Guidestar 06-2012

HetGRATISdigitalemagazinevandeAstroEventGroupvzw-Redactie@aegvzw.be-www.aegvzw.be-Jaargang7-Juni2012

Info - Patrick Jaecques is, naast grafisch

vormgever en hoofdredacteur van dit

magazine ook oprichter en voorzitter

van de Astro Event Group vzw uit

Oostende. Een door passie gedreven

levensgenieter die al meer dan een

kwart eeuw lang het brede publiek

informeert over de diverse hemelse

wonderen. . .

PatrickJaecques

R

R

u

u

i

i

m

m

t

t

e

e

v

v

a

a

a

a

r

r

t

t

u

u

i

i

t

t

n

n

o

o

o

o

d

d

z

z

a

a

a

a

k

k

o

o

f

f

c

c

o

o

m

m

m

m

e

e

r

r

c

c

i

i

l

l

e

e

o

o

p

p

p

p

o

o

r

r

t

t

u

u

n

n

i

i

t

t

e

e

i

i

t

t

?

?

002

Foto - Een nieuwe opname van het

gebied rond de reflectienevel Messier

78, even ten noorden van de gordel van

Orion, laat zien dat de nevel doorregen

is met een parelketting van kosmische

stofwolken. Bij de waarnemingen, gedaan

met de Atacama Pathfinder Experiment

(APEX)-telescoop, is gebruik gemaakt

van de warmtegloed van de interstel laire

stofdeeltjes, die astronomen laat zien

waar nieuwe sterren worden gevormd.

Bron: ESO.

Editoriaal

Deze digitale publicatie, beschikbaar als PDF,

Flash en iPad bestand, is een non-profit product

van de Astro Event Group vzw uit Oostende en

heeft tot doel sterrenkunde, klimatologie en ruimte-

vaart te promoten bij een zo breed mogelijk

publiek.

De redactie bestaat uit: Patrick Jaecques (hoofd-

redacteur en grafisch vormgever), Hendrik De

Rycke (redactie), Kris Christiaens (redactie) en

Sander Vancanneyt (redactie). De vaste rubrie-

ken worden onderhouden door Phil ip Corneil le,

Dirk Devlies, Kris Christiaens, Marc van der

Sluys, Fi l ip Feys en Danny Van Hoecke. Zin om

ook een artikel te schrijven en / of rubriek te

onderhouden. Contacteer ons dan via redactie

@aegvzw.be.

De Astro Event Group vzw, noch enige andere

persoon die in zijn naam optreedt, is verant-

woordelijk voor het gebruik dat zou kunnen

worden gemaakt van de informatie in deze

digitale publicatie of voor eventuele fouten die

er, ondanks de uiterste zorg bij de voorbereiding

van de teksten, nog in zouden staan. Tevens

heeft de redactie alle nodige moeite gedaan om

te voldoen aan de wetteli jke voorschriften inzake

auteursrechten en om contact op te nemen met

de rechthebbenden. Elke persoon die bena-

deeld meent te zijn en zijn rechten wil laten

gelden wordt verzocht zich bekend te maken.

Er is een samenwerkingsverband met diverse

websites. Deze digitale publicatie kan genieten

van de steun van volkssterrenwacht AstroLAB

Iris. Dankzij de steun van de diverse auteurs,

de leden en natuurl i jk de diverse sponsoren

kunnen we deze digitale publicatie gratis

verspreiden.

Deze digitale publicatie is vol ledig ontworpen

met gratis open-source en / of freeware

software zijnde Scribus, Gimp, Foxit Reader,

Ink-scape en Paint.net.

Informatief

Inhoudelijk

04 - Dragon - Een nieuw ti jdperk breekt aan . . .

1 0 - Rubriek : Lancering in de kijker.

1 3 - Groningen kri jgt 3D ful l-dome theater.

1 4 - Centraal Amerika droogt verder uit . . .

1 5 - Veel bezoekers op de ASTRON kijkdag.

1 6 - Rubriek : ESO.

1 9 - Rubriek : De boekbespreking.

22 - Wat is een Venusovergang ?

24 - Rubriek : Observatoria wereldwijd.

28 - VSRUG met infostand op ATT messe.

29 - De Venusovergang komt er aan. . .

32 - Rubriek : Astrofoto van de maand.

34 - Rubriek : Amateur-astronoom in de kijker.

36 - Tweet jezelf de ruimte in.

37 - Rubriek : Lanceeroverzicht van de maand.

38 - Rubriek : ESA.

42 - Rubriek : Space History - Columbia STS-1 (deel 1 3).

49 - Ster verdampt planeet.

52 - Rubriek : Woord van de maand.

55 - Botsende clusters van sterrenstelsels ontrafeld.

56 - I jskappen op de Zuidpool smelten van onderaf.

58 - Satel l ietbeelden tonen verleden.

60 - Rubriek : Het AEG nieuws.

64 - Restauratie Dwingeloo radiotelescoop gaat van start.

66 - Zonnecellen: plastic kan sil icium verslaan.

68 - De AEG deelname aan het ' Dag van het park '.

70 - Zonsverduistering van 21 mei 201 2.

74 - Rubriek : Hemelkalender.

78 - Rubriek : Sasteria onder de sterrenhemel.

Kris Christiaens

Kris Christiaens

Redactioneel

Red. / IPS

ASTRON

Rodrigo Alvarez

Redactioneel

Kris Christiaens

Phil ip Corneil le

Hugo Van Den Broeck

Redactioneel

H. Van Den Broeck

Phil ip Corneil le

Jeroen Geuens

Kris Christiaens

ESA

Danny Van Hoecke

Roel van der Heijden

Dirk Devlies

ASTRON

Marieke Baan

Chiel Versteeg

Redactioneel

ASTRON

Harm Lkink

Patrick Jaecques

KSB

Marc van der Sluys

Fil ip Feys

Commercile, niet gouvermentele, ruimte-

vaart is eindeli jk een feit geworden

dankzij de lancering van de Dragon

capsule. Bron: SpaceX / NASA.

003

De Astro Event Group vzw, kortweg AEG, is een non-profit sterrenkundige vereniging voor

volwassenen uit Oostende die genteresseerd zijn in sterrenkunde, kl imatologie en / of ruimtevaart.

Iedereen met passie voor deze boeiende wetenschappeli jke takken is er van harte welkom. Van

absolute beginner tot ervaren amateursterrenkundige en dit voor een boeiende, leerri jke en vooral

gezell ige beleving van z'n hobby.

Ook wie niet in de ruime omgeving van Oostende woont heeft er baat bij om lid te worden. Want de

vereniging staat ook in voor een resem andere realisaties. Van de diverse boeiende websites,

tentoonstel l ingen, voordrachten, het jaarl i jkse prakti jkgerichte 'Starnights' evenement tot dit

uitvoerige maandblad. Kortom, steun onze vereniging en stort vandaag nog 1 5,00 euro (of meer)

op rekening nummer IBAN: BE84 9730 0675 3759 / BIC: ARSPBE22 met vermelding van "l idgeld"

alsook uw naam, adres en e-mail . Wij danken u alvast voor uw steun !

Foto - SpaceX is een Amerikaans

bedri jf voor ruimtetransport, gevestigd in

Hawthorne, Californi. Het ontwikkelde

de Falcon 1 - en Falcon 9-raketten, met

het doel deze te gebruiken als her-

bruikbare lanceerraketten. Het ontwik-

kelt ook het Dragon-ruimtetuig dat met

Falcon 9-raketten in een baan om de

aarde kan gebracht worden. SpaceX

ontwerpt, test en produceert de meeste

onderdelen zelf, waaronder de Merl in-,

Kestrel-, en Draco-raketmotoren.

Meer weten over dit thema ?

www.spacex.com

D

D

r

r

a

a

g

g

o

o

n

n

-

-

E

E

e

e

n

n

n

n

i

i

e

e

u

u

w

w

t

t

i

i

j

j

d

d

p

p

e

e

r

r

k

k

b

b

r

r

e

e

e

e

k

k

t

t

a

a

a

a

n

n

i

i

n

n

d

d

e

e

r

r

u

u

i

i

m

m

t

t

e

e

v

v

a

a

a

a

r

r

t

t

KrisChristiaensHoofdartikel

004

006

Foto - Op 22 mei 201 2 werd de eerste

Dragon-capsule gelanceerd met als

bestemming het International Space

Station. Op 24 mei werd deze capsule

aan het ISS gekoppeld door Andr

Kuipers.


www.spacex.com

007

Foto - "De koppeling van Dragon is het

operationele hoogtepunt in mijn missie.

Maar het is ook een mij lpaal voor de

internationale ruimtevaart. Dit is de

eerste keer dat een commercieel ruimte-

vaartuig het ISS bereikt en aankoppelt.

Daarmee is in zekere zin een nieuw

ti jdperk begonnen." Andre Kuipers.


www.spacepage.be

Organiseert u, als vereniging, volks-

sterrenwacht of andere weten-

schappeli jke instantie, een publieke

voordracht of tentoonstel l ing rond

sterrenkunde en / of ruimtevaart ?

Laat het ons dan weten via . . .

[email protected]

009

Kortnieuws

Astrofysici van de Western University in

Canada hebben het ontstaan van bruine

dwergen mogeli jk ontraadseld. Bruine dwergen

zijn 'mislukte' sterren: gasbollen die niet zwaar

en heet genoeg zijn om kernfusiereacties van

waterstof op gang te brengen. Hun bestaan

werd tiental len jaren geleden al voorspeld,

maar pas sinds de jaren negentig zi jn er in

totaal een paar honderd ontdekt. Hoe ze

ontstaan is echter niet duidel i jk. In een

publicatie in The Astrophysical Journal worden

nu resultaten gepresenteerd van gedetai l leerde

computersimulaties, waaruit bl i jkt dat bruine

dwergen kunnen ontstaan in de 'nasleep' van

de vorming van gewone sterren. Pasgeboren

protosterren worden vaak omgeven door een

platte, ronddraaiende schijf van gas en stof,

waarin uiteindel i jk ook planeten kunnen

ontstaan. De computersimulaties laten nu zien

dat grotere verdichtingen in deze schijf door

onderl inge zwaartekrachtsstoringen de ruimte

in gesl ingerd kunnen worden, zelfs nog vrdat

ze echt vol ledig zi jn samengetrokken tot een

bruine dwerg. Bron: NU / 01 -05-201 2.

