Bisdom van ’s-HertogenboschParade 11, 5211 KL ’s-HertogenboschT 073-6125488 F 073-6136850www.bisdomdenbosch.nl

1.

5.

3. 4.

2.

1

Inhoud Missie bisdom van ’s-Hertogenbosch 2

1. Groeien in geloof, geloven in groei. 4 1.1. Situatieschets en inleiding 5 1.2 Nieuwe parochies nodig 6

2. De nieuwe parochie 8 2.1 Wat verstaan wij onder de nieuwe parochie? 9 2.2 Invoering van de nieuwe parochie. 11

3. Voorwaarden voor een nieuwe parochie 12 3.1 Een uitdagende maar haalbare pastorale opdracht 13 3.2 Structuur en functioneren van de parochiële organen 15 3.3 Pastoor, pastoraal team en bestuur 15 3.3.1 De pastoor 15 3.3.2 Structuur van het pastoraal team 16 3.3.3 Functioneren van het pastoraal team 16 3.3.4 Het bestuur 16 3.4 Gebouwen 18 3.4.1 Kerkgebouwen 18 3.4.2 Parochiecentrum 18 3.4.3 Pastorieën 18 3.5 Plaats van de nieuwe parochie in het geheel van het bisdom 18 3.6 De vorming van de nieuwe parochie 19

4. Vier speerpunten van de nieuwe parochie 21 4.1 Jeugd en jongeren 22 4.2 Huwelijk en gezin 24 4.3 Kerk en samenleving 26 4.4 Roeping en vorming 28

5. Toevertrouwd aan Maria 32

Kaart Bisdom 34

Colofon 36

2 3

Missie bisdom van ’s-Hertogenbosch

1. Het bisdom van ’s-Hertogenbosch ontvangt als onderdeel van de Wereldkerk zijn missie van Jezus Christus: Hem wil-len we centraal stellen in het kerkelijk leven en Hem in de huidige multireligieuze en multiculturele samenleving

verkondigen aan alle mensen die daar voor open staan.2. De opdracht tot evangelisatie gaat terug op de zending van

de apostelen en wortelt in de missionaire traditie van ons bisdom; daarbij weten we ons geïnspireerd door Maria als Moeder van de Kerk.

3. De Kerk verkondigt niet zichzelf, maar Christus. Het vieren van de zondag met de Eucharistie is wezenlijk, omdat Chris-tus degene is die de geloofsgemeenschap opbouwt.

4. Om de opdracht tot evangelisatie te realiseren zijn nieuwe parochies nodig om krachten te bundelen, waardoor het kerkelijk leven is gewaarborgd en om nieuwe initiatieven te nemen gericht op personen en groepen.

5. Het bisdom zet in op ‘communio’ tussen gelovigen en ge-wijde bedienaren, die complementair zijn, met behoud van ieders verantwoordelijkheid.

6. De bisschop en zijn directe medewerkers staan in dienst van de eenheid en leggen de relatie met de Wereldkerk waarvan de paus het hoofd is.

7. Het bisdom heeft als motto: Groeien in geloof, geloven in groei.

4 5

1. Groeien in geloof,

geloven in groei.

1.1. Situatieschets en inleidingAl eeuwenlang is het geloof in Jezus Christus voor mensen in onze streken een bron

van inspiratie en zingeving, van gemeenschapsvorming en menselijkheid, van bescha-

ving en cultuur, van spiritualiteit en innerlijke godsdienstigheid. Sinds 450 jaar vindt

deze geloofsbeleving en geloofsoverdracht plaats binnen het kader van het bisdom

van ’s-Hertogenbosch. Ook in onze tijd zijn er vele mannen en vrouwen, jongeren en

ouderen, priesters, diakens en pastoraal werkers, religieuzen en lekengelovigen die

hun leven vormgeven vanuit hun gezamenlijke geloof in Jezus Christus. De vitaliteit

van dit geloof willen we naar de toekomst toe in onze streken bewaren, verdiepen en in

uitstraling laten groeien. We willen groeien in geloof en we geloven in groei. Vandaar

de keuze voor het motto: groeien in geloof, geloven in groei.

Het denken over nieuw beleid is begonnen met de vraag hoe onze Kerk een opening

kan maken naar de toekomst. De huidige geseculariseerde maatschappij stelt de Kerk

voor nieuwe uitdagingen. Met een teruggang van kerkbezoek en roepingen, vergrijzing

en een overcapaciteit aan kerken is een situatie ontstaan die vraagt om herbezinning.

Doorgaan op dezelfde weg is niet heilzaam.

Dit document gaat over de nieuwe parochie. Dat is het perspectief dat de bisschop van

’s-Hertogenbosch de Kerk wil bieden. Het volgende citaat van Kardinaal W. Kasper

geeft de gekozen richting in het kort weer:

“We gaan een nieuwe baanbrekende pastorale situatie tegemoet. Dat vereist de moed

voor een overtuigend nieuw verstaan, een missionair christendom, zoals de eerste

missie vanuit centra gebeurde in de tijd van Willibrord en Bonifatius. We moeten toe

naar concentratie, naar centra van geloof. Het heeft geen zin de tekorten gelijkmatig te

spreiden. De priester is dan steeds minder in de parochie, de kerk is nog maar halfvol,

er is geen koor meer… Het wordt een treurige aangelegenheid. In zo’n centrum zit de

kerk vol, zijn jonge mensen. Vanuit die centra kan het christendom uitstralen naar de

omgeving. Bovendien kunnen de priesters dan samen gemeenschap vormen.

Alleen leven is zwaar, dat houden maar weinigen lang vol.”

(Zie verder: ‘Dienaar van de Vreugde’, Lannoo 2008)

6 7

1.2 Nieuwe parochies nodigOm te mogen groeien in geloof en te blijven geloven in groei richten wij in ons bisdom

nieuwe parochies op. Deze zullen in de lijn van de traditie van ons bisdom missionair

zijn. Hetgeen in onze tijd niet wil zeggen dat je daarvoor over heel de wereld moet trek-

ken. In iedere parochie zijn immers de ‘uiteinden van de aarde’ te vinden.

De belangrijkste opdracht van de nieuwe parochie is: Christus verkondigen en present

stellen. Door de grote omwentelingen binnen de Kerk en samenleving in de laatste

decennia kennen veel gelovigen Hem te weinig en vele anderen kennen Jezus nog niet.

Wanneer parochianen het geloof in Jezus Christus actief belijden kan de geloofsge-

meenschap van de parochie getuigend en evangeliserend in de wereld staan.

