Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een...

28
Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar www.invoeringcjg.nl pagina 2 Handreiking

Transcript of Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een...

Page 1: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

Handreiking CJG-ontwikkeling

voor jongeren van 12 tot 23 jaar

www.invoeringcjg.nl pagina 2

Handreiking

Page 2: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

Deze handreiking maakt onderdeel uit van de Gereedschapskist Centrum voor Jeugd en Gezin van het ministerie voor Jeugd en Gezin en de VNG. Deze handreiking is te bestellen bij Jeugd en Gezin en te downloaden op de website www.samenwerkenvoordejeugd.nl.

Deze handreiking is tot stand gekomen in opdracht van het ministerie voor Jeugd en Gezin en met hulp van gemeenten en de begeleidingscommissie vanuit IVA en Stichting Alexander.

AuteursLuud Muller, Ivet Pieper, Leo Rutjes, René Clarijs

IVAUniversiteit van Tilburg, gebouw T Warandelaan 2, TilburgPostbus 90153, 5000 LE Tilburg013 466 84 66www.iva.nl

Stichting AlexanderHerenmarkt 93c1013 EC Amsterdam020 6263929www.st-alexander.nl

© IVA, Centrum voor Beleidsonderzoek en Advies, Universiteit van Tilburg.

Page 3: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar

1 Inleiding 3

2 Leefwereld jongeren 42.1 Gezin 42.2 Buitenwereld 42.3 Digitalnatives 5 3 Participatie van jongeren en ouders 63.1 Waaromparticipatie 63.2 Inventarisatie 63.3 Actieveinzet 73.4 Participatievanouders 8

4 Inloopfunctie voor informatie en advies 94.1 Fysiekinlooppunt 94.2 Digitaalcommuniceren 104.3 Behoeftenenwensenvanjongeren 114.4 Behoeftenenwensenvanouders 13

5 Onderwijs als belangrijke samenwerkingspartner 15 5.1 Jeugdgezondheidszorg 155.2 Schoolmaatschappelijkwerk 165.3 Zorgenadviesteams 165.4 Regionaalsamenwerken 165.5 Vervolgopleidingen 17 6 Sluitende aanpak 186.1 Jongerenwerk 186.2 Jongerenloket 186.3 Veiligheidshuis 196.4 Ouderdan18jaar 19

7 Stappenplan 20 Bijlagen 21Bijlage1 CentrumvoorJeugdenGezin 22Bijlage2 Begeleidingscommissie 23

CentrumJeugdenGezin pagina1

Page 4: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

CentrumJeugdenGezin pagina2

Page 5: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

1 Inleiding

BijdeopzetvanCentravoorJeugdenGezin(CJG)gaatmeestaleerstdeaandachtuitnaar0–12jarigenenhunoudersomdatdezeleeftijdsgroeprelatiefgemakkelijkbereikbaaris.Andersligthetvoorjongerenindeleeftijdscategorie12tot23jaar.Dezegroepwaaiertuitoververschillendetypenonderwijsenzoekthaareigenweg,vaakoverdegemeentegrenzenheen.Deopvoedings-enopgroeiondersteuningkrijgtbovendieneenanderkarakter.Jongerenvanaf12jaarwillenzelfmeebeslissenovervorm,frequentieeninhoudvandebegeleiding.Ookderolvandeoudersvanjongerentussende12en23jaarverandert,aangezienjongerensteedsmeerinspraakwillenenverantwoordelijkheidnemenoververschillendeaspectenvanhuneigenleven(schoolkeuze,vriendenkring,vrijetijdsbesteding,uitgaanstijdstippenetc.).Zoweloudersalsjongerenhebbeneigenvragenophetgebiedvanopvoed-enopgroeionder-steuning.Dezehandreikinggeefteenglobaaloverzichtvanhetaanbodaanjongerenenhunouders,zoalseenCentrumvoorJeugdenGezindatzoukunnenorganiseren.DehandreikingistotstandgekomeninsamenwerkingmeteenaantalgemeentenwaarCentravoorJeugdenGezinzijnopgezet.

IndezehandreikingbesprekenweniethettotaleaanbodvandeCJG’s,maarhetdeeldatgerichtisopopvoedings-enopgroeiondersteuningaan12tot23jarigenenhunouders.MeeralgemeneinformatieoverCJG’svindtuinbijlage1enopwww.samenwerkenvoordejeugd.nlOpdezewebsitetreftuookdeanderehandreikingenuitdegereedschapskistvanhetministe-rievanJeugdenGezinaan.DitmateriaalbiedtondersteuningbijhetopzettenvaneenCJGinuwgemeente.(Zieook:www.vng.nl/cjg)

Jongerenenhunoudersvormeneenbelangrijkedoelgroepalswekijkennaardeomvangenaardvanhunvragenenproblemen.InTilburgbijvoorbeeldhoortdebegeleidingaanoudersenjongeren(regelsenopvoedhoudingvoor12tot16jarigen)totdetop3vandevragenaanhetCentrumvoorJeugdenGezin.Despecifiekebejegeningvandezegroepisdaarbijvangrootbelang.DeCJG’shebbendetaakinsamenspraakmetdejongerenzelf-enookhunouders-toteenvraaggerichtaanbodtekomen.

IndezehandreikinggevenweeenbeknopteschetsvandejongerencultuurenhoeeenCJGkanaansluitenopdewensenenbehoeftenvanjongeren.HethartvandehandreikingwordtgevormddoordehoofdstukkenParticipatie,Inloopfunctie,Onderwijsalssamenwerkings-partnerenSluitendeaanpak.Totbesluittreftueenstappenplanaanwaarmeeuconcreetaandeslagkunt.VerspreiddoordehandreikingheenvindtupraktijkvoorbeeldenvanCJG’suitdiversegemeenten.

VoorbeeldenvanwathetCJGkandoenvoorspecifiekegroepenjongeren(bijvoorbeeldjon-gerenzonderstartkwalificatieen18+-jarigendieuitderesidentiëlejeugdzorgofeenpleeg-gezinkomen)zullenregelmatiggepubliceerdwordenopwww.samenwerkenvoordejeugd.nl.

CentrumJeugdenGezin pagina3

Page 6: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

2 Leefwereld Jongeren

Uitverschillende(internationale)onderzoekenkomtnaarvorendatNederlandsejongerenrelatiefgelukkigzijn.Maarookgelukkigejongerenhebbenvragenenproblemen,variërendvanzakgeld,uitgaan,schoolenstage,totpesten,alcohol,drugs,schulden,ensexualiteit.JongerenkunnenhiervoorterechtbijeenCentrumvoorJeugdenGezin.VoordatgekekenwordtnaarderoldieeenCJGvoordezedoelgroepkanvervullen,wordteerstkortingegaanopdeleefwereldvanjongeren.

2.1 GezinSteedsminderjongerengroeienopineentraditioneelgezin.Hetaantalscheidingenisforstoegenomenenprofessionalszienscheidingendegevolgendaarvandanalséénvandebelangrijkeaanleidingenvoordevraagnaaropvoed-enopgroeiondersteuning.Samenge-steldegezinnen,etnischgemengderelatiesenhomoseksueleouderparenzijnvaninvloedopdepersoonlijkeontwikkelingvankinderenenjongerenenopdevraagnaaropvoed-enopgroeiondersteuning.Jongerentussende12en23jaarzijnopzoeknaarhunmogelijkhe-denenontwikkelenzichinsneltempobinneneensteedsveranderendemaatschappij,waarinvoortdurendkeuzesgemaaktkunnenenmoetenworden.Jongerenzoekenhungrenzenopensommigenvertonenhierbijrisicovolgedragindevormvanhoogalcoholgebruik,rokenendrugsgebruik.UitdeGGDjeugdmonitorblijktookdatjongereninhetvoortgezetonderwijsdiversevragenhebbenoppsychosociaalgebied.Hetisvangrootbelangdatjongereneenplekhebbenwaarzegemakkelijkkunnenbinnenlopenmetalhuneenvoudige(enmeercomplexe)vragen.

2.2 BuitenwereldDeleefwereldvanjongerenspeeltzichvaakafopverschillendelocaties.School,bijbaantjes,vrijetijdsbestedingenontmoetingsplaatsenmetvriendenliggennietaltijdbinnendebekendeenvertrouwdebuurt,wijk,stadsdeelofgemeentegrenzen.HetbetekentdathetCJGzichopdezeverschillendeontmoetingsplaatsenzalmoetenrichtenenzodichtmogelijkbijdenatuurlijkeleefwereldvandejongeremoetblijven.

Actieve benadering van jongeren in het CJG JONG XL in RotterdamCJG/JONGXLFeijenoordisgevestigdineenpandaandeMaashaven.Tijdenskantoor-urenenopéénwekelijkseavondkunnenjongerenhierterechtvoorinformatieenadvies.Indecentralehalvindenzeeenuitgebreidvacature-enstagebestandeninformatieoveronderwerpenzoalsopleidingenhuisvestingenzwangerschap.Ookisereenoverzichtaanwezigvanactiviteitenophetgebiedvangezondheid,sportenvrijetijdsbesteding.VeelinstellingenhoudenbijCJG/JONGXLwekelijkseenspreekuur,waardoorvooralookdegroep16-23jarigeneenvoudigantwoordkrijgtopeendiversiteitaanvragenrondhuisvesting,schulden,stages,werk,scholing,uitkeringenseksualiteit.Volgenshetone-stop-shopprincipewordenjongerendirectgeholpenenindiennodigwordtmeteenhulpgeregeld.Erwordtzominmogelijkdoorverwezen.Voordegroepmoeilijktebereikenjongeren(o.a.zorgmijders)tussende16en-25jaariseeneffectieveoutreachendeaanpakafgesproken.

EenCJGdatondersteuningenhulpbiedtzalveelmoeitemoetendoenomlaagdrempeligtezijnvoorjongeren.Demeestejongerenvoelenzichnietaangetrokkentoteenlocatiewaarookkleinekinderen-ofhunouders-komen.Zezijnerggevoeligvoorreactiesvanleeftijdge-notenenzullendaaromnietgemakkelijkeenhulpverleningsinstellingbinnenstappen.Delo-catievanhetCJGdatzichrichtopjongerenzalmetdezeaspectenrekeningmoetenhouden.HetCJGzalvoorjongerenopverschillendelocatiesenmetverschillendepartnersgestaltemoetenkrijgen.Erzalsamenwerkingtotstandmoetenkomenmetbijvoorbeeldhetonderwijs,desportvereniging,hetbuurthuisendejongerenwerkeromjongerenzobreedmogelijktebegeleidenbijhunopgroeivragen.

