H X X M D o R W 1 K .

H E T M O O R T J E.

B L IJ S P E L

GERBRASB IBIIIAESSEX BREBERO.

MET EEN LEVENSBERICIIT VAN DEN DICHTEREN OPHELDERESDE AANTEEKENINGES

A. C. OUDEM ANS , Sr.

S C 11 I E D A M ,ll. A. M. ROELAXTS.

1859.

somtijds buitensporig prachtige intochten der Rederijkers,zoowel te voet als te paard, met trom, vaandel en blazoen,en anderdeels aan de prijzcn, welke aan de kamer, die lietbeste stuk vervaardigd of gespeeld had, aan haar, die vanhet verste punt gekomen was, een aan die, welke den prach-tichsten intocht gedaan llad, enz., werden uitgedeeld, en welkeprijzen gewoonlijk bestonden in zilveren lepels, drinkbekers enschalen.De herleving der oude-taalstudie, bet ontginnen eener eigene

taalzuivering, het eindigen van eenen oorlog met Spanje, eeneherhaalde uitlegging of vergrooting van Amsterdam, eene toe-stroolning daarhecn van duizende vreemdelingeny de toene-mellde bedrijvigheid, bloei en welvaart door aanwas van handel,de uitbreiding der vaart naar. de Oost- en W estindiJn, naarArchangel, enz-, het verlier voor bijna alle standen en dedaardoor aangewakkerde zucllt om na de drukke bczighedenvan den dag zich te vcrpoozcn en le vermaken, de verschij-ning hier te lande van Engelsche tooneelspelcrs, dcze en meerandere omstandighcden wijzigdcn en veranderden de maat-schappelijke toestanden en behoeften zoo zeer, dat daardoorook de kunslsmaak der bcschaafde inwoners verhoogd en eenbeter schoonheidsbegrip ontwikkcld werd. Meer en meer begonmen den wansmaak) die de toenmalige vertooningen en spelenaankleefden, op te merken, cn het verlangen naar ecne her-vorming grcep stand.De dagepaad van meerdere verlichting was aangebroken, het

gezond verstand eiscllte voorstellingen der werklijkheid , na-tuurlilk leven en bcweging, afscllildering van menschelijke da-den, laandelingen , karaktcrs en zeden. De mensch wilde denmensch door tooneelvoorstcllingcn Iecren kennen, devan het hart cn lletgcen daarin omgaat bcspieden,dachten, zijne llartstochten zien afspiegelen , - hijleering en nut gepaard met vermaak.

plooienzijne ge-begeerde

I K X S

OYER

(IERBRASD IDRIIEN8EN BREDERO.

Door dcn uitgever van het Pantheon uitgenoodigd zijnde,om de verouderde en duistere woorden, die in sltEoEllo's Moortjevoorkomen, op te helderen en te verklaren en tevens eene be-schrijving van 's dichters leven samen te stellen, zoo voldeedik volgaarne aan het eerste, maar ik twijfelde of mijne krach-ten voor hct tweede toereikend en voldoende zouden zijn.lmmers het is cn blijft eene zeer moeilijke zaak, slechts

eene schets daarvan op te maken, dewijl de bronnen, waaruitmen haar zou moeten ontleenen, zeer weinig van dien dichtervermelden. Zijn geboorte- en sterfuur, zijne standplaats in demaatschappij, zijn beroep cn eenige weinige wetendwaardighe-den meer, zicdaar alles, waarmede de Gcschiedenis ons bekendmaakt.W i1 men duseene reeks van handelingen en voorvallen of

gebeurtenissen van zijn leven opsporçn en te voorschijn doentreden, om zoo doende de schakels tusschen de twee uitersteschalmen zoogeregeld mogelijk tot een te brengell, dan zalmen de bronnen, die ons kunnen voorlichten, moeten zoekenin omstandigheden, betrekkingen en toestanden, zoûwel gc-sRED>:a0pE. 1.

11

schiedkundige als maatscllappelijke, die daarlncde il1 ecll naauwv erband stond en el1 111.11) llen i ilvloed d aaro p koll den ui t oefenen .Daarenbo vell zal mcn zijll e wel'ken m et de m ceste aa ndachten o11 bevool.oo rd eeI d en schcrpzin moeten Iczen en llcrlezcll,onA d aapl:it ollnaelzk'' i ngcll te vcrzalnelcn, die voor dat doel van11 e t 11 o o g s t e b t? l a 11 g z ij 11 .D i t i s re ed s do o r so ln m i ge I c t tcrk un d i ge 1.1 b cp 1-0 cf tl c n 11 og

zecr onlangs is dc Ilecr z. TEN sllllx er i n gcslaagd, ccllc llis-toriescll-xiesthetisclïe Stud i c, fnet l3ct rck' king lot dicn diclltcren zij l1e w'erk en, i n llct licll t te gcveny w elke eclle ru i ml e vanlncer dall 390 biadzij tlclz d ruks b eslaat , cn wclkc stud ie vallzcer scllerpzi 11 n i gc b csc 1) ouwi 13 gcn , st al en vl ij t en w el d oor-dachte nasporillgc 11 getuigt, elz Mraari 11 n'lcn ccn e gegron deverd etl igi 14 g k t41'1 vi 11 d e 11 v o ur 11 et, w cdcr t c 'v t)s pst:ll tjn l'oepcnvan ec t-1 o 1' m ecr sp elcn v a1z sftlloEao, w icns wcrken rccds telang i 11 d e boekcrijen ondcr llct stbf dcr vergclclllcid als be-gravcn hebben gelcgen.Ook ik wil m ijnc pogi llgcn in hct werk stcllcn, 13 i ct om cene

beschrijving of slccllts ecne scllets van nnEoElto's lcvcn dcnlezer va 11 1) ct Aloo plj e aan ttl b i ed en , wan t wcl l i e 1) t w a re oGkdeze taak voor nlij te zw aar, Iz) aal' ik w il t racllt cll )) iels'' overzij 11 lx' o r t n) a a r v r u c 11 t b a a r lc v e n nl c d e t e d c c l c 11 y e n d a a r w ijw eten d at sitl:olrao z ij 11 luecs t el1 ro e I'k'I &; crw orv en llcel't d 0 o l'-d i e n hij o 1) j cu gtl i gcn l c ef l ij d als d i cl1 t er o p t ra (.1 , c 11 a ls z o o d a-nig ecll groo ten i llvlocd vcrkreeg op llct tooncel, d at d oor hclnel1 cenigelt zijner tij d- en land gcl) oo tell gel) ccl v an gcltaltey gc-daal) te el1 ricllti ng v erallderde, zoo wi l lctl wij, o n'l d e waardcd ier llervorming eclligzi l1s te lkunncn beoordcclcn, ccrst o n-derzoekclly lloc, na llet gellcele verval dcr Gl'iekscllc cn R0-mei nsclle kunst il1 de n'li tldcleeuw cn, cene dra matisclie ont-wikkelingi n w a a r d ereikt llad .

ui t geri 1) ge 1) cgi n.selcll on tston tl , en to t llOe verrc zijestegen was, tocll BREDERO de j Ongclingsjarcn be-

lII

Omtrent llct jaar 101*, toen de twccde Koning uit Ilct Ca-pc tischc St amlluisy mct namc Itoslllt'ry op Frankrijks troon zat,zag mcn bij fecsten of feestelijke gclegellllcdcn, ecne soort vanmelzscllel), jhnqleîxrs genaamd, d .i . goocllelaars, potscnmakerscn pan to m i men , llunne k llnstcn èn grappen llier cn daar vcr-toonen o n4 hct v o1k bezig t c 11 ou d en en te vermakcn, maartoen Ko 14 i 1) g ltob ert, i n t w ee d e lluw clijk , d e d och tcr van m ILI-EMz'AILtEFEa, tiraal' van Toulouse, de listige cn llcerscllzuclltigecoxsT-xxcz, zicl) ter vrouwe llad genomell, en toen deze llarcllinv l ocd tcp gunste d ezcp sp cl crs d ccd gel (1 cn , zag m cn hellspoet I ig aan llet llof en bij de Grootcn llunne )) tours t8'tttfz?-t?,s.st?''vcrtoonen, en pantomi lllen of oolt klcine handelingcn tusscllentwce of d rie lersoncn voordragen .lNaauw elijks w arcn dcze p ot senmalt ers cn goochel aars door

c0a s'rAhcEs bescherming il1 den smaak gekomen , t)1. Inen zagze in zulk eene mcnigte aangroeien, dat men hen veell ijds opde 11t) ck en d cr straten w e rk za a ln zag om het p l1b li clt van 1) ut-tigcr b cziglleden af te 11 ou d en, llct te vcrmaken, cn den toc-.schouwers cell penni nkskcn al' te lledelen.O m llun l1e vertoo ni ngttn voor zicll nleer vrtlcht baa r te nla-

keny en naar hun inzicn het st raatvolk meer bclang daarvoor i n teboczemcn, llegonnen de jongleurs langzalzlerlland de walgelijksteen schaam teloosste pantom i mcn uit te voercn, waarom Koni ngPllllzllàpusy bijgcnaa:nd Augu s tusy die in 11S0 dell Franscllcntroon beklomy een strcng vcrllod tegell dcze bordeel-scèncsuitvaard igd e, lletwclk door zij n klci nzoon, dcll lleiligen Lodcwijk,in h e t b egi 14 d e r 13ti e e e u w l1c rn i e u w d w c rd .Vall d ien tijd bescho Ilwtle m cn tooneclvertoollingen el1 pan-

tomimcn als synoniemy en beid en geraakten in een groot gc-deelte van Fpankrijk, bij lieden vall dcftigen stand, in min-achting.Van het eene uiterste verviel Inen nu weldra tot het andere,

en men began, zondcr eelzigcn tegcnstand te ontmoeten, eerst

13r

in de kerken door geestelijken alleen, toen op kcrkpleincnen om een uitgebreider personeel te verkrijgen door geestelij-ken en leeken, Iater op stellaadjes in destraten en op marktplei-nen. bijbelsche tafereelen, onder den naam van verborgenhedenof mysteries, te vertoonen.Doch ook hierin wist men de

bewareny en naar gelangloutepd en beschaal'd werd, brak ook het tijdstip aan om ver-tooningen als : de tlzlfrczlpezlfd, geboorte en /llzoelj'k der HeiligeM aagd, de pelppprf: en kindsheid 'tlffzl Jezus, het laatste oordeelen dergelijkcn,Toen begon mcn, zoowel in Frankrijk als hier te lande, ze-

delijke spelen, moralith, en bij ons meestal Spelen 'tlczl Sinnegenaamd, in te voeren. Deze hadden vooral ten doel de eeneof andere deugd, door tooneelgcsprekken, in ellendigen rijm,zonder verheffing, zonder knoop of verrassende uitkomst sa-mengesteld, den toeschouwers aan te prijzen, en, wat het sma-kelooze dezer spelen nog vermeerderde, was de allegorischevorm , waarin zij gewoonlijk voorkwamen. Zoo droeg een derspelers den naam van 'eerdorren lcnf, een ander dien van

behoorlijke grenzen niet tede volkssmaak meer ontwikkeldy ge-

af te keuren.

uade cpndcïcw.ffey seltrittuterlb'e 'tl:rg?yccAl, geloorige ccrïfttf'fy enonder meer anderen o0k dien van de #cf, welke in eene derplaten van het Const-thoonende Jllwecl mct een vuurpot ophet hoofd wordt afgebeeld, waaruit de vlammen oprijzen.Vervelender inhoud, srnakeloozer llandeling, erger wansmaak,

dan waardoor deze spelen zich kenmerken, is naauwelijks denk-baar, en het behoort tot de reusachtige ondernemingen, eenwerk a1s het genoemde, dat in 1607 te Zwol gedrukt werd,voor de beoefening der ouêe taal te lezen.Dc belangstelling, welke men nog hier en daar in deze niets

beteekenende, allerlafste spelen misschicn aan den dag legde,moet dus minder toegescllrcven worden aan hunnen inhoudof hunne kunstwaarde dan we1 eensdeels aan de prachtige,

Dcze realtlit!y tlezc kraclltige uiting volksgoestook' in Frankrijk Icvcndig waar genomen , cn mcn lleeftop nonElt:r GAnNlEn le wijzen om zulks bcvcstigd tc zicn, want,door (1c bchocftc cn de ui tspraak zijncr eeuw gedrcven, ver-vaard igtl e llij tusscllcn 15G8 cl1 5583 acllt treul-spelen, d ic cenegellcele omwenleling op llct dramatiescll gcbied vcroorzaakten.llij wcrd daari n gcvolgd daor ANTOINS LE tlEvlx , cuyal-Es D=N .1 &' I (' It E , PA Sc ,ï L n () 11 I N c n a l 1 (1 0 r t) n .In deze omwcntclings pcriode wcrd onze dicllter cEnBazwp

ADR IA EN SE N , O PAv a a r s c l ) ij 1'1 l ij k i n d e

16 Alaart 1533 te Amstertlam gcborcn , zcerSvarmoesstraat, in ecn lluis, vroeg. er door

zckeren ItoltxEl-ls I-oErszoox bcw oond , d ic , om dat l3ij, als pro-

slccllts

tcstant, den llecr &--kx BIAEDEIIODE gclluisvest llacl (1) , na diensvert rek geb a n n (!n w crl' (2) , w aard o o r zij a 11 ui s aa n d c st advcrviel , d ie llet , naar gissi ng , aan AORIA EN zal vcrllu llrd hcb-bcn . Di t l)u i s 1'1 u d oo r cen en al) d cr ce IA i ge verm a ard 11 ei d ver -k regpn llebben d e , za l (1 e lluurd cr t o t ui t 11 an gllord (3) llet 1)o rst-llecld van dien vcrmaartlenoverste dcr Bezptti I1g gekozcll llebben,en d aaru i t zon 1) cl lc vcl,k larpn zij n waaro m cEnnnzklo zicll som-lijds onderteek e)) (1 e cllnnntxxo A Dnlzs.ExsEx IN IlnEoEnt, , waarvanllij lal cr , even a Is o. a. I-Avllsxs Jzïconszool (in den gouden )REAAL y llot voorzctscl wcglicty en zich enk cl BREDERODE, BREE'R@o f s R E f) E It o 11 o c m tl e .

van den wcrd

Zijne ouders , ni ct onbcmi d tl- cld m aar ook niet vermogcnd ,bclloord en , zoo al s lIi t ccn i ge llri even , d oor onzcn d icll t er a anzijne vri end en g escllreven, blijk t, t ot dpn d eftigen burgerstand .

(1) A,VACEX-&AR, ,A mst. 1, 299.(2) Id. 1, 309.(3) EI' warcn i1) die straat voor llet jaar 1612 meer uitllang-

borden dan Iluizcn, namcl. 220 lluizcn en 230 uitllangbordcn,volgcns MEl-culon eoxxExs. (Zie genocmd wcrk van 'rsx SRINK,1, Z3.)

T!!

gpMronezi ch c ok i n 1) e t

school bczocht te hebben r oefentle cEann-twoFra n scl'l , llet wclk tcn bl ijk strek t , d at zijn e

sclloolsclle ontw ik' keli ng m eer d an gcwoon was, en dat ltij dllstot de falsoenlijkc llurgcrmansk i nderen behoorde.Ofsch 0()n llij dus ongct wij fel d lloven velen zij 1-1 er sclloolm ak-

kers zaI llebbcn uilgemunt, llceft zulk s gcen nadccligcn invlocdop llem 11 i tgeoefcn d , w a n t n crgcn s vi 13 d t m cn i n zij 1) e w crk ende minsl c uil drllkki ng, tlie naar zelfvcrhcffing of roefpzuclltzw ccm t , i n tegcn tleel ft raalt er in al zij 13 e opdraclltcn , bricvenen voorrcd en en , zclfs n ad at 1) ij van al le zij d en rceds was toe-gcjùichd en vecl roem l'lad ingcoogst , zulk eenc nedcriglleiddoor, dat wij llcm d aarom lkoogscllal t en en waarderen .ln de pllcden aallde Lall'nscllc-Gelecrde'', geplaatst voor

hct Aloortj e , noemt, llij zicll zelven llccn slecltle (1 ) Amstelpe-dammer . die macr ecn wcl-nich k i nts-scllool-fpans in 't llooftrammeltley'' en in dc ntoc-el,geni ng'' van die zclfde k' lucllt aallClcn llecr JàcoB vlx ollclt nocmt llij zijn wcrk nlceckc-broedcrsrymcrijen-'' Op ecl'le anderc plaats sprekendc tegen de ,)R) mersdcr Nedcrlantscllc Poësie,'' zcgt, l)y: l'de vliescll van vc rwaant-llel't zyn my afgctl aan cn ick hebbe te laat bevroet , dat ickin myn vernuft m et bli n tlc strecck cn scllermut seltle-''V a n z ij n e j c llgd a 1' gcv o e l d e 11 ij gro o t en l 11st t o t (1 e d i cl) tk' un d e

en t cv cn s t o t d c n w a p cn 1) a n cl c I . H c t f! (! rst e b e t 11 i g t 11 ij i 1) zij n envoor-rcd cn'' voor zijn c lragik on) edi e pllod derick c nd e Alpllon-sus'' aan de li (!i' llcbllers d er l'Ncdcrlandt scllc Rij mk llnst .'' nlckwil u vrymoedigl) l.)elydcn'', scllrijft llij, l'dat ick van mijnk indtsche bcencn af, bovcn alle andere soete lijtkorlinglle, delieTelijckc poesl'e lleblle vcpk oren cnde alle 't sins alsulcke glle-sellen gllesocljt. en bemindt , die my Ilier in gllelijk waren-''llierop vervolgt. llij: ))om met baar (2), in plaats van andere

5a de

(1) Ecnvoudig.(2) llen.

VI I I

onghcoorloftheden , te onderhandelen y waar in ick waarlijcksoo gheluckigh ben gheweest, dat ick tot tegcnwoordigh toeder bester gheselschappe hebbe ghenoten.''Uit deze laatste regels, aan mannen geschreven, die llem in

zijne gangen kondcn nagaan en hem konden logenstraien inhetgeen llij onwaars schrecf , kan mcn opmerken dat hij opeene lofwaardige wijze zijne jongelingsjaren doorgebracht, los-bandige gezelschappen vcrmeden en zijn grootste genoegen ge-zocht hecft in het beoefenen dcr dichtkunst, welk gcnoegenllij verre boven die vermaken steldey waaraan menig jongelingzich overgeeft, maar die mccstal de wrangste vruchten op denakker des levens achlcrlaten.

jongcling ingetogen en strevcndc naar het goede,hoe was llij als zoon voor zijne ouders t?Geen tijdgenoot , geen levensbeschrijver , geen lofredenaar is

na zijn dood opgetreden om ons die levensjarcn te schetsenywaarin Ilij llet ouderlijke llllis bewoonde, maar d1t is ook nietnoodig om te weten dat llij zijne ouders Iief llad , hun dengrootsten cerbied betoonde en eene onbegrensde achtingtoedroeg.Dit is ondcr anderen op te maken uit een zijner brieven

aan eelle jonge weduwe, waarin hij schrijft: pde ontsach vanmijn ouderen is so grool, dat ick mijn gantscll binnens-huysmoet mijden van alle lichtvaardiclleyt.''Zijne zedelijke denkwijze, ziln goed en welgeplaatst hart,

zijne vrees om zijnen ouders eenig onaangenaam oogenblik teveroorzaken # zijn streven om llun genoegen te verschaien,dit alles spiegelt zich op de gunstigste wijze in zijne brievenaf , die in zijne werken verspreid zijn. Dat hij ook dcn wa-penhandel hoogscllatte en daarin bevrediging voor Iichaams-oefeningen zocht, Iecst men in een brief aan zckeren HeerTIBOUT, die, zoo het schijnt, velen daarin geoefcnd en nicuweexcercitiën en manoeuvresZijne regels zijn de volgende :

bij de schutterij ingevnerd heeft.

svas hij a1s

Ix

Recht als het vrolijck sap der vreuchtmakende wijnSiclz selven openbaart en stille niet can zijn,Of aIs de wack're gheest sich niet bemoeyt met slapen,Maar toont vpn inde wiegh waer toe hy is gheschapen,Alsoo vant ick' mijn jeught te draghen liefd' en gunst ,Tot d' oei'ningh van 't gheweer de ridderlijcke kunst,W aar aen ick heb besteet de lenten mijncr jaren ,By sulcke Mcesters die daer in bedreven waren.

Zeer aangenaam cn onderscheidend was het dus onzen sItE-pElto dat hem in 1613 (1) bij de schuttel'ij eene eereplaats, na-melijk die van Vaandrig werd opgcdragen.Tot deze bétrekking geroepen en door een lichaam, dat zecr

in achting cn ecre stond , benoemd te worden, was voor hemhet sprekendste bewijs , dat hij in zijne vaderstad algemeengeliefd en gezocht was ; dat brave burgers en zelfs heeren uit

(1) Dewijl cr twee lczingen zijn van het jaartal dezer aan-stelling, namelijk 1613 en 1610, zoo moet ik mij tegen hetlaatste verklaren. svaarschijnlijk is deze misvatting veroorzaakt,door eene plaats in de voor-reden van Bredero's wcrken, drukvan 1638, waarin de uitgever, coRxELls I-onEwllclt vAN DER Ptàssszegt dat BR. llet vaandraglaerschap a c h t b a a r gevoerd hceft,welk woord a ch t b a ar in de uitgavc van 1641 en 1678 in achtiaer veranderd is. Zijn bricf echter, aan Jwcos BARTIInUT, waarinhij dezen bedankt voor de gelukwensching met die cervolleonderscheiding, is in Junij van 1613 geschreven. Indien BR. nuin 1610 vaandrig was geworden , zou SARTIIOUT, zijn vriond,

3 jaar later llebben geluk gewenscllt, ofa1s deze zulks in 1610 gedaan had , zou BR. dan eerst 3 jaarlater daarop geantwoord hebben ? De beide gevallen zijn teonwaarschijnlijk om aan 1619 te denken, en acht J'cer zal weleene drukfout zijn.

hem daarmede dan

x

den eersten of hoogsf en stand het zcgel van goedkeuring aanzijnc gedragi ngell, aan zijn omgang , aan zijn vrolijkc luim enschcrts hcclltten en zijll samcnzijn of gczclscllap begeerdcn ,en hct mag 11 i er ni et on vepnt e!d wordcn gclatcn, d at d e uit-gever van al zij nc wcrk' e11, de rceds genoemfle v.&N nsït Pl-àssEynitdrukk elijk in dc gcmelde voor-rcdcn nog zcgt , dat zijne l0f-fclijke zcd en , d at is , zij !'1 vrolijke, gczelligc ompang, zij n ken-merkentlc l ui m bij fecst- cn maaltijden', gepaard met bcschei-4denhci d, bcscllaafd llcid cn rein klei d van hart , hem het vaan-drigscllap llcbben doen verwcrvcn .Bcnijdcnswaal'd ig was i n d i e d agcn llet voorrccht van Va an-

drig te wezcn , tc mecr tl aar deze gtlnst met de. m c cste om-zi ch tighei (1 al l eon tocg. ek' cnd wcrd aan j ongolictlen van fatsne n-l ijk en Hui z c o 13 aan m a n nc n van d en d cf l i gst cn st a 13 d , d i e z oo-wel door geest , bcschavillg en onberispelijke gcdrapi ng. cn alsdoor goetle bcginselcn en erk ende braafllcid uitblonken.Deze ondcrschei di ng zctte dus ecnc cerk roon op het llcof d

V3n GEDBRAND ADRIAENSEN DRBEDERO !'

Avas llij gcw ofnn d 0or scllerl s en kotlt zij ne vrienden bij fe es -t cn en m a a l t ij d c n l o t v rol ijk 1) ei d t e st e fn m cn , w i s t, 13 ij doo rk luch t i ge l i etl e re n , 1) ij 11 c t ron d g 'a an v an de n b ck er , 1A c t ge-zclscll a p aan pttn aa m b cz i g t e houd en cn te vermakcn, b ij zij ncouders ccll ter w as llij, zoo a!s w ij recds hcbbcn aangesti pt, sti lybedaard en werkzaam, en well icllt is het lliepaan toe te schrij-ven d at llij, na lange inspanni ng d e n oodzakelijklleid gevoeldeom voor ccnigen t ijd dc bedaard 1) ci d vaarw el tc zeggen cnzicll d ('tlr de ccnc of andcre vrolijk hci d te ontspannen , tenei 1) d e 11 i crd oor w e er 1) i ctlw e v ecrk ra c 11 t t e v e rk rij T. en .Dat llij d an so m l ij tls wel een s wat al te dartel , te lichtzi n -

ni g e n t e o n b etl a cl1 t w as , d i t l ce rcn wij u i t d cn vol gen d c nbrief, aan ecne j nnge w eduwe gescllrcven r om zich bij haarte veronlsclàuld igcn.nEerbare en kloeksinnigc Vrouwe ! overlcgltt en aenmerckt

IV

ls di t nlijn lloo j) , is d i t nliJ'l) d allck ,Is di t d an l'nijn vraardy ?Gingll ick lliepotz) myn le$'ell langitIn straffe siavcrny ?

en eenige coupletlen vcrtl cr

Si et 1111 u nu w e v rijer nuDacr ghy dus lloofs ofn prollckt ;Alacr l)y el1 sict Ilict eclls na ulloe glly Iocr-oogllt en lonckt.

Al krul't't glly 't llayr ell ciert u hooft,IJ k u 1'1 st d at i s m a e 1- w i n t ;Ily vel'nst llct gheen dat, glly ghelooft,Dat is, dat l1y u nlint.

O In eysj en ! soo ghy al1 d'rell doet,S O O W 0 r t tl W 0 P P g 0 d a P 1'1 .Alij IA ec rst e l i cfd e w as w el goel,âlacia die is nu vcrgaell.

rcgel lot dcll onzcn nemen, enzeggcnToen nu

scll ij n t 1) ij z ij IA e o o gcnbcn , maar dcze w as ccn diamant van llct ecrst e w atcr , zijwas llet sieraad van haar gcsiacllt, llet Amstcrdalnsche k lei-nood bij ui tncm end llcid . Scdert eenige j aren llad llij toegangtot haars vaders

op ecn allcler nleisje gcvestigd te llcb-

lluis , bij had llare ontluikcnde jcugd y llarescllittcrcnde ontwikkelillg gadcgcslagen ; hare gcsprekkell llad-den hem belang i ngcboczemd , zijncn smaak gewijzigd cn ge-louterdy en heln waarschijnlijk de wegen verruimd, die llij op

tij d vcrandert alles, dc 1ij d doct vccl & crgetcn-''BnEoEao-s ziel hare kalmte weêr llcrk regen had,

w IJ: )) d c

dczcn laal stcnLatcn

als dc bcsloten calverljes uyt haer nauwc-koye comen i n 'tgroenc en ruyme gras , lloe dat sy laippclcn cn springen ; alsoghcschict 1) et met my , di e de meest en tijt ccn eluyscnaar llenin mij n stil en afghesond crt cluysj en .'' !!n ccnigc regels vprdcr:),Doen ick 1111 te llaerlem quam in d i e vrve, bll'c 1),d t, so llely*'

ick so ganlsch onbcdwongcn, met uytgelatcn vryichel't en broot-dronckcn wangclaticlleyt gcwoelt en geracst cn gesw eet , lletwclck my indt!r waerllcyt I cct i s , als ick de l eplijckheyt l'nctredcn gae betl enk en ; maer wat ist ? Dc sorgeltlosc j eu);. t betl encktseI dcn 1'1 e t ey ntl e . Ick b i dcl e t u, d uy d t m ijn gro o t e sn t t i g 11 e tl cnmet u gew oollelijcke wijsllcyt l en bcstcn , en d cnc t , o Adamsk i nd t ! dat wy al t' sam cn Adams k i nd cren zijn , dic llocll da-ghelijcx dc verboden vrtlcllten eten cn smaccken-''Men k a n i n descn bri ef niet allcen zijlt c lo fw aa rd igc op en-

hart i gh e i d , m a ar o olt z ij a l e ed w ezc IA e n b e rouw o v cr ec neui tbund igc dartcl hcid op merk en , cn i nderdaad hij doct onsdaardoor in zijn hart gedachten en gcvoelcns lezcn y die denbravcn , bemi nllel ijken j ongeli l1g kcn mcpk cn , en d i c volk () menoverecnko lnen Inet, de volgende rcgels , weik' e in zij nc Paëmatavoorkomcn.

So de brood-droncken jcuglyt haar wildc laten radcnYan rcclen en vcrftant , sy quamen in gllcen noot.

Zij n diclltcrlijk talcnt en gcmcld c eprvollc bet rckk i n g , zijnvermciel) de gecst , zij n e ro n d llci d van i nb orst, cn 'vele lnaat-scllappelijke (leugdcn cn llegaafdheden openden llcm dcn toegangin aan z i c nl ij ke k ri ngcn , waar 1) ij stcads een gc wcnscllt gastM'aS. Ook genoot llij de acllting , toegencgen hcid cn vriendschapdcr voornaamste tlicllt crs , let terktlnd igcll en lloogpcplaatstevan zijnen tild. Onder dezcn tclde lly Hrco I)E GRfloT , aanm i cn hij zijn eerf ten d pam ati scll en arb ci d , n a m el ij k zij n n ll0d -dcrick cnde Alpllonsus'' in 1611 opdroeg ; SAMIJEL cos'l'En y denstichtcr der nDuytsclle Akademie'' ; xlooF'r , den beroemden ge-

xII

schiedschrijver en dicllter ; ROEMER vlsscllER , wiens Sinne- enMinnepoppen , Quicken y Jammertjens en Tcpel-wercken nogimmer in de boekerijen van taalkundigen voorhanden zijn , endiens voortreflklijkc , talentrijke jongste dochter MARIA 'rEssls-scuwoE ; PETRIJS scRlvERlus , HElxslus , SPIEGIIEL eu meer anderedegclijke mannen.Kon hij zich beroemen een aantal waardige kunstbroeders

en lieden van rang en geleerdheid tot vrienden te hebben ,minder gelukkig was hij om in het bezit eencr echtgenootete geraken , die door beschaving, talenten en deugd hem waar-dig ter zijde kon ftaan.W ij vindcn in zijne brieven en liedcren genoegzame sporeny

dat hij meer dan eens , waarschijnlijk tot driemaal toe, zijnebeste pogingen hceft aangewend om hierin te slagen , dochzonder gunstigen alloop.Olsclloon de uitgever vAN DER pE-kssE zijne eerste minnebrie-

ven doet voorkomen als aan eene weduwe N.N. geschrevcnte zijn , komt het cchter den Heer TEx BRINK , en met recht,voor , dat zijne eerste liefde gevestigd is geweest op ecnmeisje y dat llij wel gezien en dat hern door hare schoonheidgeboeid llady maar bij welke hij nnoyt versaemt had'' d-i. metwelke hij nooit in gczelscllap geweest was. Hij schrcef haar :

Mijn g0e genegentheyt en hartelijck begeerls nergens op geboudt als op u deught en eer ;lndien het u belieft dat 'k by u mach verkeerenGhy sult de wacrheyt, klaer door 't ondervinden leerenVan mijn jonstdragend' hart en mijn verlieft gemoet,Dat u , Princes , bemint boven al 's W erelts goet.Boven al 's W erelts goet mijn sinnen ,Om u in eerbaerlleyt te dienen en beminnen ,Ten aansien van u deuglld en maaghdelijck cieraat ,Van uwe heusheyt eel en wceselijck gelaat ,

verkiesen u

xlll

Van u manieren braef en wel voegende seden ,Van 't schickelijk beleyt van u bevall'ghe reden ,Die u lieflijcke mont so vrundelijek ontlluyt ,Dit was 't beginsel daer mijn liefde voort uyt spruyt.

W ie hij was en waar hij woonde hield hij haar nog ver-borgen uit vrees, dat deze brief in andcre handen mocht ko-men dan de hare y waardoor misschien eene goede zaak zoute niet gaan- Dit geeft hij haar in de volgende regels te kcnnen.

En bclght het u niet, dat ick u niet laet weetenW aer dat ick woon of hoe ick ben geheeten,Ick vrecs dat yemandt dees mijn brief quam in de llandtDie u en mij sou dan sprcecken spot en schand.Maer ghy meugt dien wel sien , ick wilt u wel vertreckenA1st my tot geen on-eer en schande soud' vcrstrecken.Ick bid u harteljck dat ghy aen deure staat ,W anneer alsmorgen komt, dat de klock negen slaat. (1)

Het is zeer mogelijk , dat de ongenoemde jonkvrouw aan debede der laatste regels gehoor heeft gcgeven en dat zij hem inde gelegenheid gesteld hceft y haar te spreken en zich naderte verklaren , want reeds op de volgende bladzijdc dcr Poë-mata vinden wij een tweeden minnebrief , die , naar hct ge-voelen van de Heeren 1. là. vAx cAl>pstl-s en 1. TEx sRlxk, waar-schijnlijk aan de zelfde gericht was en waarin hijzijne llgeestighe en wel verstandige licf M. S.'' noemde.Op blz.56 der zelfde Poëmata lezen wij in cen klinkdicht

den naam van Margariete , en deze schijnt op de zelfde M. S.te doelen , althans hij zcgt daarin :

haar reeds

(1) Xederd. Poëmata, 1638, b1. 49. De Heer TEN BRINK schijntin zijne aanhalingen, uit de spelling te oordeelen, eene andereuitgave gevolgd te hebben.

IlF

)' largriete licf ! ghy llebt t'niju blygeestich gedachtEn 't eerste glinst rend vier in mijne zicl gcbracht.

Of deze nu de wezclllijk e n aa m van het belni nde voorw erpwas , i s t w iï felacl) t i g , dcw ij 1 1) ij zicll o p an dere plaa l scll ge-+woon lijk vall fanl azie-na m el1 bedicnt, , zoo als uit die van S-&FF(),ATTA LA NTE y rl-oltl s os cn d crgcl ij ken l)l ij k t .Ofscllooll dcze eerste licfde aanvank elijk met eell eenigzins

gunsl ig begin sclleen beltroond te worden , bleek het ccllterwcltl ra d at nllsoElto ecni ge rcden llad oln op ecncn nbrul'nenBraban dcr'' j aloerscil te zijn , die met lleln te gelijk llct hofaa n d eze sch oo n c m a alkl c . Dcze Braban d cr scllijnt d a n ook i a''t einde (')p llclzl tc hebbcn gezcgevierd , hetgeen hem zccr diepschij l1t ge trotlkn en m ct sp ij t bezi eld te 1) eb bcn .l n v erzcll st o r l t e 1) ij z iï t1 t reur i g gevo el cn t evens zij n e sp ij tJ

uit , en terNs'ijl llij ia ecnige regels , aan een tortelduiij e gewijdyde vraag uit :

Och waerom w erd ic met mijn Margarietesiet mct de selfde snoer gheleytAis glly ? ( 1) '

is het nict onwaarscllijnlijk y dat de klacht vaa een tcleurge-stelden mi nnaar y in lïct volgend spijtig lied , op hetzelfde ge-val zinspeelt. (2y

Nadicn ick van mijn trouwe dienstHet l00n langh hcb verwacllt ySo vind ick my op 't onversicnstVan u dus scllots veracht.

(1.) Poëmata, bl. 59.(2) Boertigh Lied-Bueck, bl. 31.

XVl

dramatiesch gebied was ingeslagen. W as het dan te verwon-deren dat zijne Iier voor haar getokkcld werd, en dat schooneen kraehtige Iiedcren aan hare talenten gewijd werden.W ij schrijven hier eenige cqupletten van een paar dier lie-

deren af, die ongetwijfeld met het 0og op haar vervaardigdzijn, om daaruit te trachten den naam der bedoelde talentrijkejongvrouw af te leiden.

Edele siel verheven, groots en schoon,Die u cieraet en huysingh stelt te toon,Voor 't brave volc van ongemeen verstant,Dat u aenbidt als Goddin van ons Iant.

Gheluckich, ach ! gheluckich zijn de lien,Die u sclzoonheyt gestadich moghen sien ;Niet salich slechts, maer heylich was de dachyDoen ick u geest eerst door syn vensters sach.

Diens Godlijckheyt hceft my terstont ontroertEn uyt zyn troon mijn siel tot slaaf vervoertyJa gants berooft ; daer en bleef niets in mijnAls d' yle romp of d' uyterlijcken schijn.

Mijn siel-loos lijf dat eerst te voorsclaijn quamln 't Graefrijck groot vermaerde Amsterdam,L e y t n u g e s c 14 e e p t r e c h t v o o r d e s c h a n s e n b e e f t,V e rmi ts m y n s i e l s o a rm i n 't '1' E ss E L l e e f t.

W at ist of elck het schip-rijck Eylandt prijst,Myn arme siel en wert daer niet gespijstAls slechts met sien, oft nauwelijcx ter nootMet water brack en sober daeglijcx broet.

xvll

De vader grijs, den groolen Oceaan,Komt ongevraecht myn schip aen stucken slaen,Daer is geen hoop ! ick wcnd' 't we1 vande walyXaer ick ben laes ! aldaer ick sterven sal.

Een ander lijt scllip-breuck van gclt en goet,Dan ick laet mecr, ick laet l'zaer m,n gemoedt,Tijd'lijcke schat daer geef ick weynich naesvant sielverlies is wel de grootste scll-k !

Ghy, V i ss ch ers ! die de dooden pluyst op 't strant ,Vindt ghy mijn lijf geworpen op het Iandt ,W asclat my van 't sant en graeft my inden schoot ,In 't TEssElz self , d e o o rs a ec k v a 1) m ijn d 0 0 t. (1)

Avie ontdekt niet in dit lied dc namen van TEssEtscfll envlsscsEa ? doch deze opmerking is men versclluldigd aan denHeer 1. TEN BRINK , waardoor over die twecde vrijaadje, als hetz0o mag heeten, veel licht is opgegaan.Op eene andcre plaats lezen wij de volgende coupletten ,

waarvan de eerste regel weder duidelijk den zelfden naamaanwijst.

Goddinnc die de naam van 't schip-rijck Eylant vocrt,Die met geen tooverkracht Hemel en aart beroert ,Maar die mct u ghesicht en Goddelijcke kunstDe grootste man beweegt , doet snacken na u gunst.

De grootheyt van u macht ick noyt s0o hoocll en hielAls iek de hoocheyt doe van u verheven ziel ,

(1) Groote Bron der Minnen , blz. 6 uisgave van 1622. Hetschijnt dat de Heer Ten Brink eene andere gevolgd llceft, aanllet verschil van spelling te zien.BREDEIIOPE. 1.

xvlll

Dic op den top dcs lofs ten pronck' des werelts staat ,Slllcx dat de Z0n beschaamt syn ooghen neder slaat.

llct laatste couplet van dit Liedekcn luidt zecr verliefd.

Di t is myn llooghste vreucht daer ick my in vcrbly,Dat glly u ooghjcns slaet uyt goctheyt eens op my ,Als u gllenadc my eens vriendclijck aensiet ,lck yuylden dat gheluck om al de Sverelt niet. (1)

Ofschoon hij in al deze verzcn en liedcren de gevoelells zij-ncr zicl voor de cdele , begaafde TEssEf-scllApE uitstort , is hetmij ncrgens overtuigcnd gcblekcn y dat llij llaar rechtstreekslen huwelijk gevraagtly of dat zij zijne genegcnheid, die zij wclzal doorgrond ltebben , met ecnige lloopgevcnde wcnken ofgedragingen bcantwoord hecft.llij zelf schijnt daarop te doelcn als llij in de vicr laatste cou-!

plettcn van hèt vorige licd zegt , dat zijn llart , zijne ziel gecnevoldocning kreeg , en a1s llij sprcekt van zijn dood op Tcsselsrecde.In 161G droeg llij haar zijne Lucclle op , cn drukte in dic

ntoeeygening'' zoovecl cerbied en ontzag voor hare begaafdhe-dcn uit , dat wij daarin geene zinspelingen hoegenaamd opeenige naauwcre betrekki ng kunnen gewaar worden ; ook bc-dankte hij haar op cene allerheuscllste wijze , voor hare beleefdegunstcn , kunstige handrciking en toegebraclàte hulp , waardoorbevestigd wordt y hctgeen wij daaromtrent rceds hier bovenzeiden.Ten derden malc , nadat hij zijne hoop op 'rEssEtscuzbE had

opgcgeven , wcrd hij vcrliefd op eene weduwe , maar ook hiermocst llij voor ccnen rijkeren mededinger ondcrdoen , zoodat

(1) Groote Bron der Minnen y b1. 82.

x1x

llij in zijne liefde-handelingen zeer ongelukkig is geweest , envele teleurstellingen heel't ondervonden.Het beroep , dat hij zich gekozen had , was dat van kllnst-

schilder. Avellicht zou llij liever dcn meer deftigen koopmans-stand gekozen llebben , docll daartoe warcn zijns vaders mid-delen waarschijnlijk ontocreikend. Zijn lecrlncester was y.ltAx-clscvs sAoExs , die eene kunstreis naar ltalië ondernomen heb-bende y het coloriet der ltaliaansclle schocl bestudeertl had ,en die ongetwijfeltl een goeden smaak en zuivcrcn kunslzin inhèm zal ontwikkeld llcbben. Ofsclloon wij van gccne nalaten-scllap van sltEoEno's penseel vinden gewag gemaakt, kunnenwij toch uit een paar regels , die in een gedicht voorkomen ,aan zijn vriend BAIITIIOI;T , als een antwoord op diens brief gc-schreven , opmaken , dat stoffelijke voordeelen hem daarvoortocvloeiden , zij zijn d e volgende :

Jacobe ! goede nacht , mijn eyghen saecken roepenAIy tot de scllilderkunst en die t o t s o e t g e w i n.

ln het zclfde jaar 1613, waarin llem het vaandel derSchutterij wcrd overllantligd , werd llij ook ondcr de llederij-kers van de Otlde Kamer , wier blazoen een kruisb eeld meteen Egelanticr onder dc doornen vertoollde cn wier zinsprcultwas ))ln liefde bloeyentle'' , als lid opgenomen.A' Ien lleette d cze de noude kamery'' omdat zij llct eerst en

wel omtrent het jaar 1318 tloor de Amsterdamsche regepillgdoor geldelijke bijdragen ondersteund en bevcstigd werd.Kort daarna zag men nog eene of meer lkamers ontstaan ,

doch toen eene dezer zicl'l verooploofd 11a(l, in een llarer too-neelvertooningen de R. C. Gecstelijltheid te bescllimpen of tegispen, werden llare leden door llet Gerecllt veroordecld eenebedevaart naar Rome te doen.Na dien tijd schijnen laatstgenoemde kamers het lloofd niet

meer te hebben kunnen opbeuren, zoodat zij cind-elijk oplliel-

IX

den le spelen, terwijl hare leden uiteengingen, (1) cn niet danna den val van Antwerpen in 1583 hoorde men van tweenieuwe kamers, welke uit Brabant naar Amsterdam warenovergekomen. De Oude Kamer bleef nogtans de vermaardste,en dc aanzienlijkste lieden der stad, onder welke ook veleBupgemeesters, Raden en Schepenen, werden er leden van.Mannen van verdicnste , al behoorden zij tot de mindere

standen der Xaalschappij, werden zcer gezoeht, en naast denvermogenden koopman zag men den kousenkooper voxoss enden smid KRUL meer beduidende bemoeiingen opgedragen danaan eerstgenoemden.Reeds in 161.1. had BIIEDERO zijne cerste Tragikomedie, den

rllodd'rick ende Alphonsusy'' in 161.2 zijne nGriana'' en zijnenlklucht van de Koe'' doen vertoonen, en hij had de goedkeu-ring en toejuiching van het publiek daarbij in zulke hoogemate ingcoogst, dat het niet te betwijfelen viel dat met BREOEROen zijne medc-arbeiders HOO>-'J', cosrrEa en anderen ccn geheelnieuw tijdvak voor tooneelkunst en tooneelpoëzij was aangc-broken. Men gevoelde, dat de tijd daar was, om voor goedhet dwangbuis der llspelen van Sinne'' af te schudden, omzich vrij en ongedwongen op dramatiesch gebied te bewegen.Hct kon dus niet anders of de Kamer ))ln liefde bloeyendey''

mocst llet zich tot eene hooge eer rekenen hem, dcn kracht-vollcn, den beschaafden en alom geachten dichtcr tot haardoel te zien toetreden.Maar zoo als het met vele menschelijke instellingen gaat,

namelijk om, na een toppunt van roem en grootheid bereiktte hebben, door eenen teruggang in het niet weg te zinken,z0o ook ging hct met deze van ouds berocmde Kamer.nln liefde bloeyende'' was hare zinspreuk en zoo lang men

daarnaar strecfde, zoo lang eensgezindheid den vriendschaps-

(1) SVAGENAAR, Amsterdam, II, 392 cn 393.

xxI

band tusschen de Rederijkers naanwer toehaalde, ging allesnaar wenscb, en het doel waartoe zij hare pogingen aanwend-den werd bereikt ; maar helaas, onderlinge twisten, dwazetoegeeflijkheid van het Bcstuur, het jagen naar roem van op-geblazene heethoofden en onkundige rijmelaars, het slecht uit-deelen der rollen, het op-zij'-sclluiven en voorbijgaan van be-kwame kunstrechters, dit alles deed den Egelantier kwijnen,beroofde llem van tak cn bladerell en knaagde hem tot aanden wortel. De hoofdmannen namen langzamerhand hun af-scheid, de flonkerstarren verdwenen, kunstmin cl1 kunstwaardewerden niet geschraagd , en de glans , waarmede deze Kamereene eeuw lang gescllitterd llad, verduisterde en ging le niet.Dcze acllteruitgang door kinderachtige twistcn en beuzelarijen

ontstaan, ging BnEoEno zeer tcr harte en daarom wilde llij nogeene, hoewel te vergeefsche, poging in het werk stellen, dengeheelen val tegen te gaan, door in 1.61.5 in een gedicht, waarinhij Relhorica sprekende invoert, de Ieemtell en gebreken, dieh t bestaan der Kamer ondermijnden, met hefdere kleilren teesclzetsen. Eenige regels daaruit overgenomen, kunnen van zijnebelangstelling in den bloei dier inrichting cn van zijne grieventegen al die dwaasheden geluigen.

Ach ! Camer, Camer ! Ach ! als ick u nu bakijck,Hoe zeer zijt ghy, helaas ! u selven ongllelijck.

U bloeyende ghedaant, daer ick met placll tc brallen,Is door 't twisten des tijts bekans en al vervallen,En 't is te duchlen dat die gantsch neerstorten sal,Indien de tweedracht wast, die u llet wreet gheval

Dus schielijck oversluupt door u onwaardicheyden,Of door u mis-verstant en 't al te sltlcllt beleyden.

Eenige regels verdep lcest men :Befiet de Caerten self en over-leest de namenVan ovcr twintigtl jaar, gby sult schrickend' u schamen

xxll

Dat ghy nu met dit sclluym sout komen llier ten pronck,Of in de schou-plaats daer eerst niet dan gout en blonk.

W alancer mcn nu verkicst sietmen te samen rottenllet stoffe van de maats, cen dcel ncus-wijse sottenyJa wicns gemeyn e roep don maken ecncn ManDie na haer sinlijckhel7t dc rollen gllevcn can,

Hy door llct lief gecoos let niet eens op 't bchoorellySOo gacrn hecft die Alan dat toetcn in zijn ooren,Avant, daer plul'mstrijckery goetdunck entheyt (1) vermeert,Daer 't vonnis 't onverstant de dingen al verkeert.

Sy maackt Coning of Prins, die Boer te zijn belloordcn,Die bcst de stomme speclt gheeft sy een sack vol woorden.

En tot de spelers zclven hct woord wendendc, vervolgt 11e-thorica :

Glly die den lytel hebt of naam van Reden-rijckcr,svie sacll ort glans of scllijn sl'n wesen ongelijcker ?Roemt nlz Reden-arm u, of haaters seer twist-mildty'BTant ghy zijt Ilccl verkeert (2) als teycken van u fchildt.

Gaarne zou ik deze golleple klacht uitsellrijven indien deruimte mij zullks toeliet, docll genoeg zij het llier nog bij t evoegcn, dat laij voortgi ng d e ltamer zoo veel m ogelijk i 1'1 harebedoelingen te schragen, door een paar zijner kluchten, waar-ollder zich o0k het Moortje bevond, aa n llaar t er vertoon ingaf tc staan . Dc voordeelen, die de Kam er Lierdoor toevloei-den, werden censdeels gebruikt om de dccoraties cn tooncel-behoeften te vermcerderen en te verbeteren, maar wat erovcrbleef werd aan het Oude-Alannenhuis afgestaa n, en hctstaat i11 wwcExzïwns, Amsl erdam, (11, 393,) opgeteckend, datdeze penningen, sedcrt dat BREoElto met zijn llalsvriend szïxuEscosl'slt de hantlen ineen lladden geslagen, ter opbcuring der

(1 ) Verwaandheid . (2) Andcrs.

1( XIII

Kamer, in tien maanden tijds, namelijk van Julij 1613 tot April1616, meer dan twee duizend gulden lladden beloopen, en datin de drie jarcn, dic BREOERO bij de Kamer gcweest was, hetGodshuis mcer inkomcn gchad had, dan in al de voorgaandejaren, waarin zij tot het zelfde docl gespceld had.COSTER zag ccllter naar middelen om, eene andere Kamer

op te richten, waarin mcer rcgel en orde onder zijn bestuurz0u hecrschen, en zijn vriend nnEoElto wilde hem hierin, zooals van zelfdoor weder hct een of ander blijspel te vcrvaardigen, en daar-door tot stcrken steun te strekken dezer nieuwe inricllting,welke den naam kreeg van Eosters Akademie, als ook dienvan Duitsche en Nederduitsclle Akademie. Twee zijncr stuk-ken, nde Stomme Ridder'' cn lllerolino of de Spaensche Bra-

sprcekt, volgaarne de behulpzame hand bieden,

bander'' versierden di t nieuwestellinggeestdrift overstels talentrijkstcNiet lang ccllter m ocllt

tooncel, en wek ten d e belang-in 's d icll lcrs talent zood anig op, dat m en er met

sprak, llcm bewonderde en a1s cen van Am-bllrgers vcreerde.

Ilij dczellad d e Akademie

nieuwe lauwercnilloogsten,M' ant n aauwelijk s llare inwijding gevierd enhaar standpunt ingenomen , of nltxoEllo werd ziek, kwijnde enwerd op den 23sten Augugtlls door den dood aan eene maat-schappij, aan een aantal vrienden cn kunstgenooten ontrukt,die hem, diep gescllokt, in stillen wecmocd naar de kille groevedes döods overbracllten.

DREDERO, en blijspeldichtcr was opgetre-n a a u w e l ij k sbcgonnen was llct klemjuk af te

schuddlegdenden, bij zijn leven toegejuicllt om dcn waarlijk nieuwcn vorm

,dien llij schiep of van anderen zoo gelukkig overnam, en omde nieuwe richting die hij zich zelven en anderen aanweesyniet minder wcrd laij bij zijn afsterven, zoowel door het alge-

datwaardoor alle aestlletische zin

defnye n

llsI)elcn van Sinne'' onzen vooroud ers op-en gevoel verkwijn-

m P nden, toendie als trcur-W erd

xxlv

meen a1s door zijne kunstbroeders en door mannen van smaaken geleerdheid betreurd. Kunst en kunstenaars, tooneel entooneelbevorderaars, diclztersenletterkundigen warenin rouwy-het verlies was groot! Algemeen werd zulks gevoeld en Am-stels burgeps bewaarden de nagedachtenis van dcn voornamenhervormcr hunner tooneelvermakeny en brachten, waar vandien talentvollen en geliefden medeburger sprake was, hemeene dankbare llulde toe.Ook wij vereeren hem a1s krachtige hervormer van het

drama, en vooral als toongever van het losse en ongedwon-gene in de taal zijner blijspelen, waarvan men, helaas ! in onzetijden van verlichting, maar al te veel is afgeweken.W ij sluiten echter de oogen niet voor gebreken, die wti in

zijne spelen gaarne hadden vçrmeden gezien, maar welk he-mellicht of welke zon is zonder vlekken ?

M E R 5 T r R r > R I.# F.

E E R S T E U Y 13 K O M E N. (1)

RITSA-XROT , KOEwR-&EDT.

RITS-&ARO'r.

5

40

W el wat sa1 ick dan doen t? sal icker gaen of niet ,Nu sl myn uyt haer sell's en vrye wil Ontbiet ?Of wI1 'k myn sotte lust met reden nu besnoerel) yE!l vtieden het bedroch der afgherecllter hoeren ,Dle looslijck met myn spot als ick tot harent kom ?Dan sltlytse myn voor drur , dan roeptse Inyn weerom ,En set my toot op toot (2) en loopt by andcre pollcn.lck weet niet lloe ick wil , soo is myn kop op relken ;Neen ick en gader niet al badt sy noch so seer ;Myn sinnen zyn ghekcert.

KOENRAEOT.tI mynDat ghy de gayle tocht des herten gaet i11 houwen ,

Eny gheefdy gheen ghehoor der looser lichter vrouwen yGlly Fert u selven voocllt. 't ls wel datmen begint ,En stydich blyl't by 't Mrerck ; ghestadichcyt verwint.Doch ls u sin soo wuft dat ghy u niet kunt breecken (3)Xoch koelen u gllemoedt , en loopt haer weder smeeckenMet lielelijck gheplaar (4) van woorden suycker-soet ,Tot llare schalckheyt merckt dat ghyt uyt liefden doet ,So ist met u ghedaen , u saken gaan verleren ;BREDERODN. 1.

't ls oock 'tbest , Heer !

