1. groeistuipen van strategische keuzesvoor ICT-bedrijvenCloud Computing in een vraaggestuurdemarkt

2. groeistuipen vanCloud Computingstrategische keuzes voor ICT-bedrijvenin een vraaggestuurde markt 3. inhoudVoorwoord5Inleiding6Analyse van ICT-gebruikers8 Bevindingen steekproef9 Houding ten aanzien van Cloud Computing12 Gebruik van Cloud Computing13 Conclusie analyse ICT-gebruikers 15Analyse van ICT-aanbieders16 Bevindingen steekproef 17 Houding ten aanzien van Cloud Computing19 Argumenten voor de cloud 20 Argumenten tegen de cloud21 Aanbod Cloud Computing door ICT-aanbieders 22 Conclusies analyse ICT-aanbieders25Conclusies en aanbevelingen 26 4. 4 groeistuipen van cloud computing Ondernemers in de sector Technologie, Media & Telecom (TMT) zijn gewend aan dynamische marktomstandigheden. Technologische o ntwikkelingen geven aan de ene kant groeimogelijkheden. Aan de andere kant zijn inkomsten en investeringen grotendeels afhankelijk van het economisch klimaat. Daarbij staat de positie van menig bedrijf in de TMT-waardeketen onder druk door de verdergaande digitalisering. Voor sommige bedrijven betekent dat momenteel: dubbel crisis. 5. voorwoord5 voorwoordOm als sectorbank een gedegen financieel en strategisch partnerinvesteringsbeslissingen in het kader van Cloud Computing hebbente zijn, publiceren wij jaarlijks sectorrapporten. Dit jaar gaat het namelijk financile consequenties. Dan helpt het als uw bank desectorrapport TMT in op de impact van Cloud Computing op desector kent waarin u zit, en de impact van een nieuw businessmodelNederlandse ICT-sector. De kennis die we tijdens het onderzoeks als Cloud Computing begrijpt.traject en het schrijven van een rapport opdoen, gebruiken we opmeerdere manieren. Tijdens onze gesprekken met ondernemers,Hopelijk vergroot dit rapport uw inzicht in de mogelijkheden enals we presentaties geven en om de expertise van onze relatie gevolgen van Cloud Computing voor uw onderneming. Wij gaanmanagers verder te verdiepen.hier graag verder met u over in gesprek.Dit onderzoek is opgezet in samenwerking met researchbureauWij bedanken iedereen die aan dit onderzoek heeft meegewerkt:H eliview. Al snel bleek dat publicaties over Cloud Computing zich de geinterviewden, de deelnemers van ons expert panel en Ruudtot nu toe vooral op twee zaken hebben gericht: op de technische Alaerds en Ton Ketelaars van Heliview Research & Consultancykant van dit fenomeen en op de kansen en bedreigingen voor dein het bijzonder.vraagzijde, de gebruikers. Meer dan ooit zijn het juist deze gebrui-kers die direct invloed uitoefenen op de producten en diensten van Veel leesplezier!ICT-dienstverleners en softwarebedrijven. ICT-bedrijven wordendus geconfronteerd met een vraaggedreven verandering van hunbusiness. Door de opmars van Cloud Computing krijgt ook deICT-sector zelf te maken met de grote impact van digitalisering,zo stellen wij in dit onderzoek.In de gesprekken die wij met ICT-ondernemers voeren, horen wevaak dat Cloud Computing een nieuw businessmodel is, dat veelnieuwe mogelijkheden en kansen biedt. Maar de grote veranderin-gen die Cloud Computing met zich meebrengt, kunnen ook eenbedreiging zijn. Aanpassingen in business- en verdienmodellen en Menno van LeeuwenSteven Peters Sector Banker TMTAssociate TMT & Zakelijke Dienstverlening ABN AMRO Sector Advisory ABN AMRO Sector Advisory 6. 6 groeistuipen van cloud computing inleiding 7. inleiding7ICT: een groeisector in het nauwVRAAGZIJDE MARKT AANBODZIJDE MARKTDe huidige economische omstandigheden zijn uitdagend. Nederlandis onder invloed van de schuldencrisis in een nieuwe recessiebeland; de economische vooruitzichten voor 2012 zijn mager. Inves-teringen in ICT worden hierdoor geraakt. Tegelijkertijd neemt digitali-Acceptatie Businessmodelsering een hoge vlucht en gaan de technologische ontwikkelingen in As isde ICT-sector erg snel. Dit is een duurzame trend die zich doorzet Attitude Reeds onderdeelongeacht de economische omstandigheden, met een grote impactportfolioop bedrijven, instellingen en werknemers. Ervaring ErvaringSucces ligt in vernieuwingBinnen de ICT-sector slagen innovatieve bedrijven erin snel te groei-GAP Wensen en eisenen. Zij maken gebruik van technologische vernieuwingen en nieuwe bij levering / Waar onderscheidt ondersteuningmen zich meebusiness- en verdienmodellen die hierdoor beschikbaar komen.Bestaande bedrijven staan voor de uitdaging het tempo van nieuwe Planvorming /Planvorming /technologische ontwikkelingen te volgen en te incorporeren in hunverwachtingverwachtingbedrijfsactiviteiten. Kleine en nieuwe bedrijven kunnen steedsMust bemakkelijker concurreren met grotere bedrijven. Stimulatoren / Kansen / barriresbedreigingenWat is Cloud Computing?Een van de meest ingrijpende nieuwe businessmodellen is CloudComputing: een verzamelnaam voor een nieuwe manier waaropconsumenten en bedrijven ICT-diensten afnemen. Cloud ComputingOnderzoeksaanpakwordt mogelijk gemaakt door een groot aantal datacenters die viaDe vraagzijde van de markt is in kaart gebracht op basis van eeninternet met elkaar in verbinding staan. In dit model worden hard-onderzoek naar de acceptatie van Cloud Computing onder bedrijvenware, platform, software en data via internet vanuit datacentersen instellingen1. Er is gevraagd naar het feitelijk gebruik van IaaS,beschikbaar gesteld. Een ICT-afdeling is hierdoor flexibel in het afne- PaaS en SaaS (of de investeringsintenties in deze diensten), en naarmen van het juiste type en de juiste hoeveelheid applicaties en de argumenten voor en tegen het gebruik van Cloud Computing.processing power.De aanbodzijde van de markt is in kaart gebracht door middel vanMeer dan een nieuw businessmodel250 telefonische interviews met kleine, middelgrote en grote ICT-Cloud Computing wijkt af van het model dat traditionele outsourcers aanbieders:gebruiken. Dat biedt gebruikers namelijk geen ruimte om zelf het System Integrators vanuit de lever- en integratieproblematiek;aantal ICT-middelen te beheren. Leveranciers krijgen te maken met Independent Software Vendors vanuit de business case;een businessmodel dat niet langer op licentie- en consultancyinkom- Service-leveranciers vanuit de verandering in product ensten is gebaseerd, maar op het daadwerkelijk gebruik van applicatiesspeelveld;en processing power. Gebruikers profiteren hiervan, doordat ze Allround leveranciers vanuit hun nieuwe rol in de binding metsteeds meer hardware-, tijd- en plaatsonafhankelijk kunnen werken de eindklant.en geen grote investeringen hoeven te doen om er gebruik van temaken. Ze betalen immers gespreid voor het daadwerkelijke De conclusies uit deze interviews zijn getoetst tijdens een groeps-gebruik.discussie met veertien vertegenwoordigers van bedrijven die in deaanbodzijde van markt opereren. De uitkomsten van deze discussieProbleemstellingzijn in de conclusies verwerkt.In opdracht van ABN AMRO heeft Heliview Research & Consultancyonderzoek gedaan naar de impact van Cloud Computing op de Opbouw rapportNederlandse ICT-sector (dienstverleners en softwarebedrijven). DitIn hoofdstuk 1 wordt de analyse van de vraagzijde van de zakelijkerapport bevat een analyse van de vraag- en aanbodzijde van de zake- markt gepresenteerd. Hoofdstuk 2 gaat in op de conclusies uit delijke ICT-markt. Zit er een gat tussen vraag en aanbod? Op basis vaninterviews en de groepsdiscussie met de vertegenwoordigers vande conclusies uit de analyse presenteren wij onze belangrijkste de aanbodzijde. Tot slot volgen de conclusies in hoofdstuk 3, metaanbevelingen voor de ICT-sector. aanbevelingen voor de ICT-sector.1. Heliview Cloud Market Outlook 2011 8. 