CentrumJeugdenGezin pagina4

Page 7: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

CJG BoxtelBoxtelkentvanoudshereenhechtesamenwerkingtusseninstellingendiezichopdejeugdrichten.Erlooptaljareneenprojectdatgerichtisophetrealiserenvanbredescholenenerwordtveelgeïnvesteerdingoedezorgopenronddescholen.Zozijnerdeprojecten“SchoolindeWijk”,“DoorlopendeLeerlijnen”en“ZorginenomdeSchool”.HetCJGinBoxtelpastinditbredeaanbod.Bijderealisatievanhetcentrumzijnveelinstantiesbe-trokkengeweest.Inhetpandzijndiversepartnersgehuisvestzoalshetconsultatiebureau,jeugdartsen,bureauHalt,MEE,schoolmaatschappelijkwerkendecoördinatorvandebredescholen.Deruimtenzijnnietalleenbedoeldvoorbijeenkomstenmetprofessionalsmaarookvoorafsprakenenbijeenkomstenmetoudersenjongeren.AangezienookhetjongerencentrumB-towninhetCJGisgevestigd,biedthetCentrumvoorJeugdenGezindeBoxtelsejeugdoptimaleopgroeikansen.

2.3 Digital natives Nederlandkentdehoogsteinternetdichtheidonderjongerenterwereld.Hettotaleinter-netgebruik(o.a.YouTube,HyvesenMSN)looptopnaarleeftijd(groep7basisschool:9uur,2eklasvoortgezetonderwijs:16uurperweek.Jongerenvanniet-westerseafkomstzijnietsvakeronlinedanautochtonen(Bron:Onzejeugdvantegenwoordig,MinisterievanJeugdenGezin2009).DitgeeftaanknopingspuntenvoorhetbereikenvandezegroepviadewebsitevanhetCentrumvoorJeugdenGezin,chatmogelijkhedenmetjongerenwerkersenhetdes-kundigopzettenvangerichtezoekwoorden.Jongerenvannumanifesterenzichalsdigitalnatives;opgegroeidmetinternetzijnzegewendomcontinudigitaalmetelkaarinverbindingtestaan.Opvoedersdaarentegenwordenookwelspottenddigitalimmigrantsgenoemd;zijstaandoorgaansopveelgrotereafstandvandigitalemediaendatmaakthenonzeker.Daarnaastwordtdehuidigegeneratiejongerenprosumersgenoemd.Nieuwemediawordennietalleengebruiktomteconsumeren,maarookomteproduceren.Informatievooreenwerkstukwordtnetzomakkelijkvaninternetgehaaldalseenzelfgemaaktfilmpjeeropwordtgezet.Gemeentenmoetenzichrealiserendatdedigitalewereldvanjongerenzichnietaangemeen-tegrenzenhoudt.Jongerengoogelenoptrefwoordennauwelijksoplocatie.

DekenmerkenvandezegeneratiejongerenbiedenaangrijpingspuntenvoordeopzetvaneenCJG.Eeneenvoudigezoekopdracht(google)kanjongerendoorsluizennaardeskundigehulp,bijvoorbeeldhetonlineCJG.DaarnaastmoetenjongerenzichverbondenvoelenmetdelokalewebsitevanhetCentrumvoorJeugdenGezin-bijvoorbeelddoorinzetvaneenjongeren-forumofeenjongerenpaginametlokale(eigengemaakte)filmpjes-omhetlaagdrempeligepersoonlijkeoverlegoveropgroeivragenindebuurtvandejongeremogelijktemaken.

CJG Introductiefilm in EmmenDegemeenteEmmengebruiktbijdevoorbereidingophetCentrumvoorJeugdenGezinintroductiefilmpjesdiegemaaktzijnvoorendoorjongeren.DefilmpjesmakenduidelijkdatjongerenmetvragenaltijdterechtkunnenbijhetCentrumvoorJeugdenGezin.Devolgendeonderwerpenkomenkortinbeeld:‘Ziekofzwanger’,‘Populairofgepest’en‘Dipjeofdepressie’.www.centrumjeugdengezin.nl/filmpjes

CentrumJeugdenGezin pagina5

Page 8: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

3 Participatie van jongeren en ouders

Jongerenzijnnietaltijdeenvoudigtebereikenentehelpen.Tegelijkertijdzijnhetkritischecon-sumenten.AlseenCJGnietaansluitophunleefwereldenhunvragenenproblemen,shoppenzeverdernaareenandereoplossing,ofhakenzeaf.Daaromiseenaanboddatspecifiekisafgestemdopdezedoelgroepenparticipatiedoorhenvangrootbelang.

3.1 Waarom participatieJongerenhebbeneenmeningenwillengraaggehoordworden.Wanneerergoednaarzegeluis-terdwordt,levertditbeleidopdatdaadwerkelijkaansluitbijhunvragenenbehoeften.Participatielevertookeengroterdraagvlakopvoordeuiteindelijkebeleidskeuzesdiebestuurdersmaken.Jongerenhebbenimmerszelfeenbijdragegeleverd.Deklooftussenbestuurdersenjongerenwordtkleinerencommunicerenmetdedoelgroepgaatsteedsmakkelijker.Daarbijishetwelvanbelangdatbestuurdersaanjongerenuitleggenwatzijmethuninbrengdoen,omgeenonrealisti-scheverwachtingentewekken.Participatiezorgtookvoorempowermentvandedoelgroep.Jongerenvervulleneenmaatschap-pelijkerolenzijndaardoorsterkergemotiveerdomderegieoverhuneigenleventevoeren.

Ruimte voor jongerenparticipatie in Assen.BijdevormingvanhetCJGbegintdegemeenteAssenmeteenenquêteonderdejeugd.Daarinkunnenjongerenaangevenofzeproblemenervarenmetopgroeien,gezondheid,vrijetijd,werk,schoolengeld.Ookkunnendejongerenlatenwetenhoezeinformatieeneventuelehulpwillenkrijgen:digitaal,telefonischofface-to-face.Alle500ledenvanhetdigitalevriendennetwerkJongerenwerkAssenontvangeneenuitnodigingvoordeelnameaaneenkortevragenlijst.JongerendienietopHyveszitten,kunnendeenquêteinvullenviainternet.Onderdedeelnemerswordenbioscoopkaartjesverloot.OokopeenbijeenkomstmeteendjeneenmaaltijdwordenjongerenuitgenodigdmeetepratenoverhetCentrumvoorJeugdenGezin.Hierkunnenzevertellenoferbe-hoefteisaaneenplekwaarzeoverderelatiemethunouders,seksualiteit,vakantiebaan-tjesenschoolkunnenpraten.

Nogeenargumentvoorjongerenparticipatieiswet-enregelgevingdieinspraakenmedezeggen-schapvanburgersvoorschrijft.OplokaalniveaubepaaltdeWmodatgemeentenburgersdekansmoetenbiedenteparticiperenopgebiedendiehenaangaan.Specifiekvoordedoelgroepjonge-rengeldtookhetInternationaalVerdragvoordeRechtenvanhetKind,waarinisopgenomendatkindereninstaatmoetenwordengesteldhunmeningtevormenendezemeningvrijelijkteuiteninalleaangelegenhedendiehetkindaangaan(artikel12,lid1).Omeenmeningtevormenheefthetkindrechtominvrijheidinlichtingenendenkbeeldenvanwelkeaarddanooktevergaren(artikel13,lid1).Aandemeningvaneenkinddient‘passendbelangtewordengehechtinover-eenstemmingmetzijnofhaarleeftijdenrijpheid’(artikel12,lid1).Participatieisdusookwettelijkverplicht,maaropwelkemanierkanparticipatieonderjongerenwordenuitgevoerdbijhetopzet-tenvaneenCJG?Hieronderbeschrijvenwehoegemeentendaarinvullingaankunnengeven.

3.2 Inventarisatie OmmaatwerktekunnenlevereniseeninventarisatierondevoordestartvaneenCJGwenselijkennoodzakelijk.Eengoedeinventarisatiebevatinformatieoverdespecifiekekenmerken,talentenenproblemenvanjongerenenhunouders.Hetisookvanbelangteachterhalenwelkeervaringenzijmetbestaandevoorzieningenhebbenenwelkebehoeftes,verwachtingenenwensenerleventenaanzienvaneenCJG.

Hetisgoedomtebeginnenmeteeninventarisatievandebeschikbareinformatie:• vandegemeente,zorgaanbieders,welzijnsorganisaties,jongerenradenenanderejongerengroe-

pen;

CentrumJeugdenGezin pagina6

Page 9: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

• uitonderzoekenvandeGGD(leefstijlonderzoekenengezondheidsonderzoeken),onder-zoeksafdelingvandegemeente(demografischonderzoeknaarpopulatie,lokaalbehoef-tenonderzoek),BureauJeugdzorgenzorgaanbieders(cliënttevredenheidonderzoek);

• uitbestaandeinformatiebronnenzoalshetrapport‘KindereninTel’,opvoedvragendiezijngesteldtijdensinloopspreekurenenperiodiekcliënttevredenheidonderzoek(AlgemeenMaatschappelijkWerk,GGD,jongerenwerk).

• informatieuitdeketenpolitie/justitie/RvdK/BJZ(bijv.platformjeugdcriminaliteit,veilig-heidshuisenpreventieprojectenzoalscommunitiesthatcare).

Opgrondvandezeinventarisatieishetmogelijkvasttestellenwelkeinformatieontbreekt.Welkedoelgroepenzijnnognietinbeeldgebracht(jongens,meisjes,leeftijd,cultureleachtergrond,multi-problemgezin,ex-cliëntenjeugdzorg),metwelkespecifiekeproblemenhebbenjongerentemakenenwatverwachtenzevaneenCJG?Vaakisaanvullendonderzoeknaardewensenenbehoeftenvanjongerennodig.Eenkwanti-tatievemetingkaneengeschiktmiddelzijn.EengoedvoorbeeldisdeinternetvragenlijstoverhetCJGvanZorgbelangGelderland(zie:www.dropjemening.nl).