Wij hechten in de parochie aan de spiritualiteit van gemeenschap. Samen vormen de

gelovigen het volk van God. De parochianen trekken met elkaar op, zijn complemen-

tair aan elkaar en zijn als eerste lid van een en dezelfde gemeenschap. Het is deze

gemeenschap die getuigend in de wereld staat. Hiermee willen we natuurlijk niet

tekort doen aan de eigenheid van de priester, de diaken, de religieuzen en van de pasto-

rale werk(st)er(s). We slaan daarentegen acht op datgene wat hen bindt.

In de nieuwe parochie viert men de zondag met de Eucharistie. Daarin laat Christus

zien dat Hij in zijn liefde voor ons tot het uiterste gaat. Door Zichzelf weg te schenken

breekt Hij de macht van het kwaad. Hij maakt verdeeldheid betrekkelijk en bouwt zo

de Kerk op. In de Eucharistie trekt hij de gelovigen binnen in de liefde die Hem

bezielde. Hij versterkt in de Eucharistie de gave van de Heilige Geest, die werkzaam

is in alle gelovigen, waardoor zij samen op weg zijn naar echt geluk. God heeft ons het

volle en ware leven beloofd.

Het is in Christus’ Naam dat de priester door de sacramenten de parochianen in staat

stelt tot een ware christelijke gemeenschap uit te groeien. De priester werkt in Chris-

tus’ Naam, en in verbondenheid met de bisschop. In verbondenheid met hem krijgt de

parochie haar plaats in het geheel van de Kerk. In haar ordening en in haar activiteiten

op catechetisch, diaconaal en liturgisch terrein dient de parochie aan te sluiten bij de

Wereldkerk. Het is de verantwoordelijkheid van de bisschop daar leiding aan te geven.

Natuurlijk in overeenstemming met alles wat de Kerk hieromtrent regelt onder meer

via het kerkelijk recht.

Het is eveneens met name de verantwoordelijkheid van de bisschop het pastoraal kader

(degenen die met een aanstelling van de bisschop in het pastoraat werken) goed in

stand te houden. Hiervoor dienen alle gelovigen een juist verstaan te hebben van hun

roeping en dient er een adequate vorming voorhanden te zijn in het bisdom.

De nieuwe parochie zal door haar pastoor, door de leden van het pastoraal team, onder-

steund vanuit het bisdom en de Kerk, zich ook naar buiten toe tegenwoordig stellen in

het geheel van de samenleving. Zij zullen het gesprek zoeken met andere christenen,

met andersgelovigen en met alle mensen van goede wil om tot uitdrukking te brengen

dat de Kerk bekommerd is om het welzijn van allen.

In ons bisdom zien wij de nieuwe parochie als een krachtig instrument waardoor

de Kerk geloof kan wekken, zingeving toegankelijk kan maken en de gelovigen kan

helpen hun geloof op een dusdanige wijze te beleven dat het missionair kan zijn en

dienstbaar aan de opbouw van heel de samenleving. De nieuwe parochies zijn plaatsen

om te groeien in geloof en te geloven in groei.

8 9

2. De nieuwe

parochie

2.1 Wat verstaan wij onder de nieuwe parochie?De nieuwe parochie is in de eerste plaats een R.K. Parochie zoals de Kerk en codex die

voorstaan: “Een bepaalde gemeenschap van christengelovigen, in een particuliere kerk

duurzaam opgericht, waarover de herderlijke zorg, onder het gezag van de diocesane

bisschop, aan een pastoor als haar eigen herder toevertrouwd wordt.”

De nieuwe parochie heeft als missie een vitale, aantrekkelijke en uitnodigende rooms-

katholieke geloofsgemeenschap rondom Jezus Christus te zijn en Christus te verkon-

digen in de hedendaagse multiculturele samenleving. Deze zelfbewuste geloofsge-

meenschap wordt opgebouwd vanuit een centrum van parochieleven, dat een gezonde

geestelijke én materiële basis heeft en bovendien een thuis vormt voor gelovigen uit

het gehele parochiegebied.

Het centrum van parochieleven bestaat uit een parochiekerk van de nieuwe parochie,

een pastorie (de woning van de pastoor), en een parochiecentrum. Dit parochiecen-

trum is de centrale werkplek van het pastoraal team en het parochiesecretariaat. Er zijn

spreek- en vergaderruimtes waar ontmoetingen georganiseerd kunnen worden.

In de nieuwe parochie zijn een pastoor en een pastoraal team werkzaam. Het team

bestaat – naast de pastoor – uit priester(s), diaken(s) en pastoraal werk(st)er(s) die hun

werkzaamheden verrichten op basis van een wijding en/of zending van de bisschop.

De parochianen zullen zich met hen engageren om een spirituele en missionaire ge-

loofsgemeenschap te zijn die als zodanig is opgebouwd rond een centrum uit grotere

en kleinere geloofskernen.

In de nieuwe parochie wordt de liturgie op een kwalitatief goede en verantwoorde wijze

gevierd. De nieuwe parochie is het centrum voor sacramentenbediening, catechese en

diaconie. De nieuwe parochie is missionair en evangeliserend, waarbij speciale aan-

dacht wordt gegeven aan jongeren en gezinnen.

De nieuwe parochie is ook een bestuurlijke eenheid waarin voormalige parochies zijn

samengevoegd en waarbinnen verschillende kerkgebouwen in gebruik zijn. In de nieu-

we parochie wordt onderscheid gemaakt tussen de parochiekerk, de overige kerken en

kapellen. In de parochiekerk van de nieuwe parochie is een volledig liturgisch aanbod.

Het gehele kerkelijke jaar wordt er gevierd. De Eucharistie wordt er dagelijks gevierd.

10 11

In de andere kerken wordt op zaterdagavond of zondag minstens eenmaal Eucharis-

tie gevierd. De kapelkerken kunnen worden gebruikt voor doop, huwelijk, uitvaart en

gebed.

In de nieuwe parochie viert men de zondag met de Eucharistie. “Het houden van niet-

eucharistische zondagsvieringen bij afwezigheid van een priester heeft de goedkeuring

nodig van de diocesane bisschop. Wanneer deze een vervangende zondagsviering

toestaat kan die alleen doorgang vinden wanneer in dezelfde kerk in hetzelfde weekend

geen Eucharistieviering plaats heeft gevonden of zal gaan vinden,” aldus de brief van

de Nederlandse bisschoppen gepubliceerd in 2008 over de viering van het sacrament

van de Eucharistie.

De nieuwe parochie doet zo veel mogelijk recht aan wat er aan geloofsleven is rondom

de kerkgebouwen van de nieuwe parochie en stelt de gelovigen derhalve zo veel moge-

lijk in de gelegenheid om de zondagsviering met Eucharistie ter plaatse te vieren.

