Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts...

33
Groepscursussen stoppen met roken Met een focus op mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie Handleiding vormingwerkers

Transcript of Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts...

Page 1: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

1

Groepscursussen stoppen met roken Met een focus op mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie

Handleiding vormingwerkers

Page 2: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

2

colofon

Deze publicatie is een realisatie van het Vlaams Instituut Gezond Leven in samenwerking met Logo Limburg en met steun van de Vlaamse overheid.

Auteurs: Katrijn Vandamme, Dries Vandenbempt Met dank aan leden van de stuurgroep: Hilde Beckers (WGC De Central), Griet Briels (VNA), Veerle Cortebeeck (VVSG), Cynthia De Man (CGG Waas en Dender), Isabelle De Wulf (APB), Suzanne Gabriëls (STK), Annick Hirschböck (Logo Oost-Brabant), Sofie Leemans (CGG VAGA), Ariane Lievens (VRGT), Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche (Logo Brussel) en Rita Verrando (Domus Medica)

Met ook dank aan:

© 2017, Vlaams Instituut Gezond Leven vzw, All rights reserved

Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor educatieve, pedagogische en sociale doeleinden die geen commercieel oogmerk hebben, mag al het materiaal vrij gebruikt worden met een correcte bronvermelding van deze publicatie.

V.U.: Vlaams Instituut Gezond Leven vzw, Linda De Boeck, Gustave Schildknechtstraat 9, 1020 Brussel.

Page 3: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

3

1. Inleiding

2. concept

3. doelstellingen

strategisch doel

operationele doelstellingen

doelstellingen opgesplitst volgens ase-model (de vries, 1988)

4. taakbeschrijving vormgingswerker

competenties

infomoment met de organisatie/tabakoloog

verloop rookstopsessies/tussensessies

infosessie

inschrijvingen

opbouw rookstopsessies/tussensessies

ondersteuning via sms of kaartje

samenwerkingen huisartsen

aandachtstspunten

5. materialen

6. overzicht rookstopsessies

6.1 rookstopsessie 1

6.2 rookstopsessie 2

6.3 rookstopsessie 3

6.4 rookstopsessie 4

6.5 rookstopsessie 5

6.6 rookstopsessie6

6.7 rookstopsessie 7

6.8 rookstopsessie 8

7. overzicht tussensessies

8. bijlagen

inhoudstafel

4

5

6

6

6

6

7

7

7

7

8

8

8

9

9

10

11

12

13

16

18

19

20

21

22

24

25

32

Page 4: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

4

In het leven van mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie neemt de sigaret vaak een centrale plaats in. Mannen en vrouwen met een lagere opleiding, een beperkt inkomen en een lager sociaal-economische status roken meer.

Roken geldt echter als een van de meest bepalende factoren in de sociale ongelijkheid als het gaat over gezondheid en vroegtijdig overlijden.

Voor mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie zijn er evenwel meer drempels dan voor de algemene bevolking om op zoek te gaan naar professionele hulp bij rookstop. Het gaat onder andere om sociale of financiële drempels en te hoge verwachtingen. Nochtans blijkt uit onderzoek dat amper 3 procent van de rokers erin slaagt om te stoppen met roken zonder ondersteuning of hulpmiddelen. Inzetten op rookstopbegeleiding voor deze doelgroep is dan ook de moeite waard.

De Provinciale Dienst Gezondheid en Logo Limburg gingen daarom op zoek naar een mogelijke oplossing en startten in 2009 met het proefproject ‘Uitgerookt?’. Doel van dit project was een aangepaste rookstopbegeleiding in groep voor mensen in een situatie van armoede. Voor de uitwerking van ‘Uitgerookt?’ werd een beroep gedaan op de expertise van de VRGT (Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding) en de jarenlange ervaring van Vormingplus Limburg met deze doelgroep.

In 2013, na een positieve evaluatie, werd Uitgerookt? door het Vlaams Instituut Gezond Leven verder aangepast tot een bruikbaar instrument voor een groepscursus ‘Stoppen met roken’, met een focus op mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie, bruikbaar over heel Vlaanderen. Deze groepscursus werd geïmplementeerd in Vlaanderen en er werd een product- en procesevaluatie opgestart. Op basis van deze resultaten en de vernieuwde terugbetalingsregeling werd in 2016 de methodiek verder geüpdatet.

In deze handleiding voor organisatoren vind je een beschrijving van de manier waarop je de groepscursus ‘Stoppen met roken’ organiseert in je gemeente of organisatie.

1. inleiding

Page 5: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

5

De groepssessie ‘Stoppen met roken’ houdt rekening met de noden van mensen die in een maatschappelijk kwetsbare positie zitten. In het programma zijn acht rookstopsessies en acht tussensessies voorzien. Tijdens de tussensessies wordt er aandacht besteed aan een meer algemene gezondere levensstijl en verder gewerkt aan een stevig groepsgevoel.

Gedurende vier maanden wordt er wekelijks een sessie georganiseerd, waardoor er meer aandacht kan zijn voor sociale ondersteuning dan in de reguliere rookstopprogramma’s. Daardoor kunnen de deelnemers een ruimer sociaal netwerk uitbouwen en steunfiguren vinden die hen helpen om de aangeleerde gezonde en rookvrije levensstijl vol te houden, ook na beëindiging van het programma.

Er wordt aangesloten bij de noden van de doelgroep door middel van een vaste wekelijkse structuur om de continuïteit van de groepsbijeenkomsten te waarborgen en de kans op drop-out te verminderen.

Om de motivatie van de deelnemers te verhogen en voldoende te kunnen aansluiten bij de leefwereld en vragen van de groep, worden de deelnemers ook actief betrokken in de samenstelling van het programma van de tussensessies.

De continuïteit wordt niet alleen in tijd gegarandeerd, maar ook in de begeleiding. Er werd gekozen om de sessies te laten begeleiden door een tabakoloog en vormingswerker. De tabakoloog staat in voor de begeleiding van de rookstopsessies, bijgestaan door de vormingswerker. De tussensessies worden volledig begeleid door de vormingswerker. Deze laatste fungeert daardoor wekelijks als vertrouwensfiguur en aanspreekpunt voor de groep.

Omdat het succes van dit project grotendeels staat of valt met de manier van begeleiden door de tabakoloog en vormingsmedewerker is er voor beiden een vorming en uitgebreid draaiboek voorzien om hen zoveel mogelijk voor te bereiden op het werken met mensen die leven in armoede.