Voorhetinkaartbrengenvanspecifiekedoelgroepenofhetvergarenvandiepgaandeinfor-matieovereenbepaaldonderwerpzijnkwalitatievemethodengoedinzetbaar.Denkbijvoor-beeldaaneenjongerenpaneldateenbepaaldthemabespreektofaanindividueleinterviewsmetjongerenoveronderwerpendiezelievernietineengroepbespreken.Indezefaseishetbelangrijkbestaandeinspraakorganenteraadplegenzoalsdejongerenraadvandegemeente,leerlingenradenvanscholenencliëntenradenuitdejeugdzorg.AchterhaalbijvoorbeelddoormiddelvanopenvragenwelkeproblemenjongerenwillenoplossenenhoedebekendheidvaneenCJGkanwordenvergroot.

Aandehandvandeverzameldeinformatieuitbestaandebronnen,aanvullendonderzoekenbijeenkomstenmetjongerenwordenkwaliteitscriteriavooreenCJGopgesteld.Hetmooisteisalsookdezekwaliteitscriteriasamenmetjongerenwordenopgesteld,zoalsditisgebeurdindejeugdzorgmethetprojectQualityforChildren(zie:www.Q4C.nl).Naasthetgezamenlijkopstellenvankwaliteitscriteriakunnengemeentenerookvoorkiezensamenmetjongerentemonitorenofaandecriteriawordtvoldaaneneventueelverbeteractiesingangzetten.

AlseenCJGeenmaalisopgezetblijfthetnodigjongerenerbijtebetrekken,enhenomfeedbacktevragen.Eengoedvoorbeeldvaneenfeedbacksysteemwaarinverschillendeparticipatievemethodenwordengebruiktishetcliëntenfeedbacksysteemindejeugdzorg(www.mogroep.nl/mogroep/mic).

3.3 Actieve inzetUitonderzoekblijktdatactievebetrokkenheidvanjongerenvangrootbelangisvoordeef-fectiviteitvanprojectenofprogramma’sofdiezichophenrichten.Eenmanieromdieactievebetrokkenheidtevergrotenisjongerendemogelijkheidtegeventotfeedback.EenCJGkandiefeedbackbijvoorbeeldorganiserenmethetinstellenvaneenideeënbus,eenklankbord-groep,eendigi-panel,ofeengebruikersraad.

Omdatweinigjongerenuitzichzelffeedbackzullengevenofzichvoorlangeretijdwillenbindenaaneeninspraakorgaan,ishetvanbelangookandere,kortdurendevormenvanparticipatieaantebieden.Panelsenfocusgroepenzijndaarvoorzeergeschikt.DaarnaastishetmogelijkscholierentevrageninhetkadervanhunmaatschappelijkestageoflesopdrachtbezoekersenmedescholierenteinterviewenoverhetCJG.Omtetoetsenofdekwaliteitscriteriagehaaldwordenkanmetbehulpvaneenvragenlijsteenperiodiekemetingwordengedaan.VoorbeeldenvanmeetinstrumentenuitdejeugdzorgzijnbijvoorbeelddeC-toetsendeExit-Vragenlijst.

ZogenaamdePeerEducationisookeenmanieromjongerenergensactiefbijtebetrekken.Hierbijwordenjongerendoorleeftijdsgenotenbewustgemaaktvanonderwerpen.Jongerenwordenvooralbeïnvloeddoorleeftijds-enleefstijlgenoteneneenmedescholierofmedestu-dent–‘peer’–fungeertalsrolmodel.IndiverseprojecteninNederlandwordtdepeermetho-desuccesvolingezetomjongerentebereiken.ZiebijvoorbeeldhetUnity-projectvanJellinek

CentrumJeugdenGezin pagina7

Page 10: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

Preventie.DevrijwilligersvanUnityzijnjongerendieafkomstigzijnuitdedance-scene.Zijgevendrugsvoorlichtingaanjongerenopgrotedance-evenementenenparties(www.unitydrugs.nl).

Waarom leerlingbemiddeling?Ineensraaktdesfeerverziekt.Schijnbaaromniksvliegenleerlingenelkaarindeharen.Conflictentussenleerlingenkunnenmakkelijkuitdehandlopen.Leerlingbemiddelingvoorkomtescalatieenbevorderteenveiligschoolklimaat.InRotterdambiedtStichtingdeMeeuwLeerlingbemiddelingopmaat,vooralleonderwijssoorten.Hoe leerlingbemiddeling groeideLeerlingbemiddelingwerdmediojaren90naarAmerikaansvoorbeeldalspilotingevoerdinNederland.Sindsdocentenzichmeerbewustwordenvanhetbelangvansocialecompe-tentiesenleerlingparticipatie,groeithetaantalscholendatgebruikmaaktvanleerlingbe-middeling.Deervaringenvandepioniersscholenstaanbeschreveninhetprojectverslag‘KansofBedreiging’,uitgegevendoorStichtingdeMeeuw(www.de-meeuw.nl)Zelfstandig conflicten oplossenConflictengaanoverbotsendebelangen.Leerlingbemiddelingmaaktdezebelangenbespreekbaar.Leerlingbemiddelaarsproberenruziëndeschoolgenotenopeigenkrachttotdekernvanhunconflicttelatendoordringen,eneenoplossingteverzinnen.Leerlingbe-middelingisdanookgeenhulpverlening.Debemiddelaarshoevenconflictennietoptelossen,teanalyserenofeeneigenmeningtegeven.Zijmoetenbovenalgoedluistereneneroptoeziendatruziemakersgezamenlijktoteenoplossingkomen.Datjongerenveelmeerkunnendanvolwassenendenken,blijktuitdevelegeslaagdebemiddelingen.Jongerenvindenoplossingsmogelijkheden,waarvolwassenennooitopkomen.Inhundagelijksbestaan,thuisenopstraat,wordenzijregelmatigmetlastigekwestiesgeconfronteerd.Hierdoorlerenzezichteverplaatseninandermansproblemenenweten,vaaksnellerdanvolwassenen,dekernteraken.Dusgeenbeterebemiddelaardaneenmedeleerling!Jongeren begrijpen elkaar beterVolwassenenwetenzichvaakgeenraadmetruziestussenjongeren.Daaromkunnenzediemaarhetbesteaanhenzelfoverlaten.DocentendiewerkenmethetprogrammaLeerling-bemiddeling,bevestigendit.Zijzienhoeleerlingenbijhetbeslechtenvangeschilleneigenverantwoordelijkhedenlerennemen.Leerlingenervarenwaarhunkrachtligtenhoezebijkunnendragenaaneenprettigschoolklimaat.Opdezemanierontwikkelenzevaardighe-denwaaropzijderestvanhunlevenkunnenvoortbouwen.

Waaromleerlingbemiddelinginhetvoortgezetonderwijs?Kijkopwww.leerlingbemiddeling.nu

InverschillendegemeentenzoalsTilburgenDenHaagzijnjongerenambassadeursactief(www.jongerenambassadeurs.nl).Zijvormeneenbrugtussenjongerenengemeente,zijnvaakactiefopdevlakkensport,kunstencultuur,enproberenjongereneenstemtegevenbinnendegemeente.SpecialeCJG-ambassadeurskunnenhetgezichtwordenvanhetCJGeneenbrugvormentussenCJGendejeugd.

3.4 Participatie van ouders Hetisvanbelangdatookdeoudersvanjongerenbetrokkenwordenbijdeopzetenhetfunc-tionerenvanhetCJGinhunwijkofgemeente.Hunvragenenbehoeftenhebbendoorgaanseenanderkarakterdandievanoudersmetjongekinderen.Hetgeleidelijkloslatenvanhunkinderenspeelteenbelangrijkerolenwordtnietaltijdalsvanzelfsprekendervaren.Ditprocesdoeteenberoepopandereopvoedingshoudingenen–vaardigheden.Oudersvanjongerenontmoetenelkaarnietmeerspontaanophetschoolpleinofhetsportveldomopvoedings-kwestiestekunnenbesprekenenindiebehoeftekaneenCJGvoorzien.

CentrumJeugdenGezin pagina8

Page 11: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

4 Inloopfunctie voor informatie en advies

Jongerenenhunouderswetenvaaknietwaarzemetrelatiefeenvoudigevragenenpro-blemenoveropvoedenenopgroeienterechtkunnen.BijernstigeproblematiekkunnenzeterechtbijhetBureauJeugdzorg.CJG’sgaanuitvaneenpreventieveaanpakenbiedenlaagdrempeligeondersteuningindevormvaninformatieenadvies.

4.1 Fysiek inlooppunt Elkegemeenteisverplichttenminsteéénfysiekinlooppuntinterichtenwaaroudersenjongerenterechtkunnenmet‘gewone’vragenenproblemenoveropvoedenenopgroeien.IndepraktijkzullenoudersmakkelijkernaareenCJGtoekomen.Voorjongereniseeninloop-puntnodigdatzichspecifiekopjongerenricht.Dathoeftnietaltijdopgemeentelijkniveautegebeuren;eendergelijkinlooppuntkanookinsamenwerkingmetanderegemeentenwordenvormgegeven.Indatgevalishetwelvanbelangvanuitdedoelgroeptewetenwatdebestelocatieis.Gemeentenhoevengeennieuweprojectenentrajectenoptezettenmaarkunnenaansluitenbijwateralis.DoelvanhetCJGishetbiedenvanlaagdrempeligehulpaanjonge-renengezinnenbijeenvoudigeopvoed-enopgroeivragen.Hetgebouwmoetdienstbaarzijnaandezedoelstellingmaareenmulti-functioneleaccommodatiemetmeerdereprofessionalsachteréénvoordeurisnietpersénoodzakelijk.Alsgoedesamenwerkingsafsprakenwordengemaaktmethetonderwijs,jongerenwerk,buurthuizenen/ofhetjongerenloket,dankunnendeinloopspreekurenvandezeinstellingenookwordenbeschouwdalsfysiekeinlooppuntenvanhetCentrumvoorJeugdenGezin.