15

10

Nvant sy sal u met scllijn van vruntschap so bekoren ,Bekollen (3) do l en doln , s0o dat ghy sonder maatNau -.v wet en sul t of ghy o 1) hooft o i't vo e t cn gaet ;En 13 an gtly har t o 1' si el a11 haer beveynsde trek en y

23 So sal sy endelingh den draack noch met u steken ,Dat is der hoeren acrt.

30

RITSAAROT.Dewijl de saack s0o staat

Besint u en versint voor my een goede raadt ;Denckt eens, nocll ecns, noch eens, cn vraacllt an ulloe dat ick myn verdriet en lninne bcst. sal veynsen .

KoltxR-xEoT.

ghcpeynscn

33

40

43

50

53

O Mecster ! u cllendt ontroertE 11 Av a t m in belanght,s'Is raadt- en redenloos en so wi lt van

dingh ,malliercn,

Dat wijsllcyt, kracht noch kllnst haer woestheyt kan bcstiercn.Al dees ghebreeckcn zyn voorneemlijck inde min :Als laster , quaat vermoen, bekommeringll van sin ,En rllveckelossheyt (6) slof en veel onnutte vreescn yEn sorgllen, Iicht-glleloof, betuetering van wcsen ,En acllterclap en haat en twijFelinghen mee ,En verand'ringhen van bestant, van krijch, van vree.Beseylt dan op 't kompas vande beslepe redenEens een'ge sekerheyt in des' onsekerheden.Verghecfs is al u moeyt, al woeldy noch soo hart,Ghy vindt noch 1-11st noch ree, maar el'ndeloose smart,So 11 vermoeyde gheest, door 't hopeloose lrueren ,Op el/ghen slapheydt dan u selvcn gaat verstueren ,En vaart onlleb'lyck uyt, ul't dtllheydt meer verwoedtDan rcdelyck of recht, met bittre mondt en moedt,Beseltltlden,t (7) uwe schuldt en vloeckt dan vloeck op vloeckenjOp 't ongh'luck, dat wy selfs benaarstiglten (8) en soecken.Neemt by u selven voor van daar niet meer te gaan,En trcckt hct 'hart cn hooft met onwil daar van daan ,Segghende in u selfs : nen soud' ick baar niet haten yDie nu een ander mint en my al heeft verlaten ?lck waar veel liever doot ; llet sal oock s0o gheschien ,Dat sy, wie dat ick ben, te laat met leedt sal sien-''Dit opset is wel goet en billich oock ghenomen ,Maar krachteloos en ijl , want wiI jer weder komen,

de lny son d erlinph ,dat is een seldsaam

- 3-

60

65

Sy sa1 u vlieghen met veel bnsten (9) om den hals,En gheven u een praat van schoone woorden vals ,En soecken , met gheweldt van wringhen en van wrijvcn ,Een traantje soo ghemaackt ten ooghen uyt te drijvcn ,En met gheveynst ghebaar versieren (10) een onschult yAV' aar op dat ghy terstont u gramschap laten sult,En 't al te dweeclt (11) ghemoedt van wreede tyrannijenBeseltulden (12) , als of g hy waart oorsaack van haar lijen,En gheven uyt u selfs u over inde macht,Die met betraant ghelaat om tz in 't harte lacht.

RlTsàwRoT.Die schandelycke treck, 't bedroch en schelmerijenDat werdt. ick nu ghewaary maap meest myn sotternyenEn 't wonderlyck verraadt. lck brande van een vlam,Die uyt onkuysclle lust haar eerste oorsprongh nam ;Ick doe al w etens qllaadt , al streefter reden teghen ;Myn sinlycklleydt verw indt, ick ben te seer illeneghen ,lck sterf dat ick sie, ick leef . . . . ick weet nlet hoe y'k Heb noch belul (13) noch raadt ; ay.... raadtmen wat it'k dpe!

KOENnAEOT.Staet af van 't snoodt vervolch van u verbodeEn tuegllelt met vcrstandt u toomeloose sinncn;Valt u 't beginsel swaar, of barst u 't llart van spydt yAllcngsjens dat versacht met hulp van lverck en tydt.Ghèen beter middel mach u yemandt lller voorstellen yOm u op 't alderminst in dcse saack te qucllen.

RITs.kARoT.

minne,

Maar houdy dat voorbestîKOENRAEDT.

Ja, Hcerc ! datsg h e w i s,droeflknisMaackt toch gheen swarichcydt nocll groote

Om een lichtvaardicheydt, den vrouwen aangheboren,Die licht vergheten 't ghecn sy lichtelyck verkoren.Siet daar, daar komtse selfs, die pest en llet verderf yDie u ghelleele goet vertcert als cyghen erf.

MovzEl-.Ach arme ! ick . . . helas , ick ducht . . . . dits al myn vrcescn ,Dat Ritsaart seer versteurt en toornich sal wesenOy m)-ll, om dat ick hcm voor del'tr heb laten staan yNlct wetende waarom ick sulcx heb ghedaan.

70

73

80

83

- 4-

RITSAAROT.Ach Koenraadt wat is dit ! Ick kan gheen wesen houwen y

95 Alyn hart ontsinckt my . . . . slecllts alleen door het anschouwen.KOENRAEO'I'.

Hebt gocde moedt, myn lleer ! komt nader by het vyer ,Al waardy stijl' van kouw , u wermte die is llier.

MovAEl,.W el wie spreeckt daer ? zyt ghyt ? o sleutel van myn sinnen !Hoe blijfdy nu soo staan % Hoe , gady ldiet na binnen ?

100 En krych ick goeden tlach y noch die yhewone kus ,En spreeck gy niet een woordt ? wel llef! hoe swijchdy dus ?

RITSAAROT.Lief ! ja .. . lief ? goen dach lief ! Hoe 1 meuchdy noch soo spreken!Hge lief dat ick u raar dats gist'ren wel ghebleken ;DIe valsheydt hadt lck noyt in u te zyn ghelooft. y

f03 Dat ghy my sonder reen de dcurc sluyt voor 't hooft.Movwst,.

na , laat ons wat anders praten.RITSA.&RDT.

Avat sechdy ! soud' ick dit so los dan varcn laten ?Och , oft ick eens van Godt soo vele lnaar ontfingh ,Dat my de min als u niet dieper in en gingh !

110 Oft dat 41 eens de vlam , die my het llart doet blaken yMet sulcken hitte mocht u siele brandent maken.Of, roockEn van degl4)? maar de geur , ghy stllrreft van myn leedt

blttre spijt , die ghy my gist'ren deedt.MovwEs.

Bedroeft u niet , myn hart ! myn lievert ! ach myn waarde !113 Daar is gheen soeter mondt, gheloof ick , opter aarde ;

AIyn uytverkoren ! ach, 't is niet uyt trots gheschiet ,Noch oock om lievers wil, neent sceckerlycken niet,Maar tot een goeden endt al myn voornemen streckten.

KoExnwEnT.Ja dat gheloof ick best, en dat ghy 't daarom recktenTen gocden eynde, hè 9. en om betcrswil quansuys120Soo sloot ghy ons uyt liefd' soo moyties buytenshuys.

AlovAEt.Ja dunckt u dat ? wel an , ick wil u nu bfdl'eden (14),Om welcke saake ick u hebbe doen ontbledcn.

Ay lieve laat dat

- 5-

RITSAARO,r.op.MoVAEL.

12,5 Eerst bid ick datje seclltOf hy wel swijghen sal , den desen , uwe knecht ?

KosxnAspT.W ien, iclt ? secr wel, maar houwt, ick sweert u by myn trouwen,Soo langh ick waarheydt hoor kan ick myn mondt wel houwen,Maar soo ghy yets versiert van leuFhens dit of dat,

1.30 So brengh ick het terstont ovcr dIe heele ftadt.O ick kan soo larye, (16) trots ycmandt vande besteLarysterslkllvun 't heeckel-velt, van 't kattegat, van 't hol cn vandeDats nou al eveleens, spreeckt op, en sechdy reyne biechty (veste;Soo sa1 ick swyghen y en . u straFen aIs ghy liecht.

Jht (15) u belieft, secht

@ *MovAEfu.

133 lck had een moeder, die woonachtich was in Spangjen ,Doch Brabants van geboort.

KO>:NR,&EDT.Dats wel !

MovzEt.

uyt het lant vértrock met z,n1.40 W t vreese vall het straf bedwinghen

En soob'ren staat des Iants , en datDen grooten overlast en 't schricklyckSq wasser seecker D0n, een loosen ouwden guyt,Dle een kleyn Aleysje hadt, beneffens and're buyt,

145 Die l3y, soomen daar riep, wel lotrlyck hadt verwurven.Dit schonck hy an myn Moer, cn voorts is hy ghesturvenAn die fransoysche .s ieckt (18) en quellingh van de maagh ;Hy seyde eer 11). stierl' : dit kint is uyt den Haagh.

KOSNRAEDT.Uyten Haagll !

Hier Als de Prins van Orangjeneedlen en bloedt yvan 't ghemoedt ,d' Hollantfche stedenmoorden leden y

Movwst..150 So denck ick, ic/s ben zlïc/: sekern T'roeder (19)S

y noemde dickwils mv haar Vader en l'laar Xoed'er ;Maar voort ghcen mee-r beschevt, noch van haar staat of stadt,Van welck doqr jonckheyt sy *ullecn kennis lleeft ghehadt.Daar na, myn Moedcr lliel -dit Ujonghe wicht in eeren,

155 En lictet kunsten en vcel schoone wercken lceren,

- 6 -

naaycn met de naalt, van teeck'nen uytcr handt,Van 't spelen op de luydty na de manier van 't landt,Van lustigh dansen, oock &an Ineesterlyck tc singhen,lnt kort sy broclltsc op in alle soete dlngllen.

f60 Myn mocder l3adtse toch te wonderlijck besint (20) ,Niet a1s een vremdelingh maar als een eygllen kintyEn ick hadse oock lief en sach llaar byster garen ;De licden waanden, dat wy twee ghesusters waren.Daar na so ist gllebeurt , dat ick seeckcr verdragh

165 Maackten met een jongllman, die hier voor leggher (21) laghyEen Oosterlingla , die mijn (God wil llet l'lem vcrgheven !)Hier troond cn brachtmen tot dit onbeboorll'ck leven.Hy lladmen scer bemindt gllelyck llet bleeck in 't ent,5'V' ant siet l1y maackte mijn al 't goet by testament.

170 Na wat vcrloops van tydt so quam hier doen cen ruyterEen hallef mallen bloet , cen roovera cen vrybu/ter,Die ltad de gnv/,s op gn?yzt (22) , en heeft mijn vaak besocht,Tot dat l1y lcst vertrock cn reysden op een tocht.'t Sint vicl u oogh op myn , glay quaamt by my verkeercn

f75 En trockt myn hart cn sin , ick mocllt u nict ontbeeren ,Als ick u niet en sach myn siel was ongerust ,Als ick u weder sach ick vlamden steets van lust.IJ selven ist bekcnt hoe ick u plach te streelenEn myn verbovgbentllecn so grondich te beveelen ;

waart allecn myn raat , myn llulp , myn huel ,oydt (23) was meest de wech tot mynen

180 GllyDienDaar

boesemvan u handen

myn heyl yvcyl ,

myn als brandcnt lont de ving'renOntvoncktcn 't ingewant cn deet als blls-poer branden;En elckcn woordt, hoe kleyn, dat glay tot mywaarts sprack y

1.85 My , als een Sulpher-stock , de heete borst ontstack.Helas, wat kittelingh , gevocl ick door 't vernuwen !Myn troost ! waarom ist myn belet met u te huwen ?

KOEXRAEOT.

Van

Ja hadse dat Fcluck, die afgereden queen (21.) !Hy, trouwc ? Ja , koopje pce'?z glas (25) ? ick denck wel neen.

AlovwEs.1.90 O Mraardige ! gedcnckt hoe glly cens waart ghelegen

levens myn groenc sy , ghclyck wy dickwils plegllellTc doen ; maar. . . noyt so soet a1s die ghcM cnstc nacht ,Die van ons beyden wert met vreugllden door-ghcbracbt.

- 7 -

RITSAAROT.Avat nacht ? wanneer en lloe ?

AlovyEt.195 Maer d0eghy onder allen

waart, ghevallen ;vande vaack in slaalleMijn llooft lach ilA 14 11 arm , u 1) and lach an myn sy ,U goclljes llallef toe die lonckten ltoch op my.5VIe weet wat tochten dat my in d e sinne vicllen ,

200 De reden met gllewelt myn lllstcn teghen hiellen ,So niet , of ick recs op , en kusten voort terstontU voorhoofd , wangl) en k aak , maar boven al u mont.lck sprack-.-, ghy sktolfd (26) , ick woeld... cn ... stille bleefdy legghen,En wat ick mcerdcr docht dat sal ick u eens seggllen.

Vcrwonnen

KoExnAEo1'.205 Also . . . licch al voprt , wel sceckcr , jy kllntet prompt ,

lst geell jammer dat liegen sondt is, daert so wel te pas kompt!Avat gherammel heb ick llier ? jy sult de waarheyt spreeckcn ,En beginncn daar jy reden b3 liet stcecken.eerst 11

AlovwEt..ymmcrs hoort dan toe , lloe dattet voorts bevoer (27) :

210 Myn moeder sturl' en liet llet jonglle kindt haar broer ,sVel verstaande mijn oom , dic , so men wel magb wctcn yVan ecn gierigcn droes (28) was gants en al bcseten ;Niet temin voor ecrst so nam by 't wicht wel waarOngfAevaarlyck den tydt van tlflen of twalif jaer.

215 ln't leste wilert myn oom llecl suyniclz en lleel kaarich ,Docll d' oude liedcn zyn hier meest van onderwaarî-ch (29) :Sy garen , sparen steets a1st minst llaer is van noot ;S' onthouwen om llet geldt haar selven kleet en broot.svat strenglle strat' lecht ghy , o giericheyt ! reclltvaardich

220 U slaven op , en acllt laaar kost noch voetscl waardicll !De man lladt .ghelt en schat in grooten overvloet ;Avat wast ? 11y was en blecf ecn dienst-knecllt van zyn goedt.Des smorghcns stont l4y op in een kaal onderrockje,En gingh int vullcs-vat el1 roerdent mct ecn stockje y

225 Oock somtijds met zyn llant cn sochtet scharep duer ,En vulde so cen sack met d' cen cn d'andcr luer (30).lly brllyde (31) alle daagh zyn korfjes en zyn mattcn ,En blcef een bedelaer by ridderllcke schatten.Avat baat de ryckdom dan, alsmense niet besteet

AVeI

8-

Q30 Tot ons ofO geltsuchtO hongherAIaar watVolbrenght

233 GhelyckmenBesloot dit

's naastens nut ? ach armen niet en beet !! o ghy plaagh ! glly gront-vest aller quadcn !dicmen kan vernoegen noch versaden !de duyvcl denckt en blaast de mensche in ,hy mct een sct om 't snoode gells ghewin.noom , die , om veel gouts te saam te hoopen ,lieve lam aan yemant te verkoopen.

IIITSAAROT.5Vel h0e verginckt llem doch ?

MovwEl,.Recht alsAcsopus hondt,

Dic om de scbijn van 't groot , verloos 't vIcys uyt zyn mondt :240 lly is Ilyt Spaengien voort met dit opsct ghevaren ,

Om Ilaar te veyllen by de Turcken of Barbaren.Rlsvw-xRoT.

Onmenschelyck gllebruyck ! Godloose schelmery !Datmen de menscllen vent tot paartsche slaverny !Hier zynder oock in statlt , die sulcken handel dryven

215 In Farnabocky maar 't sal Godt niet verhoolen blyven.

Sy dwarlen inEn weten star nochgrondt te schieten noch te peylen.

230 l)e kracht vande magneet en wasser niet bekent ,En niemant was van haar de dolle zee ghcwent.Voorts kompter bruyscllt an een schip vol ruekeloosenEn Godt vergeten-guyts , van schlzymers en matroosen ,Die klampen hem anboort cn lcgghen hem een-laagh

235 Gheschuts ter zyen in cn raken so voort slaagh.Dat groote back-beest, dat verlaan was mct ses hondeftSpaenjaarclen , was tcrstont verovert en ghcplondert,Gepluystert (33) en geplockt van gelt en kostlyckhecn ,Diese waanden op de tocht te mangblen (31) en besteen ,260 De specken (33) , die haar ljf met gelt niet konden boeten ,Die nam hct grauw gheswindt en spoeldese de tpoefezl (36) :Xyn oom wert andc mast recht overeyndt ghestelt,

En met een touw om 't hooft gewronghen en gheknelt,Dat hem de ad'ren grof opswollen scllier tot barsten ,

% 3 S0 dat l1y beet van pyn, dat hem de tanden knarsten ;

de vaart vcrstaan.gqtten (32) , dier niet opde zee met neerghestreeke seylen ,

De spaanscheAlaar met Jan

AlovwEc.kraack en was met ballast niet gllelaan

- 9 -

(37) hy nieten w??7#t (38) ; doen quamEn nam zyn voorste duym en scllroefse In ecn schroef yDat hem ten naghel uyt het bloet met krachte spuyten ;Syn Iyf was hem so lief niet a1s zyn spaensche kluyten. (39)

270 De schieman sprack tot llem : llwijst met gemack u gheltyOf ick salt u eerlangh doen segghen met gllewelt,Dan ick raadt u voort best, verwcckt my t0t gheen tooren ,Of 'k sal met bossekruyt vervullen dyne ooren ,En steeckent met wat vier hiel luchtigh inde brandt ,

275 lst dat ghy hier u geldt niet daadlyck schaft ter llandt.''Doen isser 't groote woort dusdanigh uytgekomen :l'Ick hadt, o mannen ! hoort , grootmoedigll voorghenomenTe sterven, eer ick u souw wysen geldt of goedt ,Doch een dinglz wringht en wroegt , (40) ja geesselt myn gemoet

280 So fel en ysselijck met hondert duysent strepen ,Om dat ick myn , o schandt ! so byster heb vergrepen.Dat witte meysje, dat daar ginder sit en scltreyt (41),Dat llad ick , laas ! ghcdocht , uyt iekers (42) giericheydt,Aan eenich Moorsclle Prins of Koningll te verkoopen ,

285 Nu ist God danck met haar veel bcter afglleloopen ;Oèh ! doeter toch ghecn quaadt, doet myn vry watje wiltyllet is my schier allien's (43) of ghy myn braat of vildt ,Daar leyt myn geldt, seyd hy , deylt ghy dat, bootsghesellen !''Voort heeft l1y 't avontuur van 't meysje gaan vertellen ,

290 Van waar en lloe sy quam , en wien haar heeft ghebrocht yKort om , myn noom is daar voor slaef int landt verkocht.

een oorlochs-boef

RITSAAROT.

Noch leet

heluck van 's mcnschen staat en leven !s0o vlaek (15) al dese reys bcschrevcn ?AloywEt,.

Den Hopman , myn boelscltap , (16) die heeftet myn vertelt ,293 W ant hy was Kapiteyn van 't roovers schip gllestelt.

Van fyn ducate goudt soo schonk hy myn een ketenrj'ot een wellekom , maar doen hy quam te weten,Dat ick met u op nuw soo kennis hadt ghemaackt,Soo qualn Ft# op zl/?z paart , (47) l1y is doch llaast gheraackt ,

3* Die sotheydt heeft 11, , dat hy , om lueren en d'tzert?'zt (48)Als een by-slapen, hem soo hevich gaat verstueren.Myn dunckt 't is mis-verstandt, dat men daar so0 op siet ;So veel als myn angaat, ick neem dat soo nauw niet.

tllkn3nelt (44) hetwien heeft u

lloeMaar

- 10

W at303 W aar

RITSIARIIT.onbeschaamtllel't groot ghcbruyck gy in ubleef het meysje doch ? dat woud' ick datMovAEt.

woorden !ick lloorde.

I1y broclltet met de buyt in dese mecningl) llierOIn my te scllencken tot cen meydt of kamenier,Dan nu I1y siet cn lloort lloe dat wy 't samen lcven ,Nu is 11), niet ghesint de docllter myn te gheven,

310 Yoor cn al eer dat ick (llet dient u tocll gheseyt),E en wijltydts met llem Ieef in alle vriend'lycklleldt ;Niet dat ick op laem soo tochtich ben verslinghert ,Die niet soets aan hem lleett ; ick spot lnaar met den dringhert,Ten is ghcen Ritsaard ! ghy toovenaar ! glly maackt myn

31.5 Een ander menscll , als ik voor dese placll te zyn.O vriendelycke mondt ! verlloort toch ml7n ghebeden yEn laat myn sulcx toe om drie besond're reden :Voornaamlyck om dat sy myn sustcr Mras glleacllt,Ten andren om dat sy ls van cen goet glleslacllt ;

320 Tçn derden op dat ick, soo ick an haar kon raken,Alet wedergheven my llier vrienden mochte maken ,Yan Ilaar vriendtfchap met weldaadt. Ghy weet dat ick benHier vrecmt en vricndeloos en dat iclt niemandt ken ySiet hierom bid ick u, ick kan u niet gliebieden y

325 Yergunt my, dat zyn wil en mlpne mach ghescllieden.En maackt de ftommc niet, maar gheeft me doch antwoort.

RITSAARDT.Avien heeft zyn daghen oyt so snoodenO hartcloosc mondt ! u valslaeyt en uBelcen (49) ick door de lijdt in llaar volwassen grootheyt ;

330 O loghcns sonder grondt ! o al te dubble (30) recnVan onschult ! maer te blauw (31) cn vol Iichtvaardicheen.llet kindt dat is gherooft, de Spaengiert is ghesturven ,F moeder die is doot , u noom hecft 't kint verwurven ,Die laecftet opghequeeckt , die ist daar nae ontrockt

33ö Yan llopman Roemer , die ghy 't garen weer onttrockt ,Om llaar te lcv'rcn aan llaar maachschap , orn haar vrindcnDoor sulcken grootcn duecllt en vruntscllap te verbinden.Yersieringlt (52) sclloon versiert ! dan daar toc maar belcydt ,Om te bedriegllen myn simple onnooselheydt

3,10 Met het gheleent gllelaat van u ghcspletc minne,

vondt ghehonrdt !snoothcid

En gunstcn sonder llart. Ritsart! waar zyn u sinnc !En siedy niet dat zy nu in haar llart besluytEen zeeroover , een bloedt, en u . . . .? die schoptse uyt !Doch sclloon bewimpelt om met vruntschap u te slijtcn

3û5 MTt jonst nict, maer uyt vrees, dat ghy haar souwt verwijtenHet hoerachtich onthaal.

AI0vAEI,.Acll !Ritsardt lief !

Ghy weet immcrs wcl bet , (3 3) vertrovwdyAvaar heeft dat yeuwerts aan int minste

3ö0 Hoe macht u van u llart, so wrevelich te sprekcn ?Geloofdy het bewijs nu minder als 't vermocn ?Mijn waardert ! ach myn troost ! wat wildy ? iclt salt doen.svist ick den oorsprongh maar van 11 weemoedigh truerenlck souse weeren dat 't 11 nimmer sou gllebuercn.

3ö3 Acll ! siet soo droevicll niet, 't schijnt dat u 't llarte sluy Jt'cet ghy niet, myn Iief ! dat u druck overspruyt (55) 9.En M

Komt, geeft myn nocll een kus ! l1oe... laatje myn noch pracchen?So sekers kindt ! ick docht of ghy nict cens souwt lacchcn ?Ml'n harlebreecker ! acl'l ! waarom bedroefdy myn ?

360 Hoe soud' ick van u doch gllcscheyden kunnen zyn ?Bidt Godt maar dat 14)- u alsulckcn vrouw doet trouwen yDie u bemint als ick ; ghy sul t u gh'lllckiclz liouwcn .Myn troostertie ! myn llart ! gby en sult nimmer sienDat yemant meerder jonst als u en saI gllescllien ,

'k en doc ;ntyn dat toe tt(ö4)doch ghcbleken ?

363 Dus stelt uNoch nu , siel gllerust, ick sa1 tl van myn levennoch nimmermeer verglleten noch begheven.

RITSAAROT.Yerradelijcke vrouw ! die myn bedriechlijck kustAvt valslleyt meer, vervloeckt ! dan van een licvc 1:1st.lck merck u helsclle treck , u meyneedt en 11 logllen ,

370 Daar Khy myn lzebt soo schelms en schendich met bedroghen.Avat Duyvel lleeft u tot dit ubeyfelen (36) beroert ?Glledenckt u niet dcn eet, die glly s0o dickwils swocrt ,Dat niemant 't glleender tijdt my uyt u sin souw drijven ?En dat ick in 11 sicl de opperste souw blyven.

375 Of hebdy, o Moyaal ! nu gll ccn gllclleuchcnis,(Il0e weI ter nauwcr noodt verllanlens waart en is)Hoe dat ick u van 't jaap cen l'tlstiglt (57) lluys ging huuren,Yan alles sOo versien, dat glly neffcns u buuren

- 12 -

Heerlijck mocht komen uyt ? Dat wect myn Vaders kas,380 Die int sluyten van 't boeck vry wat ten acht'ren was.

lloe dickwils deedt ick 's nachts de stadts spcel-lieden speelenVoor u deur ! dat meer is : wat schonck ick u juweelen !Heb ik u niet vereert met par'len en kourael,Dan met een goude ringh , dan met een silv're schaal,

385 Dan met een siserandt (58) en ander frayichedenlsvat vryers hebdy doch al zyn s' uyt ander steden ,Die u sulckx doen ? ick kent (59) ic k was noyt uyter stadtVeerder dan in Brabandt, daap leertmen oock al watHoe datmen leven sa1 met vriendelycke vrouwen.

390 lleb ick oock yet belooft 't gheen ick u heb ontllouwcn !lleb ick u yet ontseydt dat ghy aen my versocht ?s'Vat welpgerd ick u oyt daar ghy met lust om docht?Eergist'l'en badje myn dat ick u eens souw koopenOf kryghen eell Ilbris (60) ; ick hebber een beloopen ,

39ö Die onse scllipper selfs gints van Angola brocht ,Dres heb ick op het duurst hem uyt de llalldt ghekocht ;DIe schenck ick u op nu, suldy al dit beloGnenMet my te banncn om een ander hier te troonen ?

AlovéEl,.Svel wat is dit ? lloe wel ick hadt ghewaant

400 Dit te bestellen juyst so ick u heb vermaent (61) ;Te weten, dat ick docht hcm 't meysje te ontsmeken,Maar liever, eer ick u . . . . , ick bidje . . . hoortme sprekcn . ..Te vyandt kryghen sollw, ick vollich u ghebien ,Secht wat u best ghevalt.

Ritsardt !

RlTs-xAnf)T.403 O Godt ! mocht dat gheschien y

Dat ghy 't van harten spraakt ! of kon ick het vertrouwenVoor waarlleyt, so dat ick my mocht versekert houwen ,Ick lietet u noch toe, hoewel met groote smart.

KOENRAEOT.Dat woordt dat heeft al ree gants omghcset zyn hart.

A1ovAEI,.410 Ick meent vau harten , ach ! ach ! dit is te beklaghen ,

Dat ghy nict sonder my souwt. kunnen zyn twec daghen.llITSA-MROT.

Myn Iief ! een dagh of twee, dat waar een kleyne saak,Maar al myn vresen is, waar door ick swaarheydt maaky

Dat die twee metter tydt wel twintigh souwde warden.AIo1'AEI..

4tö Neen sekerlijck, ghclooft, hy salt niet Iangher harden (62)Als twee dagllen .. . of etc.

RITSA-MBOT.01.! heb ick u niet gheseydt !

Ick schey'er uyt, ick gheef u gants gheen vryicheydt.AlovAEI,.

Gherisselyck hy sal dan datf?lyck vertrccken,420 Als 1ck het mcysjen lleb, sal ick noch mct hem gecken.

RITSAZXltDT.W e1 an, ick ben te vreen, die tydt wert u vcrgunt.

AlovwEt,.Met recht heb ick u Iief, myn aldergrootste vrunt !

RlvswAnoT.Gaat e!l doet wcl en ick sal met myn speel-genoolcnGaan ttlen (63) op ons landt cn llof-stc buyten Sloten;

423 llaast dat een dagh of twee daar lichtlyck henen springt ;Myn llart my tot de wil van myn MopAaltje dringt.Gky, Koenraat ! brengt dç Swart (64) gelyck het is besteecken (65).

KOENRAA oT.Gaaren.

RITSAAIIIIT.àloyaal ! vaart wel, wilt u beloft niet breken.

MovAsfa.430 Aclly Ritsaart! acb, myn siel ! gelieft u pock yet meer ?

RlTsàxlto'r.Ick weet niet dat ick nu yet .s&p,#t?r.: (66) meer begeer,Dan dat, als ghy sult zyn by den korsel en weersool'dieh (67)En gemelyckcn bloedt, met 't lichaam tegenwoordicll,Dat glly dan met u hart afkeerich van laem sclleydt,

435 En kompt by my op 't landt met u gencgentlleydt.Siet dat glly my llemindt by daghen en by nacllten,En dat ghy my begeerdt en wenscllt in lz gedacllten,En dat ghy in my hoopt cn lz in my verblydt,En dat ghy over al jn myn bpwesen zyt ;

4J0 Endelyck dat glly my, (68) door myne Rlonsts vernllwen yDe myne wert en blyft gelyck ick ben den uwen.

MovwEr.Het moelt myn in myn hart, dat hy nocll so wantrouwt,

Dat hy myn minne voor niet bondigher en houwt,AIs die straat-hoeren , die llaar lichaam aller uuren

445 Aan d' een en d' ander guyt verkoopen cn vephuuren.Ick bender so lliet an , te vroom is myn ghemoedt ,Daar ben ick seecker toe te eerll'ck en te goedt.Daar leydt gcen socter naam en spartelt in myn harlje ,E'n hippelt op myn tong , als gby , o myn Ritsartje !

330 Al 'tgeender is geschiet of datter sal geschien ,Is om llet maaglldeken , van welke dat ick mienDat ick de broedep lleb gevondcn > door vernemenNa 't geslagllt , en dat sy malkander so wel swemen (69).Oock heb lck van oude lien daar volle kennis of ,

433 lloe dat haar vaders huys ftont tegen o&-er 't llof ,Daar ande Vyv'ren-bergh , cn dat een van zyn sonen ,Die daar de brandt onlliep , llier 't Amsterdam quam wonen ySiet om d e vcl'lliclle) t , want de Spechte'n (70) de'en hierSo vcel qlzaats niet als wel de Bloedt-raadt en l'let vier.

460 De jongman die is ryck en macldtich van geslacllte,Ick heb hem tans ontboo'n , ick ga llcm t'huys verwachte.

+ W X X > M D 11 D R 1.1 F.

E EFkR S T E U Y T K O M E N.

RlTs-xàRo'r y KOENRAEOT.

Flucx , Koenraadt !De Moris brengt

RITSAAROT.doet also gelyck ick u beval :

terstont tot Xoyaal.KOENR-&EDT.

AVel ick sal.RITSAARDT.

465 Maar ftrax!KosxaAEoT.

RITSAAROT.Nu voort !

lck ga.

Ick vlie.

AV' elan gerinnhe (71),470 Ist niet genoecll getoeft ?

'T is nooloos te dwinghenDie van zyn selven is gewillich en bereydt,Als ick ben tot u dienst en iot gehoorsaamheydt.Aeh llitsaardt ! lladt glly maar Aloy-wkalen jonst verkregen,

473 Ghelyck glly doct dc mlpn, sy stont u nimlner tegen ,Alaar l1o eren-li efd is w indt, sy hebben si 14 noch siel ,siet lan ger duurt llaar min , tot dat glly licllt 11 hielEn illd e d rum p el trced t . G l1y bent so ha ast n i et b u)' tcn yOl' huegenis etz al sy teenemaal uytsluyten.

480 Dicr scltuecken (72) vindtmer veel ; al scl-lynen sy al vroomEn van een goedt geslacht, haar bart en heeft gecn boom ,llaap minnc is bedroch en niet dan valsche kunsten ,En lnommery geveynst, met Lnoolicken. (73) van gunsten ,Of schimmen son der zyn .

RlTs-kktnoT.483 Koenraadt ! weest niet verstuert

Ofn dat ick gnorticlt (74) spreeck ; uyt. yver ist gebuert.KOENRAEOT.

Neen icky gcensins, myn Ileer ! dat kan lichtlyck geschieden ;Gelieft u oock yets mecr u diellaar te gebieden ?

RITS-&ARDT.

KOENRAEIIT.

Niet anders dan dat ghy u woorden wel belecht,490 ln aanbien van myn gift en ionstichert oprecht ,

En maackt haar, so glly kunt, met u geswindtheyt wacker,Den mallen ruyter wars, myn minne-lnaat en mackcr.

KOENn-XEOT.En sorgllt niet, ick sal 't beschicken inder daadt.

RITSAAROT.En ick ga op het landt.

KOENRAEDT.493 Yaart wel.

RITSAARO'r.Iloort, eerje gaat;

Vertrouwdy, dat ick daar my kunnen sal geneeren (75),

KOENR.4EDT.

RITSAAROT.

- 16 -

hier nietKOENRAEOT.

wederkeeren ?

Neen toqh, ick denck500 En van Jeloursheyt glly

hct niet, want sict van ongedultstracx hcrwaarts kceren sult.ItITSAARP'r.

Ick sal daar visschen en gaan schaaktlen (76) met Iusten ,Myn selven moe en mat , om betcr 's nacltts te rusten.

KOENRAEDT.Ja doet al wat ghy wilt, u slaap sal zyn met fmart,De droomen sullen u daar wringen by de start,

505 Gelyckmen d'osfen doet.

Gedurende die tydty en

RITSAAROT.'k Aloet dces dwaasheyt verjagen

llaar breydel ben ick loof, (77) ick wilse niet meer dragen ;'t Is kintsheyt dat ick my een slaaf maack van myn 11,1st,En quijn en slyt myn lydt in quelling en onrust.

öl0 De lely is het waardt; ick sa1 myn daar beproevenEn tuegen ltnech en 'zlu:c/t (78) drie dagen lang vertoeven.

KOEXRAEDT.Drie dagen ! 't is te veel.

RITSAAROT.Het is

Gaat heen cn voert uso myn

voorsichtelyckenbcsluyt. (lleengaandu/t.last

KOENRAEIIT.ons so0 vinnich,

En maackt ons edel breyn ghesondt zyndey krancksinnich ?lst waar ? ist moog'lijck, dat de krachten vande MinDe kloeckste soo verrockt, el1 wiss'len doct van sin,Dat sy int alderminst haar selven niet gllelijckèn ?

520 Ick vindet inde proef, en moetet oordeel strijcken.Gheen jonghelingh en was soo ijv'rich noch soo kloeck,Steels was hy op 't kantoor en met de nues int boeck ;Syn mutsjen op zyn hooft, zyn nlouwen an y voort wrijven,Avant llij was besicll staacl) met dit of dat te scllrijven :

523 Dan sloot I1y zyn ballans, dan sach hy nae de kas.Ja wel, hy had soo veel te doen dattet wonder was !A'Vat, l1y het in z,n bool't winckeltjes, en kassen,En hoekels (7t)), en laadjes, dosijnen van lyasscn,Vo1 Assingnatie, vo1 Oblygatiey vol boomery,

530 Vol svissel-brieven, vol Retour, en v0l Faclory,

51ö O help ! wat sieckt is dit,dic antast

- 17 -.

V0l konnossementen, el1 vo1 konvoy-biljetten,En kamers vol journaals , schuldt-boecken , alphabetten.En riemen klad t papiers , van locpende uylgift ,En tafels vol cllijflkrs cn scltalien (S0) vol scklrift.

ö33 Staagll was l1y op de blzugll by de negecyantcn ,Ol' op ecn k om p ari sy y by z, n p art i ci p a ntell yVan zyn svestersclle , of van z)'ll Cypersclle vaart.Hy raba t teert in kontanct tegllens acllt en cen quaart ,lly wist stracx op ccn llrick wat d i t 's j aars con beloopell ,

5J0 l1y verstond t llem , (tc besncht) (81) ! op acksjen te keopen ,En lly verassllrecrt licllt ctèn llcel schi p met goet.Cl()cll Ilceft 11), ('t is v rccult) 1) iet eens gllebanck eroed t !En oft scllooll soo gllevicl , dat l1y quam le l'allieercn ,En loop t I1y om een Cvs (82) , 't is Aveer ecn ma n m ftt ccrên,

513 Xls dese Koopluy d ocn , d ie lnell naa's Keysers kllep ,Sov w (83) li allgllen by de keel , dat (81) i n llacr cygllcn ducp ,'Y t, 1- m i ts sy d i el's gh ewijs vccl yocd e 11.,y d 0 en l rucren ;Bego n m clà d i t , I1e t so 11 w so d l ck w i l s n l e t gi) c b u t? re n .Alaer 'w i cll k o mt docll d aar gi n t s ? 't is Kack crlack , otètbeydt (83),

550 Avat sclloe 11 d cr ln a gllct ist, d i e hy d aar ln et llctn lcyd t,0111 aan Aloyaaltje 1) 11 te scllencken cl1 vercercn ,Die sy i n sclloollllel' t self sci) ijl'lt val're te 1) assccren?My n 31 o o 1- l j e d :1 t i s s w art en l e el jjck n () c 11 d aa 1: by ,.5u teclb ick over staaclt (86) , cn dapper illde ly.

KATRVFTJE, KzïcltElttxclt , IQOENRAEI)'r.KATRVNTJE.

%53 5Vi lt yem an t h et belpop d er t ijt tclijcke saakenE n llaa r b ero crl ijck llecn vo !ko m elijck n aa m aak cn ,Die vecllt teglteli zl'n scllim , docil lust llcm maar een deelTe sicn g1) et aeflkrcclt , op ecn bercyd t pa :1 n cel ,Die wcrt 11i cl. stoi' en saak oln (87) scl) i ldcrcl) glpeglleven ,

560 An d i c vera lltlcl-i llgll v an nll'n ra m p sa l icll lcv cn ,Door 't dlzaycll tl cs Fortuyns llaar suyssebollentl 'wielyDat ni m m er is vcrmocl't , noch n i fn 111 cr op cn Iliel .De Stad t, die met de gla ns llaars Prinscben trost llaar buuren ,Die met llaar burgll ers b ral t , maar m et ghecn sl eene muure ,

ö6ö Die adel-rijcke plaats , 't Ilollandscll e llof , dcn llaagh ,ls myn lleer Vaders stadt , daar ick de naam of draagh

yDaar saachdy allereerst , ellcndighe Katrijne !IIRE7EL9DE. 1* 3

-- 18

llet lkelder llem els lieht in u gh csiclst verschijne.f) ngll evaarlij ck vi er j aer soo M' aardy v ry van d rtlck y

570 l a w eel d en so e t e n sac l't t ; n) aa r 't n ij d 1 gl'l e gh cl uckD i t alderbeste goed t afgu kzst icll u mi s-gtl ndcn ,En t rock u m et gl1 ewel t va n vad er en van v ru !1d en ,En bracil t u een slqraat't (88* ) of Aloorder i n de llandt yDie , zynd e rijck gllebuyt , u vocrdcn llyt llet landt

573 lN' ae 't p racll t ig St')a ngj cn toc , daap sacll i ck veel IN ccr- landergVan l ic 11 t al l oy , l ck q u a m by verioopen Brallall ders ,1! n 1) leel' a ld a a 1* eell tlj d t vtl'là thi en of t wael f j a a r ,Doch ick v erwisselde van d' een e p laat s o p d' aar ,To t lnyn sc 11 ij n-vad er my uy t b o ose scllel mcrijë

580 Ycrvoerdeli over zee , naat di efscllc Barberijë ,Dat rooiln est ! j a, d e marck t vall llet gllest ole goedt !Daarm e n nu d agll el ijcx een starck en 11 an d el d o etVan reyne k, oo nlensclla p , d aar s)r n i et an verlicsen ,So gauw zyn llapr Factoors , doot-eters c11 kommicssen y

583 O1' yefn a n d t d i e da cp m e s i f:t 11 w el bell elpcn ka 11 ,E, en smeepicil ollicy ! daar kleeft te scllen digtl an.(Maar wa aronz praat ick nu ni et fncerd er van ons varen 1Dewyl wy onder seyl en voor d e llaven waren ,S o k o e l t c n w e 11 t (1 c w i n d t , d i e o n s i 1'1 t ee l>s t w a s m e e .

590 Daar k omt een oorlochs-boodt , ghevloghen door de zee ,En sct ecn styve kotlrs , cn komt so fel ansnuyven (89) ,Dat de baren met. kracht op 't schip anstllckcn stuyven.lly viel ons () p llet 1)' f , en leydcn ons allboord t ;Ocl1 ! wat ghcsclliedc daer een schrickelycke lnoord t !

5$.)5 T w as w o n d er o m tc si en , 11 o e d a t di e frayc m a 11 14 enE IA al dat krijplls-volck llaar so klackeloos liet spanlten (90)Van sulck gorle gfl?./ (91.) , van jonges , en van maats :Dat ooll'ck kroznbient (92) goed t zyn vi nnige soldaal s !D e S p a n g i a e r t s k () n d e n d a t n i c t e t cn n o c 11 n i e t k a 11 w e n #

600 Dat su lck gltep 't//-c/ (93) sno od t , van wes p cn e n ra bbauwen ,llaar rockjtls trocken uyt , en datter in hcf slaanMet sulck sclli p cn volck , soo veel weers was ghezaan.llet most al over boord t wat zyn lyf (91) niet kon koopen ,l!n w ie 't ran tsocn op llrocht , d i e l i et men n aak t wccll Ioopen .

f*3 l)e plunderillplte wert daar antle ktlst ghebrocht ,De lnenscllen en llaar goedt zijn mepstelldecl verkocllt ,En myn schijnvader oock , en ick quam d0e in llallde

- 19 -

A1 vandc kapitcyn, dic't Is cen olldraaglz'lijck

610 svaarmcn my brcngllen

Gan ts lyde ! wat verscllcelt ded ' Ee n %ls ecn l o m p c loer (93)d' Ecn w ce t 11 e m by d e l u yEn d' and er i s ccn gecky d 1 e

613 D i t scll oo t my i nd e si n , i u ystEc n va n myn kcll n i s sacl) , nl y 1'1 l al1 ts m a n een wt l an (1 er ;Die al zyn gtltld tjc hadt verslaln paln t en 'vel-sluylnt (96) ,E n , unz' t o 1-1 a t- l1l sa e m 11 eyd t , v e r wr a a rl o os t e I-I v e rs uy m t ,Gllclyck als ick , die 't l1el) 'î:erluyslru,yst (97) ell verspcelt ,

620 Ycrllasapdeert , versloert (t). 8) , vcrslem t , en verbourdcclt.I k sacll llcm a n , hy ston t en was Ileroydt cn povcr ,Ellel) tligl) , ji clltigll $ krallck , en had noch oln lloch over ;svcl Ia 1) tlsman! (sel d ik) , llce d us sclla mel cn bcd ruckt ?nocl) ! '' (sprack 11)7) nal myn goedt is gants veronglleluckt ;

623 De vlel'ers, d ie wel ccr myn w arc vriellden scllenen ,Syn , a1s myn mi d'len, l1u vcrd revcn cn verdw enen ,Of isser yew ers ecn , die sclleert met my dc geck.Myn Maac 11 fclla p schllw t mcn , en aansi en my m at de ncck .Helaes ! wa! komt lny o p , (1 e d o() t is al my n wenschen , -

630 My, die vcplaten ben van God cn alle menschen-''Myn o (') l'cn w i erden (1 01 , myn t ongll sprack secr velywoct :I1el) d y d a n a l I e ra a ()l t v erl t) o ren m et u goet ?Slaa-lsose (99) l ragllc mensch ! ist so vcrre gllekomcn,Dat u de wa ll-lloop lleel't oock a 11 c hpop benomen ?

635 Dat is ccn oevelle (1.00) saak , so bill g'cr bystcr an ,Ick 1) cn va n s l a (1 t cn st aa t u gi ld eb roer : ce n m anDien oock wel lleb gllcp roeft. versclleydcn llel't. i n spneden (f01) ,Vall ruyme wceldcn en vall scliaarscllc arremoede ,Noclltans was ick glletroost , en lleb n1y gants gllesct

5I0 N ae 't avollt tlur my d wollgh , 't w as m ager da n o1' vet.Anstrllollw t nu ecns myn staat cn ml'n w el varenthedcn ,Van gla dde liji' en lccn , van p ropre netl e kleden ;.lck llad niet ( 102) als ick quam, llet was al door de kccl ,Ick llcb ni et, cn ick 1) eb a l evtalzw el 13 ocll vecl :

6I3 Vermits my lliets gllebrecckt ; d oe sprack 11y : nach ick vrccse zDat ick der Rijcken-gcck en taeFcl-sot souw wescn-''

ecne mensch b #- d' andcr !c1) d' ander die Is scllrander ,w el m olrljes te doen voort ,w eet n I et 11 oe hct lloort ;als ick ondcr ander

brocht men hicr te lande :mensch , llovaardigll , quaat en s0t ;sal , dat weet de goede Godt.K àclcllltl--tclk.

- 20 -

nnseen ,'''' seyd' iek weer daar op, npick heb cen scek're kunst yDaar ick my met glleneer, en k rych cen l'ders gunst ;llier is cen slach van volck, die docll in alle pullten

630 De meest e wi llcn zyn met trellijck uyt te mun ten ,Hoe wel sc p1o m p en p la t en b 0 ers zij I-I van gllest alt ;Dien lllacs ick in llct oor llet geen llun best bcvalt ,Dien 1) rijs ick llet verstant en sclloonhel't &' an mani crenEn groot ileït van llaar gllcest, al tnoet ick l)c t v ersicreny

6ö5 Dit,ns loven looi' iek oock, ist recllt, ollrccllt o1' boos ,11 aar oo rd ee1 acht ick hooclly al w aart ga nt s rucckelons,lck scllick nly nae d en tyd t en na llacr sot t e grillcn,lck doe a l w at zy d oen , cn w i l a l w at sy w i I lenyIst n-l e t d c 1. 11 art c IA 1-1 i et 't i s a l t oos 1) ae d e sclll' 1) ,

660 bit doctcr vcel glleacht by gl>oote nlecsters z)'n.'' ''lt o lk s 1) .4 E Ia 'r .

Avaarattht igh d i ts ecn glleest i 1'1 sanclerlinglle sak cnySV an t l1y 3' an lz1 a l le l uy w eet do l l e luy te nlakcll .

K A CK E' R L A C K .Al d us 1) ra al cn d e, s i e t , so q u a n3 i ck i 1-1 d eDaer ri ep en d e v le)'sI1 ou w ers gllel ijck van

663 11)- siclk ! lleln si ck ! holl sick' ! 111y11 lleer !11 i e f ''1k )i ! o l l Av e k e I't 14 i s ! j e nl o t! t v a 11 113 e nlck l1el) nloy k, all ef- & lel,s, runt -.v lelrs, 'were

l)a1,() ver al ;s e lj e M- a t k o o p e n ?ballck niet loopcn ,vleys (103), sclla pevleysr( kl oo rt n'l e kaer ( t0-i) !

dals cen scilacgtlr-seilaep,Sicl, dats (lcn J'Vieringcr sock-lqln (10lJ),( d a t s ee lz la n g-s t a r t v a 11 llen j aar,

AVeI gaej e op ccn aer 9 gy sel l et iou snler ( ,10(J) bek l agen.670 Doc quam myn Pie t erlje en Avab belj e Gerri ts vrage IA :

llecrsclli p ! scl ick wat dragen ? cn ick liep ul't de ilal 'vangt (107)(geraes

Op dc vucgcl-marckt ; dacr krclcn de W YV P 11: lloort hiep Av a tfelevtbaes 108 !

Scltortje (109) nou een exellenten hacs , of aeerje (1.10) nou gien(rel'l4e kalllloencn ?

Wcl 'eennilje ('l11J ! wilie gien knynen, gien duyven, gien lloenders(l)()cl1 kalkoencn,673 Om inde 'tltlzlc,ncztclz te :c//coz (112) . te larderen of tc bra'en ?

Van daar ben ick moyljes met llem op de gaar-marekt egacn ,By 't volckje, die daar voort-staen , mct hucr ionge biesten en

(nocllteren kalven.

-- 21 -

kooeke r-d/fc/fqj: (113), dieom v i cr cn ei n Ilalvcn ,M T i lj e 1'1 o 11 g e t, n p e I'I s

(n ocll k oc-voet ?680 Gicn nieren, gicn lcver, gicn middel-l'ifta gicn llooft-vleys noch

Fiet :p??ttcclr? so :flc/ (11.5) ?svilje gicn warme buclling, leverling (116) , bloelinq (117) , pie-

(pf??-/@??f? (t18) Iliel goe t ,Sûeckjc slabberaen (1l.9)y Jasper Goetlbloet ? ick kanmcn waap nict

( prysen.verckcns-svat hatlj e gaercny goe hccr ! gesalyde (120) worsten ,

(jltes (121 ), of fl'nc sausysen ?Noll ,3 ict, seyd ick, Gierlj e G)'scll ! e1A so kllyerde wy vast vool-t,

683 Verby dc spcck -koopcrs , 1)y de vrccmd c A'ucgllel-llly, die villen(my a nbe c, l't, :

Hier y ouwc koopman ! hoort , wcl so vcrby ? dat macll IA iet door

Sict, dats ccn kruysschonckjc, dats een(voor-noos (111)E

n dic hals-knooclt om dartlalve stuyvcr :

(de bllegllel ,:vacr nac sicj c ? nac ccn oversecscllc swan , een l'otganps , of nae

(een en t-vllegcl ?lck krcech vlus uyt dc Kuegcl ccn slcc met 'wz-nders (122) cn

(ta)'lli ngcl) : siet,Dat zyn kilobben (1.23) y dat zyn slnicntcn y dals eel'l vt'gel die

( J'ft! ?1 .s ( 12l ) 11 i et ,690 Dats ccn plnl-start, 't ccltstc bcesjc d at 1)y (1e lllcht vl i egll l ,' sulcx

( I 1 e 1) i ck e 1* 1'1 o c l i 1)y p a e r t) 13 ;. '.

5Vi1Je geen kamper-vucgcls y al geplock t ? ncen, scl'd ick , d i e sic(ick lliet gaeren.S

c si en d cr uyt soo smerich y al lladd esc voor k' ocs-j ollgllen i 11 deElt al tl' e aarcn dic sin myn lepaers en te glvoell

'spydy j gy 11e1.) t l e

(konRllu )-s cvacren ,'t, ls d a t ni ct,@.v 1.1 c! l 14 u c rs ;

N0u Moncksucr Kackcrlack, ghccft nl.l ccn rcys een vaen (125) indetGl-acl' vall Muers ,695 By onse ouwe kittebrucrs-Noll nict, seyk, ick moet duesc wccl' k iescll,

Doe ginge wy op Sintc Pictcrs kerck-hof ant kleyn hallelje 1)y de(Vriescn ,

Ick machcr nict an verlicscn, scy Sicuken Sipkes van F raanjer y(soo w acr ick lflef,D

c lliclle bouwt om ien ryaal. Ick docllt, dat morsige gocdt. is(duur cnoch te gcef.

- %

àlit700 Svat

Bunschooten :

Kyck, dat hartjcn is cslolcn ! ick hcb warm3-sje (127)

bictwort'lcn of(krotcn ?

cn groen toe-(kruytje daerby ,

En Horense wortclcn en raepjes, sc smacken as eînlèlel-ntll'lp(1lell (128)cn rysen-bry.

Doe gingcn wy vcrby d c brouwcry van 't Jcrusalems k l'ul's ,En iuyst most ick bloenzlln (129) , cn ick' licp ollgcr de Yarck e-sluys ;

705 Dacr sat Koren Jansz cl1 verteock (130) van 't, llul's en d'afcomst(van Bri tt cn ;

àlit dat 1)y men sach , nam l1y zyn nacrs insen arm 11)- cn

sielmcn de wortel-feef Tryn Dllbbcldin vanselje llebben, liestvnlje (126) ! pynstcrnacklcn,

rPPSsi t t e n ;(1

P 13i et ll'!e

)1y11 lan sm an sacl) d i t te, d i c ging vast pruelelen s p rack :'t A' loct een gpoo t Alollsuer wesell dcsen versehreven (131 ) k ack crlack.D0 e v crli clldcn i ck se dacr cen qu cci' ( 132) va n 011:.' c k' o usj es j a er-

( gc l ij cn ,710 'Va ,'I 't ceva 1,1 gcly va n '( s1) i n rock en ! van Mraart?n cn sp 0 ok erij cn y1) i e i n 11 i ei o uw e l ijen 11 i e p d i ck w I l s )) l tagen l e gcscll i c 1) .Dc gucscn m oct c 1-1 t1u )' vci i agel's Av cscn tseyd ik ), M' a 11 t 11 ij l a ctum

( 1) ou 13 i e t sicn .D(Jc tegell Mzy op d e l)i en, du er d e llal-stccch cn o1) (1 epw cgcnSo groel en olls al dc arclleyers, di e ons qlla lncn legel) .

715 lclt se llick te n'l)'ll bacrt tc degcl) , t1i e l11 ),14 sclli ep in (1 e nnon t quam ,E n so s t rl'lke-bacrd cnd c , so qua m i ck in nl)'ll Ii1s('ll ( 13- 3) o p d e

( m i (1 d e l d a m .Dtl(.! Lysbct Fok els my vcrn am , scl.se : ltoop nlan ! i ck' gheetje .sc/?2-c:*

((.le j'?.'tt.z? je ( 134) yKomt koopt nu k rcntcn, mangellcn, garsynen (1315 ) cn a h) lcll van

(.I e j-a uj e,E 1) nu Mrc k arst en gcn uy t Sp anj e, d i e on s volck l csl llcbl) c n cvry b uyt.

720 De e q u a 111 c n M' y () 1) d e v i s-nl a rck' t , d acr w a sl : Pi cl cr- Ccly , d i t uyt !Eînztlerlock (126) , lloor l1i cr k' orlluyt , k om t llicr lne vaer : k oo pt

( c e n s o o l j e,Lccst i ou ga'ing uyt d i t l obbctj e, en sehietse (137) i n d i t 5, lool je, .lck llebse nocll wcl een snltoolje (128) groo t cr , k om t, 1) i er ! w ater.

