1

Voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters

Trik van Bennekom Bonaire

GrenzenloosMAGAZINE

NR 14

Maart 2015

Uitgeverij Grenzenloos

Grenzenloos.nl

franse belastingteruggave? Uitspraak biedt mogelijkheden

niets is hier wat het lijkt Een blik op Bonaire

leven op de lofotenSpectaculair landschap

Ludique le Vert Frankrijk

2

uitstellen hoeft niet meer

Wie de afgelopen jaren terughoudend is geweest

met plannen maken om over de grens te gaan

wonen en werken, kan uit zijn of haar winterslaap

komen. De economie in Nederland trekt weer aan

en de vooruitzichten voor de komende jaren zijn ook

veelbelovend. Ook op de Nederlandse huizenmarkt

gaat het een stuk beter dan de jaren hiervoor, en

bovendien zitten veel populaire emigratielanden

zoals Spanje, Canada en Australie economisch weer

behoorlijk in de lift. Kortom, de tijd om dromen

noodgedwongen uit te stellen lijkt eindelijk voorbij!

Veel succes met uw plannen en veel leesplezier met

het magazine van deze maand.

Uw reacties en tips worden altijd gewaardeerd:

info@grenzenloos.nl

Grenzenloos Magazine verschijnt 12 x per jaar, elke

laatste vrijdag van de maand.

Eric Jan van Dorp - Uitgever/hoofdredacteur

Twitter: @ericjanvandorp

Colofon

GRENZENLooS MAGAZINEGratis online magazine voor emigranten,

expats en tweedehuisbezitters.

Verschijnt 12 x per jaar, elke laatste

vrijdag van de maand.

Een uitgave van Uitgeverij Grenzenloos,

een imprint van VanDorp Uitgevers

Voor meer informatie of adverteren,

kijk op www.grenzenloos.nl

of mail naar info@grenzenloos.nl

In dit nummer staan bijdragen van:

Trix van Bennekom

Ludique le Vert

Ellen Smulders

Stef Smulders

Eric Jan van Dorp

Coverfoto: Forrest Cacvalle

Copyright©2015 VanDorp Uitgevers

op de teksten en foto’s in deze uitgave

rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave

mag worden opgeslagen, gekopieerd

of op andere wijze dan ook worden

verveelvoudigd en/of verspreid,

zonder uitdrukkelijke en schriftelijke

toestemming van de uitgever.

Welkom

Nieuws en nieuwe boeken

Noorwegen - Leven op de Lofoten

Bonaire - Niets is hier wat het lijkt

Radio De Week Die Was

Ludique - Graf- en graafheden

4

6

14

20

22

Inhoudsopgave

Frankrijk - Belastingteruggaave? 30

Stef Smulders - Krantje34

4

Vier jaar na de opening zal het spookvliegveld van Castellón in de

regio Valencia eindelijk echt in gebruik kunnen worden genomen. Ryanair zal

vluchten gaan uitvoeren op het omstreden vliegveld dat voor 150 miljoen euro werd gebouwd en officieel geopend is in maart 2011. Sindsdien arriveerde echter nog nooit ook maar één vliegtuig, hoewel er toch voor bijna 30 miljoen euro dat werd uitgegeven aan promotie. Er werd al geopperd om de landingsbanen om te toveren tot een racecircuit of het luchthavengebouw te veranderen in een in een winkelcentrum. Zover hoeft het dus niet te komen nu Ryanair als eerste schaap over de dam komt in Valencia. Bron: InSpanje.nl

spaans spookvliegveld bij valencia eindelijk in gebruikryanair gaat vliegen op omstreden luchthaven

Nieuws

De strijd om herstelbetalingen voor de

Tweede Wereldoorlog van Duitsland aan

Griekenland wordt de laatste weken harder.

Zo heeft de Griekse minister van Justitie

gedreigd met onteigening van Duits vastgoed in

Griekenland als de Duitsers niet met geld over

de brug komen.

Het gaat hier niet om een kleine som geld,

volgens de Grieken. Een commissie van de

toenmalige Griekse regering oordeelde namelijk

in 2013 dat Griekenland nog 162 miljard euro

aan herstelbetalingen tegoed zou hebben.

Opmerkelijk is wel dat Duitsland de grootste

betaler van alle EU landen is als het gaat om

steunbetalingen en leningen voor de Grieken.

onteigening duits vastgoed in griekenland?grieken eisen nog enorm bedrag van duitsland

5

Nieuwe boeken

Emigreren naar CanadaEditie 2015

Bart Nagel e.a.

Uitgeverij GrenzenloosISBN 9789077698136

Prijs € 17,95

Te koop via Emigratieboek.nl

Emigreren naar ZwedenEditie 2015

Bart Kila e.a.

Uitgeverij GrenzenloosISBN 9789461850904

Prijs € 17,95

Te koop via Emigratieboek.nl

6

In een van de meest spectaculaire geb-

ieden van Noorwegen, de eilanden-

groep Lofoten, wonen Eric en Bettina

Fokke. Zij vertrokken zonder onmiddellijk

vooruitzicht op werk maar hebben zich

aangepast aan de lokale omstandigheden

met een baan voor vrijwel elk seizoen.

Zij kozen voor de leegte en de ruigte en

kregen toegang tot een adembenemende

wereld van dieren in het wild.

Over een maand opent de haringfabriek

op Gimsøy weer haar deuren. Van oktober

tot februari fileren seizoenmedewerkers de

haring, die vervolgens op transport gaat naar

Denemarken om daar - al dan niet met een

smaakje van kruiden, mayonaise of mosterd

-verpakt te worden. Eric en Bettina maken

zich op voor hun inmiddels derde seizoen in de

fabriek sinds hun emigratie twee en een half

jaar geleden. In de fabriek werken ze soms elf

dagen achter elkaar met dagen van twaalf tot

Noorwegen

Mañana, Mañana van het noorden

7

dertien uur. Bettina staat aan de lopende band.

Zij zorgt ervoor dat alle haringen op hun rechter

zij liggen. Eric roert in de bakken met vette vis en

schuift lege bakken onder de lopende band zodat

de filetjes daar invallen. “Van de baas mag ik

fotograferen wanneer ik maar wil, zolang de boel

maar niet vastloopt”, zegt Eric tevreden. Want de

fabriek trekt veel zeehonden en zeearenden aan

die hij regelmatig voert met haringen. Daar houdt

hij weer leuke opnames aan over: “Af en toe

lopen otters binnen om een visje te halen. Vorig

jaar trok een groepje orka’s langs en soms sta ik

buiten om het noorderlicht te fotograferen.”

Zo heeft het leven als fabrieksmedewerker zijn

verzachtende kanten, ondanks het monotone en

fysiek zware werk. De fabriek staat op een

droomlocatie en er heerst een relaxte

ongedwongen sfeer op de werkplek. De baas

werkt vooral hard mee en is niet bezig om leiding

te geven. “Elke vrijdag is het wafeltjesdag en

bakt onze boekhoudster heerlijke wafels die we

met veel jam en room wegwerken”, geeft Eric

als voorbeeld, “en collega Jarle rookt regelmatig

verse haring, makreel of koolvis die we al om

elf uur als warme lunch eten.” Na vier maanden

werken, met uitzondering van de kerstvakantie,

haalt het stel samen een minimum jaarloon

binnen. Een prettige basis voor hun bestaan op

Lofoten.

‘Op een gegeven moment liep ik tegen de vijftig en wist ik dat het een kwestie was

van nu of nooit’

Na een relatief natte zomer hebben Eric en

Bettina de laatste twee weken genoten van

schitterend weer. Met twaalf graden en weinig

wind is het buiten aangenaam vertoeven in een

T-shirt. Vooral Bettina profiteert daarvan en

brengt vaak uren door in de ruime tuin om het

huis, te midden van grasland, moeras en wat

ruigte waar zij onder andere een kruidenhoek

heeft gemaakt.

Eric daarentegen, wordt vandaag in beslag

genomen door computerperikelen midden in

een tijd met stevige deadlines voor een paar

interviews die hij moet leveren. De overgang

van een oude naar een nieuwe computer verliep

minder soepel dan hij had gehoopt: “Eerst

moet ik die computer aan de praat krijgen en

telefoonnummers en e-mails van opdrachtgevers

veilig stellen, daarna kan ik pas weer schrijven.”

Ondanks de drukte praat hij met veel humor

verder.

Camping noch viskar

Toen Eric en Bettina nog in Nederland woonden,

gingen ze twee keer met onbetaald verlof.

