Ambassadeurs aan het werk

Digidact

In het pilotjaar hebben de ambassadeurs geproefd aan de mogelijkheden van ict en de vertaling hiervan naar de eigen praktijk in de klas. Om hier in het tweede jaar meer structuur aan te geven, is de relatie gelegd naar het instrument Didactiek in Balans. De scholen van Digidact hebben het instrument Didactiek in Balans in maart 2008 ingevuld. Dit bood de ambassadeurs van Digidact een mooi inzicht in de wijze waarop er door het schoolteam gekeken wordt naar de manier van lesgeven en het gebruik van ict daarbij. Bovendien heeft het team in het instrument aangegeven wat de ondersteuningsbehoeftes zijn op het gebied van ict.

Tijdens de sessies van de ambassadeursgroep is bespro-ken hoe de ambassadeurs de resultaten van Didactiek in Balans moeten interpreteren. Vervolgens is ingezoomd op de mogelijkheden om ict in te zetten bij kennisconstructie, om zo handreikingen te geven waarmee de ambassadeur zijn schoolteam kan enthousiasmeren en ondersteunen.

In dit boekje vindt u interviews met een aantal ambassadeurs van Digidact, waarbij in wordt gegaan op hun ervaringen met het ambassadeurstraject en de vertaling naar de praktijk van hun eigen school. Zij geven onder andere voorbeelden hoe zij het ambassadeurstraject hebben kunnen benutten op de eigen school en in de eigen klas. Ook vindt u een interview met de coördinator van het traject, Theo Brinkman. Hij vertelt over de inrichting van het ambassadeurstraject en de voordelen voor het samenwerkingsverband Digidact.

Digidact, het ict-samenwerkingsverband van en voor scholen in de regio ‘s Hertogenbosch, is in schooljaar 2007/2008 gestart met het ambassadeursprogramma van Kennisnet. Digidact is in het eerste jaar gestart met een groep van 35 ambassadeurs, zowel leerkrachten als directeuren en ict-ers. Deze gemêleerde groep zorgde voor interessante discussies en inzichten tijdens het eerste jaar. Het traject werd dusdanig enthousiast ontvangen, dat er in het tweede jaar te veel aanmeldingen waren voor één groep. Digidact heeft dan ook besloten het traject voort te zetten met twee groepen van 25 ambassadeurs, wederom een mengeling van leerkrachten, directeuren en ict-ers.

Digidact

Edward van den Heuvel is al ruim 20 jaar in het onderwijs actief, waarvan 15 jaar in een ‘ict rol’. Ondanks zijn lange onderwijscarrière werkt hij op een relatief jonge school, want de snelgroeiende Caleidoscoop (Den Bosch) bestaat net een decennium. Bij de overgang naar een nieuw schoolgebouw, is meteen rekening gehouden met ict-infrastructurele aspecten, waardoor nu sprake is van een prima netwerk en faciliteiten.

“Dat de knelpunten die je zelf ervaart, ook door anderen worden ervaren, biedt kansen. Dan kun je die problemen namelijk als groep oppakken. Samen sta je sterker.”

Ook de digiborden werden vroegtijdig omarmd. “Daar zien we echt meerwaarde in. Ict is in onze visie een middel om het onderwijs aantrekkelijker en afwisselender te maken, maar ook om kinderen adaptief onderwijs aan te bieden, bijvoorbeeld op een digibord.” Al voordat hij ambassadeur werd, was sprake van kennis-uitwisseling met andere scholen. “Maar dan op meer bescheiden schaal. Toen Kennisnet dit traject opstartte, ben ik meteen ingestapt. Het mooie vind ik dat je meerdere keren samenkomt. Er is veel tijd en ruimte om ideeën uit te wisselen. Zo word je geënthousiasmeerd om nieuwe dingen uit te proberen.”

Oudere leerlingen fotograferen voor jongere leerlingenEen voorbeeld? “Ik ben bezig om kinderen van de bovenbouw digitale foto’s te laten verwerken binnen een woordenschatprogramma, dat door de onderbouw wordt gebruikt. Kinderen leren zo met camera’s en ict-tools om te gaan, maar ook hoe ze moeten plannen en samenwerken. Dat project komt direct uit het ambassadeursnetwerk voort. En zo zijn er veel meer voorbeelden van innovatieve initiatieven, bijvoorbeeld met gaming. Kinderen vertalen een educatief onderwerp – denk aan hoofdsteden, Engelse woorden of rekensommen – naar een spel met de gamestudio van Klokhuis. En vervolgens spelen ze elkaars games. Maar ik heb tijdens de bijeenkomsten ook de mogelijkheden van Google Earth binnen de lessen ontdekt. Het krijgt echt een olievlekwerking.”

“Soms kun je niet direct met een nieuw inzicht aan de slag. Maar mijn ervaring is dat ideeën die nu nog ‘een brug te ver’ lijken, over een paar jaar ineens realiseerbaar zijn.”