( s i nj e O't II1a elt een n et l'n et vi s w t d e k orf of k a er by 't vlo d t'11 Iiol'll'-(?ièlje ( 1 dtï9) va n a ch-723 Brcngt docll gien wtscllot; gaet llccn mil

(tien jaren!

1Ck 1)erdlce???dOF die :'nt4c?-t?az(1.40) ,also

opspn elvendar-(t ic 11st klaeren,

Avel a1s 'o 13 se 13 tl urm an

Y-bot , hocck-bot , dats blaeuwe( Kl a es Os .

dat sill melckbraet- spieringh ,(ba e rsj es en 1) 11 rl'n er-

Kpm, heerschi t'l ! m aackt me los, d n ls lustigbe watcr-sclleeps730 Datsen rootscljllde-bracsem en een k Orper, dic indell Ysel gcvan-

P OS;V l S ,

(gen is ,Die m'uen-vooren (141) dobbelt tf/c mis (142) ? Si ct , datseli lcck er

(qelt-sîloncjiie (1ù3) .. ' # ' *' '

'

.l'loor llier svat Ligsbct Lelcrs, hoort lliep wat , wel lnoer ! M' a t socck J e?àlit snap ten ic onA 't llocckje ; daar stonde die mossel-ctcrs , cen

( hiel gerit (. 144) ,llacl lnosselcn, hael mosselen, Zcelantsehc mossclen, A'arscll cnne

733 BTattc varsche mossclcn bene dit ; 't. zijlèl(scl'(1ctl

Daer quam onse buurwijfs mcyt en haclden

(:5' i t ,mosselcn as ocslers ,dic klvyl?ers (145),ecn em m e r 5- o 1 v o op

( t w t? e sl u )' v ers.(117) na ccn las ( 148)cen parld c-.pfpp (149);daa'r b)' t llul'sje so

Get (146) hoc gluurden dacr die qsntfy'l-,cr':(van

Dacr quamcn die dief-lcycrs en maaktent( r u)' l'n o p :

Dien gaf de meydt ecn schop > dic ecn k ööntje en d'antl er cen(kla f//t?'?* (150),

d e Acf endern (131) in t waatcr,

(seyd hy), mocr ! ic seljc dat welAl rce man

740 En wurpcn t!e maelen , de m al ten,Plo3u 'tlta?-fnort:z?g (132) vandc slulrs.Alldre scltot'lent ( 153) ontler llacr arem cn brochtcnt, moylics 't lluys.O ! docltt ick dit glïcspuys , w ie micnese nou wel d ats'e binne ?' )Se souwc de dicve vangcn , cn lactc de scilacmcl-luy cen duylje

so moy(kdaen (154,h,

745 Ja, docht ick in ml'I1 scl1's, 't is lcelijck datse so op mriddel.straet('! 53) staen .

D0e saegen ssy de vîs-slaghers dc vis of-slaen , doc snch ick na(de zecvis bancken y

Daer stondcn die brandewijn-drillckers , en dronckcn 't mulsjcn(0m twce blancken.

W atselt5- o l ck j e n0M beginne ; s e 11 a (.1 d e d a a 14( w i 1) n cny

vgçlrt

- 21 -

gul (156)lschellevis .

Ick llcbsc mct lever en kuyt, (f57) is,730 Si el , vryers! hoe st ijf d atse is ; s'i s taugsjes (13 8) i erst of eslagllen;

Dat si 1'1 vn eysj es m et b lan ck e b orsj cs ; m ucgttse j ou n i ct bellaphpn ?M acr Aal tj e va n Sc 11 agllell , m ij IA k oopw ij 1. d i e w ccsln e : gaet verby.,

-D o en t r a d d en w y n a d e a (! 1-w i.j ve n , d a e r an (1 c d ri e v tse 1 tj es sy,By Gri et .1 alz d ick' cn cn 17),, d ic soo flck s is op llct vel t e stroopcn ,

755 Dacp w ast : hoor l1i er v ri cllt ! sclj () ncb-acl , gro l'-a el of f1j n-acl k oopen ?Socckj e jluyt-acl , icb-acl , k at-ael , wilt nict vecrdcr loopen , ick

( 11 eb v ry w a t k' cu rs.Doc gin-gsn wy dc w acch llter, 't watcr langes, ovcr dc koren-marckt

- - (n a e d c beurs.Daer k regen w'y so vcei bonsiollrs cn baesellnanis (1' 39) van de

(pijcke Inonscurs,E n soo vecl gcclz dacll van pelsl'vs (169) el1 soltî'uers (161 ) , dat

( hy bril yttc/t ( 162) en i ck I'n ost m en o lztk ieren ,760 O mGo dswil , lan d tstu a 11 ! seyd I1y : g lly rn oc k) t mpn d a t o ock w el I i eren,Sl rack x bcgon 1,/- mylz l e v i cren en t c cerctn als cen grool k add ct ;:V el, 11 o o rt, 11 i er, se.y.' d i ck , c n si et , d a t glly w el t7 1) myn wo ord cn lct ;Glly m oet 1)111y ln -s t rij ck cn en scllo o i'l -p ra ten , cn 1 i cl'k oosenD t, g ro o t e l'ij c k e l u y , al w arc n t go d d (! I o osc n ,

765 11:11 sm eercll 1) aor 11 et zpeln van 11014 ich oln d e I'n on d t ,d i e n) ij 11 vcFs! an d t cprst vo IA d t y

Trce l luyn 57 o (? t sl a p p (,14 1) a , so sal t 11 ga en 1) a w en sche ,En n3 aack t afgotl t'llà valz d e v ecl verlnhqlten ( 163) mclzschc ;N a CI i c n i ck (1 i t g 11 0sl 1) c 1t t so aa r t 1 ch I1e 1.) v e rw cck t ,

770 So o 11 e 1) ick o ock g 11 ed och t, l e voer en i 1: d e scck t

j.j ' *l t ls ecn 1) 11 t t e k u n s t ,

(datsdie soo varsch cls een wronghel

'Yalln) y 11 eyg 11 en 11 a a l'n , (1 a t s va I'I d e Kack t! l.1 ack is t e I'I ,E n M- a art: ;n ick so Avcl n i e t als d 'a n d ere seck-t i st en?AN'a I'I t y d e 14 d i e 13 u i sEcn spckt o f aa 1'1 1) an

ecn M'cy I1i c11 Mre l bcs p paack t ,1) 1) a zyn fant asye m aack t, y

m i svcrstant d er ln enscllen d art'lc o orcn773 Ali ts 1) 11 es wijsAlecst a l toos z)'lz 1)0111st () m steets wat nieuws te llooren ,Alaar i ck vcrpraat ml'n f ij (1t , ick m oet gacn , doen nAyn Iast,E n scl) el) ck e1) llaar d e m a ach t , en bi dden l)a ar te gast .11 ola ! 'k si c Ko pn raat d aar , d a dien a ap van d e vryer ,

780 Die sl aat d aa r voor de dcur , laed roel't , acll arm c sl rijcr !lly lleeftet sceckep slccllt , daarom is l1y bescllruemt ,11)- sterreft scllier van kouw y l1y schijnt wel sccr vcrkluemt ,

Met riep Jannetjcvrancken : datsen stranckt-visje, datscn

- 25 -.-.

Yerkonckelt (164) in zyn blaas en knofelt (1.65) mct zyn handen ,A1 was I1y om de Noort an dle Avay-gatsclle slranden;

783 Syn durf is /??-f?r te l'ieltt (166.7 , ick moet met d cse guytWat aleen (167) y wat boerten cn htaelen llcm wat uyt (168).K

OEIRAEI).r.11y lleeftct al ghewonncnen 't i s 14 ocll nauw bcgonncn .K.AcKEnl-Acx.

Hout ! dat790 Alaar als

ick niet tc slecllt op zyn fteeglljes volck groet ,Gran d i si 1:1 o In et vij i' l rct!n p n d e 11 () ed t ,

Dus ; ccn , 1 w ee , d ri e , vi cr , s'ij 1' , a Ia m o d e d e Fran schc ;Alocrs volckje sal t1i t llaast by AI teru m Parl l1m danscllc.A'Iet ecrbi ed iglle d i (!n st , d i c 14 11 oocll t'yt vcrd i en t ,svenscllt A lonsuer Kack crla ck zij n ald ergrootst e vri ent

793 Kocnra at gcsont 1) el't. l oc en voo rspoet i IA zyn saaken .lloe staj e zoo en kyck, t , w a t lz) euc lldy 11i cr toch maakcn ?

Ko Ex n A EI)T .lck sta stil cn rcchtop , cn dc e tpr Mrecrcl t nict,

Kr t c x E It 1- .4 c It .Maar sict gby hier niemant die glly nict gacren sicl, ?

ltocxnAEo'r.

O dcsen sot flie mccntMct zyn scllenckagic,

Ja , u,1t..x cu q R t .4 cu .

800 Dat glleloof i ck , 3:3 aa 1* n ocll gllecn and'rc d il'lgl.len ?I-loc si e ick d an i n tl so vcel vepa lz tl el-i ngll en ?Ick spucr dat 11 gllcnlocd t sicll 't ccnclzlaal ontsct.

KOENn.AEDT.myn dcel'l , on trocrt, oft yct

K A c It E n L .4 c K .Dit vuylljcn , wat d unckt u , en sal sy oock wcl passen

803 Tot een diensl-nlaasolk (169) , om de schotclcn te w asscn ?En wat 't ccll cn wat aa rs t

K'OENRAEPT.'T is cclz meyt a1s cen kruyt,

Ja Avel, s'is llct waardicll a1s ccn duyts lll-oot, cen duyt ,S souw lj c op ccll st il vrat crt j e w el ol'k' laarcn.y .

K .xcxEnL,ïcK.810 Men souw ccn sieke

Ick sic niet d at bclct.

bruydt daer kunnen mc bespaarcn.KOENRAEIIT.

Och, licve sraar ! dat is mct u toch al ghcdacn ?

- 26

K.4CKERI-ACK .Komt tot myn ousverpom , llct stvlje oock vcrgaan.lloe plccll ick onse '1'l.ijI1 i n t lallglle gras te gl'aeslen (1.70)1K

OEN 1t.4 EllT.Nu, gis ick , ben jy al ()'vtùl. '/ pocken ta'à '/ lnaeslen (171) ,

815 E l'l w at seu w j y tl oc 11 by eell j o 11 gl1 Ycn us d icr d ocn ?K A c It >: lt 1- .4 c K .

llaast soo vcel als glty ; la tt Ij e l1a rlj e gi en sicr d oen ;lck bcn cell ouw t so id a a t , 1n), n a l d erb es te n'l aatj e !

Ko If N It A i: î)'r.:ViI ick 11 wat scggcn , :pccitttt/ (1.72) ! u scllort ecnEn 't k oo fn t rny nict te p as m et 11 llicr langll tc

K Acltb: fl LA cx .

praatjc ystaan.

820 Ifoe :?c(173) ? sa1 jy de kittel-jacht (17J) gaan ?l'(,M'e !'s o 1)IQ t) E 5 It -4 E I)T .

Daar cn bchocf ick 1.l glleen bcsclleyt van te ghcvcn.K& cltlrl: t, AcK .

Souw dat dan d' ccrste rel's nu w escn van u levcn ?KolswltAEo'r.

Ick lol)p (173) so niet als g. l1y !KACKEIt I-,&cK .N' oclltans, Koenraat ! ick gis ,

825 Dat gy al garen gaet dacp wat te laccllcn is.KoEx lt-xlroT.t () e, I eK A c It E n L .& c lt .

d c cg'l ilck enql t'oprccht.

Glly slllt d e kost Av el k rijgl) cl) , llou Ij e m aar 'wat sleebt (176) ;K u e 11 d y n'1 a ar vr at b a 1) gll si e 1'1 , o f 1) a d e n-1 on t w at sj) rekcn ,6 l l cl ) t!k u 1'n e es l t? 1- , d i e d e lu taysj cs k a IA b e 19 rek e n , '

830 Si ct , d oo 1. (1 e o t't l)le (177) k 11 11 st v a n zij n gesw i 11 d e gcest ;A'VCI 11 t ln et ecn a apd i (!l1e) t l1y Av ccu Av en n'l aacllt beleest ;sN'a 1'1 1-1 ecrd er )7ell) a 11 t si t e 11 )) ayd t o f p 10y t llaa r d occk j e ylly 5- Iijt 11 eln 1-1 e(1 er tzeet (178) , cn llaalt d an voort zl'n bocckjeVa n t1 e 1-1 i g ro 1)1 a 11 c)' c, en d t) c I je d 84 er een 1 es ,

833, D i e l a 1'1 gl1 t! r n i ct el1 d 11 1, 1- 1, d a n va 1) een u). r vyf , zes yA l si t d e rn c)' t c n w ri 1) gt olu o p 't Fl1 em ack l e Mrcscn ;>Va t d u 1'1 ck t j e, k a n 11,- d a n d e nl e) sl es n i c t b cl esen ?E n si et , v' a t u 1) el a 1) gl i t , glky b c n t een sccr w tjs k necht ylst , d at glly u vc psl a 1) t, n 1) dese k un st een s l ccllt ,

840 lck micn dat gby u baas llaast ovcr 't llooft zult lccren ,

Daar bcn ick tc vrooln

W ant gby sult dan dc drocs bcleesen cn beswceren.Kf)sxnAsoT.

Gerdt (179) ! l10e, gq ## daar 09?: dîter (180) ?KACKERI-ACK.

Dat is so, dat blijckt.KoEx RAED'I'.

5Vi1 ickjc scgghcn wat mè'n dllnck t d at ghy gclijckt ?K-&cKEnt-xclt.

813 W c1 w at doch ?KoExllzxEp'r.

E en w t? rc 1 t so scll () 0 n cnal w a t i 11 d e w cre l t In achSr' dy, en glly llebt

'V a n sclla lck li cl't , ncll t crcl a j)5Ta n l1a at ell vall lt ali aellsclle

S50 Ick l o o 1. 13 i et a n tl ers , d a 11 (1 eDi e d e n) en sch al d t?r ecrstlloe voer j e daar

uytgclesen5V P S P l 1(1.81),cn van pol-b()(?veî-y

d cucli t 1) i ('t crl' ;v a n u k o nn st geMr eet en llet,Avcrclt gcllccten llct.lal a 11

e e 1) k' l c e 1) ewc'çr , geest ?

KAcKEntAcK.%VeI , jy k unlet uylleggh cn ;

Swijgen best y wy kennc m elk aa r gccn ccr opscpgllcll.Kocl nAEI)'r.

853 Ja glly llcbt scllaamt en te k erck cn al gllcbracht.PCPYA C 1( E il L A C K .

Ick gis, d at glly m ijn cn ln ecst a l (1 i t volck slach t ,D i e o p ec n a 11 (1 e r s t e e t s 57 c e l sc 11 ro i l e n e 13 57 ctal sp rck cn ,E n 11 a a l c lz l e 1 ck ta 1-1 s (1 p 5- n 1) c l I i ck -(. e 11 s z. 11 e 1$ re k e 1) .Nu d at i s d aer, K () (-#11 ra: t ! gt:c ft doc 11 11 oy- a el een praa t .

860 Bi d t 11 a e r A' a n u M' tt 1) t M- c'g 11 c 11 tl 1'1 l s e na ij I'I i 11 l a a t ,5Va 13 t si et o na 1-rl )' 1) c 11 t M' i l , so 1) tag i 11 i c k t e v resen ,Dattct rnijn gacren s() tlAv M' cl f/rlt els (182) gllc'weygltert M' cscn.Kf 'Iss n .41:0T.Daar is cel'k sccker radt (1 a t al lerAvcgll cn drayt ,Dat scll ielitck M-erI'l t o fï) lloogll , d i e ga nt sclll ijck t'onder leyt ,, t'863 En 't sfn ack t 11c n'1 l icll t o nl Ia:t cI1 d i e t'l) 1) aer rn a cllt llier trotsc ;So sal t oock gaa n 1T) tat u ! () glly (1 oort l'a 13 t cn schotse (183)Pa IA lick e r a ls glly zij l ! o f glly 1-1 u scll o o n d e p O () rtàlet ,1 k Ieyll :-4-1 n ger lj el) ol' '1 al (1 clvlT) i I'I s t e v' oortKunt op'n en als gljy M' i l t , by d a agl) cn eI1 1)y naclll en,

870 1ck sal n u v a n 't gell lck n u oeck l'n ti, la k a p s verw acllt en ,Dat toch by bucrten gaat q en ydcr llecl't zijn tijdt.

- % -

KACKERI-ACK.Secllt l'ny de vracrllcyt cens , cn d oet u d it gheen spijt,Dat voor u oogllen glly di t dus nloet sicn geschi en ?Si et, vrij er ! d a tsi e vctll* ; m aer 11 elldy oock t'o 1) l l)i en

873 llicr binllcn i n 'lluys an Al oy-acl o f an llacr meysj c ?KOIINII,tEo1'.

Xu nict Kack erlack ; 2- a, lloort llier , soentsc cen rcysjc.Kztcxl!n LACK.

Dats garcn edacn . (Kackerlack velzwijtlcrt zicll)KOENRAEOT.

1 ck k an t 1) e m n lz n i ctMacr 'k wcd ick eer?./c/ lqnglt ( 18J' ) 11 p ln su lcx

s pg g 11 c 1) : S l a e t e r 1) tl- 1) 1.1). t c n d a l j e s B' i e lS80 EnSo cn M' a j, t u i.l e roock d a IA i 11 tl e o ogc nTi s s u ïck en 1( a 1) o11 t () r , o Iu ij 1) ! t i s st1 ick e 11 vl-i en l i e !11 y 1) e ! oo ft a l l c d i 1) gl) , In a er 1) y n4 i e 11 l er 1-1 i et i en lj c ,Ti s Ja n a l l c m an s v pi e 1) t , l1y 11 ee f't el l i ck, eel'l l i e 1.

883 Soo langll llyep 19y is ; zijk) lleerscll i p het cc'?z brlef (1S6)Als d e 11i e1l e Zul'er-zee , n'l i t eelz groo l.e zcgelGllel ijck d e Di c(n ep Aleer , xA' tt t , ïcl-, glvt.'lî, /?t???à f'/fa';z egel.l'?z zy- W klapiètîlts ( l 87) . A r: e I 11y ! Av i e k ijck t daer gun ts soo snclExce k o l'n j) I uri us , scllecle 111)/ si c' n n i et M- cl .

8S0 A a ri s k o 1'1 i ck e t 11 l ta l s t a c gy s o o 1).3- 0 t o o 11 (' n !'llce r ! Av a t 11 e t d at ln cy sj e t w c e 1) o 1 l e v t? l t e ko 0 11 pn ,

( K a ck e rl a ck k o n3 t tcrug) .

-1 e j'11 .

AIa a r si nj cr m cc 1) o orcn , so o i sspt ga n gs gce 13 IA oo t ?5V: l 11 o e ! 1) enj e m al ? vr el w a e ro n'l w o rj e ro o t ?S i 0 t 11 i e r ! I1i e r i s 11 y v' ee p, k ij ck t 11 o e ga c t, l1y 1) rijck cn ;

893 11 a d l1y cen 1.) cesc m i n z ij 1) )) a ers , 1'1 o e so uAv i1y s t rij ck cn tO ln ij n ! hy is so b l ij t , d a t lly 1) e ln schicr w il t lacll t.

belctten,sal ontselten (183)

KACKERLACK.5Vel borst sin g'er nocl) ? lloc llae , llouj e schiltwacllt ?O f Mr i l gy ee ns b es p i en w i e d a t 11 i e r a l m ac lp k o ln en ?O f vrcest (1 e vryc r 1) u (1 at sy 1) e l'n v a '.R (1 c vpo l'ncnE n st ou tc k a p i t e)' n sa l M- e rd cn 11 tl o n t l cy dt ?

KoExR.xEoT.5'Vel 11 () e k 11 1) (1 ij t s0o ra cn ? B 7 i e Ilec ft e t u ghcseyt ?Su lck en d i ng i s 1) et , j e 11 c1) t seeck ere qui nck-sla gl) en .Gaat llcclà gy lichl-sehllyl (18S) ! gaat t,? ?/ deîtr (189) gy leghe-wa-Aclltcr sie blckj c lest, gaet llccn ghy reclltc guyt ! (glten (100) !

- 29 -

gaet s0o blaest de kaars wt ;elck toet indc oorcn ,( yvri lscrt kom t op het tooneel)

Nict dat hem lect is maar dat llem lief is le hoorcn .5Vel is d i t Nvri t scrt 11 i e t ? Ja at , 't is o ns jo llck' st c soon !Zijll vader Ilad llelu l llalls wel sl ricktelijck glleboon ,

910 Dat l)y dc scllijljlcr , d ie o)) Lissebolà sou vaeren,Souw- scl) ick en i 11 llct scl) i p (1 c altl cpbcste 'wacren ,E ep d a t d e koude vorst nlt!t gl'ont-ijs al llct IJBesehLet ( 191) , ln ct scllots op scllols , Avaa p door voorseker bySouw 1) lij y' en vall zij 1) reys , n') e t achlevstal ('1S2) verstclken ,

9l3 Bell alven d a t t c t goed t sotl vcrvri tase I'1 ol't e breekell .AV, e I Mr a t g lj e b a a p i s d i t ? 11 y s i e t s e ek c r Av e l Av o es tE11 k ijckt 11 u llier , 131.1 d aar ; i1y hevttt?t dt-fyycr tltlest (193) !

*5 Hoort hier ! als glty onderHet is een fray gllcsel , die

A5, TalTsEaT zx KoExnAEoT.ASTl't ITsElt.r.

l o o p o 1' k ij c k , s, y c w e rs .t'se s : ceg 11 t) 1' g11 clle st T*a a t i n sla a n ?

t)f sal i ck 1) ac d () 1) rl'g lt o 1- 1) ac 1) e t M' a :1 l c 1* ga a 11 ?lc k Av ce t 1-1 i e t 11 () c i ck 'w i l ; (i u s s l () 1'1 t i c It 11 f ) ),' t ln ij nSy i s d e N u sv e 1) k.1 ij c k o i' d e .K. o l c k i I , g l ) c s 1 a g 1 1 e l 1 .Sy i s M- a a 1* d a t s e i s , s'i s 1.) 11 y t e 11 11 1 ij 11 g l 1 cs i c 11 t, ;

92 ,',')'* Sy s 1) l 1'r) y , I l () o p i c k , e (? 1-1 s l 1 o c l l k o I o e 11 i 1) 11 c t l ?-c/? tktc 1) 'w t s t e k c n d t! nl a a c 11 t ! d i e 1'n ij 11 d u s d o c t v e rd $v 1-1 aSou sv sell's d e scli oo 11 lley t se l 1' bylck M-ce t 1) i (? t M' a t sc so 11 yv , 11 e t sc 11 oo l1s t, d a t l'n y v cl-sc llccnEn 't suyverl ijck, s t M- ()l ce r, tl a t is 1) u 1ï1 a a r gl1 c lzl ecll !

930 O 'wtglteîtointttt (193 ) beeld t ! m et M' a t sncl-ln Ogllcll k raclltenZo M'cn t el ! , weldt ( 1:6) en Avoc!l t 11 scll()llll llel't m ijlz glledacllten;'1'en A5 as gllecn sclloollllcy ( , (lat ick cerst voor sclloonllcyt lliel ;U sclloonllel't ollgenlccll is ald cr scllooll Ilcyts siel,Xlct Avat bcsrallicllcyt zijt glly i 11 t oocll gllccropen ?

KOEN ILAl!I).r.

dagllcll ;

(19.j).1en ,

u w c l k u 11 11 e n l 1 a a I e n ?

svaar920 B, ' a t s a l i ck ? :1

siese lliellwersn1yd a t i ck

t 1 y I-I'I ij 1) ! i c ke 11 i 1'fl l'n c rs is

933 s'Vcl desen lleeft al mcc van 't sekfstcsop ghesopen.

Avat staat nu te (1t.lt!ll ?

SVIIITSEaT.O dicn oude draf-sack !

KtpsxnAEoT.() desen is s0o tlat' (1W) !

- 30 -

So 't Ritsert deedt om 't j ocks , l1y salt wel doen 0n1 twats (i98)!llet m oel' t m e va n m ij n 1) eer en ' t is oock te bck l a gltcn ,

910 Dat at zl-jtl killd' l-cll llaar soo onglleregllelt dragtlen.Avan t. d'outst c di e is gal'l en o 1.3 een lloc r versot ,En d esc jo ngen loop t. &' a n /f ,zJ (199) , v an ko t in ko t.

NV, It I T s E R 'r .Focy, dat dien ramqela.ar (200) my daar juyst most ghemoetcn ;llad t ick docll d ool-gesnapt son cler llefn eelàs tc groeten ,

9.13 So hadt ick dat gllelel so langlle niet gllelloort.lck w cd t I'ly 11 o 11 d ert mael v ertl a1e n m Oc l1t een woorl ;lck stond t vast i 11 mijn se1 ss vcrstllcrt cn parleînenten (201) ,O 111 d a t myn oud t oo m daar so l a ngh e st o 11 t c n drentrn (202) .:VcI ilicr comt Kocnraat, siet, Glldt PCCJ 14 goedel't #Jc/l (203) !

KOEN ltA EoT.930 E, n ick wen sch u , myn 1) eel- ! al w at m en wen s cllen macll ;

$Vel, lloe dral -otl?* (20i) j () d us ? lloc tl us vel-baast v a 14 wcsen ,En prlletel t bi n lkens n) oI1 t s ; ist van vru ecllt o l't van vresen ?Van w aar kooludy so sllel en si et dus droef cn wrect ?

SVRITSERT.Ghy vraaclltme, Koenraat , dat iclt selve llict en weet ;

933 1ek w ce t n i e t w a t i ck w c e t ; i ck so u In e n n i et v crlnct cnTe w e t e n d a t i c k w e t) t o f i ck o y t 11 e b g 1) e w e t e 13 ;1ck w ctlt 11 i et of i ck si t , ick weet n i c t o 1* i ck st a ,'k NV c e t 13 i e t v an w a a r i ck k o o m , v ee l m i 11 w aa r dat ick ga ,So llarssen -loos bcn ick , tl oort rasen van ml'lz si 1) nen ,1) o o r d' () 11 g 11 e b o 1) d c n 11 e)' t 'v a n m y 11 t e d ol l c m i 11 11 e .Gedellckt l1, Kocnraat ! wel , dat ick u d iekmaals brocht1lt ons pack lluys , daar ick u m enicllmaal bedoclltAl et roockte sa l m cn e11 m ct Ilecl e korven vygh en ,Alet brooden suyckers en w a t ick meer kon krijgllcn ,

9êô' E IA v u l d en i ck u 11 i et ec n a nck e r tje m et w ijnN u Icst el' t, , d ocn e w y l ot uwellt sou de z)' n t?En sloockent in ecn mand t y die met lloy glletlcck t was!M)'n vadcr peyldent , 11), docllt d at t ct glleleekt M' as.Gllelyck als J asper bu u r , d i c ecn m oy hal k i 1% aam

970 Rl,nsc he wijn i 1) lcy , ( t egllen zl'n vrollw llaar k' raa m )Die d e Lllaarteîls (203) elz kllecllts al lengsi ens ul't kickten ,E n so 113, cells mct kracllt llct val tcn c11 w icklcnHoe veek der nncll mocllt zq'n : hy tilt so st ijf an 't, vatSa dat l1y met de ztart (20:) vil lusticlt (207) op zyn gat.

-- 31

973 So gingllt oock tnct de man van onse Knierlj e Louwen ,IJ ie 1'n et zij lz 1) al i'va t b i cr docll t kerre m i s t e 11 ouw e n .Alaar Knier was lle:n te gauw , sy dvonck voor tijdt-verdrijfEn lulvckt cn so lan gl1 , to t z)' t l'atlt i n 11 aar lijf ;O p si nt e k erm is k reccll d c fnan zijn llest e 5' ri en d en ;

980 Hy na l'n ec 1-1 groo te po t , d i e I1y vo l t a p pcn m i en d e ,Hy 1ic 11 t de p o ttaart op , e 14 11), k l o 1) t ul't llet va tDe duelllck, cn . . . 11)- sl opt zyn d t1)' ln int legc gat.

KOEN 1) A EoT.Alaar, AsTri tsprt ! waljc segltt ! ick kan me nict bedwinphenVan laccllen ! (1 ats ecn k l l.lcll t ! o lncllsch en ! w at tc dinghen ;

9&5 llet i s tc Mrondcr soct , i ck 11 eltl-3 c t nol't ghchoort.AsrltITSEIt'r.

Al lnallichcyt gllcn occll , Iul'sl tart. i n aernst voort.Kreecll ick niet van 't kantoir uyt doosen cn u,t laadenK o n l'y t c n i 11 gcl eyd e n v ee l d c r l ey suck a d e n ,E n st ate t u n i e t vo or, d a t glly (1 ocn d ickw i ls scy :

990 () svri t sert! oft gllevi el da t, glly u si 11 1-1 e1) lcyO p doc hter , vrouw o f Nvectl w , ghy m oocht Iny w el ghplovcn,I ck s o u w o ln u w c 11 t Mr i l a l s v o () p l'ny lz s :1 vel) sl 0 v c n ?Di t 11 e1) (.ly nly l)cC oo f t ! llctoont 11tl w i c gll)' zl't ,

..'k Sa l o p cen ll()crl t 11 , et si en , i st d at glly M-el bedtlt (208) ;(*3 G l1y bent seker stlo eel o m y e l'n 1) 1) l s Avo o rt t e 11f) u wen ,

Als ick IA i e m a n t. va n t gi l t so I.l w k o n n en t oeb el ro u w cn .Stel t 'nlt d e m ac l1t i n t sv e rck v a I'I 11 w e l sp rek cn s k u 11st ,So langh tot glly verkrijch t ul)7 14 ald erli el'stens gunst ,AVi cns schoon heyt uy t llaa r sel fs 1) a t u tl rl ijck i s glleboorcn #

1000 (5 i et m e t q u a ck sa l ve ry , nocll d ra 1'1 ckj es va là (1 oc t o re 1'1 ,Ghel ijck s() tn m ighc I uy , d i e so hebb en glteklieckt (209)O ln sc 11 oon cn ln oy t e zy n # da t zy 1) 11 zij n vo i si eck t ,Vol q llclli llgs en vol l1tl), n'l s , waar tl oor tl at zy verw erjrcnEen lcven son t.l cp l 11st cn st crven so 11 (1 el- st erven .

1003 Recht als dic blieck-vyst (210), die daar gist'rcn acllter sat ,Di e o ln d i t nuw e sp (? l's-w i t so vccl ro m m el i 1) glls atV a n b occk w (!y t , go la i e n k ri j t , cn w a t t e r t c k t) o 13 e Avas yNll gaatse, goede meyd t, of -llaap peeck ei on tloope w as ;Dan klaac 11 t se voor 11 aar har t , d a n w ijst sc voor l1a ar borst.

1.010 Acll, ln oerlj e ! seydse lest , d aer leyd l)l)'1z sulck en korst . . . . ;àlet 57 ielse op llaap buyck en ga f (1 ric groote krccten ;Docn spracksc overluydt : 'k sal Inyn lcven nict cten

Dat ongesondc luych van onbereydc spijs ,Van raellwe taruw e graan , van llaver , garst of rijs,

1015 Van sant , van t url', valz as , van koolle nocll k oolstruycken,lck sai i n alle dingll myn ouwers raat, gebruycken.Ick kander oock cell dcel die llecle groote lappenVan w olle laakcn uyt llaap rock cn lluyck en kappen (2tl) ;Vond cse d e sclluurm anck t l'n ct d'ooly-doeck e11 staen ,

1020 11 oe soll w dat vo lck d an w el i n grasduy n el1 gacn !D i e rij c k e l u y'e r k 1 u e p d i e s t a a t e r l'n e n u i c 11 d u tl 1* ,lck I aa t (1 e j (lll'ers s t a a 1) , d i e swack zl'n van n atuur yAlaa r s; et de d i cnst-m eysj es , d ie s! arcke sclloncken Iladdc ,Di e sientler uy t , of s'tl i t cen gietep glledroncken lladde.

1023 Dc vro uw d ie i s wel d t'b l , d e d c'cllter is w e I geck ,Die voor ecn scllool) liel't llout dat j an) mcrlijck gllcbreck tE 11 isset ni ct luet G o#! t Ilal-l lzeck ei ijclt gllcstred en ,$Val1llccl* nlcn n icl vefwnocc l1t cn lnaact alltl're schoonhcden ,A 1 s o n s z)' 11 Av ijs 11 e)' t ga 1' ? Sy t o o n e 11 !1l e t d i e sc 11 ij n

1.030 llo e on t! a t) ck baar y 11 () e slec 11 t v a n o o rd cel d a t se zyn.De l'n oeders z) n Avel so t (1 i e 1) are k leell e ki n d'rcnSo rijgll el) , d a t sy 11 aar 11 ct 'w asscll ga !1 ls vcrln i nd'renE ta d ri 11 gll cn 't t eere A&' ic 11 t i n cel) gl1 eb ()o l s te ly f?'Va n b l i ck o 1- I t)o d bet'l a'l'd t i 11 11 a rdc st cckk sel st il f y

f 033 Daap ga a n de 'wicltters (212) i 11 ben ellcn cn ghcsllan nen ,E lz Av ertl e n 11 i n'l nl e !1 nl ecp vt) l îv assc k l () cckc ln an 11 en .$5, 7 crt 11 i ep een d tlclà t e r 1'1 u M' a t !) o csl i c 11 vc t en b los,Di c dunck t llaar te zij 11 la u 1, i lz 't l cgcr voor een tvos (213).Kosxlzwuoer.En u licf , is sy sclloon ?

B'n ï'rsEltrr.10J0 Ja , Koellraat ! so volcomen ,

Dat nuwc schoonllclrt. llcef t llaa r aallsicllt aangllcnomen :Sy llceft ecn eygllen v erl', d ie n iet is gllcblancke t ;llaar licllaanAs stal is l'ray , nict rangh (2 t4) noch nict te vet.KosxllAEoT.Hoc out ?

SV. n I Ts E R T .10J3 Na dalsc sclleen aan 't wesen of bedaaren,

So is sy out ontrcnt llaar ses ol' aclltllicn jaaren.KoExItwEo.r.

lnt bloemeken van haar tijt 1

svnlTslllT.Siet Koenraatl datje maakt

Dat ghysc lockt lnet list en met glleweldt llaar scllaaltt ;1.059 Bedencktcr u eclls op hoc gllyse sult bepraatcn ,

En sto3ktmelt u llcdroch nu wacker nit de gaaten (215) ;Bcdriechtsc met een vondt en Ievertse aan m),,lck wil dat ghyse brengllty llct sy oock ll0e llct sy.

KOENIIAEDT.O , M'at besluyt is dil ! sondep siclt te bevraagen (216)9

1.055 Secllt 11'1y wiells docll ter ist of M'ien zijn tocll liaar luaagllen !'SVRITSERT.

Dal, Mreet ick nicl .Koy:xnAEo'r.

Da ts vy-eeult ! hoe ist dall tl atsc lliel t'$7 n 11 waar isse , M'aar Mroontse ?

AVRITSERT.D a t w ec t i ck 11 i c t .

Koy:lnAEI)'r.1060 Svaar 1) ebdyse g1) esien , o1' Avaar qualu sy u tcglt (!li ?

Gecft l'rlijn doch M'at bescllcyts.ssTnlTslsnrl'.

()1) straat lliel. ()yltlcl-Bregcl' .Kol!x RA :2 D'r.

&vaal: lllcefse tocll in t lest , M-a a 1, gi llgsc ?SVnITSER1'.

Dat M'cct tlod ,En ittk en w ctet 1) ict , d at m a ack t rn ijll (1 0 l c11 s(1 t .

K()EA-RAEIIT.1.065 lloe so ?

'SVR ITsEll-r.iklaar (318) , vlvaa gi e (1 a t t? So o i ck )) a 11 aa r 'w as gaa 11 t1' t,S

o o)1 t ln oct m y Jan Itray , ulijn 1'1 oo m , d i c 11 iel 111), staal) dc ;lck sw eel-j e , d a t, i (rk 1) eln l)i t,t 1zl et n) ij lz oogllen sacllln cen Ii eel l1a l lel' j aar , als -juyst op d esel'l d ach ,

-070 Dtlen ick hem aldcrbest wcl' l'nogllcn lladt, olltllecrcll .aKoEwnAEf)T.

5Vel gingj e Tliet Mreeroln ?SVIIITSERT.

lck d o rs t 1'1 i e t11y Mzas l'nijn op het lijf ecr ick ltet sacll

lltspsnoplt. 1.

oln m ek ccy'el'l ;o 1- Mri s t>

3

- 31 -

i n een steegj en eens ghepist .1.073 Den selllzdti e i)t)l dit! spraek ai stalzleren d' m et lispen :

)) $Vel lloe boeht-jaehtje (217) d us ? Dit n'loet ick i.l llerispcn .Iloe tl tl s w i l t-w eyicll t 11a , w at si nj e v () or een k ncc l1t ?Sccll t u v aeif tlat ick 1: el1 gl1 eroepen voor 1) et recht ,EI1 stae oj) sllopells rol, el1 dat hy tegllcll luorghen

1.090 Aly een en ad vokaat en voorspraack lnoet bcsorgllcn-''Di t, was t elck clls 'w cer an en d u urd e son d er en d t ;lly gi n gh, i ck sac 11 , ick l i t!p vast, hi er en daer on trend ( ,A'Iaar vont llaer nieuwel-s )1i et.

lck iladde antlcrs

jx.rOENRAEDT.

1085 Dic ducr KackerlackjeMoglijck oft die persoon isanghcboon is.Aloya el tjcn

A5, ' n I T s E KT .O bloed t w aer macllsc zijn G?

KOENRAEOT.(r!14 wasscr niemant by y

Di e llaar bewaarden of glleleyd en an haar sy ?SVRITSI!nT.

Ja Kackcrlack, die guydt , die volchde haare schreede.KoExRàEoT.

1090 'k l1el) nu vcrslachs genoech , dic selfste mcen ick mcede.'BTRITSERT .

Spolje met me , hoc ist ?KoExltzEo'r.

lck meen dicn oock voorwacr.

1093

AVRITSERT.Kundysey Koenraet! segt , en waar soo zaachdy llaar?

KOEXR.MEr)T.'k Hebse gesien , ick kent , en weet waar sy ontrent is.

AVRITSERT.Acll, Koenraet ! wat ick hoor ! ist . waar dats u bekcnt is ?

KOENRAEOT.lck k cnse cn ick Mreet waap da t sy haar onthouwt ,Nvant s'is gcbracht verecrt en in Aloy-aals ghewouwt (218).AV

RITSERT.W icll is soo rijck van macllt , die sulcken pcrsonagieKan sluyten uit zijn hart en schenkcn voor schenckagie ?

KOENRAEOT.11* Den Ilopman Roemcr , en die l'leeftse so0 koel

Glleschoncken en gllestuurt 11 brocdcr Ritsaarts boel.AN-RITSEIIT.

Ach llroeder lief ! ick merck allean uyt dese deelenYan dit verllaal y dat glly eelz droeve rol sult spelen.

KOENR-NEIIT.Maar weetje wat u broer zyne vcreeringll is ?

AVRITSERT.1103 $Vel wat, secht dat, ick bids ?

KOEAIAAEDT.Een verr6mpelde (219)Alooris.

NVRITSERT.svat y is mzn broer so sot , dat I1y sou dllrven denckenEen soo mlsmaacktcn mensch by sulcken beeldt le scllencken ,By slllck en crcatuur? Soo kan ick wel bevroen ,

1110 Dat h)r te laaclt leyt (220) en daar niet oI) sal doen .Seker, die yemants llart met gifte soeclkt le stelen,Die moet 1) iet giericll zyn , maar moet de gilde .s7?pfp3l (221).AVel , Koentjen ! ick wist noyt d at ons Aloy-aal soo naarAvoonacht ich , noch (1 at sy ons nae gllebuure waar ;

1113 svant ick en hebbcr noyt in 't ,minstcn af vernomell ,I.lbe na (173) y is sy hier oock eerst metter w oon ghekomen ?K

OENRAEOT.Sy lleefler wcl ghewoont ontrent cen maant oft lllien.

AVRITSERT.5Vel dat is sekcr vrcemt , ick llebber noyt gllesien ,Maar is sy doch soo schoon ghclijck sy wert gllepresen ?

KO>!NIIAEO'l'.1120 Ja sa waarlijck !

SVRITSERT.Maar niet ten aensicn van desen !KOENRAEIIT.

Dats wat andcrs.S'VRITSEIIT.Dats waar, mijn aldertroulsle vricnt !

Ick bid u doet u best dat ghyse my verliendt (222).KosxnAEp'r.

1123 Dat wil ick gaarcn doen wt minnelijcker harten yGllclieft u oock yets meer ?

BLIIITSERT.W aar hcenl

KOENRAEOT.'t Iluys om de swarte

Te brenghen aan Moy-aaly ghelijck u broer beval.NVaITSERT.

f 130 Gheluckige Mooris , die salich wcsen sal.KOENRAEOT.

svaarom docll *?NVRITSERT.

M aar daapom , om dat sy alle d aghellBy I-laar sa1 zil'tl in llltys cn llae haar M' el bchagllenVerk Iaal'en haar gllesicllt , in d' oogllcn van de son,

1133 Di e m et llaar flon ck eri ngll lll ij n si t!l ij e so o verw on;Elz sal sy n ic t a l t ij t l1a ar lu og li en si en etz s prck enI n kam er ca vertrcck t en 's nacllts ondcr de d ekenSacltt slapcn aan 11 aar zy ?

Kolrxlthllo'ç-îVa t st', u w t zijn of ghy 'waart

1.1.40 Soo salich en so rijck , g11 elijttk ghy hier verk laart ?S'VRITSEIt'1' .

s'Vat middel ol' wat raat soudy hier toe tocll vinne ?KOENRAEIIT.

Maar dat ghy eens anscltoot het klcedt vande swartinne ?NVRITSERT.

lloe, llaar kleedt ? wel , lloe voort ?KOENIIAEDT.

Dan soudel) wy met roet ,11.43, Met lijmswart of met tl1l'clà van eel) icll allder goet

Besmeeren 't aengcsicht en tlwe llandc llcydc.W nITsEnT.

En dan ?KOEXI,AEOT.

En dan sal ick' u i 1) haar plaats ginder leyde.yV' a I T s s RT .

5Vel , dat gaat noch seer wel.KOENRAEOT.

ï13. 0 En , zijnde daar geleyt ,Sal ick een rcden van u broers ghcnegllenthcytVertoonen aan Moq-aal Inet stuypekt (223) en met nijghen ,Maar wat glly hoort en slct gy moet altoos stil-swijgllen.

- 37 -

SVRITSERI,.En sorrz-cht (224) niet , ick salt beschickcn inder daat.

KoExn,&EoT.1153 O wat gheleghentheyt sicl) voor u mercken Iaat!

6hy sult dan vryelijck daar moghen met haar spelen sEn storlnen (225) , en kussen , en stoeyen , stroocken , streelen ,El1 slapen neflkns llaar # van nienlant niet bckent ,Avant wie souw dan vermoen yct anders of ghy bent

1160 De Mooris van u broer ?SVRITSERT.

My is in al mijn levcnVan geenich mensch die leeft soo roeden raat gheghcvcn yKomt gae wy al ons bcst en vaerdlch my anscllietHaar kleedt.

KoExnlEoT.1.163 Ick secllt in spel , binje mal ? ick mient niet.

SVRITSERT.svat duyvel mueghdy dan de geck met mijn so scheren ?

K 0E1 R A E OT .sveetje wel 't isDat niemant wicBy nacht nochte

1170KomtgaP Wy

verboon , by klock-slach , van de lleeren ,hy sy lnacll loopen meer voor 'noon (226)by daagll.

AVRITSERT.AV, a t , d a a r g e e 1. i ck n i e t o m .

slcch ts maar d ller.ltoExnAEo'r.

Ghy sultet u bcklaghen.SVIIITSERT.

Dat ben ick wel ghetroost.KoExakEoT.Oft qualijck quam te slaghen

1173 Hoe bangh soumen dan sien !AVIIITSERT.

Laat mijn daar met begacn.KOENR.AEOT.

Het spijtmen in mijn llart , dat ickt u lleb gheraen ,svant soo 't blat ommeslaat , dat men u qllaln te kennen ,Of eenich bordeel-bpock zijn lland en quam te scllennen

11.80 Aan u persoon of goetlt y u va d er souw mijn stpafDoen gees'lcn, om dat ick die snoode raat u gaf.

my hct gemoedt aanAVRITSERT.

dcze schclmcrijcW e1 is dat schelmerij datl'n en die valscllc prij e ,! . -De hocrel), eens bcdplecllt t? lloe sleclttles ( 176) sydy noch ,11S3 En si etly niet 1) oe sy st eets o n'1 gaan met lledroch t?A'vat li cf en soet gllel aat, d at sy a an ycder toon en ,E n ho e sy nech i n 't lcst 1) tta 1- lieve l i el'j es lo on en ?Dat weet cn siet Inen we1 aan .1 an l'ap cn ziin maat ,4JEn aan de ghene d i e t reclk-b cenen 1))- (1c st raat,

1190 En a 1-1 so In m ighe n) an s , d i e lk aer vrouwlj es 1) ed urven yI1à voegh en da t sy zijn ell en dich nocll gesturven .A:, 'at zij 11 d e 11 () e re 11 m ee r als fe tl ij 11 vo o r d e j eucht yEn puttell dcs b ed erfs en pesten van de deuttllt?lck a c 11 t d e ln a n w e l gr o (J t d i e 1) aarl i e v an gh elijck en

1193- Alet 'vuylheyt en bed roch kan scllandelijck 'klytstt-ijnken (2LV).E IA oft t en quaa t st en qua m , d a t tet ilcet qua l ijclk vo er ,Mfa t souw na e IA seggen û? N i et ; nten w eet 'wel ' t i s een 11 o er ,Sy lnoe t tl e ,)- flngnaan eerst ecll s 11 ellbcn nytghestè-eken (227)Dat l1y rcclttvaard el ijck llefn d us heeft l'noe tcn w reken .

K()Ex llAEol-.1200 lndien glly so besluyt, , 'k sal u bellulpicla zijn ,

Alaar lecllt doch naderilant de schult dan niet

Oock wroecht

i-nO P m J .Avftl'rsllR'r.

Neen ick verseeckcrt u , ick wilt ! volcht mijn ghcbieden.KoExltxso'l'.

5Vel , a1st u soo ghevalt , 11 wille sal gheschieden.

D r R > M n X D R K.F F .

E E R S T E U Y T K O M E N .7

ROEMER , K/kcltERl.-kcx, Kosxn,NEoT en AVRITSERT als Altnris verkleed.

IIOEMER.Alaar seeckcr, issct waar , bedanck tc sy mijn seer ?

KzcltEnl--xclt.1205 Gheweldich !

39

ROEMER.Svat seclidy, wasse wel in haar schick?

lt-xcKEnLwcx.Ja lleer !

Dan doch so seer niet om die secr schoone scllellck agie ,AIs om datse llaar wert gescllonck, el1 van so grotlten personagie y

1210 En d at is 't cerst daar sy 11 aar hooghe mocd t op d raacllt .KOENRAEDT.

'k Sal lcttenf)p m tl-n tij d t , In i sscb i cn o f 11 et soo s1a acla t ,Dat ick lnacl) an Aloyaal dees n'lijlz LV t?r?':J-t? (00) schenken ;Dan . . ., siet dcll llopmald (1 aal- , l1y sptl licht arch denckcn .

Ro Ii M E R .Ja die gracy h eb ick , d a t al w a t i ck b egi n

121.5 Dat heeft cen aart, soo dat ick o çcr al wellck om bin .KwcKEnI,.xcK.

Als gy wat brengllt denck ick , tl ats m ijn genoech bek ent.ltOEMER.

Daarom scy dcn llal'ticll : nllopman ! glly bpnt excellent ;''En l)y b eda nckt mijn s taach t) m d a t i ck soo 1( an 1 cve n ;Sonder dat, hy hadme d e kornet niet gheglleven .

K-kcxtlRluàcx .dat gheloof ick wel, glly verwerft door u ghcest

En door u groot verstant tlat clck u cert en vreest.'t ls wonder lloe dat gy met wijslleyt cn met redcn ,En woorden sclloon gepronckt 11 saken kunt beklcden ,Het volck is verbaast Mranneer glly kicltt of bremt (228),

1223 En wat glly eens versocckt wert stracx u tocghestemt ,Glly krijcht meer door u tongll en geesticheyt beschel'den,Als and're met llaar dienst cn bloedich arrebeyden.

1220 O

ROEMI! a .'t Is de fljne waarlleyt.

KwcxEltt-xclt.Sijn llooclleyt brllyckt u raat,

1230 Om dat ghy 't recht van 't landt so wonderlijck verstaat.ROEMER.

$&vel besclaeyelijck.KACXERL,tCK.IIy most het ooch seer op u houwen.ROEMER.

Ick wasset dien hy 't woort en 't legher dorst vertrouwen.

--. 40 --

KACKERLACK.Dat kan ick wel denckcn.

ROEMER.1233 Nvat dunkje ?

KACKEIIL-MCK.Ecn groote

RoEifElt.En als hy somtijts wouw eens nemcn zijn vermaackIll j ach t o f i 11 ballck et of da t h)r w ouw w ts pann cn,Soo koos l1y mijll ailecn w t soo vcel hondert mannen.

KACKERI-ACK.'12J0 't Is wonder ! . . . îva t een geck !

IIOE5IE Et .En a1g 't volck ltem verdriet

Dopr al llaar tuyldery (229), rccht alliens , . . . wectjc niet ?K-xCKEltlzACK.

Ick weet, ick weet ; of llel'n deVan al lla ar honniesnap (23 0),

1213. V a n s a a k e n v a 1) b e l a n g 11 .

w alch 1'1 a d t g11 est ck e ndall gi llgll hy lne t u sprckcn

ROE3IER.Ja seecker dat gaat vast,

En daaroln noot hy mijn oock mennichnlael te gast.K.xclcEatAcK.

Een eellcnbaas van ccn prins , vintmen sulcke heercn ?RoEylzn.

Sijn hoochcyt die sel by glleen slcchte 1uy verkecrcn .KlcltEqL,xcK.

123 0 G helijck socck t zijn ghel ijt!k , Ilesolld er wijse li enDie slI l len alderm eest l1a 1) aa rs ghelijcken sien:.1!11 gaa t I1y met tl om ? hoort , olltl el* reverency,Soo vcrkcert l1y by de anderde (231) sapiency.R

OEMER.De

1 9x5 a'A

gcest spreeckt ul't u mont.KzïcxEalaztcx.

svat dotter vent is dit !

saak.

ROEMER.So komtct dat ick staecll llet lloochst' an tafel sit.

KACKERLACK.De garde (232) ! . . . het kom t 11 toe.

ROEMER.So wy lest int gespreck tradden,

lck sprack, sy sweghen ofse cen lap in llaar beck hadden.1260 Den llartich sacllmen an ghelijck zijn Magisteyt ,

En l1y ontsetten hem van mijn welsprekentheyt.KACRSRI-ACK.

Een mirakel van een man ! ist so ?IIOESIER.

't Is waar , ick sech hct.KAc!tERI,AcK.

't Is met al 't hof gedaan, so hy de smaack ecns wech het1263 Van u groote wijslleyt ; 11 woorden hebben kauw (233),

Scllijt Cicero ! . . . Siet, siet, nu treet by als ecn pauw,Ja lieve neskebol (231) ; lloe swiert en swal't den geckert !

ROEMER.Brat scyt dcn rekel , he ?

KAcxEnt.xcx.Den hartoch is verleckert

1270 Op u ghesclscllap , want sekery als 1)y u mistySo mist hy al zijn vrolijckheyt en vreucllt.

ROEMER.

h o cd t w i en my o ocknl et b l ooden hoofdeKlcrtEnLxclt .

. j ck1273 Gl1T bintet waardicl)svilstme sulckcn dwaas m ien een 'tlpt?t in Jbu gat (233 ) ;indc hcelc stadt !censROEMER.

svat vraagll ick na de luy of syter wat antrcckcn ,lck doct wannecrt mijn 1:1st.

KACKEnLACK.Alen vin dt

1280 Den llertoch is verciert als glly heln doctDat glly eens mct llem gaat de straat op

ROEMER.IIy steekt zijn llorst op als cen gans.

KlcltERl-àcK.

veeld eende

sulcke gecken !() P P ,13 00r .

lck tast nict an mynTen sy de grootcn my

Soo i s t .mach gemoeten ,groetcn.

Ja gy bent heerlijk !ROEMER.

..Door mijn dcucht knaack ick hem en al de zijnen eerln. cl' (236),

42

1283 En daarom set hy mijn staacll aan zijn hoogllcr sy.KztcxEltl--xcx.

1)e galliell om 11 llals!jtO EM ER .

>-chte r m ij 1)kE 1-t a l n) ij l 1

1290 lck l i el et ongheln erck t tl oorsli p l , en 5' oor ecn t ij dt ,Sy llpul/ l d en en pra t t e11 e 1-1 b o rs tell scll i e 1* van sp i.jt .A'laa r i c1t sets, itt 9?àf), -kz deer (237 ) lllet al Mrat sy verschalen,S), su1 l en a 1-1 m ij n s t o ck n i e t e en sj es k o rn en 1) l a lfe n ,Aval'lt ick souse strafl-ell , al 'warell sy so k oen ;

1293 Da n n i e rn a n t w i l v an 11 a ar d e lt a t de b e l an d o e n ,'t llart si nck ter inde sclioen , so vreesen sy m i-in toorcn ,A'va t segg 1. en sy ? )) 1to c tn cr llet b l t) cd t i n z ij n o o renQ, uann 11y llet te lloorcn , llet lieper lleel slecllt of.''lck 1) i e l (.1 e r 'w i s d e 1) eus en ' t go ed lj e sOo recll t o f ;

1300 Sldcetlt i ck een meyts vlecllt () 1. , 14l et de lliel vanner llien ylck li e t e t t e k erln i s 11 i er i 1) dc k 14 a nl en s i e n .

sp l'ack er yeuw ers i en , d at a n m ij n cer m och t rn ak en,E en d 1.11) 1)el den ael-n t sollw 'k van zij 14 l i c l1a a ln ln aaken,En sgouw en llem llet, lloofd tot d aar toe, en 't resj e vall mel kaar

1303 E n voegh en d'a rm en en d e sij en ecn s te gaa r.O 1. s (! t t e n k o p o p k () p , e e n b e e n 1) o v c n e n o n d e r,En st tll..1l'en 1) e frl soo duer tl e w erel t vo Or een w 0 nd er.