Bettina werkte toen als voedingsassistente en

activiteitenbegeleidster in een verpleegtehuis,

Eric als journalist bij Amsterdam Stadsblad. In

1997 reisden ze door Latijns Amerika en gingen

de gesprekken geregeld over een mogelijk vertrek

uit Nederland. Na een periode met jaarlijkse

vakanties in Scandinavië, trokken ze in 2002

voor een half jaar die richting op met de camper.

Vanaf dat moment begon het serieus te kriebelen

en het idee van emigratie groeide gestaag op

vruchtbare bodem. Want na elke vakantie was

het gevoel van ruimte en rust al snel voorbij en

beiden verlangden zij er naar om ergens te wonen

met deze twee ingrediënten als een dagelijks

gegeven.

“Het bleef door ons hoofd spoken, Scandinavië

als woonplek”, herinnert Eric zich goed, “en op

een gegeven moment liep ik tegen de vijftig en

wist ik dat het een kwestie was van nu of nooit.”

In zijn baan als journalist voor het Amsterdams

Lofoten

8

Stadsblad was hij altijd goed op de hoogte van

de plannen van de gemeente Amsterdam en wat

hij noemt ‘de onbegrensde groei die Nederland

nastreeft’. Overal werd in razend tempo gebouwd

en uitgebreid. Altijd moesten ze in de file staan

voordat ze de natuur bereikten en zelfs naast hun

favoriete natuurcamping in Friesland begonnen ze

aan de bouw van een villawijk. Ze lieten veel achter,

want buiten het gebrek aan ruimte en natuur om

hadden ze alles. Leuk werk, goede vrienden en

een warme band met hun beide ouders die in de

flat tegenover hen woonden in Uithoorn. Het was

zwaar om hen achter te laten. Daarom vertrokken

ze heel duidelijk met de gedachte ‘als het niet

bevalt, gaan we terug’.

‘Overal wordt op Lofoten gevist maar je kunt vreemdgenoeg maar bij één tentje een visburger kopen. En dat in een provincie zo

groot als Utrecht’

Eric en Bettina gingen op zoek naar een woonplaats

in het gebied dat voor hen boven op de lijst stond;

de Lofoten. Eerst keken ze naar een camping in

Vesterålen. Na wat berekeningen bleek dat deze

niet rendabel was, dus zagen ze er van af. Toen

Noorwegen

9

kreeg het stel het idee voor een visbakwagen,

om verse kibbeling mee te verkopen. “Overal

wordt op Lofoten gevist maar je kunt maar bij

één tentje een visburger kopen. En dat in een

provincie zo groot als Utrecht”, stelt Eric vol

ongeloof, “daar zagen wij wel een markt voor.”

Ze verdiepten zich in visbakken en ovens, stelde

een ondernemersplan op en vertrokken in april

2008 naar Lofoten met een visbakwagen. Zonder

dat, tegen alle adviezen in, één van hen een baan

had. Toen kwam de vernietigende boodschap: drie

maanden voor hun emigratie was een nieuwe wet

van kracht gegaan die het stel verplichte eerst een

ondernemersexamen af te leggen in Noorwegen.

Helaas was de betreffende ambtenaar vergeten om

het stel hierover te informeren. Het eerste seizoen

voor visverkoop zouden ze niet meer halen, snel

moesten ze ander werk vinden.

Eric was er niet vanuit gegaan dat hij in Noorwegen

als journalist verder kon. Gezien de ontwikkelingen

rond de visbakwagen, heeft hij het die eerste

zomer toch maar een kans gegeven. Dat bleek veel

makkelijker dan gedacht, zodat hij vrijwel vanaf

het begin als freelance journalist werkte voor

Nederlandse media. Daarnaast konden ze die eerste

herfst aan de slag in de haringfabriek.

Haring, internet en hobby’s

Afgelopen weekend hadden Eric en Bettina, zoals

vaker, bezoek uit Nederland. Gelukkig hebben ze

daar de ruimte voor. Ze omschrijven hun woning

als een vierkante doos met puntdak, zoals de

meeste woningen in de omgeving. Op de eerste

verdieping hebben zij drie kleine slaapkamertjes

en op de begane grond van tachtig vierkante meter

bevinden zich de woonkamer, keuken, badkamer

en hal. Het huis is het ouderlijk huis van de

geitenboer waarvan ze het huren, zelf woont hij

op honderdvijftig meter afstand met de geitenstal

tussen hem en de nieuwkomers in. Via de contacten

van Placement vonden ze dit huis. Eric: “We wilden

eerst gaan huren omdat we niet goed wisten waar

we aan begonnen. Hoe was de gemeenschap?

De locatie? Ligt het huis de helft van de dag in

de schaduw achter een berg of staat het op een

winderige plek?” Vandaag zijn al deze vragen

positief beantwoord en gaan ze waarschijnlijk in

op het aanbod om het huis dat ze nu nog huren te

kopen.

De tweede zomer na hun emigratie, in 2009,

hebben ze het oorspronkelijke idee van een

visbakwagen opgepakt, om daarmee de overvloed

aan verse vis te verkopen. Eenmaal in de praktijk

viel de visbakwagen een beetje tegen. Ze waren

vijf dagen per week gebonden en hoewel het

ongetwijfeld een gat in de markt was, ontdekten

ze dat hun hart er niet in lag. “Afgelopen zomer

hebben we de kar te koop gezet, het is voor ons

aantrekkelijker om in de haringfabriek te blijven

werken”, zegt Eric zonder spijt. Vandaag schrijft

Lofoten

10

hij regelmatig voor Trouw en diverse tijdschriften.

Ook levert hij vrijwel altijd foto’s bij zijn stukken.

“Dat is het voordeel van internet”, zegt Eric

enthousiast, “dan maakt het niet uit van welk adres

je je werk opstuurt.” Het enige nadeel is dat het

enigszins moeilijk is te combineren met het werk in

de haringfabriek. Na elk seizoen heeft hij een flinke

aanloop nodig om alle contacten weer op

te poetsen en om opdrachten binnen te halen: “Aan

het eind van de zomer heb ik het daarom meestal

het drukst, net in de periode voordat de haring

komt.” Wanneer Eric schrijft is Bettina bezig in de

tuin, bakt ze brood en taarten, daarnaast zijn ze

veel samen op pad.

Voor

zijn reportages reist Eric soms heel wat af. Een

maand geleden maakte hij in opdracht van Trouw

een artikel over C02 opslag in Noorwegen en reisde

hij naar Hammerfest om daar een grote installatie

te bekijken. Op dezelfde reis bezocht hij voor een

andere opdracht een kwekerij voor kabeljauw in

Tromsø en nam hij foto’s bij de Varangerfjord

aan de Russische grens voor bij een artikel over

klimaatsveranderingen. 2500 kilometer hebben ze

toen afgelegd en bij dit soort gelegenheden voelen

ze zich bevoorrecht dat ze samen op reis kunnen

gaan.

Geen stugge bewoners

Om hun inkomen aan te vullen verrichten Eric en

Bettina ook ander werk. Van begin februari tot en

met mei komt de kabeljauw weer aanzwemmen,

dit jaar hebben ze op verzoek twee keer

meegewerkt om de kabeljauw te verwerken

tot stokvis. Ze denken eraan om dit

ook volgend jaar te doen. Voor de

overige bewoners, die ook bijna

allemaal seizoenwerkers zijn in

verschillende branches, staat

dan het toeristenseizoen voor

de deur. Heel

flexibel, dat is de houding

die emigranten moeten

aannemen, meent Eric:

“Zo niet, dan moet je

blijven waar je bent. Wij

doen misschien niet het

leukste werk, maar zijn

bijvoorbeeld heel blij met

onze prettige collega’s.”

Toen hij in de jaren tachtig

met Bettina achterop de motor

door Noorwegen reisde, waren

Noorwegen

11

ze, ondanks hun beider fascinatie voor het land,

destijds niet bepaald gecharmeerd van de Noren.

“Stug, afstandelijk en bot”, vertelt Eric, “dat was

ons beeld van de mensen hier en we kwamen

tijdens die vakanties nauwelijks met ze in contact.”

Hij vraagt zich af of de motor misschien de mensen

afschrikte? Daarbij trok hij met Bettina vooral de

natuur in voor de rust en de ruimte en om dieren

te observeren. Ze kampeerden zo veel mogelijk in

het wild en dan kom je nou eenmaal weinig mensen

tegen.