In een oude ster die deel uitmaakt van de 'halo'

- het i j le buitengebied - van ons Melkwegstelsel

zi jn de elementen arsenicum en selenium

ontdekt. Het is voor het eerst dat deze

middelzware elementen in een ster op leefti jd

zi jn aangetroffen. Bij de oerknal, die het

ontstaan van ons heelal inluidde, ontstonden

alleen de lichte elementen waterstof, hel ium en

(een beetje) l ithium - atoomnummers 1 tot en

met 3. Alle zwaardere elementen zijn later in

het inwendige van sterren geproduceerd. Lichte

sterren, zoals onze zon, kunnen waterstof en

helium omzetten in elementen tot en met

zuurstof (atoomnummer 8). Alle overige

elementen zijn door veel zwaardere sterren

geproduceerd. Dat laatste geldt dus ook voor

het arsenicum (33) en selenium (34) dat

astronomen, samen met 43 andere hebben

gedetecteerd in het spectrum van de 1 2 mil jard

jaar oude ster HD 1 6061 7. Buiten ons

zonnestelsel is deze combinatie van elementen

nooit eerder in n en hetzelfde object

waargenomen. Bron: NU / 01 -05-201 2.

Sterrenkundigen hebben gezien hoe een

superzwaar zwart gat in de kern van een

sterrenstelsel op bijna drie mil jard l ichtjaar

afstand van de aarde een ster heeft verschalkt.

Met de Pan-STARRS telescoop op Hawaii werd

in het voorjaar van 201 0 een langdurige l icht-

'fl i ts' waargenomen, veroorzaakt doordat de

ster uiteen werd gerukt door de geti jden-

krachten van het zwarte gat. Uit de metingen,

die deze week gepubliceerd worden in Nature ,

bl i jkt dat het om de heliumrijke kern van een

rode reuzenster ging, die ongeveer even zwaar

was als de zon. De waterstofri jke mantel van

de ster moet bij een eerdere ontmoeting met

het zwarte gat al zi jn losgerukt. Het zwarte gat

is drie mil joen keer zo zwaar als de zon. De

astronomen, die ook waarnemingen van de

ruimtetelescoop GALEX en van de MMT-

telescoop in Arizona gebruikten, wisten

nauwkeurig te bepalen wanneer de ster uiteen

is gerukt: 76 dagen vrdat de langgerekte

l ichtfl its op 1 2 jul i 201 0 zijn maximale

helderheid bereikte, ofwel op 27 apri l . Bron: NU

/ 02-05-201 2.

De Poolster, ook bekend als Polaris, verl iest

mogeli jk meer massa dan gedacht. Dat meldt

de website van het ti jdschrift Earth. Dat er met

de Poolster iets bijzonders aan de hand is, is al

meer dan anderhalve eeuw bekend. De ster

varieert met een periode van vier dagen een

beetje in helderheid. En dat komt doordat hi j

afwisselend een beetje uitzet en weer inkrimpt.

Met dit gedrag valt de Poolster in de categorie

van de cepheden - relatief zware sterren die

tegen het einde van hun leven instabiel

worden. Uit waarnemingen van recentere

datum bli jkt dat de ster geleidel i jk steeds trager

is gaan pulseren, al vindt er soms ook een

kleine versnell ing plaats. En ondertussen

verl iest hi j ook materie. Astronomen van de

universiteit van Bonn en twee Amerikaanse

instituten denken dat dit massaverl ies wel eens

heviger zou kunnen zijn dan aanvankeli jk werd

ingeschat. Zi j komen tot die conclusie, omdat

de computermodellen die op basis van de

bekende eigenschappen van de Poolster zi jn

gemaakt een ander verloop van zijn pulseer-

gedrag voorspellen dan de waarnemingen

laten zien. Door het massaverl ies in het model

een beetje op te schroeven, kon dit verschil

echter worden weggewerkt. Als de Poolster

jaarl i jks ongeveer n aardmassa aan materie

uitstoot, stemmen theorie en waarnemingen

goed overeen. Bron: NU / 03-05-201 2.

Amerikaanse onderzoekers hebben een

nieuwe aanwijzing gevonden dat de atmosfeer

van de planeet Mars ooit veel minder i j l en

droog was dan nu. Het bewijsstuk is een

overbl i jfsel van een oude vulkaanuitbarsting dat

door het Marswagentje Spirit is bekeken.

Ruwweg drienhalf mil jard jaar geleden werden

bij een vulkaanuitbarsting op Mars stukken

gesmolten gesteente de lucht in geblazen. En

van die 'vulkanische bommetjes' plofte neer in

de buurt van de latere landingsplaats van Spirit,

stolde en bleef tot op de dag van vandaag in

zi jn eigen kuiltje l iggen. Aan de hand van foto's

die Spirit heeft gemaakt, hebben de weten-

schappers de grootte, diepte en vorm van het

kuiltje gemeten. Ook werd gekeken naar de

bodemgesteldheid ter plaatse. Vervolgens

hebben de onderzoekers deze bodem zo goed

mogeli jk nagebootst en deeltjes van verschil-

lende materialen (glas, gesteente en staal) met

verschil lende snelheden laten inslaan. Daarbij

werd ook het vochtigheidsgehalte van de

bodem gevarieerd van kurkdroog tot door-

weekt. Uit het onderzoek bli jkt dat het kuiltje op

Mars het best kan worden nagebootst in een

natte bodem. Ook werd vastgesteld dat de

vulkanische bom met een snelheid van minder

dan 40 meter per seconde moet zi jn inge-

slagen. Die pieksnelheid is al leen verklaarbaar

als de dichtheid van de Marsatmosfeer desti jds

minstens twintig keer zo hoog was als nu. Bron:

NU / 04-05-201 2.

Meer up-to-date nieuws op

www.spacepage.be

Voordracht : Op weg met EXOmars door Sofie Delanoye

Mars heeft nog lang niet al zijn geheimen onthuld. Daarom besloten ESA en NASA de handen in

elkaar te slaan voor een gezamenlijk exploratieprogramma. ExoMars was geboren. Het ExoMars

programma bestaat uit twee missies. De eerste missie met lancering voorzien in 201 6 bestaat uit een

orbiter met een lander module. De tweede missie is een rovermissie met lancering in 201 8. Het doel

is een antwoord te vinden op vragen zoals: Is er leven (geweest) op Mars?, Waar komt het onlangs

gedetecteerde methaan vandaan?, enz. Bovendien zal de missie ook een aantal nieuwe

technologien uittesten die het mogelijk moeten maken om tegen de jaren 2020 stalen van Mars naar

de Aarde te brengen. Belgi heeft de eer als enige Europees land een instrument te ontwikkelen voor

de 201 6 missie. De overige vier instrumenten aan boord van de ExoMars Orbiter zijn Amerikaans.

NOMAD, zoals de Belgische bijdrage heet, zal de atmosfeer van Mars onderzoeken.. .

Datum: Vri jdag 22 juni 201 2. 20.30 uur t/m 22.30 uur. Toegang: GRATIS.

Locatie: Openbare bibl iotheek Kris Lambert, Well ingtonstraat 7 te 8400 Oostende (B).

SS

h

h

i

i

z

z

u

u

k

k

u

u

&

&

A

A

r

r

i

i

r

r

a

a

n

n

g

g

3

3

KrisChristiaens

Rubriek

L

L

a

a

n

n

c

c

e

e

r

r

i

i

n

n

g

g

i

i

n

n

d

d

e

e

k

k

i

i

j

j

k

k

e

e

r

r

Info - Kris Christiaens is al sinds

jeugdige leefti jd gepassioneerd door

ruimtevaart. Door zijn gedrevenheid en

kennis over ruimtevaart werd hij enkele

jaren terug medebeheerder van de

populaire websites Spacepage en

Belgium In Space. Daarnaast schri jft

Kris Christiaens ook artikelen voor het

maandblad van de Vereniging Voor

Sterrenkunde en werd hij in 201 0

secretaris van de Astro Event Group

vzw.

01 0

Foto - Volgens Noord-Korea zou de

draagraket Unha-3 een waarnemings-

satel l iet in een baan rond de aarde

brengen. Met dat plan zou de 1 00ste

verjaardag van de als stichter van de

staat en "eeuwige president" vereerde

Kim I l Sung morgen gevierd worden. De

Verenigde Staten, Zuid-Korea en Japan

zagen in de lancering evenwel een

verborgen test van een intercontinentale

raket, die een kernkop kan dragen.

Bron: AFP.


www.spacepage.be

01 2

Foto - Ondanks fel protest van de

Westerse wereld heeft Noord-Korea

gisteren toch een lange afstandsraket

gelanceerd. Die lancering verl iep niet

volgens plan en na nog geen twee

minuten in de lucht stortte de raket de

zee in. Bron: AFP.


www.spacepage.be

01 3

ArtikelRedactioneel

G

G

r

r

o

o

n

n

i

i

n

n

g

g

e

e

n

n

k

k

r

r

i

i

j

j

g

g

t

t

3

3

D

D

f

f

u

u

l

l

l

l

-

-

d

d

o

o

m

m

e

e

t

t

h

h

e

e

a

a

t

t

e

e

r

r

Foto - Melkzuur is een stof die onder

andere bij verschil lende biologische

processen vri jkomt.

Het is dit zuur, dat verzuurde melk haar

zure smaak geeft en dat zich bij zware

inspanning door anaerobe afbraak van

suiker ophoopt in de spieren en daar

voor ti jdel i jke spierpi jn zorgt. In neutraal

en basisch mil ieu (pKa = 3,85), dus ook

in het l ichaam, dissocieert melkzuur tot

een negatief geladen lactaation en twee

positief geladen waterstofionen. De

verzuring is niet het gevolg van lactaat.

Lactaat is nameli jk een substraat dat

kan gebruikt worden om glucose te

vormen in de lever via de gluconeo-

genese. De verzuring in de spieren is

het gevolg van een ophoping van H-

atomen die niet meer gebufferd kunnen

worden door waterstofcarbonaat.


www.e-gezondheid.be

CC

e

e

n

n

t

t

r

r

a

a

a

a

l

l

A

A

m

m

e

e

r

r

i

i

k

k

a

a

d

d

r

r

o

o

o

o

g

g

t

t

v

v

e

e

r

r

d

d

e

e

r

r

u

u

i

i

t

t

.

.

.

.

.

.

Red./IPS

Artikel

Foto - Verwoesti jning (of woesti jn-

vorming) is een term die gebruikt wordt

voor zowel het oprukken of zich

uitbreiden van een woesti jn, als het

ontstaan van nieuwe woesti jngebieden.