El1

Rod pigo tle Alalt a d i e m aack t ftl'n e lcst so quaat ,A1i t s 1iy soo perînanticlt (238) cn pruets gaat by de straat ,

131.0 Om dat i1y nII as l'ttc.r (239) lto nsta pel i 11 t leegller is ;$,5 'eet lly wel (sey'ck ) datsell vaap een stille rcp/dt?'z- (240) is ?K-4.cKERl-Acx.

Al de wercl t gi ngll myrugh hi ero m b cscll i m p en en b esm al en ,lcelll 1) ten scliots en bi t tcr op te li alen .

Gants //./t'1t??z (24f), dats streec !e e nROEMER.

Korts goscltaelt (.242) mijn ecn trots (243)Vanden hertoclls koetsi er, ick l'eedt llem weer op scbots (244) :

1.313 s'Vel seyd' ick , wa t is l1i er ? hoe kom t dat glly d us w ildt krijt?Ol' ist. , oJn dat ghy Overma n van 't slepers gildt zijt ?

KzïcltEnl-zxcK.Dats waeruchtich aardicll ! wa t ecn geest heeft de man !l)e tlroes souwt niet sinnen , tlat l1y versi eren kan ,'k Avcdt l)y stondt en sach of hy het lloorde donderen.

43

ROEMEII.1.320 lly sweech as een pissebet !

KAcltEal..xclt.Dats niet tc verwondercn.

S0u 11y niet ?Kosxnzkso'r.

Dats een liclltmis , dats cen guyt, en d' andreIs een zeeroover !

KACKERL A CK .1323 l'Ioe quelle scllaamlc Illy menltander!à

lt t3 E M Is lt .lleb ick u wcl vcrtelt, lloe'k de llrabler quam anboort ?

Klc K.E 1) I-.xcx .Noyt niet , sccht op . . . , lclt hellt wel dtlysentmaal ghelloort.

ltOEMEIt.Dees brabclaar die quam in een kuf over tafel,Daar een snol byfnen sat ; stracx gingli lleln daar de wafel

1.330 A'Vt de kerf , Ii ef say , )) (1 a'k ln ayll stoo ter t' owent b rocllt ï''Ilangt z'ttxhk(/t? banck seyd ' ick , 2* onrcn ! 't t'Jéll,/.s is rcr/ft?c/tf (245),svat d oqj e i nt p ard i el t7 j e slluwtje (83) IR ae de k erck sI) o en ;Gaa t , leest j ou ge t ijen ? el) l a at j tlu va ap d i t wel-ck docn .

ltacxElttAclk.lIa , l1a , hay !

ROEMER .1. 333 5Vel w a t i s t t?

ltAcltEntz-kcx.Kldlcllt ich ! ghy wett!r van ,

H'tghenoînen (193) aardich , (Iaar is glleen vcrbtlteren an ,lst een sp recck-woort of llclldijt ul't een boeck ghesocht ?

'ltol':m 1.:a .Hcbdijt m eer gllehoort ?

KxxcltElltzAclt .1310 Dick .

ROl,:MER.!ck hebbetoppebrocltt (246).

KAcxEnf-lcft.'t Xoit den dartelen leeker (247) wel schrickelijcken spijten.

KOENISAEOT.Dat jou de nicker (248) haal !

K. ACKERLACK.Trouwen, ghy kunt verw ijten !

1343 Hoe hield' hy hem doch al ? Alaar kreeclt hy soo koel slip (249)1ltOEMER.

W at souw 1)y docn goet man ? l)y keeck als een pocl-snip ,lly wist niet waal' 11y bcst zijn weesen soude laten ;Sy lachtcn llaar scllier doot die inde kamep saten ,Somma : ick llad daar mee de scllrick in al de rcst.

KAcREal-Acx.1350 Het wasghecn ongclijck.

ROEMER.A'laar wat houje voor best ,

Sa1 ik Moy-aal 't vermoen nu wt den hoofde drijvenVan dat ick 't meysje min ?

KycltElttAclt.Neen , wilt llaar ccrder1353 In dat achterdencken. stijven

ROEMER.Mraarom ?KAcxEnl--xcK.

En wcet gy nict -saAls sy van Ritsart rept , lloe bril dat ghy dan slet (162) ?

IIOEMER .'h Avectet.

K ACKE RI- Aclt .1360 Let op mijn raat , als sy llilsert gaat noemen ,

So moet glly vall Katrijn haar soele vrientschap roemen ;Seyt sy : plaat ons llitsaart noo'n te gast '', so beveeltDatmen het meysjen llaalt , op dat sy u eens speelt ;Soo sy zij n wiaêsheyt prijst en lloe I1y haâr gaat vi eren ,

1363 So looft haar sclloonheyt en bevallige m anieren ;Roemt sy van Ritsaarts' dlzech t, so blltlfllt (25 0) ghy weer van haar;Somma: speelt leer om leer en gheeft haar waar om waar.

ROEMER.Avaar sy verlieft op myn , so sollwt wat moghen baten.

KkcKEqt.xcK.A1s sy u gift ontfanght en die niet wil verlaten

1370 Om dalse dat llemindt lll't jonst die Fhy haer droech ,Avat klaghcn llellt glly dan , is dat nlet lief ghenoech ?En onglletwijfelt 't sal haar dapper oock vcrdrieten ,

Dat dan een ander sal de lieve lust ghenieten ,En llet ghenot , dat sy dus langh van u ghenoot y

1.373 lndien ghy u verstuert.ROEMER.'t ls wel geseyt y maar 't schoot

My juyst niet inde zin.KACKERtACK.Dats wat nuws , bymen sonden ;

Glly dochter niet om , aars glly lladdet licht ghcvonden.

D r R D A D r > R K.# F .T W E E D E U Y T K O M E N .

ROEMER , AIOVAEL , KACKERL-ACX , KOENRAEDT , Aw(;Exlp;'r.lh'lovAElz.

1.380 E11 heb ick ni et terstond t gelloort nlyn llopmans stem ?Mijn d oclltet , ja wel , si e t lloe sc 11t) on , llier vi IA d ic k hcm yAlll'l Roemer weest gegroet.

l1oE5fEl4.A1)711 boellje , kanjewieltjo (231) !H

eb jy myn nu niet licf ? llet dienst- meysj e geviellje ?KoEw RAEOT.

1383 O wat bellendiclteyt , o wat een lleusche groet ,En wat eerbi edicllcyt Ilyk an zl'n liefsl e d 0et !O wat bevalliclleyt van In tre ! wat aardicheyt !

A1ovAEL.selfs als om u llooghwaardicbcyt.KACKERL-NCx..

Ay gaewe etcn stracx, ick beb soo langh ghcvast ?lttlsxnAEoT.

1.30 Ja wel Ilet is ecrl volck dat op rnalkander past.R()EMEa.

A1s glly wilt, ick ben ree.

So seer nict oln lAaar

KOENRAEIIT.NIz wil ick haar gaan teghen

Als of ick quam van huys. 'W aar is de reys ghelegllen ?

A1OI'AEt..5$, re1 Kocnraat sydy daar ?

KOENIIAEOT.1393 Ay lieve hoort ecn woort.

AlovAEI-.Dat, deed' ick garen , maar ick moet voor dccs tijt voort.

KOEXRAEIIT.svaar ?

AlovwElz.sVaar ! en siedy ni et d en llopman en deu desen ?

KOENR-NEO'.r.Gewisselijck i ck si et I'net spij t en lnet lcetwescn ,

1400 Glly moocllt soot u gllevalt onlfangllen l1u dc moor.ROEMER.

Avel waar n a Wachtmen l1u ? M'aarom ga an WyKOEN R A E DT .

niet door ?

So de beleeftlleyt oyt llad plattts in 1.1 myn lleeren,So laat my an Aloyaal myn scllenckingh nu vereerenAlet woord en van bescheyt.

ROEMER.1405 Ho ! d a t, m oet al wat zyn ,

Ick gis datse doch is sclloonder als de n-lyn !veelKOEXR-&EOT.

1ck weet niet wat het is , hct d inghen salt bewijscn ;lck houw van pocc hen niet , het moet zijn selven prijsen;Aloorlje ! kolnt voor dcn dacll .

ROEMER.1110 Dees kost ccn spaenschc kluyt !

KACKERI-ACK.Secht een vaan Delfs-enghcls !

KoEx14iEp'r.lloenu , wat seyt de guyt ?

Komt herwaarts, moortje ! Dees sy u vereert, myn vrouwe !Haar gaaf en glat aansclliln dat muechdy wel beschouwey

1115 Besi et een weynich doch haar lielelijclk ghelaat,Haer flere , frische jcucllt is in haer beste staat.

ROEMER.Avaarachtich sy is cel !

KOENRAEO'I'.Avat scgh gy Kackcrlackje ?

- 47

Avat, schol'tep an ? Iletsy een ri nz () el of ecn v l a ckj e ?! w a t d u nck t er u t och 4' a n1.420 E n glly, llop ln an 1t0e1n ert ,

Siet glly 't l'tu , d i t of d a t , sccb t y l'nangel ter 'wa t a n #Sy sM' ijgl) en a l le beid ', d a t is gllenoccll gllcprcstàn .Sy scl) rijfl goct vaerdicll schri l t , sy kan oock lastieh, (207) lcsen JSy 11 )41'1 del t b raa f d e luyt , sy si 11 g t 11 ee l so et 111 Ilssl'ck ,

I--ICP.'J Sy d oet o ock w at sy d o e t , sy d o et 1) et m eesterl izi ck ;Voor een seer geest i (:11 I'n el) scl) so wo l't sy Iz glleghevcn ,Di e 014.1. F/zp/rt?cl-pn (232) i s ()nà voor ecn pri ns 1 e leven ,So k ul's en 't zaart (233) is sy gel-naniert , ick sech , datllaar zed iclley t 1) escllaalnt d e docht ers van d e sta d t .

l1o E :1 E It .1430 Sy is seeckcrGllelijck hel,wcl rn oy , en

doct, ickgi ngllt 14 ict na (1e vastelli ck so tll'n cr an ver t ast en .57 r 0 0 S y

KOENIIAEOT.tlies'u scllenckt en welvryw illich gllcef t

Die wi l 1) iet (lat ghy j uyst alleen icll l)y lleln leeft :Xoch al st l1e m ko lnt te pas d at, ghy dan an d're bllyten

1433 O m zyn cn t, w i I a l leen sou w t voor d e duere slu )?t en ;So llonls cl1 i s l1y ni et ; 11), stelt u los en vry ,l1y roe n-1 t si ck n i m n-l er van zij 1) stou te veclltery ;l1y socckt glleen ydle eer gllciijck e11 veel groot-sl) reeck crs ,Dat 1) i t!t d al'l yltp//cn (23J' ) zijlz en blafl-ers en 1J)ièî t-bîneeckers (233 ),

1.410 Di e bvoînînen, (236) met llaar scll andt en toogen (23 7) bopst en hooft yA'Vaer sy ghel eek ent zijn, gllellouMren en gllek looft,Nocll l)y belet 11 nict dat glly lnet eenighe vryel'sU lus ten sou w t v o ld o e 1) , a l s so m m i gh e b en ij e rs ,Alaar alst u Avel bellaagllt dat I)y u ecns gheri el't ,

1445 Ontbiedt llcln waar ghy wi It el1 M' anneert u giïelieft .

Der geender

Di tYan

ROEMER.is een lust te sien ! en 'tlllijck t dat dit ecneen bcroydcn baas ; my n d unckt dat di t

K-xcKsnI-AcIt.

k n ccllt i sM-cl slccht is.

Dats waar , dat weet ick wis , en lly't om 't gelt . niet liet ,lly leedt /tt?//z (238) andcrsins met slllcken pracller niet.

KOEXRAEOT.1450 Swijcht wayflel- (239) , swijgl) glly , o ghy sclluym van alle boeveny

Avan t na dat glly 't proffijt van 't vleyen quam te proeven ,So hebdy al u gllcest en al u kunst glleset0m tc pantickeu (260) steets dees dollç dronckell slet ;

Mrant ick acht datmcn u, met een taart of een strtzyfje,1455 Sllu kryghcn waar men wollw ; 't Ouwerkerck om een schuyfje;

W ant met een toogllje wijns of met een beker bierSo soumen iagen u door water cn door vier.

ROEMER.gae wy voort ?

AlovAEu.'k Sal dese binnen leydcn

1460 En bestellen met een eenige nootlycklteydevt (261),Dan koom ick u strax by (262).

11OEMER .Kackerlack ! ick gae

Verwacht ghy Moyaal lliep cn vollicllt my met huer.KOENRAEOT.

N een ; dats bchoorlyck , en 't sollw n iet mogen sloeren (263) ,1463 Dat ecn hopman by daagll sou slin g'ren gaan met hoeren.

llflsiuElt .W at sal ick meer seggell ? llet, sprccckwoort is oprecht :Sulk' luan , sulck vis ; sulck m eest er y slllck knecllt.

KACKEIII-ACK.

V1Iel'#

En wannecr

lla , hay !ROEMER.

11 oe lacllj c du s t?KAcxl:nla,tcK.

1470 Okn dat gy schenlpt so schrander,Nu weer met Koenraat en vlusjes met den Bl.abander ;Maar siet daar komt Aloyaal.

ROEMER.Gae gy u gallgh al voort ,

Bereyt dc macltijt stracx met al zijn toebehoort.KACKERLACK.

1475 1ck gae.AlovAst.

Angeniet ! hoort hier.ANGENIET.

W at ghelieft uy mijn vrouwe ?AlovAEL.

Doet alle dingh soo M'el a1s ick u tlle vertrouwe ;Soo Vrederijck Ilier komt , so gecft llem goct llcschcydt ,

1480 En bidt llem vriendclijck d at 11y een weynich bcydt ,

Doch heeft hy yets te doen, of zijn orber te besorghen ,Yerdaehraart (264) hem op nieuw dan weder teghen morgen,En wil hy daar nict an, en weyghert hy dit gants,Soo doet hem brenghen voort ten huyse des hopmans.

AwGENIET1485 lck salt doen.

MovaïEl..Maar houw t, 'k beveel u sonderlingllen (265)

Dat ghy de jonghe maacllt bewaart voor alle dinghen,Op dat haar suyverlleyt van niemant wert besmet ;Siet toe dat glly cen voet niet bllyten 't huys en set.

ROEMER.1490 Nu gaan wy, hct is tijdt. Hoe langh suldy noch marren 0

MovAElz.Gaat binnen ghy 1ie of vervolcht ons van varre.

D X R > X D X > R 1.: r.

D E R D E U Y T K O M E N.

>lnEoEltvcx , de broeder 'tlttn 't A'cec/ddc/te meysie ,FREPERVCK.

W aarlijck, lloe ickDit gaanNoclltalls soo isser

mijn mecr bepeyns en wel versin,cn kolnen heeft al veel bedcnckens in.

yet dat msinnen al een

y 't hart kan berocrenhefticll oorloch voeren ;1493 En d oet m ijn

De leydtslie vande strijdt, die zijn voornaemlijck dees,T!r eendcr sy de hoop , ter anderer de vrecs ,W ant van Moy-aal en kan my anders niet glleschiedenAls schaad' en sclland , en opspraack by dc vrome lieden y

1500 Die aIs sy 't sllllen sien , stracx vraghell en vermoen ,W at dat Frederijck heeft met dese hoer te doen ?Nochtans sach ickse noyt als dese rcys verlede,Als sy my met haar meyt tot harent, llalen dede,En nae dat ick daar quam , sy vant weI haast een saack

1503 Om my te houden daar een wijltijdts met der spraack.BREDERODE. 1. 4

en AXGENIET.

scllijn-heylich ghelaat soo heeft sy llaar ghelatenGhelijck of sy met my yet dtlgzti:r: (66) had te qratenVan saaken van ghcwicllt ; maar stracx docht Ick , dat syBemantelde met schijn van deucht haar boeverij,

1510 ltecllt als my was gcseyt , dat sulcke loose vrouwenDie trecken bruycken om de jonghmans an te hollwen :Sy scllickt haap an 't bufl-et y verciert op zijn ghesienst (266),En treckt m)' neflkns haar en bîedt my alle dienst ,

En socht soo middel en loose gbelegentheden151.5 Om my te vragllen uyt met d' een en d' ander reden ,

lnt kort , so vraaght sy myn met een te dub'lcn gheest :nu ouders , Fredcryck, zijn sy langll doot gheweest ?''lck noemden haer den tijdt , helaas ! van haar verscheyden ;Voort vraecht sy na myn goedt en meer omstandigheyden ,

1.520 Hoe , waar myn vaders huys gllestaan had in den Haagh,Ja duysent dinghell meer , int lest doet sy een vraagh ,Of ick gheen suster, noch jongh zynd, had verloorenlnden troubel , en oft an haar niet was gheboorenMraar an dat mcnse mocht bekennen , en midtsdien

1525 Of ickse kennen

Met

souw , aIs ickse quam te sien ?W aarom soo vraacht sy dit? hier staat my op te letten ,Misschien of dit de pry met valschheyt uyt gaet setten ,Om mj te maken diets , dat sy myn suster is ,Die yewers is vervoert van eenige lichtmis ;

1530 Doch so myn suster leeft, door Godts kraclztich bewaren ,So is sy oudt ontrendt haar ses of achtien jaren.Moyaal is wel so ollwt of minder niet als ick,Oock ken ick haar voorstel wel dooden schriftelick.Sy heeft my we'er ontbo'on ! dies ben ick onverduldiclt (267),

1533 lck sreert de dardemaal blilf ick de reys llaar schuldich.llou slcky houw !

ANGENIEI'.svien is daar ?

FIIEPERI-CK.De -ghecn dic ghy ontbiet.

ANGENIET.Myn Jofvrouw is niet t''huys.

FaEpEnvcK.1540 Ja wel, docht ick hct niet ?

Of heddy t'saam bcdocht om my ecns tc bedrieghen ?

- 51 -

ANCENIET.Ay lieve komt in huys en hoort eens y sonder lieghen ,Moyaal die bidt uy dat het u ghelief , myn lleer !Te komen morgen eens om harent wil hier we'er.

FREDERVCR.1543 'k Heb anders wat te doen.

ANGENIET.Ay wilt toch so langh blijven

Tot datSy wcdercomt.FREDERVCK.Ick moet

ga.myn handel drijven ,

Dus llaaltse of ickANGENIET.

1530 Blijft doch, ick bidder om.FREPERVCK.

lck wil een schellem zyn soo 'ck wacht of wederkom.ANGENIET,

Meendy 't waarachticlz Heer ! ick sal u stracx docn IeydenTer plaatse daar sy is.

FREDERVCK:Laat my niet langer beydell.AXGENIET.

1553 Klaartje Klonters ! laat staan de schoot'len die gy wast,Brenght dese Fjn-man (268) daar ons jofvrouw is te gast.

> X R > X A M > R 1.# F.

V I E R D E U Y T K O M E N.

REVNIER, W RITSERT.

REVNIER.Nu gist're middach soo wy gingen op dcn Dam,Daar d' een en d' ander lanst (%9) vast by de borsten quam,So maackte wy een ringh ghelijck de Poortegysen ;

1.5* Den een die begon dit en d'ander dat te prijsen :

- . 52

nNvat ,'' seyde Licht-hart, ))'t is hier lang enocch estaan ,llGoemannen ! wat raat ? waar selle wy toch gaan ?nKomt gae wy op de l1al en siende geestett (270) spcelen.''Maar Packe-bier die sey ))))ick mach geen scllcmpen veelen ,

1.565 ))p'k Ben liever inde kroech by een exccllente Trijn ynplck macll so langll oock by ghecn Redenrijckers zyn ;np5Vant dit volckje wil steets met alle menscllen gccken ,))')En sy kllnnen, als d' aap, llaar afterst niet lledeckcn ;n))sy segghen op haar Ies so stem mich en so st ijf,

1.570 ))))Al waar gevoert , gevult met klaphout (271) al haar Iijf ;,lll:valaelz t d e Enghclsche of andere uytland tsche ,))))Die men hoort singllen en so lustich siet dantse

sy sllysebollen en draeyen als een tol ,S kcnt uyt haar geest , dees leerent uyt een roI.''''p)) y spreec

1.575 ))t Isser weer I1a ,'' seyd ick, nnAlst k-.: (272) '' '' sey Eel-hart schranderyll))Dat verscllil is te groot , besiet men 't cen by 'tander.n))d' Uytheemsclle d ie zyn wuft, , dees radell tot hct goedt))pEn straflkn alle quaat bedccktclijck en soet.'' ''ll't svas moy'' sey scllalcke Jan , ndat sy lieten haar ghekibbely

1.580 nMaar 't is telckens weer-all , met ccn hibbel en dribbel (273) ,pNoch leeren sy de Iuy te laten nijdt cn twist ,:)En 't is een volck dat selfs staagll buytcn ne pot pist-'')))):Vat schaat dat ?'' '' seyden ick , )),)01* sy somwijls wat twisten ,nnllat docn wel fljnder lien , al zijnt gheen kalneristcn ;'' ''

1.583 Doe sprack daar op Klaas Kluft : nlk ben dees praat al wars ;nllesjeurs wat nieuws , daar zyn nu oesters kars :0. vars (274),'Erl nuwe Rijnsclle wijn gints op de llantbooglls Doelen ,nKomt gawe ,'' seyd hy , llen Iaat ons dit eens doorspoelen.''svy ametden,t (27 *b) al ; maar Pict recht-uyt wouw na de Kerck.

1.590 ))Ik doe oock goet'' sey'ck , nals ick in'slallts mid'len M'erck ,nW ant waar souwen de waarden , pachters en penningnàeestcrs

('t gelt llaalen1nllaar de Staten de steden me versien en de soldalcn Inc betaalen.n'lBTal sinjeecn nuw-man ,'' '' seyAlelicker, die wouwna de vrijsters;))5Vel ,'' seyd icky nben je mal als deze Amsterdamsclle assc-

)) )) 1) a t

(vijsters ,1395 >)Die een heele nitstrenghen (276) dach gaen loopen by de merty(tGllelijck als men van Dirick-door tot een geggetje (277) seyt :))Die lliet troeven (278) en kon , maar dat 1iy cerst lierde dat,nBy Lijsje met een oor, dan 't kosten hem wel ecn half vierde vat

- 53 .-

bbRabbanwen (279) , met een bcniste kocek en dardalfpont kar-(stcngen ;

1600 nsvat, noch prys ick myn selfs , ick weet mcn tijdt beter door(te brengen

pMet eell pasdt3isje (280) , een troeentje (281), een ticktakje cn eennsvat seglljc daar of ecllcgeest ? Kuen gl't nict , ( verk eert 1 e ,##

hoort l1i er , ick( leertje y

nAvaarachtich , ick sech , eer ick de meyt wou loopen naar haar gat,))1ck w ollw liever dat sy de fealtsoysen (18) of silltvelten badt.

1603 llKol'nt gaat lnet ons en drillck t, een kanne wij ns , of and ers wat(sel ickcr

nAleer of seggben ? a1s : Alelck ert is een rechte meyde-melcker;nluoopt scllijten met de m el'sjes , ick ry liever te paart)) Eel: si ngcl tjen eens om , dat is tocll de moeyl en waart.nlckwotlw liever ccn roosenobel verrosesoolesevtllszlen vertabacken,

1610 ))Eer itsk i)y dat gescllllcrde goed t sou praeten altlerlcl'e quacke'tt (132),)) O 1' i ck ga so l i ef i I'I een k aal sbaan en l1a a I een w arln lij f#))Dat kolut so nallw rtiet , al verspeul ick llondcl't gulden vi er, v)'f.''n))Nvi lje me so gact me ,'' '' seydese ,'' :' wy sclkell om 't gelach

( maer slluel en,n 'IAV y B' i l len h i er 11 i et lan gher gaen a ls cen pa crt. i 11 een rosmt'l elen :1613 )) )) En 1) I ij ve 14 l1i ep i nt ooc IA va n llet gra cu Nv o f (1 i t gl1 es 1'.) uys'' ''

Do en seyd ese : '' ''NV' l-i tsaart ! gll)' 1) en t o p d e Doeltan cen k ij nt tenn )) NV. i l t so ve el d o e n e 1-1 ga e I.A d e p 11 e e IA e n s egg 1) en , ( huys ,p ))l)a t s)' voor ons sesscn d 14y Ita p oen en e n v ij t' sn i p 3.3 en anl eggen ,. * #)) ''Alet een d ettl v inck en en I ilst ers, m et cen d elick al e bouw t ,

1620 ') ))E n seght lleereman en Ariaanlj e , dat sy ons de beste ka mer(llouwt;

') )'Si el 'svritscrt ! wy m aken u lleer en e vooellt, van morgell avcn t,'lnllaack' tct so boltt als gy wilt , 't is tocll alle daagb gien vaslel-

(av cn t ,op voor een prins , llet moetep nu op staen,

''))AI souw en w)r te nacllt de klapmuts en de botter 01.) een roos-(ter braen .'' ''1

.625 5'Vel, Xvpitsert Ia amt an dat 1)y dît tegllen n 11 t'avent sou llesclli k ken,E11 , I'I u wy daer komen , (!14 isser te &tz??c/fpzàtzs3ll3och 1 e bittkttk; (284).5Vy k e k e n o p m e IA k a er , w a 1) t w at so uw e 1) w y t oc 11 d o en ?5Vy w i st en n i et, wa t wy sou fl en den ck en o 1. v erl'n o'cn ,Dan ick denck dat lly van sijn laagenootg (283 ) hccft vernomen ,

'lnscllaft louter vol

- ö: -.

1630 DatterYeweysDaer Is

weer een nuwt haertje (286) of swaentjen (287) is gekomenin een kutie (199) , daer l1y llem by vergeet.niet een kamer-katje, niet een stijfstertje dat hy niet

(cn weet ;Want, 11, het de bestectsters en roptelnn (288) en koppelsters op

(sijn hant ,So datter niet een n'u,w dgzp/l'c (289) komt van oosten of v=n Brabant,

1.635 Of hy Iteeper .s?)k kouranct O./- (290) , lloe wel s'et niet luyt roepen,'t Is eell goet schic (291) van een knechty 't is jammer dat hy

(so Ioopt snoepen ,'t En is geen wonder , al is l)y jongh , dat l1y alree brilt ,A'ant van sijn vijftien of sestien jaer so vaaekten lty op Itet w fff (292)Door sijn bierdragers , waagdragers , koorendragers, daer hy me

(uyt ree ,16J0 Die lierden hem alle schellemerij, als hy slechs de 'tcï/fp''t uyt (84,:(293),

En spucldent heerscllip. Hoe y souwen vuel koopluy huer goet(niet mind'ren ,

Diens sonen so diep gaen-oen teren aars noc/à aal's (294) als grave(kindren ,

Die 't achten vuer een truesnues (295) datmen duysent kroonenEn so komt datter mennich haar goedtjen en heur koeck o p

1.615 Nu , mijn spitsbroers die hcbben de last geleyt op mijnOm svrilsert te vinden , ick vind' oock waer ick Ilem vijn :Gordt (179) vondt ick hem nu 't huys , ick zou hem loos uyt haelen.Nvat sie ick ginder ? wel. . . wie komt daer van Aloyaalen ?Is l1y 't ?. ., neen hy. 't ls hy !. . . wat souw hy ? lly ist ! ick ghelooft ;

1.650 11)/ moet de vastelavondt we1 dapper (296) hebben in s-ltln hooft,Of 't moet een wedt-spul zijn , dat lly lleeft wille winnen' souw l1y 't doen uyt liefd' tot lust van sijn vriendinnei.01't Is wel een gecklijck kleedt , . . . . de Karel is wel nar yllad lly' er twee tot hem so mocht hy singhen met de 8ta,r (297):

1653 pllier kamen wy Haeren mit onse steepen ,))Das Kindell'n Jesus willen wy libell ond eeren y)'Der jungste Kuningh is wolle bekant ,Dat lsser de Koningh aus Greeckenlandt-''))Alaar is hyt seker al ? ick souwtme licllt ontgeven . . . .

1.660 't Ghelijckt hem an zyn gangh . . . ., hy isset al zyn leven !Ja we1 het is te mal , de geck is seecker sOt ,Hier schort niet dan een blaas of sû een rommel-pot,

(opset !op het,

- 55

Om vpor de luyer duer te rasen en te singhcnDe neske (298) deuntjes met de kinderlijcke dinghen ,16

63 Als : nGheeft my een panckkoeck uyt de pan , ho man , ho !),De vastelavondt die komt an , so myn lleer, also-''Ick wiI laier eens gaan staan en lul'steren te deghel) ,W at tot dees dwaasheyt mach den jongllelingll bewegllcn.

W RITSERT.Ach , is hier yemant oock ? . . . Ileen hier is niemant niet ,

1670 Die myn vervolcllt of hoort of niemant die men siet ;En sal ick niemant dan myn vreuchden ecns ontdeckenlOch ! of hier yemandt waar , die ick dit mocllt vertrecken (130)!O myn ! nu ist de tydt dat ick de M'reede doot

Sou nemen wei in danck , op dat mijn blytscllap groot y1673 Door ramp nocla ongheval , schielijcken comt te sterven ,

Oock placlt (299) ick opter aardt geen grooter vruecht verwerven;Maar waarom komt hler nu niet , na ml'n wil en wensch,Eenicll vevneem-kleetje (300) noch geen nieuws-gierich mensch,Die ml'n het hooft, wat breeckt met lastigh uyt te vraghen :

1.680 O Avrilsert ! wat is dit ? wat sotheyt dnet u dragllenDit malle momme-pack ? Hoe koomdy doch so bruyn !A'Vel , hoe grim-lacllje dus ? Avat hebdy voor fortuynDat ghy u dus verhuecht ? I-loe staatct lijf soo 'rustielt (301)?Hoe zydy doch so blijdt , so sorglleloos , so lustich ?

1683 Avaar Ilebdy docll ghellaalt dit grillighe gewaat ?svaar koomdy doch van daan , of waar ist dat gy gaat ?Hoe staatet flooft so los , sydy wel by u sinnen ?Jvat rasery is dit , die u dit doet beginllen ?

IIEVNIER.lck sal cens by hcm gaan , en spreken hem eens toe,

1690 Mogelijck of iclt hem daar vruntscllap mede doe.Miel Svritsert ! wcl hoe nu ? van waar dees sotte dinghen ?Avat mallicheyt is dit , ghy slacllt de hockclinghen ;Ghy hippelt, ghy dl-abbelt (302) , ghy raast , ghy springht y ghyAleveleens oft gky nict gaar gebacken waart. (baavt (303)

1695 svie heeft u dus kheswart ? Laat ghy u dus besmeeren ?Iloe raak gy eelteman (j.08) an dit fatsoen van cleeren ?5Vel d'usken (304) Joodschen doeck om 't hooft , mach dit bestaan?

àleen jy dit nuwetie te brenqlten op de sccp, (305)3Dit volck is so ma-l niet , sv-houwen watter dracht is,1700 Quamje te Delft, of yewer -s daar de pracht isz

- 56 -

Ghy krceght een dicke duyt ten minstc voor 't fatsoen ,'t Zyn apen van menschen die alle dingll na doen.Hoe bendy dus vepblyt ? u llooft gaet als een muelen :Sin je met de kop equelt ? loopese wat. spllellc!n ?

1703 lloe siedy my dus an ? wat isser , ist pt?/??z deeclt (306) ?5Vel l1y ! hoe swyghdy dus ? maer toch , bell gy al sneech ?Of waarom hebdy doch dees dwaaslleyt voorgenomen ?

AVIIITSERT.O doot , Reynier ! ghy Inoclit 11 leven so niet komen,Dat ick u liever sacll als t eg enwoordigliy nu.

llsvxlER.1710 Ay , vcrtcltmen doch Avl'itsert ! dat bid ick u.wat ,

AVRITSERT.Iloort hier, ick kan myn vlzeucllt lloch llouwcn lzllcl'l beleggen (307)9Maar 'lgeell dat ickje scgll, dat moet gy llict we'er seggen :

ltEVNIER.O ncen ! eer icket docht ick dced t lievcr ; vertel.

B 'T 1, I 'r s E !t T .Myn brocder llceft cell boel , Reyllicr ! ktlndl'se wel ?

ltllvx I 1(a .1713 Ja ick : glly luccnt Aloyaa I , a l i as de Spaansche j otTer.

SVIIITSERT.Recllt so , dc by-sit vande kakel-bonte doffer.Dees wert lllly-lnorgen 'prt)n (308) eel' oversclloone maaglltGesondclz , nlaap waa rllm en llcb ick ni t,t gevraacllt.Reyni ep ! lloc sa l i ck t ocll t t!n ey 11 d e l oe vtl l-lt) vell ,

1720 Die d tlcll i n scltoon lleyt gaat (1e sclloollstt, va p le lloven !G hy w ce t , o ileylli er w el , d a t i ck ( 't M' e 1 ck i ck bekcn ) ,Al v ry wa t 1) atlw gese t e n k i es oj) sllo l I e I'l l)el1 ,Daa ro ln so m o 0gll dy n'lyll v o i k o rn elyck ve r t 1.o uwel) ,Dat ick w el oord'lcn kall w a t scll ooll is inde vrouwcn.

REVNIER.1.723 Nvis.

AVRITSERT.'t Aloet oock al wat z) n, dat myn scllier sat gemoet

Na sulckell nu wen stllaak d lIs watel--tal) dell d 0et ;Ja wel , ick segj: dat , tell is niet uy t te splvekenlloe lny dc sacte min llet llarte llecl't ontsteken.

11EVNIER.f 730 ls h c t w a a 1: ?

.- 57 -

BrnlvsEnv.Ja 't is so ; dat gyse eensjes saacht,

Gy souwt seggen , dat s, de kroon vall schoonheytW at is llet docll van noodt veel woorden Iliep te

draacht.maken ,

Myn 1.) roeder Ritsert, Ileel't , om zyn l)()els 1011st le schaken,1733 Eelà 1.) ick -sw a rte m oo ri IA o p 1) a er v crsoeck gek ocht ,

Docll , eer dat dese is tot llaren lllIl's gebpocllt ,Ontllloet my 13y geval Koen raad t , dle d ese swarteGillg brengell an Aloyaa l ; ick k laacil d e hem van llartesvat dat my w as ()llt l'n tlet , ick sacll llel-n 'tteeltlielt (209) an ,

1.740 En m et myn d eerll?ck si en bew eeglld el1 i ck d e m anTot lmyn llellul psaa ln 11 e)' t , naaar meest ick llem verbl i ndenAlet 1) oo p va n l ot) IR c n l t)f' ; st racx w i st l1y my t e v i ndenE e11 son d erl i ngttn 5- on d t , 11 o e d a t i ck so 1) tl e r gel tSou krygllen myllcn lust ; ick llebt in 't Avcrck gestclt.

REVNIElt.1715 Avcl hoe ?

SVRITSERT.Luystcrt toe el) let wel op myn redcn :

sN''y gi nghen (1 ese sl aal' ol'l tb looten en on t k Ieeden ;llaar b ovells t c ge 5:,:1 ad t va n f1j :1 C i 11 etlsc 11 e zyDi t scll ick t l)y l)1y a n 't 1),1. en naaak t cen sw art van lniJ- ,

1.750 En brocllt my int bourdcel.REvx IER .

$V' a t w i l gy n) y a 11 p r a a t e n ,svaar liet gy dc mooris ?

AVRITSERT.Die lleb ick t'hllisgelaaten.

W cl waartoe dced'VyltEvxlER.

di 1, ?AVIIITSERT.

Avel d a t1753 is oock een vraagh ,Die !1. ni et we1 (!n voegllt. Om (1 tlt ick alle daagllHaar sprek en sou en si en , el1 dllen voorts nlijnen willeAlet dese schoone maacllt.

ltllvx ksn .Ay , yvritsert ! sw ijcllt d Och stille ,

1760 E n payt een andep m e t d e n u w e lluesel i 1) g ;Ghy souw t so nlal niet zijn olll sulcken sleelttekt (176) ding.

- 58 -

SSCRITSERT.Is dat so kleenell saak en van geen meer belange ?Xen schonck my aan Xoyaal ; na sy myn heeft ontfangen,Brocht sy mijn vrolijck t'huys, en voorts int kort gheselt

1765 Daar heeft sy mijn de maacht te hoeden opgheleyt.REVNIER.

U ?SVRITSERT.

Ja mlln .REVNIER.

W ateen praat ? Om dat sy niet s0uschaap de wolif selfs bevolen !

5VRITssaT.HecftSy hetarme

1770 Sy beval my wel seharp (31.0) dat ick nocll man noch vrouw yHy waar oock wie hy waap , by haar inlatcn souw,En dat ick gants -alleen , alleen s0u by haer blijvenInt veerst vertreck van 'thuys. Dit ging sy mijn voorschrijven :lck knickte met mijn hooft, ootmoedieh van ghelaat,

1.775 Dat ick te vreden was te volghen haren raat.llsvxlER.

Arme schellem!

dolen

W RITSERT.Sy scy : nick gae tc noen ul't eten.''

lck was stilswijgens blijdt y dat muechdy vry wel weten.Sy gaat en brengt my met het jonge meysje teer

1780 ln een ghecierde zaal , behallghen met gouwdt leer.Hier stondt een ledekant ell daar veel naakte beelden !Gints hingh een schildery van 't vrolijck hof vah weelden ;En siet Moyaal die brengt dit maaclïdeken an 't bedt ,Avant 'tscheen of llaer voor 't hapt yet sonders hadt ghclet,

1785 En voort so ging sy uyt en liet aldaar ons beyden ,AVel verre van de li'en en vande straat ghesclleyde ,Sy street'de (311) na haer po1 ten noenmael oft bancket ,Alaar sy hadt nallwelycx llaar voet voor duer gheset ,Of 't Ineysjen hecft 't ghcsicht dickwils om lloogh gheslaghcn

1790 Op een taef'reel , waar in dat Alars en Venus laghenGevanghen van Vulcaan. Besijen van de scllouwHing de verkracllting van de sehoon Romeynsche vrouw ;Dit sach ick vlpericll an , want aansien deet glledencken ,Het welck mijn opset niet int minste dede slencken.

1.793 n5Vel ,'' docht ick in mijn sclfs , pdoen dit))So ist immers gecn sondt. Speelt dit eennDie ons in alle duecht behoorde voor te))So sal mijn misbrujcknDat hem een koopmans

4800 ))Hoe grooter de persoonlllloewel men aan een Prins de saakennDaer lay om bitter straft sijn eyghennsochtans der Vorsten brueck diennAI

1803 nln),Oft

de proote Go'on ,konlngs soon ywandelen,

liclat geacht zijn by verstandelen ,kint in sulcken stuck ontgaet ;hoe swaarder de misdaat,

wel toelaten,ondersaten.

arregert veel meeryhet gemeene volck , dat garen volcht zyn Heerloose boevery > als oft de eedellinghen ,blzrgers kleyn van staat het selve ding beginghen.

nDies wert lAy vaak glledoot met alle sijn gheslacbt ,llDaer een boet-schuldich man alleen wert omgebracht.nsextus verkracht uyt llaat een suyvere heltinne,

1.810 ))En ick schoffier een maacht uyt krachte vande minne ;'7Dewyle dat ick raed met al myn sinnen biel ,De maacllt in slaap en ick in een bekooringh viel ;1ck rees , ick gingh , ick sagh , s)' Iach en was sc:c/ktlft?l (3l2)ylck keeck eens rondt el1 tom , en heb de deur gesloten y

1813 Gegrendelt en gellaackt opt aldervaste toe.l1EvN IER.

5Ve1 wat beduyde dat?MTRITSERT.lck ging na 't bet.REVXIER.

En doe?$VIllTsER1'.

En doe . . . , heb ick ml'n wil onwillich lloch gllekreegllen.l1EVNIEIl.

1820 lloe dorstje dat bestaan ?SVRITSERT.llet quam so sclloon gelegen ,

lck mochtet niet verby ; want , wie de oorsaaek (313) sietEn niet strax toe en tast, sy scliiellijck snel olltvliet ;Of , die tijdt heeft na wensch en achteloos laat glycn,

1825 Die en gebuertse nocll verkrijglltse tallelz tl'en.IIEVNIER.

Glay hebtet we1 besclaickt ! svaar sullen de gesellen5u tavont bancken , 11 'e ?

NVRITSERT.Dat saI ick welbeslcllen ,

Dat alle dinghen zyn te acllten nocll gllereed t.1830 Komt gaewe, tlat ick m acll verw isselen d i t k leedt ;

Alaar waar sal ick tocll gaan t7 ick llcb myn raadt verloorcn ,Kooln ick tot onscn 11 tlys , myn vader souw llem stooren ,En lloort myll broeder van dc loose gtllrtcry ,l1y mo o l'tmen !

1835REVNIER.

Komt t'ollsent, dat is lticr diclltc by.AVRITSEIIT.

Ghy secht wel , nu treet an , so mach ick van ghewadenVerand'l'en , en ick sal my vool'ts met u bcradenIloe ick in dese saack sal leven.

llEl-xlEn .AVel , dats ganglt (311),fS40 O

seeker , ollsc maats die w aclltctl al tc langll.

*' E r R > r n IJ > R 1.: F.

E E R S rI? E U Y T K O A1 E N .

KIUAXRTJE Kl-ox'rlllls.

Maar w at een vent is da t ? (le k arclI ck v re es d a t (1 i t, b a n c k e t 14 i e t w e ian t I'lop m al) Roefn el. i s gest 11 ert

siet so fela fl o o 13 e n s e l ,nt a ar a l t e d a pper y

sfhy t vas t 1) i 11 ntlll s In o 1) t s , ga 1) l s l)' (1 e 11 ! i ck k a p 13 er1845 E 14 11 ack el' l i cl1 t''l)'ck o 1) . O I.I I oecl t, ! ll.y Av i e pd t so glaa m,

Alet da t d a a 1- F l-(!d el-ijek . d e m aget s 1) 1-o ed ep , q ua lnBy ln en *-1-011 Br ; 11y ga 1. 11 aap een gesi cilt , d i c de neghenEen d oot-sl ac h sou d e t'Itle IA , en voort i'l eel't l1y glles Nveghcn ,E n 1) r() ed (! 14 ee 1) e11 Av pa ak m et fn o rren i !1 zy 1-1 b lf.) ed t y

1850 En i uy p t e 11 al s eell fi el 1) et'.I etsk' t o 11 d er z)' n il o e d tOI) 't M' esen el1 ge l a a t (1 1'1 t Fretl e rl'ck' ln ocllt 11 ()11 Av en ,En d an Nv e'er d i efs-gttwl's na d'oogell va n d e vrou w en.Alyn vrouw die nooden llem wel vricndelyck , dat l1y

D i e

- 61 -.

tafel komen souw y en sitten me wat by.vel sterck met schrueppeloose grillcn.

bopman sprack in 't lest (doch oln Moy-alen willen):llllicr hy g! slocker-llals ! durlje niet ? doetet vry ,En komt hler by den back en llebt so goedt als wy-''lly sprackt met gcen gemo'edt , maar met jaloursehe sinncn ,

1860 En veynsden sicll vol ionst , en vloecktcn Ilcm van binnen ,Van binnen in z3n hart. Voorders schecnt dat m,n vrnuw ,Den jong-man Frederyck yet sondcrs seggen wouwVan zyn sllster Katryn : sy wccs llem'' swygllt'' met wencken ;Den llopman sacht , dit steef zyn vopigh' achterdencken ,

1865 Dies borst l1y toornich uyl , na Kackerlax vermaan ,Strax trock 1ly ande schel , en wou dat men souw gaanln alder yl gcswindt , om Trynlje daar te bringen :W ant liy belust was haar een duentje te doen singen.Dit hecft myn vrouw tcrstont wel tegen lang gestaan. (31ö) ,

1870 En sprack : po Rotmert ! dit en dient tocll nlet gedaan;

weygerdent

Datmen de ze'ege maacht op vrolycke maaltyenSou roepen , dat en mach haar klll'scheyt doch niet ljen :Sy sclluwt de dartelheyt , gll), weet wel dat de wyn5ict maticlls in llem lleeft , en lloe de mannen zyn-''

1873 lIy brulden als een stier , en voer voorls ul't met kyven ,En zy en sweegll niet slil , ick dorst niet langer blyven ;Doclz ecr dat ick verliep (316) , laccl't my Moy-aal dit gouwdtVan acht'ren y met een treck , heym'll'ck in d'hand getlouwt,Dat ick 't t'huys brengen souw , sy sal hem oock ontsluypen

f% 0 Indiense kan ; sy vrcest dat op llaar kap sal druypen.

An1&53 Hy

Dcn

+ 1 X R > M M X > R :.7 F.

T W E E D E U Y T K O àl E N.

RlTsà-kno'r, wederkonlende t'ttp Sloten.

So ick naar Sloten ging , door myn bekommert-he'enSo misten ick de wegll , en liep na Amsterveen ;lck volchden 't wagen-spoor , myn sinncn nnbesellcyden

- . 62

Selfs sporeloos en wuft myn dommc siel verlcyden.1885 Ick ging in myn gemoedt en stapelde met kracht

Veelderleye scltncken (31.7) van gedachten op gedacht ;Ter harten trocken uyt de klachten droef met lloopcnDies my een bronne 'ls van tranen afgeloopen ;Ick sprack myn selven al) y hier ben ick , waar is sy ?

1890 Ach lacy ! inde stadt en Roemer isser by ,En ick ga hier alleen myn suchten wijdt verspreyden yVerselschapt van myn sorgh en sware swaricheyden ,lck sackten in myn leedt en welden (318) in myn smart.Het alderswaarst , helaas ! dat viel my op het llart :

1893 Ick seefden mijn gepeyns , het kaf daer uyt ghewannen :svat bleetfer in myn breyn ? maar (319), Ritsaart is ghebannen,De troetelinghen van den Hopman haar verleydt ,En de verkeelade sin van haar lichtvaardicheyt.lck slampten met myn voedt , myn oogllen opgheslaghcn

19* Ten Hemel , en ick staar , .. . een Rotterdamsche waghenMet rinckelend' getaas en krakende gllekrasYerschoot (320) my en ick sach, dat ick by 't loopvelt was.Daar scheldt ick en verfoey flux myn onachtsaamheden ,En lleb voorts met eeu sprongh de wech te rugh getreden ,

1905 Tot dat ick we1 besweet by 't Overtoompje kom yDat over , en ick sla de Leydsche sehinckel (321) om ;Voort tel ick al myn schreen tot dat ick coom te Sloten ,Daar myn ghetal is uyt en dit in 't hooft geschoten :nAch , i. ck ellendige ! sal ick twee daghen hier

1910 nverslyten gants alleen ? of wil ick gaan te biern yB onberoelqck (322) volck. van onbevallijcke boeren !Iyn steeckt de wallich van het leve

yjn datse voeren.))A

nNu , ick mach wcderom gaan wand en nade stadt ,nNeen dat is niet met al ; waarom niet , wat schaat dat ?

1915 ))lst dat myn lichaam haar niet daad'lijck mach anraaken ynlck saI met myn ghesicht ten minsten baar ghenaaken ;nEn Mraarlijck het ghesicht , in saken vande Min ,)'ls al een treffelijck dingh !'' Met dat my dit viel in ,Besloot ick so terstont my na de stadt te spoeden ,

1920 Ghelyck ghy siet . . . . svats dit ? Dit gheeft my quaat vermocden,Dat Angeniet dus snel , dus besich en verbaast ,De vlucht neemt uyt haar huys , met sulcken grooten haast.

Y E X R D XD E R D E U Y T K O M E N.

ANGENIXT , KI,AARTJE KLONTERS y RITSAARbT.

- 63 --

M X > R 1.: F.

W aar sal ic die rabbautMaar zynder sulcke guyts

1925 Nu sie ick dat damast ,De lieden niet maackt vroom a1st snoode guyten zyn.Hoe heeft byt durven doen een knapelijn te sendenIn vrouwelijck gheweydt (324), om 't meysje so te schenden ?O scllantvleck ! o bedrocll ! o gruwel boos en fel !

1.930 Afgryselijcke daadt ! Past dit een jongh-geselAls u of uws ghelijck , al waarmen sou op bouwenEen kerck ? Men maelt (299) voortaen noch man noch mensch

RITSAAROT. (vertrouwen.O 60dt! wat wil'-dit zyn ?

ANGENIET.dien schellem doch vcrschalcken ?#ooc onder de sehyt-vqleken (323) ?

fluweel noch schoon sattyn

ANGENIET.Hadt hy noch maar geblust

1935 Syn moetwillighe wil en eer vergheten lust ,Maar wat , l1y heeft daartoe (325) de magets kleedt gheschonden,Gesletert (326) en geschuert y en om zyn handt ghewondenDe t'ayten (327) van haar hooft en trockse by den haarLanges de harde vloer en lietse legghen daar.

RITSAARO'I'.1940 Och !

ANGENIET.ick hem hier t ick souwt hemso nytdrooglten (328),

zyn licht met naghels uyt zyn oogben.RITSAAROT.

W araclaticlz ick gheloof en ick denck anders nietOf daar moet vry wat vreemts tot harent zyn gheschiet ,

1943 Vermits dat sy dus baart (303). W eI , wat doet u dus klaghen ?AXGXNIET.

Schaamdy u , Ritsaart ! niet? maar durfdy dat noch vrayhen !Ghy booswicht als ghy bent ! wech ! gaat van hier al stll ;Ghy en 't Moortje zyt waart , dat iek niet segghen wil.

Och badEn krabben hem

'RITSAAROT.gaans ?

ANGENIET.1950 Vraaght dat u ouwe schoenen 1

Men hoort u allcbcy te yuyllen en kappoenen.RITSAAROT.

W aar over? En om wat?ANGENIET.lck spuw van spijt myn ga1

Om u bedriegery !

W aarom t wat isser

RITSAAICOT.1.955 H0c ist hier , sinje mal ?

ANGENIET.Necn dat en schort myn niet.

RlTs-xznoT.Gy doetct myn gelooven

lloor dese sotte praat.AxcExIET.

De maacltt haar cer-te rpoven1960 Met openbaar gheweldt 1

RlTsw.xRoT.Gy bent

îvat prb' tery is dit ?A ANGENIET.

wcrentich sot;

Men lloort hem opt scllavotTe viependeelcn !

RITSAAROT.1965 O Angnietje ! gy bint droncken ,

Ileb gy te gast geweest ?ANGEXIET.Ick ben sekcr niet beschonckeny

Maar 't hooft is opter loop.RITSAARDT.

Bcdaart u als een meyt y1970 En slaaptct moytjes uyt.

ANGEXIET.W at , foei u listicbeyt y

Dat ghy ons voor een vrouw also een man gaat stuuren 1RlTsAxlkoT.

Gaat en benochtert u ; wat , . . . schaamt u voor de buuren !

- 65 -

Tis wpnder dat de wyn de menschen so verdwaasl.ANCENIET.

1975 lck ben niet droncken , so !RITSAAROT.

Myn lieve kint glly raast.ANGENIET.

ln waarheyt ick cn doe.RITSAAROT.Hoe is dit toegekomen (329) ?ANGENIET.

Om dat u swartin heef t dat meysjes eep benomen .lllTsA 4ll 1)T.

1980 Ki nd t mydt u voor tlcll dra nck , wat doeg'er me int lijf t7't Staat leiijck voor cen m al) , noch lelijck er een w ijf.

ANGENIST.lck lleb gheen noodt van den d ronck , ick 'naclte,r (299) oock nietlck d ri nck m a ar m a al l el ijck en d a t m aar to t v crllu egl) en . (tu eglkcn ;4.) cll 11 ad ick oyt ged acll t , da t gli y so valscll souw t zl'11 ?

1995 k$i a a r lli tsaap t sl'd y obck st') on gl1 cl ijck %b (370) scl) ijn ?Die u int aansicllt si et en ltoort u tlefi icll sllrelkfll) ,D i e val tet ni et eens i n , tl a t i IA lp b orsl, sotlw stek cnEu lck ecll verrad e rs 11 a r t ? a l s g.),' a n 0 11 s b e toon t .73 i s w rce t l h ey t . d a t gllv n 1 c t (1 ' t) n scl) u l tl i g 11e v erscl) oon t .

,. *' - '%-'(, ' *19:.0 O l u 0?/ yît rt?/'o'tf w (33 l ) o n l a n glls a l so t er l t1e re s tel d en ,Jtlo et d at d? on 1-1 ooscl l'll a ac là t so j a nà naerlijck () n t geldcn ?

Rl-rsAztno'r.Ghy raask al t , Mrel llt)e nu t i ck k an 11 niet vcrs ( aen ;Avaar van be ticht glly myn ? of w i cn 11 cb ick m i sdaan ?

A xcE N I ET .Vergroot dc

1993 lsi en souw d eGlly scllellclkt()1. sulckx aIs

'w iiss t e nn e nsch() 11 s e e n J ! () 1- i s .,

u on /p--t'/?-c# (332) l i eyl) cn ,ter 'weve It so bellrl egllcn ;n'l en lladt geen a c l1t tard ach t ,

glly spraack t so was ons veorl ghebracllt ;Alaar so wy nu bevroen el1 kla l-e lijck bcmerclten ,So ist cen man gllcweest , an zl'n schellemsche wercken .