Ondanks hun beeld van de bewoners, wilden ze

graag in Noorwegen wonen. Het ruige en lege

landschap lokte, als ook de rust die hen goed

deed wanneer ze daar waren. “Wij zijn geen

cultuurmensen”, zegt Eric openlijk, “dus we

waren voor vertrek helemaal niet zo bezig met het

culturele en sociale aanbod in het dorp.” De natuur

en de schoonheid van het

landschap was de onbetwistbare hoofdreden voor

hun overstap naar Noorwegen. Maar de omgang

met de eilanders is niet alleen meegevallen, volgens

Eric is het een bonus op de emigratie geworden. Hij

en Bettina hadden het niet verwacht: “Mensen op

de eilanden hier zijn buitengewoon vriendelijk en

behulpzaam, ze staan altijd voor je klaar en doen

Lofoten

12

alles om het naar je zin te maken. We kennen

hier iedereen en hebben veel meer contact met de

buren dan we in Nederland hadden.”

BBQ’s en eigen Lavo

Door het raam in de woonkamer kijken we uit op

het wijde zeelandschap en de zon die in zo veel

ruimte haar stralen ver verspreidt. Ook de bergen

op het volgende eiland lijken in het warme licht

te verzachten tot een massa die je gemakkelijk

zou kunnen kneden. Maar natuur en mens

veranderen hier niet zo snel. De supermarkt is

daar een voorbeeld van wat betreft het aanbod

in de schappen. “Die keuze is buitengewoon

beperkt”, geeft Eric als voorbeeld van iets dat hen

is tegengevallen, “het lijkt op een protectionistisch

beleid want er liggen voornamelijk Noorse

producten in de schappen. Vooral de groente is

vaak van slechte kwaliteit en alles is hier duur.”

Bettina kookt als hobby en heeft hier best moeite

mee. Wanneer ze in Zweden boodschappen

doet ‘staat ze in de supermarkt te dansen’ om de

hoeveelheid aan keuze van producten.

Ze zijn veel samen. In de haringfabriek en thuis,

zowel in hun vrije tijd als wanneer Eric aan een

freelance opdracht werkt. Het bevalt hen goed, al

Noorwegen

13

gaat hun Noors er op die manier maar

langzaam op vooruit. De LOI-

cursus ligt vrijwel ongebruikt

in de kast. In de tijd dat

Placement een contract

had met de Gemeente

Vestvågøy om

Nederlandse

emigranten naar

het gebied te

trekken, werden

er taalcursussen

aangeboden. Nu

komen de cursisten

voornamelijk uit Afrika

en Polen. Met een geheel

andere taalachtergrond gaan

zij veel trager vooruit. “’Wat praten

jullie goed Noors’ zeggen de mensen

tegen ons, en dat is heel lief,” zegt Eric, “maar

niet waar.”

Vrienden hebben ze vooral gekregen door

het werk in de fabriek. Die ligt op het eiland

Gimsøy waar ongeveer 250 mensen wonen.

Veel van hun collega’s zijn actief in de Jacht- en

Visserijvereniging en nodigen Eric en Bettina

regelmatig uit wanneer ze iets organiseren. Een

dagje mee vissen of kleiduiven schieten. Een BBQ-

feest op een eilandje waar ze met de hele club naar

toe varen. Een ander eiland waar ze gezamenlijk

een Lavo hebben gebouwd, een traditionele tent

volgens de tradities van de ‘Lappen’ in Noord

Noorwegen. Aanstaande woensdag zijn ze

uitgenodigd om bij de buren te komen eten en staat

er boknafisk (een gedroogde vissoort, red.) op het

menu. “Ik heb liever verse vis”, geeft Eric toe,

“maar het contact met de mensen is fijn.”

Noorderlicht als inspiratie

De foto’s die Eric neemt zijn van de natuur en de

dieren die daar wonen. Deze zet hij op zijn website

en zo bereikt hij veel mensen die dezelfde passie

voor het gebied delen. De fascinatie voor het

noorderlicht. En voor fotograferen.

Steeds meer bezoekers van zijn website vragen of

hij en Bettina ook een Bed & Breakfast hebben en

of Eric een fotocursus kan geven. Dit soort ideeën

heeft het stel aan het denken gezet. “Het werk op

de fabriek is zwaar en in plaats daarvan zouden we

misschien liever een B&B hebben als aanvulling op

mijn werk als journalist”, overpeinst Eric.

In dat geval zouden zij het huis moeten verbouwen.

Op het moment proberen zij zicht te krijgen op wat

Lofoten

14

dat gaat kosten en wat een B&B kan opleveren. Na

enige reflectie beseffen ze tegelijk dat ze het werk

in de fabriek erg zullen missen. Dat samenwerken,

de atmosfeer, de omgang met collega’s. “We zijn er

nog niet uit of we die overstap willen maken, want

ons sociale leven hebben we vooral te danken aan

de collega’s waar we, al dan niet als bedrijfsuitje,

ook in onze vrije tijd mee optrekken”, legt Eric uit,

“en als je niet meer samenwerkt, loop je dat mis.”

Intussen moeten ze opnieuw wennen aan de grote

afstand tot Nederland. Hun ouders bereiken nu een

leeftijd dat ze meer hulp nodig hebben. Dit jaar is in

februari de vader van Eric overleden en hij zou graag

meer voor zijn moeder willen doen. Bettina haar

vader is 81 jaar oud en woont alleen. Zij weet dat hij

nooit meer bij hun op bezoek kan komen. De laatste

tijd beseffen zij des te meer wat het betekent om

zo ver weg van Nederland te wonen. Tegelijkertijd

vinden zowel Eric als Bettina dat zij een aangenaam

leven hebben in Moland. De natuur heeft precies

de uitwerking op hun bestaan die zij hoopten. Ze

leven minder gehaast en zijn bezig met dingen die

er toe doen. De dagen vliegen voorbij. “Vandaag

bijvoorbeeld, zouden we vroeg boodschappen gaan

doen maar je gaat dan half

negen de deur uit en bent om twaalf uur thuis”,

geeft Eric als voorbeeld, “Net zoals de mensen hier

leven wij volgens het mañana, mañana van het

noorden.” Soms maken ze er een ommetje bij, met

bekers koffie en verrekijkers op het dashboard en de

camera onder handbereik. Dan neemt Eric foto’s die

hij kan verkopen aan de Lofotposten en heeft hij nog

gewerkt ook.

De zon schijnt onverzettelijk over het groene vlakke

land en de rijzige bergen in de horizon. Bettina is

alweer bezig in de tuin. De waterval achter het huis

stroomt oneindig vrolijk over in een beekje over het

terrein. Eric als uitsmijter: “Weet je trouwens dat we

daar ons drinkwater van krijgen, die beek?”

Tekst: Jaennette Appelo

Foto’s: Eric Fokke

Deze reportage is ook gepubliceerd in het boek

‘Thuis in Noorwegen ‘

(J. Appelo, Uitgeverij Grenzenloos)

Noorwegen

15

Lofoten

16

BONAIRE NIETS IS HIER WAT HET LIJKT

Caribisch Nederland

17

Vaak gehoord. Het duurt zeker twee

jaar voordat Europese Nederlanders

iets van de Antillen begrijpen. Je denkt

wel dat je weet hoe het zit, maar vergeet

het maar.

Zeker de eerste tijd werd bij de kennismaking

voor een interview regelmatig gevraagd hoe

lang ik er al woonde. Ik begreep die meetlat

niet zo goed. Als Nederlandse zal het toch niet

zo moeilijk zijn de Antillen te doorgronden.

Een gemeenschappelijke geschiedenis, de taal,

dezelfde koningin. Pas later besefte ik dat juist

die Nederlandse bril een struikelblok is om goed

naar de Antillen te kijken. Toen ik die afzette,

kreeg ik meer zicht op de wereld om me heen.

Het wordt een nieuweling, een buitenstaander,

ook niet gemakkelijk gemaakt. Het Caribisch

gebied bestaat uit tientallen tot de verbeelding

sprekende eilanden. Ansichtkaarten. Het

tropische klimaat, strand en zee. De ritmes van

de swingende Caribische muziek waar zelfs de

meest stramme heupen van in beweging komen.

Een walhalla voor verwende toeristen en kopers

van tweede huizen. Die paradijselijke buitenkant

is tegelijkertijd ook de grootste belemmering

om een realistisch beeld van de binnenkant te

krijgen. Probleem is dat alle eilanden in de regio

concurrenten van elkaar zijn om toeristen binnen

te halen. Toeristenbureaus zijn voortdurend

bezig een zo aantrekkelijk mogelijk beeld van

hun eiland in de markt te zetten. Daarin past

geen slecht nieuws. Informatie die niet strookt

met de tropische idylle is niet welkom. Een waar

schrikbeeld voor ieder toeristenbureau is de

verdwijning van een jonge blonde blanke vrouw

of de moord op een echtpaar op huwelijksreis.

Een brute overval op een rechter van het

Amerikaanse Hooggerechtshof vraagt ook veel

damage control.