Edward van den Heuvel: Door de bijeenkomsten word je geënthousiasmeerd om

nieuwe dingen uit te proberen”

Uitgewerkte voorbeeldenVolgens Edward zijn er meer voordelen aan het ambassadeurschap verbonden. “De lijnen zijn heel kort. Zo had ik laatst een heleboel toetsenborden nodig voor het maken van een dansmat en bleek een andere school net bezig om computers af te schrijven. Probleem opgelost. Bovendien worden er regelmatig vragen aan elkaar gesteld via de mail. Dat varieert van ervaringen met de ‘brandduur’ van beamers tot tips en uitleg over programma’s.” Edward wisselt zijn ervaringen zelf actief uit. “Zo heb ik op een school waar net digiborden hingen, ruim anderhalf uur verteld hoe ik de afgelopen jaren met het bord heb gewerkt, in de hoop dit team te enthousiasmeren om er flink mee aan de slag te gaan.” Heeft hij ook kritiek op het programma? “Echt kritiek wil ik het niet noemen, maar ik zou het prettig vinden als er wat meer uitgewerkte voorbeelden zouden worden gegeven. Soms is het niet helemaal helder hoe je zaken in de praktijk kunt toepassen.”

Zoals alle onderwijsvormen, wordt ook het Montessorionderwijs met moderne uitdagingen geconfronteerd. Maar de oplossingen wijken deels af. Op Montessorischool De Wiek in Drunen, besloot directeur Gé Mooren om “de traditionele, door Maria Montessori ontwikkelde materialen, met behulp van ict in een hedendaagse context te plaatsen.” Een behoorlijke opgave, want toen Gé twee jaar terug het ambassadeurschap op zich nam, stond het ict-gebruik nog in de kinderschoenen. Inmiddels heeft zijn aanpak (“ik streef ernaar om teamleden te motiveren en ict op een effectieve manier in te zetten”) tot aansprekende resultaten geleid.

“Twee jaar geleden werd er in de lessen nog nauwelijks iets met ict gedaan. Nu maken leerlingen hun spreekbeurten ‘standaard’ in PowerPoint.”

Gé werd door Theo Brinkman (Digidact) gepolst voor het ambassadeurschap. “Theo wist dat ik bezig was met het opzetten van een ict-infrastructuur. En ik zag meteen kansen om dat traject via het ambassadeursnetwerk een impuls te geven.” Sinds die tijd is er veel veranderd. ”Onze school heeft forse stappen gezet. Toen ik als ambassadeur begon, beschikten we over vier computers. Nu is de computerdichtheid toegenomen tot vier computers per groep en weten de leerkrachten veel beter hoe ze ict op een goede manier in kunnen zetten.

Bovendien wordt het eerste digibord binnenkort geïntroduceerd. Dat willen we rustig opbouwen, zodat het hele team met de mogelijkheden kan experimenteren.“

Minder gelikt, maar beter bruikbaarBinnen het onderwijslandschap neemt het Montessorionderwijs een bijzondere positie in. “Wij werken vanuit een andere filosofie en geven dus ook op een andere manier les dan ‘reguliere’ scholen,” vertelt Gé. Kinderen werken redelijk individueel en kunnen zelf meebepalen hoe en wat ze willen leren. Uiteraard wel met de beperking dat de kerndoelen niet uit het oog worden verloren. Omdat de Montessorimethode een eeuw oud is, was les op de computer geen vanzelfsprekendheid. Bovendien is veel van het ‘algemene’ digitale leer- materiaal niet één op één inzetbaar, vooral omdat het vaak op een bepaalde methode is toegespitst. Omdat wij niet met vaste methodes werken, zijn die pakketten voor ons meestal niet zo interessant. Gelukkig zijn er in het Montessorionderwijs genoeg fanatiekelingen die zelf software ontwikkelen. Dat materiaal ziet er misschien wat minder gelikt uit, maar is wél perfect te gebruiken!”

Inspelen op individuele leerwensenDe Wiek werkt momenteel vooral met Maatwerk, de Leesladder en Ambrasoft. Gé: “Dat zijn programma’s waar we zelf lessen aan kunnen toevoegen. Dat heeft als voordeel dat we in kunnen spelen op individuele leerwensen, zodat de kinderen op hun eigen niveau met de computer kunnen werken. Een voorbeeld is het kosmische onderwijs, de wereldoriëntatievakken; die

Gé Mooren: “Onze Montessori school heeft de afgelopen twee jaar een

enorme groei op ict-gebied doorgemaakt.”

opdrachten lenen zich prima om zelfstandig op de computer uit te werken.” Hoewel dus niet alle lessen van collega-ambassadeurs binnen de Montessorischool kunnen worden ingezet, vindt Gé het altijd interessant om materiaal van anderen te bekijken. “Ik doe binnen het netwerk en tijdens de bijeenkomsten veel inspiratie op. Dat geldt voor de themabijeenkomsten, waar ambassadeurs hun visie uitwisselen, maar ook voor de ‘Vier in Balans’ sessies waar we aan hebben deelgenomen. Tijdens die sessies is gemeten hoe we er op ict-gebied voor stonden. Wat blijkt, is dat we sinds de nulmeting een flinke progressie hebben geboekt.” Gé verwacht ook veel van de digiborden. “We hebben er in de regio Den Bosch bewust voor gekozen om met hetzelfde systeem te gaan werken. Dat heeft als voordeel dat lessen straks makkelijk uitgewisseld kunnen worden. We gaan nu onderzoeken hoe we die borden precies kunnen inzetten en welke interactieve mogelijkheden er zijn. De ervaringen van andere ambassadeurs kunnen daarbij goed van pas komen.”