8 groeistuipen van cloud computing analysevan ICT-gebruikers 9. analyse van hoofstuknaamICT-gebruikers 9Bevindingen steekproefGebruikte definitiesTerughoudende opstelling zakelijk NederlandUit de analyse van een steekproef onder ruim 1100 bedrijven en Cloud Computinginstellingen blijkt dat Nederlandse bedrijven en instellingen in de Via internet gebruikmaken van oplossingen die on demand wordenzorg, overheid en het onderwijs in het algemeen terughoudend zijn aangeboden. Er wordt per gebruik of mate van gebruik afgerekend.als het om de adoptie van nieuwe technologien gaat. SaaS (Software as a Service)Software-oplossingen die als een dienst via de browser toegankelijkToch maakte vorig jaar 20% van alle bedrijfs- en organisatievestigin- worden aangeboden. Voorbeelden: webmail, internetbankieren,gen in Nederland gebruik van een of meerdere cloud-gebaseerde CRM- en HRM-toepassingen. Meestal betaalt men voor het gebruikoplossingen. Natuurlijk zijn webmail en internetbankieren voorbeel- en per hoeveelheid gebruik (aantal gebruikers).den van Cloud Computing, maar dit onderzoek richtte zich opIaaS (Infrastructure as a Service)(bedrijfskritische) applicaties en systemen in organisaties.Gebruikmaken van reken-, back-up- of opslagcapaciteit die in decloud draait.2011-2012: verdubbeling cloud-gebruikPaaS (Platform as a Service)Actueel onderzoek wijst uit dat bovengenoemd percentage in 2012 Cloud-oplossingen gebruiken waarmee het mogelijk is om binnenverdubbelt. Kortom: waar de markt zich doorgaans terughoudend een vooropgezette infrastructuur eigen applicaties te ontwikkelenopstelt ten aanzien van technologie, ontwikkelt Cloud Computing en exploiteren.zich zeer snel. Zowel aanbieders als gebruikers van ICT-productenXaaS (Anything as a Service)worden in hoog tempo en meerdere opzichten met dit fenomeen Algemene term om oplossingen aan te duiden, die via internetgeconfronteerd. worden aangeboden.40%GEEN Weerstand tegen technologische innovatie WEL30%20% 32.9%10%20.9% 16.0%14.1%16.2% 0%Onze organisatieAls technologischeAlleen bewezenWe zullen niet snel iets Pas wanneer de huidige is innovatief. Ook innovatie voordeeltechnologischeveranderen dat goed oplossing niet op technologieoplevert, dan innovaties werkt. Ook al bestaattoereikend meer is, gebiedadopteren we die worden door onser een mogelijkheidzullen wij kijken naarzo snel mogelijk overwogentot innoveren.innovaties. 10. 10 groeistuipen van cloud computing Structurele marktgroei begonnenTechnologische innovatie en Cloud Computing: Cloud Computing is het aanbieden en gebruiken van ICT-middelen een vanzelfsprekend huwelijk via internet: de cloud.Van de organisaties die het meest openstaan voor technologische Na de communicatiefase, heeft deze ontwikkeling nu de fase van innovatie, bevindt het merendeel zich ook daadwerkelijk in de structurele marktgroei bereikt.cloud. Een aanzienlijk deel (44%) maakt nog geen gebruik van Cloud Veel leveranciers en adviesorganisaties beschouwen het als een Computing, maar spreekt hier wel een voorkeur voor uit. Organisa- nieuw productgebied. Toch worden ICT-middelen als een service viaties die volledig onbekend zijn met Cloud Computing vormen het internet al enige tijd aangeboden. Denk aan oplossingen als IaaS,kleinste aandeel binnen deze groep. PaaS, SaaS, XaaS.Er bestaat dan ook een duidelijke samenhang tussen de houding ten In 2012 zullen eindgebruikers zich steeds meer gaan orinteren opopzichte van technologische innovatie in het algemeen en de mate de cloud als alternatieve vorm om ICT-middelen beschikbaar tewaarin organisaties bekend (en/of bezig) zijn met Cloud Computing. maken. De acceptatie van Cloud Computing verloopt vaak via dezeKortom: de houding ten opzichte van innovatie is een voorspellende volgorde:waarde. 1.van on premise; 2.naar (out)sourced;Toch ligt bij organisaties met de grootste weerstand tegen technolo- 3.via hosted cloud; gische innovatie het gebruik van Cloud Computing op 19%. Daar- 4.naar private cloud. naast spreekt een relatief grote groep (16%) een voorkeur uit voorde cloud. Een opvallend resultaat. Later vindt de stap naar public cloud plaats, al dan niet op onderdelen. Dienstensector ziet zichzelf als innovatiefVooral organisaties in de dienstverlenende sector beschouwen zich- Cloud Computing leidt tot intensiever gebruik van de netwerkinfra- zelf relatief vaak als innovatief, ook op technologiegebied. Dit geldt structuur binnen organisaties, maar natuurlijk ook daarbuiten. Grote-voor circa drie op de tien organisaties, ongeacht het aantal werkne- re organisaties voorzien dit, of hebben nu al te maken met toene-mers. Gaat het om de daadwerkelijke adoptie van technologische mende integratieproblematiek. Bijvoorbeeld als het gaat om deinnovatie binnen deze branche, dan zijn hoofdzakelijk (middel)grote onderlinge afstemming tussen:organisaties vooruitstrevend te noemen. applicaties in de cloud en on premise; meerdere cloud-gebaseerde applicaties; cloud- en niet-cloud-gebaseerde onderdelen binnen een specifiek systeem. Hoe technologie-adaptief is zakelijk Nederland? (gesegmenteerd naar branche) Totaal16,0 14,116,220,932,9Onze organisatie isinnovatief. Ook optechnologisch gebied.Healthcare 1,125,0 9,2 16,348,4 Government10,3 27,031,8 9,1 21,7Als technologischeinnovatie voordeel oplevert,dan adopteren we die Education 10,0 5,134,6 16,134,2zo snel mogelijk.Banking & Insurance 0,417,4 42,8 30,68,8Wij nemen alleen bewezentechnologische innovatiesBusiness Services33,215,9 13,920,216,8in overweging. Trade8,119,316,516,1 39,9Als iets goed werkt, zullenTransport9,2 9,6 12,048,1 21,1we het niet snel veranderen.Ook al bestaat er een Construction6,0 1,013,2 29,250,6 mogelijkheid tot innoveren. Manutacturing 15,6 7,222,216,538,5 Pas als de huidige oplossingniet meer volstaat, kijken we0%10% 20% 30%40%50%60% 70%80% 90%100% naar innovaties. 11. analyse van ICT-gebruikers 11 Marktpotentieel Cloud Computing in de Nederlandse zakelijke markt (naar branche en aantal werknemers) 500 of meer werknemers Marktpotentieel score4,0-5,0200 tot 500 werknemersRelatief hoog potentieel3,0-4,0100 tot 200 werknemersHoger dan gemiddeld potentieel2,0-3,0Gemiddeld potentieel 50 tot 100 werknemers1,0-2,0Lager dan gemiddeld potentieel 20 tot 50 werknemers0,0-1,0Relatief weinig to geen potentieel 10 tot 20 werknemers 1 tot 10 werknemers g ondes certionnt ecerinarpome an ti Tra atvi hctuuc nsur erucrn alt actrTra Ins sSveEd nsut HeGo Coan es&sin M ing BunkBaLeeftijd speelt rol bij acceptatie Kosten en flexibiliteit belangrijk voor Cloud Computingcloud-gebruikerOrganisaties met een jong IT-management accepteren sneller cloud-In 2011 is aan gebruikers van het eerste uur gevraagd waarom ze nuoplossingen. Uit eerder onderzoek (Heliview, 2010) blijkt dat 60%serieus cloud-oplossingen zijn gaan gebruiken. Kosten speelden eenvan de bedrijven met een cloud-oplossing een IT-manager heeft diegrote rol in hun overwegingen, maar bleken niet de belangrijkstejonger is dan 40 jaar. Bedrijven zonder cloud-oplossing hebben door- reden. Dit was vooral de belofte dat je via de cloud hardware-, tijd-gaans een significant ouder IT-management. Daarnaast kwam naar en plaatsonafhankelijk kunt werken. Flexibiliteit is dus ht argumentvoren dat IT-managers van bedrijven met een cloud-oplossing veel voor Cloud Computing.vaker lid zijn van een sociale netwerksite, zoals Twitter, LinkedIn,Facebook of Hyves. Bovendien bloggen ze vaker, of beheren ze een Onbekend maakt onbemindblog. Aan deze activiteiten besteden ze wekelijks aanzienlijk meer Uit dit onderzoek blijkt verder dat bedrijven en instellingen intijd dan IT-managers bij bedrijven zonder cloud-oplossing. Blijkbaar N ederland tot en met 2011 inhoudelijk erg onbekend waren methangen deze uitkomsten nauw samen met leeftijd.Cloud Computing. Inmiddels orinteren de meeste organisaties in Nederland zich op Cloud Computing, maken ze hier concrete plannen voor of gebruiken ze zelfs al cloud-oplossingen.100% 16.7% 80% 36.4% 37.8% 35.3%35.1%61.7%36.0% 60% 73.6% 33.5% 33.4%36.9% 40% 43.8%31.0%47.3% Dit argument heeft geen enkele rol gespeeld 20% 14.4% 30.1% 28.9%27.9%Belangrijk, maar het was 20.9% geen doorslaggevend argument 7.2%12.1% Doorslaggevend argument0%Onze organisatieVoor wat betreftVoor wat betreft Er waren geen Het feit dat je Security, zoals Met deze loopt graag vooropICT voeren wijsoftware, betalen anderegeen nieuweantivirus en oplossing kunnenen dit is toch een een beleidwe graag vooralternatievenhardware backups worden we plaats, tijd en innovatieveom de kosten daadwerkelijkvoorhanden. Wehoeft aan tedoor een externe hardwareontwikkeling te verlagengebruik hadden geen keusschaffen partij geregeldonafhankelijk werken 12. 