2. concept

Page 6: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

6

Strategische doel

Rookstop in groep beter toegankelijk maken voor mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie.

operationele doelstellingen

• Het bevorderen van een positieve attitude tegenover stoppen met roken

• Het bevorderen van sociale steun voor stoppen met roken• Het bevorderen van de eigen effectiviteit om te stoppen

met roken• Het bevorderen van een gevoel van controle over het

eigen leven• Het bevorderen van minder blootstelling aan passief roken

van de naaste omgeving• Het bevorderen van algemeen welzijn van de persoon en

de naaste omgeving Doelstellingen opgesplitst volgens ASE-model (De Vries, 1988)

Attitude• Het ontmoedigen van de perceptie van roken als een van

de weinige pleziertjes in het leven• Het ontmoedigen van roken als manier om met stress om

te gaan• Het bevorderen van de perceptie dat roken veel geld kost

en dat men geld kan besparen door te stoppen• Het benadrukken van andere voordelen van stoppen, zoals

fris ruiken en meer zelfvertrouwen

Sociale factoren• Het bevorderen van sociale steun bij stoppen• Het tonen van succesvol voorbeeldgedrag van mensen in

vergelijkbare omstandigheden Eigen effectiviteit• Het bevorderen van de perceptie dat men stoppen het best

kan voorbereiden en plannen• Het leren omgaan met rokers en de sociale druk als men

stopt

3. doelstellingen

Page 7: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

7

4. taakbeschrijving vormingswerker

COMPETENTIES

Het is belangrijk dat je op de hoogte bent van de methodiek in zijn geheel. Als vormingswerker heb je een organiserende en coördinerende rol. Een grote betrokkenheid en voeling met de doelgroep is dus een noodzaak. Regelmatig worden er opleidingen georganiseerd om je daarin vaardiger te maken. Op www.gezondleven.be/opleidingen kan je deze terugvinden.

INFOMOMENT MET DE ORGANISATIE/TABAKOLOOG

De organisator plant ongeveer anderhalve maand voor de start van de groepscursus een infovergadering. Als vormingswerker is het nodig om op dit overlegmoment aanwezig te zijn, zodat je alvast kennis kan maken met de verschillende medewerkers. Daarnaast word je op de hoogte gehouden van de praktische afspraken.

VERLOOP ROOKSTOPSESSIES Als vormingswerker ben je aanwezig tijdens alle sessies (rookstop + tussensessies). Omdat je elke week aanwezig bent, vervul je de rol van aanspreekpunt en vertrouwensfiguur voor de deelnemers. Probeer hen dan ook zo laagdrempelig mogelijk te benaderen zodat ze met hun vragen in eerste instantie bij jou terechtkunnen. Spreek met de groep af hoe en wanneer ze je kunnen bereiken. Zorg voor een evenwicht tussen beschikbaarheid en afgrenzing.

Zorg ervoor dat je een vaste structuur hebt, want dat is zeer belangrijk voor de doelgroep waarmee je zal samenwerken. Zorg ervoor dat de opbouw van de rookstopsessie en tussensessie op dezelfde manier verloopt.

Tabakoloog aanwezig

Infosessie

Week 1 (Rookstopsessie)

Week 2 (Rookstopsessie)

Week 3 (Tussensessie)

Week 4 (Tussensessie)

Week 5 (Rookstopsessie)

Week 6 (Rookstopsessie)

Week 7 (Tussensessie)

Week 8 (Rookstopsessie)

Week 9 (Tussensessie)

Week 10 (Rookstopsessie)

Week 11 (Tussensessie)

Week 12 (Tussensessie)

Week 13 (Rookstopsessie)

Week 14 (Tussensessie)

Week 15 (Tussensessie)

Week 16 (Rookstopsessie)

Vormingswerker aanwezig

Page 8: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

8

INFOSESSIES

De organisator plant het best twee weken voor de start van de groepscursus een infosessie (1,5 uur). Deze infosessie geef je samen met de tabakoloog. De deelnemers maken zo kennis met jullie.

Tijdens de infosessie wordt het verloop van de groepscursus verder toegelicht. Spreek op voorhand een duidelijke taakverdeling af.

Op het einde van de infosessie kunnen geïnteresseerden zich inschrijven. Voor het geven van deze infosessie kan er worden gebruikgemaakt van een standaard PowerPointpresentatie.

INSCHRIJVINGEN

Het is je taak als vormingswerker om alle inschrijvingen te centraliseren. Een voorbeeld van een inschrijvingsformulier is terug te vinden in bijlage 1.

De inschrijvingen kunnen op verschillende tijdstippen gebeuren:• Aansluitend op de infosessie • Tussen de infosessie en de start van de groepscursus

Aantal deelnemersAangezien er gaandeweg steeds wel enkele deelnemers afhaken, is het aangewezen om een groep pas op te starten als er minimaal zes inschrijvingen zijn. Anders kan je de groepsinput onvoldoende garanderen tot het einde van het project.

Anderzijds is het ook belangrijk om de groepen niet te groot te maken en maximaal twaalf deelnemers toe te laten. Zo niet is er onvoldoende tijd om alle deelnemers de tijd en aandacht te bieden die ze nodig hebben om zich gesteund en begrepen te voelen.

OPBOUW ROOKSTOPSESSIES/TUSSENSESSIES

Afhankelijk van het aantal deelnemers kan de duur van de sessies lichtjes variëren. Algemeen genomen wordt er maximaal twee uur voorzien voor één sessie. Zowel de tabakoloog als jij hebben de taak om de tijdsindeling in de gaten te houden.

Dat houdt in dat je het begin- en einduur van de sessies stipt respecteert. Je start dus op tijd (ook al zijn nog niet alle deelnemers aanwezig) en je laat de sessies ook niet uitlopen. Dat betekent dat je tijdens de sessies de deelnemers soms ook zal moeten begrenzen zodat er voor iedere deelnemer voldoende tijd overblijft om zijn of haar ervaringen te delen.

Zorg ervoor dat je een half uur vóór en ná de sessies aanwezig bent, zodat de deelnemers laagdrempelig contact kunnen zoeken met jou. Wanneer het gaat over de rookstopsessie wordt er ook van de tabakoloog verwacht dat hij/zij een halfuur op voorhand komt.

onderdeel taakverdelingWelkom VormingswerkerInfo roken – rookstop TabakoloogVoorstelling groepscursus ‘Stoppen met roken’

Vormingswerker

Mogelijkheid tot het stellen van vragen

Vormingswerker en tabakoloog

Mogelijkheid tot inschrijven Vormingswerker

30’ Informeel babbelmoment90’ Rookstopsessie 30’ Informeel afsluiten met een kop soep of een stuk fruit

Voorstel van agenda voor de infosessie

Voorstel opbouw van een sessie:

Page 9: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

9

ONDERSTEUNING VIA SMS OF KAARTJE

Voor de deelnemers kan het krijgen van een sms-berichtje of een telefoontje een belangrijke stap zijn om de zestien sessies vol te houden. Niet iedereen heeft evenveel nood aan een telefoon of een sms, hou rekening met de persoonlijke voorkeur van de deelnemers. Mensen die telefonisch niet bereikbaar zijn, kan je ook een kaartje sturen. Spreek heel goed af met de deelnemers waar hun voorkeur naartoe gaat.

Telefonisch contactEen telefoontje naar de deelnemer maakt het contact persoonlijker.

