet te versmaden adresjes opgenomen. Ik wens u veel lees- en proefplezier.
-
7Inleiding: Wijnen met stijl
De wijnwereld is behoorlijk ingewikkeld. Ga voor het schap staan bij je wijnspeciaalzaak of je supermarkt en het gaat je duizelen. Hoe maak je uit dat enorme aanbod nu de juiste keuze? Hoe zorg je er-voor dat je echt gaat genieten? Eerste houvast: kies Franse wijn. Het belangrijkste wijnland van de wereld zal je nooit teleurstellen. Niet wat kwaliteit betreft, en zeker niet wat betreft veelzijdigheid. Bovendien hebben Franse wij-nen iets eigens. Stuk voor stuk. Soort voor soort. Fles voor fl es. Glas voor glas. Iedere slok weer is daar het welbekende, onbekende je ne sais quoi. Dat ongrijpbare, dat onkopieerbare, dat ondefi nieer-bare. Dat speciale vooral wat Franse wijnen zo uniek maakt. Soms is dat dankzij hun makers. Soms dankzij hun streek, hun wijngaard, hun druif. Vaak ook dankzij dit alles. Altijd echter is daar hun vol-strekt eigen, onnavolgbare Franse stijl. Maar hoe vind je nu de Franse wijn die het beste bij jou of het moment past? Heel eenvoudig: met deze stijlwijzer. Daarin vind je vier verschillende wijnstijlen die het beste van Frankrijk vertegen-woordigen. Een overzichtelijk, inspirerend houvast dat naar meer smaakt, welke Wine with Style je ook kiest.
1. Authentiek Naturel wijnen (origineel, puur, oorspronkelijk)
Maak kennis met de wijnen die hun unieke karakter danken aan authenticiteit, traditie, lokale druiven en eeuwenoud terroir. Ziehier de lokale delicatessen die de wereld heb-
-
8ben veroverd. Niet door mee te waaien met modieuze winden maar vooral door zichzelf te blijven. Dit zijn wijnen waar het eerlijke Franse landleven, de ongerepte natuur en een haastvrij leven in zijn terug te proeven. Wijnen daarom ook met een volstrekt eigen karakter en gezicht. En niet zelden is dat van de man en/of vrouw die vaak al van generatie op generatie deze wijnen hun persoon-lijkheid geven. Ben je klaar om ze te ontmoeten?
Regios/wijnen Ctes du RhneBeaujolaisCorbiresMinervoisCahorsMadiran
BourgueilChinonJuraSavoieBanyulsAlsace
2. Ontspanwijnen (relaxt, eenvoudigweg genieten)Niet van dat ingewikkelde. Joie de vivre vanaf het moment dat je m hebt uitgezocht en je niet kunt wachten tot je deze wijn hebt uitgeschonken. Makkelijk herkenbaar.
Op het etiket. En in het glas. Lekker drinkbaar. Niet dat moeilijke. Van druiven met een Franse oorsprong waar authenticiteit en moderniteit hand in hand gaan. Voor wie ontspannen wil genieten van een sappig, fruitig, ongecompliceerd glas wijn.
Regios/wijnen Vin de FrancePays dOcGascogne
BergeracVal de LoireCorsica
-
93. Fun & Vriendschap wijnen (feestelijk, vriendschap, partytime)
Frankrijk is hofl everancier van wijnen die voor een glim-lach om de lippen zorgen. En nog veel belangrijker: voor plezier in de mond. Dit zijn wijnen vol energie. Niet al te streng. Niet al te serieus. Maar wel serieus lekker. Dit zijn de wijnen voor het kleurige leven. Voor het zoete leven. Voor het bruisende leven. Voil, wijnen die ervoor kunnen zorgen dat een gewone dag net wat extras krijgt. Pak vast een glas en het onbekommerde genieten gaat beginnen. Maak wat ruimte in je agenda. En nodig je vrienden uit.
Regios/wijnen Alledaagse ros (zoals ros dAnjou)Monbazillac
CrmantsVin de France Zoete Muscats
4. Glamour & Chic wijnen (100% stijlvol, elite, stijliconen)
Geen bedachte wijnen maar grands vins dorigine. Geen klatergoud maar 24-karaat. Superpremium van oorsprong. Uit swerelds meest gereputeerde wijnbouw-gebieden. Van swerelds meest gereputeerde wijnmakers. Van swerelds meest gereputeerde druiven. Felbegeerde wijnen. Vaak gekopieerd, maar nimmer gevenaard. Wijnen die als voorbeeld dienen voor de hele wijnwereld. En ver daarbuiten
Regios/wijnen BordeauxBourgogneSauternesChampagneSancerre
ChablisPouilly-FumBandolCtes de Provence
-
10
20 km
FORT-DE-FRANCE
Dpartement doutre-mer
Rhum de laMartinique
OCANATLANTIQUE
MER DESCARABES
20 km
FORT-DE-FRANCE
Dpartement tdoutre-mer
Rhhuummmmmmmmmm ddddeeem e laMarrttttiittttiiiiiiinnnnnnniiiqqqti que
OCANATLANTIQUEATLANTIQUE
MER DESMER DESCARABES
100 km
Septentrionale
Mridionale
Libournais Bourgeais et Blayais
Graves
Mdoc Entre-Deux-Mers
Bergeracois
Auvergne
Centre
Yonne
Cte-d'Or
Cte-de-Nuits Cte-de-Beaune
Cte- Chalonnaise
Mconnais
Touraine
Anjou
Pays Nantais
Vende
Garonne
Grands Pyrnes
Cahors- Albigeois
Auvergne- Aveyronnais Bordelais
Cognac
Sud-Ouest
Armagnac
Languedoc
Valle du Rhne
Provence
Savoie
Jura
Bugey
Beaujolais
Lyonnais
Bourgogne
Alsace
Lorraine
Champagne
Valle de la Loire
Calvados
Sud-Ouest
Calvados
Corse Roussillon
CHLONS-EN- CHAMPAGNE
REIMS
PERNAY
TROYES
BAR-SUR-AUBE
STRASBOURG
MULHOUSE
COLMAR
METZ
NANCY
ROUEN
CAEN
NANTES
ANGERS
LE MANS
TOURS
BLOIS
ORLANS
GIENS
DIJON
AUXERRE
BESANCON
LONS-LE- SAUNIER
POITIERS
BORDEAUX
LA ROCHELLE
ANGOULME
BERGERAC
AGEN
CAHORS
ALBI
PAU TARBES
AUCH
BAYONNE
MONT-DE-MARSAN
CLERMONT- FERRAND
ROANNE
BOURGES
MOULINS
MONTLUCON
VIERZON
NEVERS
LYON
MCON
ANNECY
BEAUNE
CHLONS- SUR-SANE
VALENCE
VIENNE
MONTLIMAR
DIE
CHAMBRY
NICE
CANNES
MARSEILLE
TOULON
AJACCIO
BASTIA
MONTPELLIER
MILLAU
RODEZ
PERPIGNAN
CARCASSONNE
NARBONNE
AVIGNON
ARLES
NMES
TOULOUSE
PARIS
LA ROCHE-SUR-YON
Al l ier
Lo i r Lo i re
Marne
Yonne
Doubs
Se ine
Rhne
Rhne
Sane
Mose l le
Rhin
Se ine
Lo i re
Cher
Vienne
Gi ronde
Do
rdogn
e
Lo t
Garonn
e
OCAN ATLANTIQUE
MER MDITERRANE
MANCHE
-
11
Druiven
beschouwen die wijnen dan ook niet als the real thing en wenden de steven noordwaarts richting de Loire. In dit koelere klimaat zijn de rollen omge-keerd en is juist cabernet sauvignon tweede keus. Is het jaar heel goed dan gebruiken de boeren weleens een shotje om hun rood wat meer intensiteit mee te geven, maar daar blijft het bij in de Loire is de cabernet franc de held. Toch blijft het oppassen geblazen met deze vedette, want niet alle wijnboeren weten raad met hem. Onzorgvuldig vinifi ren, te vroeg oogsten of een verkeerde ondergrond resulteren in grimmige, harde, onrijpe, groene wijn. En merkwaardigerwijze komt juist hiervan het meeste op de markt, waardoor de reputatie van de Loire als gebied van rode kwaliteits-wijnen niet al te best is. Maar de lief-hebber die een beetje de weg weet, wil nog weleens tegen fraai rood aanlopen waarin de cabernet franc zich van zijn beste kant laat zien.
Cabernet sauvignonWat de chardonnaydruif is in de wereldvan de witte wijn, is cabernet sauvignon in de rodewijnwereld. King
Cabernet francDe cabernet franc wordt wel de druif voor gevorderde wijndrinkers genoemd. Mede debet aan deze reputatie is dat de fameuze en schier onbetaalbare wijn van het beroemde Chteau Cheval Blanc de voor een Saint-milion ongebruikelijk hoge dosering van 60 procent cabernet franc bevat. Bovendien is een inmid-dels veel beroemder familielid uit zijn dna-materiaal ontsproten: cabernet sauvignon is het resultaat van een romance tussen de cabernet franc en de sauvignon blanc. Maar waar kind-lief furore maakte in Bordeaux en ook de wijnmakers elders op deze aardbol aan zijn voeten kreeg, bleef de popu-lariteit van de cabernet franc bij het grote publiek beperkt. In Bordeaux is er behalve dan in Cheval Blanc niet meer dan een bijrolletje voor hem weggelegd. Cabernet franc wordt er veelal gezien als een nauwelijks nood-zakelijk kruiderijtje in de grote wijnen. En in Itali, Californi, Australi, Chili en Nieuw-Zeeland hebben een paar thrillseekers hem aangeplant, maar toch vaak louter en alleen uit blend-overwegingen. De echt gevorderden
-
12
Cab wordt-ie wel genoemd. Beroemd en geliefd bij de consument en dien-tengevolge ook uiterst populair bij wijnmakers. Wie cabernet sauvignon aanplant, ziet zijn geld groeien. En dan kan het om elke valuta gaan, want de druif gedijt overal. In tegenstelling tot chardonnay, die pas vrij recent aan zijn mondiale zegetocht is begonnen, heeft deze toevallige kruising van cabernet franc en sauvignon blanc al veel langer een paspoort vol stempels. De anne xatie van het wereldwijde wijngaardareaal begon eind van de 18e eeuw toen Bordeaux op de kaart kwam te staan als toonaangevend wijngebied. Vooral de chateaus in de Mdoc en de Graves zagen de cabernet sauvignon als de ideale druif. Met zijn unieke geur van zwarte bessen, soms ook kersen en pruimen, cederhout, sigarenkistjes, leer en tabak. Stevig, stoer, kleurrijk, met veel tannines en duurzaam. Om daar tot een grand vin te komen heeft cabernet sauvignon echter de hulp nodig van zijn trouwe adjudanten merlot en cabernet franc. Een 100 procent Cabernet Sauvignon wordt hier niet of nauwelijks gepro-duceerd. Als solist kan deze vrij laat rijpende druif, vooral in de wat koelere gebieden, namelijk weleens teleur-stellen. Hij geeft dan holle wijn, met agressieve groene tonen. In de veel warmere Midi beginnen echter steeds meer wijnmakers pure Cabernet Sauvignon te maken. Zij nemen genoegen met lage rendementen per hectare, inclusief een degradatie van hun wijn tot Vin de Pays (de Cabernet Sauvignon valt vaak niet binnen de
richtlijnen van de plaatselijke appel-lation contrle) en zien dat beloond met uitstekend rood.