12groeistuipen van cloud computingOnze huidige oplossingen voldoen uitstekend 48,7% 24.8% 26.4% De mogelijkheid dat ik zo maar afgesloten kan worden van35.8% 19.0% 45.2%De veiligheid van onze data35.0% 25.6% 39.3%Continuiteit van een cloud- of saas-leverancier30.4%25.6%44.1%Oplossingen zijn voor wat betreft functionaliteit nog niet zo ver20.2%27.2% 52.6%Geen oplossing beschikbaar voor ons type bedrijf 20.0%17.3%62.7% Desinvestering bestaande hard- en software 17.3%23.9%58.8% Deze technologie heeft zich nog niet bewezen16.2% 21.1%62.7%Onvoldoende koppelingsmogelijkheden met bestaande systemen14.7% 20.9%64.5% We moeten eerst andere ICT-knelpunten oplossen 14.4%11.1% 74.4% Wet- en regelgeving14.3%18.3% 67.5% Afrekenmodellen zijn onduidelijk10.2%23.6% 66.3% Er zijn nog nauwelijks bedrijven uit onze branche die dit toepassen9.7% 15.4% 74.2% Het is door externe partijen afgeraden 4.9%13.6%81.4% We investeren bij voorkeur niet in nieuwe ontwikkelingen 4.9% 20.9% 74.2%0%10%20%30% 40%50%60%70%80% 90%100% Doorslaggevend argumentBelangrijk, maar het was geen doorslaggevend argument Dit argument heeft geen enkele rol gespeeld Zorgpunten bij gebruikers:Houding ten aanzien van veiligheid en continuteitCloud Computing Zakelijke eindgebruikers twijfelen nog over deze drie punten: Databescherming; Continuteit van de leverancier;Grote meerderheid heeft nog niet besloten Het risico van de dienst afgesloten te worden.Cloud Computing is in zekere zin een revolutie of een momentum shift. De voordelen die het met zich meebrengt, zullen uiteindelijk de Deze zorgen weerhouden organisaties er tot dusver van om in doorslag geven. Met name de beperking van IT-kosten. Toch is voor Cloud Computing te stappen. de meeste eindgebruikers nog de vraag f men naar de cloud gaat Afgaande op de argumenten om (nog) geen cloud-oplossingen af(en zo ja via welke aanbieder), en niet wanneer. te nemen, blijkt dat de rem op Cloud Computing hoofdzakelijk een vertrouwenskwestie is. Het is zeker dat huidige gebruikers twijfeCloud-gebruik vaak onbewust lende organisaties genteresseerd kunnen maken. In elk geval is Veel Nederlandse organisaties zijn nog onbekend met Cloud Compu- het belangrijk om bij cloud-gebaseerde oplossingen aandacht teting en daardoor terughoudend. Er is een grote groep die gegevens besteden aan een goede SLA (Service Level Agreement). vooralsnog per se in eigen huis wil houden. Opvallend is dat 29% Kortom: garanties op het gebied van continuteit en veiligheid. van hen al cloud-oplossingen gebruikt! Kortom: zonder het misschien Mate waarin de stellingen passen bij de inzet van Cloud- of SaaS-oplossingen binnen de organisatie Wij zullen onze gegevens altijd in huis willen houden 56% 18% 26% Wij zullen nooit 100% in de cloud werken 53%12% 34% De flexibiliteit van cloud en SaaS spreekt ons erg aan25% 24% 51% Eerst moet cloud breder worden gedragen voordat wij er serieus naar kijken 20%18% 62% Wij willen het beheer van ICT buiten de deur hebben18% 15%67%Cloud- en SaaS-oplossingen zijn met name geschikt voor onze kenniswerkers 14% 19% 67%Cloud- en SaaS-oplossingen zal onze ICT-kosten verlagen 12% 23% 65%Wij zullen geleidelijk overgaan op cloud-oplossingen 11% 23%66%Voor onze bedrijfskritische oplossingen streven wij naar een cloud- of SaaS-oplossing 11% 14%75% Wij willen onze huidige infrastructuur versneld afschrijvenom naar de cloud te kunenn gaan 3% 4%93%0% 10% 20%30% 40% 50%60% 70%80%90% 100% 100% van toepassing komt voor / gebeurd wel op deze vestiging Niet van toepassing 13. analyse van ICT-gebruikers 13zelf te beseffen, maken veel organisaties al gebruik van applicaties Hierbij gaat het vooral om minder kritische applicaties. Naar verwach-die onder Cloud Computing vallen. De adoptie van Cloud Computing ting zal dit op korte termijn niet veranderen. Grote organisatiesvindt in sommige gevallen dus min of meer onopgemerkt plaats.hebben nu eenmaal meer te verliezen. Momenteel hebben zij meerVooral organisaties die nog te onbekend zijn met Cloud Computing,dan hun kleinere branchegenoten de kennis in huis om zelf data- engeven logischerwijs aan zichzelf niet volledig in de cloud te zien applicatiebeheer uit te voeren. Mede hierdoor is voor hen de drem-werken. De ontwikkeling van cloud laat zich om die reden lastigpel hoger om hun belangrijkste systemen in de cloud te plaatsen.uittekenen, omdat die barrire voorlopig nog een grote groepo rganisaties buitenspel zet.Onbekendheid houdt snelle cloud-adoptieGebruik van Cloud ComputingMKB nog tegenNaar verwachting zullen kleine bedrijven sneller de stap richtingOnbekendheid en terughoudendheid remmenCloud Computing maken. Dit kan ze namelijk veel voordeel opleve- cloud-adoptie kleinere organisatiesren, zowel vanuit kostenoogpunt als door het gemak dat uitbeste- Het aandeel organisaties dat minimaal n bedrijfskritische appliding met zich meebrengt. Om ze die stap te laten zetten, zullencatie in de Cloud heeft ondergebracht, is het geringst onder kleineze wel actief benaderd moeten worden. Immers, de kleinste organon-profitorganisaties en kleine productgeorinteerde organisaties.nisaties van het Nederlandse bedrijfsleven hebben nog een aanzien- Dit beeld sluit aan op eerdere conclusies. Namelijk de grotelijke kennisachterstand met betrekking tot de cloud. on ekendheid met Cloud Computing binnen deze organisaties, bEen groot deel van deze potentile afnemers is momenteel nog en hun grote terughoudendheid ten aanzien van de adoptie vanvolstrekt onbekend met Cloud Computing. Maar als ze dit fenomeen technologische innovatie in het algemeen. Daarnaast geldt dat degaan omarmen, zullen ook zij sneller hun bedrijfskritische applicaties kleinere organisaties mogelijk minder vaak beschikken over n ofin de cloud laten draaien. Binnen deze organisaties is de specialisti- meerdere applicaties die als bedrijfs ritisch worden aangeduid. ksche kennis doorgaans niet voorhanden om applicaties te beherenen onderhouden. Dit maakt de stap richting cloud minder ingrijpend.PaaS en IaaS kennen redelijke marktpenetratieDaar komt bij dat ze geen complexe ICT-infrastructuur in gebruik Meer infrastructurele voorzieningen, zoals PaaS (Platform as ahebben, die versneld moet worden afgeschreven. Service) en IaaS (Infrastructure as a Service) zijn breder in gebruik binnen de zakelijke markt. Ook kennen deze oplossingen inmiddelsGrotere organisaties gebruiken cloud vaker,over het geheel genomen een behoorlijke marktpenetratie: vanmaar zeer voorzichtig7% (IaaS) tot 12% (PaaS). De vraag naar servercapaciteit zal in 2012Nu geldt nog dat hoe groter organisaties worden, hoe vaker zeaanzienlijk zijn. Gezien deze verwachting, zal het aandeel voor IaaSgebruikmaken van Cloud Computing, of hiermee experimenteren. behoorlijk toenemen. PaaS & IaaS in Nederland (gesegmenteerd naar werknemersklasse) 20%20 15% 16 16 12 12 11 11 10%97 776 5% PaaS 0%IaaS1-2020-50 50-100100-500500+Totaal werknemers werknemerswerknemers werknemers werknemers 14. 