Bij voorkeur neem je met alle deelnemers op de volgende momenten contact.• Voor de eerste sessie• Bij afwezigheid op een sessie

SAMENWERKING HUISARTSEN

Binnen deze methodiek speelt de huisarts geen cruciale rol bij de werving van mogelijke kandidaten. Het is wel belangrijk dat de huisartsen uit de regio weten dat een groepscursus zal plaatsvinden en wat de methodiek inhoudt.

De organiserende instanties wordt gevraagd om deze taak op zich te nemen, daarvoor kunnen zij rekenen op ondersteuning van het Logo in de regio.

Alle huisartsen die daadwerkelijk patiënten hebben die deelnemen aan de groepscursus, worden na toestemming van hun patiënt op de hoogte gebracht van de deelname. Dat is een taak die de begeleidende tabakoloog op zich zal nemen.

• Tussen de 1ste en 2de rookstopsessie

“Fijn dat je er de 1ste keer was! We zien je graag terug volgende (dag invullen)“

• Tussen de 2de en 3de rookstopsessie

“Als je rookstopmedicatie wil gebruiken, vergeet niet naar je huisarts te gaan”

• Op de stopdatum

“Vandaag stop jij met roken, samen met de anderen van de groepscursus. We wensen je heel veel succes.”

• Bij moeilijke momenten

“Door naar de groep te komen, werk je aan je gezondheid! Doe zo verder!”

Contact via smsAan te raden is om op de volgende momenten een sms te sturen naar alle deelnemers. Onderstaande berichten zijn enkel voorbeelden, je kan er natuurlijk zelf een persoonlijke boodschap van maken.

Page 10: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

10

AANDACHTSPUNTEN

1 Schenk geen koffie tijdens de sessie. Koffie en roken gaan immers vaak hand in hand.

2 Voorzie steeds water. Water drinken helpt tegen de nevenwerkingen van rookstop, en is gezond en goedkoop!

3 Zorg ervoor dat je zelf steeds op tijd bent en dat het

lokaal in orde is gebracht. Zo krijgen de mensen het gevoel welkom te zijn.

4 Zorg ervoor dat er steeds ruimte is voor eigen inbreng

van de deelnemers, zonder het uiteindelijke doel van de sessies uit het oog te verliezen.

5 Heb aandacht voor persoonlijke situaties die zich tussen

de sessies bij de deelnemers voordoen. Bijv. bij langdurige ziekte of ziekenhuisopname kan een kaartje met spoedig herstel dat door de groep ondertekend werd, een zeer leuke attentie zijn.

6 Probeer in te spelen op de lokale situatie. Bijv. als er een gratis activiteit is binnen de gemeente, aarzel niet om deze info mee te delen.

7 Voor sommige groepen is het belangrijk om na de sessies

nog verder samen te komen. Zorg ervoor dat het contact na de sessies niet dadelijk stilvalt. Sommige groepen zullen daarvoor zelf initiatieven nemen, andere zullen wat extra ondersteuning nodig hebben om buiten de sessies af te spreken.

Page 11: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

11

5. Overzicht materialen

Bewaardoosje en uitnodigingskaartjeHet bewaardoosje met daarin het uitnodigingskaartje kan worden gebruikt om deelnemers te werven. Het bewaardoosje kan nadien nog worden gebruikt om alle cartoonkaartjes die tijdens de sessies worden uitgedeeld, te verzamelen.

Cartoonkaartje stopvriendEr zijn veertien verschillende cartoonkaartjes. Je kan samen met de vormingswerker beslissen wanneer je welk cartoonkaartje uitdeelt. In de handleiding wordt bij sommige sessies een suggestie gegeven welk cartoonkaartje kan worden uitgedeeld. Bij deze kaartjes kan je een korte uitleg geven.

• Let op bij wie je rookt• Afkickverschijnselen• Nadelen en voordelen• Stoppen doe je dag per dag• Verlucht je huis• Drink veel water• Vertel iedereen dat je gestopt bent• Fit in je hoofd• Beweeg je fit• Neem je tijd om te ontspannen• Vul je vrije tijd• Een gezonde toast• Gezonde voeding• Proficiat

Gadgets• Armband

Page 12: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

12

6. overzicht rookstopsessies

Algemene informatie

• De rookstopsessies worden voornamelijk begeleid door de tabakoloog. Als vormingswerker heb je een ondersteunende taak. Dat betekent dat je inspringt waar nodig.

Bijvoorbeeld deelnemers helpen bij het invullen van hun opdrachten, een gesprek voeren met iemand die het moeilijk heeft, …

• De tabakoloog beschikt over een draaiboek waarin de rookstopsessies uitgeschreven staan. Wil je als vormingswerker meer op de hoogte zijn van de rookstopsessies? Dan kan je het draaiboek ter informatie nalezen. Het draaiboek is terug te vinden op: www.gezondleven.be/projecten/groepscursus-stoppen-met-roken/kwetsbare-groepen

• Het is belangrijk dat de tabakoloog en vormingswerker op één lijn staan en goed samenwerken. Maak dus goede afspraken over wie welke taken op zich zal nemen. In principe is het de taak van de vormingswerker om het nodige materiaal en kopieën te voorzien. Indien van deze taakverdeling afgeweken wordt, maak dan goede afspraken zodat het voor iedereen duidelijk is wat van hem of haar verwacht wordt.

• Elke rookstopsessie is opgebouwd rond een bepaald thema en heeft ook een bijbehorend cartoonkaartje dat aan de deelnemers wordt uitgedeeld. De kaartjes kunnen ze bewaren in het bewaardoosje dat bij het begin van de eerste sessie wordt uitgedeeld.

Thema’s rookstopsessies

Rookstopsessie 1

• Kennismaking met elkaar en bepalen van het rookprofiel • Passief roken Rookstopsessie 2

• Motivatie om te stoppen met roken (voor- en nadelenbalans) • Hulpmiddelen deel 1 – nicotinevervangers – inleiding• Hulpmiddelen deel 2 – medicatie

Rookstopsessie 3

• Afkickverschijnselen en verslaving • Hulpmiddelen deel 2 – nicotinevervangers • Voorbereiding stopdag

Rookstopsessie 4

• Maak je omgeving rookvrij • Aanduiden van een stopvriend • Info Tabakstop • Belonen

Rookstopsessie 5

• “Nadelen” van roken

Rookstopsessie 6

• Gezondheidsvoordelen bij stoppen met roken

Rookstopsessie 7

• Terugvalpreventie

Rookstopsessie 8

• Terugvalpreventie

Page 13: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

13

Vormingswerker

“Welkom iedereen,Vandaag is het een speciale dag voor jullie. Iedereen heeft zich onlangs ingeschreven voor dit rookstopprogramma met als doel iets te veranderen aan het rookgedrag en mogelijk zelfs te werken naar een volledige rookstop. Dat was wellicht geen gemakkelijke beslissing en daarom wil ik jullie nu alvast feliciteren omdat jullie de moed hebben gehad om deze eerste stap naar een gezonder leven te zetten. In de komende zestien weken gaan we samenwerken en elkaar ondersteunen om ook de volgende stappen te zetten.”

