Paragraaf 1.2

Op weg naar oost en west

Na deze les kan jij uitleggen:

• Waarom de VOC werd opgericht

• In welke producten de VOC handelde

• Wat een zeeweg is en waarom het belangrijk is een eigen zeeweg te vinden

• Wie de Heren zeventien waren

• Wat een handelsmonopolie is en wat er gebeurde op de Banda-eilanden

• Wat een wereldeconomie is en waarom het zo druk was in Amsterdam in de 17e eeuw

A: De VOC

• In de 16e en 17e eeuw stijgt de welvaart in Nederland en hiermee ook de vraag naar luxeproducten zoals: kruiden, stoffen porselein

• De luxeproducten worden met name uit Azië gehaald

• Niet alleen Nederland is uit op deze luxeproducten: de Portugezen hebben zelfs al een vaarroute ontdekt naar dit gebied

• Nederland stuurt de kapiteins Houtman en Driksz de Keijzer met vier schepen uit Amsterdam om een nieuwe zeeweg te vinden naar Indië

• De concurrentie hierdoor ontstaat er onder de Nederlandse kooplieden veel onrust, zij zijn niet alleen elkaars concurrent maar ook die van Engeland en Portugal

• Om sterk te staan tegenover de buitenlandse concurrentie , wordt de VOC ( verenigde Oost-Indische compagnie) in 1602 opgericht

• De VOC is een bedrijf waarin alle Nederlandse kooplieden samenwerken

• Aan het hoofd van de VOC staan de Heren zeventien: deze 17 mannen waren vertegenwoordigers van de zes kantoren die de VOC telde.

• De VOC werd heel machtig, het kreeg van de Nederlandse regering het recht om: oorlog te voeren, forten te bouwen, handelsverdragen te sluiten.

Handelsmonopolie

• De VOC zag de handel in specerijen groeien en wilde een handelsmonopolie hebben, de bevolking mag alleen kruiden aan de VOC verkopen

• Het werd de plaatselijke bevolking verboden om de specerijen te verkopen aan andere handelaren

• Buitenlandse handelaren werden met geweld verdreven.

• Op de Banda-eilanden werd er in het geheim wel handel gedreven met andere kooplieden, Gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen greep met harde hand in, in 1622 werden alle leiders en belangrijke inwoners van de eilanden gedood.

Jan Pieterszoon Coen

Held: ja of nee?

B. Peperduur

• In de 17e is Amsterdam het middelpunt van de wereldmarkt

• Amsterdam heeft in deze periode veel immigranten, zij willen allemaal geld verdienen aan de handel op de wereldmarkt of werken in één van de vele scheepswerven

• Nederland haalt thee uit China, indigo uit India, uit Indië specerijen, in Amsterdam worden deze producten door verhandeld aan andere landen, hierdoor ontstaat de wereldeconomie

• De nieuwe producten zijn niet voor iedereen: waar komt de uitdrukking peperduur vandaan?

Een druk Amsterdam in de 17e eeuw

C. Varen op een VOC schip

• Bij het kantoor van de VOC in Amsterdam schreven vele mensen zich in als bemanningslid, vooral mensen die geen werk hadden of avontuur zochten

• Aan boord van het schip was het leven zwaar: hard werken, weinig en slecht te eten, ziektes zoals scheurbuik

• Soms kwamen de bemanningsleden in opstand: muiterij

• De VOC schepen stopte maar een enkele keer om te bevoorraden, een belangrijke haven hiervoor was Kaap de Goede Hoop

VOC schip

VOC vaarroute

D. De WIC en slavenhandel• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clippopup/20111123_wic01

• De West-Indische compagnie (WIC) richt zich op de handel in het westen: Amerika en west Afrika

• De WIC verovert in 1628 onder leiding van Piet Heyn de zilverloot van Spanje, kaapvaart

• De belangrijkste haven voor de WIC is Nieuw-Amsterdam (huidige New York) in 1626 is deze aangekocht voor 60 gulden

• De producten afkomstig uit dit gebied zijn: tabak, koffie, suikerDeze gewassen worden verbouwd op plantages in Amerika en de WIC levert een deel van de (Afrikaanse) slaven die hierop moeten werken

Na deze les kan jij uitleggen:

• Waarom de VOC werd opgericht

• In welke producten de VOC handelde

• Wat een zeeweg is en waarom het belangrijk is een eigen zeeweg te vinden

• Wie de Heren zeventien waren

• Wat een handelsmonopolie is en wat er gebeurde op de Banda-eilanden

• Wat een wereldeconomie is en waarom het zo druk was in Amsterdam in de 17e eeuw