Géricault Le Radeau de la Méduse

1

Silvia de Meijer

2

Géricault Le Radeau de la Méduse

Géricault, een brug tussen Romantiek en Realisme

01 December 2016 Silvia de Meijer

3

4

Inhoud La Méduse ............................................................................................................................................... 8

Géricault ................................................................................................................................................ 11

De esthetiek .......................................................................................................................................... 20

Politiek ................................................................................................................................................... 24

5

6

La Méduse, was een Frans regeringsfregat dat in 1816 kapseisde als gevolg van de

incompetentie van de koningsgezinde kapitein. Een van de grootste scheepsrampen aller tijden. De kapitein en de elite brachten zichzelf in veiligheid op de reddingsboten, voor het ‘gewone volk’ werd een geïmproviseerd vlot gebouwd. Dertien dagen dobberden de 150 mannen op het vlot, overgeleverd aan de elementen van de natuur. Wanhoop, honger en dorst maakte hen krankzinnig en dreef hen zelfs tot kannibalisme. Uiteindelijk overleefden slechts 10 mannen het drama. Twee van de overlevenden, Henri Savigny en Alexander Corréard documenteerden later de tragedie. Deze tragedie vormde voor de Franse schilder Louis André Théodore Géricault de aanleiding voor het meesterwerk dat hij wilde maken. Géricault verbeeldde het verhaal van le Radeau de la Méduse vanuit zijn gevoel, met veel dramatiek en sentiment en maatschappelijk engagement, hij liet de harde eigentijdse werkelijkheid zien, de ‘condition humaine’. In dit document beschouwen we het schilderij Le Radeau de la Méduse vanuit esthetisch oogpunt en we zien welke invloed de politieke situatie toentertijd heeft gehad op de totstandkoming van het meesterwerk.

8

La Méduse Muiterij, Kannibalisme, Redding Het is juli 1816, het Franse regeringsfregat La Méduse vervoert Franse kolonisten en soldaten naar Senegal. De koningsgezinde kapitein aangesteld door de overheid, streeft een aantal kleinere schepen voorbij met als gevolg dat hij vastloopt in ondiep water voor de West–Afrikaanse kust. Door zijn grove inschattingsfout moeten de 400 passagiers het schip verlaten. Op de zes zeewaardige reddingsboten is slechts plek voor 250 man. De kapitein brengt zichzelf en de ‘belangrijkste’ bemanning in veiligheid op de reddingsboten. Voor de overige 150 man bouwen ze een geïmproviseerd vlot.

150 man, als sardientjes in een blik. Het vlot wordt gelijk ondergedompeld onder het gewicht en voor en achter staan de mensen gelijk tot hun middel in het water. Ze spreken af dat de reddingsboten het vlot voortslepen naar de dichtstbijzijnde kust, maar al snel worden de touwen doorgesneden omdat het vlot de boten vertraagt in hun haast land te bereiken. Met een geringe hoeveelheid voedsel worden de 150 opvarenden aan hun lot overgelaten en wanhopig dobberen ze rond op de oceaan terwijl ze de reddingsboten steeds verder uit hun zicht zien verdwijnen. In de dagen die volgen slaat angst, krankzinnigheid, muiterij en moord toe. In de derde nacht sterven maar liefst 56 man! Het rantsoen raakt op, de laatste restjes wijn worden opgedronken en men stilt de dorst met urine en zeewater. Honger drijft hen tot kannibalisme. Op de zesde dag zijn er nog maar 28 overlevenden, waarvan 15 meer dood dan levend door hun ernstige verwondingen. Het zal niet lang meer duren voordat ook zij zullen sterven en om het kleine beetje rantsoen te sparen worden zij overboord gegooid. Nog 7 lange wanhopige dagen lijden de overlevenden op het vlot, getergd door de elementen van de natuur, totdat op de morgen van 17 juli een schip aan de horizon verschijnt.