6.1 rookstopsessie 1

Thema van de dag

• Kennismaken met elkaar en bepalen van het rookprofiel • Passief roken

Taken van de vormingswerker vóór de eerste sessie

Per deelnemer• Cartoonkaartje: let op bij wie je rookt • Mapje om alle documenten te verzamelen • Nieuw bewaardoosje om de cartoonkaartjes in te bewaren• Een potlood/balpen• Een naamkaartje

Werkbladen• Bijlage 1: inschrijvingsformulier• Bijlage 6: afsprakenblad (wanneer komen we samen?)• Bijlage 7: kennismakingsfiche • Bijlage 8: rookprofiel • Bijlage 16: opdracht 1

Wanneer je een CO–meting wil uitvoeren bij de bepaling van het rookprofiel, dien je zelf een CO-meter mee te brengen.

De vormingswerker voorziet water voor de deelnemers. Eventueel kan er ook een gezond tussendoortje worden voorzien zoals soep, fruit, enz.

Inhoud sessie 1

Welkomstwoord• Kennismaken met elkaar en bepalen van het rookprofiel • Passief roken

Page 14: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

14

Vormingsmedewerker

“Zestien weken lang gaan we samen op weg om te werken aan een gezondere levensstijl. De groepscursus gaat in de eerste plaats om rookstop, maar daarnaast gaan we ook werken rond andere onderwerpen die te maken hebben met gezondheid en gezond leven. Daarom zitten er in het programma acht rookstopsessies en acht tussensessies. Ikzelf zal tijdens alle sessies aanwezig zijn, (naam tabakoloog) zal alleen tijdens de rookstopsessies aanwezig zijn. In de eerste tussensessie gaan we samen op zoek naar onderwerpen waar jullie graag rond willen werken zodat het programma zoveel mogelijk aansluit bij jullie vragen en interesses.Aangezien ik elke sessie aanwezig ben, ben ik ook jullie contactpersoon. Dus als jullie buiten de sessies nog vragen of opmerkingen hebben, mag je me daarvoor steeds contacteren.” (Spreek met de deelnemers af hoe en wanneer ze je kunnen bereiken.)

Voorstelling begeleiders en de taakverdelingStel jezelf kort voor.

Indien de groep nog niet volzet isAls er nog verschillende vrije plaatsen zijn, maar de groep toch al opgestart is, is er de mogelijkheid om deelnemers tot de tweede sessie toe te laten. Communiceer dat duidelijk naar de deelnemers toe.

Overlopen groepscursusLeg de verschillende onderdelen van het rookstopprogramma kort uit. Benadruk het doel van de methodiek: komen tot een gezondere levensstijl. Elke stap die de deelnemer in die richting zet, is een goede stap.

Ook al komt de deelnemer niet tot een volledige rookstop, een bewuste verandering in het rookgedrag kan ook een succeservaring zijn.

WAT IN DE GROEP GEZEGD WORDT,BLIJFT OOK IN DE GROEP

IEDERE STEM TELT EN HEEFT HET RECHT OM GEHOORD TE WORDEN

RESPECT TONEN VOOR DE ANDEREN EN JEZELF

STEUN GEVEN OF VRAGEN MAAKT ONS STERKER

OmgangsregelsGoede afspraken maken goede vrienden, dat geldt ook voor het werken in groep. Bespreek met de groep de omgangsregels en zorg voor inspraak vanuit de groep. De omgangsregels mogen niet als belerend overkomen.

Page 15: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

15

Vormingswerker

“Dit is een rookstopprogramma, dus gaan we uiteraard ook proberen werken naar een rookstopdag. Dat is een dag die we samen afspreken. Vanaf die dag wordt er afgesproken om niet meer te roken. Op dit moment kan het misschien wel bedreigend overkomen als je eraan denkt om niet meer te roken. Dat is normaal. Daarom werken we ook in stapjes. Het is niet nodig dat je nu onmiddellijk stopt met roken, maar we gaan wel een rookstopdag afspreken om naartoe te werken. Deze rookstopdag ligt ergens tussen de derde en vierde sessie. We gaan nu samen eens kijken welke dag voor jullie als groep het meest geschikt lijkt.”

Vormingswerker

“Ook al willen we graag werken naar rookstop, toch is elke stap daarnaartoe ook al een prestatie. Dus misschien zullen er wel mensen zijn die zich tegen de rookstopdatum nog niet klaar voelen om te stoppen met roken, maar wel succesvol minderen met roken. Dat is ook al een prestatie op zich en zeker de moeite waard om te proberen.”

Kennismaken met elkaar en met het rookgedragDe deelnemers gaan per twee zitten en gebruiken de kennismakingsfiche (zie bijlage 7) om meer van elkaar te weten te komen. De begeleiders begeleiden de groepjes en helpen waar nodig. Nadien stellen de deelnemers elkaar voor in de grote groep.

Facultatief: als de tabakoloog opteert voor een CO-meting kan hij/zij ze uitvoeren, terwijl de andere deelnemers aan hun opdracht werken.

Tijdens de voorstellingsronde kan de tabakoloog verder doorvragen en een rookprofiel opstellen (zie bijlage 8).

Uitdelen cartoonkaartje ‘let op bij wie je rookt’Alle deelnemers ontvangen van de tabakoloog het cartoonkaartje ‘let op bij wie je rookt’. De tabakoloog licht verder toe wat passief roken is. De materialen en informatie van de campagne ‘Binnen roken is nooit oké’ kan daarbij helpen:

• www.nooitbinnenroken.be• http://www.gezondheidenmilieu.be/nl/projecten/

meeroken_is_geen_binnenpretje_praat_erover-1482.html

Alle deelnemers krijgen een bewaardoosje waarin ze de cartoonkaartjes netjes in kunnen bewaren.

Zodra er overeenstemming is over de rookstopdatum, vult iedereen deze dag in op het afsprakenblad (zie bijlage 6).

Rookstopdag

Opdracht 1De deelnemers krijgen een registratieformulier waarop ze één dag kunnen invullen wanneer en hoeveel sigaretten ze roken. Vervolgens kiezen ze van alle sigaretten die ze roken er één (of meerdere als ze kunnen) uit die ze niet meer zullen roken. Als dit voor sommige deelnemers een te moeilijke opdracht is, kan je hen ook vragen om één plaats uit te kiezen waar ze niet meer zullen roken.

AfsluitmomentSamen met de tabakoloog vraag je aan de deelnemers wie toestemming geeft om de huisarts op de hoogte te brengen van hun deelname aan de groepscursus. Deze deelnemers vullen een toestemmingsformulier (zie bijlage 1) in.

Tot slot krijgt iedereen nog een gezond hapje (stuk fruit, kop soep, …) en is er nog even tijd om na te praten.