ChardonnayKruising tussen gouais blanc en pinot noir. Met inmiddels een indrukwek-kend cv: nederig druifje uit het plaatsje Chardonnay in Bourgogne waar volgens de overlevering ooit zijn wiegje heeft gestaan schopt het tot modern wereldmerk. Er is bijna geen land meer op te noemen of de wijn-makers zijn er met chardonnay aan de slag. En ze zijn dol op m. Want de druif groeit overal, rijpt onder alle condities, is ongevoelig voor ziektes en garandeert ook nog eens hoge opbrengsten. Gelukkig voor hen weten ook de wijndrinkers m te waarderen vanwege het ongekende scala aan kleuren, geuren en smaken dat zij in hun glas Chardonnay aantreff en. Van een bijna transparant wit groenige kleur tot compact, honingkleurig geel. Van een ingetogen geur van gras, stro en onrijpe appeltjes tot een overwel-digend aroma van passievrucht, kokos en mango. Van de smaak van koel, strak, mineraal en delicaat tot een blockbuster vol perzik, aardbei, vanille, room, butterscotch en geroos-terde amandelen. Van hyperstrakke op roestvrij staal opgevoede Chablis tot op nieuw eikenhout opgevoede, romige, volop gevulde, breed uitwaai-erende Meursault. Bovendien is de wijn geschikt voor ieder budget. Chardonnay levert het basismateriaal voor kleine maar buitengewoon smakelijke uitvoeringen uit het zuiden
-
13
van het land die als Pays dOc door het leven gaan tot aan grand crus uit de Bourgogne van vijfhonderd euro of meer. Logisch dat zon druif populair is. Bij wijnmakers en wijndrinkers.
Chenin blancAls we het over witte Loire-wijnen hebben, dan hebben we altijd de mond vol over sauvignon blanc. En dan zouden we bijna de chenin blanc vergeten. En dat zou hoogst onte-recht zijn. En bovendien deden we de wijndrinker daarmee tekort. Want die chenin blanc is een uiterst veelzijdige druif. Aan de ene kant is deze in staat om prachtige, beendroge, minerale wijnen te produceren, zowel gewone als mousserende. Denk bijvoor-beeld aan de wijnen uit Savennires of Jasnires. Aan de andere kant is chenin blanc ook geliefd geworden door legendarisch zoet als Quarts de Chaume en Coteaux du Layon. Dat maakt deze druif tot een buiten-gewoon aantrekkelijk alternatief voor die wijndrinkers die weleens iets anders willen drinken dan Sauvignon Blanc en Chardonnay.
Cinsaut / CinsaultDe grootste opwinding die de cinsau(l)t veroorzaakt, is of zijn naam nu met een l of zonder een l moet worden geschreven. Maar die is dan per heden ook voorbij: het mag beide. Voor het overige is het een druif die gewoonlijk voor weinig hoogtepunten zorgt. Hij kwijt zich keurig van zijn ondersteunende taken in vooral het zuiden van Frankrijk. We komen m
tegen in de ingredintenspecifi caties van Chteauneuf-du-Pape en Ctes du Rhne. In de Languedoc, zoals in Roussillon, Corbires en Minervois, wordt hij veelal ingezet om de wat ruige, norse carignan te vermurwen. Een buitenlands avontuur deed hem in Afrika belanden. Daar liet hij zich in 1925 echter door een wijnprofessor aan de universiteit van Stellenbosch gewillig kruisen met pinot noir tot Zuid-Afrikas trots, de pinotage. En een uitstapje naar Libanon bracht hem tot in de kelders van het wereldberoemde Chteau Musar, maar ook hier was hem geen solo-optreden gegund. Daar werd hij geblend met cabernet sauvignon en syrah. Nu is dat alles-zins begrijpelijk. De reputatie van de cinsault (ik schrijf het het liefst met een l) reikt nu eenmaal niet veel verder dan die van een druif die weliswaar voor hoge opbrengsten zorgt, maar verder tekent voor wat brave wijn. In het zuiden van Frankrijk word je over-spoeld met Cinsault-vins de table, in fl essen met plopdop, in pakken of in zelftap-containertjes. Niks mis mee natuurlijk, maar op een enkele uitzon-dering na mag cinsault nooit solo als het om rood gaat. Dat wil dus zeggen dat-ie nooit alleen mag optreden? Nee. De schijnwerpers willen nog weleens op alleen hem schijnen als er zich een goede ros-maker aandient.
ClairetteDe clairette is een moeilijk geval. Hij is wat wiebelig en onvoorspelbaar, waardoor deze witte de wijnmaker nog weleens lelijk te pakken wilde nemen.
-
14
Het kneusje is zelf weer een willig slachtoff er voor ziektes en schimmels die regelmatig komen buurten in de wijngaarden. Zo blijkt de clairette ook nogal gevoelig voor de invloed van zuurstof tijdens het wijn maken. En heeft hij het uiteindelijk tot wijn weten te schoppen, dan wordt er weer geklaagd over te veel alcohol en te weinig zuren. En dan die stijl. Wit van 100 procent clairette kleurt eerder geelroze dan helderwit. De wijn ruikt wat wonderlijk: muskusachtig en blikfruitig. De smaak een beetje vet, wat log. Tel daarbij op dat de heden-daagse wijndrinker zijn wit steeds frisser begint te verlangen, en dan is het begrijpelijk dat een solistenrol nog nauwelijks voor de clairette is weggelegd. In Clairette de Die maken ze schuimwijn met m, maar hij moet dan wel de muscat petits grains naast zich dulden. En ook in Ctes du Rhne, Chteauneuf-du-Pape en Ctes de Provence heeft de clairette een blend-functie.
Fer servadouEen druif die zich niet laat imponeren door de soms grimmige omstandig-heden in het Massif Central waar hij staat aangeplant. Maar de druif die Marcillac zijn appellation contrle-status heeft verschaft, is zeldzaam aan het worden. Van de duizenden hectaren die er in de 19e eeuw de wijn-gaarden vormden, zijn er geen twee-honderd meer over. De wijngaarden liggen in het Franse zuidwesten, maar er komt wijn vanaf die erg verschilt van de vele grimmige Bordeaux-kopien
waarin dit deel van het land grossiert. Rode Marcillac er wordt ook wat ros gemaakt, maar dat is helemaal zeldzaam is een mooie, peperige bergwijn, eigengereid en met veel structuur. Jong is deze al verrukkelijk. Maar de mooiste exemplaren laten zich helemaal van hun beste kant zien als ze een jaar of drie fl essenrust is gegund. Vanzelfsprekend bijna is Marcillac niet makkelijk te vinden. In Frankrijk al niet, laat staan daarbuiten. Toch is het een wijn die het zoeken waard is. Vooral voor liefhebbers van bijvoorbeeld Loire-rood, waarin het smaakpalet uitwaaiert van rood fruit naar zweempjes gras, tomaat en rijpe paprika.
GamayNiet al te zwaar. Een niet al te hoog alcoholpercentage. Niet al te heftige tannines. Soepel in de mond. Veel fruit. En wat koeler te drinken. Voornoemd daderprofi el wijst al snel richting de gamay, de druif die tekent voor Beaujolais. Maar laat dit rood nu juist de laatste jaren in Nederland (en overigens ook in andere landen) in rap tempo een groot aantal liefhebbers hebben verloren. Beaujolais Primeur raakt steeds meer in de vergetelheid. En ook de serieuzere uitvoeringen zorgen niet voor gedrang bij de kassas. Veel wijndrinkers schijnen liever slecht gemaakte Pinot Noir of kale Merlot te drinken dan voor hetzelfde geld (of voordeliger) Beaujolais. Toegegeven, echt goede waren ook met een kaarsje te zoeken. Maar ze zijn er. Let op die van Marcel Lapierre,
-
15
Chteau Cambon, Jean Foillard en Domaine du Vissoux. Uit de Ctes du Forez, een regio niet ver van Beaujolais, is de Gamay van Vignerons Forziens toe te juichen. Omdat het een op-en-top verrukkelijke, biologi-sche, bijna gevaarlijk doordrinkbare wijn is. Een bombardement van vrolijk, fris rood fruit, vooral kersen, maar ook een miniem spoortje banaan en een pepertje op zijn eind, zodat je meteen verlangt naar de volgende slok. Ook in het hoge noorden doet de gamay overigens van zich spreken. In de Loire wordt het genieten met Domaine des Souterrains. Die is wat romiger, wat bramiger en wat donkerder dan Gamay uit het zuiden. Met een spoortje zoet van geroosterde paprika en zondoorstoofde tomaat.
Gros mansengDe gros manseng had bijna het loodje gelegd in Frankrijk. In het begin van de jaren zeventig van de vorige eeuw was de druif nog slechts welkom op 90 hectare, waarvan het grootste deel in het zuidwesten van Frankrijk. In Gascogne en in Juranon werd er nog wat mee gewerkt, maar razend enthousiast werden de wijnmakers er niet meer over. Weliswaar was het een druif die kwistig zijn liters doneerde (80 hl per hectare was geen probleem), maar tijdens het maken ontpopte hij zich maar al te vaak als een lastpak. Te voorzichtig persen leverde fl etse en weinig uitgesproken wijn op en m te stevig aanpakken kon daarentegen weer leiden tot rauw, bonkig, donker wit met straff e bitters. Maar nieuwe
en vooral verfi jndere vinifi catie-methoden luidden de revival van de gros manseng in. Bovendien levert hij in dejuiste handen mooi wit op, met veelpit en hoge zuren. Ondanks zijn vaak stevige alcoholpercentage (13,5procent is bij een gros manseng geen uitzondering) blijft een goedge-maakte wijn toch heerlijke, sappige zuren houden. Hij vormt dan ook een prima alternatief voor wie weleens iets anders wil dan bijvoorbeeld Sauvignon Blanc. En het is daarom ook niet verbazingwekkend dat er in Frankrijk inmiddels alweer duizenden hectare is aangeplant. Nog steeds in Gascogne en in Juranon, maar in Languedoc werkt ook Mas de Daumas, de offi ci-euze enige grand cru van de streek, er nu mee.
MalbecOoit bediende de malbecdruif zich van vele aliassen. In de Loire noemen de wijnboeren m cot of ct. In Cahors gaat hij als auxerrois door het leven. Maar de andere schuilnamen waar de malbec zich achter verstopte, zoals pressac, pied rouge, jacobain en grif-forin, zijn langzaam aan het vervagen. En dat geldt overigens ook voor de populariteit van het Franse rood waar de malbec voor tekent. Begrijpelijk. Vaak wordt de druif beschreven als een soort merlot, maar dan lomper en bonkiger. Voorts is de malbec gevoelig voor malheur: een schimmelinfectie heeft-ie zo te pakken. En aan spontaan rijp worden heeft-ie een broertje dood. Nu is het zo dat de druif zich eigenlijk ook alleen thuis voelt in een warm en
-
16
droog klimaat. Waarom er sowieso nog een actieve fanclub van producenten in de noordelijk gelegen Loire actief is, is daarom een legitieme vraag. Want zon zit daar niet in het basispakket. Over wat ze er in het koude, regen-achtige Bordeaux waar hij als blend-druif een bijrol had berhaupt ooit in hebben gezien, kun je je eveneens verbazen. In het zuidelijkere Cahors heeft de malbec het al een stuk makke-lijker. Ofschoon de druif nog niet de makkelijkste is. Als hij in de handen van wijnboeren valt die m niet op waarde weten te schatten, trakteert hij op dat voornoemde bonkige, vaak wat bittere rood. Maar degenen die zijn kwaliteiten wel herkennen, zien dat beloond met juist zeer aantrekkelijk rood. Met inmiddels een groeiende schare fans over de hele wereld. Die houden van lekkere, sappige wijnen met veel zwart en rood fruit, fl ink wat specerijen, vaak met een zacht mondgevoel.