9

HOOP

10

Een mix van hoop en angst maakt zich over hen meester en de overlevenden proberen uit alle macht de aandacht te trekken van het schip. Als het schip weer uit het zicht verdwijnt verliezen ze alle hoop. Gelukkig keert het reddingsschip, de Argus, na twee uur weer terug en kan het de 15 uitgehongerde, verbrandde en vol wonden maar levende mannen redden. Vijf van hen sterven kort nadat ze aan land zijn. Dertien dagen heeft het vlot op zee gedreven en heeft het het leven gekost aan 140 mensen. Het nieuws over de ramp bereikt Frankrijk traag en de regering probeert de boel te sussen door de feiten af te zwakken. Twee van de overlevenden, Henri Savigny en Alexander Corréard, documenteren het verhaal van het vlot heel gedetailleerd bij hun terugkomst in Frankrijk. Het verhaal wordt door het ministerie in de doofpot gestopt. Het verhaal lekt echter uit en wordt in september 1816 gepubliceerd door de krant Les Journal des Dibats en leidt tot een groot schandaal. Politieke tegenstanders van de monarchie grijpen de kans om een aanval uit te voeren op de regering. Ze leggen de schuld van de ramp bij de regering die de onbekwame kapitein heeft aangesteld, in plaats van de ramp te zien als een natuurramp. Savigny en Corréard voeren een petitie uit voor de slachtoffers van de ramp om de regering te straffen. De kapitein krijgt uiteindelijk 3 jaar gevangenisstraf terwijl de doodstraf had kunnen worden geëist.1 De Franse schilder Théodore Géricault werd enorm gegrepen door de tragedie wat resulteerde in zijn schilderij Le Radeau de la Méduse.

1 Eitner, L. (1972), Géricault’s Raft of the Medusa, pg. 7-11

11

Géricault

Louis André Théodore Géricault, geboren op 26 september 1791 in Rouen was een schilder van een nieuw sociaal type uit de negentiende-eeuwse Romantiek. Géricault kwam uit een welgestelde familie en na het overlijden van zijn moeder erfde hij een flinke som geld wat hem in staat stelde een financieel onafhankelijk en onbezorgd leven te leiden. Op zijn 17e besloot hij schilder te worden en door zijn financiële zekerheid hoefde hij niet in opdracht te werken maar kon hij vrij werk maken. Hij kwam in aanraking met Carle Vernet, een schilder van de elite en volbloed paarden, van wie hij les kreeg. Ook kreeg hij begeleiding van Pierre - Narcisse Guérin, een classicistische schilder. Hij bracht veel tijd door in het Louvre, waar toentertijd veel heroïsche werken hingen van Napoleon.

Géricault, zelfportret Géricault was een elegante, ijdele, artistieke persoonlijkheid om te zien met een gepassioneerd maar grillig karakter. Hij wilde graag bij het kunstwereldje horen. Hij besteedde veel tijd aan studies en had veelbelovende ideeën maar maakte zelden iets af. Toch liet hij met zijn eerste werk ‘Charing Chasseur’ dat hij exposeerde tijdens de Salon in 1812 een verpletterende indruk achter en verraste de critici met zijn meesterschap. Géricault had een veelbelovende start en werd gezien als aanstormend talent. Zijn tweede werk, ‘Wounded Cuirassier’ dat hij exposeerde tijdens de Salon in 1814 werd als somber ervaren en teleurstellend in vergelijking met zijn eerdere werk.

12

Géricault, Charing Chasseur, 1812 Géricault, The Wounded Cuirassier, 1814 Op relationeel vlak leidde Géricault een gepassioneerd, maar gespannen onzeker bestaan. Hij had een affaire met Alexandrine Modeste, de jonge vrouw van zijn oom. Met deze stormachtige, onmogelijke relatie nestelde hij zich in een hele netelige situatie die hem een hoop stress opleverde. Deze teleurstellingen, in zijn werk en relatie, brachten hem in een neerwaartse spiraal. Géricault ontvluchtte de misère en ging op studiereis naar Italië. Hij bezichtigde de werken van grote meesters en raakte gefascineerd door zowel Michelangelo, Titiaan als de Barok met de werken van Rubens en Caravaggio.2 Hij maakte veel studies en probeerde een eigen stijl te ontwikkelen, maar hij worstelde met stijlproblemen. Tijdens zijn reis werd hij echter getroffen door eenzaamheid en depressie en kwam eerder dan verwacht terug naar Parijs. Zijn minnares wachtte hem op en de liefde bloeide weer op. Alexandrine raakte zwanger en de affaire kon niet langer geheim blijven. Het leidde tot een enorme familieruzie maar het schandaal werd voor de buitenwereld verborgen gehouden. Alexandrine werd naar het platteland verbannen en de vader van Géricault nam de zorg voor het kind op zich. De hele situatie kostte Géricault een hoop negatieve energie. Hij voelde zich nutteloos en werkeloos en kwam op het punt dat hij zijn leven wilde veranderen. Hij wilde iets gaan maken van zijn leven! In september 1816 kreeg hij het nieuws te horen van de scheepsramp met de Medusa, hetgeen hem diep trof. Hij raakte geïnspireerd en het lukte hem om zijn eigen zorgen los te

2 https://nl.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9odore_G%C3%A9ricault, geraadpleegd op 29/11/2016

13

laten. Hij stortte zich volledig op zijn werk en wilde een comeback maken tijdens de Salon van 1819.

