14-02-17

1

Freek van Eijk, Managing Director AcceleratioDouwe Jan Joustra, Managing Director ICE Amsterdam

Groningen, 17 februari 2017

Verdiepingsbijeenkomst Circulaire Economie

PROGRAMMA 17 FEBRUARI 2017

15.15 uur opening en terugblik vorige bijeenkomst (Jasper Tonen, Freek van Eijk)15.30 uur grondstromenonderzoek (spreker is Everd Uneken, provincie)15.40 uur circulair bouwen (spreker is Maarten Wiersma, ABC2C)15.50 uur bespreken uitdaging Maarten (interactie door Freek van Eijk en Douwe Jan Joustra)

16.10 uur korte pauze

16.20 uur stoken op bladafval (Freek Dijkstra)16.30 uur bespreken uitdaging Freek Dijkstra (interactie door Freek van Eijk en Douwe Jan Joustra)16.50 uur algen als grondstof (Tjeerd Veenhoven, HuisVeendam)17.00 uur bespreken uitdaging Tjeerd (interactie door Freek van Eijk en Douwe Jan Joustra)17.20 uur Samenvatting circulaire kansen en ondersteuningsopties Nederland Circulair!

17.30 uur start borrel

Waar liggen de kansen in Groningen?

Meerinfo:• Everd Uneken,provincie Groningen• FreekvanEijk,bestuurslid SMO

Freek van Eijk, Managing Director AcceleratioDouwe Jan Joustra, Managing Director ICE Amsterdam

17 februari 2017

Recapitulatie Kansen Circulaire Economie

Van lineair naar circulair

*Wasted Resources, wasted capacity, wasted life-cycles, wasted embedded value

*

Het visualiseren van de CE inspanning met “The Value Hill”

Let op! Een CE > materialen. De energie is hernieuwbaar. Behoud van biodiversiteit. Sociaal inclusief

14-02-17

2

MAKEANDUSEPRODUCTSSMARTERREFUSERETHINKREDUCEPRODUCTANDPARTSLIFEEXTENSIONRE-USEREPAIRREFURBISHREMANUFACTUREREPURPOSEVALORISATIONOFMATERIALSRECYCLERECOVER

TRADITIONAL3-RsREDUCERE-USERECYCLE

Rethink!: we kunnen zoveel meer dan alleen valorisatie!

Huidigefocus?

Nieuwefocus?

Circulaire Business modellen

• Circular supply chain models

• Product-as-a-service

• Sharing economy

• Lifetime extension models

• Recovery & reuse

Visualisation: Circle Economy

Systeem verandering–op gezamelijke waarde gerichte samenwerking–innovatie-leiderschap

Circulaire Economie vraagt om nieuwe Business modellen…die zich moeten invechten in een bestaand en grotendeels lineair systeem Circular supply chain models

Focus op duurzame, hernieuwbare, meer circulaire input

Product-as-a-service models Focus op functionaliteit, van bezit naar gebruik

Take-Back-Chemicals

Rolls-Royce leasing aircraft engines by the hour

Product-as-a-service models Een gebouw als materialen depot

Park 20/20: C2C-gecertificeerd park

RIVM: Beleidsverkenning circulaire economie in de bouw

Van grondstoffenpaspoort naar service model?

14-02-17

3

Sharing economy models Benut capaciteit door de deeleconomie

The B2B Sharing Marketplace

Lifetime extension models Verleng de levensduur van producten

CAT® CERTIFIED REBUILD

Taurus refurbished milking robots

Caterpillar remanufactured equipment

Project Ara modular smartphone

Lifetime extension models Een voorbeeld uit de bouw

CAT® CERTIFIED REBUILD

VolkerWesselsRenovatie in een dag/Stroomversnelling https://youtu.be/I3WBT2eAArI

Stuwart Brand: de levensduur van een huis

Recovery & Reuse models Focus op het terugwinnen van de waarde aan het eind van de keten

Recovered Magnesium Ammonium Phosphate from Waste Water Chemical PET Recycling

Nieuwe materialen & technologie & business modellen Ongekende mogelijkheden: Innovate, scale up …or die?

3D-printing Electrificering

Drones

Virtualisering

Circulaire Economie in de bouwNieuwe business modellen en circulaire eco-systemen

14-02-17

4

Voorbeeld: waarde vernietiging in de gebouwde omgeving (EU) Toekomstvisie bouw: interactie diverse businessmodellen

BOUW SLIMME, MODULAIRE EN PRODUCERENDE GEBOUWEN IN EEN LEEFBARE STEDELIJK SYSTEEM

Waarom, Hoe

& Waar begin je als bedrijf?

14-02-17

5

stuks)Kansen in Friesland in beeld brengen

Urgenda en Metabolic (2015)

De kringloop van groen gas (Friesland)

Betrokken partijen groengas project (15 stuks)

Hoofdaannemers

SchwelmVergunningen

keuringen

Invoeden

Verduurzamen gas

Verkoop gas Gavilar

Joost Visser

Energie-bedrijf

Afnemer GVO’s en

HBE’s

Fumo

Tuv/Loyds

Antea

NEA

Ekwadraat

Vertogas Fudura

Liander

Liandon

QS

De kringloop van groen gas (Friesland) We staan aan het begin van een transitie naar een CEEen transitie met winnaars en verliezers die wel eens 1 of 2 generaties kan duren

Courtesy: Drift

JanRotmans:“Wezijnnietineentijdperkvanveranderingmaarineenveranderingvantijdperk”

Dank voor uw aandacht!

14-02-17

6

Betrokken partijen groengas project (15 stuks)Initiatief nemen of afwachten?

Drift, Erasmus Universiteit

De CE hype voorbij? Het is tijd voor opschaling!

2017

2006

Het begint allemaal bij het ontwerpReduceren van de complexiteitKnelpunten en oplossingsrichtingen in de waardeketen

Plaats van handeling en “momentum”

Type knelpunt

Institutioneel

Cultureel

Beleid & regelgeving

Toegang tot financing

Kennis, Technologie

0-1

1-3

3-5

>10

Challenges

Start-upBoosters

Hubs

Scale-up

DemonstrationArea’s/Pilots

Start-up Initiatives

Programma’s voor start-ups en scale-ups Aanbevelingen voor (lokale) overheden

F r e e k v a n E i j k 36

“A practical approach to implement circularity in your country, province, or city (DGZ 2015)”• Actie 1. Begrijp de noodzaak• Actie 2: Geef het voorbeeld & “Be a launching customer”• Actie 3: Breng de lokale CE mogelijkheden in beeld• Actie 4. Stel een visie of strategie op! Je kan alleen maar faciliteren als het vanuit je eigen denkkader komt• Actie 5: Praat met stakeholders: start de dialoog (en breng partijen samen)• Actie 6. Kies instrumenten & start initiatieven• Actie 7. Monitor, pas aan en schaal op

Overige aanbevelingen• Creëer een interdepartementaal programma• Geef ruimte voor experimenten • Vergeet niet aan de verliezers van de circulaire economie te denken• Denk aan het belang van kennisopbouw, opleiding en scholing van “de leiders van morgen”