MarsanneNormaal gesproken is dit een druif die samen met de roussanne als Peppi en Kokki door de noordelijke Rhne trekken. Daar tekent dit duo onder meer voor indrukwekkende wijnen als witte Hermitage, Crozes-Hermitage en Saint-Joseph. In zijn eentje is de marsanne echter vaak minder succesvol. Heeft hij het te warm dan wordt-ie lobbig, sloom en vermoeiend. En de wijnboer die denkt dat te omzeilen door m te plukken voordat hij helemaal rijp is, kan dit slimmigheidje gehonoreerd zien met
een karakterloze wijn die helemaal nergens naar smaakt. Toch weten ze de laatste tijd nota bene in het warme zuiden van Frankrijk de marsanne tot steeds fraaiere resultaten te verleiden. In tegenstelling tot voornoemde Rhnes zijn dit geen wijnen die bedoeld zijn om te ouderen. Jong gedronken leveren deze zuiderlingen veel plezier op, ofschoon het niet bepaald een stijl is die erg in the picture is. Het is een wat steviger soort wit. Wel met voldoende mineralen en citrus om tegengas te kunnen geven aan de peer, honing, abrikoos en grapefruit die Onze-Lieve-Heer in de marsanne heeft weten te persen.
Melon de bourgogneMelon de bourgogne, de druif van Muscadet. Een wijn die zich kortge-leden in de supermarkt nog slechts kon voorstaan op de status service-product. Zonder was het grootgrut-teraanbod niet compleet, maar de kwaliteit deed er niet erg toe. Een lage prijs was het enige dat telde. Maar ter plekke is inmiddels het besef ontstaan dat het veelkoppige afprijsmonster tot een langzame, maar dodelijke verwurging zou leiden. Nu hebben de Muscadet-makers niet geopteerd voor een collectieve media-inspanning. En ervan afgezien klatergouden bergen te beloven en zich Keizer van het Wit te noemen. Muscadet zocht de waarheid dichterbij: in de fl es. De afgelopen jaren heb ik langzaam maar zeker de kwaliteit omhoog zien kruipen. En het aardige is, niet
-
17
alleen bij de wijnspeciaalzaken die overigens nimmer hebben versaagd de echte liefhebbers van dit zilte wit op hun wenken te bedienen. Ook het niveau van Muscadet in de supers gaat omhoog. En zonder dat dit tot veel hogere prijzen heeft geleid. Tussen de vier en de vijf euro is er al heerlijke waar beschikbaar. Wit dat verkwikt dankzij verfi jnde krokanterie, de ziltig-heid van zeewind, een jodiumzweem, appeltjes met ochtenddauw en citrus in de kou.
MerlotNaast cabernet sauvignon ook wel bekend als Bordeaux andere rode druif. Daar wordt hij vaak gebruikt om de soms stugge cabernet sauvignon in de Mdoc wat te vermurwen. Maar geen eigen karakter was het grote verwijt dat hem werd gemaakt. Tot bleek dat hij in zijn eentje tot prachtige dingen in staat was, vooral in Saint-milion en Pomerol. In laatstgenoemd gebied trekt hij zelfs een lange neus. Vanuit Ptrus, waar met louter merlot de meest kostbare rode wijn, en volgens fans ook de beste rode wijn, ter wereld wordt gemaakt. Tenminste, door wijnmakers die hun best doen. Want wordt hij slordig behandeld dan is het een draak. Die slap, wee, soms groen en onrijp sap uitspuwt. Op zijn best echter maakt hij zijn status als wereldberoemde druif helemaal waar. In het simpelste geval zorgt hij voor sappige wijnen met direct fruit waarin pruimen, aardbeien, bramen en kersen ontdekt kunnen worden. Een onvervreemdbaar karaktertrekje
zoals bij cabernet sauvignon (zwarte bessen) is er niet, dus een groot deel van de fruitschaal kan zomaar acte de prsence geven. Vervolgens kunnen je smaakpapillen verder aan de slag met specerijen zoals kaneel en kruidnagels. En met truff els, tabak, laurier, wild, chocola, koffi e en geroosterde nootjes. Je zou bijna kunnen stellen: merlot is eten en drinken tegelijkertijd.
MourvdreOp deze aardbol schijnen zon 8000 verschillende druivensoorten te bestaan. Slechts een paar honderd daarvan zijn geschikt om wijn van te maken. Dat maakt van kiezen nog steeds geen koud kunstje. De wijn-industrie probeert ons een handje te helpen door de vijf belangrijkste als wereldmerken te positioneren. Chardonnay en sauvignon blanc voor wit en merlot, cabernet sauvignon en syrah (of shiraz) voor rood worden tegenwoordig groter op het etiket gedrukt dan de namen van het domein of het chateau dat de druif heeft helpen opgroeien. Voor wie niet kan kiezen uit de Grote Vijf wordt het een stuk lastiger. Helemaal als we te maken krijgen met een druif die kampt met een identiteitscrisis. In de wijnliteratuur komt hij voor onder 25benamingen. Zijn beroemdste is hem gegeven door de Fransen die hem kennen als mourvdre, in Californi en Australi wordt hij mataro genoemd en de Spanjaarden hebben m als monas trell in de wijn-gaarden staan. Om de verwarring compleet te maken zou het bovendien
-
18
logischer zijn geweest als de mona-strell in Spanje mourvdre of mataro had geheten. Want de druif schijnt zijn roots te hebben in Murviedro, vlak bij Valencia. Terwijl de wijnmakers in de buurt van Matar in Cataloni juist menen dat hij bij hen uit de buurt komt. Hoe dan ook, in Frankrijk heet hij mourvdre. Th uisbasis: Zuid-Frankrijk. Want op het moment dat hij noordelijker dan Chteauneuf-du-Pape wordt aangeplant, wordt rijpen problematisch. Vaak wordt hij er geblend met druiven die ook wel van een beetje zon houden, zoals syrah en grenache. Slechts zelden is er een solo-optreden voor hem wegge-legd. Alleen in Bandol in de Provence worden er indrukwekkende resultaten geboekt met 100procent mourvdre (minimaal 50procent is verplicht). Opvallend is dat vooral de mourvdre in het bouquet nadrukkelijk de wild-gedachte onderstreept. Een evident geval van road kill, zoals Australische wijnmakers dat noemen. Vrij vertaald: snelwegpizza. Platgereden dier op asfalt. Een zweem van adellijk wild, de geur van herfstaarde en delicaat bederf als van rijpe Camembert. Niet schrikken: in de mond is er fruit. Donkere kersen, zwarte bessen, en paddenstoelen. En met een frisse afdronk dankzij zijn fi jne zuren.
Petit verdotIn Bordeaux hadden ze op een gegeven moment de buik vol van de petit verdot. Deze hulpdruif werd in een lichter jaar ingezet om wat meer kleur en body te geven als bijvoorbeeld een
hoofdrolspeler als cabernet sauvignon wat tekortkwam. Vooral in de Mdoc en in Margaux werd hij in de wijn-gaarden met open armen ontvangen. 30 procent van de wijngaarden van het wereldberoemde Chteau Margaux bestond in de 19e eeuw uit petit verdot. Het was dan ook een machtig interessante druif die, als hij helemaal rijp was, prachtige extra dimensies aan een wijn gaf. Een diepe paarse kleur, een zweempje bananengeur, op latere leeftijd overgaand in viool-tjes, de smaak van specerijen. Groot probleem van de petit was nu juist echter dat helemaal rijp worden. Daar was hij alleen toe bereid tijdens aangenaam warme jaren, en dan werd hij dat zelfs nog later dan de druif die hij een handje moest helpen. Wachten tot dat het geval was dat gebeurde in Bordeaux gemiddeld n keer in de vijf jaar had weinig zin, want de anders hulpbehoevende cabernet was dan gewoonlijk zelf wel op krachten gekomen. In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw hadden de wijn-makers in Bordeaux genoeg van deze zonaanbidder. En masse werden de wijngaarden gerooid. En als de Bordelais een beetje een vooruit-ziende blik hadden gehad, dan hadden ze toen meteen ook nog 10.000 hectare cabernet sauvignon omgeschoff eld. Dat had voorkomen dat Bordeaux nu niet de icoon was van de wijncrisis waarin Frankrijk verkeert. In ieder geval, petit verdot kreeg nomen est omen een nog kleiner rolletje toebedeeld dan hij al had. Begin jaren negentig was de druif in Frankrijk
-
19
nog maar op 300 hectare wijngaard welkom. En langzaam maar zeker dreigde hij zelfs helemaal in de verge-telheid te raken. Tot de hulpdruif zelf te hulp werd geschoten. Door wijnma-kers die zijn kwaliteiten herontdekten en hun tenten hadden opgeslagen op plaatsen waar de druif wel tot volledige wasdom kon komen. Bijvoorbeeld in Languedoc-Roussillon, waar de petit verdot prima weet te aarden.
Pinot noirDe pinot noir wordt ook wel de wijn-makersdruif genoemd. Niet omdat de held van de rode Bourgogne zo gezeglijk is, maar juist omdat hij een moment van onoplettendheid van zijn baas genadeloos afstraft. Is hij in goede handen, dan laat hij zich van zijn beste kant zien. Dat vraagt overigens om een ijzeren regime: snoeien. De wijnboer die m kort houdt, wacht dan een beperkt aantal hectoliters, maar wel van een rood dat door velen wordt beschouwd als het mooiste ter wereld. Waarin aardbeien, donkere kersen, de geur van wild, leer, paddestoelen en nog zo wat stillevenattributen te ontdekken zijn. Een voorproefje daarvan krijgt de wijndrinker al als hij kiest voor een eenvoudige Bourgogne rouge. Maar wie de smaak te pakken heeft, kan zijn smaakpapillen een verrukkelijke reis laten maken langs appellations als Gevrey-Chambertin, Chambolle-Musisgny en Vosne-Romane. Om er maar een paar te noemen. En wat lang niet iedereen weet is dat zonder pinot noir ook sommige thans wereldberoemde
andere Franse wijnen niet zouden bestaan. Pinot noir is een vast bestand-deel van menig Champagne. Maar ook met een veel vriendelijker prijs-kaartje is pinot noir te verleiden tot het geven van zijn zo karakteristieke rood. Al sinds jaar en dag worden er ook in de Loire prachtige wijnen mee gemaakt. En veel zuidelijker, in de Languedoc-Roussillon, weten steeds meer wijnboeren de wijnmakersdruif te temmen.