Er wordt in de nieuwe parochie gestreefd naar een goed evenwicht tussen de parochie-

kerk en de andere kerken in de parochie. Men zal de gelovigen ter wille zijn bij bijzon-

dere vieringen als uitvaarten en huwelijken en deze doen plaatsvinden in het kerkge-

bouw van hun keuze. Nabije pastorale zorg is een wezenlijk kenmerk van de nieuwe

parochie.

De nieuwe parochie besteedt op een structurele manier aandacht aan een vier speer-

punten: jeugd en jongeren, huwelijk en gezin, roeping en vorming en Kerk en samen-

leving. In hoofdstuk vier komen deze speerpunten aan de orde.

De nieuwe parochie richt zich ook tot hen, die het contact met de Kerk zijn kwijtge-

raakt of die Christus en zijn Evangelie nog niet kennen. Staande in de traditie van

de verkondiging van de Blijde Boodschap ziet zij namelijk evangelisatie als blijvende

opdracht. Daartoe is zij ook merkbaar aanwezig in de samenleving, onder meer door

present te zijn in de (nieuwe) media.

De nieuwe parochie, als onderdeel van de Wereldkerk, biedt vanzelfsprekend ruimte

aan migranten en allochtone geloofsgenoten. Ook is zij actief betrokken bij de oecu-

mene.

De nieuwe parochie wil ook een bron zijn voor roepingen tot het priesterschap, diaco-

naat en religieuze leven. De nieuwe parochie wil tevens een bron zijn voor het (her)

vinden van de relatie met Jezus Christus bij velen.

Dit alles samen met de andere parochies in de omgeving en in eenheid met de

diocesane bisschop en zijn beleid en ter realisering van de diocesane missie.

2.2 Invoering van de nieuwe parochie.

Aan het begin van het werkjaar 2009-2010 zal de bisschop de eerste twaalf nieuwe

parochies aanwijzen na overleg met de dekens. Het gaat om één parochie in elk van de

dekenaten. In de eerste drie jaar worden deze nieuwe parochies door de pastoor en het

team, samen met de betrokken gelovigen, opgebouwd. De bisschop en zijn naaste me-

dewerkers zullen de vorming van de nieuwe parochie actief ondersteunen. Het proces

van invoering duurt van 2009 tot 2020.

12 13

3. Voorwaarden voor

een nieuwe parochie

Het groeien naar een nieuwe parochie impliceert het creëren van nieuwe verhoudin-

gen en het inrichten van nieuwe manieren van werken. Bundeling van krachten en

doelgerichte samenwerking zijn vereisten. Dit betekent onder meer een gedeeld pasto-

raal beleid en bestuurlijke schaalvergroting, maar zonder het noodzakelijke maatwerk,

met name op pastoraal terrein, uit het oog te verliezen. In pastoraal opzicht wordt

hieraan leiding gegeven door de pastoor en het pastoraal team, in beheersmatig opzicht

door de pastoor en het bestuur, waarbij zij gebruik kunnen maken van de benodigde

middelen zoals financiën en gebouwen. In deze paragraaf worden deze randvoorwaar-

den nader uitgewerkt.

3.1 Een uitdagende maar haalbare pastorale opdrachtHet bundelen en omvormen van parochies tot een nieuwe parochie is niet primair een

organisatorische maatregel of een herschikken van gebouwen en pastores. Centraal

staat het opbouwen van een geloofsgemeenschap, rondom een nieuw centrum van

parochieleven. Het transformatieproces om te komen tot de nieuwe parochie vraagt om

ontwikkelingsruimte, waarin een goede balans gezocht moet worden tussen het besef

van ‘het moet anders’ (urgentie) en de kansen die een nieuwe parochie biedt.

Aandachtspunten hierbij zijn:

a. Het opbouwen van een centrum van parochieleven en zorgen dat dit zowel materi-

eel als spiritueel ‘toegerust’ is voor de toekomst.

b. Het, met respect voor ieders eigen functie of ambt, verantwoordelijkheid en

talenten, formeren van een krachtig en gezond pastoraal team dat samenwerkt met

parochianen en met name de vrijwilligers om de nieuwe parochie vorm te geven.

Het team werkt vanuit een gelovige kerkelijke houding. Het team gaat voor in het

streven naar groeien in geloof. Hiertoe is het samen bidden, bezinnen en delen van

ervaringen een wezenlijke activiteit van het team.

c. Het werken aan communio. Aldus samenwerkend, uitgaande van complementari-

teit met behoud van ieders eigen verantwoordelijkheid, scheppen parochianen en

pastoraal team de ruimte om hun gezamenlijke opdracht te vervullen.

d. Ruimte en begrip voor de pastoor en de andere leden van het pastoraal team, die

een deel van hun energie en tijd gericht zullen moeten kunnen besteden aan die

opbouw.

e. Tijd en middelen voor permanente vorming van het pastoraal team.

14 15

f. Het stimuleren van betrokkenheid van parochianen uit het hele parochiegebied bij

het geloofsleven, dat opgebouwd wordt in en vanuit het centrum van parochieleven.

Gemeenschap vormen rond Jezus Christus veronderstelt dat je elkaar leert kennen

en vertrouwd raakt met elkaar.

g. Vorming van kosters, lectoren, misdienaars en acolieten.

h. Het zorgen voor een goed vrijwilligersbeleid, waarin mensen ‘pro Deo’ hun taak ver-

richten en ook bereid zijn wanneer dat nodig is om mee te veranderen wanneer de

nieuwe parochie daarom vraagt.

i. Het stimuleren van communicatie en overleg. Op basis van hun - met doopsel en

vormsel - gegeven verantwoordelijkheid zijn parochianen, weliswaar als eerste ge-

roepen om het christelijk leven vorm te geven in het gezin en de samenleving, maar

zijn ze eveneens mededragers van het pastoraat. Het pastoraal team overlegt met

hen om activiteiten op elkaar af te stemmen, om elkaar te informeren over wat er in

de parochiegemeenschap leeft.

j. Het ruimte bieden voor en concreet invulling geven aan nabij pastoraat (waaronder

ook verstaan wordt: in de directe woonomgeving van de gelovigen), onder meer in

persoonlijke ontmoetingen en in de vorm van huisbezoek. Op zoek gaan naar vor-

men die persoonlijk contact stimuleren, zoals mogelijk een periodieke inloopavond

in het parochiecentrum.

k. Het stimuleren van de (verdere) ontwikkeling van geloofskernen in het parochiege-

bied.

l. Het herijken van de liturgie door de liturgische gebruiken opnieuw te bezien, vanuit

het gebruik van de officiële liturgische boeken. Speciaal wordt hierbij gewezen op

de mogelijkheden die de officiële liturgische boeken bieden om te voorzien in de

behoefte aan kindvriendelijke liturgie.