“We doen redelijk veel met beeld. Zo is een door kleuters gemaakte fotocollage – over beelden – op onze website gepubliceerd en hebben oudere leerlingen tijdens de Kinderboekenweek foto’s met tekst gecombineerd.”

Met in totaal zo’n 470 leerlingen in de leeftijd van 0-13 jaar, is ‘De Troubadour’ een kindcentrum waar opvang, opvoeding, ontwikkeling, onderwijs en ontspanning hand in hand gaan. Het is gezien de omvang niet verwonderlijk dat de Rosmalense instelling ervoor heeft gekozen om maar liefst drie ambassadeurs aan te stellen. “In totaal werken we met 17 basisschoolgroepen, twee kinderdag- verblijfgroepen, een peuterspeelzaal en een buiten-schoolse opvang, waar 40 medewerkers en gemiddeld 10 stagiaires vanuit verschillende opleidingen actief zijn,” vertelt afdelingsmanager en Kennisnet ambassadeur Henk van Tartwijk. “Dat betekent dat er op ict-gebied enorm veel gebeurt. Hoewel we al met drie ict-coördinatoren werkten, hebben we ons dan ook enthousiast voor dit traject aangemeld!”

“We organiseren regelmatig ‘inloopworkshops’, waar leerkrachten met nieuwe toepassingen aan de slag kunnen en de ambassadeurs aanwezig zijn om vragen te beantwoorden.”

Volgens Henk heeft het ambassadeurschap veel opgeleverd. “Het aanbod was zeer gevarieerd en werd gekenmerkt door een focus op actuele onderwerpen, waarvan we veel hebben opgestoken. Bovendien heb ik de intervisie - het sparren en discussiëren met ict-ambassadeurs van collega scholen – als bijzonder waardevol ervaren. Ik heb daarnet nog even met mijn medeambassadeurs gesproken en ook zij zijn zeer positief over de invulling van het traject, dat concrete resultaten heeft opgeleverd. Zo werden ict-vraagstukken in het verleden vaak ‘ad hoc’ opgepakt, maar sinds we ons bij het ambassadeursnetwerk hebben aangesloten, is sprake van een heldere, gestructureerde aanpak. En dat betaalt zich terug.”

Concrete actiesOm de ict-deskundigheid ‘schoolbreed’ te waarborgen, worden ict-onderwerpen regelmatig op de agenda gezet, vinden er op woensdagmiddagen inloopworkshops plaats, gaat aandacht uit naar good practices en heeft ict een prominente plaats tijdens studiedagen verworven. Henk: “Zo hebben de ict-ambassadeurs in november een middag georganiseerd, waarbij onder andere de kansen en knelpunten van internet in het primair onderwijs werden belicht. Bovendien hebben we de ‘workshopgenerator’ gebruikt om de visie op onderwijs en ict binnen het team helder in kaart te brengen. Waar willen we de nadruk op leggen? Hoe kunnen we leerlingen met behulp van ict aantrekkelijk onderwijs aanbieden? De bevindingen worden nu doelgericht naar concrete acties omgezet.”

Henk van Tartwijk: “Sinds de invoering van het ambassadeurschap

werken wij veel planmatiger.”

Leerlingen profiteren!Volgens Henk profiteren ook de leerlingen van het ambassadeurstraject. “De ambassadeurs stimuleren en enthousiasmeren collega’s om ict in hun onderwijs te gebruiken. Dat valt in de smaak, want kinderen vinden het erg leuk om op de computer informatie te verwerven en te verwerken. Zo was een sessie over podcasting aanleiding om in groep 8 aan een digitaal stripboek te gaan werken, waarbij gebruik werd gemaakt van een Grassrootsregeling. Leerlingen vormden groepjes, bedachten zelf een verhaal, maakten er digitale foto’s bij en voegden dit op de pc samen tot schitterende stripverhalen, die vervolgens aan elkaar werden gepresenteerd. Zeer geslaagd! Ik denk overigens wel dat we ‘geluk’ hebben dat onze ict-infrastructuur zo goed op orde is. Omdat we ons weinig zorgen hoeven te maken over technische aspecten, kunnen we ons namelijk volledig op toepassingen en kennisdeling concentreren.”

Als afsluiting van dit Amba-jaar zijn we gaan kijken hoe ict wordt ingezet in de havens van Rotterdam. Dat was zeer indrukwekkend én bijzonder leerzaam. Ik denk dat ict-middelen de kans bieden om het onderwijs zó in te richten, dat leraren meer worden ontlast en het leren ook nog eens leuker wordt.”

