GRAM januari 2011

JAARGANG 102 | NUMMER 1 | JANUARI 2011

Zeven nieuwe verpakkingen per dag | Gemeenten zetten mes in groen en reiniging | Inzameling kunststo en, producentenverantwoordelijkheid versus zorgplicht | Strooidiensten vorige maand al flink in de problemen | Goede kansen voor biobased economy

111724_GRAM_jan2011.indd 1 13-01-11 14:07:55

111724_GRAM_jan2011.indd 2 13-01-11 14:08:03

GRAM | januari 2011 3

Officieel vakbladvan de NVRD inhoudsopgave

6

8

16

12

Zeven nieuwe verpakkingen per dag“De consument is best bereid bewust om te gaan met verpakkingen”, meent Hans van

Dijk van Milieu Centraal. “Maar men weet niet altijd hoe het zit. We krijgen er veel vragen

over.”

Rijk wil bijdrage Afvalfonds vanaf 2013 in eigen zak stoppenGemeenten en bedrijven worden bedankt voor hun moeite om plastic afval in te zame-

len. Ze mogen het straks verder zelf uitzoeken.

Strooidiensten vorige maand al fl ink in de problemenNa een paar weken sneeuw en vorst kwamen veel strooidiensten al vroeg in het winter-

seizoen in de problemen.

Gemeenten zetten mes in groen en reinigingGemeenten gaan dit jaar 7 procent bezuinigen. Dat komt neer op 258 Euro per inwoner.

Bij de voorplaat: lees verder op pag. 6

(foto: Jan de Vries)

5 Bezem

Open Standaarden klaar voor de

afvalsector

NVRD Jaarcongres 2011

11 Inzameling kunststoff en

15 Gemengde berichten Afval & Milieu

19 Terugblik Pollutec Lyon

20 Piepschuimketen, eenvoudig

te sluiten

22 SER positief over biomassa

24 Plastic inzameling in ‘out of home’-

segment

26 Actualiteiten

Recycling elektrische apparaten

27 Kostenonderzoek nascheiding gereed

29 NVRD Nieuws

30 Midwaste wil toegevoegde waarde

vergroten

33 Nieuws op de markt

• NMPO

• IVU

• Tynaarlo

34 Agenda

111724_GRAM_jan2011.indd 3 13-01-11 14:08:06

ReinigingsDemoDagen viert lustrumeditie

www.reinigingsdemodagen.nl

De ReinigingsDemoDagen, de vakbeurs voor vertegenwoordigers van Gemeentelijke Reinigingsdiensten,

Provincies, Waterschappen, Afvalverwerkers, Milieu en aanverwante bedrijven, is een begrip in Nederland.

Op 18 en 19 mei 2011 organiseert de Stichting RDD haar eerste lustrum.

U kunt zich als bezoeker nu al aanmelden op de website.

Demodagen jan 2011.indd 1 11-01-11 12:42:27111724_GRAM_jan2011.indd 4 13-01-11 14:08:25

BEZEMService

Onlangs ontving ik de volgende brief van mijn gemeente.“Per 1 januari verandert er niets in de afvalinzameling. Alles blijft bij het oude tot omstreeks maart 2011. Dan komen er minder ophaal-routes. Dat maakt het aanbieden van afval (papier, glas en blik, plastic, gft-afval en restafval) eenvoudiger: u hoeft uw afval nog maar op 2 dagen per maand buiten te zetten (de frequentie wordt verminderd, Red.). Ook gaan we in maart over naar het aanbieden van afval aan één straatzijde. Dit drukt de kosten en is beter voor het milieu, maar vraagt wel om enige aanpassing uwerzijds. U zet de container en uw andere afvalstromen dan namelijk allemaal aan dezelfde kant van de weg. De afvalinzameling kan dan met de zogeheten ‘zijlader’ uw afval inzamelen. Einde brief.”