CJG bus in ZaltbommelSamenmethetwelzijnswerkheefthetCJGinZaltbommeleenoudeAmerikaanseschool-busaangeschaft.Debusisingerichtmeteengezelligzitjewaarineenongedwongensfeergesprekkengevoerdkunnenwordenenbeschiktovereencomputermetdenieuwstespellen.MetdezebuszoekthetCJGjongerenenhunoudersindeafzonderlijkekernenop.Regelmatigwordtdeaanhangermethetmobielepanna-veldjeaangekoppeldenelkewoensdagmiddagrijdtdebuurtsportmedewerkermee.AlshetmooiweerisreistdebusafnaareenstrandjeaandeWaal:luifeluit,muziekjeaan,endejongerenkomenalsbijenopdehoningaf.

OmdathetCJGinveelgevalleneennetwerkorganisatieisdieorganisatiesenactiviteitenmetelkaarverbindt,hoefteengemeentezichniettebeperkentotééninlooppunt.Hetinlooppuntvoorjongerenzalindepraktijkvaakbijeenschoolofeenjongerencentrumwordenonderge-brachtenhetinlooppuntvooroudersbijeengezondheidscentrum,bibliotheek,ofbuurt-centrum.DoordezekoppelingmetanderevoorzieningenwordthetCJGalseenneutraleenlaagdrempeligevoorzieningbeschouwd.HetisvangrootbelangdatjongerenenhunoudershetCentrumvanJeugdenGezinzienalseenuitbreidingvanhuneigennetwerk.

Jongerenzijnnauwelijksopdehoogtevaninstantieswaarzijterechtkunnenvoorinformatieenhulp.Lieverraadplegenzevrienden,familie,eenvoetbalcoach,mentorofdigitalecoun-selor.Ookjongerenwerkers,jeugdverpleegkundigenofschoolmaatschappelijkwerkerszijnfavoriet.Zijkunnendeeluitmakenvaneennetwerkronddezeleeftijdsgroepenopgroepsni-veaupreventieveprogramma’sopscholenuitvoerenzoalsvoorlichtings-bijeenkomstenrondvoedingenbeweging,omgaanmetgeld,seksualiteitenalcohol-endrugsgebruik.Profes-sionalsmoetenmakkelijkdewegnaarelkaarkunnenvindenalszegeenantwoordwetenopeenopgroeivraag.DitiseenbelangrijkemeerwaardevandenetwerkorganisatieachterhetCentrumvoorJeugdenGezin.

CentrumJeugdenGezin pagina9

Page 12: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

Focusgroepen in HeldenIndeLimburgsegemeenteHeldenheefthetCJGfocusgroepengevormdomideeënteverzamelenhoededraagkrachtvangezinnen,familiesenbuurtenkanwordenvergrootzodatminderkinderenuitdebootvallenenterechtkomeninhetzorgcircuit.Defocus-groepenbestaanuitprofessionalsindejeugdzorg,onderwijsmedewerkers,vrijwilligersvansportclubs,oudersenjongeren.Bijdesamenstellingvandezefocusgroepenisrekeninggehoudenmetdeverschillendelevensfasenvankinderenzodatdeleerplichtambtenaarnietbijdekraamverzorgsterineengroepzitmaarwelbijdejongerenwerker,dedocentvanhetvoortgezetonderwijsendecoachvandevoetbalclub.Onderwerpenvangesprekzijnnietalleenprobleemgezinnenenprobleemjongerenmaarooksuccesvollesamenwerkings-verbandendiesomsdoortoevalenpersoonlijkecontactenzijnontstaan.Indefocusgroe-penwordtwordtbekekenwelkeondersteuningineengezinofdaarbuitennodigisomdeveerkrachtvanzowelhetkindalshetgezinteversterken.Hiermeekanwordenvoorkomendateenkindwegenswangedragvandevoetbalclubwordtverwijderdofeengezinsteedsmeerindeproblemenraakt.www.jeugdstation.nl

Voorveel(jonge)jongerenisschooleengebruikelijkeplaatsomhulptevragen.Voorjongerendienietmeerofslechtsgedeeltelijknaarschoolgaan,biedteeninlooppuntdatgekoppeldisaaneenjongerencentrumofsportclubuitkomst.Afhankelijkvandelocatiezijndeopenings-tijdenoverdagenof’savonds.Oudershebben,gezienwerkengezinsomstandigheden,vaakbehoefteaaneeninlooppuntdatook’savondsgeopendis.Eeninlooppuntdattegelijkertijdvoorjongerenisingericht,zienzijalsmindergewenst.Eenvoorbeeldvaneengemeentedieook’savondsspreekurenheeftis’s-Hertogenboschwww.cjg-s-hertogenbosch.nl

4.2 Digitaal communiceren Internetbiedtveelmogelijkhedenvoorhetaanbiedenvaninformatieenadviesaanjongeren,ookophetgebiedvanopvoed-enopgroeiinformatie.

Sites voor informatie en (interactieve) hulpverlening:

www.tienermoeders.nlinformatieovertienerzwangerschapenmoederschap

www.sense.infoinformatieoverseksualiteitenseksuelegezondheid

www.jongin.nlactiviteitenenhulpverleningsinstellingenindebuurt

www.jip.orgalgemeneinformatievoorjongeren

www.kindertelefoon.nlchattenmethulpverlenersendeelnameaanforumdiscussies

www.internethulpverlening.nlinternethulpverlenerindebuurt.Dehulpisgratis,anoniemengegevenswordenalleenaanderdenverstrektmettoestemmingvandejongerezelf.

www.gripopjedip.nlinformatieenondersteuningbijpsychischgezondblijven.Vanaf16jaarishetmogelijkdeeltenemenaaneengroepscursusoverdepressieveklachten.Dezewebsiteheeft130.000uniekebezoekersperjaar.

CentrumJeugdenGezin pagina10

Page 13: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

www.pratenonline.nlhulpbijernstigedepressieve-enangstklachten.Informatieendeelnameaanhetforumiskosteloosenlaagdrempelig.Vooralmeisjes(83%oftewel1miljoenbezoekers)makenge-bruikvandezesite.Vaakdurvenjongerendestapnaarlivehulpverleningniettezetten.Dedrempelnaardereguliereggzisvaak(te)hoog.Nagemiddelddriechatgesprekkenvoelenzezichnaartevredenheidgeholpen.

www.choiceforyouth.orginformatieoveromgaanmetgeld.Hieropkunnenjongerenanoniemterechtvoorvragenoppsychosociaalgebiedenlaag-drempeligkennismakenmetprofessioneledienstenenhulpverlening.Devolgendestapisinternethulpverlening.

70%vandejongerenzoektregelmatignaarinformatie,waarbijGoogle,WikipediaenYouTubefavorietzijn.Daarnaastmaakt95%vandejongerengebruikvanMSN.EenkwartvandejongerenchatzelfsmeerdantweeuurperkeereneenderdevandejongerenpraathetliefstviaMSNoverpersoonlijkeonderwerpen.

EengoedwerkendCJGzalzichnietbeperkentotloutereenfysiekinlooppunt.VirtueelinformatieenadviesgevenenchatteniseengoedeaanvullingopdepersoonlijkecontactenbinnenhetCJG.OpdeCJG-websitekanbijvoorbeeldinformatieenadvieswordenopgeno-mendiegerichtisopdeactuelesituatievanjongerenindeeigengemeente,aldannietmetlinksnaaranderewebsites.JeugdmonitorsvandeGGD,behoefteonderzoekonderjongereneninformatievanprofessionalszijnhiervooralsbrontegebruiken.Mogelijkhebbenjongerenbehoefteaaneendigitalesocialekaartvandeeigenwijk,ge-meenteen/ofregio.Hiermeekrijgenzeantwoordophunvragenenvindenactiviteiteneninstellingenbijhenindebuurt.Gemeentenkunnenookaanhakenbijdelandelijkesitewww.jongin.nl,waarjongerenzelfderedactievanhunlokaledeeldoen.Hetisnietaltijdnodigomzelfeenvirtueleinformatie-enadviesfunctievooreenCJGoptezetten.Eengemeentekanditookbrederoppakkenensamenmetomliggendekleineregemeentenofmeteennabijgelegencentrumgemeenteeendergelijkefunctieopzettenenexploiteren.Jongerendieeenvraagstellenofchattenkrijgendaninsommigegevallenant-woordvaneenCJG-medewerkeruiteennaburigegemeente.HetiswenselijkombijdeopzetvaneenCJGdeinternetkrachtentebundelen.HetafgelopenjaarisinopdrachtvanJeugdenGezinhet‘OnlineCJG’ontwikkeld.Dezewebsitebevateencontent-(betrouwbareinhoud)encontactgedeelte(toeleidingeninteractie;siteenmodules).LandelijkekennisinstitutenwaaronderhetNederlandsJeugdinstituut,Trimbos,hetVoedingscentrumenRIVMzorgensamenvooreenbetrouwbareinhoud.OnlineCJGisgetestineenpilot;deeersteresultatenzijnpositief.Zievoormeerinformatiewww.samenwerkenvoordejeugd.nl

MeteenCJGwebsitewordthetmogelijkmeeractiviteitenintezetten,enzoookeenbrederpubliektebereiken.Hetvaltteoverwegenhetwerkenmetinternetverplichttoetevoe-genaanhetwerkvanjongerenwerkers.Opdezemanierzijnercontactmogelijkhedenvoornagenoegallejongeren.Hetisteverwachtendatdedigitaleuitdagingoptermijnde‘fysiekevraag’inaantalzalovervleugelen.EenCJGdienteroverigensrekeningmeetehoudendateeninternetfunctieveelmenskrachtkost.CJG-medewerkersmoetenbekendzijnmetMSN-jongerentaalenwerkenoptijdendatjongerenchatten,watvoornamelijkindelatenamiddagenavondzalzijn.

4.3 Behoeften en wensen van jongerenDiversegemeentenhebbenonderzoekgedaannaardewensenenbehoeftenonderjongerentenaanzienvaneenCJG.Hieruitkomeneenaantalonderwerpennaarvorendiebelangrijkzijnomrekeningmeetehoudenbijdeopzetvaneenfysiekinlooppuntvoorjongeren:

CentrumJeugdenGezin pagina11

Page 14: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

Pleingesprekken in VeenendaalInVeenendaalzijnvoorafgaandaandestartvanhetCJGpleingesprekkenmetjongerengevoerdopschool,bijhangplekkenenbijbuurthuizen.Daaruitkwamentweeopvallendeuitsprakennaarvoren:JongerenwillendathetCJGinformatiegeeftoverwerk,bijbaantjes,zelfstandigwonen,relatietussenenmetouders,enz.HetCJGmoetgaansamenwerkenenhuisvestingzoekenbijpartnersalsdeANWB,VVV,bibliotheekenAlbertHeijn.