Theo Brinkman, directeur van Digidact, een regionaal samenwerkingsverband voor onderwijs en ICT in Noord-Brabant, is coördinator van het Brabantse ambassadeursproject. Bovendien is hij er (mede) verantwoordelijk voor dat het initiatief vanuit het middelbaar onderwijs naar het primaire onderwijs is ‘overgewaaid’. Hoe heeft hij de afgelopen periode ervaren? En welke uitdagingen zijn inmiddels overwonnen?

“Bij de oprichting van Digidact is onderzocht welke ‘aanvullende’ rol de bestaande ict-coördinatoren binnen het onderwijsveld zouden kunnen spelen. Dat was een omvangrijk – bij Digidact zijn 67 instellingen aangesloten – en lastig traject. Veel ict-coördinatoren zijn ‘van oudsher’ namelijk technisch georiënteerd en niet iedereen zat op nieuwe verantwoordelijkheden te wachten, hoewel de meerderheid overigens positief reageerde. Het was dus een zoektocht om de juiste vorm te vinden.”

“Ik sprak een man die op de Commodore was begonnen en inmiddels met de meest moderne middelen in het onderwijs actief is. Daar had hij eigenlijk nooit een compliment voor gekregen. Maar binnen het ambassadeursnetwerk werd zijn inzet direct gewaardeerd. Dat voelde voor hem aan alsof hij ‘eindelijk’ thuis kwam.”

Afpellen en consoliderenEen ontmoeting met Frans Schouwenburg (Kennisnet) maakt een einde aan die zoektocht. “Toen ik over het ambassadeurschap binnen het voortgezet onderwijs hoorde, was ik meteen enthousiast. Dit moest in het po ook mogelijk zijn! Uiteindelijk is een pilottraject opgestart, dat twee jaar heeft gelopen. Die tijd is noodzakelijk, want er wordt zo veel losgemaakt – iedereen was ‘afgepeld’ – dat je een periode nodig hebt om te consolideren.” Volgens Theo was geen sprake van “een vast programma dat zomaar over de schutting werd geworpen. Het project is echt samen met Kennisnet vormgegeven.” Ook binnen het ambassadeursnetwerk zelf, staat samenwerking centraal. “Hoewel ict-ers vrij zelfstandig binnen de school opereren, heeft dit traject ervoor gezorgd dat er verbindingen zijn gemaakt, dat kennis en ervaring worden uitgewisseld. Wat is ontstaan, is vertrouwen. Mensen durven zichzelf bloot te geven en er wordt zowel ‘gehaald’ als ‘gebracht’. De deelnemers zijn ict-maatjes geworden. Dat is belangrijk, want als ambassadeur – de naam zegt het al – ben je toch een vooruitgeschoven post. Het is hartverwarmend om te zien hoe die samenwerking zich heeft ontwikkeld.”

Content-drivenHoewel de pilot is beëindigd, is het enthousiasme zeker niet afgenomen. Integendeel: “We hebben een forse groep weten vast te houden. Wat daarbij opvalt, is dat er een ‘ander soort’ ict-er is ontstaan; mensen die niet zozeer technology-, maar content-driven zijn. Mensen dus, die ict als middel zien om onderwijsprocessen te verbeteren.”

Theo Brinkman: “Samenwerking is belangrijk, want als ambassadeur ben

je een vooruitgeschoven post”

Ook de leerkrachten zijn nog steeds nauw bij de ict- innovaties betrokken. “Bij een eerste bijeenkomst van digibordgebruikers, rekenden we op een man of 30. Dat werden er uiteindelijk 120. Het ‘wij-gevoel’ heeft blijkbaar beslag gekregen.” Vraagtekens bij de financiering Volgens Theo liggen er meerdere oorzaken aan het succes ten grondslag. “De focus op content is belangrijk, maar we sturen ook op een brede groepsamenstelling en op ‘echte ontmoetingen’. Vijf hele dagen samenkomen – inclusief een lange netwerklunch – is beter dan tien halve dagen. Bovendien proberen we concepten altijd in Jip en Janneke taal uit te leggen. Het moet niet te technisch worden.” Hoewel de ‘doorstart’ positief verloopt, signaleert Theo wel een mogelijk struikelblok. “De vraag is hoe we dit kunnen blijven financieren. Een expert uitnodigen, is bijvoorbeeld niet goedkoop. En Kennisnet stelt na twee jaar geen middelen meer beschikbaar. Momenteel wordt dit door Digidact gefinancierd, maar dat betekent dat we op onze reserves teren. Financiering vanuit de scholen – die hun mensen ook al vijf dagen vrij moeten maken – is niet reëel.