Géricault woonde destijds bij zijn vader in een wijk met schilders, schrijvers en oude officieren van Napoleon. Het vormde een liberaal gezelschap met interesses in kunst en muziek. Hij raakte bevriend met Horace Vernet, de zoon van zijn vroegere leraar. Zo kwam hij ook weer in aanraking met Vernet zelf. Vernet was een van de best betaalde schilders in Frankrijk, hij hield zich bezig met actuele maatschappelijke thema’s, maar deze bleven enigszins oppervlakkig. Zijn werken hadden een chauvinistisch

Vernet, Return from the Hunt, 1825 tintje, waren sentimenteel en dienden als vermaak. Het viel in de smaak bij het grote publiek. Zijn werk werd gezien als een afspiegeling van de moderne tijd. Het contact met Vernet was van groot belang voor Géricault’s ontwikkeling. Géricault bewonderde hem en raakte door hem gefascineerd. 3

“To shine, to illuminate, to astonische the world” From a Manuscript by Géricault, quoted by Clément.4

Geïnspireerd door Vernet’s verbeelding van de actuele maatschappelijke thema’s en zijn fascinatie voor de oude meesters zoals Michelangelo, Carraviagio en Rubens wilde Géricault de ‘realiteit’ van alledag groot maken. Hij wilde een grootst imposant historie werk maken. Hij wilde grenzen overstijgen en dat zou alleen lukken met discipline. De ramp van de Medusa was voor Géricault hèt geschikte onderwerp om aan zijn meesterwerk te beginnen. Volledig in de ban van de tragedie werkte hij 18 maanden van ’s ochtend vroeg tot ’s avonds laat vol overgave en in isolement aan het werk. Hij maakte tal van studies, maar het proces

3 Eitner, L. (1972), Géricault’s Raft of the Medusa, pg. 12-21 4 Eitner, L. (1972), Géricault’s Raft of the Medusa, pg. 15

14

kwam moeizaam op gang. Hij ontmoette de auteurs van het boek, Savigny en Corréard, maar hij worstelde om de woorden van Savigny en Corréard te verbeelden. Hij moest die scènes uit het boek halen die het sterkst verbeeldend waren. Hij voegde scènes samen op het doek die zich in werkelijkheid afspeelden over een aantal dagen. Hij liet zelfs een schaalmodel van het vlot bouwen door de timmerman van de Medusa. Hij bestudeerde de kleur van het gelaat en de anatomie van lichaamsdelen van geëxecuteerden die hij in zijn atelier liet liggen tot ze bijna in staat van ontbinding waren. Het moet een ongelofelijke stank geweest zijn! Dit alles niet alleen om een nauwkeurige weergave te geven van de realiteit maar vooral om een beter inlevingsvermogen te creëren en zijn fantasie op gang te helpen. Hij moest zich kunnen inleven in de situatie van de ramp, om het verhaal te reduceren tot een op zichzelf staand, allesomvattend beeld. Sommige elementen uit het verhaal deden hem denken aan de scènes van strijd, kwelling en dood uit het werk van oude meesters zoals Michelangelo, Rubens en Gros. Ook al hadden deze scènes niets te maken met zijn onderwerp, ze hielpen hem wel bij de visualisering. Langzaam ontwikkelde de compositie zich tot een samensmelting van elementen uit zijn eigen verbeelding, al dan niet geïnspireerd door de historie, en door fragmenten van de realiteit.5 Studie Muiterij

Studie Vlot van Medusa Studie redding

5 Eitner, L. (1972), Géricault’s Raft of the Medusa, pg 22 -39

15

Anatomie en kleurstudies

16

Gros, The Battle of the Pyramids, 1810 Caravaggio, David and Goliath, 1599

Michelangelo, Het laatste oordeel, 1534-1541 Rubens, Het laatste oordeel, 1617

17

18

19

Argus, valse hoop?