Sauvignon blancSauvignon blanc was eerst nog duide-lijk het kleine broertje van de andere witte in het elitegroepje van de Grote Vijf, de chardonnay, maar de vraag naar frissere en pittigere wijnen heeft de verhoudingen herschikt. De druif voelt zich het prettigst in gebieden met een zeeklimaat. In Frankrijk voldoet de Loire aan dat profi el. Omdat hij zich daar zo thuis voelt, heeft hij de afgelopen eeuwen wijnliefhebbers over de hele wereld getrakteerd op onder andere Touraine, Pouilly-Fum, Sancerre, Menetou-Salon, Quincy. Nu dient hij daarvoor wel getemd te worden door wijnmakers die hun vak verstaan. De sauvignon blanc is een onbesuisde groeier, vooral zijn bladeren. Snoeien luidt dus het devies. Want blad vreet energie (en dat gaat ten koste van de kwaliteit van de druiven) en bovendien neemt het het onontbeerlijke zonlicht weg. Bovendien levert te veel schaduw onrijp en te groen smakende wijn op. Bij te veel zonneschijn daarentegen verliest de druif (en dus de wijn) zijn
-
20
zo eigen zuren en zijn opmerkelijke frisheid. Vaak wordt er dan ook in etappes geoogst. Licht onrijpe, rijpe en overrijpe druiven worden geplukt om deze vervolgens te assembleren tot de ideale Sauvignon Blanc, een van de meest herkenbare witte wijnen ter wereld. Met een indringend en uitgesproken aroma van kruisbessen, brandnetels, asperges, versgemaaid gras, kruiden, vuursteen (silex) en vaak ook, en dat wordt als een compliment beschouwd, kattenpis. Ook in het palet aan smaken valt veel te ontdekken. Wie er even voor gaat zitten, kan appel, peer, groene vijgen, perzik, abrikoos, tomaat, paprika, citrusfruit, mineralen en pittige zuren ontdekken. Soms apart, maar soms ook allemaal tegelijk. Sauvignon Blanc is een frisse, groene wijn die puur en jong gedronken moet worden. Dan valt er het meest te genieten van zijn wilde karakter. Sauvignon is niet voor niets een verbastering van het Franse sauvage
Syrah Syrah. Elders op deze aardbol ook vaak: shiraz. Niet veel langer dan een jaar of dertig geleden Frankrijks tweede keus Alleen in de noorde-lijke Rhne populair. Waar beroemde appellations als Cte-Rtie en Hermitage in totaal voor maar 360 hectaren tekenden. Maar hoe snel kunnen de zaken wel niet veran-deren. Inmiddels is er sprake van een heuse syrah-hype. Sinds 2003 staat er in Frankrijk al meer syrah dan cabernet sauvignon aangeplant. De Rhne-vallei fameus om zijn Ctes
du Rhne-wijnen die zo veel waar voor hun vaak piepkleine prijskaartje bieden wordt zelfs geaffi cheerd als de bakermat van de syrah. Maar daar zijn de geleerden het niet over eens. Volgens de ene overlevering is de druif vernoemd naar de stad Shiraz, de hoofdstad van het middeleeuwse Perzi. En volgens een andere hebben de Romeinen m meegenomen vanuit Syracuse. De Fransen hebben echter dna-onderzoek gedaan waaruit zou blijken dat de syrah een kruising is van de mondeuse blanche, een berg-druif uit de Savoie, en de dureza, uit de noordelijke Ardche. Hoe dan ook, syrah is nu top of the bill. Voor Cte-Rtie en Hermitage worden tegen-woordig bedragen betaald die kunnen wedijveren met de elite uit Bordeaux en Bourgogne. En ook de kleinere appellations als Crozes-Hermitage, Cornas en Saint-Joseph profi teren van de groeiende belangstelling. Niet veel verder naar het zuiden, in de Languedoc en de Roussillon, heeft de syrah ook vaste grond onder de voeten gekregen. Sommige ambitieuze boeren boeken er zelfs verpletterende resultaten mee.
ViognierDe viognier wordt wel beschouwd als de diva onder de druiven. Ze kan buien hebben waar die van Maria Callas bij in het niet vallen. Tref je haar op een slechte dag dan ruikt ze als goedkope eau de cologne en smaakt ze als Palmolive-zeep die opgelost is in wodka, noteerde wijnschrijver Stuart Pigott ooit. Als een Viognier echter
-
21
een goede dag heeft, dan valt er een hoop aan te genieten. Alleen dient er dan wel fl ink in de buidel getast te worden. Top-Viognier is zeldzaam. Condrieu, waaraan de druif zijn faam dankt, telde in 1965 maar 8 hectare. En met de 1900 liter die daarvanaf kwam, moesten de liefhebbers zich maar tevredenstellen. Inmiddels huisvest de appellation in de noordelijke Rhne weliswaar een dikke honderd hectare, maar ook die kunnen bij lange na niet voorzien in de groeiende vraag. En een prijs van veertig euro per fl es of meer vormt geen enkele belem-mering. Nu valt die populariteit te begrijpen. De wijndrinker met budget wil ook weleens wat anders dan die eeuwige zacht-romige Chardonnay of de inmiddels ook al onvermijde-lijke fris-puntige Sauvignon Blanc. En Condrieu biedt hem een uniek alternatief. Wijnschrijvers Oz Clarke en Margaret Rand karakteriseren wijn van de viognier onder andere als
hebbende het gewicht, de zachtheid en de souplesse van een Chardonnay met eiken maar dan zonder eiken. Ik kan daar nog wel wat geur- en smaakschakeringen aan toevoegen. Delicaat geurend naar bloesem, honing en tuttifrutti, de smaak van gedroogde abrikoos en perzik, een fi jne peperigheid plus een fl inter-dunne lijn zachte zurigheid zoals in crme frache die constant de mond opfrist en andere smaken annonceert, waaronder gember en rozemarijn, noteerde ik ooit eens. Enfi n, je zou er zo maar lyrisch van kunnen worden. En al dankt viognier zijn faam aan de Rhne, ondertussen wordt er ook elders mee gewerkt. De Languedoc in het zuiden van Frankrijk telt inmid-dels het grootste wijngaardareaal ter wereld en bij buurtgenootje Provence is er eveneens fl ink aangepoot. En met steeds meer succes. Ook al omdat er vaak een wat vriendelijker prijskaartje aan hangt.
-
22
Adressen winkels & importeurs
Agrimarkt, www.agrimarkt.nl, [email protected] Heijn, www.ah.nl; www.ah.nl/wijndomein, 0800-0305Astrid & Th rse, www.astridentherese.nl, [email protected], www.attent.nlBolomey Wijnimport, www.bolomey.nl, [email protected] Th e Grape Shop, www.bythegrape.com, [email protected], www.c1000.nlCoenecoop Wine Traders, www.coenecoop.com, [email protected], Coop Compact & Super Coop, www.coopsupermarkt.nl, [email protected] Etienne, www.danieletienne.nlDD Produits de Corse, www.dd-produitsdecorse.nlDe Bruijn Wijnkopers, www.debruijnwijnkopers.nlDe Smaakimporteur, www.desmaakimporteur.nlDekamarkt, www.dekamarkt.nl, www.dekawijnmarkt.nlDGS Wijnkopers, www.dgswijn.nl, [email protected] III, www.dirck3.nlEkoplaza, www.ekoplaza.nlGall & Gall, www.gall.nl, [email protected], www.grapedistrict.nl, [email protected], www.hema.nlHoogvliet, www.hoogvliet.com, [email protected] Arnaud, www.jeanarnaud.nl, [email protected], www.jumbosupermarkten.nlKwast Wijnkopers, www.kwastwijnen.nl, [email protected], www.activin.nl, [email protected], www.lavielevin.nlLes Gnreux, www.lesgenereux.nl, [email protected], www.marqt.nlMCD, www.mcd-supermarkt.nlNatuurvoedingswinkels en/of gooodyfooods, www.natudis.nl
-
23
Pallas Wines, www.pallaswines.nl Pieksman Wijnimport, www.pieksman.nl, [email protected], www.plus.nl, www.pluswijnkelder.nlProfessionals in Wine, www.professionalsinwine.comRhne Value Wines, www.rhonevaluewines.eu, [email protected], www.spar.nlVindict, www.vindict.nl, [email protected], www.vinoblesse.nl, [email protected] Simple, www.vinssimple.nlVleck Wijnen, www.vleck.nl, [email protected] Wijnen, www.vojacek.nl, [email protected], www.vomar.nlWijnhandel B.J. De Logie, www.delogie.nl, [email protected] De Gouden Ton, www.degoudenton.nl,
[email protected] Henri Bloem en Harts Wijnhandel, www.henribloem.nl,
[email protected] Okhuysen, www.okhuysen.nl, [email protected] Wesseling, www.wijnkoperijwesseling.nl,
[email protected], www.wijnkring.nl, [email protected] from the Alps, www.winefromthealps.nl
-
24
CH
AM
PA
GN
E
PARIS
N77
A4 A4 A
2626 4A3
4
A26
A5
A6
A5
N3
NN44
N311
N2
N77
N60 N19
NNNNNNN7
N771
N19
N4 N4
N44
55N
5N
5N
5N
5N
5N
5N
5N
5N
5N
5N
5N
5N
111 1 1 111111
N3
SZANNE
BAR-SUR-SEINE
SAINTE-MENEHOULD
FISMES
Ros des
Riceys
Lac du Der-Chantecoq
Lac d'Orient
Lac d'Auzon-Temple
Aisn
e
Marne
Marne
Seine
Seine
Aube
Yonne
N34
OGER
AVIZE
AY
N119
D1
D1
D26
VERZENAY
SILLERY
VERTUS
LE-MESNIL- SUR-OGER
CRAMANT
BOUZY
SOISSONS
SAINT-DIZIER
TROYES
SENS
CHTEAU-THIERRY PERNAY
REIMS
CHLONS-EN- CHAMPAGNE
NOGENT-SUR-SEINE
VITRY-LE-FRANCOIS
BAR-SUR-AUBE
Montagne de Reims
Valle de la Marne
Cte de Szanne
Cte des Blancs
Cte des Bar
-
25
CH
AM
PA
GN
E
1. ChampagneDe mousserende wijn uit het gebied in het noordoosten van Frankrijk, niet ver van Parijs, is zo bijzonder dat alleen deze Champagne mag heten. Alle andere mousserende wijnen al dan niet op dezelfde manier geproduceerd mogen zich niet zo noemen. Dat heeft onder meer te maken met het feit dat het Champagne maken is uitge-vonden door Dom Prignon. Deze monnik ontwikkelde eind 17e eeuw een techniek om wijn een tweede gisting op fl es te laten krijgen. De belletjes die ontstaan tijdens dit proces kunnen niet uit de fl es en voil: mous-serende wijn is het resultaat. Maar techniek alleen maakt een wijn niet uniek. De Champagne-streek heeft een bodem en een klimaat waar pinot noir, pinot meunier en chardonnay zich bijzonder thuis voelen. De kalkgrond waarop de ranken groeien en de ideale temperatuur voor deze vroeg rijpende druivenrassen zorgen voor een mous-serende wijn die zijn gelijke niet kent. Fris, rijk, subtiel en niet te kopiren. Dt maakt Champagne zo bijzonder. Ofschoon nooit echt voordelig doet de liefhebber zichzelf tekort als hij deze bijzondere mousserende wijn alleen met Oud en Nieuw drinkt. Al is het maar omdat Champagne helemaal niet zo lekker smaakt bij oliebollen en appelfl appen. Ook hoeft u beslist niet te wachten op andere hoogtijdagen
om een glas te drinken. Wanneer dan wel? Madame Lily Bollinger van Champagne-huis Bollinger heeft daar wel een idee over: Ik drink Champagne wanneer ik gelukkig ben, wanneer ik droevig ben en soms wanneer ik eenzaam ben. Ik nip eraan als ik geen honger heb en drink het wanneer dat wel het geval is. Als ik gezelschap heb vind ik het verplicht. Verder raak ik het nooit aan behalve wanneer ik dorst heb.
Wijntoerisme
WEBSITES
www.champagne.fr www.aube-champagne.comwww.tourisme-champagne-ardenne.com
WIJNROUTE
Informatie over de Route du Champagne kunt u vinden op www.tourisme-en-champagne.com/fr/85/pages/d/patrimoine-champagne/la-route-du-champagne/page/0 en op www.aube-champagne.com/fr/champagne.html.
WIJNHUIZEN
Voor informatie over de wijnhuizen enwijngaarden van de streek, zie www.champagne.fr./fr/les-maisons-de-champagne.asp.
-
26
CH
AM
PA
GN
E WIJNMUSEUM
Le Phare de Verzenay en ChampagneRue du Phare51360 Verzenaytel.: +33 (0)3 26 07 87 87www.ccvmr.com/lepharedeverzenay
WIJNSCHOOL
Villa Bissinger15, Rue Jeanson51160 Aytel.: +33 (0)3 26 55 78 78www.villabissinger.comDocumentatie is ook verkrijgbaar in het Engels.
