H.4 – Steden en Staten

1. Paus en keizer2. De kruistochten3. Ontstaan steden4. Steden vechten voor meer vrijheid5. Ontstaan staten

Oorzaken 1e kruistocht

Directe oorzaak Indirecte oorzaak

Eerste kruistocht

Keizer Byzantijnse Rijk vraagt Paus om hulp

Seldjoeken veroveren het Midden-Oosten en dus grote delen van het BR

Paus Urbanus II roept op tot een kruistocht

Pelgrimstochten naar het Heilige Land (Jeruzalem) worden hierdoor bemoeilijkt

Gevolgen 4e kruistocht

Op korte termijn Op lange termijn Bedoeld Onbedoeld

Constantinopel valt in handen van de kruisridders

Delen van BR blijven decennialang in handen van het Westen

Venetianen sturen aan op uitschakeling van Constantinopel

Vernieling van Constantinopel terwijl de Keizer juist om hulp had gevraagd.

Plunderingen en moorden in Constantinopel

Oosterse orthodoxe kerk vertrouwen de Paus helemaal niet meer

Opleving van de handel en ontstaan steden

Agrarisch-urbane samenleving

Agrarischesamenleving

Agrarisch-urbane samenleving

Ontstaan nieuwe machtscentra

Opdracht 'De Hanze'

1. Waarom was Diedric Brant in Sankor toen hij stierf?

Daar vond in de late Middeleeuwen de grootste jaarmarkt van het Noorden plaats.

Deze duurde van eind september tot begin november.

Hij stierf in september 1368...

De jaarmarkten

Elke middeleeuwse stad had een jaarmarkt.

De grootste bevonden zich in Frankrijk, Italië en Vlaanderen.

Daar werden allerlei producten verhandeld.

2. Wat was Diedric's rol bij het ontstaan van de Hanze?

Hij was woordvoerder van de Keulse Confederatie.

Steden waarvan hun economie dreef op de Oostlandvaart sloten samen in 1367 dit verbond.

Steden als Deventer, Utrecht, Zwolle, Hasselt, Groningen, Zierikzee, Dordrecht, Amsterdam en Enkhuizen deden mee.

Het was een gelegenheidsverbond om tegen de Deense koning Valdemar op te treden.

Pas een halve eeuw later zou de Hanze formeel opgericht worden.

3. Kun je het ontstaan van de Hanze verklaren?

a. Wat waren de economische factoren?

De handel was eerst kwetsbaar, om die te beschermen gingen steden soms een onderling verbond aan.

Ze zorgden voor veilige havens en vuurtorens.

Hanzesteden kregen ook privileges door de markt af te schermen: bepaalde producten werden alleen in de Hanzesteden aangeboden.

Gedurende de 14e tot de 16e eeuw sloten zich 200 steden aan bij de Hanze.

b. Wat waren de geografische factoren?

Alle belangrijke steden van de Hanze lagen aan de kust of aan rivieren wat het vervoer van producten efficiënt en makkelijk maakte.

c. Wat waren de historische factoren?

De kogge

Die vormde de belangrijkste schakel in de opbloeiende handel in Noord-Europa.

Lengte: 15 tot 30 meter.

Kon over lange afstanden grote ladingen over zee vervoeren.

Introductie H.4.4: Steden vechten voor meer vrijheid.

Boeren op het platteland: lijfeigenen en horigen = geen macht!

≠Mensen in de steden waren vrijer + ze

maakten gebruik van hun grote inwonertal en economische macht tijdens conflicten en

oorlogen

Stadsrechten

Begin 12e eeuw: verschillende Vlaamse adellijke families vochten om de macht.

Diederik van Elzas, gesteund door de steden, verdiende uiteindelijk de voorkeur.

In ruil hiervoor kregen de steden stadsrechten.

Canon van Amsterdam: 'Tolprivilege 1275'

→http://www.at5.nl/tv/de-canon-van-amsterdam/aflevering/2183