Geen enkel eiland wil een negatief reisadvies

vanwege dengue, de beruchte knokkelkoorts.

Komt in de hele regio voor, soms neemt de door

tijgermuggen overgebrachte ziekte epidemische

vormen aan. Belangrijke informatie voor

bevolking en toeristen. Zeer ongewenst. Wordt

dan ook behandeld als een staatsgeheim. Ook

op Bonaire. Begin 2008 heerste op het eiland

een dengue-epidemie. Twee maanden weigerde

de eilandelijke overheid cijfers te geven, stak

de kop in het zand. Iedereen die probeerde

cijfers te bemachtigen ving bot. Het ziekenhuis

lag vol dengue-patiënten. Verhuurders van

vakantiehuizen besproeiden hun gasten die

ze op het vliegveld ophaalden meteen met een

antimuggenmiddel. De epidemie was wekenlang

het gesprek van de dag, bestuurscollege en de

Hygiënische Dienst gaven geen krimp. Een kort

stukje voor Elsevier over toeristenbenen vol

muggenbulten en de falende aanpak van dengue

werkte als een rode lap. Het blad was nog maar

net verschenen of ik had al een gedeputeerde

aan de telefoon die me een uur lang in steeds

onplezieriger bewoordingen toesprak. Twee

dagen later een persconferentie waarvoor

de hoofdepidemioloog van de Nederlandse

Antillen uit Curaçao overkwam. Ik kreeg er flink

van langs bij een debat in de eilandsraad. Een

Papiamentstalige krant nam het voor me op ‘laten

we de boodschapper niet vermoorden’. Volgens

de krant was het juist triest dat de overheid pas

in actie kwam nadat er in Nederland over werd

geschreven.

Het dengue-verhaal staat niet op zichzelf. De

belangen om de buitenwereld wijs te maken

dat er niets aan de hand is zijn groot. Wanneer

je altijd in Nederland hebt gewoond en zelf

gewerkt hebt bij de overheid heb je een bepaald

Bonaire

18

beeld. Rechtsstaat, democratie, het belang van

waarheidsvinding. Een minister of wethouder zal het

niet in zijn hoofd halen te liegen tegen parlement of

gemeenteraad. Politici die de ene dag dit zeggen

en de andere dat, worden door journalisten

feilloos gefileerd. Bedrijven die hun klanten slecht

behandelen krijgen een televisieprogramma aan

de deur. De ontdekking van grootschalig misbruik

van publieke middelen wordt genadeloos afgestraft.

Klachtenprocedures, ombudsmannen, overal kun je

terecht. Een zeer belangrijke rol in het controleren

van macht spelen de media. Dat is Nederland. Een

in vele opzichten bevoorrecht land. Het duurde even

voordat ik me realiseerde dat ik die Nederlandse

manier van kijken had meegenomen naar de

Antillen. Dit is toch een deel van het Koninkrijk.

Hier zal het in essentie toch niet veel anders zijn.

Nederland maar dan warmer.

Op Sint Maarten maakte ik een reportage over

een illegale school in het hartje van Philipsburg.

Kinderen zonder verblijfspapieren die les kregen

van een idealistische onderwijzeres. Een modderig

binnenplaatsje tussen twee huizen, een tuinhuisje

was het klaslokaal bij regen. Een van de vele illegale

scholen op het eiland. Journalistiek een mooi verhaal.

Persoonlijk vond ik het schokkend dat zulke situaties

in het Koninkrijk der Nederlanden bestonden.

Zeker toen ik las dat de Nederlandse minister van

Ontwikkelingssamenwerking 30.000 euro gaf aan

een meisjesschool in Pakistan. Ongerijmd. Hier

klopt iets niet. Een school op Bonaire waar de

ramen uit door termieten verpulverde sponningen

sprongen, het dak los lag. Geen waterleidingsysteem

op Sint Eustatius. Onbegrijpelijk. Langzamerhand

besefte ik dat ik in een wereld terecht was gekomen

waar werkelijk niets is wat het op het eerste gezicht

lijkt. Geen echte democratie, geen rechtszekerheid

en gelijke behandeling. Geen scheiding tussen

kerk en staat, geen anticonceptiemiddelen in de

ziektekostenverzekering dankzij de invloed van

de katholieke kerk. Geen overbodige luxe met de

vele tienerzwangerschappen. Wennen was ook

dat voor de meeste politici waarheid een rekbaar

begrip is, liegen de normaalste zaak van de wereld.

De ene keer dit zeggen, de andere keer dat. Geen

onafhankelijke media zoals in Nederland die hen

daarmee confronteren. Het kost geen enkele moeite

bezoekende Nederlandse bewindspersonen en

ambtenaren wat op de mouw te spelden. Ja zeggen,

nee doen. Lastig is ook dat het voor de meeste

Antillianen heel moeilijk is om tegen Europese

Nederlanders ‘nee’ te zeggen. Altijd het gewenste

antwoord, een met diepe sentimenten beladen

historische overlevingsstrategie. De colourbar. Een

Nederlandse zakenman die meer dan twintig jaar

op verschillende eilanden heeft gewerkt vatte die

omgang samen als: Nederlanders luisteren niet,

Antillianen praten niet. Het lieflijke Bonaire uit de

reisgidsen bleek al in de jaren negentig een ‘volwassen

criminaliteit’ te hebben. Bijna altijd drugs. Ik ging in

de weken voor de eilandsraadverkiezingen in 2007

twee keer naar de groundbreaking voor de bouw

van een nieuw hotel. Een stralende politiek leider

Ramoncito Booi. Kijk eens hoe goed wij bezig zijn.

Het Hilton hotel begon wel met bouwen, maar heeft

het project nooit afgemaakt. Het tweede hotel is niet

verder gekomen dan containers met bouwmateriaal

die retour afzender zijn gegaan. Zo is het met bijna

alle plannen gegaan die met veel tromgeroffel zijn

gepresenteerd. Als minister opende Alexander

Pechtold een state of the art operatiekamer in

het Mariadal ziekenhuis. Ik was verbijsterd toen

ik er achter kwam dat die nooit in gebruik is

genomen. Talloze voorbeelden. Fantasy Island.

Een schoolhoofd van een basisschool is tot in hoger

beroep veroordeeld voor ontucht met een leerlinge.

In afwachting van de behandeling van zijn zaak in

cassatie is hij gewoon dagelijks op de radio te horen

Caribisch Nederland

19

De tragiek van BonaireNederlands onvermogen op een eiland

waar niets is wat het lijktTrix van Bennekom

o.a. te koop via Bol.com en Emigratieboek.nl

met een nieuwsprogramma. Schaamteloos. Met de

juiste personen die hem de hand boven het hoofd

houden kan slechts een verblijf in de gevangenis

hem uit de ether weren.

Ook op religieus gebied bleek niets op Bonaire

te zijn als op het eerste gezicht leek. Behalve de

gevestigde katholieke en protestante kerken is

er de laatste jaren een caleidoscopisch religieus

landschap ontstaan. Een bonte verzameling aan

Pinkstergemeenten, evangelische gemeenten,

charismatische godsdiensten. Zelfs een moskee met

imam. Een hoge ambtenaar of een Dominicaanse

timmerman die het licht ziet, afdelingen van

conservatieve Amerikaanse genootschappen. Het is

er allemaal. Populair bij rijk en arm. In Nederland

en West-Europa is er eeuwen over gedaan om het

Goddelijke te abstraheren tot iets hemels, hier is

het Goddelijke teruggebracht tot aardse proporties.

Gezamenlijk bidden, zingen en de Heer aanroepen.

Zelfs de christendemocratische UPB van Ramoncito

Booi heeft trekjes van een kerk. Met Booi, de

lider máksimo, als charismatisch middelpunt. Op

Bonaire wordt er liever niet over gepraat, maar

ook brua, zwarte magie, speelt nog steeds een rol.

Erfenis van oude Afrikaanse en Indiaanse rituelen.

Voor bijzondere gelegenheden komen zieners en

‘priesters’ uit Haïti en Venezuela over. Met veel

geheimzinnigheid omgeven. De uit Venezuela

overgekomen mystieke viering van Santa Bárbara

Bendita. De meest fantastische verhalen. Een paar

jaar geleden schreef ik aan mijn chef bij Elsevier dat

ik soms het gevoel had dat ik terecht was gekomen

in het boek Honderd Jaar Eenzaamheid van Gabriel

García Márquez. Magisch realisme. Márquez heeft

een Caribische achtergrond, komt uit Aracataca,

een dorp vlakbij de Colombiaanse kust. Op de vraag

hoe hij toch aan die wonderlijke gebeurtenissen

en verhalen kwam, was zijn antwoord altijd dat hij

niets hoefde te verzinnen. Hij maakte gebruik van

gebeurtenissen, personages en verhalen uit zijn

jeugd.