m. Het, al dan niet samen met andere (nieuwe) parochies in de omgeving, bieden van

gericht pastoraat voor jeugd en jongeren, met ondersteuning vanuit het bisdom.

n. Het bieden van gericht pastoraat op het gebied van huwelijk en gezin, ondersteund

vanuit het bisdom.

o. Naast de parochiekerk is het mogelijk dat een ander kerkgebouw een specifieke

ondersteunde rol vervult voor het geloofsleven (bijvoorbeeld specifieke jongerenvie-

ringen en –activiteiten, alsook Mariavieringen en vieringen die een relatie leggen

met een bepaalde heilige).

p. Het met respect omgaan met en zoveel mogelijk bevestiging bieden aan wat er aan

geloofsleven in de ‘oude parochies’ is, mits dit past in het kader van het bouwen aan

de nieuwe parochie.

q. Het bieden van sacramentele bediening en uitvaarten in kerken anders dan de paro-

chiekerk aan degenen die daar uitdrukkelijk om vragen.

r. Het, voorzover het de vorming van de nieuwe parochie niet in de weg staat, recht

doen aan de voormalige (parochie)gemeenschappen rondom de kerkgebouwen die

zich in de parochie bevinden, onder meer door zoveel mogelijk van die kerkgebou-

wen een functie te laten behouden, bij voorkeur ook door de zondag met de Eucha-

ristie te vieren of anders als kapel (bidden, dopen, trouwen, rouwen).

s. Het zorgen voor een passende naam van de nieuwe parochie.

3.2 Structuur en functioneren van de parochiële organenDe nieuwe parochie is te beschouwen als een netwerk van groepen gelovigen die zich

engageren rondom het nieuwe centrum van parochieleven. Inbegrepen zijn de groepen

mensen die zich vooral nog verbonden voelen met één van de oude parochiegemeen-

schappen, die voortaan samen de nieuwe parochie vormen. Pastorale leiding en be-

stuurlijke leiding komen vanuit één pastoraal team, respectievelijk vanuit één parochie-

bestuur.

De nieuwe parochie zal een structuur hebben die de missie van het bisdom en het

daarop gebaseerde pastorale programma adequaat ondersteunt en de uitwerking daar-

van efficiënt ten uitvoer brengt. Een nieuwe parochie wordt geformaliseerd door een

oprichtingsbesluit van de bisschop. Op de nieuwe parochie zijn de bepalingen van het

Algemeen Reglement voor het Bestuur van een parochie van de Rooms-katholieke Kerk

in Nederland, welk geldt als het statuut van de parochie, onverkort van toepassing.

3.3 Pastoor, pastoraal team en bestuur3.3.1 De pastoor

De pastoor heeft de pastorale en bestuurlijke eindverantwoordelijkheid in de nieuwe

parochie en is als zodanig voorzitter van het pastoraal team en het parochiebestuur. Hij

zorgt voor de taakverdeling in het team en heeft zelf de liturgie in zijn portefeuille.

Hij zorgt samen met het team voor de kwaliteit van de liturgie, de catechese en de

diaconie. Hij oefent samen met het pastoraal team de pastorale zorg over de hem

toevertrouwde geloofsgemeenschap uit onder het gezag van de bisschop, aan wie hij

verantwoording verschuldigd is. De pastoor zal met name zichtbaar en werkzaam zijn

rond de parochiekerk.

16 17

3.3.2 Structuur van het pastoraal team

De bisschop streeft naar een pastoraal team bestaande uit ten minste drie personen.

Het team bestaat – naast de pastoor – uit priester(s), diaken(s) en pastoraal werk(st)

er(s) die hun werkzaamheden verrichten op basis van een wijding en/of zending van

de bisschop. Het pastoraal team staat onder leiding van de pastoor, die de eindverant-

woordelijkheid draagt. Het team geeft leiding en inspiratie aan de gehele parochie en

in het bijzonder aan alle pastorale werkgroepen en groepen van gebed en bezinning.

Het pastoraal team werkt als team vanuit een gezamenlijke werkplek.

3.3.3 Functioneren van het pastoraal team

Binnen het pastoraal team is het noodzakelijk dat goede en adequate teamvorming

plaatsvindt. Hierin moet aandacht worden gegeven aan loyaliteit, respect, trouw,

gezamenlijke verantwoordelijkheid en een goede communicatie naar binnen en naar

buiten. Taakverdeling en praktische uitvoering worden binnen het pastoraal team in

goed overleg geregeld. De werkzaamheden van de leden van het pastoraal team worden

in taak- en functieomschrijvingen vastgelegd. Op basis hiervan voert de pastoor jaar-

lijks functioneringsgesprekken met de leden van het team. De pastoor kan zich hierbij

laten ondersteunen door het bisdom. Het pastoraal team wordt ondersteund door een

secretaresse eventueel in betaald dienstverband. Wanneer emeriti worden uitgenodigd

om mee te werken in het pastoraat dan moet dat gebeuren op basis van wederzijds

gemaakte afspraken.

3.3.4 Het bestuur

Het bestuur bestaat uit de pastoor (of aangewezen plaatsvervanger) en voorts uit

ten minste vier leden en ten hoogste acht leden. De zittingstermijn is maximaal

tweemaal vier jaar voor nog niet eerder benoemde bestuursleden. De leden van het

bestuur (m/v) worden zodanig gekozen dat specifieke competenties aanwezig zijn:

bouwkundig, financieel, secretarieel, omgang met personeel en (on)roerende goede-

ren. Het bestuur heeft als taak voorwaarden te scheppen voor het pastoraat in de

nieuwe parochie. Zij heeft daarom de zorg voor het beheer, waaronder met name de

financiën en de gebouwen. Het bestuur is verantwoordelijk voor het beheer van het

gehele parochiële vermogen en de zorg voor een doelmatige aanwending daarvan

ten bate van de nieuwe parochie.

Het vermogen van de nieuwe parochie wordt gevormd uit het totale vermogen van de

parochies die overgaan in de nieuwe parochie. De kerkbijdrage is de belangrijkste in-

komstenbron voor de nieuwe parochie. Overige middelen zijn ondermeer: opbrengsten

uit het vermogen, collectegelden, giften, subsidies en erfstellingen en legaten.

Het bestuur van de nieuwe parochie betaalt de honoreringen en salarissen, kosten van

het onderhoud van de kerkgebouwen, ander (on)roerend goed, overige beheerskosten

en kosten die gemoeid zijn met het pastorale werk. Het bestuur voorziet daarnaast in

de realisering van de vastgestelde bisdomafdracht.

Het bestuur voorziet in een financiële administratie die het mogelijk maakt om de

financiële gegevens, met name wat betreft de exploitatie, per voormalige parochie c.q.

kerkplaats zichtbaar te maken (kostenplaatsensysteem).