Stichting Kennisnet

Postadres Postbus 7782700 AT Zoetermeer BezoekadresPaletsingel 322718 NT Zoetermeer T 0800 - KENNISNETF (079) 321 23 22

Kennisnet. Leren vernieuwen.kennisnet.nl

Colofon

Handreiking Ambassadeurs© Kennisnet, Zoetermeer

Oktober 2009

Opdrachtgever

Stichting Kennisnet

Fotografie

Kennisnet, Digidact en ICT-Delta

Vormgeving

GOfor Design, Den Haag

DrukZijlstra Drukwerk, Rijswijk

Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 2.5 Nederland

De gebruiker mag:n het werk kopiëren, verspreiden, tonen en op- en uitvoeren 0nder de volgende voorwaarden:

Naamsvermelding. De gebruiker dient bij het werk de naam van Kennisnet te vermelden.

Niet-commercieel. De gebruiker mag het werk niet voor commerciële doeleinden gebruiken.

Geen afgeleide werken. De gebruiker mag het werk niet bewerken.

n Bij hergebruik of verspreiding dient de gebruiker de licentievoorwaarden van dit werk kenbaar te maken aan derden. n De gebruiker mag uitsluitend afstand doen van een of meerdere van deze voorwaarden met voorafgaande toestemming van Kennisnet.

Het voorgaande laat de wettelijke beperkingen op de intellectuele eigendomsrechten onverlet.

www.creativecommons.org/licenses

Dit is een publicatie van stichting Kennisnet.www.kennisnet.nl

“Het eerste jaar van ons ambassadeurstraject werd afgesloten met een grote bijeenkomst,” vertelt Annelies Veurman, coördinator van de ambassadeurs binnen ICT Delta. “Daarbij hebben we er bewust voor gekozen om ook de directeuren van de deelnemende scholen uit te nodigen, zodat de inzichten beter konden worden verankerd.”

De ambassadeurs van ICT Delta zijn allemaal als leerkracht actief en houden zich primair bezig met digitale school-borden. Annelies: “Dat heeft als voordeel dat er altijd een collega aanwezig is die je kan helpen als je even niet meer weet hoe een bepaalde toepassing werkt. Zo kunnen we zelfs mensen die nog wat watervrees hebben, snel over de ‘digiborddrempel’ heen helpen.” Om de ambassadeurs optimaal op hun taken toe te rusten, worden zij bijgeschoold. “Bovendien hebben we ze in het tweede jaar een coachingstraject aangeboden. Zo ontdekten ze hoe ze mensen ‘mee kunnen krijgen’.”

“De ambassadeurs zijn soms nog te bescheiden over de lessen die ze hebben gemaakt. Jammer, want lessen delen en ideeën uitwisselen kan heel verhelderend werken.”

Professionaliseringsslag De afsluitende bijeenkomst die aan het einde van het eerste jaar werd georganiseerd, zorgde er voor dat het ambassadeurstraject “echt is gaan leven. Ik denk dat dit ook komt doordat de ambassadeurs beter wisten wat ze te wachten stond”, zegt Annelies. “De bijeenkomst was nuttig om opgedane kennis en inzichten te waarborgen. Bij de ambassadeurs zelf, maar ook op bestuurlijk niveau, want ook ict-onderwijsbegeleiders en directeuren waren aanwezig. Zo konden we gezamenlijk een heldere koers uitstippelen. In het tweede jaar hebben we daardoor een professionaliseringsslag kunnen realiseren. Naast presentaties door bijvoorbeeld uitgeverijen, hebben we vooral geïnvesteerd in de coachingsvaardigheden van de ambassadeurs. De ‘menselijke factor’ is namelijk even belangrijk als technische aspecten.“

Van elkaar leren tijdens klassenbezoekjesDie mensgerichte focus is onder andere vertaald naar ‘klassenbezoeken’. Annelies: “Onze ambassadeurs brengen dan een bezoekje aan een collega-leerkracht, die het digibord in de klas gebruikt. Dat vind ik zelf best revolutionair, want leerkrachten gaan niet zo heel vaak bij elkaar kijken, hoewel de jongere generatie daar wat makkelijker tegenover staat. Die bezoekjes zijn zowel nuttig voor de leerkracht – de ambassadeur kan aanwijzingen geven – als voor de ambassadeur zelf, want het komt regelmatig voor dat zij nieuwe ideeën opdoen, zoals een leuke manier om een les te verzorgen. Bovendien leer je coachen – de bezoekjes zijn een prima manier om gesprekken op gang te brengen – het best in de praktijk.”

Annelies Veurman: “Tijdens klassenbezoekjes komen leerkrachten

én ambassadeurs op nieuwe digibordideeën”

Taakprofiel schept duidelijkheidMaar de school heeft ook duidelijke keuzes gemaakt die helpen om het ambassadeurschap effectief in te vullen. Eén van de keuzes, is het opstellen van een taakprofiel voor de ambassadeurs. “Het grote voordeel is dat er nu op één A4’tje staat wat er van de ambassadeur verwacht wordt. Dat bevordert de communicatie, want iedereen weet precies wie waar verantwoordelijk voor is.” Anne-lies ziet de toekomst positief in: “De uitkomst van een re-cente evaluatie, is dat het project wordt vervolgd. Inmid-dels hebben we, samen met het SLO, ook een ‘digibordwijzer’ ontwikkeld; een soort waaier die leer-krachten helpt om het digibord te benutten. Dat is een heel handig instrument, waarmee je snel kunt zien waar je staat en op welke gebieden je jouw vaardigheden nog kunt vergroten.”