Deuitspraakomtegaansamenwerkenmetgenoemdepartnersheeftuiteindelijkdelocatienietbepaald,maarwelsterkbeïnvloed.VeenendaalisvanplanhetCJGtegaanhuisvestenineenoudefabriekshal,waarondermeereenklimmuurenbedrijfjesindegame-industriezijngevestigd.

• EenCJG-locatievoorjongerenmoeteruitzienalseenhuiskamerofeenjongerencentrum,metleukekleureneneengezelligeaankleding,hetliefstdoorjongerenzelfingericht.Meestvoordehandliggendiseenruimteineenschool,jongerencentrum,bibliotheekofanderelocatiewaarjongerenvaakkomen.

• DetoegankelijkheidenbereikbaarheidwordtvergrootalseenCJGgekoppeldisaaneennatuurlijkeontmoetingsplekzoalsdeschool,hetjongerencentrumofhetbuurthuis.AlsgekozenwordtvooreenspecialeCJGlocatievoorjongeren,isaanteradendezenietalleenvoorhulpenadviesinterichtenmaarookeenhuiskamerofeenjongerenontmoetings-ruimteinterichten.

• Anonimiteitisbelangrijk.Jongerenwillennietineenwachtkamergezienwordenenzewil-lenvragenkunnenstellenzonderdathunoudersofanderebekendendatweten.Zewillenopgeenenkelemanieropvallenengeassocieerdwordenmetproblemen.

• Jongerenwillennietdatereendossierwordtaangelegdzonderdatzijdaarexpliciettoe-stemmingvoorhebbengegeven.

• SamenwerkingtussenhulpverlenersvaneenCJGonderlingoftussenverschillendeinstan-ties(bijdoorverwijzing)roeptwelvragenopmaarwordtnietalseenprobleemervaren.Jongerenziensamenwerkingalseenvoordeelwantdanhoevenzenietsteedszeopnieuwhunverhaaltevertellen.

• JongerenwillendatCJG-medewerkershenserieusnemenenzichkunnenverplaatseninhunsituatie.JongeCJG-medewerkershebbenindatopzichteenvoorsprong,meestaliserdaneerdersprakevaneen‘klik’.

• Jongerenvindenhetbelangrijkdateenprofessionalnietalleendeskundigenbetrouwbaaris,maarhenookaardigbejegent,privacyhooginhetvaandelheeftstaanennietperdefini-tieallesindossierswilvastleggenzodatzederegiekwijtraken.Hunvragenmoetenzoveelmogelijkdirectbeantwoordworden,zonderdoorteverwijzennaareenandereinstantieofadres.Datvraagtveeldeskundigheidvandemedewerkers.

Poken in Noord-BrabantInNoord-Brabantgaateenexperimentvanstartwaarbijjongerenhuneigenjeugdzorg-dossierbeherenmetbehulpvaneenpoken,eenusb-stickindevormvaneensleutelhan-gerwaarmeezeinformatiekunnenuitwisselen.Jongerendragenmethetapparaatjehundigitalegegevensoveraanprofessionalsdieookeenpokenhebben.Accounthouderswisselenhungegevensuitdoorhunpokenstegenelkaaraantehouden.Eeneigendossierversterktdepositievanjongerenenhulpverlenershebbensnellerhuninformatiebijelkaar.Ditinitiatiefsluitaanbijdeleefwereldvanjongeren.Tochmoeternogveeluitgezochtwor-den:welkeonderdelenvanhetdossierlenenzichhiervoorenhoezithetmetdeprivacy?Depokenmoetookzodanigbeveiligdzijndatdeinformatieuiteendossiernietzomaaruitgewisseldkanwordenmetiedereendieeenpokenheeft.DeBrabantsegedeputeerdeheefttoegezegddeinvoeringvandepokenprovinciebreedtezullensteunen.

CentrumJeugdenGezin pagina12

Page 15: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

• Jongerenwillenhunverhaalkwijtzonderdatereenbelerendantwoordopvolgtofcon-sequentiesaanwordenverbonden.Zewillennietwordenbenaderdalseen‘hulpvrager’of‘probleemgeval’.

• MeidenwillenmeestalhetliefsttewoordwordengestaandooreenvrouwelijkeCJG-mede-werker.

• Jongerenhebbenoverhetalgemeengeenzinommeerderemalenhunvraagtestellenofprobleemtevertellen.Zewillendaaromhetliefstmetsteedsdezelfdemedewerkertemakenhebben.

• Voorjongerenishetbelangrijkdatzezichdirectgeholpenvoelen.Snelheidvanhandelen(geenwachttijden,geenherhaalafspraken)bijrelatiefeenvoudigevragenenproblemenisvoorheneenminimumeis.

• Jongerenwillennietalseenprobleemgevalgezienworden.EenCJGmoetdanookgeen‘zwaar’stigmahebben.EenjongereinZwolleverwoorddeditalsvolgt:“Alsjemetkleinevragenterechtkunt,gajesnellernaarzo’ncentrumtoe.Danwordthetmakkelijkeromook‘grotevragen’testellen.”

JIMMY’s in Putten, Ermelo en HarderwijkIndegemeentenPutten,ErmeloenHarderwijkgaanJongerenInformatieMedewerkers(JIMMY’s)naarplekkenwaarjongerentochalkomen,zoalsschool,bibliotheek,jongeren-centrum,GGDenschoolmaatschappelijkwerk.Hetideeerachterisdedienstverleningaanjongereneengezichttegeven.JIMMY’swordengetraindomtefungerenalsambassadeursvoorjongeren.HetisdebedoelingdatjongerenvertrouwdmetzerakenenwetendatzenaareenJIMMYtoekun-nenstappenvoorallerleivragen.EenJIMMYiseigenlijkeenmobielebalie,eenspilinhetzorgnetwerkrondomeenjongere,kennervandesocialekaartenverwijstalsdatnodigisooknaardefysiekelocatievanhetCJG.

4.4 Behoeften en wensen van oudersDeopvoed-enopgroeipraktijkbiedtlichtpedagogischehulpverleningindevormvanpeda-gogischespreekurenophetfysiekeinlooppunt.Ookbegeleidingthuis,virtuelehulpverleningenonderlingehulpkunnentotdemogelijkhedenbehoren.

DiversegemeentenhebbenonderzoekgedaannaardewensenenbehoeftenonderoudersvanjongerentenaanzienvaneenCJG.Hieruitkomendevolgendeaandachtspuntennaarvoren.• Oudershebbenbehoefteaanhulpbijpraktischeopvoedingsvragenen-problemenophet

gebiedvanseksualiteit,alcohol-endruggebruik,depressiviteit,overgewichtetc.Zewillenhierbijopeenzodanigemanierondersteundwordendathunzelfvertrouwenversterktwordt.Deadviezenmoetenbegrijpelijkentoepasbaarzijn.Tegelijkertijdwillenouderszichvrijvoelenzelftebepalenhoezehunkindopvoeden.

• CJG’sdienenhunactiviteitenaftestemmenopdelokalebehoefte.OudersinDenBoschhaddenbehoefteaangezinsgesprekkenendeopvoedwinkelspeeldehieropindoorhulp-verlenersintezettenalseensoortintermediairtussenpubersenouders.

• Alshetomeenvoudigeopvoedingsvragengaat,horenoudersgraagvanandereouderswathunervaringenzijn.Alleenbijernstigeproblematiekiseengesprekmethulpverlenersgewenst.Chattenisdaaromeengoededienstverleningsvariant.HiermeeisalveelervaringopgedaandusCJG’shoevennietopnieuwhetwieluittevinden.CJG’skunnenzelfseendirectelinkophunsiteplaatsennaarbijvoorbeeldwww.ouders.nl,degrootsteouder-communityvanNederlandmetmaandelijkszo’n300.000uniekebezoekers.Opdezesitekunnenoudersnietalleenchattenmaarookeenconsultaanvragenenperonderwerpinformatieopzoeken.

• Voordevirtuelefunctievandeopvoed-enopgroeipraktijkiseeninteractievesiteonontbeerlijk.Ouderskunnenhieropvragenstellendieopmaatbeantwoordworden.Zoalseerdergesteld,ishetraadzaamhiervoorsamenwerkingtezoekenmetandere(deel)gemeentenofaantesluitenbijlandelijkesites.

• OuderswilleneenCJGdatgoedbereikbaarentoegankelijkis.Zowelwatbetreftopenbaarvervoerenvoldoende(gratis)parkeergelegenheidalsdeschaalgroottevanhetgebouw.

CentrumJeugdenGezin pagina13

Page 16: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

• Oudersgevendevoorkeuraaneenfysiekinlooppunt.Daarbijgaanzelievernietnaareenjongerenlocatie.Jongerenmoetenhuneigenlocatieoftenminstehuneigeningangheb-ben.

• Oudersstellenkwaliteitbijdebeantwoordingvanvragenenbegeleidingvoorop.Spreek-uurhoudersmoetendeskundigzijnophetgebiedvanpuberteitsontwikkelingenoogheb-benvoorkwestieszoalsopstandigheid,vrijheidsdrang,vriendenkeuze,seksualiteit,gebruikvanalcoholendrugs.Hulpbijdelaatstestapnaarvolwassenheidenversterkingen/ofherstelvandezelfredzaamheidvanhetgezinstaatcentraal.

• Hetisraadzaamombinnendeopgroei-enopvoedpraktijkmethodiekenintezettendieevidence-basedzijn,zoalsTripleP.Zieookdehandreiking‘Opvoedondersteuning’www.samenwerkenvoordejeugd.nl.BijCJG‘Aandeslag’.Opdewebsitewww.nji.nl/eCache/DEF/1/07/088.htmlzijnalleevidence-basedmethodentevinden.Ookishetmogelijkopbasisvandeexpertisevanervarenopvoedingsondersteunerspractice-basedevidenceoptebouwen.