Het bestuur benoemt uit zijn midden een penningmeester en secretaris. Een bestuurs-

lid wordt op voordracht van het bestuur door de bisschop als vice-voorzitter benoemd.

De pastoor kan delegatie verlenen aan de vice-voorzitter om hem te vervangen voor wat

betreft vermogensrechtelijke handelingen de parochie betreffende. Besluiten worden

genomen door de meerderheid van de aanwezige leden; meer dan de helft van de

bestuursleden dient voor een geldig besluit aanwezig te zijn. Het bestuur kan worden

ondersteund door diverse werkgroepen en/of commissies, voor wie het bestuur een

functie- en taakomschrijving vaststelt. Het bestuur kan een werkgroep of commissie

opheffen.

De nieuwe parochie voert een centrale parochieadministratie. Er worden nieuwe

registers en een nieuwe administratie in gebruik genomen. De parochieadministratie

bestaat uit: doopregister, vormselregister, eerste H. Communieregister, huwelijksregis-

ter, overlijdensregister, kerkledenadministratie, financiële administratie en indien van

toepassing kerkhofadministratie.

Per kerkgebouw (of –gebouwencomplex) kan het bestuur een werkgroep instellen, die

onder verantwoordelijkheid van het bestuur, en binnen het door het bestuur gestelde

(jaar)budget, zorg draagt voor het klein onderhoud en het dagelijks beheer en verzor-

ging van het desbetreffende (huismeesterschap). Voor kleine uitgaven stelt het bestuur

namelijk een budget per kerkgebouw ter beschikking. Waar nodig kan een beroep

worden gedaan op het bisdomkantoor als het gaat om financiële vraagstukken, beheer

van onroerend goed, kerkelijke kunst en archivering.

18 19

3.4 Gebouwen3.4.1 Kerkgebouwen

Kerkgebouwen zijn heilige plaatsen waar God en mensen elkaar ontmoeten. Binnen

de nieuwe parochie:

- Is de parochiekerk de kerk van de nieuwe parochie waar de volledige liturgie wordt

gevierd (door de week en in het weekend).

- Zijn er één of meerdere kerken waar minstens een wekelijkse Eucharistieviering op

zaterdagavond of zondag plaatsvindt. Er kunnen ook Eucharistievieringen zijn door

de week.

- Zijn één of meerdere kerken een zogeheten kapelkerk waar geen reguliere Eucharis-

tievieringen plaatsvinden maar waar wel doopsels, huwelijken, uitvaarten en gebeds-

vieringen kunnen plaatsvinden.

3.4.2 Parochiecentrum

Het pastoraal team treedt bij voorkeur op vanuit één parochiecentrum, in de nabijheid

van de parochiekerk. Wanneer het parochiecentrum niet over ruimtes voor bestuurlijke

en inhoudelijke (bijvoorbeeld catechetische) samenkomsten beschikt, kunnen daar ook

ook ruimtes in andere geschikte parochiële gebouwen voor worden aangewezen. Voor

de behoefte aan gebouwen van de nieuwe parochie worden zoveel mogelijk de bestaan-

de gebouwen benut. Voor activiteiten kunnen lokaal ook niet kerkgebonden ruimtes

worden gebruikt.

3.4.3 Pastorieën

De nieuwe parochie heeft in de nabijheid van de parochiekerk de pastorie, zijnde de

woning van de pastoor (bij voorkeur de pastorie van de parochiekerk). Daarnaast wordt

ten minste één andere (voormalige) pastorie, gelegen bij een ander kerkgebouw van de

nieuwe parochie, beschikbaar gehouden voor huisvesting van één of meer pastores.

3.5 Plaats van de nieuwe parochie in het geheel van het bisdomDe nieuwe parochie maakt onderdeel uit van een regio, het dekenaat. De deken onder-

houdt contact met de pastoors van de nieuwe parochies van de regio en draagt actief bij

aan de onderlinge band en spirituele vorming. Hij is een intermediaire schakel, betrok-

ken bij de vorming van de nieuwe parochies.

3.6 De vorming van de nieuwe parochiePer 1 september 2009 begint de vorming van de eerste 12 nieuwe parochies met een

besluit van de bisschop, waarin hij de samenstelling van deze parochies vaststelt. De

dekens spelen een belangrijke rol in de voorbereiding van dit besluit, onder meer via

de oriënterende gesprekken die ze voeren.

Na dit besluit wordt begonnen met het vormen van het team en het bestuur voor de

nieuwe parochie en de parochianen worden geïnformeerd en betrokken. De parochie-

kerk wordt, na overleg, door de bisschop aangewezen en er wordt een passende naam

voor de nieuwe parochie gezocht.

Per 1 januari 2010 richt de bisschop de allereerste nieuwe parochies formeel op: de

fusie van de oude parochies is daar dan een feit. Vanaf dat moment is er sprake van

één team en één bestuur onder leiding van de pastoor. Dit betekent dat vanaf dat mo-

ment de pastoor eindverantwoordelijk is voor de pastorale planning van de hele nieuwe

parochie en dat alle rekeningen et cetera op naam staan van de nieuwe parochie en het

nieuwe bestuur. Het is bovendien wenselijk dat de nieuwe parochie, om de eenheid

direct zichtbaar te maken, vanaf 1 januari 2010 kan beschikken over een parochieblad /

nieuwsbrief en een internetpresentie (website).

In deze nieuwe constellatie wordt de nieuwe parochie verder opgebouwd. Pastoraal

krijgt de nieuwe parochie steeds meer vorm; over 2010 brengt de parochie weliswaar

al een geconsolideerde jaarrekening uit, maar de samenvoeging van de meeste admi-

nistraties zal vermoedelijk in de loop van 2010 vorm krijgen. En dat geldt zeker voor

meer zaken, zowel pastoraal als materieel. Medio 2012 moet de nieuwe parochie in de

diverse opzichten dan ook daadwerkelijk als zodanig herkenbaar zijn, al gaat de op-

bouw natuurlijk ook na die datum verder.

De parochie staat hierbij niet alleen, want de deken en het bisdom zijn beschikbaar

voor begeleiding en ondersteuning.

20 21

In volgende jaren start de vorming van andere nieuwe parochies in het diocees.

Schematisch, voor de eerste nieuwe parochies:

mei/juli 2009 informatie bijeenkomsten in de nieuwe parochies door deken

en bisdom voor hen die werken in het pastoraat en de besturen

juni/augustus 2009 benoemingscommissie doet voorstellen voor teams voor de

nieuwe parochies

1 september 2009 bekend welke parochies samen een nieuwe parochie gaan

vormen, voorafgegaan met gesprekken met de dekens.