Aanklacht slavernij

Metafoor kannibalisme

Geïnspireerd op Michelangelo’s naakten Géricault, Le Radeau de la Méduse, 1818 - 1819

20

De esthetiek

van Le Radeau de la Méduse

De mannen op het vlot zijn geen heroïsche helden meer zoals we dat gewend zijn van de schilders uit de historie, maar het zijn mensen die lijden, die slachtoffer zijn van een crisissituatie. Geen heldhaftigheid maar een dierlijk overlevingsinstinct dat zich van hen meester maakt. Krankzinnigheid, wanhoop en honger verandert de geciviliseerde mannen in barbaren. 6

Géricault laat de ‘dark side’ zien, de ‘condition humaine’. Hij toont empathie en maatschappelijk engagement. Hij doet afstand van de Klassieke formele beheersing en toont hartstocht en emotie. Uiting van gevoel, dramatiek en sentiment van de harde eigentijdse werkelijkheid. Géricault is met zijn werkwijze een Romanticus ‘pur sang’. Hij verliest zichzelf in het onderwerp en ontvlucht zijn eigen misère. Tegelijkertijd zoekt hij soelaas in het verleden en laat zich inspireren door oude meesters. Deze Classicistische invloeden zijn onder andere terug te zien in de verbeelding van de mannen die eerder afgebeeld zijn als Griekse atleten in plaats van de bebaarde uitgemergelde, verwonde overlevenden zoals ze na 13 dagen van het vlot werden gered. Géricault laat zich voor de verbeelding van de naakte gespierde lichamen inspireren door Michelangelo’s naakten in Het laatste oordeel, Sixtijnse kapel, 1541. Met de piramidevormige opbouw voldoet het schilderij aan de Klassieke compositie. In het schilderij zijn twee piramides te zien, de een verbeeld hoop, de ander wanhoop. Invloeden uit de Barok van Rubens en Caravaggio zijn terug te zien in de bewegingen, het kleurgebruik en de licht-donker contrasten. De kleuren in de schildering van ‘het vlot’ zijn somber en monochroom. Hij gebruikte Bituumverf om de schaduwen donkerder te maken. Hij gebruikt drie hoofdtinten die hij net zo nauwkeurig compositioneert als de figuren. Gedempt groen met een verloop naar blauw, Bruin met oranje / rood accenten, een complex grijs, met lever, leisteen en geelaccenten.7

6 Honour, H. en Flemming, J. (1998), Algemene Kunstgeschiedenis, pg. 604-605 7 Eitner, L. (1972), Géricault’s Raft of the Medusa, pg. 22-56

21

Hoop

Wanhoop

22

“The more black there is in a picture, the better it is” Reported by R. Regamey, Paris, 19268

Géricault speelt in op het gevoel, de emotie van de toeschouwer door zijn directe manier van verbeelden. De toeschouwer heeft het gevoel zelf aanwezig te zijn op het vlot doordat de figuren worden aangesneden. Door de richting van de ledematen wordt je het beeld ‘binnengezogen’. De dynamische, a-symmetrische compositie is erg ongebruikelijk voor die tijd. In het werk zit een duidelijke diagonale lijn die begint links onder bij de rouwende vader en eindigt aan de top bij de donkere man, wuivend met zijn blouse naar het reddingsschip, de Argus in de verte. Een diagonaal die zich uitstrekt van wanhoop naar hoop. Alle figuren hebben hun eigen expressie en zijn scene voor scene opgebouwd maar vormen samen één totale compositie. Onderaan in het beeld zien we 4 lijken liggen, verspreid over het vlot. Een rouwende vader heeft het dode lichaam van zijn zoon op schoot. De vader werd door de toeschouwers van de Salon als metafoor gezien voor het kannibalisme dat heerste op het vlot. In een eerdere