• Oudersstelleneenprofessioneleomgevingopprijs.• Demeesteoudersgevenbijeenmeeruitgebreidevraagomhulpenadviesdevoorkeuraan

eengesprekmeteenCJG-medewerkerbovencontactviainternet.• Oudershebbenoverhetalgemeengeenbezwaartegendossiervorming,maargaanwel

uitvanprivacybescherming.Informatiemagnietzonderhuntoestemmingwordendoor-gespeeldaananderen.

• Oudersstellendoorverwijzingnaaranderehulpverlenersen/oforganisatiesveelalnietopprijs.

CentrumJeugdenGezin pagina14

Page 17: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

5 Onderwijs als belangrijke samenwerkingspartner

Wanneerkinderennaardebasisschoolgaan,hebbenleerkrachtenenouderscontactmetelkaarbijhethalenenbrengenvandekinderen,tijdenshuisbezoekenenviathema-enrap-portbesprekingen.Alsjongerennaarhetvoortgezetonderwijsgaan,verandertderolenbe-trokkenheidvandeouders.Contactentussenoudersenschoolzijnmindervanzelfsprekend;erisvaakalleenmaarcontactalserietsmisgaat.Partnerschaptussenoudersenschoolisnieteenvoudig,wantveeljongerenwillennietdatouderszichmethunlevenbuitenhetgezinbe-moeien.Tochbetrekthetvoortgezetonderwijsintoenemendemateoudersbijdebegeleidingvanhunkinderen.Ervaringleertdateenduidigheidvande(opvoedings)aanpakopschoolenthuisbelangrijkisvoorde(onderwijs)prestatiesvanjongeren.

ScholenzijnbelangrijkepartnersvanCJG’s.Alsgevolgvandeleerplichtendekwalifica-tieplichtkunnennagenoegallejongerentot18jaarviahetonderwijsbereiktworden.Ookdaarnaishetvaakmogelijkcontactmetjongerenteonderhouden,bijvoorbeeldviaROC’s.Scholenhebbenondermeerdetaakonderwijsgerelateerdeproblemenvanjongereninbeeldtebrengenenaantepakken.Wanneerhetonderwijsoverstijgendeproblematiekbetreft,ver-vultdeschooleensignaleringsfunctie.Eenvoudigeproblemenwordenmeestaldoordecanen,mentoren,leerlingcoördinatorenencounselorszelfopgepakt.Wanneerspecifiekehulpnodigisverwijzenonderwijsprofessionalsjongerenvaakdoornaareenmaatschappelijkwerker,jeugdverpleegkundigeofjeugdarts.Meestalzijndezehulpverlenerseenaantaluren/dagenperweekopschoolwerkzaam.Inzo’ngevalkandebenodigdehulpsnelwordeningezet.

5.1 JeugdgezondheidszorgDejeugdgezondheidszorg(JGZ)zietjongereninhettweedejaarvanhetvoortgezeton-derwijs.Tijdensditstandaardcontactmomentwordtondermeeraandachtbesteedaandegroei,mogelijkehoudingsafwijkingen,puberteitsontwikkeling,psychosocialeencognitieveontwikkelingenschoolverzuim.Jongerendiespeciaalvoortgezetonderwijsvolgenhebbeneencontactmomentbijdeaanmelding/toelatingenvervolgensdriejaarlijks.DeJGZvoldoethiermeeaandeuitvoeringvanhetuniformedeelvanhetbasispakketJGZ.GemeentengevenzelfvormaanhetmaatwerkdeelvanhetbasistakenpakketJGZ.Inhoudenomvanghiervankunnenpergemeenteverschillen,afhankelijkvandespecifiekebehoeftenvanindividuelejongeren,groepenjongerenineengemeenteenbeschikbaaraanbod.MeerinformatieoverdejeugdgezondheidszorgisopgenomenindehandreikingIntegraleJeugdgezondheidszorg0-19jaar.www.vng.nl.

Voorbeeldenvanmaatwerkdiepassenindeopvoed-enopgroeipraktijkendaarmeeeenbijdragekunnenleverenaanhetbereikenenondersteunenvanjongerenzijn:• invoeringvaneenextracontactmomentalsjongeren15-16jaarzijn;• trainingenenvoorlichtingsbijeenkomstenoverdiverseonderwerpen,zoalssocialevaardig-

heidstrainingen;• sportmogelijkheden(ookvoorjongerenmetgedragsproblemenenalscriminaliteitspreven-

tie)enbeweegstimuleringsprojecten;• cursussenenvoorlichtingsbijeenkomstenvoorouders;• ziekteverzuimprojecten.

Ziekteverzuim Als Signaal (ZAS)Zowelschoolalsdeleerplichtambtenaarlukthetnietaltijdeenduidelijkbeeldtekrijgenvandeachtergrondenvaneenziekmelding.BijhetprojectZiekteverzuimAlsSignaal(ZAS)isdejeugdartsvandeschoolextrabeschikbaarombijzorgwekkendziekteverzuimdoortevragennaardeachterliggendeproblematiek.Dejeugdartstreedtdaarbijopals‘bedrijfsarts’voordeleerlingenwerktnauwsamenmetdementor,leerlingbegeleider,leerplichtambtenaarenhetZorg-enAdviesteam(ZAT)vandeschool.Deleerlingwordt,eventueelsamenmetdeoudersofverzorgers,opgeroepenvooreengesprek.Gezamenlijkwordendeachtergrondenvanhetprobleeminkaartgebracht,waarnaadviseringenzonodigverwijzingvolgt.www.rijv.nl.

CentrumJeugdenGezin pagina15

Page 18: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

5.2 Schoolmaatschappelijk werkHetonderwijswordtintoenemendemategeconfronteerdmetgedrags-enontwikkelings-problemenbijleerlingenenopvoedingsproblemenindegezinssituatie.Deaanpakvandezeproblemenligtsomsbuitendetaakstellingvanhetonderwijs.Hetschoolmaatschappelijkwerk(SMW)vervulteenbrugfunctietussenleerling,ouders,schoolenhulpverleningsinstellingen.Bijhetanalyserenvandeproblemenkijktdeschoolmaatschap-pelijkwerkerzowelnaarhetkindalsnaardeoudersendeschoolenhoedieelkaarbeïnvloeden.Ingesprekkenmetleerlingen,leerkrachtenenouderswordthulpgebodenbijhetoplossenvanproblemenopschoolofthuis.Alsditnietvoldoendeisvindtverwijzingnaargespecialiseerdehulpplaats.OokbiedthetSMWtrainingenaanophetgebiedvansocialevaardigheden,weer-baarheidenomgaanmetpestgedrag.Meestalwordendeleerlingendoordeschoolaangemeldbijdeschoolmaatschappelijkwerker.Leerlingenkunnenookzichzelfaanmeldenofzichlatenaanmeldendoorhunouders.NietiedereschoolneemteenvolledigpakketaandienstenbijhetSMWaf.SommigescholenbiedenalleendemogelijkheidvanconsultatieenadviesenbiedengeenSMW-spreekurenofgesprekkenmetleerlingenenhunouders.

Hetschoolmaatschappelijkwerkissamenmetschool,jeugdzorgenleerplichtverantwoordelijkvoordezorgaanjongeren.Watbetreftdeuitvoeringvanhaarwerkheeftzeeeneigenspeci-fiekeverantwoordelijkheiddienaderuitgewerktisindeBeroepscodevoordemaatschappelijkwerkervandeNederlandseVerenigingvanMaatschappelijkWerkers(NVMW).Dezeberoeps-verenigingonderscheidtdaarbijdrietaakgebiedenwaaronderschoolondersteuning,hulpverle-ningaanoudersenkinderenentoeleidingnaarspecialeengeïndiceerdezorg.Takendiehieruitvoortvloeienzijnaanvullendopdeondersteuningenzorgdiescholenzelfkunnenbieden.

5.3 Zorg- en adviesteamsAlsSMWonvoldoendeiswordthetZorg-enAdviesteam(ZAT)ingeschakeld.Binnenditstruc-turelesamenwerkingsverbandkunnenprofessionalsuithetonderwijsoverleggenmetexternedisciplines.AanZAT’sinhetvoortgezetonderwijsnemeniniedergevalleerplicht,SMW,BureauJeugdzorgenpolitiedeel(ziehiervoor:Zorginenomdeschool,indeAMvBvanhetwetsvoor-stel‘CentravoorJeugdenGezinenregierolgemeentenindejeugdketen’).AanZAT’sinhetmbozijnookRMCenGGZalsvastepartnerstoegevoegd.VanuithetZATwordtookgeschakeldmetandereexternedisciplineszoalsschuldhulpverlening,woningcorporatiesetc.

Straatcoaches in NijmegenNijmegenzoektnaareenlinktussenjongerenenCJG-voorzieningen.Jongerenkomenwaar-schijnlijknietnaareenCJGtoeendaarominvesteertdegemeenteinZAT’sopscholenenindereboundvoorziening(tijdelijkeopvangvoorleerlingenmetgedragsproblemenvoorwiedezorgvandeschoolnietlangertoereikendis).Daarmeeblijvenvertrouwdecontactenbestaandiejongerenhebbenmetjongerenwerkers,coachesendocenten.Speciaalvoordedoelgroep12tot23-jarigenvormenstraatcoacheseenverbindingtussendescholen,destraatenhetCJG.Erwordteenstructuurontwikkeldwaarbijstraatcoachesencasemanagersdespilvormeninhetzorgnetwerk.Inseptember2009iseenpilotopscholengestartomdeverbindingtussenstraatenschoolterealiseren.

5.4 Regionale samenwerkingVanwegedeschaalgroottevanhetonderwijsligtregionalesamenwerkingtussengemeentenvoordehand.AlsgemeentenbinneneenRMC-regiohunregierolgezamenlijkvervullenkunnenzevoldoendecapaciteitenbestuurskrachtgenererenenhetwerkenvoorv(s)o-enmbo-scho-lenaanmerkelijkeenvoudigermaken.Hetkabinetvindthetvangrootbelangdatgemeenteninregionaalverbandsluitendeafsprakenmakenmethetv(s)oenmbooverdezorgvoorjongeren.DelokaleofregionaleEducatieveAgendakanbenutwordenbijhetinvullenvandesamen-werkingtussenonderwijsenCJG.AfsprakenkunnendesnoodsverplichtendwordenopgelegdvanuithetCollegevanB&Wvangemeenten(www.delokaleeducatieveagenda.nl).