Indien er deelnemers zijn die het moeilijk hebben, kan je er als vormingswerker even een gesprek over hebben.

Page 16: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

16

Inhoud sessie 2

Welkomstwoord

6.2 rookstopsessie 2

Thema van de dag

• Motivatie om te stoppen met roken (voor- en nadelenbalans) • Hulpmiddelen deel 1 – medicatie • Hulpmiddelen deel 2 – nicotinevervangers - inleiding

Taken van de vormingswerker vóór de tweede sessie

Per deelnemer• Cartoonkaartje: nadelen en voordelen

Werkbladen• Bijlage 9: Werkblad voor- en nadelenbalans• Bijlage 10: Overzicht rookstopmedicatie• Bijlage 11: Terugbetaling van rookstopmedicatie• Bijlage 16: Opdracht 2 Terugblik eerste sessie: rondje bij de deelnemers

De tabakoloog gaat na hoe de deelnemers de eerste sessie hebben ervaren en bespreekt ook de ervaringen met opdracht 1.

De tabakoloog overloopt kort het programma van vandaag. De tabakoloog verwelkomt nieuwe deelnemers en vraagt naar hun rookprofiel (zie bijlage 8).

Tabakoloog

“Welkom iedereen,We zijn blij jullie terug te zien voor de tweede rookstopsessie! Vorige keer hebben jullie allemaal al een belangrijke eerste stap gezet, daar mogen jullie al heel trots op zijn.”

Page 17: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

17

Hulp bij voor- en nadelenbalansDe deelnemers moeten in deze sessie een balans opmaken van de voor- en nadelen van roken en stoppen met roken (zie bijlage 9). Dat zal voor sommige deelnemers geen gemakkelijke opdracht zijn. Als vormingswerker kan je de deelnemers helpen om een persoonlijke balans op te maken van wat ze zelf als voor- of nadelen ervaren.

RookstopmedicatieHet aanbod van de soorten rookstopmedicatie wordt kort besproken. De deelnemers krijgen een overzicht van de mogelijke hulpmiddelen bij rookstop (zie bijlage 10).

Om het juiste ondersteuningsmiddel te kunnen kiezen, is het aangewezen dat de deelnemers bij hun huisarts langsgaan voor overleg. Als vormingswerker kan je hen daartoe aansporen en motiveren. Het juiste rookstopmedicijn bij de juiste persoon verhoogt immers hun kansen om succesvol te stoppen.

• Terugbetaling rookstopmedicatieSommige rookstopmedicatie wordt gedeeltelijk terugbetaald door het ziekenfonds. Dat hangt af van ziekenfonds tot ziekenfonds (zie bijlage 11). De deelnemer vraagt dat het best na bij zijn/haar ziekenfonds. Om deze terugbetaling te verkrijgen moet de deelnemer bij de apotheker, na aankoop van de producten, een formulier voor terugbetaling vragen. Aan de hand van bijlage 10, geef je informatie over de mogelijkheden van medicatie als hulpmiddel bij rookstop.

Mogelijk hebben sommige deelnemers hulp nodig bij het regelen van deze terugbetaling. Dat kan een taak zijn die je als vormingswerker op je neemt.

Uitdelen cartoonkaartje nadelen en voordelenAlle deelnemers ontvangen van de tabakoloog het cartoonkaartje ‘nadelen en voordelen’.

Opdracht 2De tabakoloog deelt de fiche uit en geeft uitleg. Elke deelnemer gaat tegen de volgende sessie na waarom hij/zij wil stoppen met roken.

Tussensessie 1 en 2

In week 3 en 4 vinden tussensessies 1 en 2 plaats. Tijdens de eerste sessies kan je aan de deelnemers vragen welke thema’s ze het liefst aan bod zien komen. In de mate van het mogelijke kan je dan bij de samenstelling van het programma rekening houden met de interesses en vragen van de groep.

Voor meer uitleg over de tussensessies ga naar overzicht tussensessies.

Page 18: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

18

6.3 rookstopsessie 3

Thema van de dag

• Afkickverschijnselen en verslaving • Hulpmiddelen deel 2 – nicotinevervangers • Voorbereiding stopdag

Taken van de vormingswerker vóór de derde sessie

Per deelnemer• Cartoonkaartje: afkickverschijnselen

Werkbladen• Bijlage 11: Terugbetaling van rookstopmedicatie • Bijlage 12: Afkickverschijnselen • Bijlage 16: Opdracht 3

Voorbereiding rookstopdagIn de eerste sessie werd een rookstopdag vastgelegd. Deze dag valt steeds tussen de derde en vierde rookstopsessie. De tabakoloog zal de deelnemers daarop voorbereiden. De deelnemers kunnen in hun rook(stop)dagboek schrijven hoe ze zich voelen bij hun rookstop. Wat gaat goed? Wat gaat moeilijk?

Omdat de rookstopdag een bijzonder moment is voor de deelnemers is het nuttig om extra steun en motivatie in te bouwen op deze dag.

Enkele mogelijke methoden daarvoor zijn:• Een sms’je sturen naar de deelnemers op de rookstopdag• Een kaartje sturen indien de deelnemer per sms niet bereikt

kan worden

Spreek met de tabakoloog af wie dat op zich zal nemen.

Opdracht 3De tabakoloog geeft uitleg over de derde opdracht (zie bijlage 16). Elke deelnemer gaat na of zijn omgeving rookvrij is en kiest een of meerdere plaatsen uit waar hij/zij niet meer zal roken.

Inhoud sessie 3

Terugblik tweede sessieDe tabakoloog gaat na hoe de deelnemers de tweede sessie hebben ervaren en bespreekt ook de ervaring met hun tweede opdracht.

AfkickverschijnselenDe tabakoloog geeft tips over hoe deelnemers kunnen omgaan met afkickverschijnselen (zie bijlage 12).

Hulpmiddelen bij het stoppen met rokenEr wordt informatie meegegeven rond nicotinevervangers en rookstopmedicatie. Het is belangrijk te benadrukken dat dat slechts hulpmiddelen zijn. Het is nog steeds de deelnemer zelf die de motivatie om te stoppen hoog moet proberen te houden.

Tegemoetkoming mutualiteiten rookstopmedicatieTijdens de vorige sessie heeft de tabakoloog al uitleg gegeven rond de tegemoetkoming van de mutualiteiten voor rookstopmedicatie. Die wordt kort herhaald. Deelnemers zullen wellicht daarover nog vragen hebben (zie bijlage 10 en 11).

Uitdelen cartoonkaartje ‘afkickverschijnselen’Alle deelnemers ontvangen van de tabakoloog het cartoonkaartje ‘afkickverschijnselen’.

Page 19: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

19

6.4 rookstopsessie 4

Thema van de dag

• Maak je omgeving rookvrij • Aanduiden van een stopvriend • Info Tabakstop • Belonen

Taken van de vormingswerker vóór de vierde sessie

Per deelnemer• Kaartje stopvriend • Visitekaartje Tabakstop

Werkbladen• Bijlage 16: Opdracht 4

Inhoud sessie 4

Terugblik naar de stopdatumDe tabakoloog polst naar de stopervaring van de groep.