IIITS-NARt)'r.2000 6l1y licclltet , stllcke (333) vleys ! want ick weet seeckep , datDe scllipper hcef t by Iluer een kindt of twee ghehadt .

sontle )1i et met

ANGENIET.lloe 't is of niet en is , llet werrick sa1 Ons scllayen yBREDEROPS. 1. a

- 66 -

Avalmcn dc dochtcr vraecht , sy antwoort slechs met schraycn.De sctlaam t si t o 13 llaa r ton gl1 , dic 't sy) rek cn llacr verbi edt ,

2003 De sclta 11 dt d i e k n aacllt 11 aar llart en kluyftse m ot v crd ri et.lck suïkiclt (224) de deeren sal dit al te seer inllilltlen ,En d esc vrouw oi' ma n i s nergllclls ni et te vi lldell .Di t d oet myn vresell noch , dat deerenboven l))r ,Int v lucilten , Ileet't gllep leegllt eeniglle d ievery.

2010 1ck 1) C.l) cen gpoot e p leh't ter 1- i erscilaer van ml'n sinnen :Nvant ist cen vrollw gileweest , llf)e souw sy d a t beginnen ?13 is tegllen de 1) a t uur. lst cen m al1 van een swart ,De v re' es d i e sou w d e l 11st 1) t? m drij N! en 11)' t 1) et 11 a rt ;Ick weet niet lloe ick stae , so dut iclt om dccs seltennis (334).

RITSAAIIOT.2013 svaar sai sy loopen docll ? sy lleel't hicr ganl s gcell k cnnis ,

Ten waar sy l)y geval nu w eep to t onsent was.AxcExllq'r.

Ay sietet ccns ick bidts (3:$3 ).lllTsAzuoT.lck sal secckcr so ras

Als t i s .my maar moa'liick' , . u# pKLAXRTJE KtoxTEus.2020 Avat dunckt u myn

bestaen ? wat raadt is doch lliervriendinne ?in nc ?Nvat sullcn wy

lck bebbe nol't gilelloort so scllandclijcke daat, ,Die het vcrhalen self voov ons 1)i et toe cn laat.

Aly% 23 Dat die moorianen z, 1) genegtan seer tot 'vrouwen .

Alaar of t haa p hart en si 1) wel t ocll t i ch d aar toe track ,De an gst voor (1 oot of straf haar gayle lust w el brack.à1y quafn llct millste quaat n iet cens in myn glledachten.

KLAARTJE KLONTERS.Angnictj c ! wcl wic souw eells d encken om verk rachten ?

ANGESIET.was wel eer gescyt, in ( t)J) ick recllt 11e1t) onthouwen,

2030 Ja hadDaar l1y

ANGENIET.ick dat ghedocllt, ick llad hem wel gesetzlrfl ziel noch maacht s0u hcbben so besmct.

- 67 -

+ I X R > P1 R X > R ï.# F.V I E 11 D E U Y T K O 31 E N.

RITSA-&R1)T , NECRI y KLAARTJE KtoxTEns , Axc!,:xlET.RITSAARPT.

Komt uyt glly lelyck pa,nckt (336)! 11oe langll suldjr vertocvcn ?Komt voort ghy bavyaan ! de drocs moet u bcdrocvcn.

NEuny.Och llcere ! gcnaed och !

1lITs.kAnoT.2033 Swijc 1) t , swijcht , d at is te vrocch ;

Als u d e 1911t?1 wat gkspt (337) dan ist n (lclz tijdts gllcnoecll.M'at beduyt dit ? secllt tccf ! dat gy d url't wederkceren yAvat wil dit , dat glly 11 verandert dlls van kleeren ?Angenielje ! had ick nocl) een wel'n icl) maap gllebeyd t y

20ù0 Sy w aar ons wis on tsn apt , llaar vlucllt was al bepeydt.ANGENIET.

Och hcb gy daar dc gast ?IIITSAARD'r.Ick helise al ghevonden.

KtAARTZS KtoxTElls.Och dat is wcl gedaan !

ANGENIE'I,.ls l1y al vast gcbonden ?

KIZ-MARTJE KtoxTsas.2013 svaar is hy ?

RlTsAAltoT.Dats ecn vraagll ! hicr l1cl) ik huer , o dic !

AxosxlE'r.Ay Ritsaart 'u,tl--ckt ottf op (338) op dat ick llcm bcsjeTe degcn int gllcsicht.

lllvsàlRnT.5Vel Angeniet komt hender (339),2030 Besict cn oordcelt sclfs , is dit dc vrouwc-schender,

Die t' uwent is ghcbracllt ?ANGENIET.Avou jy ons so ontvlicn ?Il

oe nu ? ick Ileb decs mcns myn dagllen noyt ghesicn !

- 68 -

RlTslAao'r.Hebtly hem noyt ghesien ?

ANGENIE'I'.2055 O necn ! het was ccn andcr.

ltlrl-swwRoT.Ick ltebber anders gecn.

Wat, d it is maar een fayl (340),llecl fler , lleel fris , heel fray ,2060 Gans voegltltïck t'c'?z bestu-ar (343),R

ln-suxzsno'r.Dat dunckt 11 , en l'nisscllicn dees k leeren hem ontcieren yNV. ant gist'ren Ilad 1)y an ecn sehoon Oestindisch k leedt ,Ghescllildert met een kullst tlie'ck selver niet cn weet ,Avallt hoernen t rolt cn vou'w t 't sal barsl en noch vcrslenschen ;

2063 Veel Indianen zyn kllllstiglle kloçzcko (3J. .1) nlenscllen.Voor ts w at 1) et lt iec t a ngatt t , da t vereie rt v aalk d e n'lan ,Of la et on l ci ert , 1) aa 't i s cl e n g11 euen di e 't heet't an :E J1 Av a ar sy 'w eer g1L tn.p k-onckt (.2,1.3. ) , sy setlw u lich t bc va l len .

A xt-il.r?ç I ET.(,34($) ! 't ghelijckt 1) en3 nict met allen,

207 0 G l ly m a a ck 1, m el). d a t n i e t d 12 e t s , d a a p() 1z1 s o sw ij c 11 t v r)r stj l ,As/rat, tusscllen dces cn die is toci) te groot vel-scllil :5&. ran t d' ala tl el-ta d i e 'w a s i IA t 11 a 1- t 1- e vttn zyn 1 arcn , (r *' *z f'

àAk i e 11 s 1-1 u e s , 'w i e n s M- a 1-1 g lk e n k i 41 , a l ev e IA /f tt l'tl,î,v 317) M' a rc 11 ;I1e t lyf sto 1) 1- 11 e n-l so ç?'tt icii': (2.iS) , ltij llad so soet t??'?, (3-1tJ) la.cll,

2.07 aM lck word c! se lfs scl) i er gro en .4 ls i ck zyn oogllen saclk,lllr v- el vri c n tl t)l ij ek v e1' l'o epc 1-1 k o lz en re p 13 en ,i - 'n aansicllt saach t glly souwler lu st uyt sclleppen .Dat gll) z)

Asral, desen di i) is lonap , n-l a ulercloos en grof ,En s1a 1) erich , cn luy , en k rue p ei , ouw t , en o f.

2050 Avicn s b eck cn n (7 os is llla t , en van 'wiens dick e l i llpenAlen eenen afval souw , luet ecn scherp sch aartj e k ni p pen .Haar ooghen die zyn groot , en 't wit is zeelticlt gheel (33. 0),Dat glinstert als een ltat by llacllt , 't vcl is ten deelApllelgraauw ,, en 't llax,7r is grijs gllelijck een 'wcscl.

D :1 e

Maar Ritsaart wat een klap

ItITSA..l4OT.2083 W el hey wat spul is dit ! meen gy dat ick een csel

Of sulcken grooten gcck , of sulckcn bottert ben ,

ANGENIET.'t Gllelijckt niet by malkander ;

d'aarwasvan stal (3.11), van staaten eerlqck (31 2) van ghelaat :en zcdich vayl manieren.

- 69 -

Die nict weet wat hy doet ? noch dat ick niet cn ken'W ien dat ick heb ghekocllt en t' uwent lleb ghesonden ?lck salt u uyt haar mondt nu selven doen oirkonden (351),

2090 Komt hier , segh ick , komt hier , heb ick tl niet ghekocht ?lNscnA.

Ja myn heer.ANGENIET.

'k Svbuw ick heur oock w at afvragen mocht.RITSAAROT.

Avel vraacht heur wat ghy wilt.ANGENIET.

Sydy van desen daghe2093 Tot onsent oock gheweest ? pxeen,'' seyt 1)y op myn vraghe.

lck wist voorseeker wel dat dees llet niet en waar ;En d' ander is op 't hoogst achtien ol't twintich iaar ,Die Koenraat 'tonsent brocht.

2100 Hoe quaamdy , enW e1 swijchdy nu,Glly monster van

5: a ngllye0n

RITSAAROT.Komt hier na myn begheeren ;

wien so kreechdy dese klceren tbeest ! en spreeck gy myn niet aan ,mensch ! of moet ick u wat slaan ?

NECRA.svritsert quam.

RITSAAROT.W ie y myn broer ?

NEGRA.2103 Ja.

RITsk.&RoT.Nvanneer quam hy?

NEGRA.Heden.

RITSAARPT.Hoe laat wast !

NEGRA.De klock tien.

RITSAAROT.2110 Mct wien ?

NEGRA.Kcen wasser mcde.

ltl'rsA-knb'r.Hcbdy myn broer gckent?

NECRA.Alyn levcn niet.

RITSAARIIT.Dats mis ,

2115 lloc weet ghy, meer-aap ! dan , dattet myn broeder is?AEGnA.

Kocnraat gaf Iny dit kleet , die seyt.IIITSAAROT.

't Is ognpàtWtlgncn (332) !NEGRA.en llceftct myns ghenomen ,Hy ruyldc pack om pack y

En gingcn 't samen Ilgt.RITSAAROT.

2120 O menschen ! iclt wordt d0l !AXCENIET.

Ben ick nu dronckcn , 11è ? of heb ick myn gat vol ?Nu sie jï ym mers wel , da t ick ni et, llcb gllelogllcn ?Och ! 't Is maar al tc waar : llet meysje is bcdroghen.

RITSAARO'I'.A'Vat, swijght ghy mallc meer (333)! hoc komt dat ghy dus schreyt?

2123 Ghcloof gy dan so licht wat dat dit vcrcken seyt ?AXGEIIET.

lck gheloof dat ick sic , laas ! aande drocve dillghen.ltITs.&Al4I)T.so , myn nu Xeringe (71) :#

hoort , trock dic u. 't kleellen af ?NEGRA.my in mangel (731) gaf ,Ja llcer ! cn dese vod 11y

2130 En l)y gingll tot Xoyaal.RITSAAROT.En hy gingh tot Moyaalen

ln u plaatse ?XEca-k.

Komtllicr , noch naderAlyn brocdcr Mlritscrt , 'wel sccht

Ja Hcer.RITSZNAROT.Dit doet myn kcnnis dwaalen , . . . .

2135 svat schclmcry is dit !

Of dezc vrouwe kracht

l-loc sydy doch so sot ,Dat dese Nigra llraat ?

2110 lck w eet 111) u 11(1e ickDat ick il1 llllcp by-zlnSal ick van desen dacllSaaclldy u dagllcn ol't y

ANGENIE'I'.Glly tw ijtl-el t ymmers nieti s v an tl bl-oer glleschict ?IIITS-NA no'r.d at glly nocll Inellcllt gheloovcnJck k anse 11 i et %)e1'(l(J()'v(t.îî (355)yw i I . 1.l oo )'t , l ocll en t l1e t n u al ,u lIi er a l'vrflgen sal.glleeld waarlleyt 'werd cl1 vroedcr ?o 1% kcn d y w el lnyn broedcr ?NEGRA.

Neen ick.

2 14 3 Nu seyt sy sy vlus anders scy,lck sie wat t er of is , sy moct ccns an de Illey ,Daar meester Farel lluer also langhe saI rccken ,Tot lly dc waarllel't llaar wcl llyt de mont sal lrecken.

IIITSAAnOT.neetl d aar

IEGRA.6y nyptmen y och houw t op ! o myn gy doet myn sier !

RlTsAwnpT.2150 Fluck in !

INECRA.O myn ! o myn !

RITsAAnoT.'k svist niet op wat manier

Dat ickt onlkomen sou, dat eerelyckst souw toonen ;f ick k' an se nict versclloonen.De saak d ie is so vuyl .

2153 Spo t m ct u Alecst er wcer , a1s l)y u l'ct gl) ebi ed t ,Si t daar cn kockclcert cn 1) ronck tcr dat glly swiet.

AIGEIIET.1ck welet, Klaarlje ! soDat Koenraat Avritsaart

K L A ,< RTJEDat gaat vast : 't is ghesclliet.

w aa rl ijck alsllcel't dees

wy leven,snootileyt ingcgbcven.

KlzoiNTsns.

2160 over , 't lleeftet al.Ick wcdt dat icket llf!m te pas w eer brcnghen sal .Alaar wa t dunck t u, K laartj e ! hoe sal ick 't best anlegghen ?

K LAA ItT'l E KLOwTER s.W aar in An gni etj e ? 0, van Trijn lj e wilj e segghen ?

ANGENIET.Da l s

Ghclaat u recht of ghy noch nergent of cn weet,2165 Rcpt valz het bcdroch noch van 't geweldt niet een beet,

So blijft Aloyaal gerust en 't meysje by haar ecre.AXGENIET.

't Sal t0t etter en bloedt dien Koenraat noch uytsweere !KIZAARTJE KLONTERS.

Secht : ndic Xoris is wcch-''ANGENIET.

svis, dat sal ick wel doen.KIXAARTJE KtoxTEas.

2170 Siet daar is Frerijck weer, dat doet my nu vcrmoen,Dat onse joffrouw hier ter stonden an sal wesen,'W ant eer ick gingh van daar was daar een twist ghcresenTusschen den llop Lnan en nlyl't tproy?,tl (331).

ANCEXIET.Gaat, vecglltet stof

21.73 Van 't stael'id-/rt?dtlt?r (33 6), en voort so wasclït u vatell of.

+ K r R > R R R D R K.T F.V IJ F D E U Y T K O Al E N.

FREIIERI'CIC , ANGENIET.

FnEoEavcK.man,so ; . . . . ick heb seecker wel stro-bicnen,

1ck tre sulcke kruys-treen, wel hey ! sppinge de stienenOvereynl, ? Hoe ist hier so doncker ? of ist myn oogen scllult datAfter 1,1 myn kap, margen weerkomen, ja a1st is Aloyaal, (ick dwaal?2189 S'Vat een eerelijcke jutfer, wat een dappere joncker !Hoe nouw, dats dollemans praat, ick ben geen fraey (337) droncker.Dacr sinder, niemes te na esproken, al betep inde stadt,Die eell vaan (123) mct étin toogh drincken en in éên nacht ecn

Stae vast als een

(hallif vat.Ick sie'cr daar wel ecn diel , maar ik selse niet noemen ,21.85 Die voor ccn frayicheyt hucr beestich drincken beroelnen ;

Avat dunckje gemannen , dattet gheelz rustiglte (30t) baasen zyn,Die onder hun dricrz , op één sitten (338), dponck' e' n twintich kan-

(nen wijn ?

- 73 -

soudc belghen ygeen Pomersche sluevip (339) souwenhuer w el hartich

(kunnen uytswelghen.21.90 Dat is 1)y gedt geen kindcr-werck, llet is een mallnelijcke tlaat ;

'Blat, iclk houw noch vuel van cn man die llem op den dronck(vel.staat y

En stadich daar by blijt't y cn hern niet en laat vetnguysen, (360)tnoch verblnjfevt (.361) ;

Al ben ick maar een slecht (176) burgher , ick souw noch voorgeen Ilaarlemer suft-en (362).O

m d'eer van Amsterdam , daar souw ick noch al vry wat om doen,21.93 Al souw ick een water-galletje te veynster uytwerpen, of lnoyljes in

( myn sclloen ;Neen ick gaf hel noch ghcen kampydal hy myn braveerden oftrosten,A1 souwt noch, sie daar, een gelach van vyfentwintich guldens kosten.Avatrgt// (363) myn dat gladde speck, ick houqvt seecker met de kocck,En alsrnent seggcn Izlocht, de koeck is 't spcck n0u al vep te kioeck,

2200 Al mienen de drooyers dat sy allienich, 'f venlje l/pp?zco, (364) yAV' y hebben hier oock noch volck, d ie lustich dri nck' en k cnnen .Dat bléeck wel an d at uytgelesen vaandel vanden Dam ,Dat met sulcken grooten eer van 't trotsclle Utrecht quam ,Gllelijck als onse maats met groote smaack vertellen :

2203 Siet daapom wy llswijght svtert'' voor onse Doele stellen ,'Blaty onse volck , dat is volck ! sy blyven even fris :Het wel drincken is cen ktlnst. die e1k niet egeven ,4s.So (363) ick in huys quam, daar sy an tafel waren geseten ,Sy noode myn alle bey; wel, ick gingh daar sitten eten

221.0 Uyt cen goetllart , 't w as telckers weer an pnou vryer eet, waty''Alaar die gesontheyt van zijlz Excellcncy ! o die wcet wat !llet was by get slllcken kellick met nuwe Spaensclle Inoskedel !Ick roock, ick procfde, ick dronckse, o myn llet smaakte so wel !Dan wast met een beniste l?otlz't.jc (366),en dan met een rtlndeeltjeqLjnl),2213 Dan de Santé van t1e Alatres, dan ecn klaverblaatje 'ncf eet't :fc:I-

(UP (368),Dan konfloribus, dan met ecn oocllje, en dan qnet J/i, snaers (3tJ9),Stoot die beker niet om vryer, wat so! eeeght #t'fI kynt z6n 'zttrc'z'.s (340),0111 houwtje llatuur 1) iet , sehiet inje rop (371), prop Inje darmen.Och! docht ick , hoe weynicll so d enck en wy nu o m d elï armen !

2220 Die oudt en doof , en slap (372) , en sieck , en suciltich zyn ,floe souwen die snack en , lladden sy een kroesje wijn ?

la sekerDat sy de

sulekc zynder al , dietOostersche k0p met

- 74 -

op ecn bupghers-macltijdt wel so veel vprtceren yDaarm en 't ollw d e m a n 1) en gast lltlys 1:1 e soll k () n n en stoTeren .E n alsm en i n (1 e kerck of voo r ye man t s d u cr scll el t en 1u)? t ,

2223 Dan geven dese slemjlers we1 een God llelpje, ofeen oorlje, ofecn duyt.A 'len In acll w el vro 1 ijck zyn , n'l a a r w i 1 lu en k 1'i s t'l ijck leven ,A' lcn sott tf-lyt? (83) 1) oon 1.e gast , tl ie n i et wed ep k' u nnen gheven ;Of gaflzlen cen banckct , ln cn lloorde 't overscllotrl'e tleelen 11i er en daa 1- , den arlncn olzz God t .

2230 A'Iet nam den Hopmall drie rocmcrs in zyn llanden , en twee in(zl?la armen ,

nAvous dul/tscl) bloet'' seydy, nop 't wclvaren vandcn prins van Par-?lly veeghdese louler kbtt (370) , en maack l esc bovell dicllt, (fncn ,En trouwen ick otlck , ganls //c/?Jf?r: (373) myll ko p is so licht!lck voeltlent eerst niet , so (3 63- ) ick nocll and e tal'el sat ,

2233 lck wasser arcll op m i t dat ick somwijls cen wafel at ;Alaa p tl oc i ck i ,1t1 e 1uc ht q ua rn cn wouw 11 a 11 uys t oe gaan ,lck suysebold cn , en jck kon op myll bien nell niet staan ;'t Verstarlt wassc wecll , ick kl1 ickebi endel) , cn blecf roncken ylck lleb al een poos cslaepen , el1 nocll ben ick moytjes dronckcn.

En men ken bicr

ANGEXIET.2240 svaar mach

FsEosnvcx.Angn ietje! maar wat sin gy een tas (148),G

y bint n0u wel hcllifte yoelicker as gy tangsjells was :Kom t l)i er gy kat te-ql' aall c ! gaa t mi t nl en o rn ien langetje yGy llagedisje , gy addertj e , gy scrpentje , gy slangelje !

A N 6 E x I ET .QQJSJ 5rII Frederijck staat sf il , lèet (374)! gy bint wel goet soens y

Ilecr, hoe rydt (363) myn ien knecltt ! wel jou lust wel wat groens.FnEosavclt.

myn vrpuw zijll ?

Gy slackj e , gy sp i n n elj e , Fy p o dd elj e , gy k i ckcrtj e yGy kock ed rilielj e, gy basellck i sj e , gy nickcl-tj e !

AXGENIET.Fyn gesel ! praat gy dus als gy l)y jou vrysters bent ,

2230 So ist gicn wondcr dat gy n iet an -rak cn k'ent.FnsoEnvcx.

Gy schyt-venyn fje , gy m011st eru m je , gy sclloppioen tje ,Gy nacilte-lnerytje , gy gpas-d uyvei (je , gy gpiffioen tie.

ANGENIIC'I'.ll0e ist hier Kecs qu/l ? speul-op met Jan Vlasscn harp.

-- 75 -

W el hay moer ! worje9933 Binje quaat , so bliji't

Nu Frederijck laet staan ,Aou tis hoogh genoech , en

FklEosavclt.Ba nues , kyck moer, wel lley , sy is nict welle moedt.

ANCENIET.Maar monsuer Fpedepijck en llebdy niet (102) vcrnomcn

2260 Van myn vrouw ?

l?nEoERvcx.quaat ? so komtit j0u wel scllarp ;quaat , cn loopt vry 1,t)f98% de pocken (373).AIGENIET.nou seker sonder jockell ,niet te vcel dat is soet.

FREIJERVCK.Angnielje ! is sy noch niet ekomen ?

Dat geeft 1718/ al te 'tl9-ct????l (376); 't is wel ecn uyr ghclecnDat sy van daar vevliep (316), el1 lict my gants allccn.

ANCENIET.5Vel hoe q'aam dat tocll 13y (377)?

FltEosRvcK.2263 Sy word en t'samen tw istich

De kapitcyn cn sy ; docll sy ontsioop het listich.AwGENIE'I'.

En gaf sy u gheen lges te volghcn met cen winck ?FpEollllvclt.

Sy dced een teycken, wel vlllchtich met ecnswinck (378).m aa rANGENIET.

W cl was dat niet gcnoecll ?FaEoElAl-cK.

2270 Jaat , maar ick en cont niet vatten.Den Hopman begon stracx op myn prllylend' te pratten (379),Doen verstondt ick eerst recllt dat sy myll scllicllticll wees ysvant l)y stiet my voor ducr; ick nocltterde (380) van vrecsAl wat , en ick glngh dller. Daer komt de uytgelesen ,

2273 lck decllt scker niet vöör llaar an hul's te wesen.

v ' r R D r D r > R I.F F.S E S D E U Y 11 K O Al E N.

A1OYAEI, y FREPERYCK , ANGENIET.

svarachtich ick ghcloofOm met gheweld t de myn ,Alaar dat hy komt , ick .pcz: op (382) hem lloch op zy n gasten :lclt wouw dat hy 't hart hadt dat ll)?'er dorst antasten ,

2%0 lck souw hem by naen sier , gaan vliegen in zyn lieltt (194)En krabllen uj't zyn kop zlrn wrevelicll gllcsicht.Ick sal hem me t d 1 e reekœ (383) so wi eck kloppen en cleunen (381)ctlsmen de stockvis d()e t , wic ' sollwt verd raghen kuenenDe trotsche woopden , die d e rekel myn tocsnaeuwt ?

9983 Of ick een vercken was so leyd t l)y sta ach en graeuwt ;-&1st nieuwers voor en komt tyt (63) hy allt hassebassen.

l)y myn slaat, dat mes sal op hem passen ;Al ben ick maar cen vrouw , laat mynder me betien (3S3)ylck hcb wcl eer (3861) een man in zyn ooghcn esien ,

2290 O1't sulcken honts-klittck (387) was , ll0e seer oock dat I)y pocllten.Doen ick een lneysje was , d0e heb ick wel ghevochtenTegllcn een groote knecllt , souw liy myn nu dan slaan ?

Soo

A'IOVAEIu.dat lly hier stracx sal zyn

maacht te 'rooken (3S'1) nu van

Gants t?llcpntij/t/m.cztf (388)F ItEoslAvclt.ick sel nu r- c staan .Vl1o JAlovAElu .

Ick mocht u ginder wel so langh staan en vcrbeyen,2293 En toonden ick lz niet dat glay terstont sollwt scheycn ?

Hoort llier eens , Frederijck ! de twist die ghy hier sict ,En al dit groot rumoer is al om u gesclliet.

FftEosns-cR.Om myn ? dat loof ick niet , waar an ben ick doch schuldich ?

Alol-AEIu.Vermits ick yverde so vlytich cn sorchvuldich

23t* Om u te lev'ren wcer u eerb're suster kllys.FREDERA-CK.

Myn suster! waar is sy?

MovAxlz.Maar tot mynent in hllys.FaEoERvcx.

T0t uwcnt ? helaas !Al()vxEfu.

M Tat ist ? en llebt ''ghecn quaat2305 1ck llcbse do gheschickt , el1 eeriijclt doen opvocden y

In alle zediclleyt en zuyverheyt ghewis.FftEfaEltvcx.

Ist mogheliick ? Avatie secllt ?*# e'A1' t) v z: E f a .Iclt secllj e dat waar is ,

Gy sultet, sclven sien 11), bltjck el1 cn gheschriften.2310 ick schenck s' u wederom , nict om gaven oft giften ,

Alaar uyt een gulle-gunst so is sy 11 ver-eert.F nlloEnvcit.

vermoeden ,

A ch ! dat myl) dancltbaar llart gel egentheyt onbeerl ,O m u gclijcltcn du ecllt en Mrel daa (1 t te verlieven (222 ) !Doch 1-1 ictel'n i n sa I ick di e 'wel ti attt l'tocll Ircrtli enen ,

2313 Jva al. sicl-l de n4i (! del ln aar an nlyn llcln een s verto ont ,S o (.) t fl c) e 13 lijc k i s d a t sy kp. n M, o rtl (? n n l l 1) el o o n t .In (15) 't n iidialle gheluck t1i c kan ts n)y 1) i et wil stierell ,e - K.' <..'''

.Sal ick gaan scllri.j vcn i n t! e stlyvel's te llajlîerenN' an my lt ver'w 01.1 llcn si el en rt? (1e l ijck verstand t

2320 Dit hoogllwaartlighe sttlck (3S9) dat my an u verbandt.3i iovzts!u .

O j onglleli ngh ! glly dpreeckt nlanlerlijck en vcrstandicll.Siet dat ghyse bewaart eel- sy u w crt al'llal1t1 i cl1 ,El1 gan ts onbrrttyck p/gckztc/tfcl'/ (2S0)y dtnaaeht '?$ (39 ! ) nu a1s cen helt,ssT'an t si et sy is d c. gl'l een d i Ye 11y n-lyn ln ct gllew el t

2323 Ontscllaken k omt mct kracll t. van zyn cerlooose dicven.Angniet ! 11 aai t my terston t llaar k oflkrtj e met brieren (392)Alet haar juweelell stracx.

Daar dichte by de muer allde2330 Gaat lleen glly soete soclt (393), praaten ?

FnEoEnvcx.Gints komt den hopman met een legher van soldaaten ,

AXGEXIET.'Wraap llebdyt doch gheset ?AlovAEl- .

scllap-rae, by 't bedt ,Iloe langll suldy noch

- 78 -

Tis al Haeggltemans tfafc/f (39J) rtz?,1 ltaok en. zp-b: gemank (393),Ach ! komen sy op ons , so zyn wy vucl te swack.

AIOVAEL.Sydy daar van vcrtsaacht t Afilt toch voor haar niet vrescn.

FnEoEnvclt.2333 Ick vresen ? wat , gllccn menscl) mach minder verbaast wesen y

lck pft's op ptlrf.f noelt 9??t,'??:c/t (382), op duyvel nocll op dood,lck ben ecn stouten droes.IA lovA EI- .Da t is nu wcl van noot.

l''qEollRvcK.n a n i c m an t n i e t ! i ckIck vraacll

2310 lck yuJ(397) hct helscllespoock ;Alovzxsfu .

snfen (3St$)F dat waar wonder;ick driesclt (398) dc dollc dondcr.

goet y maar Overlcgllt lnct raet, eela dat ghy sl rijdt yA Ict wien glly llcbt te docn en w ien glly selven sytyBcd enckt u wijsselijck cert oorlocll is begon nen ,So k u n d y 't la ten n a , daar n a soudy 14 i et k on 1'1 en .

2343 14y is een vremdelingh , glly bent een burgllers lkint ,lIy is l)i er ni et geacl) t , glly syt lli cr seer bemi n t ,l1y is nieuwers gllesien , tl groetcn arln en rijcken ,En uwe lnacht cn is 1) ie t te ghclijck en .

Dats

by lle mFnsoEns-cK.

weet ick wonder wel , 't is sotterny voorwaar ,2350 Dat Mry ons sonder noot dus 'gllevcn in gllevaar y

Daarmclz 't wel soltktwen (3S9) kan ; voor my ick ben 'tlcn vade (400)yDat wy voorsiclltelijck ontwijcken onse schade ,En sien het an van veevs (461), eer dat 11y ons antastMct z)' n moetwili'ge llandt en groolen overlast.

2353 Gaat ghy lien bin nen , fl tlck ! sluyt venst eren en dlleren ,Ell grentlel tse wel vast y en ick sal daa t'lijck pueren (402)Na 't statlt-huys of de marckt , na Pietcr Pietcrsz. Scllouwt ,Mct al zyn rackers (403), daar l)y meest llem op vertrouwt,Alct Xeynert , met Lccnljc en mct Jan dc Ncter.

Dat

AlovAEs.%60 Ay Frcdepijck ! blijft hier.

FREOERVCK.Laat los , 't is scker bcter,

lloe meer volck , mccr ontsach.

MtlvwEt.lloemeep , hoe meer gllcrucht ,

BTy zyn tocl) sterck ghcnoecl) ; staat stil , wecst niet bcdtlcllt2365 Voor eeniclz onghcval , lly kan 1.1 d och nict dceren .

lënEoEal'cK.Ay licve laat my gaan , iclk sa1 st racx wedcrkceren y'k Sal llcm mct een stec-bood' olltbicden voor 't recht.

AltdvwEL .6hy llebt g'cr geen van d oen en vrcest voor geen gevccla t ;J1 esa tl i e 1) t u d ec là w a t , 1) ed a C.I rt 11 ! 'weest geru st cr ;

2370 57 l-aac h t l1y u n a d e n) aac l1t , sflcl) t m aar : l'llct is myn suster 2Di e n och j ongll z)' 11 (1 e i s 1) aar ollw d eren on tvoert#ll1 llollan tscll l'neesl 0 last en o orlocllsche lleroert.''r1' o o n tA a n d e

2373 lloudt

l1e I'n 11 oe d a t glly 1) aer gllctk' o n'd en z, t te kennenlit tcyck ens, d ie an llaa 1* ghebooren bellnen .daar , daar is den brief (392).

AIGENIET.Sy komen , nu tast an ;

dus ? nu lustich a1s ee n man ,AVel, hoe llestcrf gllylst d at 11), 11 na i s- d 0 e t , so 1) ren gh t 11c frt voo 11 de 11 eeren ,G aat ctz'?- (401) en g 1-y1) t 1:1 a ar ( oe , Mry sullent 11 em vcrl eercn ;

2380 .X lz tlan y v at llcm , byn t 11 e fn , 1) eb dy tny w el verstaan ?Fillyllsu'vclt.

Ja sccr wcl, maar 't is een llallgh-yser an te gaan (403).AlovxEL.

Nu, treet hcm manlijck toe , en met een groot vertrouwen ,llet gcltje , dat l)y lliet eens stal sal durven houwen (406) ;Ontset u nict int ecrst , al snorckt (407) l1y wat stijf.

FnsoERvcK.2383 Ick sal 't doen.

MOVAEL.Vryer, llem ! 11 mantel valt van 't lijf ;

Gaat hecn , vonr vccllter ! gaat , . . . wat sal I1y al uyt-rechtcn !lly besw ijm t cn Ileswijckt als l1y maar denckt oln vcchten.A ls m f!n vantlc I11 a IA is , d an islnen stouwt en koen ,

2390 Alaar alsmen konlt ter I1a 1-1 t (.Ian is llet' var van 't doen.Dat l1y maar yemandt sacll die cen llocp-stock ghevat ilad ,'k Svcdt dat' l)y loopcn souw of l)y 't vier in zyn gat had.

+ K r R > M R X > R 1.: F.

S E V E N D E U Y T K O AI E N .

ROEMER, KAcx.Eltlz.xcK, JAx XIIEF 9??eJ al Jttzcr soldaten, 'FIIEOERI-CK, XOVAEL.

By gord, dat was myn dan vot)r sulcken(Jan llen !

of Aveetsc niet wat ick voor een man ben ?Dat i ck dat souw2393 lclk ben gtleen

lyen ,wieckeback-valek(?i08)y ick ben ePn vktegltel (?i09)

svat lff q,f Syltaardvncàpn (410),d a t m a lMratryd tn1)7 13tli t.lstkteke(333) (l'net my

h() ers ! Kolnt llier

(met een lneck ,onA 't hooft , sel sysclleepen de gcck ?

A-lhns (412) dc Krack clack !

g11 y 01.1 (1 cn(veglter (1.1.1)Gencraal vaniclt maack u Luytcllant

('t lleele1t,*- n j () uAv, 11 e er Btl lleb ack ! O v e rst e Ri t l'n ecster va n a l my n

2400 àvall t glly zyt tocll van j onglks opy It fa/r()c/lc'?'t (232) t0t atle guyt ery.E n u ,(1 ro of j e ! Se pgi an t, A' laj o o r, e n u ! l'Lo 1-1) o raa 1, e n m et d e k o rsl en ,Ick m a ack al dcn hoop bevei- llebbers , oflici ers en adelllorsten .E IA u ! Ghew clclighe Provoost Inct u stostdagltetts (413) etl Duyt-

(sc 11 e d() lck ;Tsa , glly ervaren llo p Illy ! k 0l'ri t hier l-nunsteren lnet u vtllck r

2403 T rc (! t a n g 11y v ro ln t! k rij g' s 1 I.I y ! lto fïdt v o o rt g lky m a11 n (, 11 a l s r ucsen,Gaat voort,gilys'vat er-lan d ers ! ghyX oo pdel- b o ere lj ! g 11),' ouw eG tlcsen,1) i e so o na e ni ghen Sp an gert i1i t'p o p eell k a nl p e n d a e r o p e i)n

( k an t vall een sl aot

1 e g i l e r ,r I 1 )7 1) e ry ;

Glkcd uw t hel)t en ghedrenekt (414) en slocclft en st ack tse dootAlet u rcf t-re ,.z-t'f-y#t?/-: (413) , luet u kloetenr met u polssen en springh-

( sl t) c1k en ,2410 1211 plttysteron (33) llaar van ghelt, van kleeren, van J''ttr/ccickk, (-61 6)

( eI1 rllyte rs rottl.éen ;1,:. Ol'nt an , gll)' struyc-roovers ! glly 3noes-koppprs (417) ! glly kaes-

(,j(f,t?c?-.s (418) ! ghy ltane-'vveren (4'it)) aklegaar ,Ghy overloopers ! glly ballinghen ! glly brand-stichters ! glly beelt-

(storm e rs rn e t n) enkaar !6h)-, llopl'nan scllcnte-kueken ! wilt in onvdetb (420) cerst voor uyt

(treden ,

ROEMER.kroon te nae ! aclltse myn

- 81 -

met u klleken (421), met u bocœhoorens (422) ,(met 11 kolven elck in zyn ghelcden,

2415 Dan ghy Hopman Mueghe-vuel, en ghy Selden-sat koom gy t' sa-

kneppels ,

(men voortMet 11 tangen, met u as-schoppeny met u brant-ysers en braat-

(spitten y ghelijck dat behoort.W aar blyven u hovaardighe vaendraghers met llaar levreyen en

(sluyers (423) ?Recht nu u stangcn op en ontwynt u slaaplakens en schortel-

(doecken en luycrs.Nvatso! set u volck eenste degen in haar ponctifikale volle /0-07/,: (421),

2420 Ntl cen reys vierkanckty nu rechts om , slings om , arrier , twee(simpels , nu spits ,

Nu op zyn Dtlyts int rondt ; wel , Luytcnant ! gy staat als cen(mof , gy pleecht tc kennen ,

O dats so recllt ! wie souw nu seggen dat onse soldaten stoep-(schyters benllen ?

Met u

KwclksaLzcx.De wittebrocts kinderen!

ROSMER.W at sechje ?

lzAcKsatAcx.2423 de kapitcyll

(by nacht ,Ons we1 bystaan saly soot noot doet, met zyn stoepjes (425), en

(met zyn ratelwacht ;Dan wy zyn starck ghenoech , quam gy voor de mollt vande(hel met u hoopen ,Al d

e duyvels en nickers souwen van vrees in nabben-naers (426)llOEMER. (loopen.H

oort hier myn krijchs-raat, ik wil in gcen manier, dat u onbewust2430 Sou zyn, waarom dat ick llcb dit magnifijcke groote leger toegerust;

Soo weet dan ten eersten, glly hclden ! dat u Kornel in zyn dar-(mcn quaat isOp Moyaal.

Ick secla dat

K.kcxERtAcK.W el waerom ?

ROEMER.Om dat sy niet wûu by m,n slaepen.

rnEpsRopE. 1. tl

- 82 -

l7AcxERtàcK.2:33 Dat is crime laese Magestatis,

5Yel verstaande tegen de persoon van uwe revercncy ,Jt4 so staker , dat is ecn saaek van secr quade consequency ,Die in ttt?ll stadt van rechte niet en behoort gele'en te werden.

ROEMER.'l-cn tweeden, daarom treck ick op in myn volle rustingll , en

(somma tcn derden,2!j.10 S0 is myn k eyserlijcke, koninghlijcke, prinselijcke excellency selfs

(v an sin,llaar huys te berunnen) te bcstormen en met gewapend er llandt(te nemen in.

K/xcltElttAclt.Publiceert al haar goct gekollfiskeert na de kryghs-ordinancyy()p dat sy niet en hceft te prctenderen actie van ignorancy ;En scllrijft ecn briei' vall maclzt aan Onse stadt van Dorty

241, 3 lloe dat ons kruyt en lot)t en 't grof gescllut noch schortTo t t1e glleweldige anslacll.

ltoEMsl4.lck salt laaarverlcereny tlat backus

(van Bremen,meysje Katrijntje weer benemen,En ick salder met gcwclt het

En blyvender voort van daan.KzclcElttAclt.

2450 Dat heb gy wel overgcleydt.ROEMER.

lck scl Moyaal gecselcn met nat gras.Kxcltlhlaxclk.

Gants bloed (427) ! dats(noch betcr geseyt.

gravers, dat sy ons strackx(bescllansen?

Lecllt hicr de Switsers, daer dc Schotlen cn gints 't regement(vande Fransscn.24

.53 Komt voor den dacll kapiteyn Klcyn-sorch in 't oorloch wel ter(weer;

Mars, mars, so a1s mannen, en set 11 wecr midden in 't heer...511 glly Alillort Robbcrt, nu gby Graef Jan van llongeryen,r'n gy Graaf Olykoeck, voert ghy de vlucgel van ter slincker sycnyk ..e

zyn de pyoniers,sVaarROEMER.delvcrs cn

Mraar is de Baroen2460 iloc komt dat ic de

Kalis Jan van Bystcrvelt met zyn kompangie?kornet van Joncker Jucrjc Spilpenning niet

ten sic ?Daer komt myn heer Slodder Vet-schoen van Harderwijck,En gintschcn komt dcn Abt vall Groot Auwert, en soo ick noch

(verder kijck,So komt de veltweyfel (428) met zyn soetelaers, avonturicrs en

t1r)0 eren ,i/lct nocll een hope ltagel-seltut (.1.29), van schclmsche jongcs en

(van lloeren.2463 lck gis dat myn schepcn lzier haast wcsen sullen, de wint is

(vlack i nt seyl .A5iTeI h0e ist hier , duegllniet ! ghy seherluyn (430) wat (1 ocdy

( met d i e d weyl,Elz met desc turf-mant, dits immcrs geen gcweer om te vechten

'ild.y daar me uytreclltcnl.Sllreeckt op, gliy groote Golyad ! wat MJAx NEEF.

lleer Overste ! llcer Overste ! lleer Ovcrste ! genadc, gcefdy my(konsent2470 Dat ick spreken macll ?

cn sccllt al wat(#y kent.JAx NEEF.

lleer Overstc ! ick weet dat ghy bent klocckmoedich (! n m an-( hafl i ch ,so kraft ic 11 sOock kcn ick u strydtbaar volck

Dat sy niet lievcrs soecken, dan2173 S0 docht ick dit oorlocll kan sonder

voor so dappcr ente vechten of Je slaan ;bloetstorten nlet vergaen (131),S

iet daarom lleb ick desc druelnde dweyl (432) mc genomen ,Om dat ick meen , dat sy in dcse krijgh wel tc pas sal komen.En tydt 11 lloocheyt an 'thouwen en an 't kerven reelttsehapen (433),So sa1 ick in dcse turfmant de spaenders en de stucken rapclly

2480 Siet lleer Ovcrste 1 daarom ist dat ick dus gewapent kom.KwcxEltfzzcK.

Dat is een grootc vcorsicllticheydt !ROEMER.

ROEMER .Ja ick , nu komt voort

5Vel, Jan Neef ! ick hcbje dacr(tc liever om ;l-loe komt, dat hier de andere nict l)y ons csquadron vergaren ?

- 84 -

Jzx NEEF.Avcl hey, wat andere ? daer blyfter macr ecn t'huys om 't lluys te

(bewaren.(420) , ick gae hier

(achter anAvat gbyt de paerden klpcfd'?/ (434), daer ick de battalie vall veers

(sien kanypast oock niet, dat groote 1uy haer selven licht avontuuren ;En ick sal u van daer het teycken geven en bestuuren,Gelijck de scllermmeester, hoe ghy suit drillen en spelen traf, trafy

2190 lloe ghy den storm aanbrengen sult , ende hoe ghy sult wijclten af.KACKEnLACK.

Daer an siet men u vromicheyt (433) , maer u wijsllcyt boven allen ,l3at glly de plaatsen schuwt (399) daer de slagllcn vallen.

ROEMER.

En ten

So deed' Pyrrhus , cn so docn de koningen altijdt :Sy latcn de soldaten veclltcn en blyven selfs uyt de strijdt.

FaEoERvcx.2495 Aloyaal ! ghy

Dus sluyt uGhelijck als

siet immcrs wel wat dat 11y gaet beginnen ?deur en venslers toe, so komt l1y daar nict binnen,ick u riet , siet toe , ick secht , eert wert te laat.

AlovAEI,.svarachtich siet daer, wat een wonderlijtrken raat !Mrei lley, 't is malliclzeyt , hier wil ick dol om worden

2.500 Dat ghy meent , dat hy 't denckt ; wech , wech , 't is maer ecn(jhvden (436),Ten is gecn man van llarten , en siedy nict 't is heel kinls

.,.Ay Frederijck s%l,1t (396) niet , al breekt 11y nu wat wints (43-k).RoEàlsa.

W at dunckt u Luytcnant ?KzcKEhI,AcK.

'k Nvouw dat glly een slinger had ,2503 Om so van veers te goyen met stcenen na llaar gaty

O bloedt, hoe souwen sy schoyen (438) !Roalsa.

2185 llola swygt ,ROEMER.

en set glly dit volck in oorden

Alaar siet daar Mo)'aal in eygencr persoon en haer pol dacr beneven.K.4cxERI,AcK.lck gis dat sy komt parlementeren en datslt wil opgheven ,Bellouwen 1yf en goct , met al wat dat sy lnde werelt llet.

- 85 -

ROEMER.251.0 Blyft glly daar allegaar , hier dient we1 voordachtich opgelet ;

svant een wijs mcnsch sal in aller dinghen gevaarlijckheden yDcn handel stellen in handen vande wijse reden ;En om de waarheyt te segghen , daar wert meer te weegh ghebrachtMet vcrstandelijcke raat als met gewelt en macht

2313 Yan wapcne , en moghelyck of ick met verdrach van sinnenyMeer, als met vecl waters vllyl te makeny sal winnen.

K-&CItERLACK.lemeny kinderen wat helptet, dat is een Overvlieger int verstandt,Voorseker wcrt dcse man noch advokaet van 't hecle landt.Ghy sult wel Ilaast een groot meester werden, begin ick nu te vresenIaar wat ist oock eell tpe/elijck dingll, so eerhayt (439) wijs te wesen!2320 AJa wcl,'t is een kôstclijck pant! gaat llecn gy wijsheyt van de stadt!Blocmerharten, hoe llettet dat gecke-vaartje nu in zyn gat !

ROEMER.svel wat isser ?

KACKERIZACK.Ick scgh 't is goet 1)y wijse luy te verkeeren ,

2325 Gelijck als ghy, want daar kanmen wat of hooren cn leeren.Avildy nu llet huys op eysschen met de trompetter en dc troln ?

ROEMER.Ghcen bood' so goet a1s de man selfs.

KACKERIUACK.Dats waar , hoe ben ick

(toch so d0m ?ROEMER.

Moyaal antwoort my dit voor eerst , en voor al ûp myn seggheny2330 Beloofde ghy gheen drie volslagen nachten in myn arm te leggllen,

Doen ick u dc dochter gaf ?AlovAEL.Avat meer ?

ROEMER.Hoe nae ! weeljer niet of ?

Dat. waar sekers bestiwat meer? ghy maacktent daar na noch so gpof,2333 Dat ghy u boelschap noch dorst brenghen voor myn ooghen ,

Gants wonden (440)! het speet myn so besuekt (81) , dat icket(most gedooghen.

MOVAEI,.svat wildy daar me seggen ?

ROEMER.En ghygaeft hem heymlijck te verstaen

Mfat ghy in 't sin had en bint stllswijgendt door gegaen.M()vAEI,.

23.10 Dat was myn sin so, en ick sa1 niet eens meer na u taalen.ROEMER.

Geeftmen dan Katrijntje weer, of ick salse komen haalen !FsEoEitvcx.S()u sy llaar u geven ? ick ra u so vroom niet, o ghy gast,Dat ghy haar eens een vingertjcn of cen hangtjen antast.K

ACKERLACK.Ila ! watseg gy ? swijg gy !

FaEoERvCK.N'Vat wil gy hebben ?ROEMER.

2343

llet lnyns niet antasten ?FREDERVCK.llet uws, galligert !dats de gallich met

(de dieven !KAcltEnI,AcK.

llet sal u buert2550 En si edy niet,

werden , bengel ! dalje met myn korncl dus geckt'1) ! tegen wat persoonaje datje sprecktl.'euegel (4.4FaEoEnl'cu.

Ick raat u , gaat van l'iier mct dit heromnes (112) van u gesellen,()i' ick salur heet ick anders als ick heet, een sulcken spelletjen

(bestellen ,Datje om my sult dencken, en om dese plaats, en om desen dacl),Al u leven langh.

KxcKEntAcIt.2353 lloe voert dien ltoddebeck (4J3) daar de vlagh !

FaEoEavcx.El1 lacten 11 allegaer in 't rasp-hul's brenghen, want ghy verdientet,Sict toey dc schouwt is myn neef.

KACKERLACK.'t ls goel, datmen een honckt

(te vrient het.ROEMER.

Scllout Melis is de quaatste nict.

Sotl ick na myn(bclieven

2560KxcKEatlcx.

't Isseecker een goedt k alt'.ROEMER.

lck d0e al wat ick wil , als ick lpem sleclls d e hantlcn saif.FnEoEnvclt.

svildy hier van daen gaan of niet , of sal ick gaaiA tyel:Om de geweldige provoost?

KzkcltEntzkclc.Speciaal ! ick lleb met u mellren,

2565 Dat glly u van sulcken grooten potcntaat dus vyan t 111 aackt.FnEOEltvCK.

Bent ghy so koen in u llart dat glly haar int minsten anraaltt,Ick sweer u ick sal u dat malle ltarsebecke'n (1J..1) an bricke (443)

(brcken.KzcltEhtwcK.

AVel lecker ! suldy tegen u overllooft sulcke sticke spreken ?ROEMER.

W el wat man bendy ? wat wildy ? wat hebdy uytstaan met haar?FnEoERvcx.

2370 lloort dan toe ; 't is y segh ick, een vrye maaght.ROEMER.

Maar is dat waar ?FREOERI-CK.

Een burgers dochter uyt den I-laagl) !ROEMER.

Seker is dat waraclltich ?FREOERVCK.

En 't is ml'n eyghen suster !lt0EMEa.

2375 Ghy, houten aansicht! gliy bent 1o-(ghcnachtich.

lck sccht u, heerlck salt voor llaarAloyaal ! ick sal naE n halen llet hemt

2580 Alet haer vierkante

Alet tle luyer-manckt

FaEnEavcx.Hopman ! ist dat glly llaar eenicllsins mis-tloet,velzdedigllcn met myn goet en met myn bloet.Giertruy de minne-moer gaen kuyeren ,daerse illne korstent (446) is, met llaar luyeren ,pille-gelt (447) , met llaer deken , slab en

(klet (418),en al de snorrepypen (449), diese hotlwen het.

- 88 -

RPEMER.Slast opmen hangbdcn jongcn ! ellemcnten, kan ick u krijghen,1ck selje koeck geven ! sult glly my gebien te swygen ?Ick sprecck maar om het myns ! ick eysch niet mcer van huer.

FllEoEavclt.2385 Ghy sultse niet hebben gat-vinek (430) ! daer bcn ick seker vuer,

En salder voor spreken al waart datter noch duysent quamen.KzcKEaI,zcx.

Iloordy niet lleerschip ! dien rabbaut en Moyaal staan t' samen;Ontbiedt haar voor kommisarisen gclijck als dat behoort.

ROSMER.Aloyaal is het so ?

XolrzEt .2390 Soeckt eldcrs ycmandt,

ROEMER.$Vel wat sullen wy nu doen ?

KAclksllfaàclt.Met oorlof, onder

die u antwoort.

lck souw 11 raden, ons leger op te brekcn en na huysEn danckender een deel af en leggell de beste soldaten

2393 't Is ltqggel.ijek (13 l ) dat ghysc t' somcr mooglzt hebbenln bclegeringh of slach, na rjpe dcliberatie van Slaten :BTant dan saI 't dappcr Op een schaap-schecren gaan , so de luy

E n so ghyA' loyaa I saI u vall sel fs

(ymmers praten ,nu aftrcckt , ick weet voorsekcr eelleman ,

naloopen en halen an.IIOEMER.

2600 Aleen ghydat ?

vcrbetering, myn(Heeren !

toe te keeren;in garnisoen,van doen

KACKERt-MCK.svis, ick kan der vrouwen aart cn grillen ,

Sy willen niet als wy willen , cn a1s wy wederom niet en willen,Dan willen sy van selfs.

ROEMER.Kackerlack ! dat hebdy wcl bedocht.KACjERLACK.

2603 Gelieftct u, myn Heer! dat Ick d0e blasen een gemeene af-tocht?ROSMER.

Blaast aIs ghy wilt.

KACKERCACK.Treck of , ghy krijslien ! ghy hebt u wel gequeten ;

Nu wacker als helden, en tijdt als mannen an 't eten.5VeI an glly, Jan Neef ! tapt nu eens een kit en suypt datje swiet,

261.0 En glteeft hem een J'udffpt? kleeter (432), die hans hiet.JAx NEEF.

ick heb sulcken droocht, get ick sel so gieten,lclt salder tell minsten ecn kinnctje of ses vaantjes in schicten,lck heb brangt in myn keel en een glocyende stccn il1 myn borst,Singjoor Kackerlack! ick lleb so onnatuurll'cken dorst !

2613 Gants lyden! myn buyck gort (433) so ; nu myn aren niet vol binnen,Nlz boerekieken (434) myn darmen ofse rasepde dol sinnen.Ick leydender huye nochtent in een hachje (133) van aarhalf ponckt,Alet mole ses bier (456) ; het was soo frey gllelueckert (457) van

(passen nae myn monckt,Het sulde duer myn gorregely al haddet van een laydack geloopen,

2620 Avy sullen by get voor onse soudy (meen ick wel) gcen lant gaenO lyden ! ick mach s0o smullcn. (koopen,

Heer Luytenant !

KAcltEasAcK.Dat loof ick, in die buyck mach

Gaet heen ghy goet slockcr ! (wat inyROEMER.57 o l chtmyn allegacr na, dit gat in.

KACKERLACK.26N Siet toc , ghy korporaal !' dat ghy lustich slempt en smetst (158).

J-xx NEEF.Also moery al dc nacht gevochten, twee doot en niemant gequetst.

V I.# r > A D R > R 12 F.

E E R S T E U Y T K O Al E N.

MOVAEL , ANGENIET.

Mov-dEt.Ecrloosde jtucke vleys ! wel wat sa1 u ghebreken!H0e langlz suldy dlls dwars en twyfclachticll spreken ?Avat gemofl-el is dit? glly staemert in u praat ;

2630 Angniet ! spreeckt uyt u mont, op datmen 11 verstaat.plck wetet ; 'k wetet niet ; sach icker hem by legghen ?))Ick was daar niet ontrent'' ; wel wat is dit te seggen ?En sal ick dan niet cens de waerheyt recht verstaan ?M'aarom is de Moris so steel-wijs d'aer pcpcfrf?z (189) ?

2633 Hoe komt Katrijntjen docll so bittcrlijck te trucren ?svien heeft haar kostel lkleedt so scllendich durven schueren ?

ANCENIET.Avat sal ick seggen ? ick rampsalige ! men seyt :De swarte, die hier was, en was noch vrouw noch mel't.

AlOVAEL.W at drommel wasSy dan ? maaktmy de saak ecns vrocder.