CentrumJeugdenGezin pagina16

Page 19: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

Duidelijkeafsprakenzijnooknodigomtebepalenwelkegemeentewanneeraanzetis.InhetwetsvoorstelCJGiseenaanwijzingsbevoegdheidvoordeburgemeesteropgenomendiezorginstellingenkandwingendecoördinatievandezorgvooreenjongereopzichtenemen.DeburgemeesterkandezeaanwijzinggevenaandeJGZ,hetmaatschappelijkwerkofBureauJeugdzorg.Eengemeenteisookverantwoordelijkvoordeleerplicht-enRMC-functiemaarheeftopditterreingeenaanwijzingsbevoegdheid.ToezichtophetnakomenvandeafsprakengaatvallenonderdeinspectiesdiesamenwerkeninhetkadervanIntegraalToezichtJeugdzaken.

5.5 VervolgopleidingenGemeentenkunnentijdensvervolgopleidingen(vmboenmbo)eenbelangrijkebijdrageleve-renindevormvanstageplaatsen.Doorscholenenbedrijvenbinnendegemeentebijelkaartebrengenophetgebiedvandetailhandel,(thuis)zorg,beheervansportaccomodatieshoudenjongerenvoelingmethuneigenbuurtengemeente.Zekunnenhuntalentenensocialevaardighedenontwikkelenenbetekenisvolleverbandenmetanderejongerenenvolwassenenaangaan.Zekrijgenverantwoordelijkheidenwordengekendengewaardeerd.Stageplaatsenkunnenookeenpreventievewerkinghebben.Naarmatedesocialestructuurvandebuurtsterkeris,ontstaatmeersocialecontroleencorrectie.Daardoorzullenjongerenmindersnelontsporen.RaadpleegvoormeerinformatiedeVNG-uitgaveDeverbindingvanCJGmetonderwijs,tedownloadenopwww.vng.nl/cjg.

CentrumJeugdenGezin pagina17

Page 20: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

6 Sluitende aanpak

Zorgcoördinatieisnodigomjongerenenhunouderszogoedmogelijktekunnenhelpen.CJG’sonderhoudencontactmethulpverlenersbinnenhetonderwijsenhetjongerenwerkenstemmendehulpzogoedmogelijkopelkaaraf.Belangrijkepartnersdaarbuitenzijnhetjongerenloketenhetveiligheidshuis.CJG’smoetenerwelvoorwakeneenaparteschakelindehulpverleningsketentewordenenvoorkomendatdubbeloverlegofwerkplaatsvindt.Leerlin-genvanv(s)o-enmbo-scholenzijnvaakafkomstiguitmeerderegemeentes.Omtevoorko-mendatCJG’suitmeerderegemeentesdeelnemenaanZAT-vergaderingenishetwenselijkinregionaalverbandafsprakentemakenoverdeinzetvanCJG-medewerkers.

6.1 De relatie met het jongerenwerk Hetjongerenwerkvervultvanoudshereenspecialerolinderelatiejongere,buurtenwelzijn.Hundoelstellingwordtomschrevenals:Jongerenondersteuneninhunontwikkelingsprocesnaarvolwassenheid,alsonderdeelvanhunsocialeomgeving,zodathunpositiedirectofoptermijnverbetert.Dejongere,zijnsituatie,kansen,mogelijkhedenenknelpuntenvormenhierbijhetuitgangspunt.HetjongerenwerkzelfpleitvooreenstevigerolvanhetjongerenwerkindetotstandkomingentaakuitoefeningvandeCJG’s.Argumentendiegenoemdworden,zijn:• hetjongerenwerkheeftalcontactmetenbekendheidonderdedoelgroep;• hetjongerenwerkbeschiktoverspecifiekekennisvandeleefwereldenbelevingswereldvan

dedoelgroep;• hetjongerenwerkheeftinzichtindevragenenknelpuntenwaarjongerentegenaanlopen

inhunprocesnaarvolwassenworden;• dejongerenwerkerswordendoorhetsamenwerkenmetjongerenalgeconfronteerdmet

vragenophetgebiedvaninformatie,adviesenondersteuning.

Veelgemeentenhebbeninhetverledenjongerenwerkingezetomoverlasttegentegaan.Vanuitdenatuurlijkefunctievanhetjongerenwerkishetlogischvooralintezettenopeenoutreachende,informerendeenondersteunendefunctie.Inveeljongerencentraorganiserenprofessionalsenjongerensamenactiviteitenenmakenbelangrijkethema’sbespreekbaar.EengoedvoorbeeldisZwolle,waarJongerencentrumRezetinsamenwerkingmetTactusVersla-vingszorgeeninformatieavondvooroudersorganiseerdeoveralcoholgebruik.(www.minderdrankmeerscoren.nl/news/6/details/item_20/).

6.2 JongerenloketInsommigegemeenteniseenJongerenloketopgerichtmetalsbelangrijkstedoelgroep:voortijdigeschoolverlatersenwerklozejongerentot23jaar.Debelangrijkstedoelstellingisjongerenzonderwerkofstartkwalificatie(diplomambo-2opleiding)zoveelmogelijkterugnaarschooltelatengaanofaaneenleerbaantehelpen.BinnenhetJongerenloketwerkenverschillendeinstellingenvanuiteenintegraleaanpakenééngezamenlijkevisiemetelkaarsamen.VaakzijndatROC’s,UWVwerkbedrijven,afdelingenonderwijsensocialezakenvangemeenten,socialediensten,RMC’s,leerplichtambtenarenenwerkgevers(loketten).InsommigegemeentenishetJongerenloketsamenmetallebetrokkeninstellingenopéénlocatiegehuisvest.Ooknaarbuitentoepresenterenzijzichalséénorganisatie.InanderegemeentenishetJongerenloketvirtueelaanwezig.DegemeentenDordrecht,ArnhemenGroningenhebbeneengeslaagdJongerenloket.HetJongerenloketRoute23inDordrechtisvanwegehaarsuccesuitgebreidnaarAlblasserdam,Hendrik-Ido-Ambacht,SliedrechtenZwijndrecht.Debelangrijkstesuccesfactorisdegezamenlijkevisieopjongeren,deresultaat-gerichteinstellingvandemedewerkersendekortecommunicatielijnen.

CentrumJeugdenGezin pagina18

Page 21: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

6.3 VeiligheidshuisHetveiligheidshuisiseensamenwerkingsverbanddatzichrichtophetterugdringenvanover-lastencriminaliteit.Deketenpartnerskunnenzijn:gemeenten,politie,OpenbaarMinisterie,RaadvoordeKinderbescherming,reclasseringsorganisatiesenwelzijnsorganisaties.EenVeiligheidshuisiseenplekwaarverscheideneorganisatiessamenwerken,diezichbezig-houdenmetopsporing,vervolging,berechtingenhulpverlening.Organisatieswerkensamenaaneenpersoonsgebondenen/ofgebiedsgebondenaanpakvancriminaliteitomjongeren,veelplegers,verslaafdenenanderendievanhetrechtepadafdwalentotdeordeteroepen.Veiligheidshuizenzijneenmiddeltegencriminaliteit,overlastenhuiselijkgeweld.Deaanpakiseffectiefgeblekenenkrijgtinsteedsmeergemeentennavolging.Behalveeenduidelijkeafstemmingindestrafrechtsketen,betekentditdaterintoenemendemateeenverbindingwordtgelegdmetpreventie,nazorgendezorgtrajecten,metnameindegeestelijkege-zondheidszorg.DaarnaastbiedendeVeiligheidshuizendemogelijkheidomintespelenopspecifiekelokaleproblemen.

EenkleinpercentagevanallejongerenbehoorttotdedoelgroepvandeVeiligheidshuizen.EendeelvandezejongereniswaarschijnlijkalbekendbijeenZATofCJG.Omtevoorkomendateenjongereinmeerdereteamswordtbesproken,ishetnoodzakelijkdathetVeiligheids-huishierovercontactopneemt.DeVerwijsindexRisicojongerenkaneengoedinstrumentzijnomditteonderzoeken.AanteradenisdatdeorganisatiediemetzowelhetVeiligheidshuisalsZATenCJGcontactheeft,deverbindendeschakelvormt.DitkanhetBureauJeugdzorg,gemeente(bijvoorbeeldleerplicht)ofhetRMC(deRegionaleMeldenCoördinatiefunctievoortijdigschoolverlaten)zijn.Hetisdusvangrootbelangdatinstellingenelkaaroplokaalenregionaalniveauopzoeken.

6.4 Ouder dan 18 jaarJongerendieuitde(gedwongen)geïndiceerdejeugdzorgkomenenwaarbijditaanbodstoptop18-jarigeleeftijdzijnextrakwetsbaar.Ditgeldtookvoorjongerenmeteenlichtverstande-lijkebeperkingofpsychischeproblematiek.WeliswaarisdeAWBZ-zorgnietaandemeerder-jarigheidsgrensgebonden,maarvaakishunbeperkingtelichtomnoglangerinaanmerkingtekomenvoordezezorg.Somsvertonendezejongerenookzorgmijdendgedrag.

Recentonderzoekbevestigtdatdeleeftijdsgrensvandejeugdzorgleidttotaandachtspuntenindehulpverleningaaneengroepkwetsbarejongeren.Hetgaatvooralomjongerendieinhunontwikkelingnognietinstaatzijnzelfstandigtefunctioneren,hoewelzijvolgensdewetmeerderjarigzijn.Doordeafwezigheidvaneensociaalnetwerkeneenondersteunendethuis-situatieontbreekthetdezejongerenaansteunenaansturingopwegnaarzelfstandigheid.Hetgaatmeestalomjongerenuitderesidentiëlejeugdzorg,eenpleeggezinofjongerendiemetspecifiekeproblematiekkampenzoalspsychiatrischeproblemen.Ookzwerfjongerenofjongerenmeteenlichtverstandelijkebeperkingbehorentotdezedoelgroep.Dezeuiterstkwetsbaregroepverdwijntvaakuithetbeeldbijdezorg.Eendeelvandezejongerenredthetnietenkomtlatervaakmetzwaardereproblematiekofalszwerfjongereweerterug.Hetrapport(Jeugd)zorghoudtnietopbij18jaarvanhetVerweij-JonkerInstituutbiedtmo-gelijkeoplossingsrichtingenenaanbevelingenaangemeenten:• zorgervoordathethelebasispakketvoorjongerenbinnenhandbereikis,dusookvoldoen-

despecifiekaanbod(zelfstandigheidscursussen,begeleidwonen)voor18-23jarigen;• steleenpersoonlijkecoachaandievoordejongeredesamenhangensamenwerkingtussen

wonen,strafrecht,onderwijsenarbeidcoördineertenstimuleert;• betrekonderwijsinstellingenbijdebegeleidingvande18+jongerenaaronderwijsen

arbeid;• behoudalsgemeentedebestuurlijkeverantwoordelijkheidenregie(éénloket,éénindica-

tieenéénintersectoraalhulpaanbod).• Contactmetmbo/hbo/universiteit(studentpsychologen,studie-adviseursetc).

