Met twee Green Deals actief en nog een resem aan ideeën en initiatieven in the pipeline, wilde ecoTips graag weten waarom de Vlaamse Overheid dit initiatief, dat gebaseerd is op vrijwillige deelname, in het leven riep. Arne Daneels en Koen Miseur van het departement Omgeving, afdeling Groene Economie, kennen het antwoord.

Het idee van de Green Deals ontstond in de schoot van het vijfde milieubeleidsplan. Dat plan

is er momenteel niet, maar de conceptpijler vergroening van de economie, gericht op bedrijven, groeide uit tot het idee van de Green Deals.

Geen geld en geen wetten aub“We wisten dat er niet veel budgettaire ruimte was en aan de andere kant zat niemand te wachten op bijkomende wet- en regelgeving,” legt Arne Daneels uit. “Toch wilden we een hefboom creëren om de economie te verduurzamen. Zo kwamen we bij de Green Deals in Nederland uit. Dit initiatief wordt gevoed van onderuit en steunt op een grotere maatschappelijke beweging, en dat is zeker een pluspunt.”“Er zit zo veel kennis bij verschillende partijen maar in de praktijk komen deze elkaar maar zelden tegen,” gaat Koen Miseur verder. “Via de Green Deals vervult de Vlaamse Overheid een loketfunctie en brengt

zo partijen bij elkaar. We suggereren ook onderwerpen maar deze zijn niet limitatief. Het is aan de organisaties in het veld om met initiatieven te komen. Wij wakkeren de bestaande dynamiek gewoon verder aan. En voor sommige innovaties kan de overheid een experimenteerruimte creëren waarin initiatieven getest kunnen worden. Dat is ook belangrijk.”

Op de website van de Green Deals vinden we een brede scope aan mogelijke onderwerpen: verduurzaming op het gebied van grondstoffen, biodiversiteit, water, mobiliteit, energie en klimaat, voedsel, ruimte, industrie, circulaire economie, biogebaseerde economie, bouw, verduurzaming van de zorg, ... Maar het staat je als initiatiefnemer vrij om een voorstel te doen en daar partijen rond te verzamelen.

De triggersMaar waarom zouden de partijen een green deal willen aangaan? Uit de Nederlandse ervaring van meer dan 200 Green Deals leren we dat er doorgaans vier triggers zijn om een

Green Deal aan te gaan:• Knelpunten in wet- en regelgeving• Nog te ontwikkelen vraag van de markt• Innovatie• De zoektocht naar netwerk en draagvlakVoor de overheid realiseren de Deals natuurlijk wel het beleid, zonder dat deze sturend moet optreden. De overheid is hier de facilitator. Het zijn de deelnemers aan de Deal die het moeten waarmaken. “Maar de overheid krijgt ook waardevolle input over wat er leeft in het veld. Op die manier kunnen wij het toekomstig beleid beter afstemmen op de noden vanuit de praktijk,” verduidelijkt Daneels.

Green Deals in de praktijkEr is geen vaste structuur voor een Green Deal. Verschillende soorten organisaties en bedrijven kunnen deelnemen en dat kan in verschillende formaties. “Maar we zien wel dat het helpt als er een middenveldorganisatie betrokken is,” zegt Miseur. “Zij werken meestal al rond deze thema’s en daardoor kunnen we snel schakelen en is er ook een consequente opvolging. Toch is het geen noodzaak. Er zijn andere initiatieven die zich momenteel ontwikkelen, waar er geen middenveldorganisatie betrokken is en die verlopen ook positief. Het is voldoende dat je met partijen aan tafel zit die iets willen verwezenlijken en die daar ook de tijd voor kunnen vrijmaken. Want het is misschien wel een vrijwillige Deal maar er kruipt wel tijd in, voor alle partijen. Het is niet vrijblijvend. We

Tekst: Hilde De WachterBeeld: Departement Omgeving

Green Deals van start in VlaanderenTijd om in te stappen (als je dat nog niet deed)

“Je kunt nog steeds toetreden tot de Green Deal Gedeelde Mobiliteit of die rond Circulair Aankopen”

Proces Green Deal

Procesbeschrijving bij continue indiening en behandeling 2 weken < 16 weken

timing vooraf 0 0 6 weken 8 weken x weken < 24 weken jaarlijks na3 à 4 jaar

proces

pre- bespreking of aankondiging voorstel

indienen voorstel

ontvangst voorstel

beoordeling voorstel

positieve beoordeling

1ste overleg tussentijds overleg

onder- tekenen GD

oprichten stuurgroep

evaluatie en MVR

oplevering GD en eind-rapport

negatieve beoordeling

wie

initiatief- nemer

initiatief- nemer

GD loket Green Deal werkgroep (GDW) + experten

• initiatief- nemers

• GDW + experten

• project- facilitator

• bilateraal overleg

• project- facilitator

• GDW + experten

• politiek overleg

• ministers• partners• pers

• partijen GD incl. project- facilitator

• initiatief- nemers

• GDW• GD loket

• stuurgroep• GD loket

mogelijkheid voor feedback en verbeter suggesties

toewijzing project- facilitator

zien dat het voortraject een belangrijke fase is. Als daar voldoende moeite in gestoken wordt en die voorbereiding goed zit, dan komen we snel tot een goeie deal met concrete engagementen. Is er weinig mankracht beschikbaar bij de betrokken initiatiefnemers, dan gaat het allemaal trager. Dat voortraject heeft nu eenmaal tijd en energie nodig om de Deal op te starten.”

De overheid is in elke Green Deal aanwezig. Naar gelang het onderwerp, wordt de entiteit met de meest relevante expertise vertegenwoordigd in de stuurgroep. Voor circulair aankopen is dat bijvoorbeeld OVAM, voor gedeelde mobiliteit, is dat mobiliteit en openbare werken.