Tekst: Elsevier correspondent Trix van Bennekom

Foto: Han de Bruijne

Bonaire

20

Twee jaar geleden stopte noodgedwongen

de Nederlandstalige radio-uitzendingen van

de Wereldomroep. Door het stopzetten van

overheidssubside was de zender niet langer in de

lucht te houden.

Een groep vrijwilligers is echter onlangs

in Hilversum begonnen met een nieuw

radioprogramma voor Nederlanders in het

buitenland. Het programma, onder de naam De

Week Die Was, wordt wekenlijks uitgezonden door

radiostations in Nieuw Zeeland, maar is uiteraard

ook te beluisteren via internet.

Het programma wordt gemaakt door ex-

medewerkers van de Wereldomroep en andere

omroepen in Hilversum. Inhoudelijk is het

programma helemaal op Nederland gericht. De

Week Die Was blikt terug op de belangrijkste

gebeurtenissen van de achterliggende week. Verder

is er aandacht voor taal, cultuur, muziek, service-

informatie voor expats en emigranten en trends in

de Nederlandse samenleving.

Elke vrijdagavond is vanaf 22.00 uur de nieuwe

aflevering te beluisteren op:

www.deweekdiewas.nl.

Nieuws

De Week Die Was Radio voor Nederlanders in het buitenland

21

onbekend Spanje

Over de auteur:Ronald A.R. Aarsen (1940) was vanaf 1967 werkzaam op het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Later plaatsvervangend kanselier en Financial controller op diverse ambassades voornamelijk in Afrika. Hij is sinds 2000 gepensioneerd en woonachtig in Colmschate.

de kanselierRonald A.R. Aarsen

Nu overal verkrijgbaar

de kanselierNomade voor het vaderland

“In de buitenlandse dienst was het nooit saai, verre van dat,” zegt de schrijver. En al helemaal niet als er ook nog eens een moord plaatsvindt, voegt de verteller daar aan toe. Ronald Aarsen beschrijft gebeurtenissen in de diplomatieke dienst die hij typeert als een nomadische tocht van 40 jaar. Soms hilarisch maar vaak ook met een ernstige ondertoon, als hij geplaatst wordt in ontwikkelingslanden. Aan elk van zijn hoofdstukken voegt hij een gedicht toe, waarin hij zijn gemoedstoestand belicht bij een gebeurtenis die hem raakt.

Niet alleen wordt het leven en werken op Nederlandse ambassades in onder andere Duitsland, Indonesië en Kenya beschreven, ook komen diverse misstanden en regelrechte corruptie aan bod.

Tussendoor zijn hoofdstukken opgenomen geschreven vanuit het perspectief van voormalige collega’s, die de gebeurtenissen vanuit een andere hoek belichten. En ja, ook die van de moordenaar in Jakarta die uiteindelijk in Kenya wordt ontmaskerd.

22

Wonen in Frankrijk

Onze lieve buren Nathalie en Patrick hebben onlangs een bestelbus

gekocht. Althans, dat moet het voorstellen. Lief en ik zijn in het geheel niet thuis in merken, modellen of types, maar het is een waarachtig zeer grondig uitgewoond en tot op de draad versleten Frans pieremachochel.

Wijzelf hanteren slechts één enkele voorwaarde

aan een automobiel en die luidt dat er een geit

in moet kunnen bevallen of dat alreeds eens

moet hebben gedaan.

Wij wassen onze mobiele eenheid nimmer en

op- of uitruimen doen we zelden of nooit. Zo

troffen wij ooit een gerookte makreel en een

volle verhuisdoos in de kofferruimte aan die

daar ruim vier jaar hadden vertoefd.

Kortom, wij hebben ruime opvattingen over

de staat van een auto. En wanneer we aldus

een bestelbus als pieremachochel kwalificeren

mag u zich een volslagen terminaal wrak

voorstellen. Een onberijdbaar verklaarde ruïne

in verregaande staat van ontbinding. En dan

druk ik me nog zachtjes uit. Ze zijn niettemin

blijmoedig met deze failliete oud-ijzerwinkel op

vakantie gegaan. Bestemming Noord-Afrika.

Ze zijn inmiddels al drie maanden onderweg en

dat verbaast ons niet in het minst. Maar goed, ik

dwaal af.

ludiQuegraf- en graafwerken

23

Ludique

Wij passen namelijk zolang op hun poes Minet.

Lief brengt dagelijks spijzen en dranken en blijft

dan voor de gezelligheid nog even een poosje bij

haar. Lief kent haar verantwoordelijkheden.

Gisteren draafde veeboer Roger plotseling ons

erf op. Een merkwaardig verschijnsel omdat

men het platteland doorgaans niet te voet

doorkruist.

“Panne?” vroeg ik hem nog. Ik zag namelijk

geen tractor en evenmin zijn vierwiel

aangedreven Fiat Pinda. Ik wil nog wel eens

van pas komen, moet u weten, bij slordige

storingen van elektrische aard of het ter

beschikking stellen van werkplaats of een

staaltje gereedschap. Onze goede vrind liep me

echter straal voorbij en haastte zich richting

Lief. Ongebruikelijk in de hier toch masculiene

regio.

“Mort!” hoorde ik hem overspannen tegen

Lief zeggen. Ik dacht in eerste instantie aan de

dodelijk vermoeide bestelbus van de buren,

maar begreep gaandeweg dat er een dooie kat in

de appelgaard van teler Laurent was gevonden.

En men weet hier dat wij een heel orkest katten

bezitten. Zou het een van ons zijn?

Lief haalde met tranen in de oogjes een doos uit

de grange en dribbelde samen met vriend Roger

de petite route op. Richting onheilsplek.

Eerst pas anderhalf uur later kwam ze ontdaan,

bedroefd en met betraande ogen weer terug. Ik

keek haar vragend aan.

“Het was Minet, ik heb haar bij hun in de tuin

begraven. Zielig hè?” pruttelde Lief verdrietig.

“Ik ga daar straks nog maar even weer naartoe

om haar eten, drinken en de kattenbak op te

ruimen”, voegde ze er fluisterend aan toe. Ik

knikte instemmend. We brandden plechtig een

kaarsje op de cantou en dronken zwijgend een

glas wijn. Er was inderhaast geen koffietafel met

cake besteld.

Lief vertrok wederom naar de buren. Ze zou nog

een flinke stapsteen en wat bloemetjes op het

grafje van Minet leggen en de poezenboel daar

opruimen.

Ze liep het erf van Nathalie en Patrick op,

plaatste de grafsteen en daarop een bosje ter

plekke geplukte bloemetjes. Het werd een

allerliefst grafje. Nu nog even opruimen. Lief

opende daartoe de deur van de hangar en werd

daar, tot haar stomme verbazing, van harte

welkom geheten door een blij miauwende en

kopjes gevende Minet. Het was tenslotte tijd

voor een middagbakje kattenbrokjes. Geef dit

snorrende, dubbel gepuntmutste beest eens

ongelijk.

“Ik heb een wildvreemde kat bij Nathalie

en Patrick in de tuin begraven! Minet is

springlevend! Die heb ik net te vreten gegeven!”

brieste Lief bij thuiskomst bijna diep beledigd

en bijkans hoogst verontwaardigd.

“Wiens kat heb je dan wél begraven?” vroeg

ik nog voorzichtig en hoopte stilletjes dat de

wrakke bestelbus het daar ergens in Afrika nog

een paar weken zou volhouden.

“Ja, weet ik veel?!” blafte Lief me toe en blies

acuut het kaarsje op de cantou uit. “Stomme

kat!”

Evenzogoed had deze absurde, morbide

toestand ons, om met de Fransen te spreken,

een weinig gederangeerd. Ontspoord. Uit de

rails. Ontdaan. Afgestempeld, zeg maar.

“Kom,” nodigde ik Lief uit, “laten we een

wandeling met de honden gaan maken. Daar

worden we weer fris en fruitig van.”

En zo kuierden we de petite route op. Met hond

Sammie, onze ondeugende en dartele stuiterbal

aan de lijn. Sophie kan gewoon los. Lief ook.

“Hé, er staan hier ineens allemaal

24

Wonen in Frankrijk

verkeersbordjes op de weg”, merkte Lief

op. “Werk in uitvoering, wegversmalling,

omleiding, niet harder janken dan dertig,

plastic peuterpaaltjes en rood/wit gestreepte

punthoedjes. Zie je dat? Zouden ze hier aan het

werk zijn?”

“Aan het werk? Ben je gek?!” antwoordde ik.