Bespreking opdracht 3 Opdracht 3 wordt in groep besproken en de deelnemers vertellen welke concrete initiatieven ze hebben ondernomen om hun omgeving rookvrij te maken.

BelonenElke deelnemer schrijft voor zichzelf een beloning op na tien dagen rookstop.

Bij het plannen van een beloning zijn er twee dingen belangrijk:1 Het moet iets zijn wat ze zelf leuk vinden.2 Situaties waarin ze in de verleiding komen om te roken

moeten worden vermeden.

Enkele voorbeelden indien ze zelf geen beloning kunnen bedenken:• Een ochtend uitslapen en daarna ontbijt op bed• Een nieuw kledingstuk kopen• Naar de kapper gaan voor een nieuwe look• Met een vriend/vriendin iets leuks doen• Een uitstapje maken met de kinderen• Een bloemetje in huis halen• Een afspraak met partner/kinderen maken dat zij voor één

keer een vervelend klusje in het huishouden overnemen• …

De deelnemers die dat wensen kunnen in de groep vertellen wat zij genoteerd hebben.

Het aanduiden van een stopvriendDe deelnemers vervangen hun oude vriend (= de sigaret) door een nieuwe stopvriend. De deelnemers nemen even de tijd om na te gaan bij wie ze terechtkunnen om te praten en bij wie ze ondersteuning kunnen vinden als ze het nodig hebben. Ze kunnen deze persoon vragen om hun stopvriend te worden en zijn of haar contactgegevens opschrijven op een kaartje (zie kaartje stopvriend).

TabakstopDe tabakoloog geeft uitleg over Tabakstop. Deelnemers kunnen elke werkdag van 15 uur tot 19 uur gratis contact opnemen met een erkende tabakoloog via het nummer 0800 111 00. Op de website kunnen de deelnemers meer informatie terugvinden over ‘stoppen met roken’ en getuigenissen van ex-rokers lezen/bekijken. De deelnemers kunnen altijd zelf een getuigenis plaatsen en zo andere rokers helpen bij hun stoppoging.

Meer info op: • www.tabakstop.be • Materialen Tabakstop

Opdracht 4De deelnemers nemen contact op met hun stopvriend om te vertellen dat zij deze persoon gekozen hebben als stopvriend (zie bijlage 16).

Tussensessie 3Er vindt in week 7 weer een tussensessie plaats. Voor meer info over de tussensessies ga je naar overzicht tussensessies.

Page 20: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

20

Uitdelen cartoonkaartje ‘water drinken’De tabakoloog deelt het cartoonkaartje ‘water drinken’ uit.

Opdracht 5De tabakoloog vraagt aan de deelnemers om tegen de volgende sessie gedurende één dag te noteren wat ze eten/drinken (zie bijlage 16). Dat om hen bewust te maken van hun eigen eet- en drinkgewoonten. Dat wordt als vrijblijvende opdracht meegegeven.

Tussensessie 4Er vindt in week 9 weer een tussensessie plaats. Voor meer info over de tussensessies ga naar overzicht tussensessies.

6.5 rookstopsessie 5

Thema van de dag

• “Nadelen” bij stoppen met roken

Taken van de vormingswerker vóór de vijfde sessie

Per deelnemer• Cartoonkaartje: water drinken

Werkbladen• Bijlage 16: Opdracht 5

Inhoud sessie 5

Terugblik sessie 4 en de voorbije weken Tijdens een groepsgesprek polst de tabakoloog naar de ervaring van de deelnemers. De tabakoloog doet dat aan de hand van verschillende vragen.

Bespreking opdracht 4

De tabakoloog bespreekt samen met de deelnemers opdracht 4:• Hebben de deelnemers hun stopvriend op de hoogte

gebracht? • Wat waren de reacties? • Wat waren eventueel negatieve reacties? • Waarom hebben ze dat eventueel niet gedaan? • …

Roken en stress Veel mensen hebben de misopvatting dat roken helpt om de stress te verminderen. De tabakoloog legt aan de deelnemers uit waarom dat niet het geval is. De tabakoloog geeft aan de deelnemers tips over hoe ze kunnen omgaan met stress.

Stoppen met roken en gewichtRokers zien vaak af van stoppen met roken omdat ze bang zijn dat ze snel veel kilo’s zullen aankomen. De tabakoloog geeft daar meer uitleg over en geeft hen ook tips.

Er kan met de groep beslist worden om deze thema’s (omgaan met stress en stoppen met roken en gewicht) aan bod te laten komen tijdens de tussensessies.

Page 21: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

21

Opdracht 6De tabakoloog bespreekt met de deelnemers opdracht 6:

Tussensessie 5 en 6Er vindt in week 11 en 12 weer een tussensessie plaats. Voor meer info over de tussen-sessies ga naar overzicht tussensessies.

6.6 rookstopsessie 6

Thema van de dag

• Gezondheidsvoordelen bij stoppen met roken

Taken van de vormingswerker vóór de zesde sessie

Per deelnemer• Cartoonkaartje: verlucht je huis

Werkbladen• Bijlage 13: De directe voordelen van stoppen met roken • Bijlage 16: Opdracht 6

Extra materiaal• Bijlage 14: Spel met 16 kaartjes: de directe voordelen

van stoppen met roken (4 deelnemersexemplaren en 1 exemplaar als voorbeeld)

Inhoud sessie 6

Terugblik voorbije weken Tijdens het groepsgesprek polst de tabakoloog naar de ervaringen van de laatste weken.

Bespreking opdracht 5De tabakoloog vraagt na wie van de groep het eetdagboekje heeft ingevuld en wat de ervaringen waren.

De deelnemers zullen hebben opgemerkt dat het invullen van het eetdagboekje het bewustzijn over eten na een rookstop verhoogt. Wanneer de deelnemer diepgaande vragen heeft over voeding verwijst de tabakoloog de deelnemer door naar een diëtist.

De directe voordelen van stoppen met rokenDe deelnemers worden in een drietal groepjes opgesplitst. Elke groep ontvangt acht kaartjes met een tijdstip op.

Die plaatsen ze in oplopende volgorde: 20 min, 24 uur, 48 uur, 72 uur, 2-12 weken, 1 jaar, 10 jaar en 15 jaar.

Dan krijgt elke groep acht kaartjes met daarop een voordeel van stoppen met roken. De tabakoloog leest ook de tekst voor die op het kaartje staat. Elke groep probeert het juiste tijdstip aan het juiste voordeel te koppelen. Daarna worden de juiste antwoorden gegeven (de juiste antwoorden kunnen worden bezorgd aan de deelnemers).

Uitdelen cartoonkaartje ‘verlucht je huis’Alle deelnemers ontvangen het cartoonkaartje ‘verlucht je huis’.