Je eigen Green DealJe kunt zelf met een initiatief naar het loket stappen. Iedereen kan initiatiefnemer zijn van een Green Deal. Het is dan aan jou om een oproep te lanceren en op zoek te gaan naar organisaties die mee hun schouders willen zetten onder het initiatief. En dan kan het hard gaan. “Bij de twee eerste Green Deals liep het eerst zachtjes. Maar in de laatste rechte lijn naar de startondertekening, kwamen er ineens veel deelnemers bij. Bij Circulair Aankopen zijn ze boven de 130 geland. Toch hoeft het niet zo uitgebreid. Ook in niches kunnen Green Deals erg succesvol zijn.”

De uitvoering duurt doorgaans drie tot vier jaar. Bij de start is meteen de volledige Deal openbaar en kun je dus nagaan tot welke maatregelen een organisatie of bedrijf zichzelf engageert. Je vindt deze contracten op de website van de Green Deals. Na afloop worden de resultaten openbaar gemaakt, dat is verplicht. En een Deal wordt niet gemaakt op een individueel probleem. Er moet een duidelijk hefboomeffect zijn.”

Toetreden is nog mogelijkEr zijn momenteel twee Green Deals gestart: gedeelde mobiliteit en circulair aankopen. Maar dat wil niet zeggen dat je als organisatie niet meer kunt deelnemen aan deze Deals. “Het is aan de stuurgroep om te bepalen tot wanneer organisaties bijkomend kunnen toetreden. Enkel het laatste jaar deelnemen heeft weinig zin, lijkt me. Maar in het eerste jaar moet het zeker mogelijk zijn om nog toe te treden. Zowel voor gedeelde mobiliteit als voor circulair aankopen kan dat dus nog,” zegt Daneels.

Spijtig genoeg is het concept (nog) niet gestart in Wallonië en Brussel. Bedrijven en organisaties die over heel België actief zijn, kunnen de Green Deal dus niet over het hele land afsluiten. Vanuit het buitenland is er interesse in Oostenrijk, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.

Meer infoGreen Deals in Vlaanderen: GreenDeals.beGreen Deals in Nederland: greendeals.nl

Green Deal stap voor stap1. Je ontwikkelt een idee dat volgens jou een

Green Deal waardig is.2. Je stapt ermee naar het loket van het

departement Omgeving: greendeals@vlaanderen.be – 02 553 11 20

3. Daar toetsen ze je idee af aan een aantal criteria. Zo moeten de doelstellingen SMART (Specifiek; Meetbaar; Acceptabel; Realistisch; Tijdgebonden) omschreven zijn en moet het thema passen in de verduurzaming van onze economie.

4. Je finaliseert je voorstel en dient het officieel in bij het GD-loket.

5. De multidisciplinair samengestelde Green Deal-werkgroep evalueert je voorstel. In deze werkgroep zitten afgevaardigden van de verschillende beleidsdomeinen binnen de Vlaamse overheid.

6. Wordt je voorstel niet goedgekeurd, dan krijg je feedback en aanbevelingen en kun je het voorstel aanpassen of alsnog afzien van een Green Deal.

7. Is je voorstel goedgekeurd, dan stelt de overheid een projectfacilitator aan. Deze persoon zal het traject vanuit de overheid begeleiden en is jouw aanspreekpunt.

8. Er volgen een aantal overlegmomenten die de Green Deal moeten voorbereiden voor ondertekening. Het is jouw taak als initiatiefnemer om andere partijen warm te maken om deel te nemen aan het initiatief.

9. De grote dag: de ondertekening! Pers en politiek zijn massaal aanwezig en jij zet fier je handtekening onder het initiatief.

10. Het document is openbaar en raadpleegbaar op de website van de Green Deals.

11. Er wordt een stuurgroep samengesteld uit de initiatiefnemers, de deelnemers, de projectfacilitator. Deze stuurgroep moet het proces opvolgen en jaarlijks

evalueren, samen met het GD-loket. Zij zijn verantwoordelijk voor het verloop van het traject.

12. Na drie tot vier jaar eindigt de Green Deal en zijn alle resultaten door iedereen raadpleegbaar.

Innovation DealsHet Europese broertje van de Green DealOok in Europa zitten ze niet stil. Daar worden de Green Deals vorm gegeven als Innovation Deals. Met de Innovation Deals wil de Europese Commissie de snelheid in de innovatie houden. Innovators moeten dankzij deze deals snel kunnen schakelen en wetgevende obstakels uit de weg kunnen gaan. Om zo de tijd tussen het idee en de vermarkting te verkorten. Het idee komt onder andere uit het circulaire economie plan van de Europese Unie (EU).Bij deze Innovation Deals gaat het ook om een vrijwillige samenwerking tussen de EU, de innovatoren en nationale, regionale en lokale authoriteiten. Via deze ID zal snel duidelijk worden of een wetgeving een obstakel vormt voor een innovatie die brede sociale voordelen kan brengen. Op die manier kan men actie ondernemen.

Er zijn momenteel twee Innovation Deals geselecteerd: Sustainable Wastewater Treatment using innovative anaerobic membrane bioreactors technology (AnMBR) en From E-mobility to recycling: the virtuous loop of electric vehicle.

Meer infoec.europa.eu/research/innovation-deals/

Het team van het Departement Omgeving achter de Green Deals: Vlnr. Arne Daneels, Els Van Hover, Koen Miseur (niet op de foto Kristof Rubens)

ecoTips 17.4 - cleantech cleantech - ecoTips 17.426 27