14 groeistuipen van cloud computing Welke mailoplossing gebruikt zakelijk Nederland (naar aantal werknemers)100% 95,695,4 96,9 95,5 90%85,4 80%77,5 70% 60% 50% 49,8 40% 45,3 Eigen mailserver3633 30% 20%Faciliteiten van een internet service 18,817,117,1 provider (ISP), bijv. UPC, Ziggo of KPN 10% 9,23,1 1,3 1,4 3,2 3,5 We maken gebruik van webmail,5,36,3 1,0 2,20 0% zoals bijv. Gmail, Hotmail, Live 1-1010-2020-50 50-100100-200200-500 500+Totaalwerknemers werknemers werknemerswerknemers werknemers werknemerswerknemers Webmail = MKBgebruikt al 5% van alle vestigingen in Nederland cloud-gebaseerde Meer facilitaire oplossingen, zoals webmail, worden vooral in de oplos ingen, zoals Google Applications of Microsoft Office 365. s onderkant van de zakelijke markt gebruikt. Deze oplossingen hebben daar ruim baan, simpelweg door het ontbreken van mailservers.Online back-up: bescheiden in 2011,maar sterke groeiverwachting Online Office-oplossingen: Een andere meer facilitaire IT-voorziening is de online back-up. 5% marktpenetratie in januari 2012 Ook hier is Cloud Computing in opmars. In 2011 gebruikte ongeveer Een zeer substantile markt vormen productiviteitsoplossingen, 3% van alle vestigingen Cloud-gebaseerde back-up voorzieningen. beter bekend onder de naam Office-oplossingen. Dit productOok hier is sprake van een duidelijk groeiperspectief, doordat veel segment wordt nu gedomineerd door Microsoft. Maar ook hier vestigingen hun back-ups toch al uit handen hebben gegeven via doen cloud-gebaseerde oplossingen hun intrede. In januari 2012 een gehoste oplossing. Gebruik cloud-gebaseerde Office-oplossingenKritische HRM- en CRM-applicaties 14%relatief vaak in de cloud13Kijken we bij gebruikers van meer kritische bedrijfsapplicaties naar 12%11de locatie, dan zijn er toch grote verschillen. Zo is de financile maar 10%ook de ERP- of PSA-software nog zeer vaak in huis aanwezig. Deze 8%draait dus ook op lokale systemen binnen de vestiging. Het wordt 6%een ander verhaal wanneer we de CRM- en HRM-oplossingen 5 4%bestuderen. Hier is al vaker sprake van hosted of zelfs SaaS-oplos-3 2% singen. Kortom: als het gaat om centrale systemen voor relatie- en2 1 0% zeker personeelsmanagement, dan is de eigen vestiging al lang niet1-2020-50 50-100100-500500+ Totaal werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers werknemersmeer de vanzelfsprekende plaats. 79% Back-up situatie in 2011 Er draait een back-up systeem op onze vestiging67% Wij maken gebruik van een back-up systeem dat5% draait op een andere locatie binnen onze organisatie Wij maken gebruik van een back-up systeem dat draait bij een 12%hosting- of datacenter (back-up systeem van organisatie) Voor ons back-up systeem3% maken we gebruik van een cloud-oplossing Er worden geen back-ups gemaakt7% Overig 5%0% 10%20% 30% 40%50%60%70% 15. analyse van ICT-gebruikers 15 Medio 2012 verwacht gebruik hosting & datacenters voor servercapaciteit (naar aantal werknemers)70% 67,960%50%40% 3939,330%34,131,1 26,723,220% 22,410% 0% 1-2010-2020-5050-100100-200200-500500+Totaalwerknemers werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers werknemers Conclusie analyse ICT-gebruikers gaan gebruiken. Kostenbesparing speelt hierbij een grote rol, maar isniet de belangrijkste drijfveer. De belofte van Cloud Computing is Opvallende verdubbeling cloud-gebruik in 2012volgens deze gebruikers vooral het hardware-, tijd- en plaatsonafhan- In 2011 maakte 20% van alle bedrijfs- en organisatievestigingen in kelijk kunnen werken. Flexibiliteit is het voornaamste argument voor Nederland op de een of andere manier gebruik van ICT-oplossingen bedrijven om gebruik te maken van cloud-gebaseerde oplossingen. die op Cloud Computing zijn gebaseerd. Uit het onderzoek blijkt datHet Nieuwe Werken en de steeds groter wordende flexibele schil dit percentage in 2012 verdubbelt naar 40%. Dit is opvallend, omdatvan werknemers zijn belangrijke oorzaken hiervan. het gebruik van dergelijke oplossingen blijkbaar snel toeneemt. Dit ondanks de terughoudende instelling waarmee de zakelijke markt Veiligheid en continuteit zijn aandachtspunten nieuwe technologien adopteert. Zowel de gebruiker als de aanbie-Het blijkt dus dat onbekendheid met Cloud Computing een belangrij- der van ICT-oplossingen wordt dus snel en in meerdere opzichtenke barrire vormt voor een nog snellere adoptie door bedrijven in met Cloud Computing geconfronteerd.Nederland. Toch is een meerderheid van de bedrijven en instellingenin Nederland bezig met de mogelijkheden van Cloud Computing. Zij MKB geremd door kennistekort, grote bedrijvenorinteren zich, maken plannen of gebruiken zelfs al cloud-gebaseer- orinteren zich voorzichtigde oplossingen. Er is een verschil in ontwikkeling waar te nemen tussen kleinere organisaties en grotere. In het MKB kan Cloud Computing zich snelZakelijke eindgebruikers hebben voornamelijk twijfels op de volgen- gaan ontwikkelen doordat afschrijvingsproblematiek vrijwel de punten: ontbreekt en Cloud Computing relatief eenvoudig in gebruik kan databescherming en -beveiliging; worden genomen. Toch vormt onbekendheid met de cloud een continuteit van de leverancier van de oplossing; duidelijke barrire binnen dit marktsegment. Grotere organisatieshet risico simpelweg afgesloten te kunnen worden van de dienst. zijn zich vaak aan het orinteren op Cloud Computing. Maar vanuit hun grondhouding (die als voorzichtig omschreven kan worden) zijnToenemende gebruik Cloud Computing werkt ze het pad van de geleidelijkheid ingeslagen.gebruik in de handDeze zorgpunten tonen aan dat de keuze om wel of niet gebruik te Kostenbesparing en flexibiliteit argumentenmaken van Cloud Computing alles te maken heeft met het vertrou- voor Cloud Computing wen van de gebruiker. Echter, door het snel toenemende gebruik In 2011 is aan de early adopters onder zakelijke gebruikers gevraagd van Cloud Computing, raken ook terughoudende bedrijven en instel- waarom zij op Cloud Computing gebaseerde ICT-oplossingen zijnlingen steeds meer genteresseerd in de mogelijkheden ervan. 16. 16 groeistuipen van cloud computinganalyse van ICT-aanbieders 17. analyse van ICT-aanbiedershoofstuknaam 17 Subsectoren waarin organisaties actief zijnDienstverlening; implementatie 72%Dienstverlening; consultancy 72%Software; applicatiesoftware66%Dienstverlening; detachering 43% Software; systeemsoftware42%Dienstverlening; outsourcing35%Hardware; servers31% Hardware; desktops e.d. 30% Data- en telecom; hosting 26%Hardware; printers & copiers21% Data- en telecom; netwerkinfrastructuur20% Data- en telecom; vaste en mobiel internet 16% Data- en telecom; vaste en mobiele telefonie 12% Dienstverlening; overige 7% Software; overige7%Hardware; overige5% Data- en telecom; overige 4%0% 10% 20%30% 40% 50% 60%70%80%Bevindingen steekproef Aanbod: implementatie, consultancy en softwareMeer medewerkers bij Cloud Computing Het overgrote deel van de organisaties biedt (onder meer) dienstenUit de analyse van een steekproef onder 250 bedrijven blijkt dat aan in de vorm van implementatie (72%) en consultancy (72%).organisaties die ICT-oplossingen aanbieden, gemiddeld 140 mede-Twee derde van de organisaties levert applicatiesoftware, waarschijn-werkers in dienst hebben. Opvallend is dat er bij organisaties die lijk gecombineerd met bovengenoemde vormen van dienstverlening.cloud-oplossingen aanbieden aanzienlijk meer mensen werken(gemiddeld 180) dan bij organisatie die dat niet doen (gemiddeld 90).Uit onderstaande grafiek blijkt dat een groot deel van de organisatiesGrotere ICT-aanbieders zijn dus vaker actief in Cloud Computing. die ICT-aanbieden hun businessmodel (deels) hebben gebaseerd Omzet 2011100 80 60 40 200Biedt cloud-Biedt geen cloud-< 20 20-50 50-100 100-500500+ oplossingen aan oplossingen aan Totaal 100 miljoen Euro of meer 0%1%2%16%75% 4% 5% 4% 50 tot 100 miljoen Euro0%0%0%16%25% 2% 2% 2% 20 tot 50 miljoen Euro 3%5%4%21%0%5% 8% 6% 10 tot 20 miljoen Euro 3%9% 19%47%0%14%13% 14% 1 tot 10 miljoen Euro70% 76%69%0% 0%70%56% 64% Minder dan 1 miljoen Euro24% 9%6%0% 0%5% 16% 10% 18. 