ANGENIET.2610 Een man.

AIOVAEL.Een manspersoon !

AXGENIET.Ja 'W ritsert , Ritserts broeder.

AiovakEL .Avat segdy doch , sottin !

ANGENIET.Myn

2643 Het ghene dat ick weet , uyt wisseMovwst.

,Maar , Angenietje ! secht hier eens tusschen olls beyden ,'W aarom souw svritsert hcm tot onsent dus doen leyden ?

AXGENIET.myn vrouw ! of mogelijck ten waar

Dat door haar schoonheyt lày verslingert was op haar.3IovAEIz.

2650 Helas , ick sterf ! ach ramp ! myn siel sal noch verscheyen ;lst seeckers aIs gby segt, so mach sy doch wel scllreyen.

AXGENIET.

Ick weetet niet ,

Ja daarom weentse, en siet,daarom kermtse vast.AIOV-XEL .

Glay, Meer ! laad ick 11 niet llaar gaad' te slaan belast ?ANGENIET.

Glly bevaalt haar ke Moorin.MOVAEL.

2655 'k Ben norsaack van dit dolen ;

vrouw ick heb gescytsekerheyt.

- 91 --

AV ant ick hcb selfs de kat de soete-mclck bcvolen.Brat vaor een mensch komt hier ?

ANGEXIET.Ay sus, myn vrouw ! ver.tvis (459)%Y

y zyn gebercht (400) , hier is de valsclle schijn-Alooris ,2660 Siet aen mln slinckerhant. Avaer na staen wy en drieglte'u (461)?

Laet ons dle stuckedroehs (J62) gheljzckerhant toevlieghen,En slaen hcm so muruw en so plat aIs een schol.

A'IovzkElu.svat kllnnen wy hem doen , sottinne ! zydy dol ?Dat hy macr eens begon , liy sou ons onder smijten.

AXGEXIET.2663 lck sou lAem krabben en die diefsche keel af bijten ,

Dien ecr-vergcten loer (J63)!Mov-xsx,.

' Angenietjen! houwt.(5 u ,ANGENIET.

yvat onbeschaamt gllesieht ! lly is noch even stout.

4r IJ *3 D r D r > R I.F F.

T W E E D E U Y T K O M E N.

W RITSERT, MovàEl. , AXGENIET.A5' TRITSERT.

Alsoo Reynier en ick te samen gingllen wand'ren ,2670 Na zynent, op dat ick van kleed'ren mocht verand'ren ,

So gaat l)y eerst in bul's en lict my staan voor ducr ,En juyst so 't wesen wouw , zyn vader die was vuerlnde winckel besicl), om de lieden te gerijven ,En siet zyn mocder stont en buurde'tt (464) met haar wijven ,2

675 So dat ick onbesien daar nict wel kon ingaan.Terwijl ick op de straat dus gkbwende (1G3 ) blcef staan ,So sach ick d' eene vrient cn andre van myn kennisVerby myn snnyven (466) heen, iclt vreesde voor een sehennis (334),Dies streefden (311) ick myn best, al wat ick loopen mocht ,

2680 De flouweele Burghwal langs tot ginder ande bocht,

- 92 -

Na 't svater-poortje toe ; doen achter byde vestenTot ande Bosjes-brugh , en hier en daar ten lesten ,So dat ick moe en mat en t'el'nde van men aalnTot bier geloopen ben , vermits dat ick myn schaam

% &5 Dat my of maù oft vrouw mocht komen dus te kennen ,Het welck myn achtbaarlleyt nict luttel soude schcnnen.Maar hola ! wie zyn dit ? 't Is Moyaal met haar meyt ;Avat sa1 ick doen ? De h'ane-voet :8.: 'myn ghebreyt (467)9Nvat pas (382) ick oock op haar # ick kan my wel vcrwccren.Alov-xEc.

% 90 Komt gae wy na hem toe. Goeden dach y vrouw met eeren!S)'t ghy het dienst-wijf niet , die , eer datmen u joegh ,svech li ept ?

SVRITSERT.Och ja, Jufvrou !

A'IoArxEt.$Ve1 is datnu ghencccll ?

2693 Ocl1 neent, Iieve Jofvrouwlck salt warachtelijck nietVildtme , doen ick het

SVRITSERT.! w i l tghy myn dit vergheven?

doen van myn lcven ;meerw ee r .XOVAEL.

Hoc quaam 't dat ghy wcch liep ?Ilicldt ick u al te ruym of te kort Onder swiep ?

W RITSERT.27* Xeen ghy.

MovxElz.W el waarom dan ?

M'RITSERT.Maar ic vloot llaastelicken

Uyt vrees om dat ick docht , dat sy myn souw verklicken.Alov-xEc .

B' Ta t 11 cb d y d a n gcd aan ?W RITSERT.

2705 lck weet niet y niet en gnpf (38).AlovAEI-.lj dat dan niet mct al , glly schentler als ghy zyt !'Ghy bedriegher ! ghy F' el (4 'b8)! is dat maar een kleynicheyt ,Datmen een goet mans kint ontset van haer reynicheyt ,En dat noch raet ghewekt ? Focy , wat een gruw'lijck stick !

-- 93 --

W nITsEnT.-sy was een mcyt ghelijck aIs ick.

AxcEwIE'r.mcyt gllelijck a1s gll)'! o doot, wat houdt myn achter ,

Dat ick u niet en vat in 't hayr ? ghy, vrouwe-kraclltcp !Ghy schellem ! ghy eer-dief! ghy boos-wicht in u lluyt !Ay siet, de gul'tery sict hcm ten ooghen uyt.

2713 Ja wel ! dese schavul't komt llier nocl) met ons gecken ;Mocllt lck begaan, ick souw de oorell llem of trecken.

MOV-AEL.

Ecn

Hoe ist lzier, sydy mal ? wech stracx an een SV.gaatANGENIET.

Om die galligert (469) nict ; ick ben so goct als liy ,En vry wat betcr oock als 11)- of syns gelijckcn.

2720 Krijgll ick u op dcn Dam , ick salje so kbytslrycken (470),Dattct u huegen sal; hoor glly dat wel? rabbauwt !

Alovwslz.werck ! Hoe lel't dit wicht en snaeuwt ,

't Is langh genoech getwist ; Angnietle ! laat dat dryven yEn staat wat achter of , laat my mct hefn hier blijvcn.

2723 Voorwaar, svritsert ! g'tay hebt hicr angerecllt een daat,Die cevel souw vergaan , wistet de Magistraat.Een dingen sekers, die u aansien sal vermind'ren ,Dat ghy te schande brenght de goede licn haar kind'rcn.svant dese schendery en boose vrouwe-kracht

2730 Sal seer ontsuyveren (475) de eer van u gheslachtMet lachter en met smaat. Occk sullen alle s'romenschuwen als de pest en nimmer met u komen

In handelingh te treen. 'Waarlijck het is een dingll ,Dat ganls niet voeghlijck is voor sulcken jongelingh ,

2733 Ghel-tck ghy wescn wilt. Glly hcbt my , s. o waraclltich

A1s ick llier levend sta, gcmaackt so twljfelaehticlt (472) jDat ick noch sin , noch wit, noch redcn heb noch raat ,

Om te besluyten tot verschooningh van dit quaat.Kan dq besinninglt (473) so sclloon van een mensch 'vel'rremenfklnjî

2740 'k svect inder waarheyt niet wat dat ick voor sal nemcn,Myn sinnen zynt niet .eens, maar kib'len met melkaar,Den een die wil het ecn , dcn ander wil lAet aerTen opsicllt vande maacllt, die ick voor dcse miendenEer sy was geschoffiert, te brcngen an lAaar vrienden ,

U

Gaat llcen en doet u

2710 lck saeen den dat

- 91 -

r43 Om my te vord'rcn, mct dit kost'lijck present,Il1 llaar geduurige jonst en vrientschap sonder ent.Myn opset cn Inyn hoop die zyn my nu ontschoten ,3'lits (173) ghy uyt snoode lllsl llaar maaclldom llebt gllenotcn.

S'VRITSERT.Alaar ick vcrlloope nu , en 't valt my schierlijck inne ,

2730 Dat tusschen u en my met onverwacllte minne ,De llartjes onderlingll sal worden t'saanl genaeytMet ontarnbare trouw en goe genegelïtlleyt.Ilet 'tlï//ïc/àf (476) dat dit stuck en lelijcklleyt der sak en,Een gront-vest en een boom van sulcken jonst sal maken

2733 Als oyt bcscllrevcn is ; 't is luooghlijck oock voorsienDat door dit quact begin een grooter gocdt sal schien.

Movztct,.wil otlck vruntscllap llouwen.Ghew is ick 1) ouwter5/ O () 1* e n

SSCRITSERT.DecllDat 't

2760 XaaruAf its

siel , di t bid ick u , dat glly maar wilt vertrouwen,gllcen hicr is ghebllcrt Ilyt quaat-doens luste niet,door myn sinligckhelt en liefden is gheschict ;(473) d' onbedachte Jueght , en rypheyt my andrcven.AI

o1.xEL .Yoorseker ick ghelooft , dus wcrtet u vergevcnAlet cen goctwillich bart, en neemt oock an in 't soet,'k Bcu so onmcnschlijck wreet noch hart nict van gemoct ,

2703 O N'Vritscrt ! nech so slecl'tt (17tJ) oft weynich niet ervarenOl' 'k wect wel wat voor kracht de sterck e min kan baren .

AVRITSERT.'Veel- waarde brave vrouw, ick swecrt u op een nie (177)ylloc ick 41. meerdcr hoor , hoe ick u liever sic.

AxGswl>rT.Myn vrotlwe u , en wilt hem niet gelooven ;

2770 l-ly heel't u lief y waarom ? maar om u eer te rooven ,Gelijck l1y rrrijntje deed ; ay spiegelt u an huer !Siet, ick waarschuwje nocll.M

ovAEt.Nu snavcrsnel gaat duer.

! siet voor

SVRITSEIIT.Al hadt ick om te docn gelegentheyt verwurven ,

2775 En wouw ick willen schflon , ick .snugt niet denckcn durven.

ANGENIET.5 ccn ick geloof u niet.

AIOVAEI- .Swijgllt stille , mach het zyn.'BTRITSERT.

Met alle nedrichcyt so onderwerp ick mynIn u beschermingh , en hoop u te beroeren

2780 T()t medelydcn , ofrl myn saack so uyt te voercn ,Dat ick Katrijntje krijplt tot myn wettighc vrouw ,Fzll weygcrt ghy myn dit so sterf ick van rouw.

A'IOYAEL.Gaat met u Oudcrs dat cerst wijslijck ovcrlegghen.

SVRITSERT.Alyn vadcr salder niets mct allcn teghen scgrhen ,

2783 .,*1st maar ecn dochter is van eerclijck gheslacht.En deuchd'lijck van glaemoet.

AloYAEt.So ghy een luttcl wacht ,

Ghy sultet lloorcn van g'loofwaardighe getuyghen ;llaar broed er haalt tle mi IA , wi en s melck sy plach t c suyghen

2790 Doen sy een kindtjen w as , dees sal u docn bcscheytVan d'ouwders en van llaar , mel al tl'omstandicheyt ,En hoc sy syn ghedaalt (478) llier van de aldervroomste.

SVIIITSERT.Ach ja ick ben te vreen le wachten tot haar koomste.

MoY.&EL .wy samen gaen

2793 Om haar te wachten daar y als hier op straat te stacn.SVRITSERT.

't Is we1 so raatsaam dat t' binnen

Myn bartc ioockt my seer met yverich verlalvhcn.ANGENIET.

Jofvrouw ! wildy in huys dien schendcr noch ontfangllen ?AIoYAEt.

AV. a ar o m n i et ?AXGENIET.

Gelooft myn , so ghy 't doet ghy bent gcck ,2800 AV' ant hy sal u op nuw spelen een slimmer treck.

AIOYAEI,.Swyght', het (374) ! dit klueter llier !

- 96 -

ANGENIET.'t Schijnt dat 4hy weynig kennis

schennls.Draagt van zl'n boevery, en OvergevenW RITSERT.

Ick sal geen quact docn, lief !AIGENIET.

2803 lck vertrouw u niets, quant !op llaer kant.Dan molensteenen , en die naulyx

'W RITSERTAngniet bewaart myn selfs.

ANGENIET.Dat sal ick my wc1miell.

Sict daar,MovAEt,.

haar broedcr komt, gaet ghy nu wat ter syen.'W ltlTsrn'r.

281.0 Ick ben verlegen , ach ! ick bid u , gaen wy in ,Ay, goude Aloy-aaltje ! want ick ben niet van sinNoch ick en sal althans in geener wys begeeren ,Dat lày myn op de straat sal sien in dcse kleeren.

AlovxsIx.Mry zynder immers by : of llebdy noch wat schaamt ?

W RITSERT.2815 Dat ist.

ANCENIE'I'.Dat ist, . . . 411y benter seker srtlor vernaamt !

lloe duechd'll'ck is dle knecht cn hoe vroom van gedacllten ,Die liem nict en ontsiet een dochter te verkrachten !

MovAEI,.Treet in.

B'RITSERT2820 Gaat voor, ick volcll.

MOVAEL.Angnictjc toeft wat y beyt ,

O dat ghy Fredrick cn de minne binncn leyt.P

+ #.# F > X A X > R #.# r .

D E R D E U Y T K O M E N.

ANGENIET, FREDERYCK, GEERTRUY.

ANCEXIET.sicll strax vepbcelden inAvat inval qllam myp sinnen,

So crnstachticll om een sulck al1 von d t te vi nnen y2823 Om van gelyck tc docn dien ollerkomen (479) guyt

Die ons zoo dap pcr llcel't mct list gestreken ll,yt (.227),E n brengt een Jon gm an 1) i ep , i 11 scll yn al van een Meysje ;'k Sclt llcm vcrgel den w e'er , k rijgh ick llcm maer een reysje.

FaEosllvcx.Nu Besje ! spoetje wat cn trect w at harder an .

G EEa-rltcv.2830 m yn li eve kyn t ! m een gy d a t i ck w el 1( a n ?

tlch , vaar ! 'k lleb sulckcn d ick en 1) ul'ck , en dc bicnnen1) i e b i n 1) cn ou w t e n o 1' , sy w i 1 l e 1'1 m y n 1 (! t d i en en .Oc 11 , d o c i ck i 1'1 m )7 n l ij t w a s , d t) c w a s i ck e r su l ck en i cn !lck was etln m eyt a ls cen p aerl : i ck k o)) 'l-yen ta,zl t)???.s?'cx (1 89),2833 lck 11 ad t 11 a ngd cn a n m c n ly f, i 1) i ck k o n sc uyt d e m o 11 stck en ,131a e r 11 o u i st n i e m en d al ; o c 11 , (1 e ouwe rtl o m k o In ! m el all e gel) rek en !lck lleb It1 en l)'t'f!l) ad t , n ol1 ist j onge luycr lluertAs iou el1 iolls gcll'ck ; ick sc'y v lus 1 uegen onse Gucrt :tlcl1 , vacr ! rust wa t , ick 1) en so loof, ick lnacller n icm i cr lucgen .

Och , ocl-l ,

FaEonnvcx.2810 Bcsje ! u gedenckt (J8t)' al wat 1

GEERTRUV.Ja, kyn t ! men macll M' el illlegcn

op-loop llicr binnen Amslerdnm ,Vande BcnisteDie aldericrst mct branzkt l15't de sotlwt stcccll qllam ,Jloor die met siep-gesm '-cerdc -krytende (182) naack' t-loopers.

2813 Dan seker daar llin ne nouw wcl degelijck e luy ongllder de Doopers.Maar Knipjlerdolling cn Jan van Lel'cn (ù83) dat waren twie

(scllalcken lDc lyt die staat escllrcven in de nuwe Kcrck ande llane-llalck cn,En, na datmcn dunckt, 't was in 't jaer van vyfendartigcn ;

BREDERODE. 1. i

- 98 .-

2650( el o o p cn ,

't Xach men wcl 'elluegen datmen twyntich ayerell pleclt le koopenOm ecn stllyver, cll ecn moye vuegel n'tet ccêz juecltt (183) om drie

(groot,vol mclck cn witte-llroot yEn om ecn oorlje at mell scn buyck

En mcn kot't een llielle sclloot nuwbacken W ormerLnisscltny-/.jp: (186)

2833 Om icn blaeuwe (31) ellifpenninglt (487), en men kreeg om llegen(tluytjes

Twie kopjes botter ; llcer kyns ! ick bebtje vaar so dick vertelt!Ja, komt n0u cn reys op de bcsclluyt-marct, mcn besteet ccn llangt

FREI)I!RvcK. (vol geit.A)r, Bcsje ! trcct wat an, ick knaclt (299) niet langer wacllten.

GEEa'rnuv.Gien ding mitter haast als vloon te vangen,

(481) niet voorsielltich stracx gacn behartigen,ellad llebben . Ja, nAl'là is vry al wat over't llool'tHaddcnt de wet't Souwt slecllt

al propcr, mil(dracltten (488)

vaar was sucken man !%60 lck sclmcn bestodocn. Hcer y jeSo ongduecltdelncke (.489) goet, dat ickelje niet seggen en kan.Hy was niet hongls-giericl), noch niet verwaant, N'ermetel,Alle dommelicke (490) sondaclls so warcn wy tot jouwcnt op dc(

warme ketel.Nocll, ick cet so garen ouwc kost: sprenek-vleys (491) met worst, en

(jues (121)%65 Mit mosterl, en ecn moyc appel-sop (192), o seeckcr die smaackt

(oock niet bues ,goe provangde (493)

Vuer myn en myns gelijcke : ouwe Iuy songder langde.hTat, de man was so voldoende (494) ! l1y lladdet allijdt so drock ;llNou Gierlje !'' seyd lly, lldrinckt en reys dan krijgllje wcer wat

sock (493),%70 En (496) dronck ick moye dubbelde Faaro llyt Prochiaens vaatje

(met de A'Iater en de Paterlten (497) genocllclycken praterl.Maer (319) je vaar was te overdaedigHy vertrock (130) ien lliclle story hoe dat l1y iou moertje het evryt,1n (498) hoe wildt dat l1y plcch te loopen ruysmuysenL 499) in

(scn tyt ;Hoe dat hy onger sen twien ien hielle rongde dangs , dacr de

(meysjes an vucrsingen,

Ick moclltet so wel, en 't is oock hiel

- 99

2875 Al dekneclljes wech joeghen, in tcghen 'er danck mit de vrl/sters(duergingen (189),

Dat micr is, hoe dat hy Joris smcet, dat llem het llooft op ccn(sy l1i ng,

ln hoe llum dc luy met vingeren na wesen, waer dat hy verby ging,En seydcn no sackerloosjes (300) ! dat 's de gicst, die sukken

(stouten bart llet,5Da t I)y allien al de haanljes en kafjcs vande stat wtl e l art hety2880 Ali t' duysent suèke sti cken (389). ln iou mocr die w as so rustielt

Avanckt ast kcrmisWaS,dan kof tSy Ongs(rczt ge3nord (301) !Schoon-lloofsche koeck

Ollgse Niesje llct lloch so veel huys-raalje van stoclljess'vat saI ick mier seggen? lck heb jou Otzwers seer te bedallcken.Asset si nter KI aes was so sctten myn suen t0t jouwent tle schoen ;

2883 W at pleger jou moer Gl'ict Jans daar en llielle hoope goet in te doen!lliclle peper-llul'sjes mct suycker-erreten, met kabbeljaus oogllen

tcn kappittel-stocken,Dat pleech onse Arcnt voor klock-spijs mct lluydt en met hayr

(in te schocken (501).Noch krecg hy ecn âpl/' (302) van Klaasje Bul/lenaar songder

(quast en songder sclluerv,Met ecn walbarcken (303) warp-tol, met een en eent'

(cn poppe-goed.en van ba 11 ken !

staele pcn(plaatje daer vuer,2890 Mi

t ecn groot embder (501) en een Evangely met en schrijf-lloeck(van fljn kapitoorye (50ö)yM

et een nuwt school-borty mct eel) kategismus en m'et de moye(stoorienV

an Fortunatcsbllersje,van Blancefluer, van Amadis de Gauwclen;W at, onse jongen en kont niet u/tstameren so vuel llad l)y te

(wauwelen (506)An scn vygcnyansen nueten, anscn bockendeflensjes en sulck gcbras,>93 Seker het kynt sager uyt so begrobbelt (307) dattct micr as wong-

(der was.Wat stacker ecn gelt in d'appelcn! een plat-beck (508), eell sloo-

ter, een vyer (509),Een klilnmer (510), vyf Staate stuyvers, dat stack l1y in zyn

(spaer-pot as een vryer ;In as het kors-tijd! was, dan nooden 11y ons op de witte-broots sop;Heer, wat gooter Jou Fylje Floris ecn pot metpulle (511) botter op !

100 --

2900 ln dan dronckeWy lustich a1s

En alle dric-koningcn stuurde zy ons een moyeIn jou vaar die was so milt en so vyaals (314), dat l)y

(water,dn,evekater (513).

ons, songcr(vragen,

Gaf ccn nicuwe-jaar mct een teerpcnningll tuegllen de kopper-(dagen (51ö).

l1y wist >cf op de taerlinglt liep (516), o myn 't was sulcken(gePSt!

(312) en dewi'n soJ

29011 In oock so llad l)y wel een nachien by dc kalisen vrolijck ewcejt.S i de d raagh vi s,Nou lcstcllt sprack ick llier, Ilier rl uenis mit en arm,

Die scyde oock datter sukkcn rnstigen (301) man nocll niet inde(lliele l-laag is ,

So wnrp /'T/ over de nagel (3' 17). lloort icns, Frcrick! ick moetetjou verslaan (318),

De man llctmcn te ongduechdelqkk (48S) vuel vrientschappcn(cdaen ,N

2910 Ja al haddetmyn eyge man cw ecst, l)y moclllme niemier edaen

dc betouw

( 1) ellb cn ;was llum o n 1) c rsy b cl ij ttk-datl1y ongllctroost souw van men

(egaen Ilebben ,l Iecr, 1) y had m en so l i ef ! wan t ick was 1) i et l elijck i tA myn j eugllt ,lck was lkct mol'stc nlcl'sJ- e in de buurt, seyd en d e luy q maar wat

( cn vru cgh t11a d d e wy a11 e vas t elaeven s t ot j ouw ent, j e 1) ack l en Mrafel-koek en y

2913 1! n as i ck d a 14 wat op c//ttft lt (319) w as m et ccn 333()2.l.%l;t'-sp(?lt (3 20),( d a n q. u a m i c kj (. 1) eso e ck enAf

et j ou su sf cr. Trouwen , la oc I i ep cn d c k ycren d ae 1- 11 een en weer!Hoc s g u el (1 c w y : sul'ck er-n o om gj e, sl ab b e r op , sl ab 1) er n eer,)) aa r l eyt e f' n go uw e p en n i n g vo o rl e 1'1 ccp. 'Bry k 1-1 e 13 p e l (1 c d e k oeck -J es;lloc ribsakten (321) cn lloe' stoeyde (3' 22) wy mekaar i nd e sclluyl-

tllocckl- cs !2920 Iloe m oy k on i ck singllen : n-&allem ocr wat doej e ancle scl) o p g''

Iloe ç'utz??z (323) j ouw n (lolns kyercn tclcke staegh cn seyden :( ,) a I op ! ''

lfct was tc dubbeld ondiet'd (524), se vepwongderdcn lluer fli eder

11e t

(by saten ;Sy gavent (1 e 110n gt, sy stopten t el.lleehls1j 25)en vernielcle mier asse aten .lck 1) c1) t o t j otlw en t w el w il ellad , j ou huys w as m yn 1.l y//tf)/- (3 2G),

2923. lieer, llet was so rcyn! 't is jamlner : allc goe benicren rak' en of.

- l01 -

wy tot jouwcnt tc gast wareny je vaar snect gien stiefvaars(stlcken,

Sekcr l1y slacltt (327) myn, ick houw nîet vande kleylie slie-l/fpr?pïc/fp?z (328).

Myn maagll was al t ijts so praagh , ick voclden stllde gronckt,01 nlen bul'ckje stonckt Iustlgll op dc licst, ick mien moyljcs ronckt.

2930 Ick wcet niet dat ick myn levcn soeter of gcruster at.FnEoEavcK.

lck heb daar nu genoecll of, praatme van myn suster wat.GEEltrrItuv.

K atrijnlj e d ic is over 't voagkt geh t)u wcn en ghedooptVan onse lleer Bestoor, . . . lloe 11i et l1y nu oock ? zyn n aam loop tVerby me monckt, dals alliens (43); s' is van aa nsicllt wat schot icb,

2933 En t usschcn 't blancken en 't bruyn , maar s' is ccn weyn i ch(sprotich, (3' 29).

lck llcbber so mcnichmaal ebakert cn traerêje (330) m e espuelt4by de kaars,

s'Vat, ick rqacllcr mier as hongdertmaal csocnt llellbcn voor llaerSy llct i t?n luaelljen (531) i n lluer lleck , daar is sy me ebooren, (1) aars.En s)' 1) ct t wi e roo vlackjes an 1111 e r voorliooft, rcch t vall vooren,

29J0 ln lluer klcyne sl i ncker toon ljcs d i e lcggllel) op m enkaarlck souwse w cl kcnnen a l wassct over llonglldert jaar.AI watsescyt dats

FnEoElll'cx.m i n n clj e so, gaat voort.

'lou suster

isœ

Wa 11 r, J1 yAN(;ExIE'r.

>Vc1 Freed'rijck llebdy lltl 't recll t bcschcyt ghehoort,Kundy nu uyt 't hooft d en t w ijtlkl al wat slII)' tcn ?

FaEoEllxcK.2943 Sy kcntse cn sy noelnt de teyckens my van buytcn.

ANGENIET.my wel, ick ben ick wect n iet lloe ,

'Blant ick u sllster d raagh een goct ppzloppf?n (332) toe.Ay lieve gaat tocll i n , 't is al een w ijl geledel) ,Dat u myn v rou w verwacl) t , gel i el't u i 1) tc l red cn ?

2930 Daer is de vagcbonck t ; ay siet cens lloe I)y trcet ,lloe parnkanticlt (238), hoe prat ; o1. l1y 't selver weI wcetHoe kost'lijck da t l)y 't m aakt ? llebje van a l u dagllenSlllck dray-aarsen (533) gcsien ? 1ck kant niet wcl verdrapen.l-loc fackseet't (331) I1y d i e k raagll, lloe versol t l1y d ie mlll s !

2935 O wat cen spcldekoker ! galtts oor/p-ed (533) datsen pqts (ö36)!

Sekers dat doet

-- f02 --

AV, el hoe dus wiltweyielt (537)! Hy slingert mct zyn mantelOf I1y wilt was. iky, si et, o l'n Godswil wat gllctrantel !svect lly wel w at l1y wi l ? J a w ei, ick arm e gcck ,'Vat laa t ick my duncken ? 1ck wet ick 11 een trcck

29 (10 Sal s)) elcn , (1 i e I1a ns 1) i et , w i l t m y m aa 1. cen s slagen ,lck sal u 1)y14) een vervaert aek-s-gat ttp-jt/gc?z (338).1ck gae na llinnen toe alleenicll lot d ien cnd ty() p d at i ck sekep w cet o t' 't m elnsjen i s b ekcn t ,E n d a 14 sa l ick d a er n ae i n al 1 erl cy m a 11 13 i eren

2903 Om llem te d/rtl. 'cken ztfpf (227), een schalckhel' t vcrsiercn.

4r I,# r > X M PJ > R 1.# F.

Y I E R D E U Y T K O 31 E N.7

KOENRAEO'.r , terwtj, l AXGENIET luistert.KOEXRAEOT.

besien lloe 't svrilsertlck mach eens gaen ginls al maackt ;Gants l'l'c///t?r.s (373), is 1)y maer aen syn w il el1 wenscll geraecktyBrat dofjes (3' 3 9)! w at slenîpjes (510) w i llender dan op loopcnï ! 'k B '' edt d a t 1)y m ijn voo rseker sal k o op cnN o or m yn

2970 E e n 13 i e uw e m a n t el o 1' ce n k le e t v an 't b es t e st o f .Nvat ketel-d icllt, wat kreeft d i cht,Salmen va n w a t e c r e n w a tlof

m yn dichten ! lloe sal elckv a n m ij 13 s :3 rek e n !Ofn dat 'ck een loose lloer so fray lleb uylgestreken (227),svant heb 'cker niet ontmoïnt (311) door nlijn scllarpsinnicheyt y

2973 Dat meysjen daer l)y so syn sin op haclt glleley t ?Dat (81) sonder sporrelinglt (3 12) van schande noch van schadcn,Alleen door het belel't van mijn voorsichl ich raden.En dan llct ander noch ! myn dunckt, ick sech u, datlck lloor Ilier om oock loon te treckell van de stadt.

2Q80 Of men hoortmyn omAlet een schackcerde krans van roosen

't hooft te vlecllten en te cierencn I a u Mr r i e

Voornaamlyck om dat ick door myn 'eersocltt (313)Gelegcntheyt so goet en sulcke middel van t,Dat dese jollghelingh mocht komen te bekennen

2583 Van wat natullr en aart de lichte vrouwe bennen,

pen ,verstandt

-- 103 --

sich daerna macb wachleny en dat hyopmerck (314) let op al haer boevery.zynse schoon en 't scllijnt al vry wafjenters (545),waarllel't is, w ant ollder zyn 't macr slenters (546);29*

Maer krygen sy wat gelt s van llacr pol, van haer l i ef ,So tyen ( 'b3) sy nae 't lluys hier van Gerrit den Dicl',En buuren daer een kleet of lossent uyt de lommert,Of na de sclloyer, of dacr 't goedljen is bekommert (5J7),Hier by ecn julfpouw Lors, of 1)y ecn gier'glie vreck ;

2993 A'Vant scldcn zynse ryck macr altyts voi gebrcck ;Alèt d it gelcende goet sy fijntjes llacr op proncken.Komter d an een snocppert, d ie half is bescllonckenySo scllrijftmen tw ee voor een , dan gaetet zaer hcel grof,Men licke-pot om slrijl , hct macller dan wel of.

3000 Dan ismen daer heel duyts (348), dan gaetet op een slul'ckenyDoor h'uykevaaken (5J9) snpod t met groote steenc kruyckenEn leere vlesscllcn van sesthien mingelen wijn,Va n w ijn-koopers, d ie (Godwouws! ) be-eed icll t zijn ,Die ick n och l ans w el keny m aer ick seldcp niet noemen ,

3003 Hoewel der tollc-dief hcm sulcx durft beroelnen .een gerit (141) allcngsjcs by in lluysV

an voffyaans (530), van bloels en andcr licllt gespuys ,Van laag-loopers (531), speel-luy, van lloeren e11 van snoeren ,En sulck geselscllap als dat vul.le lcven vocren :

3010 W ielz dat daar mecst verlecrt die is daer best gllesienSo langh als 't gellje dllurt ; maep komlet te geschicnDat yemant sich begeeft by eener onder 't laken,Om (so gclijckmen sel't) wat mccr kennis le maken ;En is de karel rijck of is l1y maer ghetrouwt ,3013

De feeksche loopcn sclfs en brengen 't antle scllouwt.Kijck sulcken en noch meep van d ierghelijcke dinghen,Die lleeft l)y mogllen sien dat dag'lijx daer om ginghen.'t Is wel een groot geltlck voor dese jongelingh,Dat lAy so bllyten scha gesien hceft alle dingh

3020 A'Vat datter ommegaat int Ieven vande snollenyDie gulsich brassen a1s sy zyn by milde pollen ;Sy nchossehe (552), sy bposse (3, 53) , sy slempen, dempen (551) vry,Sy slockcn en slinden (553) de soelste leckcrny,En vliegen ongcschickt en Ilongeriell an 't sclloeken (501) ,3023 En duwen duer de keel wel sulcke groote brockcll;

Daer kom t dan

Op dat hyl'let wack crV an b o v enA1st in der

-- 104 --

sy zlzn alleen, so sit dit arme volekeen raepje of ccl) uy el1 i nde kolck,

O 1' etell k 1,1 o f-lotlck , d aa 1* sy le i ijck e 11 af sl i ncken,En ltlen /?,ler (238) dan w el met scharrebier te drincken ;

3030 S)r knab'lcn an eell kopst van o ud t versclli m mclt b root,Of nem en dc prol -pot mct gru t t en o p llaer sclloo t ;Haar levcn i s w el s l ecll t al ac 11 t et m en n ich groot,A l w a a r t a l v o l w c l l u s t , t e s w a e rd e 1. v a l : 11 a e r d 0 0 t .Is dit de jonckllel't niet een saliclleyt en duecllt,

3035 Dat sy d i e ken nis so bek omen i n llaa r juccllt ,In haa r bequaemst e l ijd t o m goet en q 11 aat t e m crcken yE I'I scll ou w en v l ijt icll d oor llaar scllandelijcke w crcken ,D i e n ad e rl1 a 11 tl t m e t s ln a at , m c t ar 111 oe t . en m e t pijaBeloollcn al de ghccn die daar mct besich zyn !

Maar alsEn braen

v I.# F D r R r D R A.# F.V IJ F D E U' Y T K O AI E N.

AwGENIET, KOENRAEDT.ANGENIET.

3010 Ja sclterluyn (130) so veel noch vall onsIck sal zyn raa t el4 daat noch lusl ich al1 llern w reken ;Nvant ick heb lny n selfs een loose vond t verscliaft ysvaar door dat lly met recllt van my sal zyn gcsl raft.O lnelascllcll d alsen sl uck ! o ja m m er ! ocll f o leyder !

3013 Ocl1 arme jonghcli ngll ! o scllelmsclle verleydcr.!Fy Koellraat , o glly scltalclk ! glly llebt dien onbcdocllt ,Dien eenvoudighe knccll t o 13 een vleys-banck gebrocht.

KOENRAEDT.

we1 durft dic

Oclh lieven llecr ! wats dit tANGENIET.AIy n 11 art Avi l my 1'1 o)l tgl ijen3

030 Ell 't smel t van d rocf hel' t 'wccll , llelaas ! va n med cl ijentlver d i e j o 11 gl1 ma 1) , d i e l1e m voor cen m e)' t uyl gaf ysvant l1y vall stollden a an on1 fa ngllell sal zyn st raf.Ocil ick lnacll'et nict sicn , daerolu ben ick glleloopetl

spreken!

lluys ; och ! ick sacll llern bijnden en knpopen,3035 Sy Ieydell lleln ter banck volcomen uytgllestreckt ,

En hebbell llem een wijl gllepl'nicht en ghercckt.Dat sy henl lu bd en , oc 11 ! d at waar 1'1 ocll om te lyen ,Dat llet ick nocll toest aan ; maa r sy wilt (323) gnap (536) afsnijenyGllelijck de Ttlrcken d oen , ja al sturf 11)' daa p van ,

3060 Ecll andep seytse (323) sick macll spiegelcn daar an .Ick heb ghcen ander vrees als dats 'llem sal (523) vermoorden.

KOENnAEDT.

W ten

Ach wat bcdpuckt gllelaaq ! wat smarlelijcke woorden ,svat jammcrlijcken rouw stort daar Anpnict mct smart !Da t ick de oersaak ben gevoel iclt i n myn llart ;

3063 Ocl1 ick bcll et?l) d oot m a n , wan t (1 i t doemt my te sterven ,Of als een balli nglls-la IR d ts voor bed elaar te swerven.Daar ko ln t of w a t t er w i l , i ck m oet llaer sp rekcn toe.Goedell dach , Allgllielje !' w cl sust erlje y wel hoeK Iaagh jy dus treurelyck ? Secllt my, wat isser gaande ?

3070 svat is u doch ghesèllict ? 01' wat llebdy uyl st aandeAlet yem andt van de sl ad t ? Secllt my wIen is dc manDiemcn so sl ratfen sal , dat daar ecn ander anExelnpcl nemen sal?

AXGEAIE'!.Glly zyt ghcelz antwoort waardich ,

3075 Ghy goetdunckende (337) geck ! lloe koomdy so llovaardich yEn so verm et el stou I , d at glly d i t vragllqcn d art ?En knaagll t u niet d e worm van wroeglli ngl) in u hart ?Yermits dat glly llem llebt d ien llooscn raat gegevcn ,Avaar door d icn jonglllnan lleeft d i t schellemsl llck bedrcven 1

3080 Di e jongll mal), d ie glly ons dorst brenghen voor een wijf,Di eIz staat nu i n gevaar en prijckel va n zijn lijf,Door u versieringlt (32) vals en door u kunst iell lieghcn ,Om ons door sulcken treck so lcelijck te bcdriegllen.

KoEwaasoT.W ien scclldy, W ritsert ? 11a ! wat heeft l1y toch glledaan ?

ANGENIET.3083 W ildy dat weten , lloort, ick. salt 11 d ocn verstaan ;

Weet glly wel, dat d ic m aaglll , die Rocmert ons vergundeu (358),Een llaagllsch e d och ter i s v an t rdffelijcke vrund en ,En dat liaar broeder is ecn koopman seer glleacht ?

- - 106 --

KoExaàEo'r.Ncen ick.

AwGENIET.3090 Secckcr 't is waar ; die maacht heeft hy verkracht.

Na dat llaar brocder lleeft van d it glleweld t vernomen,So is hy lleel verstoort tot onscnt illghckemen.

lkoExlAxEoT.W at heeft l-,y uytgherecll t ?

ANGEIIE'I'.Hy krcegh hem by de kop,

3093 En vlcugelden hem slijf en maakte voorts eeu strop.KOEXRAERT.

O God ! wat wouw hy docn tANCENIE'I'.

llad myn vrouw niet gcbeden,Hy had hem strax de en ooren afgcsneden.nues

KoEllt-xsoT.Och, dat ick nu doof was !

3100 willen sy den bloctSo strafl-cl) als men hier de w i lde katers doct.lck llebt nict moghen sien daerom ben ickt ontspronghcn.

KoEx ItzïlloT.A'Vel wien is doch so vroo:tt (339), so stout en onbedwonghen yDat I1y souw durven doen so grootcn overdaat (5G0) ?

ANGENIET.N tl

ANGENIET.31.03 Hoc, noemdy dat so groot ?

KfIENR.XEOT.So scker, ist nict ? jaat.

Nvat man is so ghcstraft , d ie in vuyle bordeelenDe hocren so cen pots uyt luslcn socht tc spelen ?

ANGZNIET.Ick wects nict ?

KOENRAEOT.3110 Angnielje ! u vrouw siet watse doet ,

W ant 't is myn mcesters soon , cen Echt-kint van zyn bloet.ANGENIET.

ls dat waar?KOENRAEOT.

Secht u vrûuw datsc dat niet beginnen,

-- 107 --

hcy ! bcn ick oock mal ? dat kostjc selfs na binnen.ANGENIET.

3113 Ma ar , Kocnraat ! wa lj e d oet , si ct wa lj e onderw int ,U yvcr is t e 11e e t , l e w u l l eps c n l e b l i n l ,E n b re n gt u n i e t 1 n l a st o m a n d er I i etl en sak en ,D i e gl1 y d oc 11 m ogllc l ijck n i e t b e t er e 13 su l t rn ak cn .En d aav l1y s'Vri tsert n 11 wat op zyn Jool scll besnijt ,

31.20 En krecch l1y u m isscll icl) glly raackt cn 't soo Ije quijt :Svall t si et myn i ofvrouw d e n ck t en sal llem d oen gh eloovenyDat glly llem licbt, gliel-aan de maagllt llaar eer tc rooven.

KosanAEo'r.my nu tc docn ? svat raat gaat my nu an (5c1)?

A'I a a r gi 11 d er , si e n i ck re c 11 t , so k o m t d e n o 11 d en na a n ,3125 .31)71,1 mcesl er , l'yt zyl) l 11l1)'n , an 't regl iers 1i flf gllelegllen.

Sal ickt llcm uyt en ? nccn , 't is bet cr nech geswegen :1ck Avilt hcm seggllen , jaak ; llet scllaa t lliêl , och llct lcytA1y op lnyn lee 1) , d at my een stra tl'e M' ort bcrey l ;Alaar d i e ben ick glteznoet (562) ged Illd ich l e verdragen ,

313 0 Als 5V' ri t sert m aar a 11 een m acll w crd en slccll ts O nts lagll en .

AATat slaat

Ascsxls'r.Doet wijslijck a!s ecn mall , itsll gae na binnen , sict,Vertrcckt dc goede man, lloe 't allcs is gllesclliet.

W cl

v K.# F > r M r > R K.F F.

S E S T E U Y T K O A1 E N.

LAMBERT de Fft#cr mct KoENn.&EpT.

LIMBERT.een groolc vruecht voor Inyn gen egpnl heyt y

Dat lnyn bogacrt so dicllt l)y de sl atl t gllelegllen Icydt ;3133 Verdl-ictet my i n I1II)'s , ick walld el buy t en stce

Na 't ltcgliers Ilofjel) toe , kyck , dlls van lievcr leeOp myn tn uyl ljes , d lIs rcy 1) ; i ck w a s (1 us o m een kijckj eHet voctwecllje Ianges llet 1) latte Amsl eId ijckje ,#

'

.Avangt het was alld e k a nck t een stick-w eegll oppelli.l t ,3140 Vannen diel vuyge (363) maats , diet doen om huer profijt ;

Ditis

-- 108 --

dat volckje sollw ghcven ,lck quam niet op het ijs van al myn hielle levcn ,W at Ijaast llet Laulrnert t lek geetlkr niet elz mijt ,So ten ierste (361) een duyt ! 't issen kostel ijcken 1 ijdt ;

3143 Die wat spaart, d ic wat llel ; oock ben ick niet popf Entsters (363).S'Vat was dacr en glterit (144) van vlastel's en valz kemsters,Van Vesjes volck en aars, dier rh'en op de baan ,De l'reyste jongeluy d ie vyn men ongcr 't gaan ,Of die doell as me nift , die r,t met hllcr spllel-nootjes ,

3150 En vrl'erljes o m vccr of after op de sloolj cs.svat was daar en gedocn , ell gcraas, en gescherm !AI#.l1 oogllen scllemerdc , wat qualn daer en geswermVan jonges en van goet ontpcnt tl e koorelà-d rapller !lloe d l.o(:lk lladdet sies Kaeckx , die bromde mlt llucr swagher!

3133 11 i er 11 ey , llay-m en lloocll-hapt , d i e so w e, ts rijt e 11 snort ,Die hacckten in lleur sellaets , so dat de goct-llart stortE 11 v i l ee IA 1) a rtl e sm ack , o d a t i ck my 111 e t d o o t l ac 11 ,s'vangt sy v i l op 11 aer nues , so da t m er a al-korf (566) bloot sach.Daer quam J u epi a ell m i t sen si ecke l ijr op he t ijs y

3160 Die a rIn e brekc-bicn , d ie rcet met lallge Lijs ;Sy ree llardcr d an 113- , l)y liet 1) u m m oyljes slepell ,En scltranckolde (367) so veort ; ocll ! 11), had t suleke gpepen !lly llompeld en y l)y sllrongl) . en m acekten niet vuel vaarts,Dc luy sagen ecn jeucltt (ù83) i11 Jucre Jannen llaarts ,

3163 So genoccllclijck gi ngll d ie , as 11y hum liet glisse'tt (368), l rouwen,llct volck ston d t en laclt ten , d at se 11 uer bepi sscn w Ouwen.Daar lladje styve Di rek mit zyn niellw-backe-wijf ;H0e bcvropen gaat l)y ! zyn Ilooft staet hem s0o slijf

Maar ier dat ick cen duyt an

0 l't o p ee 14 st a ack stoll gh , i 14 11y 1) ct i e n paer b i cn n cn ,3170 Tros yemcts i 1) il et langk t ; hi er Lobbricll jllcch te m i cnen

Dat lly 't lltlyck was vande stad t ; mar noch , onse AlachteltDie lletse llu n'k emaackt vannen sti ck vannen swachtelt ;Had d et sen ii eve ln oer l'lu m n iet I)a rt of eraa n,Hy sou wje al le d aaghs m i t vier paar kousc gaan ,

3175 rris su lek en soete vaa r ! l1y k an lltlm so d icllt l'lungse'tt (369)!ln 1)y rllyckt assen krulrt, ick mi en gelijck ecn btlnghsen,Dat l1y llllm w armpjes llouw t, dat prijs ick llem nlet reenSey Jan Kackmack'liick. warmt maackt alleen lamme leell.'F .e 'u-'

.Hoe kost elijck , lloe dructs reet Alel is m it sen vrilster ,3180 Ai ist een boile- rncyt , 't is al ecn fraeye rijster ,

-- 1c9 --

Sy streeftje (311.) assen vos, 't is jammer dat blaeuw AeclltSo vreeslijck vande kollw is alle jacrs gheplaeght ;Helften 1 ijdt, kalftse (570) an hacr hangden en lluer wanghen ,Tis vreemt dat an Ilucr nues gecn groote spijckers llanghen ,

31.83 So kouuttvorstieh (571) isse. Quam s' op de turfmarcltt gaen,De turl' souw vuersceker de hcll't wcl opslaan .Get (146), lloc pronckte droncke Kccsje van de slochter,31it zyn moye t'uyt-meyt (572). llicr ouwc Japen docllter.En Mieuwes mal-monckt die rcct met sen jonghste sn.aar (573),

3 f90 Morsighe Mary Slomps reet mit lluer llestevaar,Maar Jan doetcr nict toe, die school' in cen schuyf-sleeljeSyn bcstc-moer, sen wijf, scn ky'ren en sen peelje,Hy stack zyn a ftcr-elrnt uyt of l1y borgllcn wouw ,ln an nlcn reclltcrllangt dacr k rcegh een Goet-lîtans (371) vrouw

3193 Een kolf-bal voor lluer hooft van ecn deel groote scholners (373).Tis een vrcem t (1i n gh d at van d uese w eyt sche kol h'crsDic dlls int wilt toeslaan, gecn ong'luckcn geschien ,Iladt ick mar iens dc macllt, ick sollw t 'er wel A'erbien,O 1' i ck souw 'er ccn pl a a l s uyt al le m enscll en w ijsen

4200 1ck scl t van m ijn l e vc 11 m ij n k y 'rc n n i c l a n p rij scn .lioe reden d t) bocre n sl ecn so l1i er so d aar o m var !IloeE n 1)yAli t, n ocll i cn

l i ep on se Amstepd amsclle ad el daerd e Di em cr-m ecp daar rcdcn i en

metd e n ar !

lliclesl reeclt5'2 n O tl W O' 1) e pa erlj esV >

.dpooglle A-aarllcs3203 AI a l't er al1 m enk aer, (1 i e ryen dat tet gi ert.

Sy 11ellllcn d uese k unst de gangsen cfl' el iert.Hicr vercofl cse lindt, tlal mell tot scllactsen bruycken,Daer sat. Aal tj e Kri na p-k ous m i t man tel s en mct 1) Il)'ck cn .A1s ickr di t lies-e sllul lang 'cnncll llad 'csien

3210 S o k i c rd c 1) i c k w e e r () nz e n i c k gi 1) g 11 d o e m i t i e n ,Jens /PCJ.S ( 3711) s-oort i I'I myn 't lill);'ll ; ick sacll icns na df! llloemcn yOf n a d c 1) o l I e tj es, o m cygen t l ijck '1 e n oe m ela ,Of sy o ock vrosen uyt , c n w a rel) sy al (1 oo t ,lck ltoopcr weer gela occll voor cen lllanck of d ri e groot.

3213 1ck 1) en so m a I n i et a s d c I tly, d i c vuer wat tl,1l p en ,Vucr Keysers k roon en, vuer llool'en tjes en vuer sclllllpen,En sulck lllcrm arcktery, d a t 1'1 icl.lwers l oc en d i tant ,Vllcl gelts sel (323) geven , n ocll ik sel vIlcr gien /,-?-,??-p7?f (577)Gien hongdert ponckt besteen; en 'k lnaehse (299) so wel dragllen

3220 A,s yeman t vande best, en wie souMr ick llet vr'agllpn ?

- 11.0 --

Fouw eAl kosten , oi' n l et luyd t roep .lck l1o u w 1) e nn e 11 11 oc 11 d uy v en , 11 oc 11 k' a l j es n oc h 1) o n ckj es ,X ocll ltll ijllen n och v uogil els, 'k lleb gi en si 14 i 11 d i e st ronckj es ;

3223 Thet lliet een bcet o IM 't l ijf d a t l'nen 't, gelt, so verquist,lck Icgll llet li ev er o p en sl ta 1,) el t in myn kist .Elck ieyt n) oy og sl'n ste i n sackjcs ofgesollgd crt ,Ick doet 1) iet n'l l 1) der u) t als darl icll op llet llongdcrt ;1) i e t so 11 a o c 11 n i e t c n w i l , d i e nl ac 11 c t l a t e 11 s t a en .

3230 W at , i ck 11 eb rn e t l'rl ijn gel t, vu el m i er profij t Fed aen ,E 11 kall t otlck nocll w el d ocn , als ick 't IM a 1* w l l aI) legghen

Ick een plat-beek enom de m i nsteheb CPl'lm oye

ick 'thoep (578),

lli ermet sommiglle re'ers, maer men moetct niet seggcn.s'vy st u u ren a l l e ln e l s ee 1) , t w ee, d ri e sc klep en uy tVol bot tcr, katas en brool , oock k eti ngs, kocgels, kruyt,

3235 D w c l ck wy v e rru )' l e n a n v ee l k osl e l )' c k e w a rcnV an d e Duynke rck e rs, o 1' d i e o p d i e n eri 13 gh v arcn ;Dat goedlje d a t wort lli er beqtla melijclt versackt ,Yerba a l t , v epk ist , vcrto 13 t , vcrm errick t cn vcrpackt'Va:A Izlan neny die haep daer staer aard icll me geneercn,

3210 So k rijgll l men ti cn voor i en . Zijn d at glleen luy mct eeren ?01', w i t 'ck m c gellje 1'1 i et (1 us w agen over zee,lck kant w el sonder vrces uytsel l en 1) ier i n stee,En dat oq groote winst ; docll ick sclt niet vertellen.Daer zyn ln Amsterdam seer gcestigc gcsellen,

3213 Die koll're kandelaars, brant-l'scrs, sclloon en grootVan buyt en , ( m aer i 11 t lijf elz i s l1e t n i et d an lool ) yAlet een beltende (379) slach seer kunstell'cke gieten ,Dies moet llet overscllot van w aarden overscllicten,Mrel . . . . , is dat Koellraet nict, d ie daer van verre staet ?

3250 lck moct cens by hem en sien hoet hem al gaat.gaenKOENRAEOT.

W el . .. . , wien praat daar van my ? Mcester ! die ic met hartGoeden dacll, ick ben bl/dt dat ick u so ghesont sie. (en mont bie

LAMBERT.AVe1, wie verwacht ghy llicr ?

KOENRAEOT.O llelp ! myn tongll die vouwt;

3> 5 Ick kan nict sprckcn, acll ! myn hart dat wortlncn kouwt.L-NMBERT.

O ho ! hoe dus verbacst en dlas ontstelt s: scllichtich,

svely sechtmen, is de saack so oevel cn sû wichtich ?K o EN RA E oT.

Voor eerst bidt ick, mylllleer ! el1 dcnckt. in tt minste nietyDat dese dinglten zyn doop myn llest eck gllescllict ;

3260 Gelool't myny ick en l1e!) geen raat dacr toe ghcghcvcn,Ick heb gccn scllult, ick sweert.

LAMBEIAT.svat isscr dan bedrevcn ?

KOEXRAEOT.svaerachtich 'k haddet ecrst met voordacllt en met listVoorsicllt ell'ck 1)e(l oc l1t , m acr n u i st m )'n gem ist.

3263 Hoort lii cr, ml'l'1 Alecst er ! llool't, wat batet docll geswegen ?Ritsert lleel't nu korts (580) ecn swart Alool-ljen 'ekreghcnVan syn sclli pper, die 't llem i 11 Sllaenjen llecl't gekocllt,Di t schonck 11, aen sl'n Boel, d ewijl dat sy 't vcrsocht.

LAMnERT.svien ?

KOENRAEOT.3270 Maar aan Moyaall je, die l1y mint a1s sl'n harte.E

AMSERT.Maar wat gaf l1y doch wel voor desc lievc swarte ?

KOENRAEOT.Macr duysent guldens eens (581).

LAMBERT.Ocl1, wat een swaricheyt

Kolntmyn op (382) ! KolrxaAEpT.

3275 En svrilsert hcel't syn sin oock geleytOp eener, die de luyt cn and're inslrumentenKan llandelen wel braaf, ia uytten orienten (383).

LAMnERT.Hoe, wat, . . . is 1)y vcrliel't t? dit kan ick niet verstaan,MTeet l)y dus vroech alreels by hocrell oock te gaen ?

3-M0 Hoe komt hy in de stadt t? ick had llem onder ''c'lnic/l (581)Aan boort gesonden 't sclleep ; ach ! gien quaet komt allienich.KOSNRAEDT.

Hoe sieje myn dus an ? gelool'l myn vryy myn heer !Ick hebt llem niet geraan.

LAMBERT.Houwt op en spreeckt nict meer,

- 112 -

3283 Ghy galgert ! soo'ckje tlocll iens . . ., dan nou ick sa1 noch swijghcn,Op dat ick mecr bescheyt van dit stuck mach verkrijghen.

KOENRAEDT.Ocl), Meester ! 11y . . .s 11y is, wel stouwt en onbedocht,In plaats van de Mooris, tot Moy-aalen gebrocht.

LAMBERT.ln plaats van de Mooris?

KOEXRAEDT.3 290 Voorts hceft hy van de vrouwen,

Ecn jonghe maacht verkracllt.LAMBERT.

Ick sterf by mynder trouwen.l(-oExnzEo'r.

bctrapl, gevallgen en geknclt,llem vergelden d a t gew clt.

LAMBERT.3293 AV' el isscr oock yet s meer be l1a l $' en d csc d i n ghcn ?