Deze ontwikkelingen kunnen zowel

kl imatologische als menseli jke oorzaken

hebben.


www.ipcc.ch

01 4

01 5

Artikel

ASTRON

V

V

e

e

e

e

l

l

b

b

e

e

z

z

o

o

e

e

k

k

e

e

r

r

s

s

o

o

p

p

d

d

e

e

A

A

s

s

t

t

r

r

o

o

n

n

k

k

i

i

j

j

k

k

d

d

a

a

g

g

Info - ASTRON of ASTRonomisch Onder-

zoek in Nederland is het Nederlands

instituut voor radioastronomie (in het

Engels: Netherlands Institute for Radio

Astronomy), een organisatie die zich

bezighoudt met onderzoek en ontwik-

kel ing op astronomisch gebied.

ASTRON houdt zich vooral bezig met

de ontwikkeling van instrumentatie en

facil iteiten voor de radioastronomie en

het bouwen van de infrastructuur

daarvoor. Het is een vri j internationaal

gerichte organisatie en zij heeft nauwe

contacten met het bedri jfsleven. Het

grootste gedeelte van de kantoren

bevindt zich nabij Dwingeloo op de

locatie van de Dwingeloo Radio Teles-

coop, gemeente Westerveld, in noord-

oost Nederland. ASTRON opereert

onder de paraplu van NWO de Neder-

landse Organisatie voor Wetenschap-

peli jk Onderzoek.


www.astron.nl

VV

I

I

S

S

T

T

A

A

s

s

u

u

r

r

v

v

e

e

y

y

t

t

e

e

l

l

e

e

s

s

c

c

o

o

o

o

p

p

i

i

n

n

s

s

p

p

e

e

c

c

t

t

e

e

e

e

r

r

t

t

M

M

5

5

5

5

b

b

o

o

l

l

h

h

o

o

o

o

p

p

RodrigoAlvarezRubriek

E

E

u

u

r

r

o

o

p

p

e

e

a

a

n

n

S

S

o

o

u

u

t

t

h

h

e

e

r

r

n

n

O

O

b

b

s

s

e

e

r

r

v

v

a

a

t

t

o

o

r

r

y

y

Info - De Europese Zuidel i jke Sterren-

wacht is een Europese organisatie die

zich bezighoudt met astronomisch

onderzoek. Het hoofdkantoor is geves-

tigd in Garching, nabij Mnchen. De

ESO beheert twee sterrenwachten in

Chil i , een op La Sil la, ten oosten van La

Serena, de ander op Paranal, ten

zuiden van Antofagasta. Op Paranal

bevindt zich de Very Large Telescope

(VLT). Op dit moment wordt een derde

facil iteit gebouwd op de hoogvlakte van

Chajnantor, op 5000 m hoogte, in de

buurt van San Pedro de Atacama, waar

de Atacama Large Mil l imeter Array

(ALMA) zal verri jzen.

Contact - Rodrigo Alvarez, Koninkl i jk

Planetarium. E-mail: eson-belgium@eso.

org.

01 6

Foto - Een bolvormige sterrenhoop (of

bolhoop) is een bolvormige groep ster-

ren die rond een melkwegstelsel draait

(zoals een satel l iet). Bolhopen hangen

goed aaneen door zwaartekracht

vandaar hun typische bolvorm en zijn

zeer dicht (relatief gezien) in de buurt

van hun kern. Hierdoor komen sterren

soms heel dicht bi j elkaar. Enkele zeer

exotische stersoorten (blauwe achter-

bl i jvers, mil l iseconde-pulsars en lichte

rntgendubbelsterren (LMXB's)) komen

veel meer voor in bolvormige sterren-

hopen. Bolvormige sterrenhopen bestaan

meestal uit honderdduizenden oude

sterren, vergeli jkbaar met het centrum

van een spiraalstelsel, maar beperkt tot

een volume van slechts enkele kubieke

parsecs.


www.spacepage.be

http: //pda.empulsiv.de/index.php

01 9

RubriekRedactioneel

D

D

e

e

b

b

o

o

e

e

k

k

b

b

e

e

s

s

p

p

r

r

e

e

k

k

i

i

n

n

g

g

Zin om een door ons aangeleverd

gloednieuw sterrenkundig en / of ruimte-

vaartgericht boek te lezen en kort te

bespreken ? Neem dan contact op met

de redactie via [email protected].

021

Kortnieuws

Met een ruimteschip vertrekken vanaf een

normale landingsbaan. Britse ingenieurs zijn

begonnen met het testen van een nieuwe

startmotor voor de ruimtevaart die dat mogeli jk

moet maken. Een ruimteschip met een

dergeli jke motor moet kunnen opsti jgen als een

straal jager, waarna pas hoog in de atmosfeer

de raketten zouden worden aangezet, zo

meldden diverse Britse media. Als de tests

succesvol zi jn, is er 250 mil joen pond sterl ing

(ruim 300 mil joen euro) nodig voor de verdere

ontwikkeling. In jul i wordt het prototype

gepresenteerd op de Farnborough International

Air Show, een belangri jk evenement voor de

luchtvaartsector. Bron: ANP / 02-05-201 2.

De eerstvolgende grote wetenschappeli jke

ruimtemissie van de Europese ruimte-

vaartorganisatie ESA is een onbemande vlucht

naar de ijsmanen van de reuzenplaneet Jupiter.

JUICE (JUpiter ICy moons Explorer) is

woensdag geselecteerd door ESA's weten-

schappeli jke programmacommissie. JUICE zal

in 2022 gelanceerd worden met een Ariane 5-

raket vanaf de Europese lanceerbasis in

Kourou, Frans-Guyana. In 2030 komt de

ruimtesonde bij Jupiter aan, waar hij n keer

langs de grote maan Call isto en twee keer

langs de ijsmaan Europa zal vl iegen. Daarna

wordt JUICE in 2032 in een omloopbaan rond

Ganymedes gebracht, de grootste planeet-

maan in het zonnestelsel, en de enige met een

eigen magnetisch veld. JUICE moet onder

andere informatie leveren over de inwendige

structuur van de drie Jupitermanen, die

mogeli jk al le drie een ondergrondse oceaan

van vloeibaar water hebben. De ruimtevlucht is

de eerste grote missie in het Europese

programma Cosmic Vision 201 5-2025. Bron:

NU / 02-05-201 2.

Het einde van de ruimtereis van Andr Kuipers

is in zicht. Drie nieuwe bemanningsleden

vertrekken dinsdagochtend naar zijn onder-

komen, het internationale ruimtestation ISS. Zij

lossen de Nederlander en zijn twee collega's

aan boord af. Na een paar inwerkweken keren

die op 1 jul i terug op aarde. De drie

nieuwkomers zijn de Russen Gennadi Padalka

en Sergej Revin en de Amerikaan Joe Acaba.

Zij worden gelanceerd vanaf de ruimtebasis

Bajkonoer in Kazachstan. Donderdag komen

ze aan bij het ISS, waar ze tot september

verbl i jven. Padalka, Revin en Acaba zouden

aanvankeli jk eind maart al de ruimte in gaan,

maar Rusland ontdekte in januari een lek in

hun Sojoezcapsule. Daarom moest een nieuwe

raket worden gebouwd. De lancering werd zes

weken uitgesteld, en daardoor ook de

terugkeer van Kuipers. Kuipers ging op 21

december de ruimte in. Geen Nederlander is

ooit zo lang in een baan rond de aarde

geweest. De geboren Amsterdammer heeft

tiental len wetenschappeli jke experimenten

uitgevoerd in het ISS. Ook zette hij zich in om

kinderen enthousiast te maken voor ruimtevaart

en wetenschap. Bron: 1 4-05-201 2.

Schotse ingenieurs wil len de toekomst van

duurzame energie veil igstel len door in de

ruimte gewonnen zonne-energie op Aarde

beschikbaar te maken. Wetenschappers van de

Universiteit van Strathclyde in Glasgow hebben

een nieuwe techniek getest waarmee energie

die zonnepanelen in de ruimte opwekken naar

de Aarde kan worden gezonden met behulp

van lasers of microgolfstral ing. Het opwekken

van zonne-energie in de ruimte heeft veel

voordelen ten opzichten van het plaatsen van

zonnepanelen op Aarde. Het grootste voordeel

is well icht dat zonnepanelen in de ruimte niet

afhankeli jk zi jn van het dag-nachtritme. Een

satel l iet met zonnepanelen kan immers zo

geplaatst worden dat de zon er 24 uur per dag

op schijnt. Daarnaast is de intensiteit van de

zonnestralen in de ruimte intensiever en dus

energieri jker. Dit komt doordat de moleculen in

de Aardse atmosfeer een deel van de

zonnestral ing absorberen en weerkaatsen. En

uiteraard heeft bewolking ook negatieve

gevolgen voor de opwekking van zonne-

energie op Aarde. Maar ook aan het opwekken

van zonne-energie in gebieden waar de

omstandigheden gunstig zi jn, zoals de Sahara,

kleven moeil i jkheden. Vooral het transport van

de energie naar gebieden waar het nodig is

vormt een probleem. De in de ruimte gewonnen

energie kan daarentegen gemakkeli jk naar elke

plek op de wereld gestraald worden. In eerste

instantie zul len kleine satel l ieten gelanceerd

worden die genoeg energie produceren om een

klein dorp van stroom te voorzien. Het doel is

echter een groot bouwwerk de ruimte in te

brengen die in de stroomvoorziening van een

grote stad kan voorzien. Om het bouwen van

een dergeli jke ruimteconstructie mogeli jk te

maken, ontwikkelden wetenschappers van

dezelfde universiteit een zogenoemd ruimte-

web. Dit werd vorige maand vanaf de poolcirkel

gelanceerd. Bron: NU / 1 2-05-201 2.

De Europese microsatel l iet Proba-1 , een

experimentele satel l iet voor aardobservatie, is

weer volop in bedri jf nadat hi j een 'oogoperatie'

heeft ondergaan. Proba-1 werd op 22 oktober

2001 gelanceerd als een technologische

demonstratiemissie voor autonome 'besturing',

met een geplande levensduur van vijf jaar. De

kubusvormige satel l iet, kleiner dan een

vierkante meter, bleek een groot succes, en

leverde foto's en meetgegevens voor

onderzoekers van over de gehele wereld. Als

gevolg van de inwerking van kosmische stral ing

raakten de zogeheten stervolgers echter

onklaar. Die instrumenten zijn nodig voor de

(autonome) orintatie van de kunstmaan.