18 groeistuipen van cloud computing Ontwikkeling omzet, winst en werkgelegenheid100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% Stijging 10% Stabiel 0%DalingOmzet- Omzet- Winst- Winst-OntwikkelingOntwikkeling ontwikkeling ontwikkeling ontwikkeling ontwikkelingwerkgelegenheidwerkgelegenheidafgelopen 2 jaar komende 2 jaar afgelopen 2 jaar komende 2 jaar afgelopen 2 jaarkomende 2 jaar op uurtje-factuurtje en inkomsten uit licenties. Dit heeft een vertra- Positieve vooruitzichten gende werking op de keuze voor cloud-oplossingen. Immers, bijDe sector is zeer positief over de winstverwachting voor de komen- Cloud Computing investeren klanten niet meer in producten en de twee jaar. Vrijwel alle organisaties voorspellen dat hun winst diensten. Ze betalen voor daadwerkelijk gebruik, meestal per mede- minimaal gelijk blijft ten opzichte van het huidige niveau. Driekwart werker per maand. Dit maakt van ICT een operational cost in plaats verwacht een stijging. van een investering.Werkgelegenheid: stijging is de trend Omzet: merendeel laat stijging zienHoewel minder dan voor de omzet en winst het geval is, ziet de ICT- Bijna driekwart van de organisaties heeft een omzet van minder dan sector ook de ontwikkeling van de werkgelegenheid rooskleurig in. 10 miljoen. Een zeer klein gedeelte zet meer dan 100 miljoen om. In de afgelopen twee jaar heeft ruim 50% de werkgelegenheid zien Opvallend is dat het merendeel (61%) van de organisaties aangeeft datstijgen. Slechts 14% van de organisaties werd geconfronteerd met de omzet de afgelopen twee jaar is gestegen. Bijna een op de drieeen daling. Voor de komende twee jaar is het beeld zelfs nog posi- organisaties laat weten dat dit met meer dan 10% het geval is. Slechts tiever. Bijna twee derde van de organisaties voorziet een stijging van 9% van de organisaties heeft de omzet in deze periode zien dalen.de werkgelegenheid. Slechts 4% verwacht een afname. Rooskleurig toekomstbeeld In hun verwachting voor de komende twee jaar zijn de ICT-aanbie- ders nog veel positiever. Bijna 80% geeft aan dat de omzet zal stij- gen. 30% voorziet zelfs een toename van meer dan 10%. Er is nauwelijks een organisatie te vinden die op een omzetdaling rekent. Een verklaring voor dit positivisme is er niet. Het economisch klimaat in 2012 en de voorspellingen van onder andere het CPB wijzen op een economische crisis. De grote vraag is dan ook hoe realistisch de voorspellingen van de ICT-aanbieders zijn. Ook winst nam toe De winstontwikkeling laat een vergelijkbaar beeld zien. Ruim de helft van de organisaties heeft de winst zien stijgen, waarvan 20% zelfs met 10% of meer. Ruim 20% geeft aan dat de winst in de afgelopen twee jaar is gedaald . 19. analyse van ICT-aanbieders 19Houding ten aanzien van ondervraagden gaan cht voor de cloud. Ruim 30% zegt zelfs hele-Cloud Computing maal niets in de cloud te zien. Zij zullen klanten dergelijke oplossin-gen in principe niet aanbieden.Open basishouding, klantvoordeel belangrijk Bijna 40% geeft aan liever niet de cloud in te willen gaan. Dat wilZoals verwacht mocht worden, staat het overgrote deel van de ICT- zeggen, er is een voorbehoud: mocht de cloud een beter alternatiefsector open voor het aanbieden van nieuwe technologische innova-bieden, dan zullen ze deze oplossing wl aanbieden. Ruim 30%ties. Bijna een derde doet dat zonder enige voorwaarde en zegtkiest in volle overtuiging voor de cloud. 6% van de organisaties laatdeze zo snel mogelijk op de markt te willen brengen. Ruim 50% weten zelfs te streven naar een volledig cloud-gedreven aanbod.stelt als voorwaarde dat er wel aanwijsbaar voordeel voor de klantmoet zijn. Is dit het geval, dan zullen zij ook zo snel mogelijk over- Houding ten opzichte van cloud-oplossingengaan tot het aanbieden van technologische innovaties. Ruim 10%van de sector kan als conservatief worden beschouwd. 6% In principe zullen geen cloud-oplossingen Houding ten opzichte van innovaties 31%worden aangeboden 25% Voorkeur voor on-premise, tenzij beter alternatief in de cloud voorhanden4% Technologische innovaties wordenVoorkeur voor cloud-oplossingen, 9%zo snel mogelijk aangeboden38%tenzij niet beschikbaar of niet voldoen32% Technologische innovaties wordenStreven naar het aanbieden van zo snel mogelijk aangeboden,100% cloud-oplossingen mits het voordeel oplevert voor de klant Zolang bestaande proposites nog voldoen,55%veranderen we niet zo snel ons aanbod Technologische innovaties worden pas aangeboden, als huidige oplossingenLiefhebbers en haters niet meer toereikend zijnOnderstaande grafiek laat duidelijk het laat duidelijk het verschil zientussen organisaties die al cloud-oplossingen aanbieden en zij die dat(nog) niet doen. Laatst enoemde categorie lijkt een aversie te tegen gTerughoudendheid bij cloud-oplossingende cloud te hebben. Daaruit kunnen we grofweg opmaken dat orga-Gaat het om de adoptie van cloud-oplossingen, dan is de sectornisaties die iets in de cloud willen doen, daar inmiddels mee bezigduidelijk een stuk kritischer. We mogen aannemen dat alle organisa- zijn. Het merendeel van de bedrijven die nu nog niets in de cloudties hier op de een of andere manier naar kijken, maar relatief weinigdoen, zullen dat ook in de toekomst nalaten. Houding ten opzichte van de adoptie en het aanbieden van cloud-oplossingen 100%90%80% Streven naar het aanbiedenvan 100% cloud-oplossingen70%Voorkeur voor cloud-oplossingen,60%tenzij niet beschikbaar50% of niet voldoen40% Voorkeur voor on-premise,30% tenzij beter alternatiefin de cloud voorhanden20%In principe zullen geen10%cloud-oplossingen 0% worden aangeboden Biedt cloud-Biedt geen cloud- oplossingen aan oplossingen aan 20. 20 groeistuipen van cloud computing Redenen om cloud-oplossingen aan te bieden Cloud Computing biedt ons de mogelijkheid een 63% langdurige relatie met onze klanten aan te gaan 79% 74%Onze klanten vragen om cloud-oplossingen 83%78%Sluit goed aan bij ons business model 90% Met deze oplossing kunnen onze klanten plaats, 63% tijd en hardware onafhankelijk werken 93% Op deze manier houden we de security 37% voor onze klanten beter onder controle 66% We laten onze klanten graag betalen 58%voor daadwerkelijk gebruik 74%We voeren een beleid om de kosten74% voor onze klanten zo laag mogelijk te houden74% 68%Biedt geen cloud-oplossingen aanOnze organisatie loopt graag voorop 83%Biedt cloud-oplossingen aan 0% 20% 40%60%80%100% Argumenten voor de cloud Klanten vragen erom We willen de kosten voor onze klanten zo laag mogelijk houden Wat maakt de cloud interessant? Onze organisatie loopt graag voorop Alle organisaties kregen ook argumenten voorgelegd om juist wel cloud-oplossingen aan te bieden.Belangrijkste redenen De belangrijkste argumenten die cloud-aanbieders noemden: Aansluitend is de vraag gesteld welke argumenten doorslaggevend Dankzij de cloud kunnen onze klanten hardware-, plaats- enzijn om cloud-oplossingen aan te bieden. Hoewel er weinig onder- tijdonafhankelijk werkenscheid