“Welnee, dat kan nog weken, nog maanden

duren. Kijk, ze komen éérst eens kijken en

stallen dan ruim van tevoren hun assortiment

feestartikelen uit. Voila! Dit is nog maar het

premature stadium van enig wegwerk. Voorspel,

zeg maar.

Weken daarna brengen ze spullen die ze te zijner

tijd, voor het ooit uit te voeren werk, dénken

nodig te kunnen hebben. Zou kunnen. Een

berg kiezelsteentjes, een lasbril, wat overtollige

paaltjes,

een

kuubje zand of twee, drie, een schop en soms een

koddig graafmachientje.

Na weer een maand of wat komt er een

werkgroep mannen in reflecterende hesjes kijken

of er gewerkt kán worden en zo ja, waarom,

wanneer en hoe precies. Daarna is het weer

weken stil.

Tussendoor komen er dan bijvoorbeeld nog

wat extra hoopjes kiezels en twee paaltjes bij.

Eventueel een rood/wit gestreept, los in de wind

wapperend, eindje afzetlint. In een uiterst geval

kan er wellicht aan weerszijden nog een bordje

met een knipperlichtje erop worden geplant. Die

knipperen dan wel niet, maar daar gaat het niet

om. Het stáát er.

En dan, op een goede dag, als je het eigenlijk

niet meer verwacht, staan er ineens een dozijn

werklui, zes bestelautootjes, twee vrachtwagens,

drie aanhangers en een duo graafmachines.”

“Rekening houdend met vakanties,

feestdagen en…..?” deed Lief een

olijke duit in het zakje.

“Nou, die blijven nog komen

hè? En andere vertragingen.

Keurig gearchiveerd

in de map getiteld

‘onbegrijpelijke

stukken’ of de ordner

met het opschrift

‘zoekgeraakte

stukken’”, voegde ik

eraan toe.

Lief lachte gelukkig

weer.

“En, als je hen

vraagt hoe lang het

werk gaat duren, zegt

er eentje bijvoorbeeld

‘vijf dagen’. Een weekje,

25

denk je dan. Maar dan vergis je je lelijk. Dat

zijn niet per se aaneengesloten dagen. Kan ook

een dagje per week worden en dus vijf weken

gaan duren. Tenminste, als er geen feestdagen

opduiken of het weder tegenzit.

En als de klus uiteindelijk is geklaard, blijven

de spullen gewoon nog weken liggen. Dat kan

jaren duren zelfs. Daar in de struiken liggen nog

altijd zes splinternieuwe, meterslange houten

elektriciteitspalen. Al dik drie jaar”, wees ik Lief

een eindje verderop.

“Maar,” besloot Lief barmhartig,” ze doen hun

werk wel heel goed . En af en toe komt je eigen

burgermeester even kijken en een praatje maken.

Bij Rolf en Jannie hebben ze zo ook meteen maar

even twee parkeerplaatsen gemaakt. Ongevraagd.

Voor nop. Maakte niet uit, ze waren toch lekker

bezig. Lief hè? Dat is toch weer die vertrouwde,

overzichtelijke, warme kleinschaligheid. Alles op

menselijke maat. Misschien nemen ze onze oprit

ook gelijk wel even mee. Wie weet?”

Enfin, we verlieten de petite route en stapten via

de houtwal de vele hectares grote appelgaard van

Laurent in. Het is heerlijk om hier te kuieren.

De beide honden kunnen er los en we komen er

vrijwel dagelijks een roedel, meute, groep, zwerm

of school reetjes tegen. Ja, hoe heet zo’n clubje of

theekransje reetjes eigenlijk?

Die beesten gaan er dan vanzelfsprekend gelijk

als een speer vandoor. Springen overal overheen

en dan zie je tot in de verste verte die dansende,

oplichtende witje kontjes verdwijnen.

“Daarom heten het ook reetjes”, merkte Lief eens

wijs op.

“Warempel, daar staat de Pinda van Roger!”

ontdekte Lief. “Wat doet onze veeboer hier tussen

de appels?” We werden nieuwsgierig.

Een eindje verderop zagen we Roger, Laurent

en nog wat mannen bij elkaar staan. Ernaast

enkele slordig neergeworpen betonnen

rioolbuisdelen. Onderaan de glooiende helling

stond een kolossale, vooralsnog zwijgende,

werkloze graafmachine. Een man leunde er

verveeld tegenaan. We werden door het illustere

gezelschap, met beslist opmerkelijke, voelbaar

reserve, welkom geheten. We leken iets te

verstoren. Geheimzinnig!

“Wat zijn jullie aan het doen, Roger?” vroeg Lief

niettemin op de man af.

“Laurent moet hier meer water hebben. Dit

perceel is te droog”, antwoordde hij op de toon

van iemand wiens concentratie hierdoor nu

ernstig was verstoord. Roger wenkte me bij hem

te komen. Toen ik hem tot op anderhalve meter

was genaderd gebaarde hij me te blijven staan,

niet nog dichterbij te komen. Lief stuurde hij

vastbesloten weg. Streng, nors en onverbiddelijk.

Het was doodstil. Niemand sprak nog een enkel

woord. Men zweeg en staarde gespannen naar

de bewegingen en handelingen van Roger. Die

liep traag en met grote stappen enkele meters

vooruit. Dan weer achteruit. Linksom, rechtsom.

Met in elk van beide handen een lange, blanke

metalen spaak die hij recht voor zich uit hield.

Plotseling kruisten de spaken zich. Aanvankelijk

aarzelend, dan krachtig en dwingend. Roger deed

enkel stappen terug. Dan weer vooruit en het

verschijnsel herhaalde zich. De spaken kruisten

zich opnieuw.

Roger bleef op die bewuste plek staan. Wenkte

me dichtbij te komen. Ik deed dat. Roger bukte

zich en raapte, zorgvuldig selecterend, voelend

en wegend, een tiental steentjes op en gaf mij die

in de hand. Sloot die. Hij knikte me toe het zo

in mijn hand te laten en gebaarde me bij hem te

blijven staan. Uit zijn broekzak viste hij een oud

vestzakhorloge aan een kettinkje op, nam het

tussen duim en wijsvinger en hing het zo boven

Ludique

26

de door de wichelroede aangewezen plek. Na enige

tijd van opperste concentratie begon het oude

horloge rond te cirkelen. Steeds sneller.

Roger gebaarde me hem een zo’n steentje in zijn

hand te geven.

“Un”, fluisterde hij.

De snelheid van de omwentelingen nam iets af.

“Deux”, fluisterde hij en hield opnieuw zijn hand

op waarin ik een tweede steentje legde.

De snelheid van de omwentelingen nam opnieuw

af.

“Trois”, lispelde Roger en hield zijn hand op. Ik

voegde een derde steentje toe.

De snelheid van de omwentelingen nam opnieuw

af.

“Quatre”, mompelde de veeboer. Ik gaf hem het

vierde steentje.

Het horloge vertraagde zijn omwentelingen nog

meer.

“Cinq”, Er volgde een vijfde steentje.

Het horloge draaide nog trager.

“Six”, Ik gaf een zesde steentje.

Bij het zevende steentje stond het horloge stil.

Roger stopte het ding terug in zijn broekzak en

stak de beide metalen spaken ter plekke in de

grond.

“Hier! Op zes of zeven meter diepte! Geen

garantie”, riep hij naar de verwachtingsvolle

mannen. Op dat moment kwam alles ineens weer

tot leven. De stilte werd doorbroken.

Laurent floot op zijn vingers. Hij wenkte druk

zwaaiend met zijn arm. De graafmachine werd

daarop direct gestart en kwam zwaar en diep

ronkend naar ons toe gerold. Laurent wees het

gevaarte op de vindplaats.

“Zes tot zeven meter!” schreeuwde hij naar de man

in de cabine.

Er werd snel en driftig, maar uiterst behendig

gegraven. Op een diepte van zeven meter werd

waarachtig het felbegeerde water aangetroffen.

Hoe is het mogelijk? Het klopte precies. De

betonnen rioolbuisdelen werden in het gapende

gat gestapeld. Een pomp werd aangesloten. Een

half uurtje later: er was water! Het stroomde.

Lief en ik verlieten, ietwat verbouwereerd en onder

de indruk, de nu plotseling ontstane drukte.

“Wonderbaarlijke graafwerkzaamheden vandaag”,

merkte Lief op.

“Inderdaad”, antwoordde ik. “Zonder enige

garantie op het gewenste resultaat.”

“Kom,” besloot Lief, “we gaan naar huis. Ik moet

Minet haar avondeten gaan brengen”.