1 januari 2010 parochiekerk aangewezen

nieuwe (fusie)parochie opgericht door de bisschop

naam pastoor bekend en overige teamleden benoemd

bestuursleden benoemd

rekeningen, tekeningbevoegdheden e.d. overgedragen

bij voorkeur: parochieblad / nieuwsbrief en website nieuwe

parochie ‘in de lucht’

2010 samenvoegen administraties

gereedkomen implementatieplan nieuw beleid

Medio 2012 nieuwe parochie als zodanig herkenbaar, in pastoraal en

materieel opzicht

Vanuit het bisdom komen concrete handreikingen (inclusief procesbeschrijving)

beschikbaar.

4. Vier speerpunten van de nieuwe parochie

22 23

4.1 Jeugd en jongerenJongeren zijn de hoop voor de Kerk van Christus en dus ook van de nieuwe parochies.

Het jongerenwerk dat begint met de voorbereiding op het Vormsel heeft als doel tie-

ners (12-15 jaar) en jongeren (16-25 jaar) te begeleiden in hun groei tot volwassen katho-

lieken, zodat ze in woord en daad getuigen van hun persoonlijke relatie met Christus

en hun beleving van het Evangelie. Jongerenwerk omvat het geheel van het kerkelijk

leven met evenredige aandacht voor catechese, diaconie en liturgie. Het parochiële jon-

gerenwerk staat binnen het grotere geheel van de diocesane en de Wereldkerk. Naast

de vele diocesane en landelijke initiatieven voor R.K.-jongeren heeft de nieuwe paro-

chie belangrijke taken die we hieronder noemen.

Binnen het geheel van relaties met ouders, school en vrienden moet er voldoende

ruimte zijn voor persoonlijke begeleiding van tieners en jongeren. Iedere nieuwe paro-

chie zou daarom moeten voorzien in de mogelijkheid van individuele begeleiding op

het gebied van geloofsgroei.

Elke nieuwe parochie heeft een tiener- en/of jongerengroep die door het pastorale team

wordt begeleid en die samenwerkt met andere groepen binnen en buiten de parochie

en die ook deelneemt aan diocesane en landelijke activiteiten, waar men elkaar kan

ontmoeten en inspiratie opdoen. Al enkele jaren zijn er de volgende activiteiten: Palm-

zondagweekend, DiaconAction, Power of Fire vormelingendag, de landelijke katholieke

jongerendag, de Wereldjongerendagen, een dag voor jongerenkoren, de bisdomband,

zomerkampen, alsmede diverse materialen en ondersteuning voor begeleiders van

groepen.

Elke nieuwe parochie investeert in het ontwikkelen van leiderschapskwaliteiten bij ge-

schikte jongeren die ook de kans krijgen daarin te groeien door medeverantwoordelijk-

heid te krijgen in de parochie en daarbuiten. Het bisdom biedt hiertoe cursussen aan.

Met name stadsparochies hebben aandacht voor studentenpastoraat, andere parochies

hebben aandacht voor jongvolwassenen en helpen hen door te groeien naar andere

gebieden van het parochieleven.

De parochie betrekt ouders actief in de tiener- en jongerenwerking door informatie en

participatie zodat de jongeren ook van thuis uit gestimuleerd worden in hun

kerkbetrokkenheid. Overigens zijn activiteiten voor ouders altijd direct op hen gericht

en niet verweven met bijeenkomsten voor jongeren of tieners zelf.

Parochies streven tenslotte naar goede contacten met scholen in het basis- voortgezet

onderwijs, maar ook met (sport)verenigingen en bijvoorbeeld scoutinggroepen.

24 25

4.2 Huwelijk en gezinHet huwelijks- en gezinspastoraat is voor de nieuwe parochie een belangrijk speer-

punt. In elke nieuwe parochie wordt geïnvesteerd in de geloofsgroei van gezinnen. Dat

bestaat niet alleen uit het overbrengen van geloofskennis, maar vooral uit het overbren-

gen van de geloofsbeleving. De parochie geeft deze vorming zelf aan kinderen (kinder-

woorddienst, voorbereiding op de sacramenten) en helpt ouders ook om thuis met hun

gezin een ‘huiskerk’ te zijn. Dat komt al bij de huwelijksvoorbereiding aan de orde (wie

is Jezus voor jou, welke plaats geef je Hem in jullie gezin?) en in bijvoorbeeld een serie

bijeenkomsten rondom (geloofs)opvoeding voor (alleenstaande) ouders.

Het bisdom ondersteunt gezinnen met het jaarlijkse kinderfeest en het kinderkoor-

project Kisikids.

De nieuwe parochie helpt tieners en jongeren om zich te verdiepen in datgene wat

de Kerk van hen vraagt op het gebied van liefde, trouw en seksualiteit. In de pubertijd

wordt immers de belangrijkste basis gelegd voor het huwelijk dat ze op een dag kun-

nen gaan sluiten.

De nieuwe parochie is er niet alleen in goede dagen, maar ook in kwade. Als een huwe-

lijk in zwaar weer terechtkomt, weten de echtelieden de weg naar de priester, diaken of

pastoraal werk(st)er voor een luisterend oor. Indien nodig weten zij het echtpaar door

te verwijzen naar professionele (christelijke) hulpverleners. Dezelfde zorg is er voor

gescheiden en alleenstaande ouders. Het is voor de nieuwe parochie de ultieme test of

ze zoveel naastenliefde kan opbrengen om deze mensen te troosten, te bemoedigen en

– indien het huwelijk geen grond heeft voor nietigverklaring – te helpen om trouw te

blijven aan datgene wat de Kerk van ze vraagt.

Afhankelijk van de mogelijkheden zal de nieuwe parochie ook initiatieven nemen,

waarmee ze dieper kan investeren in groei en vorming van aanstaande bruidsparen,

(ex)gehuwden en gezinnen.

26 27

4.3 Kerk en samenlevingGeloof en Kerk zijn van belang voor de samenleving. Katholieke onderwijsinstellingen,

ziekenhuizen, pastoraat bij daklozen, gevangenen, voedselbanken, etc. Het zijn al-

lemaal voorbeelden van kerkelijke aanwezigheid in de samenleving. De Kerk is zowel

teken als instrument van eenheid in de samenleving. Ze stimuleert een beschaving van

liefde en een cultuur van leven.

Het is belangrijk de mens te zien als kind van God, Christus te verkondigen en hem

concreet te helpen in zijn menselijk noden. Vele vrijwilligers, vruchten van een rijke

missionaire en religieuze traditie, zorgen ook nu nog voor sociale hulpverlening aan

kwestbaren. Het bisdom van ’s-Hertogenbosch, onderdeel van de Wereldkerk, ziet het

als haar taak om vanuit het Evangelie op te komen voor de menselijke waardigheid en

het algemeen welzijn. Een uitwerking hiervan is te vinden in de sociale leer van

de Kerk.