is gemaakt tussen de verschillende argumenten, bleken Cloud-oplossingen sluiten goed aan bij ons businessmodelonder cloud-aanbieders deze redenen de voornaamste te zijn: Onze organisatie loopt graag voorop Dankzij de cloud kunnen onze klanten hardware-, plaats- Klanten vragen eromen tijdonafhankelijk werken Klanten vragen erom De belangrijkste argumenten van ICT-organisaties die (nog) geen Door de cloud kunnen we een langdurige klantrelatie cloud-oplossingen aanbieden:opbouwen Redenen om cloud-oplossingen aan te biedenMet deze oplossing kunnen onze klanten plaats,46%47%tijd en hardware onafhankelijk werken Onze klanten vragen om cloud-oplossingen46% 83%Cloud Computing biedt ons de mogelijkheid een43% 36%langdurige relatie met onze klanten aan te gaan Sluit goed aan bij ons business model42%48%We laten onze klanten graag betalen 41% 35% voor daadwerkelijk gebruik Onze organisatie loopt graag voorop 39% 45% We voeren een beleid om de kosten 34% 40%voor onze klanten zo laag mogelijk te houdenDoorslaggevendOp deze manier houden we de security 24%42%voor onze klanten beter onder controleBelangrijk 0%20% 40%60%80% 100% 21. analyse van ICT-aanbieders21 Redenen om geen cloud-oplossingen aan te bieden28%Past niet binnen onze huidige organisatie 21% 28%Past niet binnen ons huidige business model 17%17% Wet- en regelgeving 39% 48%Onze huidige oplossingen voldoen uitstekend 42%20%We moeten dan desinvesteren inonze huidige proposities20%22%De functionaliteit is nog niet toereikendvoor onze klanten 37% 26% De veiligheid van data kunnen wijniet garanderen28%32%Er is nog nauwelijks vraag uit de markt29%25% Er zijn nog geen oplossingen beschikbaarvoor onze klanten23%17% Biedt geen cloud-oplossingen aan Deze technologie heeft zich nog niet bewezen 18% Biedt cloud-oplossingen aan 0%10%20%30%40% 50% Argumenten tegen de cloud Los van het feit dat huidige oplossingen nog prima volstaan, zien organisaties die nog geen cloud-oplossingen aanbieden te weinig Daarom geen cloud-oplossingen vraag uit de markt (32%). Of zij vinden deze oplossingen niet in hun Er is aan twee soorten organisaties een aantal argumenten voor businessmodel passen (28%). gelegd om geen cloud-oplossingen aan te bieden: bedrijven die deze oplossingen al leveren en zij die dit nog niet doen. Belangrijkste redenen Ook is de vraag voorgelegd welke argumenten doorslaggevend zijn Het argument dat beide typen aanbieders het meest noemen, om (nog) geen cloud-oplossingen en aan te bieden. Dit blijken er is dat de huidige oplossing nog uitstekend voldoet. Organisatiestwee te zijn: die al cloud-oplossingen aanbieden, kunnen zich bovendien voor De huidige oplossingen functioneren goed. stellen dat collegas hiermee terughoudend zijn vanwege de Cloud-oplossingen passen niet binnen ons huidige complexe wet- en regelgeving (39%) en omdat de functionaliteit businessmodel. nog niet toereikend zou zijn (37%). Redenen om geen cloud-oplossingen aan te bieden Onze huidige oplossingen voldoen uitstekend 21% 17%Past niet binnen ons huidige business model17%11% Past niet binnen onze huidige organisatie16% 11% Er is nog nauwelijks vraag uit de markt 15%16%De veiligheid van data kunnen wij niet garanderen 13%13% De functionaliteit is nog niet toereikend voor onze klanten10% 12%Wet- en regelgeving8%9%Er zijn nog geen oplossingen beschikbaar voor onze klanten 7% 18% We moeten dan desinvesteren in onze huidige proposities 7% 13% Doorslaggevend Deze technologie heeft zich nog niet bewezen 6%10% Belangrijk0% 10% 20%30%40% 50% 22. 22groeistuipen van cloud computing Penetratie SAAS-, IAAS- en PAAS-oplossingen 100% 90% 80%8383 70% 67 60% 50% 464644 40%4240 40 35 30%313131 20%24 212122 16 10%0% < 2020-5050-100 100-500500+Totaalwerknemers werknemers werknemerswerknemers werknemers SAAS IAASPAAS Aanbod Cloud Computingverhoudingsgewijs recent voor dit segment gekozen. Kijkend naar door ICT-aanbieders de investeringsplannen (onderstaande grafiek), kun je over een late majority spreken. Organisaties die nu instappen, kunnen als laggards worden beschouwd. Slechts 6% biedt al tien jaar of langer Iaas, PaaS en SaaScloud-oplossingen aan. Over het geheel genomen, levert ongeveer de helft van de ICT- aanbieders klanten n of meer cloud-oplossingen. De omvang Time to market van de organisatie staat hier los van. 44% van de organisaties biedtGemiddeld hebben ICT-aanbieders bijna elf maanden nodig om Software as a Service aan, gevolgd door Infrastructure as a Service hun eerste cloud-proposities aan te kunnen bieden. Opvallend is (31%). Platform as a Service komt met 22% op de derde plaats. dat naarmate organisaties groter worden, deze voorbereidingstijd toeneemt. Meerderheid stapt laat aan boord Bijna twee derde van de cloud-aanbieders (62%) biedt pas drie jaar of korter cloud-oplossingen aan. De meerderheid heeft dus Zo lang worden cloud-oplossingen al aangeboden 6%17% minder dan 1 jaar 1 tot 2 jaar 14% 2 tot 3 jaar 3 tot 4 jaar8%29% 4 tot 5 jaar 10% 5 tot 10 jaar16% 10 jaar of langer 23. analyse van ICT-aanbieders 23 Time to market: van plan tot aanbod (in gemiddeld aantal maanden)201816 1614 15 141211 11 1110 1010 8 6 4 2 0 < 20 20-5050-100 100-500500+ Biedt cloud- Biedt geen cloud-Totaaloplossingen aanoplossingen aanTegenzin blijkt uit investeringenMinimaal en maximaal scenarioOrganisaties die nu nog geen cloud-oplossingen aanbieden, kunnen Organisaties die aangeven binnen nu en 24 maanden een cloud-worden beschouwd als bedrijven die min of meer een aversie tegen oplossing in het assortiment op te nemen, vormen het minimalede cloud hebben. Deze veronderstelling blijkt ook uit de investe-scenario. Het maximale scenario vertegenwoordigen organisatiesringsplannen. Nog geen 10% van deze organisaties heeft concretedie zeggen zich te orinteren op het aanbod van cloud-oplossingen.plannen om de komende twee jaar cloud-oplossingen aan te bieden. Omzet uit traditionele businessGroeispurt voorbij Weinig organisaties (13%) hebben in de laatste twee jaar de omzetOnderstaande grafiek laat de penetratie-ontwikkeling per deel- uit hun traditionele business terug zien lopen. De helft zag die omzetgebied zien. De grote groei blijkt aan de aanbodzijde wel voorbij. juist stijgen. Een derde noemt de omzet uit traditionele businessAan de aanbodzijde bevindt de adoptie-lifecycle zich in de vol-stabiel. Voor de komende twee jaar verwacht twee derde eenwassenheidsfase.omzetgroei. Een kwart houdt het op een stabiel niveau en een enke- ling voorspelt een daling. Penetratie SaaS, IaaS en PaaS t/m 2014 60% 50% 40% 30% 20%Maximaal binnen 24 maanden 10%Minimaal binnen 24 maandenNu0% SAASIAASPAAS 24. 