Tabakoloog

“Als opdracht mogen jullie allemaal eens nadenken over situaties waarbij je mogelijk opnieuw (of vaker) naar de sigaret zou grijpen. Dat noemen we de risicosituaties.”

Page 22: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

22

6.7 rookstopsessie 7

Thema van de dag

• Terugvalpreventie

Taken van de vormingswerker vóór de zevende sessie

Per deelnemer• Cartoonkaartje: vertel iedereen dat je gestopt bent

Werkbladen• Bijlage 16: Opdracht 7

inhoud sessie 7

Terugblik voorbije weken De deelnemers krijgen de tijd en ruimte om hun ervaringen van de laatste weken te delen. De tabakoloog leidt het groepsgesprek.

Bespreking opdracht 6De tabakoloog overloopt in een groepsgesprek opdracht 6 (welke risicosituaties hebben de deelnemers opgeschreven en hoe kan er mee omgegaan worden?).

Omgaan met uitglijders en terugvalDe tabakoloog gaat nog wat dieper in op het omgaan met uitglijders en terugval.

Verschil tussen uitglijder en terugval• Uitglijder = het eenmalig opnieuw roken van een sigaret

• Terugval =gedurende langere termijn in de fout gaan Een terugval begint steeds met een uitglijder.

Een terugval begint steeds met een uitglijder.

Belangrijkste uitgangspunten tussen uitglijder en terugval• Uitglijders en terugval komen voor• Uitglijders en terugval zijn leersituaties• Weten dat ze zelf weer controle kunnen krijgen en kunnen

stoppen met gebruik

Oefening: omgaan met uitglijders en terugvalDe tabakoloog gebruikt voor deze oefening een voorbeeld van een uitglijder of terugval dat vanuit de deelnemers komt. Indien er geen bruikbare voorbeelden voorhanden zijn, kan de tabakoloog gebruikmaken van de casus (zie bijlage 15).

Uitdelen cartoonkaartje ‘vertel iedereen dat je gestopt bent’Alle deelnemers ontvangen van de tabakoloog het cartoonkaartje ‘vertel iedereen dat je gestopt bent’.

Page 23: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

23

Opdracht 7Stoppen met roken vraagt veel moed en doorzettingsvermogen. De tabakoloog geeft de deelnemers de opdracht om na te denken over wat voor hen de mooiste beloning is voor het volhouden van de rookstop of rookvermindering (zie bijlage 16).

De deelnemers kunnen daarvoor hun creativiteit aanspreken en foto’s, tekeningen, prenten, … gebruiken.

Voorbeelden:• Foto van de (klein)kinderen: niet meer roken omwille van

de (klein)kinderen• Foto van de partner• Foto van huisdier

Indien de deelnemers dat liever in groep maken, kan het zijn dat de tabakoloog vraagt om de materialen (bijv. foto’s) mee te nemen tegen de volgende rookstopsessie. De opdracht wordt dan in groep gemaakt.

Wat met de toekomst?De deelnemers beginnen zich vragen te stellen: wat met de toekomst? Binnenkort zal onze groep niet meer samenkomen en wat dan? Bekijk samen met hen de mogelijkheden.

Tussensessie 7 en 8Er vindt in week 14 en 15 opnieuw een tussensessie plaats. Voor meer info over de tussensessies ga naar overzicht tussensessies.

Page 24: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

24

Thema van de dag

• Terugvalpreventie

taken van de vormingswerker vóór de zesde sessie

Per deelnemer• Cartoonkaartje: proficiat • Bijlage 17: Getuigschrift• Bijlage 18: Brief naar de huisarts (einde)

Omdat het de laatste rookstopsessie is, kan er eventueel aan het geheel een feestelijk tintje gegeven worden.

Spreek dat samen met de tabakoloog af. Misschien kan er voor gezonde hapjes en/of drankjes gezorgd worden?

inhoud sessie 8

Welkom en inleiding

Terugblik voorbije weken De tabakoloog start het groepsgesprek en luistert naar de ervaring van de deelnemers. Hoe hebben zij het proces ondervonden en hoe gaan ze ermee aan de slag in de toekomst?

Bespreking of oplossen van opdracht 7Naargelang de afspraken tijdens de vorige sessie wordt opdracht 7 besproken of opgelost (zie bijlage 16). Wanneer de opdracht nog moet worden gemaakt, kan het zijn dat je de tabakoloog daarin moet ondersteunen.

Het opstellen van een noodplanOmdat het de laatste rookstopsessie is, overloopt de tabakoloog nogmaals de risicosituaties (zie ook opdracht 6). Dat wordt in groep besproken.

Afsluiting van de groepscursusHet is voor de deelnemers een hele prestatie dat ze zestien weken lang hebben deelgenomen aan het rookstopprogramma. De inspanningen die ze geleverd hebben, verdienen dan ook een beloning. Om het geheel een feestelijk tintje te geven kan in deze laatste sessie een feestje voorzien worden met gezonde hapjes en/of drankjes.

Het is voor de deelnemers ook leuk om bij het afscheid een kaartje te krijgen van de tabakoloog en jou. Op dit kaartje kunnen jullie een motiverende boodschap schrijven. De andere deelnemers kunnen ook het kaartje ondertekenen zodat iedereen nog een leuk aandenken heeft aan de groep.

Na de achtste sessieDe tabakoloog stuurt een kort verslag naar de huisarts van de deelnemers die daarvoor toestemming gaven (zie bijlage 18).

6.8 rookstopsessie 8

Page 25: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

25

7. Overzicht tussensessies

De tussensessies kunnen worden opgebouwd rond verschillende thema’s zoals voeding, beweging, geestelijke gezondheid, vrijetijdsbesteding, … Hieronder vind je een overzicht van een mogelijke opbouw van de tussensessies. Deze opbouw heeft een logische samenhang met de rookstopsessies. Als vormingswerker heb je echter nog steeds de vrijheid om de inhoud van de sessies aan te passen aan de interesses en vragen van de groep.

VoorbereidingTijdens de eerste sessies kan je aan de deelnemers vragen welke thema’s ze het liefst aan bod zien komen. In de mate van het mogelijke kan je dan bij de samenstelling van het programma rekening houden met de interesses en vragen van de groep.

Wanneer je de tussensessies voorbereidt, stel je jezelf het best volgende vragen:• Wat is het budget om de tussensessies te organiseren?• Wat is het aanbod binnen de regio? Wie kan ik daarvoor

contacteren? Neem ook eens contact op met het Logo in je buurt. Zij zullen meer info kunnen geven over bestaande methodieken en lokale activiteiten: www.vlaamselogos.be.

• Heb ik voor bepaalde activiteiten extra ondersteuning nodig?

• Past de activiteit binnen de voorziene tijd (1,5 uur)?

Bij het opstellen van het programma zal er ook rekening moeten worden gehouden met de doelgroep. Niet alle activiteiten zullen haalbaar zijn voor iedereen.