Tekst: Ludique le Vert

Wonen in Frankrijk

Lees alle avonturen van Ludique in zijn

bestseller Hilarisch Frankrijk.

Hilarisch FrankrijkLudique le Vert

Te koop bij Emigratieboek.nl en Bol.com

27

EEN EIGEN RESTAURANT AAN DE ZONNIGE COSTA

Robert en Ariane zijn net dertig als zij hun internetbedrijf in Nederland verkopen. Tegen alle verwachtingen in investeren ze hun geld in een Bagles & Salads restaurant in Nerja, Andalusia.

In het boek Toekomst & Tapas beschrijft Ariane op meeslepende wijze het avontuur dat volgt.

Een absolute must-read voor iedereen met interesse in wonen en/of ondernemen in Spanje.

Toekomst & TapasAriane van Wijk isbn 978 94 61851 000 Uitgeverij Grenzenloos

Te bestellen o.a. via Bol.com Amazon.es Emigratieboek.nl

w w w.emig rat ieb o ek .n l

Toekomst & Tapas

w w w.g renzen lo os .n l

Hollandse zekerheidtijdens uw buitenlands avontuur!

OOM Verzekeringen

ziektekosten | SOS | reis | ongevallen | inboedel aansprakelijkheid | rechtsbijstand | annulering

Kijk op www.oomverzekeringen.nl of bel +31(0)70 353 21 00.

VERZEKERINGENoom

Hollandse zekerheid

RINGEN

144305 _00M_Adv_Grenzenloosmagazine.indd 1 04-08-14 13:27

28

29

Grenzenloos uitzichtFoto: J. Barrientos

30

FRANSE BElAStiNg- tERuggAvE

iN zicht?

31

Belasting

Het Europese Hof van Justitie

heeft 26 februari geoordeeld dat

Frankrijk Europese regels overtreedt,

door ook bij EU-burgers die onder het

sociale stelsel van een andere lidstaat

vallen, sociale premies in te houden

over inkomsten uit vermogen. Vanaf

heden is de kans aanzienlijk groter,

dat honderden Nederlanders een

forse belastingteruggave uit Frankrijk

tegemoet kunnen zien.

Een Europees verdrag bepaalt dat iemand die

in het ene EU-land woont maar geld verdient

in een ander EU-land, en in dat buitenland ook

sociale premies afdraagt, over die inkomsten

niet nogmaals premies hoeft te betalen in zijn

(EU-)woonland.

Gerard de Ruyter

In het geval van ene Gerard de Ruyter was dat

aan de orde: hij woont in Frankrijk maar geniet

lijfrente-uitkeringen uit een Nederlandse bron.

Dat inkomen (uit vermogen) is in Nederland

onderhevig aan de premieheffing maar ook

Frankrijk wenste een flink graantje mee te

pikken. Terecht was De Ruyter het daar niet

mee eens en hij diende bezwaar in. Hij stelde

dat die heffing in strijd is met het beginsel dat

(op grond van artikel 13 van EU-verordening nr.

1408/71) de sociale wetgeving van slechts één

lidstaat van toepassing dient te zijn.

Uitspraak

De zaak is door allerlei instanties beoordeeld en

belandde na jaren uiteindelijk bij het Europese

Hof van Justitie, en dat stelde De Ruyter

gisteren in het gelijk.

Ook de winst bij verkoop van de tweede woning

geldt als inkomen uit vermogen. Die winst is

in Frankrijk belast. Voor Franse verkopers

(fiscaal-ingezetenen) valt de winst al sinds

jaar en dag in de ‘Franse box 1’, zodat zij

naast negentien procent inkomstenbelasting

ook een scala aan sociale premies kwijt zijn

(prélèvement social, CSG, CRDS, et cetera,

totaal 15,5 procent). De belastbare winst wordt

zodoende tegen 34,5 procent belast. Bij niet-

ingezetenen (maar inwoner van de EU of

Zwitserland) werd alleen de negentien procent

inkomstenbelasting ingehouden; immers

kunnen zij ook geen aanspraak maken op

bijvoorbeeld een Franse WW-uitkering. Maar in

augustus 2012 veranderde dat plotseling.

President Hollande had geld nodig en zag

in al die ‘schatrijke buitenlandse tweede-

huizenbezitters’ kennelijk een gemakkelijk

slachtoffer. Onder het mom van

solidariteit en nog wat

bedekkende termen,

werd in het vervolg

van ieders winst

34,5 procent

ingehouden.

32

Een huis financieren

Tenzij Frankrijk nog met een heel knappe list op

de proppen komt, heeft het hof nu een stokje voor

die heffing van 15,5 procent gestoken. Want ook

al speelt de verkoop van een tweede woning geen

rol in de zaak-De Ruyter en woont de heer De

Ruyter in Frankrijk; het principe is gelijk. kilometer

afleggen. Ter vergelijking: de evenaar meet 40.000

kilometer.

Bezwaarschriftprocedure

Zeker betekent deze uitspraak goed nieuws

voor veel Nederlandse verkopers. Het is in feite

een bevestiging van wat de Advocaat-Generaal

van het EU-Hof eind vorig jaar al stelde in haar

zogenoemde prejudicieel advies. Sindsdien zijn

er door Kantoor Flipse al tientallen Nederlanders

begeleid bij een bezwaarschriftprocedure en

daarin zijn zij niet de enigen. Mondi publiceerde

over deze materie reeds eerder diverse artikelen

van verschillende advocatenkantoren en ook zij

begeleiden meerdere klanten met het indienen van

bezwaar. Gemiddeld gaat het om zo’n tienduizend

euro, met uitschieters tot ruim 40 mille. De Franse

fiscus zal zich vast niet zomaar gewonnen geven

want deze uitspraak kan het land vele honderden

miljoenen kosten. Maar zelfs al legt ‘Bercy’ (het

Franse ministerie van financiën) zich bij de

uitspraak neer, zal het opnieuw aanpassen van de

wet, het verwerken van alle bezwaren en dergelijke,

nog wel een poosje duren. Overigens zal van

spontaan terugbetalen sowieso geen sprake zijn;

dat hoeft en kan de fiscus ook niet. Wie zijn geld

terug wil, moet dus te allen tijde bezwaar maken.

Op een gunstige uitkomst van zo’n bezwaar kan

niemand (nog) een garantie geven, maar dankzij dit

arrest is de kans van slagen zonder meer groter.

Bron: Mondi.nl

Mondi is de belangenorganisatie voor

tweedehuisbezitters

Tekst: Ellen Smulders

Frankrijk

In hoeverre is de warmte van de tropenzon waarin je bent opgegroeid en die je in je draagt een garantie voor het welslagen overzee?met de zon in de rug bevat de verhalen van mensen die vanuit de Cariben een bestaan opbouwen in de nederlandse maatschappij of op een andere manier nauw betrokken zijn bij de Antillen. voor de één betekent de tropische basis een steun in de rug om talenten vorm te geven. de ander komt door diezelfde zon in zijn eigen schaduw te staan.

Maar de reportages samen vertellen ook het verhaal van de verstrengeling van twee samenlevingen die elkaar blijvend wederzijds beïnvloeden. dit uit zich in een professionele samenwerking waar het gaat om zorg, detentie en sociaal maatschappelijke problematiek, maar ook in een waardevolle diversiteit op het gebied van kunst en cultuur, taal, wetenschap en ondernemerschap. een onafscheidelijkheid, gevormd door de tijd en strijd van tweehonderd jaar koninkrijk, die niet meer is weg te denken uit de Nederlandse samenleving.

MEt DE zON IN DE RugMineke de Vries

Nu overal verkrijgbaar

MEt DE zON IN DE RugMet een Caribische achtergrond leven in Nederland

Het is een eer om ook in dit boek te staan, zonder ooit op de Antillen te zijn geweest. De verhalen in dit boek sterken mij in de gedachte dat een

goede inburgering en meer kennis over elkaar cruciaal is om de kansen van deze generatie te verbeteren. Mogen de prachtige verhalen met humor en

ontroering uit deze bundel daaraan een bijdrage leveren. 