24groeistuipen van cloud computing Omzet uit traditionele vs. cloud-oplossingen (2010-2014) 100%90%80%70%60%50%40%30%20%Stijging10%Stabiel0% DalingTraditioneleTraditioneleCloud-Cloud-oplossingen oplossingenoplossingen oplossingenafgelopen 2 jaar komende 2 jaarafgelopen 2 jaar komende 2 jaar Omzet via de cloud contracten; klanten sluiten een contract voor een bepaalde Organisaties die cloud-oplossingen aanbieden, schatten in dat onge- periode. Dit levert vaak een langdurige omzetgarantie op. veer 25% van hun jaaromzet hieruit komt. Ze verwachten dat dit schaalbaarheid; klanten nemen in het begin doorgaans op aandeel eind 2013 op ruim 35% ligt. kleine schaal cloud-oplossingen af. Voldoen deze aan de ver- wachtingen, dan schalen ze later op. Dit leidt veelal tot een Groeifactoren grotere share of wallet. Er zijn geen of nauwelijks organisaties waarvan in de afgelopen hoge uitstapdrempel; voor klanten is het vaak lastig om over twee jaar de omzet is gedaald. Het overgrote deel heeft in deze peri- te stappen naar een andere cloud-provider. Opnieuw kiezen ode een stijging van de omzet gekend en verwacht dat dit beeld zich voor een traditionele oplossing is duur. Hierdoor hebben cloud- tot en met 2014 doorzet. Naast organische groei, is de verklaring aanbieders relatief weinig te maken hebben met churn. hiervoor dat cloud-oplossingen zich kenmerken door: Percentage jaaromzet uit Cloud Computing50%40% 40,6 38,7 36,7 36,432,830% 30 25,624,524,6 24,720% 27,110% 10,5 0%< 2020-5050-100 100-500 500+Totaal werknemers werknemers werknemerswerknemerswerknemersNuEind 2013 25. analyse van ICT-aanbieders 25Cloud Computing leidt tot branchevervaging:meer concurrentie en lastiger metenEr wordt steeds vaker op gewezen - ook in de discussie die gevoerdis in het kader van dit onderzoek - dat de omzet van ICT- en specifiekCloud Computing-aanbiedende bedrijven niet een-op-een terug is tevinden in de ICT-budgetten van ICT-gebruikers. Gedreven door eigeninitiatieven van eindgebruikers in bedrijven worden cloud-oplossin-gen steeds vaker rechtstreeks afgenomen. De ICT-afdeling weethier vaak niet van en heeft hierin geen regie. Dit zorgt voor inkom-sten die niet altijd zichtbaar zijn in de ICT-bestedingen. Overigenszorgt dit ook voor een uitdaging op beheers- en integratiegebiedvoor ICT-gebruikers.Met de komst van Cloud Computing is ook sprake van een andereverschuiving. De traditionele ICT-aanbieder krijgt te maken metaanbieders uit andere sectoren die door het aanbieden van cloud-oplossingen ook concurrent worden. Hierdoor is er sprake vanb ranchevervaging. Een teken van de hoge snelheid waarmee desector op dit moment verandert.Conclusies ICT-aanbiedersICT-aanbieders in de Nederlandse markt voelen nog niet de behoefteom massaal over te gaan op het aanbieden van cloud-oplossingen.In hun motivatie speelt het ontbreken van de klantvraag de grootsterol. Men ziet daarnaast nog voldoende mogelijkheden voor hetaanbieden van traditionele producten en diensten.De belangrijkste barrire voor ICT-aanbieders om over te stappenop het aanbieden Cloud Computing,is tweeledig: cloud-oplossingensluiten niet aan bij het huidige businessmodel en de omzet van dehuidige producten en diensten staat nog niet onder druk. Toch blijktuit ons onderzoek dat een weloverwogen keuze voor het aanbiedenvan Cloud Computing voor een hogere verwachte groei zorgt.Met een gemiddelde time-to-market van elf maanden is de switchnaar Cloud Computing niet snel gemaakt. Dit samen met het feitdat cloud-oplossingen vaak haaks op het bestaande businessmodelvan ICT-aanbieders staat, zorgt ervoor dat de ICT-sector op ditmoment terughoudend is ten aanzien van het aanbieden vancloud-oplossingen. 26. 26 groeistuipen van cloud computingconclusies en aanbevelingenOp basis van voorgaande analyse van de vraag- en aanbodzijde komenwij tot een aantal conclusies en aanbevelingen voor ICT-aanbieders.We hebben de nadruk gelegd op zowel de mismatch als deovereenkomst tussen vraag naar en aanbod van Cloud Computing. 27. conclusies en aanbevelingen27CONCLUSIE 1: CONCLUSIE 2:Alle ingredinten zijn aanwezigTerughoudenheid bij ICT-aanbieders inom te profiteren van Cloud Computing het aanbieden van Cloud ComputingPositieve houdingOp basis van conclusie 1 zou verwacht mogen worden datDe houding van gebruikers speelt ICT-aanbieders in de kaart: aan ieders van ICT-diensten in hoog tempo overgaan op hetbA lhoewel bedrijven in het algemeen terughoudend zijn om nieuweaan ieden van cloud-diensten. Uit ons onderzoek blijkt dit echterbtechnologie toe te passen, neemt het gebruik van cloud-dienstenniet het geval te zijn. Slechts een beperkt deel van de aanbiedersexponentieel toe. Gebruik stijgt van 20% in 2011 naar 40% in 2012. gaat volledig voor de cloud. Hiervoor zijn vijf belangrijke oorzaken:Duidelijke voordelen TegenzinICT-aanbieders geven aan dat het aanwijsbare voordeel voor de Ruim 30% van de bedrijven die nog geen cloud-diensten ver-klant een belangrijke voorwaarde is. Ook hier zijn de kaarten goed kopen, geeft aan niets in de cloud te zien en zullen dergelijkegeschud. De voordelen van Cloud Computing zijn voor zowel oplossingen in principe niet aan hun klanten aanbieden.g ebruikers als aanbieders duidelijk: flexibiliteit, onafhankelijkheid Bijna 40% geeft aan liever niet de cloud in te willen gaan,en kostenbesparing. Zodra gebruikers deze voordelen ervaren,maar als de cloud een beter alternatief biedt dan zal datkrijg je een vliegwiel-effect: gebruik werkt meer gebruik in de hand. worden aangeboden.Cloud is daarbij een kans om met elkaar een lange termijn relatieaan te gaan. Wachten op klant die twijfels heeft Bijna drie kwart van de bedrijven die nog geen cloud-dienstenVoldoende potentie verkopen, gaan dit pas doen als hun klanten erom vragen.Een meerderheid heeft nog niet besloten of men naar de cloud gaat. Onbekendheid met Cloud Computing blijkt een belangrijkeEr is dus groeipotentie, zeker in het MKB. Het is dan niet verwon- b arrire te zijn voor een nog snellere adoptie. Gebruikersderlijk dat de ICT-aanbieders gemiddeld genomen positief zijn overt wijfelen met name over de vraag of hun data veilig genoegde te verwachten cloud-gerelateerde omzet.zijn en of het systeem continu beschikbaar is. Performance-prikkel blijft vooralsnog uit ICT-bedrijven vrezen kannibalisatie op hun bestaande omzet. Deze conclusie kwam duidelijk naar voren tijdens de panelbijeenkomst onder leidende vendors, system integrators, dienstverleners en resellers. De cloud-aanbieders van morgen zijn die aanbieders die in hun omzet en marge-ontwikkeling een duidelijk probleem hebben ervaren. Uit ons onderzoek blijkt dat ICT-bedrijven bovengemiddeld presteren en de pijn van de crisis (zowel door de economie als door cloud) dus nog niet echt voelen. Omschakeling naar cloud lastig De ICT-sector worstelt met de impact van Cloud Computing op de bestaande business. Overstappen op cloud-diensten is niet eenvou- dig. Ten eerste duurt het lang: ICT-aanbieders hebben gemiddeld elf maanden nodig om nieuwe cloud-diensten in de markt te zetten. In het expert-panel werd in sommige gevallen zelfs gewezen op een veel langere transitieperiode. Zo zou het met name voor ISVs drie tot vijf jaar duren voordat ICT-bedrijven na de overstap op cloud-dien- sten weer winstgevend zijn. Met name grote bedrijven leren ons dat integratieproblematiek ook niet onderschat mag worden. Daarbij blijkt het lastig een geleidelijk scenario te volgen, al kiezen de meeste leveranciers toch om dit te doen. 28. 28 groeistuipen van cloud computing Financile consequentiesGewend aan aanbodgedreven markt Transitie naar een nieuw businessmodel heeft gevolgen voor de ICT-bedrijven waren lange tijd gewend om zelf de afname van cash-flow. Er wordt afgerekend naar gebruik in plaats van uren of nieuwe producten te kunnen sturen. Dit is verleden tijd. Zeker de licenties. Dit zorgt op de langere termijn voor een stabielere inkom- nieuwe generatie gebruikers legt hun vraag meer dwingend op. stenstroom. Op de korte termijn kan dit tot hogere (personeels) Via de consument en de werknemer komt nieuwe technologie kosten en lagere inkomsten (verlies licentiefees) leiden. Dit vraagtbedrijven en instellingen binnen. Hierdoor verandert de vraag naar diepe zakken, investeerders of financiers.ICT-oplossingen sneller dan ICT-bedrijven zelf. Jonge bedrijven en ICT-managers kunnen makkelijker aan deze vraag voldoen. CONCLUSIE 3: Uitdaging in omslag naar vraaggestuurd model De conclusies onderschrijven onze stelling dat er een mismatch is tussen vraag en aanbod. Omdat de vraag steeds meer leidend wordt Van technisch leverancier en bekendheid en vertrouwen zullen toenemen, kunnen ICT-bedrijven naar adviserende