Dankzij nieuwe software, ontwikkeld door de

Technische Universiteit Denemarken, zi jn de

stervolgers sinds kort echter weer in staat om

onderscheid te maken tussen echte sterren en

'hot pixels', veroorzaakt door kosmische

stral ing. 1 4-05-201 2.


www.spacepage.be







[email protected]

Voordracht : Ingenieur vanaf ...

RVO-Society organiseert ook dit jaar weer het Zomerkamp Ingenieur vanaf 1 3 van 1 6 tot 20 jul i

201 2 en van 6 tot 1 0 augustus 201 2. Jongeren die starten in het 6de leerjaar tot het 2de

middelbaar mogen er LEGO-treintjes elektronisch manipuleren, zodat de trein zi jn l ichten in het

donker aansteekt, voor een obstakel stopt of toetert naar een object op het spoor. Tussendoor

staan er ook leuke randactiviteiten op het programma, zoals zelf een luidspreker leren maken,

solderen, een spannende schattenjacht, een avontuurl i jke vlottentocht, . . .

Voor jongeren die starten in het 3de middelbaar tot het 5de middelbaar is er een Zomerkamp

Ingenieur vanaf 1 5 van 20 tot 24 augustus. De jongeren leren - aan de hand van LEGO-treintjes -

via software echt programmeren.

Datum: 1 6 t/m 20 jul i en 6 t/m 1 0 augustus. Pri js: 90,00 euro.

Locatie: ESAT, Katholieke Universiteit Leuven, Kasteelpark Arenberg 1 0, B-3001 Heverlee.

WW

a

a

t

t

i

i

s

s

e

e

e

e

n

n

V

V

e

e

n

n

u

u

s

s

o

o

v

v

e

e

r

r

g

g

a

a

n

n

g

g

?

?

KrisChristiaens

Artikel

Info - ASTRON is het Nederlands

instituut voor radioastronomie, onder-

deel van de Nederlandse Organisatie

voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

ASTRON stelt zich ten doel om ontdek-

kingen op het gebied van radioastro-

nomie mogeli jk te maken middels het

ontwikkelen van nieuwe en innovatieve

technieken, het exploiteren van topklasse

radioastronomische facil iteiten en het

doen van fundamenteel astronomisch

onderzoek.


www.astron.nl

022

023

Foto - Als de aarde en Venus op

dezelfde plek in hun baan om de zon

staan, staan ze in principe niet in n

li jn met de positie van de zon. De baan

van Venus vertoont nameli jk een hell ing

van 3.4 met de baan van de aarde, dus

passeert schijnbaar boven of onder de

zon in de hemel. Een Venusovergang

gebeurt als de twee planeten vri jwel in

conjunctie staan, maar als ook hun

banen elkaar kruisen gezien vanuit de

zon. Vanaf de zon gezien verduistert

Venus ti jdens de overgang het naar de

zon teruggekaatste l icht van de aarde.


www.venusovergang.be

22

,

,

5

5

6

6

m

m

N

N

O

O

T

T

-

-

L

L

a

a

P

P

a

a

l

l

m

m

a

a

PhilipCorneilleMScFBIS

Rubriek

O

O

b

b

s

s

e

e

r

r

v

v

a

a

t

t

o

o

r

r

i

i

a

a

w

w

e

e

r

r

e

e

l

l

d

d

w

w

i

i

j

j

d

d

Phil ip Corneil le is AEG lid en Data

Management consultant met bijzondere

interesse voor sterrenkundige applica-

ties. Als Fellow of the British

Interplanetary Society schri jft hi j regel-

matig over onbemande ruimtevaart en

sterrenkunde voor internationale vak-

bladen.

024

Foto - De auteur naast de Cassegrain

focus onderaan de 2,56 m NOT. Bemerk

de nummering ter hoogte van de hoofd-

spiegel cel. Bron: Phil ip Corneil le.

Foto - De 43 ton zware 2,56 m Nordic

Optical Telescope in zn alt-azimutale

montering. Bron: Phil ip Corneil le.


www.not.iac.es

Foto - De auteur nabij de 2382 m hoog

gelegen NOT op de ORM sterrenwacht

van het Canarische eiland La Palma.

Bron: Phil ip Corneil le.

Foto - De NOT met op de voorgrond

apparatuur om de hoofdspiegel te

simuleren en te transporteren voor de

tweejaarl i jkse hercoating / aluminisering.

Bron: Phil ip Corneil le.


www.not.iac.es

026

VV

S

S

R

R

U

U

G

G

m

m

e

e

t

t

i

i

n

n

f

f

o

o

s

s

t

t

a

a

n

n

d

d

o

o

p

p

A

A

T

T

T

T

m

m

e

e

s

s

s

s

e

e

HugoVanDenBroeckArtikel

028

Info - De werkgroep Kijkerbouw is actief

binnen de werking van de UGent-

Volkssterrenwacht Armand Pien. Elke

woensdag (buiten de schoolvakanties)

komt de werkgroep Kijkerbouw bijeen

tussen 1 7 uur en 22 uur in de kelder van

de S9 dat gelegen is op de Sterre-

Campus van de Universiteit Gent. Een

bezoek brengen aan de werkgroep

Kijkerbouw in Gent kan steeds maar

gelieve dan wel eerst een afspraak te

maken.

029

ArtikelRedactioneel

D

D

e

e

V

V

e

e

n

n

u

u

s

s

o

o

v

v

e

e

r

r

g

g

a

a

n

n

g

g

k

k

o

o

m

m

t

t

e

e

r

r

a

a

a

a

n

n

.

.

.

.

.

.

Info - Onze vereniging zal, zoals steeds,

deze speciale hemelse gebeurtenis op

de voet voor u volgen. Raadpleeg

daarom regelmatig onze onderstaande

websites. Bent u van de pers en wenst u

meer informatie ? Contacteer ons dan

via [email protected].


www.spacepage.be

031

Kortnieuws

Met de Japanse 8,2-meter Subaru-telescoop

op Mauna Kea, Hawaii , is een protocluster van

sterrenstelsels ontdekt op een afstand van 1 2,7

mil jard l ichtjaar van de aarde. Dat betekent dat

de cluster-in-wording al bestond toen het heelal

nog maar ca. n mil jard jaar oud was. De

ontdekking is gepubliceerd in The Astrophysical

Journal. Sterrenstelsels zoals ons eigen

Melkwegstelsel zi jn gegroepeerd in clusters en

superclusters. Hoe deze groteschaalstructuur

van het heelal precies is ontstaan, is niet goed

bekend. De ontdekking van clusters in de pri l le

jeugd van het heelal kan dan ook bijdragen aan

een beter begrip van dat proces. De vorming

van clusters heeft in elk geval op de een of

andere manier invloed op de eigenschappen

van de sterrenstelsels die erin voorkomen:

sterrenstelsels in clusters zijn in het algemeen

bijvoorbeeld zwaarder dan sterrenstelsels die

gn deel uitmaken van grote clusters. De

protocluster werd ontdekt in het Subaru Deep

Field, een klein gebiedje aan de sterrenhemel

dat zeer gedetai l leerd is bestudeerd met de

Japanse reuzentelescoop. De sterrenstelsels in

de verre protocluster verschil len niet

noemenswaard van de sterrenstelsels in de

omgeving. Dat doet vermoeden dat de invloed

van een cluster op de stelsels die erin

voorkomen zich pas in een later stadium doet

voelen. Bron: NU / 05-05-201 2.

Japanse astronomen hebben een stofschijf

rond een andere ster ontdekt die opmerkeli jk

veel kwarts bevat. Het gaat om de ster HD

1 5407A, op 1 80 lichtjaar afstand in het

sterrenbeeld Perseus. Uit waarnemingen met

de Japanse infrarood-kunstmaan AKARI bleek

al dat de ster omgeven moet worden door een

stoffige schijf. Metingen met de Amerikaanse

Spitzer Space Telescope wezen uit dat de schijf

ongeveer 1 00 bil joen ton kwarts moet bevatten,

geconcen-treerd op een afstand van ongeveer

1 50 mil joen kilometer van de ster - de afstand

tussen de zon en de aarde. Dergeli jke

stofschijven ontstaan door onderl inge

botsingen van zogeheten planetesimalen - de

eerste samenklonteringen van materie in een

protoplanetarie schijf. Planetesimalen vormen

de bouwstenen van planeten. Omdat het stof

rond HD 1 5407A zoveel kwarts bevat, moeten

de planetesimalen rond de ster ook kwartsri jk

zi jn. Dat doet vermoeden dat zich rond deze

ster aardachtige planeten hebben gevormd -

ook in de mantel van de aarde komt veel

kwarts voor. De nieuwe metingen zijn op 20

apri l gepubliceerd in Astrophysical Journal

Letters. Bron: NU / 05-05-201 2.

Planetenstelsels die zware gasvormige reuzen-

planeten in kleine omloopbanen bevatten -

zogeheteh 'hete Jupiters' - bevatten geen

leefbare aarde-achtige planeten. Die conclusie

trekt een team van astronomen onder leiding

van Alan Boss van het Carnegie Institution for

Science in Washington in een artikel in de

Proceedings of the National Academies of

Sciences. De eerste exoplaneten die vanaf

1 995 zijn ontdekt, waren bijna al lemaal hete

Jupiters. Vermoedeli jk gaat het om

reuzenplaneten die op grotere afstand van hun

moederster zi jn ontstaan, maar al snel na hun

geboorte naar binnen migreerden. Pas later,

onder andere door de ruimtetelescoop Kepler,

werden er ook planetenstelsels ontdekt waarin

kleine, aarde-achtige planeten voorkomen in de

bewoonbare zone van hun moederster. Boss

en zijn col lega's hebben nu bij 63 planeten-

stelsels met hete Jupiters gezocht naar de

aanwezigheid van kleinere, aarde-achtige

planeten. Voor het bestaan daarvan werden

geen aanwijzingen gevonden. In stelsels met

'warme Jupiters' (gasreuzen op iets grotere

afstanden van hun moederster) en 'hete

Neptunussen' (l ichtere gasplaneten op kleine

afstand van hun ster) werden wl aanwijzingen

gevonden voor het bestaan van kleinere,

l ichtere planeten. De voorlopige conclusie luidt

dat de migratie van Jupiter-achtige reuzen-

planeten een pasgeboren planetenstelsel zo

sterk kan verstoren dat eventuele kleinere,

aarde-achtige planeten het stelsel uit

gesl ingerd worden. Bron: NU / 07-05-201 2.