Uitdelen van cartoonkaartjesBehalve de kaartjes rond rookstop, zijn er ook kaartjes rond gezondheidsthema’s. Deze kaartjes kan je aansluitend bij de thema’s van de tussensessies uitdelen

Page 26: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

26

7.1 Thema geestelijke gezondheid

Om succesvol te kunnen stoppen met roken en gestopt te blijven, heb je een positief beeld van het eigen kunnen en voldoende zelfvertrouwen nodig. Mensen in armoede hebben echter al vaak heel wat tegenslagen gekend waardoor hun zelfvertrouwen vaak een flinke deuk heeft gekregen. Daarom is het nuttig om in de tussensessies stil te staan bij het thema ‘geestelijke gezondheid’ en vooral bij het thema ‘zelfbeeld en zelfvertrouwen’.

Als je rond dit thema wil werken met de groep, is deze tussensessie alvast een geschikt moment om er iets mee te doen. In de voorbereiding op hun rookstopdag kunnen de deelnemers alle steun die ze kunnen krijgen, goed gebruiken. .

Hieronder vind je alvast een voorbeeld van een methodiek die je kan gebruiken. Probeer er wel steeds aandachtig voor te zijn om de inhoud van de sessie zoveel mogelijk af te stemmen op de interesses en de noden van de groep.

De goed-gevoel-stoel De goed-gevoel-stoel is een manier om in groep te werken aan geestelijke gezondheid. Hoe zit het in elkaar? Het zijn drie praatsessies met nadien een pak tips om goed-gevoel-acties te doen met de groep.

Meer info over de goed-gevoel-stoel kan je terugvinden op: https://www.gezondleven.be/projecten/goed-gevoel-stoel

Meer algemene info: https://www.fitinjehoofd.be.

Page 27: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

27

7.2 Thema ontspanning en relaxatie

Vele rokers gebruiken de sigaret als een hulpmiddel om te ontspannen. Stoppen met roken geeft hen dan ook vaak een gespannen gevoel. De kans op herval is meestal ook het grootst op momenten dat men zich gespannen voelt. Daarom is het nuttig om een alternatief te hebben om te kunnen ontspannen.

Voorbeelden: • Relaxatieoefeningen: ademhalingsoefeningen waarbij de

aandacht naar de adem gaat en het denken aan een sigaret zo wordt afgeleid.

• Mindfulness-oefeningen: de aandacht wordt op iets anders gericht (op jezelf of het hier en nu) en het denken aan een sigaret wordt zo afgeleid.

• Massage• Yoga• …

Page 28: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

28

7.3 Thema bewegen/sedentair gedrag

Voor de inhoudelijke keuze rond dit thema zijn er een aantal factoren waarmee je rekening dient te houden:

• Het lokale aanbod• De interesses van de deelnemers• Het fysieke niveau van de deelnemers

10.000 stappenDe deelnemers maken kennis met de stappenteller en ondervinden dat bewegen een goed gevoel geeft.

Meer info over 10.000 stappen kan je terugvinden op: http://www.10000stappen.be/

Bewegen op Verwijzing (BOV)Bewegen op Verwijzing is een project waarbij huisartsen patiënten met een verhoogd gezondheidsrisico doorverwijzen naar de ‘Bewegen op Verwijzing’-coach. Het doel van het project is de ‘zittende’ Vlaming aan het bewegen te krijgen. Want meer bewegen en minder lang stilzitten is een manier om het risico op gezondheidsproblemen te verkleinen. In overleg met die coach krijgt de patiënt een beweegplan op maat: van een dagelijkse fietstocht naar het werk tot een wekelijks dans- of zwemuurtje in de buurt.

Meer info over BOV kan je terugvinden op:https://www.gezondleven.be/projecten/bewegen-op-verwijzing

Page 29: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

29

7.4 Thema cultuur - creativiteit

Werken rond cultuur of creativiteit kan voor een positieve ontspannen dynamiek zorgen in de groep. Deelnemers kunnen ook leren om op een creatieve manier expressie te geven aan hun gevoelens. Een kennismaking met creatieve werkvormen kan ook de interesse wekken om nadien verder te werken met de geleerde werkvorm. Mogelijk houden de deelnemers er een leuke hobby aan over die ze ook kunnen gebruiken op momenten dat ze het moeilijk hebben om niet te roken.

Voorbeelden van mogelijke activiteiten:• Bezoek aan een tentoonstelling• Creaworkshop• …

TipHou er rekening mee dat sommige deelnemers geen ervaring hebben met een bezoek aan een tentoonstelling. Maak op voorhand duidelijke afspraken wat kan en wat niet.

Page 30: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

30

7.5 Thema voeding

Vaak denken mensen dat ze goed bezig zijn, maar kan er nog veel veranderen op het vlak van voeding.

Voorbeelden van mogelijke activiteiten:• Ga samen met de groep op bezoek in het sociaal restaurant.• Kook samen met de deelnemers een gezond menu. • Een informatiesessie over de voedingsdriehoek: www.gezondleven.be/themas/voeding. • Laat een diëtist langskomen die op alle vragen van de

deelnemers inspeelt.

TipWanneer er een kookworkshop wordt gegeven, zorg dan dat er rekening gehouden wordt met de doelgroep (o.a. geen dure ingrediënten gebruiken).

Gezond en budgetvriendelijk winkelen (voor mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie)Tijdens deze opleiding leren de deelnemers op een bewuste en kritische manier inkopen te doen. Na een korte inleiding volgen praktische oefeningen waarbij de deelnemers etiketten leren lezen en producten vergelijken. De winkeloefening vindt plaats in een supermarkt, of op een andere locatie naar keuze. Het wordt altijd gegeven door een diëtist(e) die daarvoor een training bij het Gezond Leven heeft gevolgd.

Meer info over ‘gezond en budgetvriendelijk winkelen’ vind je terug op: www.gezondleven.be/opleidingen/workshops-aanbod/workshops-voeding-beweging.

Page 31: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

31

7.6 Thema vrije tijd

Een zinvolle vrijetijdsbesteding helpt om de gedachten te verzetten tijdens de eerste maanden na de rookstop. Het is dan ook zinvol om met de groep het lokale aanbod voor vrijetijdsbesteding te verkennen.

De deelnemers kunnen in deze sessie volop een eigen inbreng geven om de inhoud van de sessie zoveel mogelijk te laten aansluiten bij hun interesses.

Page 32: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

32

8. bijlagen

De bijlagen bij de rookstopsessies kan je downloaden via:www.gezondleven.be/projecten/groepscursus-stoppen-met-roken/kwetsbare-groepen

Page 33: Groepscursussen stoppen met roken - Gezond Leven · Gwen Maries (CGG VBO), Françoise Roelandts (Logo Limburg), Elke Stoppie (WGC De Vlier), Myriam Suetens (VWGC), Frieda Van Assche

33

veel succes met de groepscursus stoppen met roken