Henry Fuseli, Ugolino in the Tower, 1811 Studie Kannibalisme

8 Eitner, L. (1972), Géricault’s Raft of the Medusa, pg. 41

23

studie toont Géricault het kannibalisme expliciet, maar in het uiteindelijke werk vond hij deze verbeelding te sensationeel. De vader vertoont gelijkenis met Ugolino9 in the Tower van Henry Fuseli, 1811. Naast de vader zit nog een man in de schaduw, samen vormen deze 6 figuren de basis voor het schilderij en door hun levensgrote verbeelding geven ze de toeschouwer een beklemmend gevoel. De vader keert het tafereel dat zich achter hem afspeelt de rug toe, voor hem is de hoop zinloos, hij heeft zijn eigen zorgen. Zijn zoon is dood! Vanuit de schaduw van het zeil rijst een groep mannen op, reikend naar het licht, de hoop. We zien hoe het leven zich probeert los te maken van de dood, een figuur krabbelt onder een lijk vandaan om zich bij de wuivende figuren aan te sluiten. Aan de top van de piramide zien we een donkere man, wuivend met zijn hemd naar het reddingsschip, de Argus in de verte. De verbeelding van deze donkere man werd geïnterpreteerd als reactie tegen de slavernij. Maar is de hoop geen valse hoop? De Argus in de verte is nauwelijks waar te nemen en lijkt buiten bereik. De overweldigende natuur lijkt tussen het vlot en het reddingsschip in te staan. De wind jaagt het vlot de duisternis in. De donkere golf links zal het vlot overspoelen. De mens is overgeleverd aan de vernietigende krachten van de natuur.10 Géricault toont met ‘het vlot’ een tragedie zonder held. Een schilderij met monumentale afmetingen van 5 bij 7 meter zoals dat toen der tijd alleen bij werken met een moralistische of nationalistische betekenis gerechtvaardigd werd. Hij wilde het publiek imponeren en verlichten. Tijdens het bewind van Napoleon schilderde men historische taferelen, overwinningen en triomfen. Deze ‘Imperial Art’ sloot aan bij de wensen van het publiek. Maar na de val van Napoleon in 1815, ten tijde van de Restauratie was er een gebrek aan heroïsche daden. Prinselijke doodvonnissen en koninklijke ontsnappingen en verbanningen waren minder geschikt voor monumentale schilderijen. De onderwerpen kwamen in handen van de kunstenaar, die meestal werkten naar de smaak van het publiek. Er werden nog wel nostalgische historische stukken geschilderd met Napoleon in de hoofdrol maar vaker nog onderwerpen van alledag. Onderwerpen die aansloten bij de emoties van de toeschouwers, die hen beroerde. Géricault wilde de ‘realiteit’ van alledag verheffen tot historie, hij ontdoet het werk van alledaagse, afleidende details. Hij schildert een tijdloos tafereel op monumentaal formaat en voldoet hiermee aan de eisen van een historiestuk uit de Klassieke oudheid. Met de verbeelding van het actuele thema zet Géricault na de geïdealiseerde kunst van het Classicisme een eerste stap in de richting van het Realisme. Hij laat de sociale werkelijkheid zien en de barre omstandigheden van de maatschappij 11

9 Graaf Ugolino is een figuur uit het stuk Inferno van Dante’s La Divina Commedia. “Graaf Ugolino wordt door zijn tegenstander gestraft door met zijn kinderen en kleinkinderen in een kerker te moeten sterven van de honger. Uiteindelijk eet de graaf een aantal van zijn kinderen op om in leven te blijven.” static.digischool.nl/ckv2/bevo/figuurstukken/dante.htm, geraadpleegd op 29/11/2016 10 Eitner, L. (1972), Géricault’s Raft of the Medusa, pg. 40-56 11 Eitner, L. (1972), Géricault’s Raft of the Medusa, pg. 12-21