Met NASA's infraroodsatel l iet Spitzer is voor

het eerst l icht van een relatief kleine planeet

buiten ons zonnestelsel waargenomen. De

planeet, die om de nabije ster 55 Cancri draait

en zelf 55 Cancri e wordt genoemd, is

onleefbaar heet. 55 Cancri is twee keer zo

groot en acht keer zo zwaar als onze planeet,

maar kleiner dan een reuzenplaneet als

Neptunus. Hij valt daarmee in de categorie van

de 'superaardes'. Het was astronomen al gelukt

om, met Spitzer en andere telescopen, te

onderzoeken hoe het l icht van 55 Cancri

verandert wanneer de planeet voor deze ster

langs schuift. Infraroodlicht Nu is echter ook

rechtstreeks het infraroodlicht van de planeet

zelf waargenomen. Uit de waarneming bli jkt

onder meer dat zi jn oppervlak donker is en dat

de temperatuur aan de dagzijde kan oplopen

tot meer dan 1 700 graden. Vermoed wordt dat

55 Cancri e het restant is van een Neptunus-

achtige reuzenplaneet, waarvan een groot deel

is 'weggekookt'. Bron: NU / 09-05-201 2.

Wetenschappers hebben, met behulp van het

California Institute of Technology (Caltech),

onomstotel i jk vastgesteld dat de zandduinen op

de planeet Mars net zo snel 'wandelen' als hun

aardse tegenhangers (Nature, 1 0 mei).

Daarover bestond enige twijfel , omdat sommige

wetenschappers dachten dat de Marsatmosfeer

te i j l is om winden te produceren die zand

kunnen verplaatsen. Met de door Caltech

ontwikkelde software zijn nu detai lri jke

opnamen van het duinlandschap Nil i Patera

geanalyseerd, die verspreid over een periode

van 1 05 dagen door de Mars Reconnaissance

Orbiter zi jn gemaakt. Daarbij is vastgesteld dat

sommige ribbels in die ti jd meer dan vier meter

zi jn opgeschoven, wat bijdraagt aan de globale

beweging van de zandduinen. In dit opzicht

l i jken de duinen van Nil i Patera op zandduinen

als die in de droge Victoriaval lei op Antartica.

Wat het Marszand in beweging brengt, is

echter nog onduidel i jk. Bron: NU / 1 0-05-201 2.


www.spacepage.be







[email protected]

Voordracht : Onze buurplaneten Venus en Mars door Frank Deboosere

Vanavond behandelt Frank Deboosere in zi jn multimediavoorstel l ing de twee buren van de Aarde,

de planeten Venus en Mars. Hoewel het sterrenkundig gesproken heel nabije werelden zijn,

verschil len ze enorm van de Aarde. Beide planeten zijn al meerdere keren door onbemande

ruimtetuigen en robots bezocht, waardoor wij steeds meer over hen te weten zij gekomen. Frank

schetst een stand van zaken. En ook geeft hi j een idee van hoe het zou aanvoelen om een dagje

door te brengen op Venus en Mars. Omdat we aan het begin van de zomer zitten duren de dagen

lang en de nachten kort. Bi jgevolg zal het waarneemgedeelte zich vooral toespitsen op de Zon, en

later ook op de Maan en de planeten Saturnus en Mars.

Datum: Vri jdag 29 juni - 1 9.30 uur tot 22.00 uur. 6,00 euro.

Locatie: Volkssterrenwacht Mira, Abdijstraat 22, 1 850 Grimbergen (B). Info: www.mira.be.

EumetSat

Rubriek

032

A

A

s

s

t

t

r

r

o

o

f

f

o

o

t

t

o

o

v

v

a

a

n

n

d

d

e

e

m

m

a

a

a

a

n

n

d

d

033

Info - Mars is vanaf de zon geteld de

vierde planeet van ons zonnestelsel, om

de zon draaiend in een baan tussen die

van de Aarde en Jupiter. De planeet is

kleiner dan de Aarde en met een

(maximale) magnitude van -2,9 minder

helder dan Venus en meestal minder

helder dan Jupiter. Mars wordt wel de

rode planeet genoemd maar is in

werkeli jkheid eerder okerkleurig. De

planeet is vernoemd naar de Romeinse

god van de oorlog.


www.spacepage.be

EE

d

d

w

w

i

i

n

n

P

P

o

o

t

t

t

t

i

i

l

l

l

l

i

i

u

u

s

s

PhilipCorneilleMScFBIS

Rubriek

Info - Amateurastronomie is een onder-

deel van de astronomie dat door

amateurs wordt beoefend. Hoewel de

meeste amateurastronomen hun hobby

uitvoeren voor hun plezier en om hun

persoonli jke kennis uit te breiden is

astronomie tevens n van de weinige

takken van wetenschap waar amateurs

een belangri jke bijdrage kunnen leveren

aan de wetenschappeli jke kennis over

het heelal, met name op het terrein van

veranderl i jke sterren, waarnemingen

van planetoden en sterbedekkingen

door de maan. Op deze terreinen

kunnen professionele astronomen niet

de ti jd en de middelen besteden waar

amateurs met bescheiden middelen en

mobil iteit juist wel veel nuttige waar-

nemingen kunnen doen. . .


www.spacepage.be

034

A

A

m

m

a

a

t

t

e

e

u

u

r

r

-

-

a

a

s

s

t

t

r

r

o

o

n

n

o

o

o

o

m

m

i

i

n

n

d

d

e

e

k

k

i

i

j

j

k

k

e

e

r

r

TT

w

w

e

e

e

e

t

t

j

j

e

e

z

z

e

e

l

l

f

f

d

d

e

e

r

r

u

u

i

i

m

m

t

t

e

e

i

i

n

n

JeroenGeuens

Artikel

Foto - De activiteit bi j het gebruiken van

Twitter heet twitteren (of tweeten), dat

kwetteren betekent. Het logo van Twitter

is een vogeltje. Twitteren komt neer op

in real time communiceren via een

microweblog op een pc, mac of gsm,

smartphone of andere mobiele appa-

raten met een internetaansluiting. Door

de combinatie van webloggen met

instant messaging wordt het microblog-

ging genoemd.


www.twitter.com

036

037

Rubriek

L

L

a

a

n

n

c

c

e

e

e

e

r

r

o

o

v

v

e

e

r

r

z

z

i

i

c

c

h

h

t

t

v

v

a

a

n

n

d

d

e

e

m

m

a

a

a

a

n

n

d

d

KrisChristiaens

Datum

04-05-201 2

06-05-201 2

1 0-05-201 2

1 5-05-201 2

1 5-05-201 2

1 7-05-201 2

1 7-05-201 2

1 7-05-201 2

22-05-201 2

26-05-201 2

29-05-201 2

Uur (GMT)

1 8.42 uur

07.1 0 uur

07.06 uur

07.01 uur

22.1 3 uur

1 4.05 uur

1 6.39 uur

1 9.1 2 uur

07.44 uur

1 5.56 uur

07.31 uur

Raket

Atlas-5 (531 )

CZ-2D

CZ-4B

Sojoez-FG

Ariane 5 ECA

Sojoez-U

H-2A 202

Proton-M Briz-M

Falcon 9

CZ-3B/E

CZ-4C

Lanceerbasis

Cape Canaveral

Jiuquan

Taiyuan

Bajkonoer

Kourou

Plesetsk

Tanegashima

Bajkonoer

Cape Canaveral

Xichang

Taiyuan

Vracht

AEHF-2 (USA235)

Tianhui 1 B

Yaogan 1 4

TianTuo 1

Sojoez-TMA 04M

JCSat 1 3

VINASAT 2

Yantar-4K2M

(Cosmos 2480)

GCOM-W1

KOMPSat-3

SDS 4

Horyu 2

Nimiq 6

Dragon C2

Celestis 11

Chinasat 2A (ZX 2A)

Yaogan 1 5

Land

USA

China

China

China

Rusland

Japan

Vietnam

Rusland

Japan

Zuid-Korea

Japan

Japan

Canada

USA

USA

China

China

Gewicht

61 68 Kg

? Kg

2.700 Kg

9 Kg

7.1 50 Kg

4.528 Kg

2.969 Kg

6.600 Kg

1 .990 Kg

800 Kg

50 Kg

7 Kg

4.500 Kg

4.700 Kg

1 Kg

5.300 Kg

1 .040 Kg

Doel

Mil. Com.

Aardobservatie

Spionage

Technologie

ISS expedition 31 crew

Communicatie

Communicatie

Spionage

Aardobservatie

Aardobservatie

Technologie

Technologie

Communicatie

ISS bevoorrading

Ruimte-begrafenis

Communicatie

Aardobservatie

Baan

GEO

LEO

LEO

LEO

LEO

GEO

GEO

LEO

LEO

LEO

LEO

LEO

GEO

LEO

LEO

GEO

1 200 x 1 200 Km

Verklarende woordenlijst

GEO Geostationary Earth Orbit

LEO Low Earth Orbit

Mil . Com. Mil itaire Communicatiesatel l iet

Mislukte lancering

PP

r

r

o

o

b

b

a

a

1

1

w

w

e

e

e

e

r

r

d

d

e

e

o

o

u

u

d

d

e

e

n

n

a

a

o

o

o

o

g

g

o

o

p

p

e

e

r

r

a

a

t

t

i

i

e

e

Rubriek

E

E

u

u

r

r

o

o

p

p

e

e

a

a

n

n

S

S

p

p

a

a

c

c

e

e

A

A

g

g

e

e

n

n

c

c

y

y

Info - De Europese Ruimtevaart-organi-

satie ESA houdt zich in Europees

verband bezig met projecten op het

gebied van ruimtevaart, onderzoek van

de Aarde, ruimteonderzoek, ontwikkeling

van op satel l ietsystemen gebaseerde

techno-logien en de bevordering van

de Europese economie. Door bundeling

van financile en intel lectuele bronnen

is de ESA in staat projecten te

realiseren die voor afzonderl i jke

l idstaten onbereikbaar zijn. De ESA

werkt ook nauw samen met Europese

(DLR, NLR, CNES etc.) en interna-

tionale ruimtevaartorganisaties (waar-

onder de NASA, Japan Aerospace

Exploration Agency (JAXA) en de Indian

Space Research Organisation (ISRO)).

De ESA is onder andere verantwoor-

del i jk voor de ontwikkeling van de

Arianeraketten waarmee kunstmanen in

de ruimte worden gebracht. De ESA is

in 1 975 ontstaan uit de European Space

Research Organization (ESRO) en de

European Launcher Development

Organisation (ELDO). De ESRO leverde

aanvankeli jk raketten en satel l ieten voor

deelnemende landen en had haar

eerste lanceringen op 6 en 9 jul i 1 964.

038

SN

E

L

I

N

S

C

H

R

I

J

V

E

N

!