Soll w 111 en o m su l ck cn 1 tl e r d i e j o n g m a 1-1 s o 1) c d w i n gh en ?AV' aar 1'1 a verwacll t i c1t nocll , waa ro nl gae i ck n iet i nyE er da t sy llcm mis-d oen i n l1a ren grammen sin ?

KOENIIAEPT.Ick slae gcen twijfel of ick sel door dcsc saken

3300 ln een groot ongelllck en ongena gherakcl) .Dc noot fl rongll myn dacr toe, 1) oclltans in dese lijtSo hoop ick dat wel llaast sal svritscrt zl'n bevrijt.

Daer op i s 1)yNu wi 11 cn sy an

+ f.l F D r n R D R I.# 1n.

S E V E N D E U 3' T K O M E N.

Ax(;sxlc'r, KOENRIEDT.AXGENIET.

Seker in langhen lyt was ick so niet vcrlluechtAIs ick nu vlusjcs was, want ick kreech sulcken vruecllt,

3303 Nvanneer den ollde man sijn sone docllt te vi nden ,Om van syn banden hcm sorcllvuldich te ontbinden.

lly snoFelde vast om door winckel en door kas,Alaar wat hy socht en deedt, hy quam niet daer hy was.'t Gemoedt was hem ontstelt uyt vaderlyck melyen,

3310 Hy steenden door ons huys en lteeck an alle zyen.De gramschap en de angst llad hem te seer beroert.Doch hy was door myn list bedrogen en vervoert.lck lachten in myn vuyst, dat ick hem so sach vresen.

ItoExll.xsoT.$Vel wat wil dit toch zyn !

xaajgq;.Ick sprack hem garen

ANGENIET.A'laer wa er m ach Koe nraetick wil na hem gaen streren

W 0 S P13 .(31.1) ?eens,

ItOEN RAE OT .M' Tel, wat schort jou malloot ? lleb gy van al jou levenSulek lacllcn wel 'esien ? :Vel, ginnegabje nocll ?

AXGENIET.!ck lachmen an mcn el'nt, ich mach niet

3320 Ick lachmen noch wel doot, ick kan myKOENRAEOT,

Avel waerom lacll gy dus ?ANGENIET.

Iangev: tlch !ganls n! et stillen.

AIa r a 1 o m j ou w e I'I t M- i l 1 e n .itosxitxEo'r.

5Ve l h o e d a t ?ANGENIET.

vraacht . . . . ? 'k heb noyt gesien noch 'k sach ,a l s gy ; o c 11 ! i ck k rij c 11 s I1k k en l a c 1)

Ick kantj e niet seggen so lachen wy daer binn en .Si et om 11 slechtieltllyt (583) en om myn kloecke sinnen .l!n so veel isser of', d a t ick 11 int begin,Als ick tl eerst m ael sacll, oordeeld e i n myn sin

3330 Vtlor een welsprek en t m an , en vol van scllalcckheyll el) .KosxnAso'r.

5'V, a t , . . . g y$323 (1 eell so t ter m ells

Nva t ist ?ANGENIET.

lck heb gemist in dese twee voorseyden.En rouwden u dan niet dien ovetngeven (586) daadt ,Die thans den jong'ling heeft bedreven door u raadt ?

1333 A'Iost ghy daer boven nocl) syn arme oude vaderDees dingen altemael verklaren so te gader y

IlRlrnsaooE. 1.

- 114 -

S r) 1) (J er b e w i m )7 el i 13 g van () 1' t e d o cn o f t () e ?Ilo e m pcll gy dat dc n'l a1) hi er over was t e nàoc ,A Is 1t), syn soon daer sttttll, gebruynt gelyck een sw artc,

3360 ln vrfl tl w eiyck gewaat ? Bcde ,4 ck t eens i I-I u 11 artcDa ( gtly de oorsaeck zij t, so suldy wel bcvrtlen,1) at 1) 11 u A Iecs t er sal d e k crfs t ock of d o en .

1koEN I,AEIIT.Asirat segdy, vllyle 1.)11),! Ilay gy luyn met cell ltlgllcn ,1.-.11 tacll gy noc k1 I'I'I et olls, 1) u gy ons heb t b cdrogen ?

3365 'Tscllijllt dal dic scllelm ery u Avel verheucl'lt en smaeck t ,Alaer waero ln d0e gy d a t '?

ANGENIET.O n'l dattet lnyn vcrmaack t .

KoEx RAEII'.r.lck soll wj () wcl g'tnetl' t koo () M' a t v ool'J- e li cgllenllouwt d en smoei toc of j otl backus sal vlieglten

AXGEXIET.

Iangbell;vanllten (387)

3370 Dunck et. 11 goet, Koenraat ! so konzt an cn smijt toc ;1 ck ra e lj e lA a e sl 'J e n i e t , m a e r n ee m t e r w at t ij t t o e ;Gy souwt et sck er so met dese saaclk ln ak en,Dat gy wel iicllt'iyck moellt d' eerste op de kaaek (388)Of an cen galcll, of an een Sîlick (ö89) of op een rat ,

3373 Dael. an de Vnolewl-iek (3 90) , l)y 't gerecht van de stadt,#svall t, gy lïebt raadt en daadt elà t1' o orsake gegeven ,Dat dcsen j ongtnan lleeft dces overdaadt (560) bcdreven,A'Vacr tloor glly sult da er 1) a gestral't zyn en onteert yln voegllen dat an u een and er dacr an leert

3380 T e vlieden sulckcn quaet vall j Onge luy te verleyd cn .KOENRAEDT.

rak cn .

Oc1l 't is lnetluy nu uyt !ANGEXIET.Yoort sullen sy u beydcn

Avcl lusticll smccrcn of, dit lleb i tt k u bereydtrl't.) t et)!l ). c rk en t c 11 is v an o 14 se d an cltb a erll eyd f ,

3283, Overmits ditt Alooris, die glly flns llcllt gacn schcnck en yOcll, 't i s ln ij IA llarticll lcet, dat ick niet nacer kan dcnckcn ;&tl i eu, ick ga e, vaart w e l .

KOENRAEDT.Als ick lny wel vcrsin,

5, ' ielltant komt llier in last, l1y brengt sijn sclfs dacr in.

+ 1.# F > X M X D R X,T Fa

KzïcxEllsàcK, SVRITSERT, RITS,&.&RDT, KOEIIIAEO'I,, ROEMER.ltOEsfER.

3390 hlacr zyn 'wy llicr ons lijf al scker by de vrouwcn ?Op welcken lloop of raat oft op wat woort van trouwenSo gaen wy 1) a Moyael, en geven ons dus bloot ?1ck ben van sin het llooft te leggen inde schoot,1!1) apoincteren op gen aed' en ongllenade,

3393 En l-eehtolè, llaer weer op (391.) de aclltcrstal en scllade ,Die door llet lallg belech myn Jllffrol' is geschiet ,Ell dat wy t' samen doen llet, geen sy ons gebiedt ,ln tli en sy ons de 1) eys maer lijd'lijck wil verl ien en.

IZACKERLACK.Dats u te vcelverkleynt.

ROEM 17-n .3400 Sal ick dan nAindcr diencn

Aliin Molraellj e, mijn lief, nzijn princes van n'lijn sin,*.F .Als llerculcs dcdc der Lydier kollillginOmpllaelc, di en dell llcldt d e stlillen dwong te rapen,Die ru es nocll ridder kon bedwlnghen met de wapen ?

KACKERL-4CK.3403Dals ecn schoon exempel, en 't staet my seer wel an

Dat ghy u rcgulecrt na sulcken grootcn man.Dal s ecn besclleydenheyl ! O myn, met wat sugletten (392)Sal llem Aloy-Aeltje noch dat, malle llool't versel ten !Siet die vcrwaanhe geck ! . . . Ochy Heerschip! gaat nict voorty

3410 Si et llier y . . . wat volck kom t daar ginder uyt dc jloort ?ROEMER.

M Tel wie ontmoet lnyn l1i er ? lck sacller noyt den desen .lloe loopt dit volck so willz, v.' el wat sal dit tocll wesen ?

svltlTsllu'r, (by zftt/l zelrevt).Isser tegllenw oordicll wel ghelllckighcr nlcns0p1 er aerden als ick, diel so gaat na syn wcns ?

3415 't Scllijnt dat de hooghe Godt, des Hem els l'eeft heslotenDat al des werclts vruccht tot mywaerts soudc vtoten (593),

Soo vcel gelucx en goedts plost (391) plotslijck op myn neer ,In so bequamen standt als ick van Godt begheer.

KOENRAEOT.lloe is svritscrt dus blijt ? Ickgaenaer hem m etscllromen.

SVRITSERT3420 Kocnraat !myn Foede vrient, gy bent myn wel ghccomen,

Myn vader en vlnder, beleyder van 't beleydt ,En llet voornaemste hooft van myn wellusticheyt !(Daar leeft gheen gauwer (393) man, gecn kloecker (311) noclz

('vevsochter (543).A5' 'eet, gy wel dat myn lief Katrijnlje is een docilter

3423 Van een goet burgerman van wylen uyten Haach ?KOENRAEO'I'.

Ick llebbet al gehoort.NVRITSERT.svanncer doch?Kosxn.xEpT.

Maar van daach.SVaITSERT.

En llebdy wel verstaan dat sy myn is gheglleven3430 Tot een bruyt, tot een vrou ?

KosxRzkso'r.S0 wacr a1s wy leven,

Ghy doct seer wcl !KAcREntAcx.Terstaa (ö9G) gy wat 11y sel't ?SVRITSEIIT.myn mecste vrolijcheyt3433 ls om myn broeders wil, die nll, nae zyn bcgheercn,

Xet vryerharten by zyn boelschap (46) macll verkeecen,Siet buylen alle vrees van nacllt-waclat oft ghespuys ;AV. ant, 1 n llet cort geseyt, 't is ganslijck maar t! 'en lluys,l-let onse en het haar. Aloyaal heeft al haar dinghen

3410 Gants en al ghestelt in m-pn's vaders bescllermingllen,yvant hy haar sonderlingll vall harten heeft ghesint,Oln die weldadicheyt, die zy bewees an 't kind t,An myn Katrijnlje licf ; dit sa1 hy nict vergeten.

En daar en boven noch

KOENRAEDT.U broeder houwt Alolraal dan voor zyn eyghen cten,

3113. En voor zyn propre monckt ?

- - 117 --

SVkITSERT.5Vel souw hy niet, Koenraat?

KOEwSAEDT.Hoe vaert de ruyter dan, die muruwe soldaat !

LVRITSERT.Och dat is al gedaan, die herft. al eenendartich.

KOENRAEDT.Nvel dat verhuecht myn seer, daarom so moct ick hartich

M 30 Eens lacchen dattet klillckt over die llecle straat !NVRITSERT.

&.y, Koenraat ! doet so wcl, dat bid ick, dat je gaat1En brenght myn waarde broer dees onverhoopte tijdinglzVan myn gheluck cn 't zyn.

KOENRAEOT.lck sal stracx met verblijdingh

3453 U broeder Ritsert oock gaan brellghen dese maar,Adieu, myn vrient ! vaart wel. Die nu wist waar l)y waar !

ROEMER.Maar slaeg'er twyfel an, dat ick niet ben verschovenVan myn lief ?

IZACKERtACK.

3460De ghene, die myn gafOft m)'ll sclfs, die daarOf sal ick die fortuyn voor 't aldepgrootste prijsen,Die my op ééncn dach so veel goets gaet bewijsen !

3463 Nvant sy llecft dit bestiert, dat myn broeder so graachDe Moorin schencken souw an zyn bocltje van daacll,En dat my 't melsje is gegevcn te bewaerenAis Aloy-aal gingh te gast ten noen-mael tot llaerenPol, den Hopman Roemer, die de waerschap (597) had bereydt.3470 En siet door haar vertreck kreegh ick gheleghentheytOm myn lust te voldoen. O wonderlijcke saken,Dat daar myn vadcr quam, om 't houwelijck te makcn !Of sal ick achten meer de bly-geestige vruecht,Of myn bevallijckheen, of die beleefde duecht

3473 Van myn heer vaders ziel, die sich hecft uyt gaen spreyden.Door al zyn leven heen met meer als menslijckheyden t

verwis (.139).svnlTsvn'r.

Brie sal ick meerder loven,dese geswindc raat,dorst bestaan alsulcken daat ?

Dat's

- - 118 --

lck bidt !1, goede Godt ! behoedt ons doch voor quaat,En Onderltout ons huàs voortaen in goeden staat.

ltlTsAwltoT (ter.ugknmende 'zlt?f Koenraedtt.A'Vat ongheloof lijckheyt van sonderling ghelock en,

3480 Hebtly. o lkoenraat my, met groote vruceht, tpcrl?-oc/ft?oz (120) !AV' a a 1' i s m ), n b 1- o c (1 e r d o c l 1 ?

SVIIITSERT.llicr is l)y vpor dees tij cl t .

RlTs-xalloT.Ach lieve, M- aerdc brocr ! ick b en van harten blijt.

S'VRITSERT.Oc11 , dat geloof ick wel . U licf is waart, te minne,

3483, So vecl h eef t sy getlaan 'v oor die v an ons ghesinne,Dic sy mct haep bellulp docl) eerlijclt hcef t gherieft.

Il.ITSZtAllf)rln.Prijs gy se myn noch an, (1 ie o p llaer bcn :7 erlieft ?

11f)sx Ei't .Ocl1, K ack erl ack .' w a t raa t ? N u gh ee t' ick 11 e t v e plore i'I ,'N. ou heb iclt docll geen kaus, so quaat staat di t .ll.lèetqehot'('n, (598) !

3490 Hoe 'ck m inde fz lloops lleb, l aas ! hoe ick llaer ln cthl'der mi n .lclt bid u, Kackqrlack, ay llelpt lny doch llier in :Jplij 11 l t t) o )) tl i e i s i n u .

gaat m cn di tw a n t gy b en td e gracy

KwcltElttzïclt.D a t s sw a erl ij clt o m t e tl () e 11 .

RosMEn.yVa t d at tz m ach op k omen ,

( l 9 3 )Daar wordy meester of, want kloeck en uytgltenoîklen3500 So lcefdy met de tongh, en ken ick niet u gllecst,

Die so goet is en groot, dat daer een mens voor vrecst ?So gy myn dit bestelt, so sal ick an tl schenckensvat glly begheercll muecht, ja wat u lust te dcnckcnTot een verglleldingh, en voor 11 verdienden 10()11

3503 So llouwt at wat gy llebt.

318, ak t hi e r een ey ntl t3493. 3le t bi tl clen , m t! t, l ov en ,

En b rcnght nly w edela in

K.&cI( EILI-ACK .SV e I , w at sou ick an re ah t en ?l1o E M E ft .

of en beslechtenw el t er t a e I ,

van Aloyaal.

KAcKERLxclt.D a t k o nl t m y s ek e r sc 1) o c' n .

Aleen gyt al ?ltoEuER.

S o uw i ck I'I i e t ?II.ACII.ERtACK.

So ick haer kan belesen ,3510 So w il ick da n vof)r eel's t to t uAvent so vry wtzsen ,

Da t ick , 4: an neer ick M,i l , mttch k o men on g llen ootAn tafel , an de spynt , en snijcn kaas en brof)t ,Ol' w atm en allders lusl .

ltosilsn.Ick 1) en der met tc vrctlen .Kacltl!lt I-.xcK .

33 13. Iclk sel myn naerst ichcl, t i I'I d cse saack bcsteden .11 ITS-4 A It I')T .

SV e 1 w i c l1o o r i ck 11 i e r ? NV e l lt o t! m c 1% !lt o EM E It .

Alij 14 l ij fs gh cn a .RITSAAROT.

Gy w eet mogll'lijck nict, hoet hi er staet.ltoEslEa .

lck dee, ccll j a !R I T s A A n OT .

3520 l1o c koomdy dan so stouw t, da t, glly llier stal durft llouwcn ?ROI?MEIt.

Op u belecftlleyt, siet, so steld' ick myn vertrollwen .RITSAARCT.57 eel , eer d a t gy qu alijck va avt .Barmllertighe soldaat ! gy, wer t liicr straekx vel'claart

Voor vyand t, en wect d at 't eerst gy Inyn k om t, on l m oeten ,3523 llier of op de Bre-straat, ick sal tl onsaft groel en.

A1 n'laackten gy onscltnlt (399) van 11 ier of daar te gaan ,Ick selt niet lloorcn, maar 'k sel even do1 toeslaan,Al souw 'ck u arm ot been, ot' 't cen of 't aer verminderen.

KACRERLACK.Salighe m an ! denckt om jou w ijf en jou ki l1d eren ;

3330 't 31 aackt j ou so groot niet , nou saft! baastich i s qtlaa t ;Siet tlalje toornichcqt niet voo rje wilshel't gaat.$V asser met vcchten yet te halen of te winnen,

VeptrouAvt die niet te

- 120 -

Glly soutct, lieve man ! nu al te laat bcgllinnen ;Jan Rap ginger me ducr. Ten past niet, dat cen knccht

3333 Alet eeren, ghclijck ghy, hier teghen yelnandt vecht.l1ITs-&AnoT.

lck secll niet meer ; ick sal lleln flux op 't vleys touwen,Blyft 113- llier niet van daen ; dan secckcr, wil hy peys houwen,So l'aedt ick llem voor 't best, dat hy llaar selscllap mijdt,Eer ick llem met een stock de kop anstucken smijt.

3310 Siet, ick waarsclluwje noch ; dellckt dattet u gheseyt is,So ick hem wèder vyn, 'k sal toonen dat myn leyt is.

KACKEIII-ACK.Voor wrevel (600) noch voor wrcet heb ick u noyt ghekent.1ck detick oock nict dat gy so opglleblasen bent,Ol' gy sult met glzcdult u gralnschap we1 haast brckcn.

RITSAAIIOT.3313 O neen, ick heb t glleseyt .

KAcltEfttAclt.Hoort myn cen weynicll sprekcn ,

Daer. na soot u behaacht mueclldijt volbrenghen vry.RITSAAROT.

îvel a n, sech t .12AcKEatAcK.

Nou, lloemer ! gaet een weynich an d'ecn sy.3550 Voor eerst so wouwd'ick wel dat gy lie wout ghelooven,

Dat al, wat dat ick wil in dese saack beslooven (691),ls niet. om Roemcrs lust, maar om myll cyghen baat ;Doch so gy selfs bevindt, dat dese myne raatU noodicll is en nut en nieuwers in k an schaden,

3553 Het waar eelz sleclttheyt (585) dien moetwillicll te versmadell.tllTsAwito'r.

Brats dat le segghen? l1è !KàcREatwcx.

Siet dits myn raat cn sin,Dat. gy dell llopman sult, voor reeder ruymen inDe mlnne van Aloyaal gbelijck u medestander.

RITSAAROT.3360 Voor reeder ruymen in, el1 dat wy met malkander

Reen sollden aen myn boel, ghelijckmen aen een schipGllewoonlijck is te doen ?

-- 121 --

IzxcKsRsàcK.

l'it dit stuek (602).3 365 V tt 11

Yall l'ams-nieren, of van een hane-kams-bestey,('D ie geyle luyder kost is vleliclt (603) meer a1s frey (601) ;Uy maackt gaeren goet cier in lustigl'te (603) bancketten,àiaar 't quaalsten is . .. ghy hebt niet veel om by te setten,

3570 Door dien u vader u so seltarp (606) houdt en so kort,Vermits u 't meestendeel wat ande besten (607) schort.En desc, die het munt en llielle hoopen bricken (4.15),11y sal, 't glleen u ghebreeckt, in ovepvloedt beschicken.lly . . . ghceft de vrye slemp, lly . . . dient u en . . . Moyaal,

3375 El1 myn oock, om dat ick myn wijnter kost daar llaal.lzaat ltuer de vrylleyt toe om wat met hem te jockcn,kSo sal sy lleffl met Iist een groote soln docn docken,Op dat, sy mach voorsien haar kelder weer met wijnyl)e botelr.Li (608) van spijs cn wattcr mecr mach zyn.3380 Daar mach gheen milder man nu optefa aerden leven,Ais dcsen llopman is, so ruym is 1ày int gheven.llet is een botte bloet, wat batet toch verbloemt,Ecn groote malle geck, die wonder llcm beroemtVan den ltrijghshandelingb . Oy bloct ! 't is hem by vlaghen

3383 So uytcrmaten dapper illde mont eslagllen !Hy krcegll nu lestent een beroeringh in zyn tongh ,Dat in een uur of twee zyn beck niet stit en stongh ;Hy verschoont out nocll jong, noch armen noch r-pcken,En rabxelt (609) sonder slot. l1y mach inde kan niet kycken

3590 Of l)y is dlaoncken, en dan het hy JOOJ (6f0) noch 11.1st,En slaapt voort nacht en dach. Gy moocht wel zyn gherust,So dat glly niet en hocft in gllener wijs te vresen,Dat lioyaal immer sal tot lleln gtlenegilen wesen ,A'Vant lly is lam en loom en lteep poc/t /lrJc/ll noch â'lt//f (011) ;

3593 't ls een voosen vueghel, een drooghert in zyn huyt ,En stllcken blooden g'tl'yl (251) als ickje niet kan segghen ,Hy sal gaan als gy wilt.

marsepeyn ()f

Dan, :p. dy 17414 begripRitscrt ! lloort : Denckt eens lloe garen eetjetaart, of so een lecker-beetje

RITSAARDT.Hoe sullen wijt anlegghen '?

KACKERLACK.Voorwaar ick acllt hem hoocll , maar daar in aldermeest,

- j. 2 2 .--

3600 Datter llicr ter werelt noyt sulcken man is geweest ,1)i e 't volck Ineerder 1- onst, en vruntscha p k al1 llewijsen*' , ? .Alet overdaat van tlranck en kostelilcke sllilscn .

lll-l-s-t ..ïuoT.'t So u m eer a ls wo n der zyll d a t lnen alsuck en m anDie so l-kly ??'?-.sc/àf?/cJf ((.$,.1.2) is 13 i ct soudcn llaelcn an ,

3003 'Vo o p myn ick b en van si 1) , da t wyiie h e ln uy tstrijckcn ,In w at mallier llet sy.

'W' 'nlrrssa'r.El1 ick oock van gllclijcken.It-xcltEaLAcx .

ick bid t 11 li en datDats we1 , dat is seer goet, , ghyln u gl1 eselscllap voort oock wilt aennemen my ,

3610 svant iclk lleb lleen cn w eer gllctracht aell bey ezl'cnOm te verccniglkcn dces twee llardc partijcn .

RITSAA 11 1)T.1) a 14 t d a t glly on tfanghen 'wert .'svnlTsïrrtT.

Va n myn er,t w egllcn oock , siet daer , ul't een duyts llart.

Sict daar, daap is myn

KA CKEI: LACK .daar, ghy b roeders bey , al katz ick nict b eloon en

3613 D e ecr, d i e u beliett a n n3)'11 persoon te tooncn ,So lltle fn t van lny i n (1 an ck vt) or tl ees u groo te dllecll t cD ese ve pw aande gcc k , o 1) da t ghy m et llclu muecll tU bul'ck vol lacchcn staegli .

B T n I'rsE I)T .A'Vel tl a t kom t. secck' cr ae I'dic 1-1 ,Rl'I'szssIt 0T.

3620 5Vel, Kackerlack ! dats sclloon ; l1y is het dcch wel waerdicll.KAcKy'alll-wclt .

Siet

l-lou, Roemcr ! tsa , kolnt llier, i ndicnt u wel gllevalt .ltorslER.

ls dc peys allemaack ?KAcltsntAcK.Ick lleb moylies ckalt.

Dit volckje konje niet , maar doen ick haar mct retlcn3623 U deuclldcn , u daeden , u Ilooghdraghende zeden

Tcn vollen iieb gileiooft y so hcbben sy op trouwDe trcves my yergunt , so ickse hebben wouw.

- - 123 --

my llet volck dusstadt en door de straete ga0,

De meysjes rssen 01') cn ktjcken myn vast llae.En koom ick inde kerck int midden vande 13 reken ,De wyvcn wcten daer soo vecl van my te spreken yAVie dat ick h eb gevryt , en wie ick nl et en wil ,

3633 Tot, d at Klaes Klick seyde : gnou labbekack- si t st 1 l .''Had Jan Dircks sijn ni l't geen ni cuMaz rock gacn k oopen ,Xeel van Gods wegen souw voorsekcr my na loopen .En ouwe Joostell wceuw die loopt wel van myn vuer?Alaer daerom streeck Jnijn pect huer moer so lllstich ducr.

3010 Nvat , noch prijs ick Giertj e, die plecch myn sell's te sabben (614),En om een haver stroo eens in mijn hant te krabben .Met slllck getuetel (614.) . . . . nou, alle ding dient nict eseyt ;l'hlen macll seggen watmen wil, 't is een hecht (6'1ö) vannen meyt ,Ick konse mèt gewelt niet van mijn lijf hollwen ;

3(J1 3 n Roemer,'' seydse lest , ))wil gy my vuer j otl wijf trouwen ?''n llNceny'' '' scyd iclt , npgy ltebt cc'?z b' 'tfpci- (616)r ick t?'?z slaclt (617).

( Da t 'kj e n a m,n pllet sou at sot en mal wordcn wat van ons bcye quam .'' ''Maar wat sey Dibbricll Klacs ? pt,luam my sucken qllanck t vryenpp lclk souw warachticll m at d e k n tlcht wt llet langkt t) en !''

3630 Al verwijt myn llaer moer dat ick lest mijn schcen stietTot Barbers, wat schaat. dat ; lck wasset alleen niet.HoeA1

voer huer suster tlocll met Floris en met Flipmienden Sy al waers, en kveecl'l

Dan dat is so voop ais llac ,36:3 A%' rat had ick oock een spul

Die allc bey gelijck door 't hiclle leger riepen,Dat sy gecn decch hadden als sy nlet by mcn sliepcn ;Sulckell man ben ick ! daarom sey Langlle Fransen vrouw ,Datser gelt, ja llaar llemt, met my verteeren wouw.

3060 Gae ick eens il1 een kroecll, daar ick wat meen te bll'ven,Stracx werd ik daar ontboon by weeuwen cn by wijven ,Kijck slzlcken gracy Ileb iclk !

sy oock gecnghy li eve krijclls-lu-î' !v '' r .!met di ck e Tril IA en 1 puyy

.hslip (249) ?

KzïcxEnt-kclt.

ROEMERT! 'k sveet niet oft om(111y llebt scer wel glledaen

Ol't om myn schoonheyt3630 SV al) t wacr ick door de

mynbeminnen ,

sinnen,

11 ebDat Roemer laceft ecn Amsnysis

ickt nict ghescyt ,welsprekentheyt (618) ?

-- 124 --

'RITSAAIIPT.ghy hebt gants niet vergheten.KAcRERI,)cK.

lck noo u allemael morghen mlddach ten eten yTot lloprnan Roemers oft tot myn Jofl-rou Moyaal ;Gae gy lie billnen strack ; gaet hecn gy koeter-waet (619 ) !MJy sullen u u goet wel haest helpcn verslempen ;

3670 Als gy ecn kaal-gat bent, sa1 ick noch met u scbempen.

3663 Volkomelijck en wel,

Noll lloort gy , Heeren ! boorty hceft u dit spul verhuechtySo klapt eens in u llandt en roept dan ja met vruecllt,En leer gy lachend' duecht, so looft niet onsen dichter,3. Iaar 't Atl'ricaensche hooft , der Roomscller spelcn stichter.

OPI-IELDEREJSTDC' llX' T.E E KE A-' IXQE X' .

1 .Be11'l?* 12- *t .f ,ti - (1 i o ok)li-.olittqîî. vcrstoncl

eerste woorc't wer; door Breclero som-

**als Mrlg

weclcr Havtdeling genoemd. 1)001- ?/vJ-J*

llij ecn ontlerdeel der handeling , of , zooiooiteel , dat is , elke verandel-ïng die erzeggen :

in het aantal spelende personen plaats heeft. Bretlero echterschij nt zulks niet zoo naauwlteurig te hebben opgenolnen,waut niet elke verantlering van personeel wercl door cenafkouderlijk uytkomen aangeduicl.

2 EeLt /t?p/ zelten- De oorspronkelijke beteekenis vau loot is ge-z'Jcl/, actnyezicht. Nog hoort men il1 de spreektaal daarvoorsomtijds het woord ioet en toetje bezigen, en beiden zijn nogover î1& zvvr/pp/ en zlturioei. Later , in ruimeren zin ge-bruikt , beteekende eelt JPOJ zetievt een langen neus trek-ken , vool' den gek houden , misleiflen , een teeken gevcnvan afîvijzing en dus ouk een blaauwe scheen geven , af-

'lt'llllcomen. lletf.m

beel en dan

scllcpen.3 Sich J7-:Jzzl. Van zijn eens gellomen besluit afzicn , liaaranderc inzichten handelen, zijn gelief koosd plau opgeven.

-- 1g8 --

4 Gheplaar. Gevlei.5 Bekollen,. Dit woord, van kol, tooverkol afgeleid , betee-kent betooveren , begoochelen , bedwelmen.

6 lleucj,eloo.qlieyt. Sommigen hebben gemeend dit woord afte leiden van reuk en schreven dus reîtkeloo8heid el1 svel

dat hoorn veewaarschijnlijk omdat men opgemcrkt had ,over eene brug jtgaande , immer met den kop gebukt ging,alsof het ruikende zich van de veiligheid dier plaats wildevergewisscn. Reukeloosheid zou alsdan aan onvoorzigtigheidof vermetelhcid gelijk zijn. De ware oorsprong is echtern'elegen in het oude roekep , d. i. zorgen , bezorgtl zijn ,acht slaan op iets , en roekeloo8heid btateekent dtts zorge./r.?p.î,lè'?-.4 eu slechts bij uitbreiding rerîîlelnlhtttitl, stoutlleid.

7 .Bek%otit'lden. Laken , af keuren , misprijzen , berispen , ver-m anell.

8 lgenaqrntighen. hetzt- wetend of ouwe-tend , aanwentlen geraken.

9 Jon8l'. Door verwisseling van g en j uit gopsl vervtll-md.De oorsprong dezes woortls ligt in onttezt d. i , goed wcu-scheu , met het augment ge werd het geoîtsien , later gott-

*

lten en ionpen.10 L'reêAsieren. Vcrzinnen.

Bevordercn. Alles ,om tot iets te

- '

A.J- ''ij schrij ven daarvoor rtzrzierekib ,d och in vroegerc eeuwen werd de 8 hier te lande , ookna een medeklinker , zeer zacht uitgespyoken.

1 1 Iltceech. Zacht , btligzaam , gedwee. Tn Bredero's Gr. r-i-orlder Alinnen , bl. 7 5 , vsndt mcn de uitdrukking pdweeclla1s Avas''e

l 2 .Beb',cz,lêlde,l. veroudcrd primitief van beschuldigen.13 Bé-ltttl. Besef , begrip , denkbeeld , verstand. Dit ,, , o o 1- d ,5

129 --

thans tot de straattaal teruggedrongerl , werd in het beginder 17(le eetlw nog door de kieschste en netste schrijversen diclaters , zoo a1s o. a. door Vondel , de Decker en an-deren gebezigd.Bedieden. Betluiden , uitleggen , verklaren.14

l 5 lkt. Vroeger werd dit woord wel eeus gebezigd vool- in-#Jtu?,. Zoo ook in Swrols Alargrietje , l 6 39 , 1)1. 7

sna ppen .babllelaarster ,1 7 La?'ynlel.. Snapster , praatster.

1 8 Inl-anbqoy.nch.e ,$'ït:/''/ of eukel fra'lsoy8elt. Si pllylis.1 9 Ick Jtt?l uietà ,se/ctko-,y vl-oedltr. Voor zoo ver ik2 0 lleninneît. Zij ne zillnen op iets of iemand zetten , helu

licfhebben . lleminnen.

w-eet ,

2 1 l-e.gghek.. Leeglooper , in het Vlaamsch legaerd. Het zouook k tlllnen zij 14 dat de dichter daardoor een vreemde-lin g betl oeltl heeft , d ie een oullepaalden tij cl i 1-1zelkere p. laats vertoefde.

9- 2* -/.) e 9;? ?/ / 8 lt f. b ôé'v*2 3 Oydt ,24 Qlleen.

op ?rt.p;z@c/F2&?,. ATevlieftl zt- '1 op iernand ..

'

ei genlij k oit of ooit. llet p ositi v e van iîoott , dlls altijd.O u(l , leelij k , ontuchtig w t' f. In het mnl. Lezigd e

dit woortlmpn somtii cls voor vrotl w i n hct algemeen.13e Engelschen hebben nog htln gvet-tste , cen woord vandezelfde ongunstige beteekenis , ofsclloon het in het Ar-chais ook voor vl'ouur, zonder bijbeteekenis voorkomt. Inhet Goth isch was gkten,q , gllein,q eene gehuwde vl'otlw.

2 5 h-oopje .:t::93 glan ? Spottende vraag om eene ontkenning ofsterken twijfel uit te drukken . M rij llebbcn nog dergelijkeuitroepen om cene onwaarschijult' kheid vool- te stellen ,a1s : n dat kauje begl-ij pen !'' enz.BREDERODE. 1.

16 IaryLbt. Babllelen ,

- - 130

2 G îinooqfl. llnperf. van 8nuiren , d. i. ronken , snorken. ZieP1a nt ii t1,e T.

27 Bevoel-. lmperf. van bevartm. , d. i. aqoopen , eindigen , be-lauden,

28 Droe8. Duivcl , monster , retls. Zie Grimm , Deutsche Aiythol.1 8 4,, 4. S. 4 8 8 , en Taorenz Diefellllach, Vel'gleichendes 'îVör..terb . der Goth ischen spl-achc 11, 643 en vv.

2 9 Oaderîraaricâ. Onflcrhevig.3 0 Lt/er . elders le2I1.. Lor , prul , vol , b euzeling.3 l Brayen. Vlecllten .32 Jaa .çé//. On llandig: , onervarene , onlleclrevell treuzelaar.-33 Plllys/erelk. Plunderen .34 lfangelelt. Ruilen , uitwisselen.35 Speck. Ge wone schi mpnaèlm , welkcn mell 11 ier te lanlle aande Spanjaarden gaf. Zie Scheltema , Letterk. Mengelrv.1, 11ï , bl. 5 l .

3/1 De '?7pc/t?/z &potlen. Schecpstcrm voor : menpen,gelij k toen ter tij d bij de D uiukel'kers e n , u it weêrwraak ,b ii de Zccuwen ten opzichte vltn zeeroovers cn Spanjaardene'gebrllikelij k was. Zie van Lennep , Zeennans..hYooi-tlenb.

orer Jppr#

op kvoelen.37 Ieet. Dit is lliet het werkw.beet zich van pijnhet is l ?'/#f?v als verkorti n g van telc' 'den

eK

pe 14 , o lltflek k.- en Avaar zi c1z z ij n geld38 ATietcn pzy#J , ci g. 3lt-et een pl,p' 'J. Alij t is een k lei k'I m untie,tdus zoa veel als uiets. Men vindt ook in sommige schrij-

l ;.///f ndat 1) el'n de

(Fr. soufl'r ir) , Mrant hijtantl en k nars t..el'1 , 1-n aar

d . i. hier verklap-bevontl.

vers nietevt,it.39 Kluyten. Boertige benaming voor cen stuk geld. Zoo spreckt.

- - l31 --

mell 11Og moppen ,Velen tlenken dat wroegen

duimkruid , enz.de beteekenis heeft

scll ij ven-. 0 Ilmroegelt .Avan kaagen , en dat wroegingen van het geweten en kna-

')X

gi ngell van het geweten llet zelfde is,klagen , beschtlltligen-Sit elt cîclrpey. /. O ude vorm waa rvoor wijzit te schl-eij en.

l''Kroegelt. 1 s aan -

thans Z e uc g e 13

.; 2 Icker. Zelfkuchtige , egoïst.l 3 -dllienn , eig. al ttdzdts'. l'uAven het zelfcle. Vs. 20 34 bet. ntl

dat 's llet zeli-de.

hetlen van

- 4 rlhmlttelen. T tl 1- mele 1,1t, 5 I'zjttck. D uitlelij k.l 6 Botlschap. àlinnaar , gelietkle.

in goecle betceken is gebezigd ,Bi 1(l . in zij 1-1 e Aant. op l-loof t's

l 7 0p zz/ok paart âfp???e4. 'Eene ui td rukk i t1g aan de ridtlertij denontleend. De verklal'ing v illd t men in Dr. l-lltlbertsma'sLettel'k. Naoogst. 1 , bl. 8 8.

4 . 8 Zr 1 e a a u t ...:' .

Eng. plain .Dit woord wcrd vroegerzoo ook èoelaadje. ZieGetl. bl. 3.

B 0 .

omdraaijenèMtan denke hier aan het

, - 1e n55 l s F: e .

1.9 Bckennen,. l-lerkelïnen. Een zeer afdoend voorbeeld dezer'beteekenis vindt men ità den Bijbel van 14 7 7 , l Sam.XXVI , vs. 17, daar staat :

Ellde Saul èekenole Davikl s stemme.50 Dltbble. Niet gctneend ,5 l Bla'u'îJ). G eri n g , IA icti g ,52 Ver8iering. Verzinscl.53 Bet. Beter.54 krerlroqwen ffé'f,y aan ?rïjw.s0?# toe). lcts van iemand dellkenof verwaclltcn. T oeschrij ven , tocdichten , toerekeuen.

(1 tlbbelhartig , ol'n den tuin leidend.wei I'I i g beteekenend.

omkeercn

- - 132

55 Orerkvruyten. Overerven , overgaan , besmettelijk zijll.5 6 Mrey-felezt. 'W ankele,n , onstantlvastig zij 1) .57 Iltntiy- 1. Fraai , geschikt.58 t%herandt. llalssieraad. Dit wool-cl is zeer zcldzaam , doch

komt etanSint Agnes vepsmaedt , door Joannes Stalpaert van derlYiclen. 's Bosclz. 1 6 2 2 .

malen voor in Het vrouwclick cieraet valPftar

5 9 Ken /?t?z3. Belij (len , bekenncn , erkcpAnen.6 0 A1. orf.. Aloorsch meisje of vrou wr. Mcn denkc aan het

Spaansclle utol-isca , waaraan ons morh en vvèol-i8ke ont-leend zij n.

6 l Verlzîakten. Vermeltlen , vel'halen.6 2 Ilardep . llitllollden , verblij vcn. Nog lletlcn is hct in ge-

bruik , doch komt in an dere lleteekenissea in het (lrootTaalk. lvoortlen b. van 'Breiland voor.

6 19 .1% .*2/,. Tl'ekken , var, plaats verandel-en.6 4 Stcart. JYîZ' zouden thans zeggcu de zlval-t: , dock vroegerlset l'nea die toonlooze e weg even a1s wij nog doen illzol , gek , ('lœaa,q , enz.

6 5 llenteecken. Bcramcn , een plan of ontwerp lnaken , over-leggen.

6 6 1et ,ynA#t?2',y. lets l)i -J zontlers .t

6 7 N--eernoordic'î .K' uorl' i g , droevig , lastig , gemelijk , naar.i s daar gehcel overtollig. De dichter schreef6 8 Afy. Dit my

dit woord necler met. plal'l om cen rcflectief werkw. f cgelll'uiken , docll scht' nt daarvan afgcdwaald te zijn.

6 9 Alalkqilder ,s??J:;;zt?v. Op elkander gelt' ken .7 0 î'aneclit. Sclleldnaana tegen de Spaujaarclen , waarschijulijk

het zelfde a1s 'vek.

-- 133 --

7 1 Geringhe. Terstond , aanstoncls , weldra , spoedig , snel.

'G Schutck , elders n%ctîtàllk. luichtek ooi.5 3 lflbolick. Schl.iklleeld , doch bij uitbreiding van beteekenisecn beeld in scllt-n, zoo als onze vogelverschrikkers, endus scllij nbeeltl.

> 4 Gnorlich , afgeleid niet van gnorresl , maar van gztorten.(zie Hooft's Ged. bl. 1 1) d . i. knorren.

' 5 Geneeren. Zich te vreden stellen , rustig zij n.* 6 kbkbakelen. Alet schakels visschen .' 7 L t) of' . A 1/ o e tle , l'n at ./8 Ilhecs e1ï muecs. Het eerste woorclâeug betevikent zill ,

genoegen , zie Jtiliaan . 31, dy/.gt/yz is l tlstell , veel houtlenvan. Te11 platten lautle lloort mcn riog wel eells vl'ftgen :mettgje fcttf dit of- #c/ J .F v o o 1- 1) o u ' j e v 1) 11 (1 i t o 1- dat ?G'. v/tu Sallten gcbruik t i tz zij lt lt Lichte Jsrigger'' bl . 2 4 ,nteugelc- -/i v oor s :1) ltkel t- k .Ilockels. l-loeken of- klei ne 1-11 imten tot berging gescllikt.Zi e ook l-looft , 6 ed . b1. 1 8 8 .

+10 Schalie, Lei.l W:,j'?/c1/. Sucht beteekende invroeger flagen ziekte en bijtlitneulctnt'l lleitl (1e valler) t1e ziek te. Bezquch t was , evell alsnog- bij ous Jérpcrc/ , bîj (1e m i ndere votksk lasse ccn in-terjectie gcworden , dat veelal tot versterkings- of vloek-woorfl dielltle. Besucht z.;J'/r was dtl s zeer rFJ'1-. .ffv ner-e'

8tondt âtjpyz te Jedà/cl/ betcekenfle dus : J;J- rerstoîid zz-câmaal. al te zeer. Somtîjtls komt dit woord ook in delà5: O 1* r11 V a 11 l (t,? ?z/ i J V O O 1* .

8 2 Ce8. A kte van f'èl lllietverklal-in g , uraardoor lmen van allevervolgillg vrij was , en waardoor de oorzaak op derdea

131 --

werd overgebracht. Afen schreef ook cennîj y:: , 8e88Le er8enkqieltrie-f.

8 3 Sou'll:, d/ncf#d. Rloest. Afen clenke hier aan het Eng. ,9,1 ould84 bat. De dichter bedoelt hier : e1t #cJ zelkfn.8 5 Ontèeydelt. Avachten , toeven. Reeds bij Alclis Stoke kom

dit weykw. voor , B. VI. vs. 44 8 .Ende de Orave woude ridenEn (1 e wo tlti e langh er #- e t on J 6-d. az .1-1 l

8 6 Oter 'gfcccl lt-ggen. Scheepsterm. In de samenleving bczig'ynen haar om uit te drllkkell dat men van zijn stuk gebracht of in verlegenheid is,

8 7 01:%. Oulings scl'kl-eef men niet , zoo nls nu , om te schilderen , om te gaan , enz. , luaar , zonder te , onA schilderenom gaan.

8 8 Slaraalt. Afoor. Van daar Maraansch voor M. oorsch. Hewool'd Aloorder , dàt in den tekst achter A'laraan komtbeteekent niet utoordenaar maar is eene verlenging val!1.10 o 1- .

8 9 vltl8ntly. p:zd . xianvliegen (onz.), met versnelde vaart voortO'Jt a n .

9 0 Spallnen. Boeien , ketenen , binden , vastbinclcn.9 l G'orle goy. Uitvaagsel , schuim , schorremol-rie.92 h-rotinbient. Kromgebeend , (1. i. krombeenig.9 3 Gzep u-fel.9 4 .f,c/', . L e v e n .9 5 Ioer. Botterik ,

vaclzi glempen , brassen en zwieren doorbren9 6 Versltlymtm. M et s

Audere vormen zijn ver8lemmett en rel-&lempen.gen.

Gepeupel. Fr. pellp?e.Jleze beteekenis was vroager de algcmeend

Solntijds beteekent het ook loomlompert.mensch , luiaard.

- - l 85

07 vtrtlly8vuynett. Verspelell , vel'clobbelen.8 8 ïmernloeren. Lichtzinllig doorbrengen.99 sb'laa-loon. Acllteloos.1 () 0 Oerel. Euvel , slecht.1t) l 5)J, oei. Lot , lotgeval. Elders beteekent het soxns geluk ,

voorspoed.l 0 2 ATiet. Niets. Deze vorm komt dikwijls in Bredero voor.10 3 R'Tere rkyd. Lam svleesch .1 04 l(- ctzr. Vl'iencl. Van het Lat. ccz,Ctd , Fr. c-be'r.1 0 5 Sock,lam. Zuiglam .1 0 6 Seper. Verbastel'ing van zeker.107 Vahgt. Van het. Deze wanspelling dient om aan te toonen

lloe het Amsterdalnsche plebs , in 's dichters tijtl , de taaldoor neusklanken onkenbaar nlaakte. Zoo leest men ook

/ lanyetje , onger voor want, , laaïltje , onder , enz.lcang ,Elenèaa3. Vleinaam voor knap pe baas, brave borst, enz-;elders v indt men ook eleman , elegeest , enz.

l 0 9 Sf'hon.ten. Ont breken , noodig zijn.1 1 0 Geeren. Bcgeel-en , verlangen.l l l iz'elLneo''e. Venije.1 1 2 ./zz de rdogétîpé'z/:z?. nelten. Vetmesten. Fr. lt1.e e1t 'pdzkck-,dpz?,

v e t i - nz J .l 13 1f- ppc/rttr-d/fc/i/e. Ki nnebaksstllkje.1 14 Voor-noo8. Snuit. (Noos is neus ,1 l 5 Ilet ts'wccc/l/ 8o 8oet. Benanling

spijs , dat waarschijnliik bestaan lleeft in een mengsel van##'gehakt vleesch met kruiderijen .

116 L everling. Level'bellling. De laatste lettergreep ling is cleversnelde tlitspraak van teult'ng.

Eng. no8e.eener thans onbekende

l36

11 7 Bloeling. Bloedbeuling.1 1.8 Pieperling. Beuling of worst , die stcrk gepeperd of ge-

kl'uitl was.1 l 9 éSlabberaen . Verrniukte u itspraakl 2 0 Gesali ed. Gezouten van het Fr.

waal-door flan allel-lei krllitl kanl 2 l Illen. $57 aarscl) ij n 1ij k llet Fr. J-??.d

vleescllnat of vet geweest zt- l).l 2 2 Rzind txr. Broorcl , woerd , waarll of luan netj es een (1. El.

ders v intlt lnen ook weltder.1 2 3 lL-;tob3e. Zîvetu vogel vttn het geslacllt tler eenrleu.1 :2 4 Ilaun. lloogtl. verkol'ting vall Johannes , welke llaam

gebez i gcl we rd om iets groots , iets voortre llbl ijks aante (lu itlen. Bij o ns sjll'eekt men nog van eelt f.'?':J , eenJé'ti/y Piet , een yrpp/c Piet , enz. Een rogel , die Jca,vheet is flus : eel'l Laas vau eelz vogel.

l25 d ien tij (1 , svaarscllij nlîj k

voor labberdaan.8alir of gekru ict van nalie ,

v erstltan worden.en dan zal het gestolcl

l'raeêl . G e lvo t1e b 1- e 1- rn aa t v a ne liJ- k s taan de 1.4:ltl t wee p 1- n ten./ e

1 S 6 Iuiestekllje. Iui efste , li e ve .lS7l 2 8 Eiitmeî. .c

./p./Jylt?z?,. Zeker soort van appelen. Ook lloenlerVisscher spreekt er van il1 de volgentle regels , vool.ko-lnende in zij t1e Bl'abbeli 1) gen , b1. 7 2.

1..1z'-- a 2..C?/ î.'..uje . s'lrar 111 oe s .

P 1. ij s t s c 1) ij f - a p 1) (.? l s ,Pl'iJ- s t E fn , 1'1 e r- a1) 1) el s ,

l 2 0 Bloeptelt. Vel'l-lloemde

G'0(a -soetell en E rmgnerlol'l ,Qtl 0e n 0 n G l4ld tlli ngen .ui t(l l'tlk 1( i ng v oor eene

lij ke ve 1- ïv ij tlel'i 11 g n-1 ak c 11 . brog 11 ede 11 z ij n tegeschikte lllaatsen dltartoe voor de mindereouder zekere bruggeu of sluizen.

noodzake-4.' 1u s t e r (1 1), l'nœvolksklasse

- - 137 --

130 F-ertt-ecken. Vel-halen , vcrtellen,1 3 l Fer8chrereêt. Voorschreven , te132 Qltack. Vertelseltje , historietje.l 3 3 lna'î o l . F a t s o e n .134 I)e J/rfà/l/d gerea. Lang heeft lnen naar c1e beteekenis dc. zer

uittlrtlk k ing gezocllt. Zij werd doar Bild. , die slechts (Jllzvoorbeelcl van hdtar gelllell ik ketltle , vel'keerd verkla ard.Tfhan s kcllt men reeds dl-ie plaatsen waal'i n zij vool-komt ,en daal'ttit lnaalf t luen op , dat t1e Leteek enis is : v ol-

genoegen1 8 5 Gartbyneit. ll,ltzîJ- l1ttl'1,1 3 6 .rvv/,/zzttrlocl-. Zeer

doening , bekolnst , volop geven.

waltrsch ( l'llij k eene sool-t van kleine vi scll,op te l'naken 1,1 it 11 et woord 11 soodje-'' 'W' Tellicht spieringof an dere l)a k v i sc 11 .

vorell genoemd.

l 37 gb'csieten. BTel'pell , door werpetl (in zwakke beteekenis)o vel'plaat se n .

l 3 3 ,%'lpp/o/t?. Scl' eutj e , k le in wein i gj e , beetje,

1 3 9 h-ooreîtlje. A 1ij 11 11 itvel-koren , l1) ij n zoetert , lievert , ellz.l 4 0 Ick r:0',j'/Jz:;/'zd o.n die ,y;'îvt?>-djz. lk w'eet er van , ik beA

e 1- 1'n c (1 e b e k e n (1 .14 l ijlhett- cooren. Jvaarsehij nlij k lui tldelslag- voreu. Alen denke

aall llct Eng. mean.142 Aihtlotbelett. Jle kftlls niet tl'effen olètgaan. bobbelt die

zzîï,î .2 1) e t ee k e n t d I l s : z ij t) d a t gee 1'1 e ln o o 1- e v o re n s 0. d 1 n-gen d ie n iet n/tal- d e11 vool.z.an g ?

14 3 Gclt-snoeclc, 'e. Spcen snoekje.6 c(1. van v . d. G ocs , b1. 4 .

Zie Aant. van Bil(l.O P de

l 4 4 Gerit. 01)10013 , toeloop , volk , men igte.14 5 Klttyver. Lekkerbek , slnulbaas , panlikker , tafelschuimer.

138

1z16 G :/, gllt, grC?/, y, ort.l ijk Lastertl v loekenSnvyrtl.. S11 ttflklaar ,

M/oorden van het zelfde allooi, name-ter verlmij dillg vall llet woord Ood.die er ()p uit is alle n ieuwtjes en

gerucllten op te vangen om ze o ver te vertellen.14 8 Tan. Aleisje , veelpll vall den liehten trant. Bij Cats komt

dit wool'd zeer d ikwt' ls voor. Deellscll Tlps.14 9 Pal.lde-yop. Pltrèlpop , prollkj uweel , ju weel van een meicl.1 50 Il-lqate'r , eltlers klefer. Een slag die klinkt.15 2 Paender. Aland. Fr. panier , en dit kom t weder van het

Lat. panctrilIm , broodkorf , van panh , brood.152 Plom réyr/pprpv. Plotseling , l1o1 over bol , zoo maar zon-

der bedenken .153 î'chtirten. Oppakken , opnemell ,

H et daghet enz. van den zelftlen8chort 11 leet met lij dsaemheydt.

l 54 F'rbon'tdoesl. Uitstallell.15 5 .51 ?r4/t/t?/.d/z.t'/*/. Het m itlden van de straat , waar men niet

mocht uitstallell om den doortocht vanWagen Sen voet-gangel's

1 5 6 6'ltl.15 7 ïk-rollghel. melk om kaas te makeq158 Tantgzie,q , met dcn gewonen lleusklank voor tan8je8 d. i.

zoo evcn , straks , flllks.1 5 9 Batselnxtani' d. llli genlijk kushantl , bij uitbr. groet. Sp- tena-

kzîlvt?d , Fr. baisettta'in8.

niet tb belemmeren.Kabelj aauw. Bij Kil gulle.

Verscll gestremde

dl.agen x wegdragon. Tn :dichter leest men nog :

16 0 -pel8er. Bontwel'ker.l 6 1. î'chrtler. Kleel'nlaker , snijder.16 2 Bril dfds. Verwonderd zij fl , met verbazing opzien , op

zijn neus staan lttken.

- - lgav

16 3 F-el.înoghen. Vermogentl , machtig.l 64 Verkopckelt. Verdraaid, ver-svard , verstopt. In De Bruue's

Bancket-MTerck , 11 , 1 34 vindt men : Hij is vervrozenen rel-konckelt in de Gotlts .teliel'1st.

1 6 5 Ik-ltrvp*,'l'elen.. Verk leum de lede n warm w rij ven .l 6 6 îy' kt /??p./'- i8 /d licltt. Ht- heeft weinig in te brengcn ,

h i,j v a n w e i n i jz bet eek e 11 i s .l 6 7 zilvell. Schertsentt snappen , boerten , Inallen , spotten.l 6 8 T-ytkalen . Piagen , voor deu gek houden .16 9 biektnt-maasekt. Diellstfutoisje. Dit vlanezt , waarvan ook

maenketl , is eene vel'breecle uitspraak voor rneisje enbehoeft aan geen Brabantsch clialekt te worden toege-schl.even.

l 7 f) Grae8len. ln het gras dartelen ,17 1 Over '/ pockett e0? 'J maeslekt ,y/J*01.

ziekte te kl-ijgen , dlks voor het* . g j * uJ é1 1 C n J .

17 2 Speciaal. Goecle vyientl , beste man , kameraad.17 3 Iloe ??c, / Mrel ! wel hoe ! wel hoe nu ! hoe za1 hct nu !

wel dan ! enz.Jacht1 74 Kilteljacht.