Accommodatie
HOOG SEGMENT
Les Crayres *****Domaine les Crayres64, Boulevard Henry Vasnier51100 Reimstel.: +33 (0)3 26 24 90 00www.lescrayeres.com
MIDDENSEGMENT
Htel de la Paix9, Rue de Buirette5 1100 Reimstel.: +33 (0)3 26 40 04 08www.bestwestern-lapaix-reims.com
LAAG SEGMENT (SIMPEL MAAR CORRECT)
Parva Domus27, Avenue de Champagne51200 pernaytel.: +33 (0)3 26 32 40 74www.parvadomusrimaire.com
-
27
CH
AM
PA
GN
E
Restaurants en wijnbars
STERRENRESTAURANT
Les Crayres **Domaine les Crayres64, Boulevard Henry Vasnier51100 Reimstel.: +33 (0)3 26 24 90 00www.lescrayeres.com
GASTRONOMISCH RESTAURANT (ZONDER STER)
La Grillade Gourmande16, Rue de Reims51200 pernaytel.: +33 (0)3 26 55 44 22www.lagrilladegourmande.com
BRASSERIE/BISTRO (SIMPEL MAAR KWALITATIEF GOED)
Caf du Palais14, Place Myron Herrick51100 Reimstel.: +33 (0)3 26 47 52 54www.cafedupalais.fr
WIJNBAR
C Comme8, Rue Gambetta & 7, Rue Jean Mot51200 pernaytel.: +33 (0)3 26 32 09 55www.c-comme.fr
-
28
CH
AM
PA
GN
E Top-3 attracties
1. Cathdrale Notre-Dame de ReimsGothische kathedraal waar vele Franse koningen werden gekroond. Met 13e-eeuwse glas-in-loodvensters en gedecoreerd met een groot aantal beeldhouwwerken.www.cathedrale-reims.com2. Abbaye et Basilique de Saint-Remi, ReimsKlooster en bijbehorende basiliek in romaanse stijl. Hier worden de relieken van Sint-Remigius bewaard. In het klooster zijn verschillende Frankische koningen begraven.www.stremi-reims.cef.fr3. Palais du Tau, ReimsAartsbisschoppelijk paleis, verblijf-plaats van de Franse koningen tijdens de kroningsfeesten. Herbergt het Muse de luvre, waar kunstwerken uit de kathedraal te zien zijn. Een aantal zalen is gewijd aan geschiedenis van de koninklijke kroningen.www.palais-tau.monuments-nationaux.fr
Top-3 evenementen en festivals
1. Habits de Lumire et Habits de Saveurs (feestelijke verlichting van Champagne-huizen aan de Avenue de Champagne, demonstraties van chef-koks, vuurwerk en optredens)pernay; decemberwww.habitsdelumiere.epernay.fr2. La Route du Champagne en Fte (open huis in de wijngaarden)Verschillende dorpen; juli/augustuswww.routeduchampagne.com3. Escapade ptillante et gourmande en Champagne (wandelen gecombi-neerd met de gastronomie van de regio en met Champagne-proeverijen bij de wijnboeren)Coteaux Sud dpernay; juniwww.escapade-petillante-et-gourmande-en-champagne.com
Streekproducten
biscuits roses de Reims (koekjes)Chaource (kaas)andouillettes de Troyes (charcuterie)
-
29
CH
AM
PA
GN
E
C Champagne de Montpervier Brut Ros Agrimarkt, Attent, Coop, Coop Compact & Super Coop, Dekamarkt, Hoogvliet, Plus, Spar, Vomar prijs: 20-21 euro m
Wat vriendelijker (en luxer ogend vooral) dan de witte versie. Wat stevig rood fruit, sappig, droog en een nogal heftige mousse. De notering wat prijs betreft gaat uit van de hoogste. Is echter een Champagne die bij verschillende supermarktformules te koop is. Bij sommige is-ie enkele euros voordeliger. Een Champagne die zich nederig opstelt en niet beteuterd kijkt als hij bij een plankje met charcuterie wordt geschonken. Het kan immers niet altijd feest zijn.
F Champagne Thinot Ros Brut Jean Arnaud prijs: 39-40 euro m
Ruimhartig van rood fruit voorzien. Wat volle mousse. Mooi fris. Plus sappige bittertjes.
K Billecart-Salmon Brut Sous Bois Wijnkoperij De Gouden Ton prijs: 67-68 euro m
In Huize Hamersma fungeert heel decadent Billecart-Salmon Brut Rserve als de huischampagne. Maar het enige wat hetzelfde is aan deze uitvoering is de capsule. Voor de rest is alles anders. Neem het etiket. Waar de Brut Rserve stijlvol uitgedost is in zwart en zilver, heeft de Sous Bois een beige-bruin drukwerkje meegekregen: de dwarsdoorsnede van een stuk eikenhout. Om eerlijk te zijn neemt het oog de compositie van bruin-beige en fl essengroen niet al te dankbaar in ontvangst. Champagne voor amateurboswachters, birdwatchers en kliklaminaat-specialisten. Volgens mij is dit de meest saaie, minst representatieve Billecart-Salmon die ik ken. Maar dat geldt gelukkig niet voor de inhoud. Wat een verfi jning. Wat een elegantie. Fris en zacht, mild-notig, snufje Manzanilla, ingetogen fruit, een spoortje amandelspijs. Top non-vintage in de range. Even een ander etiketje erop en de wereld kan veroverd worden.
-
30
CH
AM
PA
GN
E
H Bruno Michel Blanc de Blancs Premier Cru Ekoplaza prijs: 35-36 euro bm
De Cuve Blanche van dit huis was de winnaar van de Champagne-blindproeverij voor Het Parool . Panellid Frank Jacobs, in het gewone leven wijnpublicist en docent analytisch wijnproeven, noteerde bij die uitvoering: Rond, sappig, romig. Mooie genuanceerde toets van toasting. Heerlijk, die zweem van licht geroosterde nootjes. Met een prachtige balans en elegantie. Ben heel benieuwd welke dit is. En dan zal hij ook wel genteresseerd zijn in deze die er kwalitatief niet voor onderdoet. Is frisser, meer op wit fruit gemaakt, schoon, zuiver en met een ziltige afdronk. Fraai.
B Champagne de Montpervier Brut Agrimarkt, Attent, Coop, Coop Compact & Super Coop, Deen Supermarkten, Dekamarkt, Hoogvliet, Plus, Spar prijs: 18-19 euro m
Het is Champagne. En het is niet onaardig bovendien, voor dit geld. En soms zelfs voor nog minder. Sommige supermarktketens verkopen m zelfs voor nog geen vijftien euro.
F Champagne Thinot Brut Jean Arnaud prijs: 35-36 euro m
Verkwikkende aperitief-Champagne. Zachte mousse. Wit fruit, citrus. Beschaafde wijn.
K Champagne Thinot 1999 Cuve Alain Thinot Jean Arnaud prijs: 88-89 euro m
Ambitieuze waar, breed uitwaaierend, van links naar rechts gistig, zilt, paddenstoelen, marsepein, wit fruit, roosternootjes, romigheid, en met met een lichte polsbeweging dient zich een encore aan
H Daniel Etienne Premier Cru Blanc de Blancs Daniel Etienne prijs: 28-29 euro m
Mooi fruit, discrete notigheid, Sherry-fl irt, aangenaam ziltig. Goede Champagne voor geen geld. Twee sterren in Le Guide Hachette des Vins 2011 .
-
31
CH
AM
PA
GN
E
G Daniel Etienne Premier Cru Cuve Grande Rserve Daniel Etienne prijs: 29-30 euro m
Stevige mousse. Beendroog. Frisheid. Direct. Ziltheid. Wat jodium. Sherry-toontje. Is de stijl van de maker (zie de overige Champagnes van Daniel Etienne). Mooi geprijsde serie.
G Daniel Etienne Premier Cru Cuve Spciale Daniel Etienne prijs: 26-27 euro m
Vondstje voor geen geld. Proefde m in een fi kse fl ight Champagnes met kok-liefhebber Pieter Damen en wij toonden ons beiden verrast. Aangenaam fris. Appeltjes zonder schraal te worden. Witte perzik. Citrus. Aangenaam gistig.
J Emmanuel Brochet Le Mont Benoit Non Dos Bolomey Wijnimport prijs: 38-39 euro bm
Leg je hand een minuut op een hete kachel en het voelt aan als een uur. Doe hetzelfde
een uur bij een mooie jonge vrouw en
het voelt aan als een minuut. Dat is nu
de relativiteitstheorie. Albert Einstein. Vraag mij niet waarom de maker van deze Champagne dit tegeltje tot vooraanzicht
van zijn Champagne heeft gepromoveerd. Misschien aan de ene kant omdat het drinken ervan eindeloos genieten is. Van rondheid, droogheid zonder meedogenloze strakheid, energiekheid, delicaatheid, zuiverheid en een Sherry-schaduw. Maar aan de andere kant had ik het idee dat de fl es al leeg was, terwijl ik ervan overtuigd was dat ik die toch net had ontkurkt. Of zou Einstein dat nu juist hebben bedoeld?
G Jacquart Brut Mosaque DGS Wijnkopers prijs: 35-36 euro m
Een merk van de Cooprative Rgionale des Vins de Champagne, inmiddels al de vijfde producent qua grootte in de streek. Nu willen dergelijke bedrijven nog weleens verzaken als het gaat om kwaliteit. Deze niet. Maakt Champagnes met fris fruit en zippy zuren zoals de Engelsen dat zo mooi weten te duiden. Waar voor zijn geld.
F Jacquart Extra Brut DGS Wijnkopers prijs: 41-42 euro m
Mooi droog en zacht-notig. Fijn fris, energiek, ingetogen wit fruit, rank en verfi jnd. Prachtaperitief, maar zou ook bij de Japanner niet misstaan als die tempura van groente presenteerde.
-
32
CH
AM
PA
GN
E
F Vignoble Laculle Brut Premier Dekamarkt prijs: 18-19 euro m
Lekker ziltig, mineraalrijk en de citrus spreekt ook een woordje mee. Champagne in het kader van Koester de Oester. Kunt u rustig een paar extra van kopen, want ten opzichte van vorig jaar is Laculle wat voordeliger geworden.
L Vouette & Sorbe Fidle Extra Brut druif: Pinot Noir Bolomey Wijnimport prijs: 44-45 euro bm
De importeur is er trots op. De aanhouder wint: na jarenlang nul op het rekest te hebben gekregen, hebben we nu de eerste allocatie binnen! En cuve om te beginnen, de rest volgt later. Supergave, intense, zeer complete, bio-dynamische champagnes waar champagnofi elen wereldwijd vaak tevergeefs naar zoeken. Laten we inderdaad alsjeblieft hopen dat er meer volgt. Veel meer. Champagne van puur pinot noir (in de volledige betekenis van het woord, want ook nog eens biologisch-dynamisch), afkomstig van n wijngaard (Sorbe), van n oogstjaar (2009) en zonder dosage. Mijn eerste notitie: bruisende Manzanilla. Zilt, branding, jodium. Superieur en zuiver. Oostenwind. Winter aan de Noordzeekust. Zou ik durven schrijven dat ik na het proeven de rest van de fl es heb geledigd met twee haringen van het type Hollandse Nieuwe? Zonder uitjes. En niet in stukjes gesneden. Ofschoon een stokje erin geprikt waar bovenin de Franse tricolore wapperde toepasselijk zou zijn geweest. Beide werden nog lekkerder. Of krijg ik na zon ontboezeming last met de importeur en wil hij me niet meer beleveren?