Concreet kunnen katholieke en christelijke caritatieve organisaties, al dan niet in

samenwerking met particuliere of overheidsinstanties, met zorg en naastenliefde

aanwezig zijn bij de meest kwetsbaren. Naast het persoonlijk pastoraal aanwezig zijn

bij de zwakkeren, zal de lokale Kerk relaties aanknopen en onderhouden met allerlei

religieuze, politieke en sociale instanties en hier netwerken mee vormen. Bovendien

zal zij ook haar stem laten horen in het publieke maatschappelijk debat. Een gemeen-

schap van mensen leeft immers van communicatie.

Nieuwe parochies kunnen hun bondgenootschap met de samenleving als volgt gestalte

geven:

• Caritatieveendiaconaleactiviteitenontplooien,vaakinsamenwerkingmetandere

katholieke en christelijke verbanden, waaronder Parochiële Caritas Instellingen

(PCI’s).

• Hetvoortzettenvanhetevangelisatieprogrammavanhetbisdomvan’s-Hertogen-

bosch, zoals dat in 2004 is gestart. Met name parochiemissies zijn een goed

instrument gebleken om invulling te geven aan ‘nabijheid van mensen’, vanwege het

huisbezoek dat eraan is verbonden.

• Missie-Ontwikkelings-enVredeswerkstimulerenviaondermeerconcreteprojecten.

• Presentzijninsocialeenpolitiekenetwerken,(sport)verenigingenendescouting.

• Katholiekeopinievormingstimulerenindemediaengoederelatiesmetdiemedia

onderhouden om positieve informatie over de Kerk te verspreiden.

• Informatieenopinieaanbiedenviaeigenmedia,zoalshetparochiebladmaarook

via internet. Voor een nieuwe parochie zijn een nieuw parochieblad en website

noodzakelijk.

• Hunkerkgebouwopenstellenzodatmensenerkunnenbiddeneneenkaarsje

kunnen opsteken, bijvoorbeeld bij Maria.

• Relatieszoekenenonderhoudenmetchristelijkeenniet-christelijkegeloofs-

gemeenschappen.

28 29

4.4 Roeping en vormingIeder mens is geroepen tot geluk. De bron van ons geluk is God, die zich laat kennen

in Jezus Christus. Leven vanuit die bron betekent voor iedere gedoopte: leven in relatie

met God, leven met passie vanuit de vurige overtuiging dat Hij in ons gelooft en wij

met Hem kunnen bouwen aan een nieuwe wereld, Gods Rijk op aarde.

A. Roepingenpastoraat

Het is de taak van de geloofsgemeenschap te zorgen dat haar leden deze roeping

herkennen, versterken en ontwikkelen. Binnen de parochies zal wanneer dit past

in de liturgie, in het jongerenwerk en de catechese een accent worden gelegd op de

roeping die God aan de gedoopten heeft gegeven. Zo kan een gezond klimaat groeien

waarin ook bijzondere roepingen kunnen ontluiken en zich ontwikkelen. Gelukkige en

vreugdevolle priesters, diakens en religieuzen zijn essentieel om roepingen te wekken.

Goed voorbeeld doet immers goed volgen. Het diocesaan roepingenpastoraat helpt de

verantwoordelijken binnen de parochies het roepingenpastoraat vorm en inhoud te

geven. Dat kan op verschillende manieren. Er is ook een speciaal aanbod voor middel-

bare scholen, hogescholen en universiteiten.

1. Weekendsessies

De diocesaan verantwoordelijke voor de roepingenpastoraal assisteert een maand lang

in zoveel mogelijk eucharistievieringen binnen de nieuwe parochie. Na de eucharistie-

vieringen is er gelegenheid voor persoonlijke ontmoeting, gesprek en een korte presen-

tatie. De bijeenkomsten worden met de pastoor voorbereid.

2. Zes oriëntatieavonden/-middagen verzorgen. It’s my Life…! Hoezo?

De bijeenkomsten zijn primair bedoeld voor mensen tussen 18 - 25 jaar, met de mo-

gelijkheid tot uitloop naar een hogere leeftijd. Doel is het leren onderscheiden van een

roeping tijdens zes avonden of middagen. Het onderlinge contact tussen de deelne-

mers en het bespreken van vragen is belangrijk tijdens deze bijeenkomsten.

3. Persoonlijke begeleiding

Persoonlijke begeleiding is van groot belang in het bijzonder voor hen die zich oriën-

teren op de vraag of God hen roept voor het religieuze leven, het priesterschap of het

diaconaat. De eindverantwoordelijke voor de roepingenpastoraal vanuit het bisdom zal

dit samen met de priester ter plaatse gestalte geven. Ook wordt er in de nieuwe paro-

chies ruime aandacht geschonken aan de speciale activiteiten op scholen in de buurt

en de activiteiten die door het diocesaan roepingenpastoraat worden aangeboden zoals

oriëntatiedagen en roepingenreizen.

30 31

B. Werkenden in het pastoraat

Voor allen die werkzaam zijn in het pastoraat is het van belang hun roeping te herbron-

nen, zich te verdiepen in hun taak en zich te bekwamen op geestelijk, intellectueel en

pastoraal gebied. Het bisdom gaat dit actief stimuleren door structureel aandacht te

schenken aan vorming, welzijn en benoemingen. Ook de teamvorming van het pasto-

raal team zal door het bisdom actief gestimuleerd worden in de vorm van bijvoorbeeld

(competentie) trainingen en begeleiding.

C. Leken

Iedere leek heeft een bijzondere roeping. Een goede vorming van elke gelovige is

daarom noodzakelijk. Daartoe biedt het diocesaan vormingscentrum (DVC) een breed

en divers aanbod van vormende activiteiten voor lekengelovigen en parochiële vrij-

willigers. Er wordt door het DVC een breed vormingsaanbod gepresenteerd aan de

(nieuwe) parochies, om parochianen die zich willen inzetten voor het kerkelijk leven in

de parochie, gelovig en pastoraal te vormen.

De zending tot Pastorale Assistentie, zoals die in het bisdom vanaf 1991 gegroeid is,

blijft behouden, maar wordt vernieuwd en krijgt een nieuw profiel opdat de inzet van

deze leken met een missio canonica vruchtbaarder is voor de nieuwe parochies. De

pastoor is betrokken bij het opstellen van zendingsopdracht.