KijkvoorhetrealiserenvaneensluitendeaanpaktussenCJG,ZAT,Passendonderwijs,jonge-renwerkenandereprojectenopwww.samenwerkenvoordejeugd.nl(telefonischehelpdesk:070-3407878).DekomendetijdzaldezewebsiteextraaandachtbestedenaanCJGinitiatie-venvoor18–23jarigen.

Page 22: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

7 Stappenplan

Ditstappenplanhelptgemeenteneenaanbodteontwikkelenvoorjongerenenhunouders.Hetisgeenspoorboekjedatautomatischnaardegewensteuitkomstleidt.MaarhetgeeftwelaanwelkestappeneengemeentekanzettenindevormgevingvaneenCentrumvoorJeugdenGezinmetvoldoendeaandachtvoordeleeftijdsgroep12-23.

1 Brengdedemografischegegevensoverjongerenendegezinnenwaaruitzekomenpergemeente,hetliefstperwijk,inkaart(leeftijdsopbouw,etnischeachtergrond,jongerenmeteenbeperking,onderwijsdeelname,werk,werkloosheid,tieneroudersetc.).

2 Brenginbeeldwatdeprestatiesvandegroep12–23zijninuwgemeente/regio(on-derwijs,gezondheid,arbeidsparticipatie,sportdeelname,etc.).MaakhiervoorgebruikvandeGGD-gezondheidsmonitor,veiligheidsmonitor,leerplichtcijfersencijfersoverwerkloosheid.GemeentelijkecijferszijnooklandelijkbeschikbaarviaKindereninTel(Verwey-Jonkerinstituut,www.kinderenintel.nl)endeLandelijkeJeugdmonitor.Som-migeprovincies,zoalsZeeland,hebbeneeneigenjeugdmonitor.

3 Inventariseerhetaanbodvanvoorzieningenenactiviteitenvoorzoweljongerenalshunouders.Denkookaansportclubs,trapveldjes,cliëntgroepen,ouderraden.Ganawelkeprestaties(bereik,resultatenendoelmatigheid)ennetwerken(sluitendezorgstructuur,12+buurtnetwerken,ZAT-teams)erzijnenhoedeaansluitingvanlokaaljeugdbeleidmetgeïndiceerdejeugdzorgisgeregeld.Gaditnavoorzowelhetvoortrajectenvoorwatbetreftdenazorgvoor18+,onderwijsenandererelevantebeleidssectoren(woningbouw,schuldhulpverlening,verslavingszorg,VG-sector,GGZetc.).

4 Raadpleegcliënttevredenheidsonderzoekenvanparticiperendeinstellingenenonder-zoekwatdewensenenbehoeftenzijnvanjongerenenhunouderstenaanzienvanhetCJG.Zorgervoordatjongerenhierbijactiefwordenbetrokken.

5 OntwikkelsamenmetanderegemeentenbinnenderegioeenvisieopdefunctiesvanhetCJGvoorjongerenenstelvastaanwelkekwaliteitscriteriaeenCJGmoetvoldoen(positiecliënt,bereikbaarheid,partnerschap,ouders,deskundigheidwerkers,evidence-basedwerken).

6 FormuleerdedoelstellingvanhetCJG.Welkresultaatmoetopkorteenlangeretermijnbereiktworden.Steleenaantalzakenvastzoalshetdoel,specifiekedoelgroepen,bereikenwelkepartnersmeedoen.Hoezietdeinhoudelijkeenorganisatorischesamenwerkingmetdezepartnerseruitenwathoudtdesamenwerkingmetvoorzieningenenactiviteitenopwijk-,lokaal-enregionaalniveaueruit.

7 StelmetketenpartnerszoalsdeJGZ,maatschappelijkwerk,onderwijsenjongerenwerkdecontourenvastvanhetCJGvoordedoelgroep12-23jaar.Bespreekmetelkaardeverschillendevormenvanregievoeren.

8 Omschrijfdebelangrijkstedwarsverbandenvoordedoelgroep12-23jaarinhetCJG,metnameaandachtvoordezorgcoördinatie,afstemmingophetBureauJeugdzorg,hetonderwijsenhetVeiligheidshuis.

9 Brengderisicojongereninbeeld.

10 Bepaalwelkeinterventiesgedaankunnenenmoetenwordenvanuithetadagium‘ééngezin,éénplan’,hetleidendprincipevooriedereendiemetgezinnenenjongerenwerkt.Methetwetsvoorstel‘CentravoorJeugdenGezinenderegierolgemeentenindejeugd-keten’datbijdeTweedeKamerligtterbehandeling,zoudengemeentendeplichtkrijgenomtezorgenvoorsluitendeafsprakentussenallebetrokkeninstantiesindejeugdketen.

CentrumJeugdenGezin pagina20

Page 23: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

Bijlagen

Page 24: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

Bijlage 1Centrum voor Jeugd en Gezin

In2011isinelkegemeenteeenCentrumvoorJeugdenGezin(CJG)aanwezig.HetCJGisvoorjongerenenhunouderseenherkenbaar,laagdrempeligencentraalpuntvooropvoed-enopgroeivragen.Hierwordtadequate,passendeengecoördineerdehulpgeboden.EenCJGiskentstandaard:a eeninlooppuntvoorinformatieenadvies;b eenopvoed-enopgroeipraktijk;c eneensluitendeaanpak.

DoelvaneenCJGiszovroegtijdigmogelijkadvies,hulpenondersteuningtebiedenentevoorkomendatgebruikmoetwordengemaaktvan‘zwaardere’vormenvanhulp.Hetcentrumistevenseencentraalpuntwaarprofessionalsmethunvragenterechtkunnen.

IneenCentrumvoorJeugdenGezinwordenbestaandegemeentelijketakenophetgebiedvanopvoedenenopgroeiengebundeld.HoewelalleCJG’sdezelfdebasistakenhebben,kandeuitwerkingverschillendzijn.Elkegemeenteisindegelegenheid,afhankelijkvandeuniekelokalesituatie,haarCJGandersorganiseren.

HetministerievoorJeugdenGezin,deVNG,hetIPO,MOgroep,ActizenGGDNederlandzijnovereengekomendatelkCentrumvoorJeugdenGezinminimaaleenzogehetenbasismodelhanteert.Ditbasismodelheeftdevolgendefuncties:1 jeugdgezondheidszorg(consultatiebureausenGGD)2 vijfWmo-functies: • informatieenadvies • signalering • toeleidingnaarhulp • licht-pedagogischehulp • coördinatievanzorg3 schakelmetBureaujeugdzorg4 schakelmethetonderwijs

Naasthetbasismodelzijner,afhankelijkvandelokalesituatie,ookanderevoorzieningenenactiviteitendieaanhetCJGgekoppeldkunnenworden.Specifiekvoorjongerenzijndatbij-voorbeeld:leerplichtambtenaren,jongerenwerk,straathoekwerk,opbouwwerk,welzijnswerk,algemeenmaatschappelijkwerk,gehandicaptenzorg,jeugd-GGZ,gemeentelijkedienstwerkeninkomen,schuldhulpverlening,politieenjustitie,hetveiligheidshuis.

HetCJGbiedtvoorallekinderenengezinnenondersteuningenhulpbijhetopvoedenenopgroeien.Belangrijkekernbegrippenzijn‘dichtbijhuis’en‘laagdrempeligheid’.Dehulpenondersteuningbetreftzoweleenvoudigealscomplexevragen.Eindresultaatmoetzijndatvragenvanoudersenjongerennaartevredenheidbeantwoordzijn.

DewettelijkeverantwoordelijkhedentenaanzienvanpreventiefjeugdbeleidstaanindeWetmaatschappelijkeondersteuning(Wmo)endeWetpubliekegezondheid.OokdeWetopdejeugdzorgisrelevantvanwegedeverbindingtussenjeugdbeleidenjeugdzorg.DeregierolvangemeenteninhetkadervandeopzetenuitvoeringvanCJG’siswettelijkvastgelegdindeWetopdejeugdzorg.IndeWetPubliekegezondheidisdedigitaliseringsplichtvoordejeugdge-zondheidszorggeregeld.

CentrumJeugdenGezin pagina22

Page 25: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

Bijlage 2Begeleidingscommissie

GemeenteDalfsenJurgenGoejer

GemeenteHaarlemmermeerMaschavandeVen

GemeenteRotterdamHellavandenBergArnoHoogendoorn

MinisterievanOnderwijs,CultuurenWetenschapBasWijnen

MBO-raadMariekeWeemaes

JeugdraadChristeldeLange

VO-raadJessicaTissink

VNGWandavanEsbroek

StichtingAlexanderIvetPieperLeoRutjes

IVARenéClarijsLuudMuller

JeugdenGezinLiesAdmiraalMartineEenshuistraGeadeJongRiaKorevaarSabinaPostma

CentrumJeugdenGezin pagina23

Page 26: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

CentrumJeugdenGezin pagina24

Page 27: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

www.jeugdengezin.nlJeugd en GezinPostbus 16166, 2500 BD Den Haag

Page 28: Handreiking CJG-ontwikkeling voor jongeren van 12 tot 23 jaar...Jongeren hebben immers zelf een bijdrage geleverd. De kloof tussen bestuurders en jongeren wordt kleiner en communiceren

www.invoeringcjg.nl pagina 1