-
33
CH
AM
PA
GN
E
-
34
AL
SA
CE
Mose
lle
Mosell
e
Seille
Meurthe
A31
N153
N52
N52
N57
N74
A30
A4
A31
PONT--MOUSSON
SIERCK-LES-BAINS
MARANGE-SILVANGE
VIC-SURSEILLE
LAQUENEXY
CHTEAU-SALINS
METZ
Moselle
Moselle
Ctes de Toul
Moselle
N53
A4
A31
THIONVILLE
Vignobles de Lorraine
TOUL
ALLEMAGNE
LUXEMBOURG
NANCY
PARIS
SIGOLSHEIM
BENNWIHR
Vignobled'Alsace
A4
A352
A35
A35
N42
2
N83
D26
3
N62
4
N63
Rhin
Rhin
Ill
Ill
STRASBOURG
COLMAR
MOLSHEIM
WISSEMBOURG
OBERNAI
BRUMATH
SLESTAT
HAGUENAU
ALLEMAGNE
ALLEMAGNE
N83
RIBEAUVILL
ROUFFACH
GUEBWILLER
THANN
RIQUEWIHR
BARR
10 km
Rhin
CERNAY
TURCKHEIM
EGUISHEIM
ST HIPPOLYTE
-
35
AL
SA
CE
2. AlsaceWaarschijnlijk zouden de heuvels en de bergen van de Vogezen lang niet zo veel bezoekers hebben getrokken als deze geen plaats hadden geboden aan de Alsace. Tussen Strasbourg in het noorden en Mulhouse in het zuiden zijn misschien wel de meest idyllisch gelegen wijngaarden van Frankrijk te vinden. En die zijn niet alleen geschikt om naar te kijken; ruiken en vooral proeven wat ervan afkomstig is, is minstens een even groot genot. Al sinds jaar en dag worden hier wellicht wel de meest aromatische witte wijnen van Frankrijk gemaakt. Het zijn ook heel herkenbare wijnen, omdat ze genoemd zijn naar hun druiven: Pinot Blanc, Pinot Gris, Muscat, Riesling en Gewrztraminer. Liefhebbers over de hele wereld genieten van de uitbundige geurende witte wijnen, vol met fruit en fl ink gevuld. Vooral de laatste tijd zijn ze ook wat droger op hun afdronk, ofschoon nog altijd met een knipoog naar een vleugje zoet en rondeur.
Wijntoerisme
WEBSITES
www.alsace-wine-route.comwww.vinsalsace.com/nl/
SMARTPHONE-APPLICATIE
www.alsacegps.com
WIJNROUTE
De Alsace heeft sinds 30 mei 1953 eenwijnroute. Informatie over de Route des Vins dAlsace kunt u vindenop www.vinsalsace.com en www.tourism-alsace.com.
WIJNHUIZEN
Voor informatie over de wijnhuizen en wijngaarden van de streek:Maison des Vins dAlsace12, Avenue de la Foire aux Vins68000 Colmartel.: +33 (0)3 89 20 16 20www.vinsalsace.com
WIJNMUSEUM
Muse du Vignoble et Des Vins DAlsaceChteau de la Confrrie Saint-Etienne1 bis, Grand Rue68240 Kientzheimtel.: +33 (0)3 89 78 21 36www.musee-du-vignoble-alsace.fr
-
36
AL
SA
CE WIJNSCHOOL
lcole des Vins102, Rue du Gnral de Gaulle67520 Marlenheimtel.: +33 (0)3 88 59 57 43www.alecoledesvins.frDocumentatie is ook verkrijgbaar in het Engels.
Accommodatie
HOOG SEGMENT
Htel Les Berges ****4, Rue de Collonges au Mont DOr68970 Illhaeuserntel.: +33 (0)3 89 71 87 88www.hoteldesberges.com
MIDDENSEGMENT
Htel Bristol7, Place de la Gare68000 Colmartel.: +33 (0)3 89 23 59 59www.grand-hotel-bristol.fr
LAAG SEGMENT (SIMPEL MAAR CORRECT)
Htel Suisse2-4, Rue de la Rpe67000 Strasbourgtel.: +33 (0)3 88 35 22 11www.hotel-suisse.com
-
37
AL
SA
CE
Restaurants en wijnbars
STERRENRESTAURANT
Le Chambard *9-13, Rue du Gnral de Gaulle68240 Kaysersbergtel.: +33 (0)3 89 47 10 17www.lechambard.fr
GASTRONOMISCH RESTAURANT (ZONDER STER)
Le Rendez-Vous de Chasse7, Place de la Gare68000 Colmartel.: +33 (0)3 89 23 59 59www.grand-hotel-bristol.fr
BRASSERIE/BISTRO (SIMPEL MAAR KWALITATIEF GOED)
Le Bistrot des Arts10, Quai Pcheurs67000 Strasbourgtel.: +33 (0)3 88 35 10 60
WIJNBAR
La Pniche BacchusQuai des Pcheurs67000 Strasbourgtel.: +33 (0)3 88 36 65 78www.vinostrada.com
-
38
AL
SA
CE Top-3 attracties
1. Chteau du Haut-Koenigsbourg, Orschwiller12e-eeuwse burcht, gebouwd ter bescherming van de handelswegen. Tijdens de Dertigjarige Oorlog werd het kasteel grotendeels verwoest door de Zweden. In 1899 liet de Duitse keizer Wilhelm II het kasteel recon-strueren om er een museum in onder te brengen.www.haut-koenigsbourg.fr2. Muse dUnterlinden, ColmarMuse dUnterlinden bevindt zich in een voormalig dominicanenklooster, gesticht in de 13e eeuw. Het museum herbergt het welbekende retabel van Issenheim.www.musee-unterlinden.com3. Cathdrale Notre-Dame de StrasbourgBeroemde gotische kathedraal (1176-1439) met een kerktoren die tot de hoogste ter wereld behoort. Het plein van de kathedraal wordt omringd door talloze vakwerkhuizen in Zuid-Duitse stijl.www.cathedrale-strasbourg.fr
Top-3 evenementen en festivals
1. Foire aux Vins dAlsace (wijn-beurs gecombineerd met muzikaal programma)Colmar, Parc des Expositions; tien dagen rond 15 augustuswww.foire-colmar.com2. Rallye de France-Alsace (Franse ronde van de WK Rally)Strasbourg, Znith (start en fi nish); september/oktoberwww.rallyedefrance.com3. KerstmarktenStrasbourg, Colmar en Kaysersberg; decemberwww.noel.tourisme-alsace.com
Streekproducten
Munster (kaas)choucroute (zuurkool)foie gras (ganzenlever)
-
39
AL
SA
CE
H Domaine Marcel Deiss 2010 Alsace Wijnkring prijs: 15-16 euro b
Blend van niet minder dan dertien in de Elzas voorkomende druiven. Prachtige droge stijl. Met zacht, niet te heftig geel fruit en een karamelkrokantje. Deiss. Protagonist van De Betere Elzassers. Zo vind ik ze zelfs echt lekker.
J Domaine Marcel Deiss 2010 Pinot dAlsace Wijnkring prijs: 15-16 euro b
Ronduit uitstekend. Ondanks het oogstjaar dat uitersten kende: extreem strenge Koning Winter en een zonnegod die het hoog in de bol had. Deiss, als vooruitstrevend bio-dynamist, weet echter de seizoensperikelen te pareren. Proef nu toch zijn Pinot. Rijpe goudrenet, Doyenn du Comice-peer, gedroogde ananas, marmelade.
H Domaine Mittnacht 2010 Cuve Gyotaku Pieksman Wijnimport prijs: 11-12 euro b
Speciale blend voor sushi en sashimi. Pareert de aanval van wasabi. Harmonieert met soja. En smaakt ook zonder Japanse specialiteiten bijzonder goed. Fascinerende blend van voornamelijk pinot blanc, wat muscat, gewurztraminer en pinot gris. Frisse peer, rijpe appel, iets meloen, wat perzik en een zacht maar toch fris mondgevoel. Ik proefde het restant van de proeffl es tijdens onze jaarlijkse All you can eat hotdog en snert-bijeenkomst en daar schoof Gyotaku ook probleemloos aan overigens.
H Domaine Paul Blanck 2011 Chasselas druif: Chasselas Jean Arnaud prijs: 11-12 euro
Van bijzondere druif waarvan de roots zijn terug te vinden in het oude Egypte. Fijnzinnig en vooral: fris. Lichte peer, dito meloen, aangenaam droog. En zeer goed. Brengt een mummie weer tot leven.
-
40
AL
SA
CE
H Domaine Paul Blanck 2011 Muscat druif: Muscat Jean Arnaud prijs: 15-16 euro
Gaat met een grote boog om parfumerie Douglas heen. Elegant geparfumeerde Muscat. Druivig, droog en schoon afdrinkend.
H Domaine Paul Blanck 2011 Pinot Blanc druif: Pinot Blanc Jean Arnaud prijs: 9-10 euro
Afgelopen februari werd in Groningen voor de 18e keer het WK Snertkoken gehouden. Het spelersveld bestaat waarschijnlijk niet verrassend voornamelijk uit Nederlandse snertspecialisten. Naar verluidt heeft zich tot op heden in al die jaren slechts n buitenlandse afvaardiging ingeschreven: een Franse. Misschien moet ik mijn oude vader eens zien te interesseren om volgend jaar eens een reis naar Groningen te maken. Zijn interpretatie van erwtensoep staat in kleine kring bekend als Snert van Opa Lachen en is formidabel. Hij bedient zich van een receptuur die niet resulteert in de bekende tot babypoep gepureerde infuusvloeistof, maar tot een formidabele erwtensoep waarin witte bonen, wortel, aardappel, mals varkensvlees en worst liggen te dobberen
in troostrijke, dikke, groene bouillon. Het is een snert met een viscositeit waar een lepel in rechtop kan blijven staan. Persoonlijk geef ik het geheel zelfs nog wat extra bite door een fl inke kluit sambal door het dampende bord te scheppen. Op naar het Hoge Noorden dus. Maar dat is niet het enige wat de familie Hamersma tot kanshebber maakt. Het geheime wapen is de bijpassende wijn. En daar zorg ik voor. Wijn bij soep? Daar zijn de schriftgeleerden niet zon fan van. En gewoonlijk hol ook ik niet naar de wijnkelder als de pan met potage op tafel komt. Vloeistof en vloeistof Voor je het weet heb je een reddingsvest nodig. Maar bij snert is er nu eenmaal sprake van kauwen in plaats van slurpen. Dus kan er ook gedronken worden. Merkwaardig genoeg vormt het rood van de Argentijnse bonarda een mooie combinatie met het Hollandse groen. Weliswaar is dat de tweede druif qua wijngaardareaal van het land, maar in tegenstelling tot de nationale trots, de malbec, wordt deze nauwelijks uitgevoerd. Maar ik twijfel nog, want ik kan ook voor wit gaan. En dan uit de Elzas. En dan vooral deze van de pinot blanc. Deze geurt zacht naar stro en appels in een warme schuur. Huisvest een peer met een speldenkussen, prikkelt zachtjes de zijkant van de tong. Een spoortje zoet van honing dat zich kenmerkt door een fi jne frisheid. Is er soms een imkerij op de Zuidpool? De wijn fl atteert het zoete van de groenten, vult het zoetzoutige van vlees en worst aan en pareert met zijn frisheid de spicyness van de sambal. Bepaald geen snertcombinatie. Of juist wel?
-
41
I Gustave Lorentz 2007 Schofweg druif: Pinot Gris Kwast Wijnkopers prijs: 17-18 euro
Prachtig en vol zonder mollig te worden. Peer, amandel, marsepein, abrikoos en met sliertjes rokerigheid. Zeer beschaafd en elegant. Heeft niks te maken met dat budget-geplak dat ik zo vaak tegenkom.
F Jean Rosen 2011 Gewurztraminer druif: Gewurztraminer MCD, Plus, Spar prijs: 8-9 euro
Blijft goed in elkaar zitten. Sappige lychees, beetje ananas, rozenblaadjes, gemberpeper, kaneel en nog zo wat meer gewurz. Fijn droog.
-
42
AL
SA
CE
F Koeberl Kreyer 2010 Pinot Gris druif: Pinot Gris Wijnkoperij Wesseling prijs: 9-10 euro
Aangename, rijpe perigheid en voldoende fris om deze Elzasser in de categorie droog te rangschikken.