Op zich is het een goed streven van mijn gemeente om te communi-ceren over wat er zoal gaat veranderen. Maar wat moet een zijlader in onze 30 kilometer zone? Zijn daarom een aantal jaren geleden de bomen in onze straat reeds verwijderd? Ik weet dat gemeenten moe-ten bezuinigen en dat de kosten verlaagd moeten worden. Waar ik bezwaar tegen maak, is dat de vermindering van het serviceniveau zelden of nooit leidt tot directe kostenverlaging voor de burger. Ook niet in mijn gemeente en dat terwijl we toch al jaren tot een van de duurdere gemeenten behoren. Bezwaar maken heeft geen zin, uit eerdere ervaringen weet ik dat brieven niet altijd beantwoord worden. Tijdens de vorstperiode zijn de meeste afvalstromen in mijn straat niet ingezameld. Mijn afvalkosten bijdrage werd hierna niet verlaagd. Niet alleen de afvalinzameling, maar ook de Nederlandse Spoor wegen had veel last van de sneeuw. Er is in het verleden bezui-nigd op de investeringen in de wissels door ze niet extra te bescher-men tegen stuifsneeuw. Een goed voorbeeld van niet denken aan de service voor de reizigers.

Wat gebeurt er als er in de toekomst weer niet kan worden ingeza-meld? Juist, dan duurt het vier weken voordat men met de zijlader langskomt om het afval in te zamelen. We kunnen veel leren van het bedrijfsleven. De snackbar bij ons op het plein heeft heel zijn interi-eur vernieuwd. Ik heb hem, een echte geïntegreerde knuffelalloch-toon, gefeliciteerd met zijn vernieuwde snackbar. Hij heeft zijn totale meubilair laten oppimpen, ziet er uit als nieuw. Slim hè? Ondanks deze investering en aanpassingen gaan de prijzen van de shoarma niet omhoog, laat staan dat zijn serviceniveau wordt verminderd. Ik wil helemaal geen zijlader in mijn straat, ik wil service, ik wil vertrou-wen houden in mijn gemeente, ik wil waar voor mijn geld.

De bezem


Op 25, 26 en 27 mei vindt het NVRD jaarcongres ‘Over

Grenzen’ plaats in Terneuzen. Noteer het alvast in uw

agenda. Het belooft een zeer interessant congres te

worden waarbij grenzen worden verkend en verlegd

en ook over grenzen heen wordt gekeken. Laat u

verrassen door sprekers met interessante visies, de

prachtige congreslocatie en de Bourgondische sfeer.

Open Standaarden klaar voor de afvalsectorTien toonaangevende overheidsbedrijven in de afval-

branche, het NOIV en de NVRD hebben in de zomer van

2010 het Convenant ‘Open Standaarden, container- en

pasmanagement’ ondertekend. Het convenant had tot

doel te komen tot open standaarden en plannen te ont-

wikkelen voor de adoptie en het beheer daarvan.

In verschillende bijeenkomsten, waaraan ook een groot

aantal leveranciers hebben deelgenomen, zijn met on-

dersteuning van TNO in totaal vier open standaarden

opgesteld. Dit zijn twee standaarden voor de koppel-

vlakken bij de inzameling met minicontainers voorzien

van een identifi catie chip en twee voor de inzameling

met (ondergrondse) verzamelcontainers met toegangs-

identifi catie. De stuurgroep, waarin alle convenant-

partijen zijn vertegenwoordigd, heeft de vier open

standaarden op 2 december 2010 vastgesteld.

Cruciaal voor het vervolg, de brede adoptie van de

open standaarden bij leveranciers én bij gebruikers

(bijvoorbeeld in aanbestedingsbestekken), is een ade-

quaat beheer van de open standaarden. Vertrouwen in

een open en transparant beheer is immers noodzake-

lijk voor de bereidheid om de standaarden ook serieus

toe te passen en actueel te houden. De stuurgroep ad-

viseerde dit beheer bij de NVRD onder te brengen. De

gesprekken hierover zijn inmiddels gestart.

Op 6 april organiseert de NVRD een themabijeenkomst

over informatietechnologie in de afval en reinigings-

branche. Op het programma staat dan een toelichting

op de inhoud van de open standaarden en de bredere

publiciteit rondom deze standaarden. Ook wordt ge-

zorgd voor handreikingen bij het gebruik en voldoen-

de duidelijkheid over het beheer. Wilt u meer weten?

Neem dan contact op met Bas Peeters, secretaris van

de stuurgroep open standaarden, tel. 026-3771331

en/of ondergetekende, voorzitter van de stuurgroep

open standaarden, tel. 055-5999758.

Tekst: Michiel Westerhoff , manager Strategie en

Ontwikkeling bij Circulus

111724_GRAM_jan2011.indd 5 13-01-11 14:08:27

6 GRAM | januari 2011

door Hetty Dekkers

Zeven nieuwe verpakkingen per dag

Milieu Centraal is een organisatie die consumenten

praktische voorlichting geeft over milieu en energie.