Ilse Brundel geeft les aan groep 8 op basisschool de Ni-Je Veste in Groenlo. Maar zij is ook één van de ambassadeurs binnen ICT Delta en constateert dat er de afgelopen periode grote stappen zijn gezet: “In twee jaar tijd is het gebruik van digitale school- borden ongelofelijk toegenomen. Zelfs leerkrachten die oorspronkelijk aangaven dat ze er niet mee wilden werken, zetten ze nu optimaal in.”

In eerste instantie zou een collega het ambassadeurschap op zich nemen, maar zwangerschapsverlof zorgde ervoor dat Ilse het stokje overnam. “Dat was eigenlijk een logische stap”, zegt Ilse, “want wij waren de mensen met de meeste ‘ict affiniteit’. Wij waren meteen overtuigd van de didactische mogelijkheden en volgden alle nieuwe ontwikkelingen op de voet.”

Bijzonder Waardevol Ilse ervaart het ambassadeurschap “als bijzonder waardevol. Tijdens de bijeenkomsten leer je zo ontzettend veel! Van andere ambassadeurs, maar natuurlijk ook van externe experts. Bovendien bouw je echt een band met elkaar op. Omdat ik inmiddels precies weet wie op welk gebied deskundig is, kan ik bij knelpunten snel de juiste persoon benaderen. Als er op de ene school iets niet helemaal lekker loopt, dan is één telefoontje meestal genoeg om direct hulp te krijgen.” Aan het ambassadeurschap zijn ook verplichtingen verbonden. Zo wordt van iedere ambassadeur én van elke leerkracht die een digibord in de klas heeft, verwacht dat

er vijf digitale lessen worden ontwikkeld en uitgewisseld. Ilse: “Wij hebben ervoor gekozen om die taak te verdelen, waarbij ik lessen voor geschiedenis en aardrijkskunde – een interactieve topografieles – voor mijn rekening heb genomen. Zo kun je elkaars sterke kanten benutten.” Een voorbeeld? “Ik heb een collega die enorm creatief is. Zij heeft lessen voor handvaardigheid en tekenen gemaakt, waar wij vervolgens ook weer gebruik van maken.”

“Ik geef les aan groep 8, waar op digitaal gebied natuurlijk heel veel mogelijk is. Maar het is ook ongelooflijk wat kinderen uit groep 3 al kunnen.”

Enthousiasmeren Het enthousiasmeren van collega’s is misschien wel de belangrijkste taak van de ambassadeur. Ilse vult die rol onder andere in door informatie te delen. “Tijdens teamvergaderingen koppel ik de inzichten uit ambassadeursbijeenkomsten altijd terug. En als ik via een andere ambassadeur op een toepassing wordt gewezen, waarvan ik denk dat het binnen onze school meerwaarde zou kunnen hebben, dan schiet ik even een collega aan. Overigens zijn die collega’s heel erg enthousiast en willen ze alle kansen van digitale schoolborden graag benutten. Ik merk wel dat het soms nodig is om even te demon- streren hoe het werkt, zodat ze er daarna zelf mee aan de slag kunnen. Al met al zijn de afgelopen twee jaar erg nuttig geweest. Hoewel de pilot is afgerond, ben ik er van

Ilse Brundel: “Als ik onze huidige situatie met twee jaar geleden

vergelijk, is sprake van een wereld van verschil.”

overtuigd dat het contact met de andere ambassadeurs niet zal worden verbroken. We hebben voor komend schooljaar zelfs al bijeenkomsten ingepland, zodat de ambassadeurs ervaringen kunnen blijven uitwisselen. Bovendien worden we door onze ICT coördinatoren heel goed op de hoogte gehouden van nieuwe kansen op het gebied van onze digitale schoolborden. Niet alleen met betrekking tot de techniek , want zij zijn ook prima op de hoogte van de ontwikkelingen op het gebied van methodes en andere leuke dingen die op onze borden mogelijk zijn.”

“Tijdens een bijeenkomst maakte ik kennis met Klasse TV, een internetportal met educatieve content voor leerkrachten van groep 1 tot en met 8 in het basisonderwijs. Dat heb ik de volgende dag meteen in mijn les toegepast.”

Voor Ria van den Brink, die in het dagelijks leven voor groep 5 van de Arnhemse Jozefschool staat, was het een logische stap om voor het ambassadeurschap te kiezen. “Ik heb vrij veel affiniteit met computers en ict. Dat is ook de reden waarom ik gevraagd ben om deze nieuwe rol – in ruil voor digitale school-borden, ‘moest’ een ambassadeur worden aangesteld – in te vullen.”