Eberhard van der Laan, burgemeester Amsterdam

34

Italie

Italianen ontbijten slecht, vinden wij noorderlingen. Men haast zich een bar in en

bestelt een caffè en een brioche, dat wil zeggen een volvette croissant die met een beetje pech nog extra gezoet is met chocolade of ander snoepgoed. Met de sponzige fabrieksvariant van dit broodje liggen in de supermarkt de schappen vol. Getver. Met dit schamele hapje moet men het dan tot de lunch volhouden, een lunch die dan wel een stuk uitgebreider én warm is. Veel tijd neemt de gemiddelde Italiaan ’s ochtends dus niet en ook op de in elke bar liggende kranten

zal hij slechts een vluchtige blik werpen. Misschien haalt hij dat later nog in. Tot die tijd zullen het vooral „de oude mannetjes” zijn (de in Italiaanse dorpjes alomtegenwoordige gepensioneerde mannen) die zich tegoed doen aan alles wat er in Italië en elders gebeurt. En wij ook want een goede manier om een land beter te leren kennen, is je te verdiepen in de nieuwsartikelen. Wat houdt de Italiaan bezig en hoe kijkt hij aan tegen internationale gebeurtenissen? In elke bar liggen wel een of meer kranten, een abonnement neemt hier vrijwel niemand.

krantje croissantje(1) stef smulders

35

Wat hierbij de kip en wat het ei is? In ieder geval is het zo gemakkelijk om wat verschillende giornali te leren kennen. Zoals vrijwel alles in Italië is ook de journalistiek sterk gepolitiseerd. Links en rechts hebben hun eigen spreekbuizen, en ook de Rooms-katholieke wereld heeft haar eigen krant, L’Avvenire. Zelfs mediamagnaat Berlusconi heeft zijn eigen spreekbuis die heel voor de hand liggend Il Giornale heet en waarschijnlijk juist die naam heeft omdat het geen krant maar een ordinair propagandablad is dat de grenzen van het betamelijke nogal eens overschrijdt. Zelfs voor karaktermoord deinst dit gezellige familieblad niet terug, zoals een redacteur van L’Avvenire een paar jaar geleden nog mocht meemaken. Na een kritisch artikel in het katholieke blad over het morele wangedrag van Silvio begon „De Krant”, waar de broer van Silvio de directeur is met een reeks smaadverhalen over de vermeende homoseksualiteit van de redacteur. Verschillende oude koeien verschenen op het toneel, maar zo goed gedoseerd (om de paar dagen een „nieuw feit”) dat de aangeslagen man geen andere uitweg meer zag dan ontslag te nemen, hoewel er geen enkel strafbaar feit bewezen was. Le macchine del fango, de moddermachines zoals dat in Italie genoemd wordt, hadden hun smerige werk weer gedaan. Die Giornale lezen we dus maar niet. Nee, de beste krant die je als beginner kunt openslaan, is de Corriere della Sera, de Avondpost. Hoewel dit eerbiedwaardige dagblad een licht conservatieve,

christendemocratische signatuur heeft, biedt het in zijn artikelen vooral feiten met zo min mogelijk vooropgezette meningen. In de meeste andere kranten lopen feiten en opinies onafscheidelijk door elkaar en is het voor een buitenstaander veel lastiger om een goed zicht te krijgen op wat er nu eigenlijk aan de hand is. Dergelijke kranten lees je niet om iets op te steken maar om de mening die je al hebt, bevestigd te krijgen. Maar als niet-Italiaan heb je helemaal nog geen mening, of wel? Ook al heb je wel een duidelijke Nederlandse politieke voorkeur dan is het immers nog niet gezegd dat deze een op een op het Italiaanse stelsel past. Italie heeft een totaal andere (oorlogs-)geschiedenis dan Nederland en dat werkt nog steeds door in het dagelijkse politieke strijdtoneel. Rechts wordt hier voor belangrijk deel (door links) nog steeds geassocieerd met het rechts van de Mussolini-dictatuur terwijl links sterk gerelateerd wordt aan het (communistische) verzet daartegen. Een zoveel mogelijk neutrale krant dus, dat is het beste uitgangspunt. Laten we de Corriere eens openslaan en zien wat ons opvalt. De politiek voert altijd de boventoon en dus is er nooit een voorpagina waarop niet minstens een van de protagonisten verschijnt. Het laatste jaar is dat vooral premier Matteo Renzi, en dat is een verademing na bijna twee decennia nieuws over en met Berlusconi, al was het alleen maar om de verandering. Renzi is een streber van de Partito Democratico, de sociaaldemocraten, die

Column

36

Italie

zich vorig jaar via een interne machtsstrijd heeft weten op te werken tot de leider van het land. Partijgenoot en premier Letta, een grijze muis, werd rücksichtslos aan de kant geschoven. Een premierwissel zonder verkiezingen, dat was weer eens een noviteit. De oppositie schreeuwen moord en brand over ondemocratisch handelen maar bij de Europese verkiezingen kreeg Renzi 40% van de kiezers achter zich: een record in het versplinterde politieke landschap. Renzi is een druk baasje en een Realpolitiker en met dat laatste is hij ook een Fremdkörper in de Italiaanse politiek. Een aantal radicale hervormingen heeft hij erdoor gekregen door het met de aartsvijand van de sociaaldemocraten, dat wil zeggen, Berlusconi, op een akkoordje te gooien. Als je je doelen wil bereiken en je hebt geen meerderheid moet je die zoeken waar die te vinden is, maakt niet uit met wie, is Renzi’s stelling. Veel van zijn eigen partijgenoten zijn het daarmee niet eens: nooit met de vijand heulen! De nieuwste partij aan het politieke firmament, de Movimento 5 Stelle van komiek Beppe Grillo is zelfs een exponent van die gedachte: zij willen met niemand van de oude garde samenwerken. Deze houding is er mede de oorzaak van dat het zo moeilijk is om in Italie veranderingen tot stand te brengen. Een andere oorzaak is gelegen in het ongelooflijk ingewikkelde systeem waarmee politieke beslissingen tot stand komen. Een journalist (van de Corriere!) heeft eens uit de doeken gedaan dat er voor de definitieve goedkeuring van een wetsvoorstel in het parlement meer dan 25 „ja’s” nodig zijn. In alle

commissies die iets met het onderwerp van de wet van doen hebben, vooraf en tussendoor als er amendementen zijn aangenomen. In het Huis van Afgevaardigden en in de Senaat allebei minstens twee keer en vaker als er aan de wet gesleuteld wordt. Als een wetsvoorstel niet binnen een bepaalde termijn afgehandeld is, moet het hele proces weer van begin af doorlopen worden. In elk gremium begint het politieke gevecht van voren af aan, met alle vertragings- en sabotagetechnieken die er ter beschikking staan. Ook al heeft een partij in het parlement voor gestemd, dan kan diezelfde partij in een commissie toch weer veranderingen tot stand proberen te brengen. Het politieke beslissingsproces heeft in Italie alles weg van een eindeloze loopgravenoorlog. Toch heeft Renzi met zijn salamitactiek in een jaar tijd een aantal successen geboekt. Het belangrijkste is misschien wel dat hij erin geslaagd is de Senaat zichzelf te laten opheffen, een kunststukje! Voortaan mag de Senaat zich alleen nog maar met regionale zaken bemoeien en kan zij de regering niet meer wegstemmen. Daarmee wordt het land al een stuk regeerbaarder en als de nieuwe kieswet er nu ook nog doorkomt (na tien jaar voortmodderen op dat gebied) ... Maar die moet eerst nog langs een paar commissies! Een volgende keer kijken we in de krant eens verder dan de voorpagina en dan onze politieke neus lang is.

Tekst en foto’s: Stef Smulders

www.duepadroni.it

info@duepadroni.it

37

Italiaanse toestandenLeven en overleven in Italië

Humoristische korte verhalen over het

emigreren naar Italië en de kennismaking met

tal van karakteristieke Italianen.

Vijf jaar na de emigratie, doet de Stef Smulders

verslag van zijn belevenissen in tientallen

verhalen waarin evenzovele problemen op geheel

Italiaanse wijze worden opgelost, wat vaak tot

humoristische taferelen leidt.

Het kopen en verbouwen van een huis, het

importeren en laten keuren van een auto, het

afsluiten van een verzekering: het levert allerlei

moeilijkheden op, die vaak op verrassende

manier tot een oplossing komen.

Meer ervaringsverhalen over Italië:

Dag Nederland! Ciao Italia!Een eigen Bed & Breakfast in Italië

Bekend van Ik Vertrek!

Heleen Sloots

Huizenjacht in ToscaneSpeciaal voor Italië-liefhebbers

Ronald. A. Lever

Al deze titels zijn te koop op Emigratieboek.nl

38

Het volgende nummer van Grenzenloos Magazine verschijnt op 27 maart.

Schrijf u in op Grenzenloos.nl om op de dag van uitkomen een e-mail als herinnering te krijgen.

GIDSEN TAALCURSUSSEN ERVARINGSVERHALEN

Kijk regelmatig op Emigratieboek.nl en ontvang ook onze wekelijkse nieuwsbrief Volg ons op Twitter (@emigratieboek) en Facebook (fb.com/emigratieboek)

Emigratieboek.nlBOEKHANDEL VOOR LANDVERHUIZERS