Voor het onderwerp verpakkingen bestaat veel belang-

stelling. “Enige tijd terug hebben we een afvalschei-

dingswijzer gemaakt, voor zevenhonderd verschil-

lende verpakkingen. Die publiceerden we op onze site,

maar we gaven hem ook gratis weg bij een Iphone.

Daar is de afvalscheidingswijzer 2500 keer opgehaald.

We merkten tevens een fl inke bezoekerstoename op

onze site toen de gescheiden inzameling van kunst-

stof werd ingevoerd. Mensen willen weten wat ze met

hun verpakkingen moeten doen en hoe ze eventueel de

hoeveelheid verpakkingsafval kunnen verminderen.”

PizzadoosMilieu Centraal geeft de consument tal van tips. Zoals

over de pizzadoos. “Een doos van de supermarkt be-

staat alleen uit karton, die kan dus bij het oudpapier.

Maar de doos van de bezorger is vaak voorzien van

een kunststof of aluminium laminaat om het vet tegen

te houden. Zo’n doos moet dan bij het restafval”, aldus

Van Dijk. Milieu Centraal probeert de consument ook

voor te lichten over nut en onnut van verpakkingen.

“Er is becijferd dat de gemiddelde consument zeven

nieuwe verpakkingen per dag opentrekt. Dat is best

veel. Maar sommige verpakkingen lijken overbodig

terwijl ze toch nuttig zijn. Het plasticje om de kom-

kommer zorgt er bijvoorbeeld voor dat die groente lan-

ger vers blijft, dus minder snel bederft. Ook heeft het

weinig zin grootverpakkingen te kopen, als je weinig

van dat product gebruikt en de helft of meer weg moet

gooien. Vooral alleenstaanden geven vaak aan dat ze

vaak voedingswaren moeten kopen die in de te grote

hoeveelheden voorverpakt zijn. Moet je bijvoorbeeld

vlees om deze reden weggooien, dan is dat schadelijk

voor het milieu. Het produceren van een lapje vlees

kost veel meer energie dan het produceren van een

éénpersoonsverpakking. Maar dat alles betekent ui-

teraard nog niet dat je als producent alles driedubbel

moet gaan verpakken. Het wekt bij de consument veel

irritatie op als hij drie dozen en zakjes open moet ma-

ken voordat hij bij het eigenlijke product is.”

Bewust omgaanBewust omgaan met verpakkingen en kunststof is niet

altijd makkelijk. Van Dijk: “Zelf heb ik er een heel jaar

over gedaan voordat ik van al mijn plastic draagtas-

jes af was. Dat wil zeggen steeds een eigen tas mee

nemen, plastic tasjes weigeren aan de kassa, de oude

draagtasjes opmaken.” Het aantal (overbodige) verpak-

kingen lijkt nog steeds niet af te nemen, voor wie als

consument om zich heen kijkt. Volgens Van Dijk zijn er

toch ook positieve ontwikkelingen waarneembaar. “Je

ziet momenteel dat er veel aandacht is voor lichtere

verpakkingen. Blikjesproducenten zijn daar bijvoor-

beeld mee bezig. Ook zit er niet meer tussen elk plakje

beleg een laagje plastic.”

Milieu Centraal heeft nooit onderzocht hoe ver de con-

sument wil gaan als het gaat om minder verpakkingen

of gescheiden inzameling. “Je kunt je voorstellen dat

de consument een keer afhaakt, als er te veel van hem

wordt gevraagd. Maar in vergelijking met de rest van

Europa doen we het nog niet zo slecht. We zitten bij de

landen die hun afvalscheiding het best geregeld heb-

ben. De bereidheid van de consument lijkt hoog. Maar

onbekendheid is er ook. Dat merken we als voorlich-

tingsorganisatie heel goed.”

Eco-eff ectiviteitAls het gaat om trends voor de toekomst, moeten pro-

ducenten zich meer richten op kwaliteit dan kwantiteit,

zegt Niels van Marle van ontwerpbureau Pezy. “Geen

eco-effi ciency, maar eco-eff ectiviteit”, vertaalt hij in

cradle to cradle termen. Pezy heeft negen mensen in

dienst die door Epea (het instituut van Michael Braung-

“De consument is best bereid bewust om te gaan met verpakkingen”, meent Hans van Dijk,

pr-medewerker van Milieu Centraal. “Maar men weet niet altijd hoe het zit. Wij krijgen er veel

vragen over. Zoals waar blijf ik met mijn aluminium bierblikje en wat doe ik met een pizzadoos.”