N

o

g

s

l

e

c

h

t

s

v

i

e

r

p

l

a

a

t

s

e

n

b

e

s

c

h

i

k

b

a

a

r

.

.

.

041

Kortnieuws

In gebieden met veel industrile vervuil ing

zorgen zwevende deeltjes s zomers voor

zwaardere onweerscomplexen. Deze verster-

ken op hun beurt de opwarming. Een team van

Amerikaanse en Israelische klimaatweten-

schappers zegt dit fenomeen op rustige

zomerdagen waar te nemen boven China.

Donderkoppen zouden het extra opwarmende

effect al leen leveren wanneer er weinig wind

staat. Zo heeft luchtvervuil ing geen meetbaar

effect op de energiebalans van onweerswolken

bij actieve koufronten. Het onderzoek kan van

belang zijn omdat de invloed van veranderende

wolkpatronen op klimaatverandering nog

relatief slecht wordt begrepen, en daarmee een

onzekere factor is in het berekenen van de

verwachte mondiale temperatuursti jging.

Luchtvervuil ing kan wolkvorming bespoedigen

doordat het de concentratie arosolen

verhoogt. Wanneer waterdamp met deze

zwevende deeltjes in contact komt, kan het

condenseren tot kleine druppeltjes, waaruit

wolken bestaan. Van mist en andere gelaagde

bewolking is bekend dat het relatief veel

zonl icht reflecteert en daarmee, met name

overdag, afkoeling kan veroorzaken. Maar

volgens de onderzoekers is de invloed van

verticaal ontwikkelde wolken, met name grote

onweerswolken, nog niet goed begrepen.

Mondiale kl imaatmodellen zouden een te lage

driedimensionale resolutie hebben om de

complexe klimaatinvloed te kunnen naboot-

sen.Met hun eigen speciale wolkenmodel kan

de complexe invloed van deze vaak kilometers-

hoge wolken op verschil lende luchtlagen echter

wel goed worden bekeken. Onweerswolken en

andere zomerse buiencomplexen zijn aan de

bovenkant, waar de waterdruppels in koude

lucht bevriezen, vaak afgeplat. Dit zogeheten

aambeeld weerkaatst weliswaar zonlicht terug

naar de ruimte een afkoelend effect maar

bevat ook grote hoeveelheden vocht, dat juist

warmte vasthoudt. Dit laatste effect weegt

zwaarder, zo schri jven de wetenschappers

waardoor de onweerswolken netto meer zonne-

energie vasthouden dan ze weerkaatsen.

Boven gebieden met grote luchtvervuil ing,

zoals China en India, kan de vorming van

onweerscomplexen dus leiden tot een

versterking van de opwarming. Bron: NU / 21 -

05-201 2.

Straatverl ichting verandert gemeenschappen

van insecten en andere ongewervelden. Tot die

conclusie komen onderzoekers van de

University of Exeter uit Groot Brittanni in de

laatste editie van het ti jdschrift Biology Letters.

De studie laat zien dat de balans tussen de

verschil lende soorten die samenleven heel

anders wordt door l ichtvervuil ing. Het onder-

zoeksteam voerde dit onderzoek uit in het

stadje Helston. Ze plaatsten valkui len direct

onder en tussen 35 meter van elkaar staande

straatverl ichting. Hierdoor konden ze niet al leen

het verschil tussen dag en nacht zien, maar

ook het verschil tussen plaatsen direct onder

en verder weg van de verl ichting. De biologen

verzamelden zo zestig verschil lende soorten en

een totaal van 11 94 ongewervelden. Ze

ontdekten dat er beduidend meer beestjes

onder de lantarenpalen leefden - zowel in het

l icht als het donker - en die bleken ook nog

eens vaker rovers en aaseters te zijn. Dat

laatste wijst op een verstoring in het lokale

ecosysteem met onbekende gevolgen voor de

lange termijn. Licht heeft dus niet al leen op

vliegende insecten veel invloed, maar ook op

ongewervelden op de grond, iets wat nog niet

eerder onderzocht was. Veel voorkomende

jagers en aaseters waren bijvoorbeeld hooi-

wagens, loopkevers, mieren en pissebedden.

Recent onderzoek laat zien dat de hoeveelheid

kunstl icht met zon zes procent per jaar groeit,

waardoor de natuurl i jke leefomgeving van veel

planten en dieren steeds sneller verdwijnt met

onbekende gevolgen. Kunstl icht heeft veel

invloed op de wereld om ons heen. In 2008

instal leerde een gaswinplatform in de buurt van

Vlieland nog groen licht om ervoor te zorgen

dat vogels niet uit koers raken. De Universiteit

van Wageningen doet bijvoorbeeld nu groot-

scheeps onderzoek in Nederland naar de

effecten van lichtvervuil ing. Bron: NU / 23-05-

201 2.

Door het zonnige weer heeft Duitsland een

record in zonne-energie gebroken. Gisteren-

middag leverden de zonnepanelen van de

oosterburen voor het eerst meer dan 20.000

megawatt. "Onze raming komt uit op 22.000

megawatt. Dat komt overeen met de productie

van ruim 20 kerncentrales'', meldde energie-

bureau IWR in Mnster zaterdag. De raming is

gebaseerd op gegevens van de stroombeurs

EEX in Leipzig. "Het is een record. Er is geen

ander land op aarde waar zonnepanelen meer

dan 20.000 megawatt stroom tegeli jk produ-

ceren'', zei de directeur van het bureau. Het

record werd mogeli jk door de uitbreiding van

het aantal panelen en het zeer zonnige weer.

Op dezelfde dag een jaar geleden was er

slechts 1 4.000 megawatt aan zonne-energie.

Bron: DPA / 26-05-201 2.

Bud, de eerste orkaan van het seizoen in het

oosten van de Sti l le Oceaan, heeft ter hoogte

van de Mexicaanse kust categorie twee bereikt.

Dat meldde het Amerikaanse National

Hurricane Center (NHC). De orkaan, met

wervelwinden van 1 65 kilometer per uur,

bevond zich op 445 kilometer van de

Mexicaanse stad Manzanil lo en vormde geen

bedreiging voor het vasteland. Toch heeft het

NHC een waarschuwing verspreid rond de

zone tussen Punto San Telmo en Fortuno voor

de volgende 48 uur. De orkaan verplaatste zich

in noordeli jke richting aan 1 3 kilometer per uur.

Het natuurfenomeen zou de kust van Mexico

echter niet bereiken voor morgen en ook sti laan

aan kracht verl iezen. Toch zouden er in de loop

van de dag nog gevaarl i jke golven kunnen

ontstaan in de buurt van de zuidel i jke en

zuidoostel i jke kust van Mexico. Bron: Belga /

24-05-201 2.


www.spacepage.be







[email protected]

Evenement : Samenkomst VVS werkgroep astrofotografie

Op zaterdag 29 september wordt een bijeenkomst van de VVS werkgroep astrofotografie

georganiseerd in de Volkssterrenwacht Mira. Het programma is als volgt:

1 4.00 uur - Inleiding door de Werkgroepleider.

1 4.1 5 uur - Frank Vanderstraeten: "Ervaringen met mijn SBIG ST-2000XM camera".

1 5.00 uur - Phil ippe Mollet: "Vergeli jking van de Vixen Polarie met de StarTrack".

1 6.00 uur - Lieven Persoons: "De voorbereiding en de bouw van Propus, een sterrenwacht op afstand".

1 7.30 uur - Mogeli jkheid tot het tonen van eigen opnamen, aansluitend einde van de bijeenkomst.

Opgelet ! Dit programma kan nog aangepast worden. Meer info : www.vvs.be.

Datum: Zaterdag 29 september 201 2 - Deelname: GRATIS (voor VVS / volkssterenwacht leden).

Locatie: Volkssterrenwacht Mira, Abdijstraat 22 te 1 850 Grimbergen.

049

ArtikelRoelvanderHeijden

S

S

t

t

e

e

r

r

v

v

e

e

r

r

d

d

a

a

m

m

p

p

t

t

p

p

l

l

a

a

n

n

e

e

e

e

t

t

Foto - Een artistieke weergave van ster

KIC 1 2557548 met daarvoor de kleine

exoplaneet die met de Kepler-ruimte-

telescoop is ontdekt. Bron: MIT


http: //web.mit.edu

051

Kortnieuws

Astronomen hebben een bruine dwergster

ontdekt die voor meer dan 99 procent uit

waterstof en helium bestaat. Het stel laire

onderdeurtje, dat met een oppervlaktetempe-

ratuur van slechts 400 graden Celsius zeer koel

is, kan het onderscheid tussen bruine dwergen

en grote gasplaneten helpen aanscherpen.

Bruine dwergen zijn sterachtige objecten die

onvoldoende massa hebben om kernfusie-

reacties op te starten en deze langdurig vol te

houden. Hierdoor koelen ze na hun ontstaan

geleidel i jk af tot een temperatuur van een paar

honderd graden.Net als 'echte' sterren ontstaan

bruine dwergen door het samentrekken van

een grote gaswolk, waardoor ze voor het

overgrote deel uit waterstof en helium bestaan.

Reuzenplaneten daarentegen vertonen een

grote chemische diversiteit en bevatten veel

meer zware elementen dan een ster. Dat

verschil stelt astronomen in staat om

onderscheid te maken tussen planeten en

bruine dwergen. De recent ontdekte bruine

dwerg, die de aanduiding BD+01 2920B draagt,

is opgespoord met de infraroodsatel l iet WISE.

Zijn samenstel l ing kon echter pas worden

bepaald na vervolgonderzoek met infrarood-

telescopen op Hawa en in Chil i . Het is dus

vooral aan deze telescopen te danken dat de

ware aard van het object kon worden

vastgesteld. Bron: NU / 1 0-05-201 2.

Met de Kepler-satel l iet, die naar planeten

buiten ons zonnestelsel speurt, is een nieuw

planetenstelsel met minstens drie planeten

ontdekt. Opmerkeli jk gegeven: n van de drie

planeten is niet rechtstreeks waarneembaar. Hij

verraadt zi jn bestaan slechts doordat hi j de

baanbeweging van een naburige, wl waar-

neembare planeet verstoort (Science, 11 mei).