24

Politiek Een aanklacht tegen de heersende Bourbonmonarchie

Géricault exposeerde Le radeau de la Meduse tijdens de Salon van 1819 ten tijde van de Restauratie. Het was de eerste Salon na de val van Napoleon. Het tonen van ruim honderd wand vullende kunstwerken getuigt van een ruimhartige financiële steun van de staat. De Bourbonmonarchie had een toleranter beleid in vergelijking tot het beleid ten tijde van de revolutie. Het uitte zich in beloning en eer in plaats van dwang. In de Salon zag men een toename van kunstwerken met religie of de monarchie als onderwerp. De onderwerpen werden vaak ten gunste van de monarchie verbeeld aangezien zij subsidieerden. Censuur werd toegestaan, dit zou Napoleon nooit getolereerd hebben. Le Radeau de la Meduse werd in de Salon gepresenteerd als Scène de Naufrage, scene van een schipbreuk. Men probeerde de reacties te sussen door de ramp af te doen als een natuurramp, maar de toeschouwers herkenden in het schilderij meteen de verschrikkelijke schipbreuk van de Medusa. De grootste scheepsramp aller tijde zat nog vers in het geheugen. De maatschappij was geschokt en het leidde tot een groot schandaal. Géricault voerde met zijn schilderij, Le Radeau de la Meduse, een aanklacht tegen de politieke situatie. Hij wilde de maatschappelijke misstanden aan het licht brengen, hij wilde laten zien dat het volk ten tijde van de restauratie volkomen aan hun lot werden overgelaten.12 De monarchie en de industrialisatie leidde tot meer klassenvorming. De scheiding tussen de elite en het ‘gewone volk’ zien we in het schilderij terug doordat de kapitein en de hogere bemanning hun eigen hachje redt en de rest aan hun lot over laat. Géricault toont maatschappelijk engagement, zijn verbondenheid met de sociaal zwakkeren uit zich ook in de portretten van de geesteszieke patiënten van de Parijse inrichting La Salpitière.

12 Visser, A. de, (2012), Viceversa, pg. 398

25

Géricault, Portrait of a demented woman, 1922 Dat de donkere figuur aan de top van de piramide gezien werd als een aanklacht tegen de slavernij valt samen met het heersende anti-slaven beleid. De slavenhandel werd in 1831 in o.a. Frankrijk afgeschaft. Kunstenaars werden door de ‘British Society for effecting the Abolition of the Slave Trade’ gevraagd aandacht te besteden aan het onderwerp en te pleiten voor afschaffing. Géricault ontwierp een groot schilderij met als thema de slavenhandel maar werkte het nooit uit. Wellicht is de donkere figuur aan de top van de piramide op het vlot een toespeling op dit onderwerp.13 In een expositie vol met werken die van loyaliteit jegens de monarchie getuigen viel het werk van Géricault uit de toon. Le Radeau de la Meduse is het enige werk in de Salon dat een persoonlijke expressie is van het gevoel. Géricault was niet afhankelijk van subsidies en kon zich deze vrijheid permitteren. De meningen waren verdeeld, het publiek raakte verward of gefascineerd maar het zorgde er wel voor dat het schilderij constant onder de aandacht was. Critici prezen het of keurden het af, afhankelijk voor welke krant ze schreven.14

13 Honour, H. en Flemming, J. (1998), Algemene Kunstgeschiedenis, pg. 614-615 14 Eitner, L. (1972), Géricault’s Raft of the Medusa, pg. 1-10

26

Allegorie van de teloorgang. Een metafoor voor de eeuwig voortdurende problemen van heldhaftigheid, eigenbelang, hoop, wanhoop en lijden. Zo kunnen we Het vlot van Medusa wel omschrijven. Tegenwoordig zien we een vergelijkbaar beeld met de vluchtelingenproblematiek. We laten het gebeuren dat in deze moderne tijd duizenden mensen om het leven komen als ze de oversteek maken, opeengepakt op bootjes, vluchtend voor oorlog opzoek naar een beter bestaan. Ook nog vers in ons geheugen gegrift staat de ramp met het Italiaanse cruiseschip de Costa Concordia. Ook hier voltrekt zich een ramp door de grove inschattingsfout van de kapitein, die vervolgens zijn verantwoordelijkheid niet neemt en als eerste het schip verlaat en de overige ruim 4000 passagiers aan hun lot overlaat.15

www. rtlnieuws.nl www.mirror.co.uk

“De geschiedenis leert ons uiteindelijk alleen dit,

dat de mensen niets uit haar willen leren”

Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831)16

15 Auteur onbekend (dinsdag 7 april 2015), Kapitein Costa Concordia loopt nog steeds vrij rond, De Volkskrant, http://www.volkskrant.nl/buitenland/kapitein-costa-concordia-loopt-nog-steeds-vrij-rond~a3946142/, geraadpleegd op 29/11/2016 16 http://skylinereviews.com/index.php/?s=in+het+spoor+van+tuymans, geraadpleegd op 29/11/2016

27

Géricault overleed jong, op 32 jarige leeftijd, op 26 januari 1824, verzwakt door een ongeval met zijn paard en door chronische TBC. Géricault is van grote betekenis geweest voor de kunstgeschiedenis. Met zijn verbeelding van de ‘condition humaine’, gerelateerd aan actuele thema’s, vormt hij een brug tussen de Romantiek en het Realisme.