partneruiteindelijk niet anders dan meegaan in een veranderend business Cloud Computing doe je er niet bij. Is het niet vanwege de finan model. Het is een groeimarkt met groeistuipen. Voor een aantal cile gevolgen voor de aanbieder van cloud-diensten, dan is het a anbieders biedt dit een kans die zij al hebben gegrepen, maar voor wel vanwege de sterk veranderde rol die hij krijgt. veel bedrijven rest er nog een uitdagend pad. Op basis van onze Door Cloud Computing krijgen ICT-ondernemers ook de mogelijk- a nalyse en conclusies doen wij de volgende aanbevelingen: heid om een langdurige relatie met hun klanten op te bouwen. T echnisch experts worden steeds meer adviseurs, waardoor ze meer betrokken worden in en kennis moeten hebben van het primaire proces van hun klanten. In feite gaan ze van een leverende naar een begeleidende rol. ICT-aanbieders die in de cloud gaan, moeten dus het businessmodel aanpassen en hun medewerkers op een andere manier laten werken. Daarvoor is een 100% koerswijziging nodig. Hier schuilt ook de oorzaak van de grote terughoudendheid bij de huidige aanbieders: deze keuze houdt grote risicos in. 29. conclusies en aanbevelingen 29AANBEVELING 1: AANBEVELING 2:Win het vertrouwen Maak geen halve keuzesInvesteer in vervullen adviesrol Voorkeur voor big bang scenarioAan de vraagzijde van de markt is behoefte aan duidelijk advies en Het blijkt dat aanbieders die Cloud Computing als extra productdit vereist een andere aanpak van ICT-aanbieders. ICT-ers zullen opnemen in hun portfolio niet altijd het beste scenario kiezen.beter moeten leren hun klanten te adviseren. Ze moeten in staat zijn Het lijkt erop dat een verregaande omslag naar een vrijwel volledigde behoeften van hun klanten tijdig te signaleren en goed op decloud-gebaseerd aanbod het meest kansrijk is. Een cloud-gebaseerdhoogte zijn van wat er speelt in de markten van hun klanten. portfolio trekt echter een zware wissel op de bestaande (traditioneel ingerichte) organisatie van een aanbieder. De gevolgen voor deOver de bomen en het bos verschillende onderdelen van een aanbieder bij het voeren van eenGebruikers worden overspoeld door informatie uit allerlei verschillen- cloud-portfolio lijken talrijk. En worden op dit moment zeker nietde hoeken: ICT-leveranciers, vakmedia, kennisinstituten, banken en door alle aanbieders zo duidelijk onderkend. Startende bedrijvende overheid. Cloud Computing is er in veel verschillende soorten.hebben hierin een grote voorsprong en kunnen daardoor serieuzeAlle ICT-diensten die via internet aan de gebruiker worden aangebo-concurrenten worden van traditionele ICT-bedrijven die voor eenden, zijn een vorm van Cloud Computing. IaaS, PaaS, SaaS, XaaS,geleidelijke overgang naar de cloud kiezen.private, hybride en public cloud zijn allemaal zeer onderscheidendetermen, maar waar gebruik je het nu precies voor? De beoogde Een tweede reden om een big bang scenario te volgen, ligt in degebruiker van Cloud Computing ziet door de bomen het bos nietmoeilijkheid om traditionele producten en cloud-gebaseerde produc-meer. Niet vreemd dat de houding van veel eindgebruikers en zekerten te combineren. Zowel voor wat betreft cultuur als verdienmodelde ICT-verantwoordelijken onder hen, defensief is. gaan deze twee moeilijk samen. Daarom zijn er steeds meer voor- beelden van leveranciers die hun bedrijfsvoering verregaand splitsenEerst zien dan geloven in traditioneel en cloud. Dit kan in het uiterste geval zelfs door hetGebruikers werpen barrires op onder het mom van beschermingoprichten van een nieuwe organisatie naast of in plaats van devan data, continuteitsgaranties en bandbreedte issues. Terechtebestaande.vragen en zorgen die bijvoorbeeld ondervangen kunnen wordendoor het aanbieden van online demos (alpha-, beta-versies). Klanten Voorbereiding cruciaalkunnen zo makkelijk experimenteren. Kortom: maak gebruik van deEen goede voorbereiding op het tempo van verandering in de eigenkracht van Cloud Computing.markt lijkt een voor de hand liggende conclusie voor de aanbieder van ICT. Toch is het tijdig onderkennen, het op tijd gaan onderzoekenMaak van de bedreiging een kansen het aanpassen van organisatie en portfolio cruciaal voor deGrijp het vaak terugkomende issue security aan voor een bredereslagingskans van Cloud Computing. Eigenlijk slaat de overgangdiscussie met de klant. Het beveiligingsaspect en de data-veiligheid r ichting Cloud Computing geen bedrijfsonderdeel of activiteit vanspelen hier een belangrijke rol. De keuze voor private clouds valt de aanbieder over. Niet alleen de financile huishouding van de leve-hier wellicht door te verklaren. Door een duidelijke visie uit te dragen rancier of integrator krijgt te maken met een belangrijke overgangen zich goed voor te bereiden, raken leveranciers eerder in gesprekmaar zeker ook de organisatie en mensen rondom de go-to-market.met potentile klanten.Voldoende financile backup en goed voorbereide mensen en o rganisatie zullen het verschil maken tussen succes en falen. Afsluitend: wat mag u van ABN AMRO verwachten? Deze studie is voor ons een kapstok om met ICT-ondernemers in gesprek te gaan over hun (groei)strategie en de daaruit volgende keuzes en financile consequenties. Wij beseffen ons dat de impact van Cloud Computing per bedrijf (grootte, discipline, eindmarkt) verschillend is. En wij b eseffen ons zeker dat wij geen cloud consultants zijn. Die markt laten wij graag aan u. 30. 30 groeistuipen van cloud computing colofon Dit rapport is een uitgave van ABN AMRO. Het rapport is geschreven door Heliview Research & Consultancy in opdracht van ABN AMRO Sector Advisory. Auteur Ruud Alaerds, Heliview Consultancy Eindredactie Menno van Leeuwen, Steven Peters, ABN AMRO Sector Advisory Commercieel contact Menno van Leeuwen, Sector Banker Technologie, Media & Telecom Sector Advisory, ABN AMRO menno.van.leeuwen@nl.abnamro.com Twitter: @mennovl tel: +(31 20) 6293776 Steven Peters, Associate TMT & Zakelijke Dienstverlening Sector Advisory, ABN AMRO steven.peters@nl.abnamro.com Twitter: @slmgpeters Tel:+ (31 20) 3837472 Met medewerking van: Ruud Alaerds, Ton Ketelaars (Heliview), Bernard Schermers, Jeroen Bloemers, Steven Peters, Menno van Leeuwen (ABN AMRO), Escobar (copywriters Bas van Veen, Jules Warnies) Expert panel: Robert van der Meulen (LeaseWeb), Menno van der Marel (Fox-IT), Erik Hamoen (Mirabeau), Emo Prins (Business Base), Ren van Erk (ISVWorld), Martijn van der Schaaf (Computication), Roel van Zon (GAC Business Solutions), Pieter Hrchner (Capgemini), Edwin Schouten (IBM Nederland), Bas Agbeko (Microsoft Nederland), Onno Draaisma (Cegeka), Mark Appel (Exact Nederland), Ruud Ramakers (Centre4Cloud), Herbert Schut (SAP Nederland) Distributie U kunt deze uitgave vinden op: www.abnamro.nl/technologie 31. DisclaimerDe in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd opdoor ABN AMRO betrouwbaar geachte gegevens en informatie,die op zorgvuldige wijze in onze analyses en prognoses zijn verwerkt.Noch ABN AMRO, noch functionarissen van de bank kunnenaansprakelijk worden gesteld voor in deze publicatie eventueelaanwezige onjuistheden. De weergegeven opvattingen en prognoseshouden niet meer in dan onze eigen visie en kunnen zonder nadereaankondiging worden gewijzigd. Het gebruik van tekst en/of cijfers istoegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. ABN AMRODeze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik. Verveelvoudigingen/of openbaarmaking van deze publicatie is niet toegestaan, behalveindien hiervoor schriftelijk toestemming is gekregen van ABN AMRO.Teksten afgesloten op 28 maart 2012. 32. 0900 - 0024 (R 0,10 per minuut)abnamro.nl