De drie planeten draaien om de zonachtige ster

KOI-872. Twee ervan bewegen vanaf de aarde

gezien ti jdens elke omloop voor hun

moederster langs, waardoor deze met

tussenpozen een kleine helderheidsafname li jkt

te vertonen. Het zi jn deze 'helderheidsdipjes'

die Kepler in staat stel len om planeten op te

sporen. Normaal gesproken vinden zulke

helderheidsdipjes plaats met de regelmaat van

een klok. Maar bij de planeet KOI-872b, die

een omloopti jd van bijna 34 dagen heeft,

komen ze soms bijna een uur te vroeg of te

laat. Die grote variatie wijst erop dat de planeet

onder invloed staat van de zwaartekracht van

een forse soortgenoot die klaarbl i jkel i jk nooit

voor zi jn ster langs trekt. Berekeningen laten

zien dat de niet-waarneembare planeet, die de

aanduiding KOI-872b heeft gekregen,

ongeveer zo zwaar is als de planeet Saturnus

en een omloopti jd van 57 dagen heeft. De

derde planeet van het stelsel is maar ruim

anderhalf keer zo groot als de aarde en heeft

een omloopti jd van iets minder dan zeven

dagen. Bron: NU / 11 -05-201 2.

Sterren ontstaan doorgaans niet in afzon-

dering, maar in grote groepen. Onderzoek door

astronomen van de universiteit Bonn wijst erop

dat deze 'sterrenhopen' bi j hun geboorte

al lemaal ongeveer even groot of beter gezegd

even klein zi jn. Dat volgt uit computersimulaties

die de evolutie van een sterrenhoop

nabootsen. De kraamkamer van een sterren-

hoop, een grote wolk van gas en stof, levert

voornameli jk tweelingen af: bi jna elke ster in de

sterrenhoop heeft dus een partner. Door

onderl inge interacties kan zo'n dubbelster uit

elkaar vallen, ongeveer zoals een danspaar dat

in een volle balzaal met een ander danspaar in

botsing komt. Hierdoor neemt het aantal

dubbelsterren in een sterrenhoop in de loop

van de ti jd af. Maar niet elke stel laire

kraamkamer is even vol. En in een volle

kraamkamer vinden meer onderl inge ont-

moetingen en stel laire 'echtscheidingen' plaats

dan in een minder volle.Hoe de verdeling

tussen enkelvoudige en dubbelsterren in een

sterrenhoop er uiteindel i jk uitziet, wordt dus

bepaald door de drukte in de stel laire

kraamkamer. De Duitse astronomen hebben dit

inzicht gebruikt om de oorspronkeli jke

eigenschappen van een aantal bekende jonge

sterrenhopen te reconstrueren. De verrassende

conclusie is dat, hoewel sterrenhopen sterk

uiteenlopende massa's hebben, ze bij hun

ontstaan allemaal slechts ongeveer een

lichtjaar groot zi jn. Dat wijst erop dat al le

sterrenhopen op zeer vergeli jkbare wijze

ontstaan en zich pas later, afhankeli jk van hun

massa, op verschil lende manieren verder

ontwikkelen. Bron: NU / 1 2-05-201 2.

De Leidse astronoom Prof. dr. Alexander

Tielens (1 953) is gekozen tot l id van de

Koninkl i jke Nederlandse Akademie van Weten-

schappen (KNAW). De KNAW koos in totaal

veertien nieuwe leden. Leden van de KNAW,

vooraanstaande wetenschappers uit al le

discipl ines, worden gekozen op grond van

voordrachten binnen en buiten de Akademie.

Xander Tielens is sinds 2009 hoogleraar

Physics and Chemistry of the Interstel lar

Medium aan de Universiteit Leiden. Hij

promoveerde in 1 982 aan dezelfde universiteit.

Daarna was hij enkele jaren werkzaam bij de

US National Research Council . Vanaf 1 985

was hij onderzoeker aan de University of

California in Berkeley. In 1 989 ging Tielens voor

de eerste keer aan de slag als senior

onderzoeker bij het Ames Research Center van

NASA. Acht jaar later keerde hij terug naar

Nederland om hoogleraar Astrofysica te worden

in Groningen en senior onderzoeker bij ruimte-

onderzoeksinstituut SRON. In 2004 werd hij ful l

time hoogleraar. Twee jaar later werd Tielens

opnieuw senior onderzoeker bij Ames. Daar-

naast bleef hi j in Groningen aangesteld als

hoogleraar. Tielens is de meest geciteerde

Nederlandse astronoom. De KNAW telt circa

vijfhonderd leden, verdeeld over de Afdeling

Letterkunde en de Afdeling Natuurkunde. Een

lidmaatschap is voor het leven. Op maandag

1 0 september 201 2 worden de nieuwe

Akademieleden genstal leerd in het Trippenhuis

van de KNAW. 1 6-05-201 2.


www.spacepage.be







[email protected]

Reis : 20-jarige vlucht Dirk Frimout door Euro Space Society

24 maart 201 2 - Burggraaf Dirk Frimout werd twintig jaar geleden onze eerste Belgische astronaut.

Van 24 maart tot 2 apri l 1 992 cirkelde hij als payload special ist aan boord van de shuttle missie

STS045 van de NASA met de Spaceshuttle ATLANTIS 1 43 maal om de aarde: iets meer dan 21 4

uren in de ruimte! Van 24 tot en met 28 september 201 2 nodigt hi j als voorzitter van de Euro Space

Society de ganse bemanning van de zending STS045 uit om in Belgi deel te nemen aan

conferenties en debatten over ruimteonderzoek in het kader van de Space Week 201 2. Dit

evenement zal plaats gri jpen in verschil lende wetenschappeli jke instituten en universiteiten en heeft

als doel jongeren te motiveren voor wetenschappeli jke en technische studies.

Datum: 24 t/m 28 september 201 2. Deelname : Onbekend.

Locatie: www.spaceweek201 2.com - www.eurospace.be. Op diverse locaties in het land !

PP

o

o

l

l

i

i

d

d

o

o

r

r

e

e

F

F

e

e

r

r

d

d

i

i

n

n

a

a

n

n

d

d

F

F

l

l

i

i

x

x

S

S

w

w

i

i

n

n

g

g

s

s

DirkDevliesRubriek

W

W

o

o

o

o

r

r

d

d

v

v

a

a

n

n

d

d

e

e

m

m

a

a

a

a

n

n

d

d

Info - Dirk Devlies is, naast l id van de

Astro Event Group vzw, ook actief in de

Vereniging Voor Sterrenkunde waar hij

zetelt in de raad van bestuur. Zowat elk

vri j moment steekt hi j in z'n zelfgemaakt

sterrenkundig en ruimtevaartgericht woor-

denboek. Een buitengewoon omvangri jk

werk dat al enkele duizenden pagina's

telt.

052

Foto - Polydore ("Pol") Ferdinand Flix

Swings (Ransart, 24 september 1 906 -

Esneux, 28 oktober 1 983) was een

Belgisch astrofysicus. Hij was hoog-

leraar aan de Universit de Lige en

bestudeerde met behulp van spectro-

scopie de samenstel l ing en de structuur

van sterren en kometen. Swings kreeg

in 1 948 de Francquipri js voor Exacte

Wetenschappen. Hij was van 1 964 tot

1 967 voorzitter van de Internationale

Astronomische Unie.


www.spacepage.be

Foto - Deze mooie opname (1 mei

1 957) van de komeet Arend-Roland

werd gemaakt door L. Kresak met de

9.5 duim f/5 reflector op de Sterren-

wacht van Bratislawa. Hij gebruikte

hiervoor een Raman panchromatische

plaat en belichtte deze gedurende 60

minuten. Bron: OMA.


www.astro.oma.be

054

055

Artikel

ASTRON

B

B

o

o

t

t

s

s

e

e

n

n

d

d

e

e

c

c

l

l

u

u

s

s

t

t

e

e

r

r

s

s

v

v

a

a

n

n

s

s

t

t

e

e

r

r

r

r

e

e

n

n

s

s

t

t

e

e

l

l

s

s

e

e

l

l

s

s

o

o

n

n

t

t

r

r

a

a

f

f

e

e

l

l

d

d

Info - De radiotelescoop werd in 2009-

201 0 gebouwd en in gebruik genomen

door stichting ASTRON te Dwingeloo,

een instituut van Nederlandse Organi-

satie voor Wetenschappeli jk Onderzoek

(NWO). De officile opening door

koningin Beatrix vond plaats op 1 2 juni

201 0. LOFAR bestaat uit een reeks van

ongeveer 7000 kleine antennes, en doet

astronomisch onderzoek in het

frequentiebereik tussen 1 0 en 240 MHz.

Het is geen traditionele radiotelescoop

met een grote schotel, zoals de teles-

copen in Westerbork, de Westerbork

Synthese Radio Telescoop (WSRT). Zij

bestaat uit vele velden met daarin kleine

antennes. De sturing van de bundel of

ki jkrichting van de telescoop gaat

vol ledig elektronisch. Dit soort antenne

wordt een phased array-antenne ge-

noemd. LOFAR is de eerste radio-

telescoop die dit principe op een zo

grote schaal toepast en is dus

wereldwijd een uniek project.


www.spacepage.be

II

j

j

s

s

k

k

a

a

p

p

p

p

e

e

n

n

o

o

p

p

d

d

e

e

Z

Z

u

u

i

i

d

d

p

p

o

o

o

o

l

l

s

s

m

m

e

e

l

l

t

t

e

e

n

n

v

v

a

a

n

n

o

o

n

n

d

d

e

e

r

r

a

a

f

f

w

w

e

e

g

g

d

d

o

o

o

o

r

r

v

v

e

e

r

r

a

a

n

n

d

d

e

e

r

r

d

d

e

e

z

z

e

e

e

e

s

s

t

t

r

r

o

o

m

m

i

i

n

n

g

g

e

e

n

n

NadineBke

Artikel

056

Info - De Belgische traditie in pool-

onderzoek begint in 1 897 wanneer

Adrien de Gerlache met de driemaster

Belgica naar Antarctica reist. Zestig jaar

na deze eerste expeditie, in 1 957, treedt

Gaston de Gerlache in de voetsporen

van zijn vader en richt de onderzoeks-

basis op die naar Koning Boudewijn

wordt vernoemd. Deze wordt vier jaar

na de bouw uit financile problemen

gesloten. Enkele jaren daarna komen er

Belgisch-Nederlandse expedities die

vlakbij de oude basis een nieuwe

oprichten, tot ze in 1 967 definitief wordt

gesloten. Tijdens het internationale pool-

jaar 2007-2008 kwam er een nieuwe

Belgische basis, de Prinses Elisabeth

basis, naar een idee van Alain Hubert.