F Paul & Philippe Zinck 2010 Gewurztraminer druif: Gewurztraminer AH Wijndomein prijs: 9-10 euro
Even een leermoment: gewrztraminer heet in de Elzas gewurztraminer. En staat de druif ergens anders aangeplant dan moeten er twee puntjes op de u. Dat levert natuurlijk weer een verwarring op waar je u tegen zegt, maar daar hebben ze in de wijnwereld geen boodschap aan. Gelukkig wordt in de Elzas door sommige producenten inmiddels wel verduidelijkt wat voor type wijn de drinker in zijn glas mag verwachten. Sommige hebben op het achteretiket een droog-zoetbarometer aangebracht. Daarop staat aangegeven of de wijn in kwestie droog is (1 op de schaal van 8) of juist voor zoetekauwen bedoeld is. Deze Gewurztraminer scoort een 4. Niet van mij, want ik vind m goed in zijn soort,
dus een 8. Vanwege rozenblaadjes. Lychees. Passievrucht. Ananas. Een gemberzoetje. Marmeladebittertje. Maar qua puntjes op de i in dit geval, ik vind m wel iets zoeter dan het vorige oogstjaar toen-ie toch ook een 4 noteerde.
F Paul & Philippe Zinck 2011 Pinot Blanc druif: Pinot Blanc AH Wijndomein, AlbertHeijn prijs: 7-8 euro
Dik in orde. De molligheid van rijpe peer, het gemoedelijke van gele appel, terwijl hij toch keurig fris afdrinkt. Paul en Philippe Zinck begrijpen dat de moderne wijnliefhebber zijn wit graag wat droger heeft.
H Pierre Bernard 2011 Pinot Blanc druif: Pinot Blanc Natuurvoedingswinkels en/of gooodyfooods prijs: 7-8 euro b
2009 rijp, rond en gezeglijk. Voluptueuze peren, wellustige dikke appels en een soort frisse romigheid. 2010: niet gezien. Maar daar is gelukkig 2011 weer. Wat kan goeie Pinot Blanc uit de Elzas toch lekker zijn.
-
43
AL
SA
CE
H Pierre Bernard 2009 Riesling druif: Riesling Natuurvoedingswinkels en/of gooodyfooods prijs: 8-9 euro b
Pierre Bernhard lijkt mij een man van weinig plichtplegingen en een stevige handdruk. Hij laat graag zijn wijnen hun verhaal zelf vertellen. En die fl uisteren dat bepaald niet. Gespierde Riesling, met rijp geel fruit, aangename bitters en volstrekt rechtdoorzee. Ik proefde dit oogstjaar al voor de vorige DGH , en de stevige handruk is gebleven.
F Wolfberger 2009 Gewurztraminer druif: Gewurztraminer Gall & Gall prijs: 9-10 euro
Weer eens een Gewurztraminer die niet ruikt en smaakt naar de Old Spice van mijn vader. Lychees, grapefruit, wel een zoetje, toch fris genoeg. Volgens het achteretiket aanbevolen bij la cuisine exotique, les plats sucrs-sals, les fromages de caractre, les tartes aux fruits, les mousses, les bavarois. En wie verder nog suggesties heeft of wil klagen kan terecht op [email protected]. Nog nooit zon vriendelijke klantenbejegening meegemaakt in Frankrijk. Straks even proberen. Hij zal toch niet bouncen?
-
44
BO
UR
GO
GN
E
PARIS
Pernand-Vergelesses, Corton et Corton-Charlemagne
Aloxe-Corton, Corton et Corton-Charlemagne
Chorey-ls-Beaune
Beaune et Cte-de-Beaune
Pommard
Monthlie
Puligny-Montrachet et Montrachet
Chassagne-Montrachet et Montrachet
CTE-DE-BEAUNE
Bourgogne
BELLEVILLE
VILLEFRANCHE-SUR-SANE
ST-VRAND
BUXY
NUITS-ST-GEORGES
CHAGNY
A6
A31
N6
N6
Sane
Vignoblesdu Beaujolais
Vignoblesdu Mconnais
Cte-de-Nuits
Cte-de-Beaune
CteChalonnaise
Bourgogne
BourgogneHautes-Ctes-de-Nuits
BourgogneHautes-Ctes-de-Beaune
Auxey-Duresses
Saint-Aubin
Savigny-ls-Beaune
Cte-de-Nuits-Villages
Nuits-St-Georges
Ladoix et BourgogneLa Chapelle Notre-Dame
Meursault et BlagnySantenay
Rully
Givry
Montagny
Mercurey
Bouzeron
Maranges
BourgogneCtes du Couchois
BourgogneCte Chalonnaise
BourgogneCte Chalonnaise
Morey-St-Deniset Bonnes-Mares
BourgogneLe Chpitre
Marsannay
Fixin
BourgogneMontrecul
Chambolle-Musignyet Bonnes-Mares
Vougeot et Clos-de-Vougeot
Vosne-Romane
Gevrey-Chambertin
Cte-de-Nuits-Villages
Vignobles de la Cte dOr
Mcon
Mcon
Mcon
Mcon
Saint-Vran
Mcon
Vir-Cless
Mcon-Villages
Mcon-Villages
Pouilly-Vinzelles
Pouilly-Loch
et Mcon
Pouilly-Fuiss
Volnay
Saint-Romain
DIJON
CHALON-SUR-SANE
BEAUNE
MCON
CHEILLY-LS-MARANGES
TONNERRE
CLAMECY
AVALLON
A6
BourgogneCte Saint-Jacques
BourgogneCtes d'Auxerre
BourgogneCoulanges-la-Vineuse
BourgogneVzelay
Bourgogne pineuil
Bourgogne
Irancy
Saint-Bris
Chablis
N77
N151
Yonne
Vignobles de lYonne
10 km
Seine
CHTILLON-SUR-SEINECHABLIS
Serain
D965
N6
Bourgogne
Vignobles dela Cte dOr
AUXERRE
JOIGNY
CD965
BourgogneChitry
Bourgogne
-
45
BO
UR
GO
GN
E
3. BourgogneDe Bourgogne is een van de beroemdste wijngebieden van Frankrijk. Ht beroemdste, wordt soms wel beweerd Een ding is zeker: de vraag naar Bourgogne is minstens even groot als de vraag naar die andere Franse beroemdheid: Bordeaux. De productie bedraagt slechts een derde van de Bordeaux-wijnen. De streek die grofweg van Dijon in het noorden tot aan Mcon in het zuiden loopt, dankt zijn reputatie aan slechts twee druiven: pinot noir voor rood en de chardonnay voor wit. Laatstgenoemde dankt zijn naam zelfs aan het plaatsje Chardonnay dat in het zuiden van het gebied ligt. Van beide druiven worden wijnen gemaakt die door liefhebbers over de hele wereld worden begeerd. En zij zijn bereid om voor sommige soorten astronomische bedragen neer te leggen. Zo zou je bijna denken dat wijn in een kluis hoort in plaats van op tafel. Dat wijn toch vooral bedoeld is om te ontkurken en uit te schenken zijn de meeste wijnma-kers in Bourgogne in ieder geval niet vergeten. Hun grootste ambitie is toch vooral om heerlijke drinkwijnen te maken. Keuze te over! Al zal kiezen niet makkelijk worden. De Bourgogne is een lappendeken. Wie er de weg niet weet, verdwaalt makkelijk tussen de enorme hoeveelheid domaines met
versnipperd gelegen wijngaardjes. Maar wat is er eigenlijk lekkerder dan je daar te verliezen? Stil te staan bij de geneugten van een glas krakend-knisperende Chablis (ook Bourgogne!) uit het noorden. Of juist bij een veel zachtere, bijna tropisch aandoende, witte Pouilly-Fuiss uit het zuiden. En ook de rooddrinkers kunnen hun hart ophalen. Van de gemakkelijke Marsannay tot de complexe, elegante en superverfi jnde Chambolle-Musigny. Ondanks de aanwezigheid van slechts twee druiven raakt een wijnliefhebber op Bourgogne nooit uitgeproefd.
Wijntoerisme
WEBSITES
www.bourgondie-toerisme.comwww.tourisme.vins-bourgogne.com
SMARTPHONE-APPLICATIE
www.vins-tourisme-bourgogne.com
WIJNHUIZEN
Voor informatie over de wijnhuizen en wijngaarden van de streek:Maison des Vins de la Cte Chalonnaise2, Promenade Sainte-Marie71100 Chalon-sur-Sanewww.maisonvinsbourgogne.com
-
46
BO
UR
GO
GN
E WIJNROUTE
Er zijn vijf wijnroutes in de Bourgogne: Route touristique des Grands Crus, Route touristique des Grands Vins, Route des Vins Mconnais-Beaujolais, Route touristique des Vignobles de lYvonne en Route du Crmant. Eengids is te downloaden op www.tourisme.vins-bourgogne.com.
WIJNSCHOOL
Lcole des Vins de Bourgogne6, Rue du 16me Chasseurs21200 Beaunetel.: + 33 (0)3 80 26 35 10www.ecoledesvins-bourgogne.com
Accommodatie
HOOG SEGMENT
Hostellerie de Levernois *****Rue du Golf21200 Levernois / Beaunetel.: +33 (0)3 80 24 73 58 www.levernois.com
MIDDENSEGMENT
Htel et Brasserie Le Saint-Georges32, Avenue Jean Jaurs71100 Chalon-sur-Sanetel.: +33 (0)3 85 90 80 50www.le-saintgeorges.fr
LAAG SEGMENT (SIMPEL MAAR CORRECT)
Le Bourguignon8, Rue de la Porte de Bessey21310 Bzetel.: +33 (0)3 80 75 34 51www.lebourguignon.com
Restaurants en wijnbars
STERRENRESTAURANT
Loiseau des Vignes *31, Rue Maufoux21200 Beaunetel.: +33 (0)3 80 24 12 06www.bernard-loiseau.com
GASTRONOMISCH RESTAURANT (ZONDER STER)
Restaurant Les Oenophiles18, Rue Sainte Anne21000 Dijontel.: + 33 (0)3 80 30 73 52www.restaurant-lesoenophiles.com
-
47
BO
UR
GO
GN
E
BRASSERIE/BISTRO (SIMPEL MAAR KWALITATIEF GOED)
Htel de la Poste Beaune (Le Bistro)5, Boulevard Clemenceau21200 Beaunetel.: +33 (0)3 80 22 08 11www.hoteldelapostebeaune.com
WIJNBAR
Le Square26, Boulevard Marchal Foch21200 Beaunetel.: +33 (0)3 80 24 03 32
-
48
BO
UR
GO
GN
E Top-3 attracties
1. Les Hospices Civils de BeauneArmenhospitaal in Beaune, gesticht in 1443. Het Htel-Dieu is gebouwd in de Vlaams-Bourgondische stijl en is tegenwoordig ingericht als museum. Het Polyptiek van het Laatste Oordeel door Rogier Van der Weyden bevindt zich niet meer in de kapel, zoals vroeger, maar is wel in het museum te bezichtigen.www.hospices-de-beaune.com2. VzelayGebouwd tegen de Colline ternelle, met vestingmuren die de contouren van de heuvel volgen. Vanwege de relieken van Maria Magdalena die de abdij van Vzelay bezat, werd de plaats een bekend bedevaartsoort. De abdijkerk, de Basilique Sainte-Marie-Madeleine, geldt als een meesterwerk van romaanse architectuur.3. MusoParc AlsiaGewijd aan het beleg van Alesia (onderwerping van Vercingtorix en Galli door Julius Caesar) en de Keltische wortels van Frankrijk.www.alesia.com
Top-3 evenementen en festivals
1. Fte du Vin Nouveau et du Montagny (open huis bij de wijnboeren)Montagny-les-Buxy; najaarwww.bourgondie-toerisme.com2. Fte du vin et de landouillette (wijnen worst centraal)Moroges; voorjaarwww.vins-bourgogne.fr3. Fte la Saint-Vincent Tournante (processie van wijnbroederschappen en wijnen proeven)Elk jaar andere locatie; eind januariwww.st-vincent-tournante.fr
Streekproducten
anis de Flavigny (anijssnoepjes)moutardes de Maille (mosterd)poulet de Bresse (kip)
-
49
BO
UR
GO
GN
E
I Aurlien Verdet 2010 En Lutenire druif: Pinot Noir Bolomey Wijnimport prijs: 14-15 euro
Een net-niet-Vosne-Romane-wijngaard. En Lutenire weet zich zich slechts door de route nationale gescheiden van waar de appellation de pinot noir tot Vos verheft. Net geen Vosje dus, maar wel helemaal de top qua rode Bourgogne. Verdet is al ontdekt door de sommeliers van menig toprestaurant, Le Garage voorop. Altijd handig met een route nationale in de buurt. Deze 2010 is iets notiger en een vleugje lichter dan de 2009. Vanwege dat laatste neemt de doordrinkfactor weer toe. Als u dus per ongeluk zelf de fl es leeg heeft gedronken, wilt u dan uw auto in de garage laten staan?