Ria heeft geen spijt van haar ‘jawoord’. “Ik ervaar het ambassadeurschap niet als belastend. Integendeel: het geeft juist een goed gevoel als je collega’s kunt helpen om de digitale schoolborden op een aantrekkelijke en effectieve manier in te zetten. Als ik, bijvoorbeeld via het ambassadeursnetwerk, nieuwe kennis heb opgedaan, onderzoek ik samen met collega’s hoe we daar in de klas gebruik van kunnen maken.” Inmiddels zijn de nodige lessen voor het digibord gecreëerd. Een aansprekend voorbeeld is een les over de Europese Unie. Ria: “Daarbij hebben we een bestaande les als uitgangspunt genomen. Door extra elementen toe te voegen – zo hebben we flink gebruik gemaakt van Teleblik en KlasseTV – ontstond een interactieve variant, die de kinderen duidelijk aansprak.”

“De digiborden beginnen echt te leven”Ria steekt zelf veel op van het bestuderen van de lessen van andere ambassadeurs en probeert deze inzichten direct naar de eigen schoolomgeving te vertalen. Die aanpak blijkt goed te werken. “Als ik zie wat we in twee jaar hebben bereikt, dan ben ik daar best trots op. Collega’s die in eerste instantie onzeker waren over het gebruik van het digitale schoolbord, blijken met een beetje ondersteuning veel meer te kunnen dan ze in eerste instantie dachten. Wat ik merk, is dat er steeds meer vragen loskomen. De digiborden beginnen echt te leven. Ook leerkrachten die nog niet over een bord beschikken, vinden het leuk om bij het invoeringsproces te worden betrokken.” Een recent initiatief dat het gebruik verder moet stimuleren, zijn de zogenaamde klassenbezoeken, waarbij de ambassadeurs tijdens een les op het digibord meekijken. “Dat biedt de leerkrachten houvast. Waar zit je qua ontwikkeling? Welke hulpvragen zijn er? We beoordelen de mensen niet, maar kijken welke vaardigheden verder ontwikkeld kunnen worden.”

“Leraren-in-opleiding blijken op de Pabo’s weinig praktische ervaring met digiborden te hebben opgedaan. Dat betekent dat we ze in het begin – ze pakken het snel op - veel moeten uitleggen. Om toch iets ‘terug te krijgen’ vragen wij ze om uiteindelijk een x aantal lessen te ontwikkelen. Misschien een idee voor andere scholen?”

Ria van den Brink: “Mijn collega’s zijn tot meer in staat dan zij zich zelf

beseffen!”

Meerwaarde wordt snel duidelijkHoewel soms wordt gedacht dat mensen die al lang in het onderwijs actief zijn, sceptisch tegenover digiborden zouden staan, blijkt dat geenszins uit Ria’s ervaringen: “Zodra de leerkrachten merken hoe enthousiast de leerlingen reageren en wat er allemaal mogelijk is, wordt de meerwaarde snel duidelijk.” Een goed voorbeeld van die meerwaarde, is de inzet bij een (zeer) slechtziende leerling. Ria: “Ik heb hem vorig jaar geleerd hoe hij ‘eigen lessen’ met behulp van het digibord kan samen-stellen en die aan klasgenoten kan presenteren. Dat heeft heel goed uitgepakt. Hij maakt gebruik van een laptop met een vergrotingprogramma en spraakgestuurde software. Daar blijkt hij heel handig in te zijn. Zo maak hij zelf PowerPoint presentaties. Bovendien kan hij de lessen zo veel beter volgen.” Hoewel het maken van de lessen natuurlijk tijd kost, hoef je niet ieder jaar helemaal van voren af aan te beginnen. “Zo zijn de lessen die voor de slechtziende leerling zijn ontwikkeld – na wat aanpassingen – ook geschikt voor andere leerlingen. Je kunt dus niet alleen aansluiten op individuele behoeften, maar bouwt tegelijkertijd een breder inzetbare collectie leermiddelen op.”

Voor Cynthia Arns, ict-coördinator en groep 5-6 leerkracht op basisschool De Arabesk in Arnhem, was de keuze voor het ambassadeurschap geen grote stap: “Zelfs binnen onze ict-georiënteerde school, ben ik één van de meer ‘ict-minded’ leerkrachten. Ik ben veel met computers bezig en vind het interessant om ict-trends te volgen.”

Sinds Cynthia via een Pabo-stagetraject op De Arabesk les geeft, heeft de school een snelle ontwikkeling doorgemaakt. “We zijn een groeischool in een nieuwe wijk. Oorspronkelijk was sprake van zo’n 50 leerlingen, maar volgend jaar zullen dat er meer dan 400 zijn.” Niet alleen het aantal leerlingen groeit snel; ook de inzet van ict neemt toe. Cynthia: “We hebben er als school voor gekozen om volkomen ’krijtloos’ te zijn. In alle bovenbouwgroepen hangen al digitale schoolborden en volgend jaar geldt dat voor alle klassen.”