www.antarcticstation.org

II

j

j

s

s

k

k

a

a

p

p

p

p

e

e

n

n

o

o

p

p

d

d

e

e

Z

Z

u

u

i

i

d

d

p

p

o

o

o

o

l

l

s

s

m

m

e

e

l

l

t

t

e

e

n

n

v

v

a

a

n

n

o

o

n

n

d

d

e

e

r

r

a

a

f

f

w

w

e

e

g

g

d

d

o

o

o

o

r

r

v

v

e

e

r

r

a

a

n

n

d

d

e

e

r

r

d

d

e

e

z

z

e

e

e

e

s

s

t

t

r

r

o

o

m

m

i

i

n

n

g

g

e

e

n

n

057

Foto - Zee-i js speelt een belangri jke rol

in het kl imaatsysteem van de Aarde. Het

overwegend met sneeuw bedekte zee-

i js kenmerkt zich door een zeer hoog

weerkaatsingsvermogen (albedo) van

het zonlicht. Waar door de ijsvrije oceaan

een groot deel van de kortegolfstral ing

wordt geabsorbeerd, reflecteert het zee-

i js deze stral ing juist. Deze zichzelf

versterkende terugkoppeling (i js-albedo-

feedback effect) heeft een grote invloed

op de stral ingsbalans. In tegenstel l ing

tot landijs heeft het smelten van zee-i js

echter geen directe invloed op de

zeespiegel.


www.antarcticstation.org

SS

a

a

t

t

e

e

l

l

l

l

i

i

e

e

t

t

b

b

e

e

e

e

l

l

d

d

e

e

n

n

t

t

o

o

n

n

e

e

n

n

v

v

e

e

r

r

l

l

e

e

d

d

e

e

n

n

ChielVersteeg

Artikel

Foto - De Nij ldelta is de zeer grote

monding van rivier de Nij l in het noorden

van Egypte. De grond van de Nij ldelta is

al meer dan vijfduizend jaar zeer

vruchtbaar en onder andere daardoor

ri jk aan archeologische bezienswaardig-

heden van de oude Egyptische cultuur.

De westel i jke hoofdaftakking van de Nij l ,

die in noordwestel i jke richting in de

Middellandse Zee uitkomt bij Rosetta,

heet de Rosetta-aftakking. De oostel i jke

hoofdaftakking die in noordoostel i jke

richting in de Middellandse Zee uitkomt,

heet de Damietta-aftakking. Deze mondt

bij de plaats Damietta uit in de zee.


www.esa.int

058

HH

e

e

t

t

A

A

s

s

t

t

r

r

o

o

E

E

v

v

e

e

n

n

t

t

G

G

r

r

o

o

u

u

p

p

v

v

z

z

w

w

n

n

i

i

e

e

u

u

w

w

s

s

Rubriek

060

Wilt u meer te weten komen over onze

boeiende vereniging ? Raadpleeg dan

onze website waar u ook, in beknopte

vorm, alle informatie kan terugvinden in

onze downloadbare PDF kleurenfolder.


www.aegvzw.be

Foto - Ti jdens de vorige Venusovergang

(2004) waren we uitgenodigd door het

VTI te Gistel waar we letterl i jk al le

leerl ingen (+ 600) over de vloer kregen.

Onze voorzitter, hoogst uitzonderl i jk te

zien met hoofddeksel (wegens een reeds

verbrand voorhoofd) vertelt in z'n typi-

sche geanimeerde sti j l over de geschie-

denis van de zonnewaarnemingen.

061

www.vormingplusow.be

Info - In deze rubriek kan u een selectie

van onze uitgebreide activiteitenkalen-

der terugvinden. De gehele kalender,

die steeds loopt tot op het einde van het

jaar, kan u terugvinden op onze wel-

bekende website . . .

063

Kortnieuws

Professor Conny Aerts van de KU Leuven is de

laureaat van de Francqui Pri js 201 2. De 46-

jarige wetenschapster kri jgt de pri js voor haar

werk in het veld van de astronomie en de

astrofysica. Dat heeft de Francqui Stichting

bekendgemaakt. Jaarl i jks reikt de Francqui

Stichting de belangri jkste Belgische weten-

schapspri js uit aan een veelbelovend

onderzoeker. De prestigieuze pri js, goed voor

250.000 euro, wil wetenschappers een duwtje

in de rug geven om hun werk zowel nationaal

als internationaal uit te dragen. De Francqui

Stichting zet zich sinds 1 932 in voor het

bevorderen van het hoger onderwijs en het

wetenschappeli jk onderzoek in Belgi. Dit jaar

beloont de Francqui-pri js het werk van een

wetenschapper in het veld van de exacte

wetenschappen. Professor Aerts doet

onderzoek binnen de asteroseismologie, een

relatief jonge wetenschap, die via het

bestuderen van de tri l l ingen van sterren de

evolutie van die sterren tracht bloot te leggen.

"Dankzij de expertise en het onderzoek van

professor Aerts kri jgt de wetenschap een

boeiende inkijk in de vele mysteries van het

heelal", zegt de Francqui Stichting. 1 0-05-201 2.

De toekomstige grootste radiotelescoop ter

wereld, SKA, zal op twee locaties worden

gebouwd: Zuid-Afrika en Austral i / Nieuw-

Zeeland. De leden van de SKA Organisatie

hebben dat vandaag besloten. In de eerst fase

van de Square Kilometer Array wordt voortge-

bouwd op de investeringen van deze landen.

De SKA-telescoop wordt 50 keer gevoeliger en

1 0.000 keer sneller dan de beste huidige

telescopen. Met SKA, die uit duizenden

afzonderl i jke antennes zal bestaan, kunnen

straks de meest fundamentele vragen over ons

heelal worden beantwoord. Technologische

ontwikkelingen op het gebied van antennes,

datatransport, software en rekenkracht maken

door SKA een grote sprong voorwaarts. SKA is

een internationaal project waarin astronomen,

ingenieurs en industrile partners wereldwijd

samenwerken. In Nederland speelt NWO

samen met ASTRON een belangri jke rol in het

project. In 201 6 zal begonnen worden met de

bouw van de telescoop, die in 2025 helemaal

gerealiseerd moet zi jn. 1 2-05-201 2.

Een maand geleden maakten astronomen van

de universiteit van Chil i en de Europese

Zuidel i jke Sterrenwacht bekend dat zich in de

buurt van de zon geen noemenswaardige

hoeveelheden donkere materie bevinden. Een

nieuwe analyse door wetenschappers van het

Institute for Advanced Study in Princeton trekt

deze conclusie echter in twijfel . Er zou zelf

mr donkere materie in de zonsomgeving

aanwezig zi jn dan aanvankeli jk werd gedacht.

De astronomen baseerden zich op nauw-

keurige metingen van de bewegingen van

vierhonderd sterren op afstanden van 5000 tot

1 3.000 lichtjaar van de schijf van ons

Melkwegstelsel. Dat bracht hen tot de conclusie

dat zich in de omgeving van de zon niet veel

meer aantrekkende materie kan bevinden dan

we in de vorm van sterren en gaswolken

waarnemen. Volgens de Amerikaanse weten-

schappers zijn hun collega's er echter ten

onrechte van uitgegaan dat de snelheid

waarmee sterren om het centrum van ons

Melkwegstelsel draaien onafhankeli jk is van

hun afstand boven of onder het centrale vlak

van de Melkweg. Bovendien zou het onder-

zochte gebied te klein zi jn voor een uitputtende

analyse van de sterbewegingen. Na weglating

van deze 'onjuiste' elementen komen de

Princeton-onderzoekers op basis van dezelfde

meetresultaten tot de conclusie dat de

sterbewegingen in de omgeving van de zon wel

degeli jk op de aanwezigheid van aanzienl i jke

hoeveelheden donkere materie wijzen. Sterker

nog: in het centrale vlak van de Melkweg zou

de dichtheid van de donkere materie ongeveer

twintig procent hoger zijn dan tot nu toe werd

gedacht. Bron: NU / 23-05-201 2.

Vroeg in de ochtend van 30 juni 1 908 vond

boven de Toengoeska-rivier in Siberi een

enorme explosie plaats, die complete wouden

velde. Wat er precies is gebeurd, is nog niet

duidel i jk, maar I tal iaanse wetenschappers

zeggen nu aanwijzingen te hebben gevonden

dat er onder de bodem van het Tsjeko-meer -

waarvan sommige wetenschappers vermoeden

dat het een jonge inslagkrater is - een

rotsachtig object verborgen ligt. Over de

Toengoeska-explosie bestaan allerlei theorien,

waaronder ook enkele zeer exotische. De

meeste wetenschappers gaan er echter van uit

er vi jf tot tien kilometer boven het gebied een

komeet of kleine planetode uit elkaar is gespat.

En omdat er tot nu toe geen restanten van het

ontplofte object zi jn teruggevonden, l i jkt een

komeet - een vri j losse opeenhoping van ijs en

gruis - de meest voor de hand liggende

verklaring. Op basis van seismisch en magne-

tisch onderzoek concluderen de Ital iaanse

wetenschappers echter dat er tien meter onder

de meerbodem een rotsachtig object l igt, wat

meer in overeenstemming zou zijn met de

planetodentheorie. Dezelfde onderzoekers

hadden in 1 999 al vastgesteld dat de sedi-

menten in het meer hooguit honderd jaar oud

zijn. Het is overigens nog maar de vraag of

andere wetenschappers de nieuwe bevin-

dingen overtuigend genoeg vinden. Dat zal

waarschijnl i jk pas het geval zi jn als boringen

uitwijzen dat er inderdaad een grote

ruimtesteen onder het Tsjeko-meer l igt. Bron:

NU / 24-05-201 2.


www.spacepage.be







[email protected]

Reis : Vallende sterren en dolfijnen door Volkssterrenwacht Urania

De vele vallende sterren die ieder jaar aanvang augustus weer verschijnen zijn genoegzaam

bekend. Maar deze keer stel len we een unieke formule voor om van dit mooie natuurverschijnsel te

genieten. We trekken naar het zuiden van Egypte, gaan daar aan boord van het mooie jacht

Nooraya en varen een heel stuk de Rode Zee in. Daar vinden we een oase van rust in het koraalrif

Sataaya. De dagen worden gevuld met relaxen, snorkelen in het prachtige rif en bovenal met

zwemmen met dolfi jnen in hun natuurl i jke omgeving. Iedere avond kijken we van op het bovendek

naar de prachtige sterrenhemel en genieten we van de Perseden meteoorzwerm. Urania's

begeleider Werner Hamelinck maakt iedereen wegwijs aan de sterrenhemel en vertelt verhalen

over de sterr

Guidestar 06-2012

Documents

Transcript of Guidestar 06-2012