G Maison Ambroise 2010 Bourgogne Rouge druif: Pinot Noir Vinoblesse prijs: 12-13 euro
Klassieke stinkerd. Bospaden. Natte aardkorsten. Truffeltrollen. Rieten manden met biologische kersen op de ruggen van dampende paarden. De roep van de natuur.
I Domaine Brigand 2008 Carte dOr druif: Chardonnay, Pinot Noir Vleck Wijnen prijs: 16-17 euro m
Van een domein dat 25 kilometer onder de grens van offi cile Champagne ligt, in de Bourgogne. Heeft de wijnmaker er niet van weerhouden om een wijn te maken die zich kan meten met menig fl es van the real thing. Ik was al eens onder de indruk van zijn 2005. En dan nu die 2008 Wijnmaker Ghyslain Brigand heeft niet versaagd. Rijk, truffelachtig, perzik, toasty, romig en pracht fris afdrinkend. Alle geur- en smaakkarakteristieken van een vintage-Champagne. Echter, voor minder dan de helft van de prijs.
H Giraudon 2010 Aligot Chitry druif: Aligot De Smaakimporteur prijs: 7-8 euro
Spinazie en wijn zijn geen dikke vrienden van elkaar. Treft rood de groene bladgroente dan wordt het zelfs echt bonje. Popeye the Sailorman ontmoet aartsrivaal Brutus. Vooral rode wijn gaat metalig en bitter smaken, waarschuwt Joanna Simon in haar inmiddels vijftien jaar oude maar nog immer steeds handzame boek Wijn aan tafel (via Bol worden er nog tweedehandsexemplaren aangeboden: de moeite waard). Andrew Dornenburg en
-
50
BO
UR
GO
GN
E
Karen Page hebben ondanks de titel van hun naslagwerk What to Drink with What You Eat: The Defi nitive Guide to Pairing
Food with Wine, Beer, Spirits, Coffee, Tea
Even Water zelfs maar n woord nodig om rood bij spinazie af te serveren: avoid . Betekent dat dan dat de liefhebber op een droogje komt te staan? Zeker niet. Popeye daargelaten, spinazie vormt immers bijna nimmer de hoofdmaaltijd. Wie de groente inzet als ingredint of bijgerecht, dient nog steeds rood te vermijden, al leidt de combinatie met een kleine Bardolino of een eenvoudige Nieuw-Zeelandse Pinot Noir niet direct tot ongelukken. Indachtig de titel van hun boek schromen Dornenburg en Page niet om lemon-fl avored drinks te adviseren, maar we gaan natuurlijk niet gek doen. Wijn willen we drinken en dus zal wit met fl ink wat zuren ook wel aansluiten. Helemaal als de spinazie na zijn bereiding nog even besprenkeld is met wat citroen. Dan schuiven Soave, Pinot Grigio of ander nederig wit probleemloos aan. Bij een gerecht van zalm, prosciutto, linzen, basilicum, peterselie, munt, een kloddertje yoghurt en met citroen besprenkelde spinazie probeerde ik onlangs eens het wit van een druif die in Bourgogne steeds meer in de verdrukking komt: de aligot. Ik vond m in de proefdoos van De Smaakimporteur, die deze wijn als bijvangst in zijn netten trof na een Chardonnay-expeditie bij Giraudon. En waar de meeste aligot slechts kaal, schraal en zuur is en daarom terecht gerooid wordt om plaats te maken voor chardonnay is deze schoon, rins en
zuiver-zinderend. En verrassend genoeg ontpopt deze 2010-editie zich niet slechts een gedoogpartner van spinazie, hij geeft het hele gerecht een enorme lift. Slaat bruggetjes met zijn zuren, pareert het vetje van de zalm, verkwikt na het zout van de prosciutto en koketteert opzichtig met zijn volgende slok.
I Henri Germain 2010 Bourgogne Blanc druif: Chardonnay Vinoblesse prijs: 17-18 euro
Ooit is er uit Bordeaux (nota bene) een professor van de wijnuniversiteit op visite gekomen om de uniciteit van Germains keldergisten te bestuderen. Enfi n, zon Bourgogne dus. En dan is dit nog maar de BB, de nederige Bourgogne Blanc. Die durf ik zo neer te zetten in een Meursault-proeverij, meldt de importeur. Kan ik mij voorstellen. Maar dat zou hem dan meteen met een ander probleem opzadelen. In wat voor proeverij wenst hij dan de Meursault van Germain te plaatsen? Hoe dan ook, ziehier de 2010. Een wat minder jaar, zoals dat heet. Echter, dan staan, zoals dat ook heet, de goeie wijnmakers op. En Germain hoort binnen die groep bij de beste. Proef maar waartoe hij zijn chardonnay heeft weten te verleiden. Lichte toast. Frisse adem. Gezond wit fruit. Kruidigheid. Fijne bitters. Lengte. Diepte. Afdronk. Op naar de Meursault.
-
51
BO
UR
GO
GN
E
J Maison En Belles Lies 2010 druif: Chardonnay Vinoblesse prijs: 14-15 euro b
Stelletje freaks bij elkaar. En Belles Lies is opgericht door Pierre Fnals, biochemicus en bioloog van origine. Kocht op 9/9/9 samen met wat vrienden kelder en vinifi catieruimte in Saint-Aubin. En daar bleef het niet bij. Hosselde nog 2,5 hectare bij elkaar, na eerst stages te hebben gedaan bij grote namen als Trapet, Lefl aive en Giboulot. Ging vervolgens op zijn eigen lappendekentje aan de slag en zette nog wat biologisch werkende boeren aan het werk. Gebruikt in zijn wijngaarden louter biologisch-dynamische preparaten en tijdens het wijn maken ziet hij af van iedere vorm van producten voor de wijnindustrie. Geen enzymen, geen gisten, geen stabilisatoren en geen zuren. Klaart niet. Filter niet. En gebruikt nauwelijks, nauwelijks sulfi et. Worden wijnen daar nou lekker van? Ja, daar worden wijnen lekker van. Als je tenminste van niet middle of the road natuur-Bourgogne houdt. Pittig, fris, met nootjes, boter van de boer en wilde zuren.
J Roland Lavantureux 2010 Vieilles Vignes druif: Chardonnay regio: Chablis De Smaakimporteur prijs: 14-15 euro
In een nummer van het magazine Bouillon! , leesvoer voor fi jne proevers, las ik een uit het Duits vertaald artikel, Wijn aan tafel. Daarin schetst de schrijver, August Winkler, dat er in principe drie mogelijkheden zijn om gerechten aan wijn te koppelen. De eerste: de wijn gaat ten onder aan de aromas van het gerecht en is de slaaf. Niet ideaal. De tweede: de wijn domineert het gerecht en is de heerser. Niet ideaal. En de derde mogelijkheid: wijn en gerecht zijn partners. Ideaal. Onder dat partnerschap dient overigens geen lauwwarme harmonie verstaan te worden. Als er sprake is van twee even sterke partners mag tussen beide best onderlinge spanning ontstaan. Die lost zich tenslotte op in een harmonische optelsom van de afzonderlijke smaakelementen en leidt tot een geluksbeleving qua smaak die overeenkomt met een wereldgebeurtenis voor jou alleen. Aldus Winkler. Om te vervolgen met een voorbeeld van een gastronomische pas de deux die altijd goed uitpakt: oesters met Chablis. Zullen we deze van Roland Lavantureux dan maar nemen. Droog als een kalkgroeve. Smaakpapilreanimerend. Witter dan wit fruit.
-
52
BO
UR
GO
GN
E
H Thomas Bassot 2011 Chablis druif: Chardonnay regio: Chablis C1000 prijs: 8-9 euro
Zou-ie dit oogstjaar nou weer goed zijn? Of was de 2010 een toevalstreffer? Nou nee, laat Bassot nou weer een Chablis dik onder een tientje maken die menig Chablis van ruim boven dat bedrag een lesje kalk, knapperigheid en zuiverheid geeft.
J Marsigny Blanc de Noirs Brut druif: Gamay, Pinot Noir regio: Crmant de Bourgogne C1000 prijs: 9-10 euro m
Gemaakt van het witte sap van twee zwarte druiven, gamay en pinot noir, blanc de noirs. En ook al maak je iets dat lekkerder is dan menig Champagne, mag je het toch geen Champagne noemen. Ziehier het lot van Crmant de Bourgogne van Marsigny. Laten we troost zoeken in de fi jne mousse van de belletjes, de frisse vrolijkheid, de pit en zijn fl interende frisheid. Dit jaar weer geproefd en er is gelukkig niets aan de receptuur veranderd. Daar moet op gedronken worden.
J Domaine Pierre Gelin 2008 Clos Napolon druif: Pinot Noir regio: Fixin 1er Cru Vins Simple prijs: 29-30 euro
Fixin. Wordt vaak als minder gezien dan zuidelijke buurman Gevrey-Chambertin. Vaak terecht. Soms volstrekt en volledig onterecht. Clos Napolon is wonderschoon materiaal. Pure pinot-expressie van de noordelijke Bourgogne. Kracht, elegantie en vlezigheid. Voorzichtig rood fruit. Truffeltje. Bospaden. Herfstwandelingen. Afgehangen wild. Milde zuren. Fijne specerij. Reikhalzend uitkijken naar het najaar.
-
53
-
54
BE
AU
JOL
AIS
PARIS
Vigdu Be
Vignodu Lyon
N7
N6
N79
N79
Moulin--Vent
MorgonRgni
Ctes de Brouillyet Brouilly
Brouilly
Brouilly
Beaujolais-Villages
Beaujolais-Villages
Beaujolais-Villages
Beaujolais-Villages
Julinas
Chnas
Fleurie
Chiroubles
Beaujolais
Beaujolais
Coteauxdu Lyonnais
Coteauxdu Lyonnais
Coteauxdu Lyonnais
Saint-Amour
Beaujolais
GIVORS
GRIGNY
L'ABRESLE
TARARE
BELLEVILLE
VILLEFRANCHE-SUR-SANE
MCON
LYON
VIENNE
Azergues
Beaujolais-Villages
Coteauxdu Lyonnais
Rhn
e
Rhne
Brven
ne
San
e
Sane
A46
A46
A40
A6
Brouilly
Chnas
Chiroubles
Ctes de Brouilly
Fleurie
Julinas
Morgon
Moulin--Vent
Rgni
Saint-Amour
AOC DU BEAUJOLAIS
VILLI-MORGON