“Ik ervaar het ambassadeurschap als interessant. Bovendien is het vaak erg gezellig. Zo hebben we vorig jaar een uitstapje gemaakt naar Londen, waar we een grote onderwijs en ict beurs – BETT – hebben bezocht. Leuk én leerzaam!”

Ruimte voor vernieuwingDat de school kiest voor een innovatieve aanpak, bevalt Cynthia prima. “Ik had het meteen naar mijn zin, want er is veel ruimte voor vernieuwing. Ik vind het heel uitdagend om mee te denken over nieuwe ontwikkelingen.” Het ambassadeurschap sluit daar goed op aan. “Het leukste vind ik dat er zo veel ideeën – manieren van werken – worden uitgewisseld. De meeste ambassadeurs zijn toch wel fanatiekelingen op ict gebied en dat is heel inspirerend. Bovendien vind ik het interessant om een kijkje in de keuken van andere scholen te nemen. Zo hebben we vorig jaar een school bezocht die heel ver is op ict-gebied. De leerlingen werken daar bijvoorbeeld met legotechniek: ze bouwen een soort robot, die via de computer wordt geprogrammeerd. Daarnaast maken ze een ‘digitaal schooljournaal’, dat op beeldschermen in de klassen wordt uitgezonden. Wat me opviel, is het gemak waarmee leerlingen een video maken. Dat is iets waarop wij ons ook voorzichtig oriënteren.”

Cynthia Arns: “Het leukste vind ik dat er zo veel ideeën worden

uitgewisseld!”

Halen én brengenCynthia ‘haalt’ niet alleen, maar ‘brengt’ ook. “Zo heb ik tijdens een ambassadeursbijeenkomst een presentatie verzorgd over een onderzoek naar de invloed van het digitaal schoolbord op de verlengde instructie bij rekenen. Worden de overige leerlingen in de klas afgeleid als duo’s aan het digibord werken? En hoe verloopt de samenwerking? Dat onderzoek was door Kennisnet in mijn klas uitgevoerd en zoomde in op de eventuele meerwaarde ten opzichte van instructie op een ‘gewone’ computer. Wat bleek? Bij les op een digibord ontstaat veel meer interactie tussen de leerlingen. Dat zijn resultaten waar andere scholen iets aan kunnen hebben. Toch is het ook weer niet zo dat deze methode zomaar overgenomen kan worden. Het gebruik moet namelijk wel passen bij de school. Bij ons zijn de leerlingen gewend dat andere groepjes andere dingen doen. Maar ik kan me voorstellen dat leerlingen die ‘traditioneel’ onderwijs volgen, meer afgeleid worden dan bij ons het geval was. Natuurlijk: delen en uitwisselen vormen de kern van het ambassadeurschap en bieden veel voordelen. Maar je moet je wel blijven beseffen dat het tijd kost om materiaal van anderen naar ‘jouw situatie’ te vertalen.”

Op die manier zorgt ICT-Delta ervoor dat er door middel van het ambassadeursprogramma een traject uitgezet kan worden om te borgen dat de digitale schoolborden daadwerkelijk zorgen voor vernieuwing in de klas!

In het pilotjaar, welke beschreven is in de eerste handreiking ambassadeurs in het Primair Onderwijs, heeft ICT-Delta hard gewerkt aan het verkrijgen van de juiste positie voor de ambassadeurs. Er is gewerkt aan een taakprofiel voor de ambassadeur, welke is goedgekeurd door het bestuur van Delta. Dit heeft ervoor gezorgd dat de ambassadeurs ook daadwerkelijk tijd hebben gekregen om hun taak goed uit te voeren.

De sessies in het tweede ambassadeursjaar konden dan ook nadrukkelijker gericht worden op het geven van informatie over het goed inzetten van een digitaal schoolbord. Er zijn onder andere uitgevers komen presenteren hoe zij binnen de methodes omgaan met het digitale schoolbord, maar er is ook veel tijd besteed aan het opdoen en delen van praktijkvoorbeelden van de inzet van het digitale schoolbord en het maken van goede lessen.

In dit boekje vindt u interviews met een aantal ambassadeurs van ICT-Delta, waarbij in wordt gegaan op hun ervaringen met het ambassadeurstraject en de vertaling naar de praktijk van hun eigen school. Zij geven onder andere voorbeelden hoe zij het ambassa-deurstraject hebben kunnen benutten op de eigen school en in de eigen klas. Ook vindt u een interview met de coördinator van het traject, Annelies Veurman. Zij vertelt over de inrichting van het ambassadeurstraject en de voordelen voor het schoolbestuur.

ICT-Delta, het bovenschoolse ict-centrum van het school-bestuur Delta in Arnhem, is in schooljaar 2007/2008 gestart met het ambassadeursprogramma van Kennisnet. ICT-Delta heeft ervoor gekozen om het ambassadeursschap te koppelen aan de aanschaf van digitale schoolborden. De borden worden vanuit het bestuur aangeschaft, waarbij elke school die digitale schoolborden in de klas krijgt, verplicht een ambassadeurs digitale schoolborden levert.

ICT-Delta

Ambassadeurs aan het werk

ICT-Delta