17 5 Loopeît. Zwieren , aan dcn zwier gaan. Vandaar nog deu itdrtlkkillg : hij is eeu loorvel..

17 6 Blecât.Eellvoudig , op vele plaatsen.l 7 7 zlable , beter aèele. Bekrxaam , afgericht , handig , geestig,

enz. , Eng. able.178 Tzeet. Te of ter

onnoozel. Zic Cats

zeet , d. zetel ) zitplaats. Z'ich Jzdt?fvlijen i s du sGordt. Zie

gaan zitten.aanteekening 146.

onkuistlhe vermaken.0P

stoeien et1 kntl/elen.Te, oud zij :1 om dezeeen of ander boven de

-- 140

180 Duergaan ZZC:J ieln. Doorslaan , gekhedcn zeggen.18 l Pot-boe'cery. Schalkheid , gu itel'ij .18 93 Druetn , elders dreltt8. Tl'otsch , spijtig.1 8 3 Schotn.Ruw , plolop , scheef.184 Eer yet Jï?owl' . 'W eldra , spoed ig , binnen kol-t.18 5 Olttstttlen. Beletten . de gelegellheid outnemen.l 8 6 Etttt J/-JJ./Z hebbevt. Zich als machthebbende aanstellen, zich

alles durven veroorloven.1 8 7 l*(.'L,,.potoz I'ez'à c/t?fz eget î7v zijtt /,,-Jf/.pp2,,?,//,y. 'Verwen sching ,

waarvau (le bcteekenis zal zt- 11 : ilt gu L'I heln de kl-ie welop 't lloofd. K lapmuts is een lederen ln uts l'net opstaanclekleppen . zoo als op llet llooftl vaa Erasluus standbeeldte l:totterd alu.

18 8 Licht-nchuyt. Hekkenspringcr , losbol , wiltlzang.1 8 9 beurgaaa , eltlcrs doorgqen. l-leellgaall , vertrekken.

L iaard 1!1 i Inenscll. Zie nog Ogier, s'c-1 9 0 Ieghe-îragliett. 11 ,

ven llooft- sonden , bl. 18 7 en G roellen , 'Verscll . (.) ed.1 , 9 l .B6'8clii6ienl..B ezetten , toe - of (licht luaken...#cl/pz-y/t?/. (Nadeel , scllatle.Ilet ggp6',î/ hebèett. l'let dl-uk helallenIk'iclt / .

l93194

OOg' .l 9 5 /f'-/

.r?J' eitomekîl. U i t llemend , u i tmu n ten d .

10 6 Rz-elltlt , trans. Doen opwellen , doen

in de weer zijn.>/lé'J licht j--fpwf'pz , betcekellt dus : in hetOogell . .1-$2,

vallen of konlen .

brtliseu , in beroe-ri ng bre n ge n,

1 9 7 ll'iqfs. lkitt i g , v uri g , pri kkelbaar.1 9 8 Onl ' / îra /#. Ila e )- 1) s t , n iet u i t j ok kern ij .l 99 Kt4J. Gemeen , licht huis , krot , kroeg , kot, kit.

'J. 9 1l92

l41 --

200 Saggelaar. Sukkclaar, treuzclaar, stumper, droomer, jan hen.20 1 Parlementen. Spreken , pl'aten , zijn montl roeren , bij l'tit-

llreiding pruttelen , met zich zelven in twist zijn.202 brellten. Hct primitief van drentelen.2 0 3 Godt

.çéf?o/'' f,/ goeden t'&/cl. Deze vorm voor : wecs gegroet ,of ik wensch tl goeden dag , was in c1e 1 7de eeuîv b ijons zeer in zwang. De Maleier op Java zegt nog : iké'/?J vr goeclen #' ag.#

204 Drgl-ooren. Druilooren.2 0 5 3.1-. cdr/f?v. Dienstnleitl , (1 icn stlmaagtl. Volgens Bild. ont-

leend aan dcn naam (ler zorgvuldige Alartha..2 0 6 S'tart. Staal-t , restje..2 0 7 I,t,t,qtich. Fiks.2 0 8 1)edLI'en. S1a gcn .20 0 h-.liecketl. A'lorsen , kn oeien , allerlei naidcl elen aanwenqlr en

-1 o m zt' n (loel te bcreike n .2 1 0 Blieci:-ljyst. Bleeksch . , sclleltlwool'cl. Zie 1f il op ATI sten.: l 1 h-6'lp.).lt,sl . Bti t en , a fb ij ten , doorkllagen .2 1 2, Il'.ich.tt:l-n. 'B' Tichten , k illderen .2 1 3 15-P.F. Tl-e inbodiendc.2 14 kangh. Rank , scllraal.2 l 5 D7/ d(2 pc/cp &loîitwtelelt. Opstommelen , opschommelen ,

voor (len dag brengen.2 1 6 ésich Jtz?rr/?.(/tkz/. Zich bedenken.2 l 7 Boch tjacliten.. Hcen en wecr loopen , dr:ntclen , langs

de baan slentercn.2 l 8 Gltezcollî-gt. àlacht , bezit.2 1 9 ï'rerroîtzpelt. Gerimpeld.Q 2 0 Te 1 aaq l'igg' en. Aan lager wal liggen , het onflcrsp it delven .

t'

- - 142

Q S 1 be ,çïJ#f? 8pelen . Milcldad i g , verkwistcntl zij n .G:2 krerliellcn. Verschaffen , bezol.gen.:2 3 Siuypen. Blligen , bukken , neigen. Eng. Jp nfoop.2 24 Sorrichett. Verlengde uitspraak- voor zorg dzl , d. i. vreezen,: iJ5 Sloriîlelt. JYoelen , dartelen , stoeien.; 2- t'I F'bor fz/p/yz loopeu. Gemaskercl geklecll gaan-S f? 7 Uytst3-qj 'cI-t?il. Alisleiden , fbppen , llcdotten.2 2 8 Bremlîlen. Een roepeud geluid uittlrengcn.2 2 0 Tllyldery , illilery . B ctl zel al-y , d waa sheid.2.30 llonnie ,$'/?J./J. Zotte klap , lltfl-e , flaauyve , lnalle taal.2 3 l ultl.t'ltvl-(ltt. r.P w ee de.2 32 .De garak. l)e roede , de geeselroe.2 33 Kaltto. Zin , kracllt , pit , kern.2 34 A'enkebol. Dolukop , d waashoofd.2 35 Een rptsf 'in, '/ gat. zxen schop .2 36 EerlL)' tck Jozc//z-tkyk.. ln eer en aanzietl brengen , waardighei;

bîj zetten.2 3 7 lî't. zf/kz deer ,9://:,4. Afet deernis nederzien op en bij uit-

breiding Inillachten . veracllten . A' f en vindt deze ultdruk-king reetls in l 5 i? 0 gellezigtl door Anna Bij ns . lateri!1 S. Coster's Polyxena 1 644 , b1. 43 ea in RoemerVisscller's Brabbel. bl. l 8 S. In de uitgaven van 16 38en l 6 4 4 staat 'in ,s () -3z tleur zetten , waarsch ij nlij k onadatlnell toen reciklr s die u ittlrtlkki ng niet mcer verstond.

2 3 8 Pcrsîtanticlt, elders pariu,a:ttië. Zwierig , statig , del-tig, Iier,van het Sp. paraîtteytfo , (l. i . opschik , statige dos.

2 39 ,.48 /cJcJ,-.9 , anders al,à /t7tz&,î. Voor de leus , kwansuis, inscllîj ta. sYeiland.s verklaring , alsof het zou beteekenenwel&tqannhalve iso nj u i s t . D eO 0 1* S t) 1* O 11gdezer uitdrukking

143

schij at kek , kak te zt- n , dat vroeger de. beteekcnis lladvan gereitè8d, in scl) ij n . Kacke-pein was een gevcinsd.e vrede.

24 0 Siille rtw. her. Naclltwel.ker.24 1 Galllvî Jt) 'dett. Basterdvlock. Ganln betcekent God , of Jeztls,

d us Jezlls lij (1 en-242 Genchacli. lm perf van gcscllien.2 4 3 Trol8. Beleed igin g.S 4 4 Op dcip/d rijdezt- J)e volle laag gevcn , met tle zelfde m unt

betltlcn.24 5 Hand ran de Jvozl' , enz.Sprcekwoordeliik gezcgd e aan*1

de vleeschhal ontleentl , waar gekocht vleesch door llan-d c n van kij kers niet meer belloel'de Letast te wordcn.

24 C Onbrl?pgest.24 7 Leck&..

l n de mode *1n zwall g 1') l-ellgen .(1 eze s w o o 1- ds l i gt 17 1-1 lej.rll,-ei-t, ,Looper. De oorspro 11 g

lqj'-j',ezl, , d . i . loo pen ot- s pri n ge 14 . Zi e ecl) ter L. l 'iefe n -bach's SYörterb . d . G. Spr. l 8 5 1. XX , l 2 5 en Alénageop lagtlai,q. Lecker of lakei is d us traw ant of draver.

24 8 ATicj'er. Velen llebben getlacht dat dlt woorcl verbastercl'w as u it uigtm, (1. i . zurètrt, en van dftar urertl d it Avoordop den duivcl toegepast , doch ten onrechtc. -Nij.'r iseen otlfl-Noortlscll woortl , dat 'lrfttergee.àL bateekent. ZieGri m m-s Delltsclle A ,1y thologie , l 8 44 . S. z15 6.

24 9 z$/?.) p j,-r,j 'qezt. Deze 0112- llistlleilt wol'tlt nog heclell door velen.#''

begaatl. .: Ien vangt of krij gt, 8lib en geen 8lip , als tnen(1e r) etten ophaalt e1l dat naen er slib of slij k i 1'1 ziet ,in pl?tats van visch. Afen is dan telellrgesteld.

2 5 0 Boo-qen 'ptzp . Roemen , vel.laefl-ell , ophe melen .2 5 1 hFanjeîcielije. Eene zcer lek kere peer , bij Kil. kan,nîtîoeele.

l-lier a1s vleinaam o-ebrui kt..

-- 144

2 5 2, Optreoke3t.2 53 't Zaart.

Ogvocden , aanbrengen.Zacht , teecler , zachtzinuig.

2 54 Gî4yl. Eigenlijk een afgesleten paarcl , ecn knol. Bij uitbr.bezigdc men dit woord , niet zoo a1s 'Wreilaud zegt vooron wetentle , maar vool- blooclaart , lafaard.

2 5 5 l''lz-int- Jret?c/rtdr. Pocher2 5 6 Broîkliîlest. Roelren.

S n O e V P r , g*1'O O t S P rek e1' .

2 5 7 I'ooqett. Tooncn.:a

2 58 <%i. cl lyen. Zicll vergenoegen, behelpen, te vrecleu stellen.2 5. 9 l'zKayjler. Iemautl va 11 eene onbestelltl i ge trouw , c1i e met

alle wintlen draait , en nu op t1e haud is van den eenen c'lan weder van den n ntler.

2 s 0 aDtzîl c@JcJ.:z'/ . 'Vlei en , fl eclx e 11 , zo ete Mroorflj es gev e13 .2 6 1 ufhrootlyckst y /. Ben ookl' 1- g(1 11 e 1- (1 o f- 1-1 oo (ti (z'6 bcsch- 1- k ki 11 o-.. 4 & ' &

2 t'l 2 Pvy k, o 7/.3402 (1- /î7,? a n t/J . B ti 1- e m a n (1 k o m e n .2 6 3 ..%- loertuil . $.5 rels ta an , v oege 14 , pas sen .2, 6 4 Verdtlctb.. ?7trzt7.0-#t-'0?. Beschei (1 en , een reutlez-vott8 geven.2 6 5 s-koilokî-lingh'elt. l 14 zon f'lel'llel- (1 , 1 n het bij zon tler , bo v enal-2 6 6 G'enieu . Scl-l oon , s 1- e )-l ij k' , goetl , 4vat i n t rek 1- s .2 6 7 O/? 'tiel-ah' /#?-,c; . O 11 gcd t.l 1(1 i g , dri f t i g , o verij le 11 (1 .2 6 8 .F() -n - ulan,. Ge w o ne beu a l't-1 i l).g voor 57 1- 1- en d , i n (1e fl aauw-e

b cteek (>l is des uroord.2 6 9 .Lan'%f. De eigclllijkc beteekenis was (1e kl-ij gsknecht lnet

tle lall s gewapend , en dlls rlliter of lallsier , bij uitbl-.krt- ger in het algelzlecn . Juater gebru ikte men dit uroordo lu u i t t e (1 1- tt k k e 11èorst , lr//cfètz?, , en i n (1ell moncl van eennlcisj e b eteekend e iktqj *0./. laît8t , //?0@,t/t? , lqvsel-t, FcfpF,îlz-zàaé'c/h' t ,zoo veel a! s : rnij n lief , mij n belni ntle.Gee8ten . lteflerij kers , in vroegere ttiden de vernuften bij

145

uitnemendheid. Zij vergaderden erl speelden , toen Bretlero.dit schrecf , te Amsterdam , boven de hal.

:7l Klaphottt. Kuipershout , voor duigen ; bij uitbr. de duigeltzelven.

27 2 .z418 't ïqî. Wijze van spreken , beteekenende : zoo is het,recht zoo , gh- hebt gelijk.%.*

2 7 1$ Ilièbel elt #0-ïùJf?/. 'Broord en weerwoord , strijd en weer-tri - dS .) .

274 A-cz-,: età rvry. 'Varsch is een adj. , doch wat is kars ?'Brt- zeggen kersvel'sch , doch dewijl het copulative ett,oulings de beide woorden verbond , zoo is het waarschijn-lijk dat kann vroeger ook een adj . zal geweest zijn.

.:75 zlmelett. Ja en amen zeggen , goedketlren , er in toe-stemmrn.

? 7 6 Uilntrengeït c//tcA l.Eeît heele) . Den ganschell dag (1001-.2 7 7 Geggetje. Spreukje , sprookje , relletje.2 7 8 Troevelt. Kaartspelen.279 W/zl' baîtw. Soort van appel.280 Pa8d..4 *,p*.. Zeker dobbelspel. Fr. pa8se-diœ.28 1 lb-ocevttje. Naam van een kaartspel waarschijnlijk tlit het

Fr. troi8-cent o-e>rornlcl.&Verro8euîoolenen.moeten zijn , d. i. aan rozolis zijn geld verdoen. Te ltomeleefde , omtrent het jaar l 500 , zekere A1' tttio Frangipani ,4lie zich veel mct alchimie bezig hield en vooral ziclz toe-

,7. , 8 9. Goecl uitgedrukt zou llet rerrozolt'88eu

legde op het maken van parfumeriën. Deze bereidde o. a.een drank uit kruiden op wijn getrokken , dien hij dennaam gaf van ro8 4://,, , d . i. zonnedauw , welke naamlatel- , door contractie , 2'o8ol'i8 en rozolh werd. DezenREOEROIIE. 1. 1tl

- - 146

, ofschoon anclers samengesteld , is heclen ten dagein ltalië nog zeer in gebruik.

:83 Bqltcktn. Dit werkwoorcl is ontleend aan cle gcwoolltein vroeger eeLlïven vall op banken aaa den d isch tezitten. Bij uitbreidiug heeft llet de beide beteekenissenvan tafclen of eten eI1 vaa vertoeven o-ek re ge u.

2 8 4 Bickett. Aallvallen , b. v.op een gerecht. Zoo vindt lnennog bij Fockeiabroch in zijn Ged. l 7 0 9 , 9 7 : ?/ 0m tebiklcelt op je taart''. 'Waar nu niets op tafel is , behoeftmen niet aan te zittell of te ballkell en dewijl mcu datl ookop niets kan aaltvallen , zoo is er te banken noclt te bikken.

2 8 5 Lag eitoot. Gelag- of drinkbroeder , kameraad.28 6 Ilaez-tje. Verkleillwoord van heaar , d. i. bordeelmeisje en

somtt' cts ook pol.28 7 Smaeittje. Lichtekooi.283 llqfnteJ'. JV aardin van een licàt huis , kniphouclster. Elders

ook verleidster in een f'iguurlijken zoowrel als eigenlij-kell zin.

drallk

hier doelende OP een nieuwkV.?,?z, nnofje. Iets nieuws ,aangekoitaen meisje.

2 9 0 Eett Jro?/rJj/c/ ?-'ft/?, iet 4 hebbett.krt- gen .

2 9 1 ,$'c,l, i c .Slag , soort.Jt?/ .lrilcl z-c.ldfî. Zich verwilderetl , aall losbandighe-2 9 2 Op

(leltkrt-tstrepen gelag betalcn.

2 94 xzlaruî Apc; aar8. E ven als , niet anders dan of , zoodat.

hol raken.O V e 19 g 0 7 e 11 , O P2 9 3 I)e ?cJ//:zl uitdoeit. De d. i. hct

29 5 lb-îzt-tsheus elders treîtnitetts. Kleinigheid, beuzeling , wis-@ *

J OJVJ SJ e .

Tijcling of de weet van iets

-- 147 --

2 9 6 Dapper. Ter deeg.29 7 Star. Waarschij nlijk cle naam van een toen bekend lietl.208 ATesL-. Dwaas , zot , krankzinnig.2 9 9 lfogeu. Kunnen.30 0 Verneeîn-Kleeo,'e. Nieuwsgierig mensch.30 1 lîlt8tich.. Flink , knap. ln vs. 2880 cn 2907 beteekent

llet meêgaande , goedhartig , mild.30 2 braèqeleit. Dribbelell , lleen en weer loopen.303 .Barelt. Geweldig aangaan , schreeuwen , tieren.304 .D' v,y,l:z/. Dlzsclauig , zoodanig.11 0 5 Op de lézczv brengest. ln de luode , in zwang brengen.30 6 fdJ geett deech .F ls het niet in orde , hapert er iets aan ?:0 7 Belegg en. Bedekken , verbergen.3 08 Vroo. Vroeg.30 9 xTecht'ig. Alet inspanning , oplettendheicl , ijver ; naauw-

keuri g.3 10 fczlccp.311 nlrevelt.

gaall.

Streug. A1' en denkeGaau , voortgaan ,

Arlell llerinllere zicll

hier aan scherprechter.met ernst en geesttlrift voort-het vers van Hooft :

Heemskerk , die dwars door 't ijs en 't ijzer dtlrfde streven , enz.31 2 B é'dcl' oteit zF

./0l. In dien toestalltl ziju dat de oogen toe-vallen door slaap.

31 3 Oorvtaeck. Gelegelïllcid.314 .Dat 'dgallg.3 1 5 Teg tkpd/frtzzà.31 6 Verloojnen .3 17 YcApcl-.

Dat gaat er op los.verhindereu.Tegengaan

Vertrekken ,heengaan.Somtijds een twintigtal , dan weder eeu zestig-

ta1 , hier echter eene ollbepaalde menigte.

148 --

318 Rrellen. lntr. Verzinken a1s in een wellenden of brui-schenden stroom.

:1 1 9 Maer. 'Wcl.320 Ver8chietelt. Doen schrikken , ontstellen.3Sl Schinckel. Een water bij Amsterdam , dat toen als eelle

verlenging der Kostrerlorevt raart in de Nieulre Meeruitkwam.

3 i) : Ottbel:oelijcjt. Ruw , lomp , ongemauierd.32 3 nschijtralk. Eigenlijk een valk , die op den drelt van

andere vogels aast , doch hier bij uitbreiding gebezigdlaatdunkenden , trotschen , zoogenaamd en groo-voor een

ten hans.324 Gâeveydt. Gewaad.3S5 baartoe. Daarenboven.326 Sleterevt. Scheureu , vancentrekken.32 7 T?/

.'g/. Vlecht.

328 Uytdrooglielt. Betaald zetten , inpeperen.32 9 lhekomett. Veroorzaakt worden.330 U. Dric uitgaven hebben F,/ , doch ik verlnoed dat het

'ist moet zijn , anders is mij de constructie vreemd.33l 31y' Fz nrolzîr. Eeretitel , ook voor ongetrouwde vrouwen-3 32 Ontq)' Vw. Ongepast , onbehoorlijk. Bt' contractie word t

het JA./J. g , clat de mindere volksklasse in ôlltig verbas-tertl heeft.

333 Stltck , elders 8tLcj-'.. Verstcrkend bijvoegsel voor scheld-namen. In plaats van 8tuk hebben wij ons brok , zoo a1sin bcdelbrok , galgebrok , schendbrok , enz.

324 sschenni.î. Schande.: 35 Bidtn. Contractie van b'id #:,y , d. i. bicl tlaarom.

-- 149

336 Panckt / Pan: !zijn pasld ./

337 Gikven. Primitief van,

scheldwoord. Voluitgeschreven zou hetwaar de lolnnterdgeen geld roor geefl.

d. i. geeselen , zweepen.ghpelen ,uit den3 38 O.é??JiJ'cJ!f?zl.

339 Ilender.Uitwijken , weg gaan.

Comparatief van liendo , d. i. dicht bij. JYij heb-ben nog ons heinde en verre.

340 Fayl. Scheldwoord , de beteekenis hebbende van smeerig,vuil mensch , smeerpoets.

341 Stal. Gestalte, vorm, leest.34 2 lfkrlijck. Statig , mallhaftig.34 8 Voeghlijck ?1/à92, bestl4%tl-. Goell geëvenredigcl cn (lus fraai

van postuur.344 Kloeck.Wijs, verstanclig. Hoogd. Kltlg.34 5 Pronokell. Versieren, oppronken, siel'lijk aankleeden.34 6 Klap. Praat, gesnap, nog over in fzcl' tel.klap, zp//tJ/rlc/p, enz.347 Kaluv. Kaal, zonder haar.348 Qultica). Lcvenëig, vlug, aarclig.349 'Soet. Aangenaam, lief, geestig, aardig.350 Zeelliclt glteel. Zoo geel als eell zeelt onder (len buik.3 5 1 Oirkostdeït. Getui gen.3 5 2 7/ .1-8 pnzj/ltdl,-pwltp voor 'J 'i8 pjzw' ekoiiteyt. Deze uitdrukking

heeft twce beteekenissen ; de eene : het is gedaan of be-slist , alle hoop is verloren , en de tweede , welke hierhet beste voegt : het is wat te zeggen ! hct is bedroe-vend !

353 LHeer. Vrouwmensch , feeks.354 Alangel. Ruil.35 5 l'-rerdoren. Afisleiden, verbijsteren , verdwazcn.356 Tre3ool.. Spijs-, etenskas, spinde. Fr. dre&8oir.

-- l50

357 Fraey. Echt, waar,358 Sitten. Samenkomst,3 5 9 Sluel-t-p- . Slurp, teug.360 Vergvysen. Uitlachen, bespotten.36 1 Terbl'ltj1'elt. Trotscren.36 2 Sqfen. Onderdoon, de vlag strijken. Het kan ook bang

zijn of vrcezell beteckenen.3 6 3 ./? L)'. 'den .Kwellen, plagen.Ditwoortl is ontleencl aan hct

oudc bijgeloof omtrent dc kolrijdsters. Zie Grimm, Deut-sche Alythologie l 844 , bl. 4 33 en 110 6 , en vergelijkClarissc, in Broedcr Gheracrt, en Boendale Lckensp. gloss.ldllienl'(?li 'J restije .s'FJ'z2. Sp reekwoordeltk gezegcle, voor :de eeni ge zijn op wien het aankomt , de baas zijn.S0. Zoodra als, toen, als.

364

3G5366

367368

l'îenibqleeen glaskondeellje. 'ltondgaandc bckerhïlctîl6rblaatje Jzzt?'/' e(?îlrondc kelkjes salmeugesteld ,

èoo3-lje. Verbastering van Afenistc boortje , d. i.tot aan dcn rand of boord volgeschonken.

bij fecstelijke maaltijden.sleellzfe. Zeker drinkglas uit drie

a *tl l (tdoor eeuc buis of steel-eeni gd zij n envel emeenschap hebben.g Mf;n vin dt, deze

drinkglazen beschrevcn *In 5:all der Schelling s Nederl.Disch-plcchtighetlen , D. 11. en eene keurige af becldingdaarvall in Le Francq van Berkhey, Oufl Hollands vriend-scllap, bl. 18 8 .

3 6 9 3fet e'ek ,yiocé?o-,y. ln /J- n tcug.370 Eevt /--yz?/ ,c'/./zz nael-n rtvlt?oz. Figuurlijke uitdrukking voor :

een glas tot den bodem leclig drinken. Uvireglien' betee-#.#'

kent hetzelfde.

zoo als het behool-t. Fr. rrai.bijeenkomst, zitting.

37 1 Rop. M aag.

- - 151

37 2 . y%la.p. Zwak.373 Gant,q Tfclfdrd, Gods heilige lichters , luchtcrs of kan-

delaren.Ilet .? Afsnaauwend woord om374 minachting uit te tlruk-ken , doch even als andere clergelijke woorden , werdllet somtijcls met eenc tegenovergcstelde bedocliug geb e-zigd , zoo als yrij in : jolt ,y/'J3?Jct?0C#t? .pz-/./ cn w? q'n /'J/'../'./4,pk'ip'p, die-fje, r?,'/./s sîlilcerde-prij. J)i t zonderling wool-d komtlueermalell in Bretlero voor.

3 7 5 fppJ?/ rrij rpor depockeiè. De pocken is : c1e duivel. Deenschyokkel.. Hct Eng. J;?/cJ,'' is boozc geest. Ons een,pîlk fA-t'J,.-ken, staat hiermecle in verband.

37 6 -Dtz/ gttefl my f'// le z,ré't?3oî/. Dat komt mij al te vrcemd voor.37 7 Bijj'omep.. Veroorzaakt worden, outstaan.378 z$>-. inck. Oogwenk, suelle blik.37 9 Pl-allelt. Pruilen.380 Nuchter wol-den.A'Tochleî-eu.38 1 .#pcJ?t?C?. Ontrukken .3 8 2. Passlqkl, op. Bezorgd ztin voor, cr38 3 I,lettjk..'r. Sleutelrreks, gewoonlij k

riem , clie meestal van leder e1took van zilver was.

38 4 C'leusl6til.. Slaan , kloppen.38 5 Betien. Bctijcu , begaan.38 6 Eer. ATroeger , namelijk toen zij 1, og 2- ong was .38 7 Ilbnls-klinck. Scheldnaam , zoo veel beteekellende als ftelt,

schobbejak.38 8 Gatlt8 t?//tyzlzc/t''ioît?ks/. Basterdvloek uit, Gods e/epzt-kt/t?z? be-

dorven.

o1'n gevelt.in o-ehaakt aan/7fraai o-c. sti k t& ;

een outler-en somtij ds

152 --

38 9 &%?tcI,''. Zaak, ding.39 0 Oozôz-lwcl- ptaken. Bedervcll, onbruikbaar maken.39 1. î'icâ draglien.. Zich gedragen.39 2 Brieren met juweelen. Kaarten mct juweelen. M'-ij hebben

nog een brief met spelden.39 3 Soete dpcA. Lieve meid.8 9z1 II' cs,ql,tfwJs,y rolck. Gemccn, onbeschoft volk. Alisschien

is Haegglleman de uaam van een toen lliet gunstig be-kend hoofd of leider; misschien ook komt hier het woordh'qqg in aanmerking , dat in zijne verbindingen met an-derc woordcn daaraan eenc ongunstige beteekenis geeft,zoo als in âactgînlbslt , enz.

30 5 Volck p/'/s JJ,l,- elt z('/v,9 geiktqcj'. Nicts belluideizcl volk,sullen, doenietell, sukkels.

39 6 Slb..#''(?n . Bcvreesd, bang zij n .

39 7 Plt..fen.. Tarten, trotseren.39 8 Drie8chett. Trotsen, trotseren, tartell.3 9 9 ,Sc5, ?,/?,f?pp/ . Verm ij clen -4 0 0 Vap l-adc d(/,' 'jg . Van oordeel zijn.4 0 1 l--rast reel-s. Van verre, in dc verte.4 0 2 Ilue?-eît,

of tot.elderspeuren. Trekken, gaau, zich begeven naar

403 ltackeî-s. Dienders, gerechtsdienaars , ontleend aan rakken,rp1-1-:00, d. i. op de pij nbank uitrekken , waartoe zij doorden beul of baljuw gebruikt werden.

404 Hqngqan. Aanvallen.405 daltgaan. Aanvatten.406 8lal JpF/zélm?. Stand lzouden, stilstaan.40 7 Snorcken.. Snoevcn , pochen, grootspreken.

- - 153

408 kFieokeèack-ralok. Eigenlijk weekgebakken , d. i. verschuit den oven en , bij overdracht , versch uit den dop ,niauwlings uitgebroeitl.

409 Fhlegh.el. Snaak, guit, schalk.4 10 Sicli dtz/t?oz dunkelt. Zich inbeeltl en. Van (laar llog ons

laatdltltkend.41 1 Vegher. Vlugge . iinke, lustigc kwant.4 1S ljlbll8. Verkortillg van ztoitsieur.4 1 3 Mtootdag J,:v- Kort zijd geweer.4 14 breîlcke.lt. Verclrinken.4 l 5 Val'l-ey-tylliel-. Eigeulijk zwij nspriet of korte pi ek , want

ral-l'e is zoowel een mannelt'k zwt-n als een stier. Bij uit-breicling elke stok van een ijzeren punt voorzien.

4 16 -fctp'tzcà. 'Brijde overrok , reiskleed , overkleecl , wapen-rok.

4 1 7 I'lbeskopper. Strooper.4 18 ff aefqger. Bedrieger.

vel'lenging van kan endat het zelfde is als

l(ïa.es is zeer waarschijnlijk cenekasjager moeten zijn,

kasboeof . Dit volk liep met eenkasje , waarilz zoogenoemde reliquiën waren , de dorpenaf, om de onnoozele boeren daarmede tc misleidell, en

clus zou het

ze vool' goede prijzen te verkoopen.4 19 Ilane-reeven. Zekere soort van krijgsvolk , dus genoemd

naar de haneveren , welke zij , als syrnbool van strijd.-baarheid en dapperheid, op den hoetl droegen. Op dege-nen , dic zich onbeschaamcl aanstelclen , werd dit woordook als schimpnaam toegepast.

4 2 0 Oorden. Orde.42 1 Klick. Kolf of knods.

- - l54

42S Bocièlooren8. Evcn a1s ramshorens beteekent dit woordwerktuigen , om muren te rammen of te breken , dus :rammei of stormbok.

4, S 3 Sl1(.yer.?. Doeken , vlaggen4S4 In volle /vï/,î. ln vollen4 2 5 Slotpjes. S. tadssoldaten ,

veldtlienst onbruikbaar

Mrimpcls.luister , pronck , tooi , kracht.die ona hun ouderdom in de

ntîti-pelt , d.f4 2 6 Aïaèlètvt-naez-n.

p/'f.,zr.: , dat elders voorkomt. Op personen toegepast, staatllet gelt'k met ons niwlp' zzcco-,y , d. i. vrek. Op eene plaatsbetrekking heblacnde , zal het vrekkenhol of iets derge-lijks beteckenen.

427 Gaslhbloed .? Basterdvloek voor Jeztls' blocd.

zijn. Het woord is afgeleid vani. buigen , blzkken , gebogen gaan.Dit woorcl is eene vel'basterl-ng van naauwe

4S8 Ondcre'm- cicr. Kil.Veltlvey-jfel.4 2 9 Jl-agel-schzlt. llitschot.48 0 Scho-lllytt. Schobbejak , schurk. Kil.43l Lzrergaell. Voorbl-i gaan apoopen.tl432 Ds-ltemfle #zfj'?/, J. Drcumen 1- s 1- neen clraai en ,Ve

wrongeu dweil.4 3 3 llech f'îclc.;p t?)? . Fi k s , tcr dege .4 34 D'k/ (le JJ/'/t?f-t.ft?7.g roeleil. Gewone waarsclluwing of uitrocp#.F

in dien tt' d , lli.J- de invoering van wagens en koetsen ,later veykort tot îlit #t? roelen.

dtls uitge -

4 3 5 ïzvb'oîu-ici'eyf. Dappcrheid , krt- gshaftigheitl.4 3 6 Jol.devl . Suklt--cl , bloodaard.4 37 ïkh-ntàreken. M rind naaken , pochen , snoeven,4 38 Schotven. Loop

. en, gaan. Van d' aar ons .nchooier voor iemand,

*#

die langs wegen en straten loopt bedelen.

- - 155 --

439 l'-rerhayi , eigenlijk rt#-JCJ'/ , een intensivum , zooveel alsvervloekt.

440 6fc?z& îronhn. Basterd.vloek voor J ezus' wonden.44 l I'zhtegel. Llier heeft dit woortl eenc antlere betcckenis als

iu n0. 409. Hier is het' eene verkorting van galgrevgel ,d. i. ficlt , schelm , schurk enz.

44 S Ileromllen , eigenlijk : Ileer pivzgt?d , c1. i. jan allc man.44 3 Ilhckleèeck. Ploert , lompe kerel , ook kakelaar.444 Ifql-8ttllecken. Hersenpan cn bij uitbreicling hoofd.44 5 Brick. Stuk , brok.44 6 Icorntenen. Kristenen of d. i. doopen.44 7 Pille -çt?@/ , eigclllijk

aan petekinderen ,elleP ;Hler echter wordt er lpet

pillegijl. doopllegersaldus genocmd naar de pelle , (doop-

of doopkleed) en dus eeuc gift voor de luicrmand.

Geschenk van

cloopkleed zelf metlc bcdoeld.448 Klet. Vrouwensiersel , waarscllsjnlijk cene soort van boord,

rand of kant. ln Roemcr Visschcr's Schockcn en Quic-

Christenen

ken viudt men gewag gemaakt van eell zijdcll en ecnqttweclen klet. Ook Vonclcl llccft (zie Poëzy 1 , l 6 1)

de jollbrs vnn ons Y.ATet ongelluifCle pruick en kletlen gecstigh zingen.

44 9 Sporl'e-pypeil. Nietiglpeden , wisjewasjes , grillen . 1-1. D.

Schil,î:s-rp-feivfe.

4 5 0 Gat-ninck. Scheldwoord.4 5 1 Ilagy t?JFJ'c1-. (Mogelij k .4 5 2 E' en /?/,y/ï,(/J: kleeter ,r/ (tvoil. El'gens ecu slag in slaan ,

zich ter degc aan iets vergasten.453 Gorren. Rolllmelen , een rommelencl geluid maken.

-- 156

454 Boerekicken. Een rornmelen; geluid maken door oprisping.4 55 ffccvt?. Stuk , brok.45s Ses I0ti0-. Eett bier beteekende vroeger zekcre maat, waar-

schijnlijk kan of kl-uik.4 57 Luekeren. Leuk of laauw worden en laauw maken.458 Smelsevt. Opeten , gretig verslintlen , smullen.4 59 Trel'tri8. Voorwaar , voorzeker.4 6 0 Geberclit z.'y3?. Geborgen , gered , er uit zijn.4 6 1 Ill-it?g1ie:l . Dreigen.46 2 1 )0-/c//, Getlrocht , monster, wanschepsel, onmensch, leelijk

lnensch , spook.L.oel.. Bedrieger. Loeren is verschalken , foppen , bedrie-gcn. Als zoodauig komt het o. a. voor in Griana, b1. 30.

464 Bu,1'(;)t,. Een buur- of stoeppraatje houden.4 6 5 &.?z?cp/? . Geeuwen ,4. 6 6 S'n .?/?yr:0?..4 6 7 be Atrz//eppp/ %-8

sva clt tell , voor mt' gereed. Jvaarschijnlij k isdit gezegde aan llet scheepsleven ontleend , omdat ha-nepoot een scheepstouw is , dat wellicht om de veletouwtjes , waal-tlit het is samengcsteld , gebezigd werdom kajllitjongens of matrozen af te straFen.

voortsluipen.Er staat mij wat

deîîtl!f.f

straf isâebreyt.# e1*gs te

k'ie l 1: 1 el t@ ;Galligerl. GalgcbrokUyinh-yckell. Den mantel uitvegcn , doorhalen.Ontsîlyneren,. Bezoedelen , bevlekken, besmetten.T,œ;.j'F- clczc/k/ïc/g,. Beteutercl.

boef ,4684694704714 7 2

deugniet , schurk , schelm.deugnief , schelm.>

473 Besinllingh. Verstandig naclenken.4 74 I'z-erlJreîîten. Verwijdereu , scheiden.

/aP0n.Snuivencl of snuflklend

- - 157 --

4 7 5 Iiit8. Omdat , daar , dewijl , wij l , doordicn.47 6 Ilet rïll'lcl/ , eigenlijk het riel licht , later verbastel-d in

veel- en wellicht.477478479480 Ryett en pzzdyïez/. Ten tijde van Bredero en vroeger, tocn

llog tot de zeldzaamheden behoorden , e11 hetrijden hier te lande een bijna onbekend vak was, werdiemallcl bekwaam geacht , die onder het rijden ook konomzien. Het werd een spreekwoordelijk gezegde om iemand

te duiden , die bekwaam vaor zijn vak of bij tle

de koetsen

Op e:zz nie. Op nietlw.Ghedaalt. Afgestamd , voortgesproten.Overkomen. Door en door slecht , in het kwaad volleerd.

aanhand was.

48 1 Gedeklken. G'eheugenis hebben van.48 2 hïrijteit. Schreeuwen , razen , tieren.4 8 3 Knv-, perdollittg dzl IaLt rJz?- Leyen. Er is ecn tij (1 gcweest,

dat mcn de A' lenisten gelijk stelde of verwarde met weder-doopers , heidens en slecht volk ; van daar clat deze namen(1001- Geertruy hicr , doch ten onrechte, wordcn aangehaald.

48 4 lFet. l-let collegie van wethoutlers. Van daar het onfler-werp il1 het meervoucl g'edacht.

48 5 sfet dtkzz J'?IecJJ. Alet pleizier , met gemak , enz. Bijbewerking van het 'Woordeuboek op Breclero in

mi-ne18 5 7 ,

was deze plaats mijbeelden meer van het

dtlister, thans, nu ik eenige voor-gebruik dczes woords heb opge-

werd voorhecnzamcld, valt het niet te betwijfelen of jeltgda1s zinnebeelcl van 'vreItgd, rrpJ@J'lW:ï# , lu8t , plerizier ge-bezigd. Een paar voorbeelden zullen hier , ter bevestigingvan het gestelde , zliet overtollig zijn.

1 5 8

Eu wildese dan eens vricndelijck op my zien ,Dat waer eeu jeucht !

J. B. Houwaert , Haudel (ler amour, l62 1 , k. 171.ATy dunckt dat icker een jeugt aell eet.d . i. dat ik er mij dûor verlustig , vervrolijk , enz.

Bredero , Schyn-lleyl., bl. 19.Bancketeert, tritlmphccrt - .

. wilt nu jeucllt bedryven.Const-toonende Jaweel . bl. 406.

4 8 6 ,11 J,îd(?J?,w. t.)'en. Vcrbastertle uitspraalt voor beschuitjes, zooats somtîjds Benist voor Alenist gebezigd werd, met ver-wisseling vau J en ut.

487 Ellifrzeîtning . Eeue muut bij K il. ruiter8che JJJV: genoemd.Deze la ad slechts elf in plaats vall twaalf penningenwaarfle.

4 8 8 -%1'.it Jrcclfd7z. Afet verdrag, bedaard aan.48 9 Oitchgeclidel.j 'k. Versterkingswoord, zoo als ons zeer , bij

?,f?;/z?t?z.v:2?#,lt?'J#-49 0 Doîîti,îtl-lick. Aehtereenvolgens, gedurig , telkens , zonder

overslaan.4 9 l kbp' rtpzgc/c-rlpyts. Gezouten

ten, inzouten.4 9 2 zlpgyelsop .

IA O 0 ln C I'IAppelmoes.llet ook nog

49 3 Provanyde, ./io'tprcz/&.4 9z1 ybldoeith . Verplichtend.

vleesch, vau sprengen, d. i. zou-

De Engelschen, ook die iu Amerika,lleden apple-sauce.Kost.

z19 5 kklvock. Zog.4 9 G .EZt. Verkortiug van : en dan.49 7 1% overdadig. Versterkingswoord, toen zeer gebruikelijk.498 fzl in plaats van ezt.

- j 5 9 -

4 9 9 R' fgtsnzv-yddp.

500 tsackerloofen.bl. 12 7).

5 0 l Schockelt.Schrokken, gulzig naar binnen slaan.stok.50: Kolf . Kneppel,

503 l'Falbarokeyt. Van het hout van den wal-berk.(Zie Kil).onder dien504Embder. BTaarschijnlijk een spelboek ,

naam bekend, gclijk men later ook hct haneboek en cler-gelijken llad . In de klucht vau Oene van 16 6 2 komtop bl. 2 het woord eeîztclert als spelboek- voor.

505 lçapiioorye. Omslag, papier.5 0 6 Ikrauvelen. Knabbelen.

destijds

50 7 Begrobèelt. Bevlekt, begrommeld, besmeerd.508 Platqeck. Eene muntsoort waarvalt de waarde thans 011-

Roczemoezen, tieren, krioelen, vrolijk leven.Basterdvloek. (Zie Dr. de Vries, W-arenar,

bekend is.509 Ryer. 'W raarschij nlij k

lingekl met denoemde metz dus de halve schel-

af beeltling vau een ruitel' of rc' 'cler. Dezetype hadtlell ook meer kleine muntjes.

510 -ik-liïttk7tel.. svellicllt cen gouclen G eltl ersche munt, clim-p/zdr

-ty/l/flczz genoemd, om de beide naar elkander gekeerde

klimmende leeuwen , clie in het wapenscllilcl van Ge1-perlancl voorkomen , of wel eell onderdeel daarvaïl , zooclie bestaan hebben.

511 Gul. KlilAk-klaal', d. i. zonder512 .Betouw. Soort van bier tot

V 0 rm e tl g i rl ï V a 11 Wat 0 1* .wellts bereiding b'etonie ge-

het zijlz naam ontleende.5 l 3 .D* ueve- t?-/'' tlelt ?Jt/l'cf/:z.. Soort vatl koek of gebak, misschicn

we1 naar flen v orm van zekere brootljes , bij Bild. iazijne G eslaclttl. op het woord genoemd.

bruikt werd el1 waaraan

1s0

5 14 Ryaal8, z':cc/tî. Koninklijk , mild. Ff . royal.51 5 Kopperdagen. K op peren is feestvieren , dus

zijn feestdagen.5 l 6 R'reten ?,cc/

kopperdagen

op taerling loopt. Spreekwoordelijke uit-drukking voor : weten wat er te koop is, vau zaken weten.

5 1 7 Ove?. #f? nagel Fztvypfpz/. Veel geld verdoen , gul zijn, af-schuiven, weggevcn. Deze uitdrukking, die hier verstaanbaar is , komt elders door ellipsis minder verstaanbaar

delt

voor in den vorm van o'l)e?%ll3elT(?'4,zoo als in het Coust-thoonende Juweel, bl. 7 2.

5 1 8 Ler8laatt. Verhalen, vertellen, mededeelcn. Valt daar onswoord vernlag.

51 9 Ophalett. Op sierell, opschikken, mooi-makel).520 zvoutve-8pelt. Vrollwensieraad van tl ien tijd, waarscllijnlijk

om cle mouwen op of in de plooi te doen blijven.52 1 Kyvellen, plagen, zoowel in goede als kwadeRib8acketl.

beteekenis.522 ébloeyett , trans. Dartelend licf kozen.523 Quam. llier is een w. :4,. in het enkelvoud vervoegd ,

ofschoon het onderwerp meervoudig is. Deze vergissinoo?'vindt men op vele plaatsen, waardoor dc zin somtijdsonduidelijk wordt.

5 24 Oltditft. Buiten gewoonschoon, lief, net, enz.

52 5 Eîcech. Oude verkorteVeg Zeggen.

5 2 6 Uythol. Lustplaats.527 Slacht. Hier had moeten staan

buitcngemeen aardig , fraai .

enkelvorm van een. ffl6',g , waarvoor

De Engelschen hebben nog hun avay.i*WJ

sltlchtle , dat hier eenOmimperfectum vereischt wordt.

- - 161 --

J 2 8 'Sliokerlltickett , eldcrs smickerlickett. Lekkere brokjes ofbeetjes.

529 Sprotics. Sproctig.530 Traero'e. Trararetje.531 Ifaelljevt. Vlekje , moedervlekje.532 Genoeg en. Genegenlleid. hart.* 33 brav-aarnen. Onder het gaan het

dc kleederen hcen en weer zwieren.lijf zoo draaien , datEen trotscheu gang

aannem en.534 I'ack8eren.

g'ellverkreukelen, er ruw mede te werk gaan.G CVJ,î ooro'en. àlisschicn Gods woord of wel ol-atio, als

Verbasterillg van veœeren,, d-i. kwellen, pla-(op een kleedingstuk toegepast) vorknoeien ,of wel

535

536kerkelijk gebed. Zie Dr. de Vries, Rvarenar, blz. 9 9.Put8. Een tocvoegsel aan de mansbroeken , dat thaus voor

gehouden worden. De beste verklaring geeftde plaat in Bredero's Boertig tiedt-Boeck, blz. 4. Menleze ook Le Francq van Berkhey, Nat. Hist. van Holl.

onkiesch zou

1II , 508 en 509.Rriltveyicâ. In het wilcl

'i'ke erken ofbehoorl ,J p

Een

rondloopencle , de

538539540541542543

sporen blijvende, dus buitensporig.aljagen. Een boozen trek spelen.aer8-gat

.DS./J:. Vetjc, buitenkansje.î'lemyje. Buitenkansjc.Ontmommelt. W egmoflblen, ontfutselen, af handig maken.Sporrelingh. Beweging, lastige moeite, gehaspel.Vernoclit. Vindingrijk , ervaren, door ondcrvinding be-

k37 niet binnen

proefd.44 Opmerck. Opmerking, oplettendheid.ZREDERODE. 1. 11

- - 162

545 Jent. Lief, aardig. Oud-Eng. gent.546 Slenter. Morscbel , onreine vrouw.547 Bekommert. Bezwaard, belast,548 bttyts.. Dapper bij drinkfeesten.54 9 Ilhb'kerakett.t'

afzettcrs ,M anuen

bedriegers-Koppelaar.Die op hct gelag van een ander loopt, zich

5 5 0 koyaan.551

552

Laag-looper.in het gelag mengt, en vergeet zijn aandeel te betalen,of , zoo als men zegt , op een anders zak loopt.î'chonen. Brassen , slempen. (Zie Kil).

verpand.

met sluikmantels , mantelboeven ,

5 5 3 Bronnen. Brassen, slempen.554 belnlpen. Zwelgen, verzwelgen, inzwelgeu , vreten.555 Nlinden. Opzwelren, opslokken.556 Gnap, adj. en actv. Knap, handig , in eens weg.55 7 Goetdunckend. Verwaand.5 58 Vergunnen. Vereeren , afstaan.5 59 Vroom. Stout , ondernemend , driest.5 60 Overdqat. M oedwil , geweld , overmoeclige daatl.56 1 Zngaan. Te stacle komen , helpen.562 Ghemoet 4?/'v. Genegen , gezind , van zins zijn.56 3 Rltyg. Ruw, onbeschaafd.564 kb'o /dzl ier8ten. Duistere constructie , van welker e *Julst

begrip hier de punctuatie af hangt. Lambert zegt dat hyniet een mijt en dus nog minder dan een duit aan diebaanvegers even , en laat daarop volgen : 8o ïdz:ïiersteyt een duyt , 'J C:& een âpd/:J?/, 'cken J(/#J. lk beschoawhet eerste gedeclte als een uitroep : zoo rvccr dadelljk

wil

een #f/ï/ / endan : de tijden zijn er niet naar.

l63 --

56 5 Goet Em8ter8 of goet dzzî,î/6z',y. Duistere uitdrukking , dochdie , volgeus het verband , zoo veel te kennen geeft a1sgoed .g:dJ,y of ruiln J(/ kan.

56 6 Aal-kor.f elders aal8-korf. Verbasterde uitspraak vooraarn-kerf.

5C7 Sclirankelen.W ankelend , strompelend voortgaan.568 Glisnen. Glijden , uitglijden.569 Povtg8en , ponnen. Toebakeren , toestoppen , toedekken.570 Kalren. Dikke klonters of winterzwellingen krijgen.57 1 Kontrorstich. Kouwelijk , ijskoud.572 lhyt-meyt. Waarschijnlijk zoo genoemd naar de tuitmuts ,

eene vrouwendracht van vroegere dagen.57 3 8vtaar. Schoondochter. Somtijds beteekent het ook schoon-

moeder en schoonzuster.574 Goet-man, Magistraatspersoon ,lid van den Raad of hct

Bestuur.575 Scholrer.Lompcrt , moedwillige knaap.576 Jenn /p:.p. Regelrecht , rechtstreeks , in eens door.577 Xi8tient. Verharde uitspraak voor gesteent. Dit woord

vindt men ook in anderen vorm bij dichters'' der 17deeeuw , als o. a. bij Starter :En van hem heb icke erft een gouwe riny met ien ee1 kastient.

Kluchtig Tafelspel vaa Mells Tijssen , l66 l , blz. 2.578 Hoep.57 9 Beâend.

Ring.Behendig, gaauw , gezwind.

580 Kortn. Kort geleden. Zie ook vs. l58 l Eenn. Tn eens af , glad af , zonder meer.

3 l 3.

582583

Opkomen. Overkomen. Zie ook vs. 6 29 .Uytten Orienten. Opperbest. Spreekwijze , waarschijnlijk

164

ontleend aan het voortreFelijke van vele waren, die uithet Oosten kwamen.

584 Ondo. ï:zîpcïcl' . Niet lang geleden , zoo straks.585 Slechticheyt. Onnoozelheid,58 6 Orel.geven. Een woorcl om bij schimp- cn smqadwoorden

den hoogsten trap eener ondeugcl of onhebbclijkheid aante duiden.

5 8 7 Vl.ieglien rf'/zwléoz. Klappen beloopen.kaack v'J/rtkzî. Op het schavot5 8 8 Op de komen , aan een

schandpaal te llronk staan , enz.58 9 i'Vick. Halvc galg of opstaande paal met een dwarshout.5 90 Voolevijck. Verkorting van 'vogelenît?ijk , eene plaats bij

Amsterdam , aan den overkant van het Y , waar de terdoodgebrachtehangen ,

misdacligers aan de galg blevenmenigteen Waar t1e vogels in

OPVO-op de lijken

kwamen azen.

5925935 9 zl595

Opreclifen. Vergoeden.kbnlfjlet. Oorveeg. Fr. 8oujlel.Vlotelt.-F/ptytî(?kl , eigenl. plotneit. Ploflren, neerstorten.Gaulr. l-landig , doortrapt , loos , listig. Dit woordnog over in ons gaauwdïef.

Vlotten , vlietcn ,vloeien.

591

596 ërelmtaalt. Hoorcn.597 l'Fael.schap. Gastmaal , fecstmaal.59 8 Ghe8choren. Beschoren.5 9 9 O1lnchult gz3cl-dzp. Zich verontschuldigen.600 Wrevel. Mfrevelig.601 Besloorelt. AIet moeite en inspanuing6 02 Dan 8ydy rcv kegrip f7zl d'it :/zfcâ. Deze

verrichten.zin is duister,

-- 165

waal-schijnlijk beteekent het Gij begrijpt het juist , of-

uist begrepen , juist2603 Vmelicâ. Dartel ,604 .Fr6y.605 L'unligli.

geldeloos , beklemd. Het is ons 8cârap.607 Be8ten. Geld , geldstukken.

gevat.wulpsch.

Lekker , smakelijk.Smakelijk.

60 6 Echarp. Berooicl ,

608 Botelrlj . Kelder of voorraadkamer, bergplaats voor spijzen.609 Rabelen. Zwetsen , pocheu , snoeven. Elders viudt men

ook rarelen en revelen.6 1 0 Loof. Lust , zin , opgewektheid.6 11 Krach,t oîpcl kuyt J:JJdII. Uitgeput , krachteloos , onver-

mogend zijn.6 12 Avz/wdcl' otelt. Ruimschotig , milcl. Eigenlijk is het ruim-

tvcip/f?/. Vroegcr gingen vele adj. op el uit , a1s : an-J' angel , J:JC-C/?J , âatel , kracâtel, rt?rpdpf6'l , vrerel , enz.

61 3 Sabèen.. Zoellen en likken.6l4 Getltetel. Van het frcquent. teutelen , d. i. kriewelen.6 15 Ilecht (Een) rczl eest meid. Eene Cinke , ferme meid.

Hecât is de oude benaming van nnoek , een der grootsteen sterkste riviervisschen , en het is in onze taal nietvreemd te hooren een dppd/c van een 0zî:ï#.zcggen :

stoot.6 l 6 Bueck. Slag , stomp ,6 l 7 Elacâ. Slag , maar in de becloeling van 'nlag ran den

molen. Pe beteekenis is dlts wij beiden hebben een slagvan den molen weg , en a1s wij kinderen kregen , zoozouden zij allen zot of mal ziju.

6 l 3 zlmonpi8 fzldît!/Jo-dâdz//ld.?//. Men neme in aanmcrking dat

het hier een knecht is die spreekt , en dienstboden ver-

- - 166 --

draaien , verbasteren en verknoeien de woorden somtijdszoodanig, dat men veel scherpzinnigheid behoeft omdie verdraaiingen te begrijpen. Zoo hoort men wel eens :ik heb ergeen fleschje op geslagen , voor rejlezie g datpaal-d is mankoliek , voor man,k , enz. Zou de dichterook admonitie en dus aansporende welsprekendheid be-doeld hebben ?

6 19 Koetermaql. Temantl die met een vreemden tongval endtzs gebroken Hollandsch sprak , ook wel kromtong ge-noemd. Koeteren , H. D. kaudern ea kodern is verwantaau het Oud- lT.D. guedan en aan het Angels. cîritâan,d. i. spreken. Jvij hadden ook vroeger ons guetteren engltedelen.