Inspiratiebron voor velen Na zijn dood vormde hij een inspiratiebron voor kunstenaars zowel in de 19e als de 20e eeuw. Schilders als Turner en Homer werden door hem beïnvloed. In het werk van Turner, A Disaster at Sea, 1835, zien we een vergelijkbaar thema. Nu een Britse zeeramp met op de voorrond dode figuren en in het centrum van het schilderij een donker persoon. Wat ook te herleiden is naar een aanklacht tegen de slavernij. Het werk The Gulf Stream, 1899 van Winslow Homer, laat een donkere man zittend op een boot zien op de woeste zee omsingelt door haaien. In de verte vaag een reddingsschip?17

Turner, a Disaster at Sea, 1835 Winslow Homer, The Gulf Stream, 1899

Asterix en het 1ste legioen, 1967 Cover Sopranos, vijfde seizoen

17 https://en.wikipedia.org/wiki/The Raft_of_the_Medusa, geraadpleegd 29/11/2016

28

In de strip Asterix en het 1ste legioen, 1967, tijdens de overtocht naar Afrika wordt Asterix overvallen door piraten. Hun vlot is geïnspireerd op Het vlot van Medusa. De naam van het schip wordt zelfs als voltooid deelwoord gebruikt. ‘Je suis Méduse’, ‘ik sta versteld’. De cover van het vijfde seizoen van de serie Sopranos is geïnspireerd op het schilderij.

Er verscheen een film van Iradj Azimi, Le Radeau de la Méduse, 1998. Gebaseerd op het echte verhaal en geïnspireerd door het schilderij van Géricault. Het Frans chansons van George Brassens, Les Copains dábord, de makkers eerst, duidt op de kapitein en de bemanning, de makkers die als eerste het schip de Meduse verlieten en de rest aan hun lot overliet.18 De Iers-Engelse Folkband The Pogues schreven voor het album Hell’s Ditch een nummer The Wake of the Medusa geïnspireerd op het verhaal van de Medusa. Voor de cover van het album Rum, Sodomy and Lash plaatsen ze zichzelf tussen de figuren op het vlot.19

The Poques, Rum, Sodomy and Lash, 1985

18 https://nl.wikipedia.org/wiki/Het_vlot_van_de_Medusa_(schilderij), geraadpleegd op 29/11/2016 19 http://skylinereviews.com/index.php/?s=in+het+spoor+van+tuymans, geraadpleegd op 29/11/2016

29

Literatuurlijst

Boeken

o Eitner, L. (1972), Géricault’s Raft of the Medusa, pg. 7-11, pg. 12-21, pg. 15, pg. 22-39, pg.22-56, pg. 41, pg. 40-56, pg. 12-21, pg. 1-10

o Honour, H. en Flemming, J. (1998), Algemene Kunstgeschiedenis, pg. 604-605, pg. 614-615

o Visser, A. de, (2012), Viceversa, pg. 398

Tijdschriften en kranten

o Auteur onbekend (dinsdag 7 april 2015), Kapitein Costa Concordia loopt nog steeds vrij rond, De Volkskrant, http://www.volkskrant.nl/buitenland/kapitein-costa-concordia-loopt-nog-steeds-vrij-rond~a3946142/, geraadpleegd op 29/11/2016

Internetbronnen

o https://nl.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9odore_G%C3%A9ricault, geraadpleegd op 29/11/2016

o static.digischool.nl/ckv2/bevo/figuurstukken/dante.htm, geraadpleegd op 29/11/2016

o https://nl.wikipedia.org/wiki/Restauratie_(Frankrijk), geraadpleegd op 29/11/2016 o http://skylinereviews.com/index.php/?s=in+het+spoor+van+tuymans, geraadpleegd

op 29/11/2016 o https://en.wikipedia.org/wiki/The Raft of the Medusa, geraadpleegd 29/11/2016 o https://nl.wikipedia.org/wiki/Het vlot van de Medusa (schilderij), geraadpleegd op

29/11/2016 o http://skylinereviews.com/index.php/?s=in+het+spoor+van+tuymans, geraadpleegd

op 29/11/2016

o http://www.pogues.com/Releases/Lyrics/LPs/HellsDitch/WakeOfMedusa.html,

geraadpleegd op 29/11/2016

30