32 33

5. Toevertrouwd

aan Maria

Het proces van parochievernieuwing is wezenlijk om parochies vitaal te houden. Dat vraagt van iedereen die de Kerk een warm hart toedraagt inzet, betrokkenheid, geloof en gebed. Ik wil uw steun, medewerking en aanpassingsvermogen vragen om de Kerk in ons bisdom nieuwe kansen te bieden. Onder het motto: groeien in geloof, geloven in groei, willen we het proces van parochievernieuwing in gebed toevertrouwen aan Maria en om haar voorspraak vragen.

Drs. A.L.M. Hurkmans

Bisschop van ’s-Hertogenbosch

17 april 2009

34 35

Par.Oisterwijk

HuisselingPar.Geffen

Par.Uden

Par. Ravenstein

VlijmenVliedberg

De Moer

Par.Bommelerwaard

P.Vlijmen

Par.Drunen

Par.Waalwijk

P.Kaatsheuvel

P.Tilburg I

P.Tilburg II

Nijm. III

P.Nijm. II

Par.Cuijk

P.Boxmeer

Par. St.Anthonis

Par.St.Oedenrode

Par.Veghel

P.Groesbeek

Par.DenBoschI

Par.Vught

Par.Boxtel

Par.Schijndel

Par.Heeswijk

Par.Oisterwijk

Par. Wychen

Par. Druten

Par. Beuningen

Par. West Maas en Waal

Par.Someren

Par.AstenPar.Geldrop

P.Valkens-waard

P.Woensel-M

P.Centrum

P.Stratum/Waalre

Par.EerselPar.Bladel

Goirle

Tilburg-centrum

Udenhout

Berkel-Enschot Oisterwijk

Moergestel

Hilvarenbeek

Esbeek

Diessen

Haghorst

Lage Mierde

HulselHoge Mierde

Reusel Bladel

NeterselHoogeloon

Hapert

Casteren

Oostelbeers

Middelbeers

Oirschot

Spoordonk

Boxtel

Lennisheuvel

Gemonde

Liempde

BestSon Breugel

Loon op Zand

Waalwijk

Kaatsheuvel

Waspik

Heusden Herpt

Haarsteeg

Hedikhuizen

Drunen

Hintham

Den BoschWest

Rosmalen

Engelen

EmpelBokhoven

Lith

Maren-Kessel

Zaltbommel

AmmerzodenHedel

Kerkdriel

Alem

Rossum

Hurwenen

Oss

Zuid

MacharenHaren

Berghem

Megen

TeeffelenLithoijen

Ravenstein

Demen-Dieden

Deursen-Dennenburg

Schaijk Reek

Uden

Zeeland

Volkel

Odiliapeel

BoekelVenhorstVeghel

De Eerde

Zijtaart

Wijbosch

Erp

Mariaheide

Boerdonk

KeldonkSint-Oedenrode

NijnselBoschkant

Olland

Gemert

Mortel

Rips

Handel Elsendorp

Bakel

BrouwhuisRijpelberg

Milheeze

Deurne

Asten

Liessel

Helenaveen

Neerkant

Someren

Someren-Heide

Someren-Eind

Lierop Ommel

Vlierden

Heeze

Sterksel

Geldrop

NuenenGerwen

Nederwetten

Mierlo

Mierlo-HoutHelmond-centrum

NoordWest

Aarle-Rixtel

Stiphout

Lieshout

Maria-hout Beek en

Donk

Leende

Maarheeze

Soerendonk

Budel

Schoot

Dorplein

Valkens-waard

Dommelen

Waalre

Aalst

Eindhoven-centrum

StratumGestel

Acht

StrijpWoensel-Z

Woensel-Midden

Tongelre

Veldhoven

Meerveldhoven

ZeelstVessem

Knegsel

Wintelre

Eersel

Steensel

Duizel

Riethoven

Westerhoven

Bergeyk

Weebosch

LuyksgestelSchaft

Borkel

Mill

Langenboom

St. Hubert

WilbertoordWanroij

Cuijk

St. Agatha

Haps

KatwijkLinden

Vianen

Beers

Grave

Nijmegen-centrum

Hees

Emmaus

Dukenburg

Lindenholt

Zuid

Neerbosch

West

Beuningen

Weurt

UbbergenBeek

Leuth

Ooij enPersingen

Druten

Puiflijk

Deest

AfferdenBeneden-Leeuwen

Boven-Leeuwen

Niftrik

Bergharen

Hernenen Leur

Overlangel

Neerloon

Herpen

Batenburg

Ewijk

Winssen

Appeltern

Altforst

Maas-bommel

OijenAlphen

Dreumel

Wamel

Wijchen

Malden

Heumen

Groesbeek

Breedeweg

Millingena.d. Rijn

Gassel

Overasselt

Nederasselt

Balgoij

Velp

Escharen

Landhorst

Oploo

Ledeacker

St. Anthonis

Boxmeer

Sambeek

Vortum-Mullem

Oeffelt

Beugen

Rijkevoort

Vierlingsbeek

Overloon

Stevensbeek

Westerbeek Maashees

Holthees

Vught

Cromvoirt

Nieuwkuijk

Haaren

Helvoirt

Esch

Biezen-mortel

Den Dungen

Berlicum

MiddelrodeHeeswijk

Loosbroek

Heesch

Geffen

Nuland

VinkelNistelrode

VorstenboschDintherSint-

MichielsgestelSchijndel

WandelbosStokhasselt

’t Goirke

Heikant/Quirijnstok

Noord-Oost

Broek-hoven

Zuid

West

Reeshof

Woensel-O

Kekerdom

Oost

Berg en Dal

Velddriel

Elshout

Par.Oss

Par.Grave/Mill

Par.Gemert

Par.Laarbeek

Par.DeurneHelmond I Helmond 2

Par.Budel

Par.Bergeyk

P.Veldhoven

P.Woensel-O/Nuenen

Par.Reusel

Par.Hilvarenbeek

Par.Oirschot

Par. Den Bosch II

P.Til-burgIII

P.Udenhout

Par.Best/Son

P.Ooijpolder

P.Nijm. I

Hoogeloon

Biest-Houtakker

Brakkenstein

Horssen

Kaart bisdom

Beoogde indeling bisdom van ’s-Hertogenbosch

2009-2020, 57 Nieuwe Parochies.

Op www.bisdomdenbosch.nl is per dekenaat een

kaartje te vinden waarop de kerken in de nieuwe

parochies vermeld staan.

36

Colofon

Tekst: Dienst Communicatie bisdom van ’s-Hertogenbosch

Vormgeving: Beelenkamp Ontwerpers, Tilburg

Druk: Biblo Van Gerwen, ’s-Hertogenbosch

1.

5.

3. 4.

2.

Bisdom van ’s-HertogenboschParade 11, 5211 KL ’s-HertogenboschT 073-6125488 F 073-6136850www.bisdomdenbosch.nl