111724_GRAM_jan2011.indd 6 13-01-11 14:08:32

art) zijn opgeleid tot cradle to cradle designconsultant.

Minder verpakkingen is voor Pezy geen doel op zich.

“Juist niet, want de natuur is ook niet effi ciënt. Wij kij-

ken vooral naar eco-eff ectiviteit. Dat betekent onder

meer materialen toepassen die geen overlast geven,

goed herbruikbaar zijn en teruggegeven kunnen wor-

den aan de natuur. We gebruiken inderdaad allemaal te

veel. Ook op het gebied van verpakkingen. Maar ge-

zien de enorme groei van de wereldmarkt, wordt het

materiaalgebruik absoluut gezien alleen maar meer.

Dát hou je niet tegen. Alleen door slim ontwerpen, met

de juiste materialen, kun je verspilling tegengaan.”

Milieu-aspectVolgens een recent West-Europees onderzoek vinden

consumenten de duurzaamheid van verpakkingen steeds

belangrijker en vanzelfsprekender. Voorheen letten con-

sumenten uitsluitend op prijs, merk en kleur van de ver-

pakkingen. Het onderzoek, dat vorige maand werd ge-

presenteerd op de verpakkingsbeurs Embal lage in Parijs,

geeft aan dat er sprake is van een nieuwe trend. Voor

het eerst verwacht een meerderheid van de consumen-

ten dat recycleerbaarheid een functie is van een product-

verpakking. Die functie of eigenschap wordt genoemd

door 59% van de ondervraagden. Andere functies/eigen-

schappen van verpakkingen zijn volgens de ondervraag-

den productbescherming (77%), gemakkelijk te openen

(71%), opslag van het product (62%) en transport van

het product (59%). Uit het onderzoek bleek ook dat 77%

voorstander is van gescheiden inzameling van verpak-

kingsafval. Het onderzoek is gehouden onder ruim 6000

respondenten in Frankrijk, Engeland, Duitsland, België,

Spanje en Italië. Volgens onderzoeker Ipsos is de uitslag

ook representatief voor Nederland. Dat de consument

het milieu-aspect zo belangrijk vindt, is een opvallende

uitkomst. Uit eerdere onderzoeken kwam naar voren dat

gebruikers een milieuvriendelijke verpakking waarderen,

maar nog niet als vanzelfsprekend beschouwen.

Plastic tasjesIn de Verenigde Staten ontstaan steeds meer initiatie-

ven om de plastic tasjes uit supermarkten te weren. In

plaatsen als San Fransisco, Washington en Los Angeles

zijn plastic tasjes verboden. Alleen stoff en en papieren

tassen zijn hier nog toegestaan.

In Nederland bestaat een initiatief voor het hergebruik

van plastic draagtassen. In diverse supermarkten staat

een bol waarin afgedankte plastic tasjes gedeponeerd

kunnen worden. Mensen die een plastic tas nodig heb-

ben, kunnen hieruit een gebruikt exemplaar pakken.

AmazonWebwinkel Amazon.com reageert op milieuwensen

van de klant met een bijzonder initiatief, de Frustration

Free Packaging. Zo’n 350 artikelen van de webwinkel

zijn voorzien van een ‘frustratievrije’ verpakking, waar-

onder wordt verstaan recyclebaar, makkelijk te openen

en zonder overbodige plastics of andere materialen. De

artikelen zijn al door de producent in de Frustration

Free Packaging gedaan, zodat er geen originele verpak-

king aan te pas kwam.

Het aantal verpakkingen lijkt niet af te nemen, voor wie als consument om zich heen kijkt. (Foto Hetty Dekkers)

7GRAM | januari 2011

Consument en verpakkingenFrustraties over verpakkingen kunnen hoog oplopen. De Britse vrouwenbeweging Women’s Institute hield in 2006 een grote campagne om overbodige en niet-recycle-bare verpakkingen tegen te gaan. Volgens de vrouwen betalen Engelse huishoudens bijna 500 euro per jaar voor onnodig verpakkings-materiaal. Women’s Institute vindt dat een groot deel van de verpakkingen geen enkel nut heeft en automatisch in de prullenbak belandt. De leden van de vrouwenbeweging stuurden daarom brieven naar de Engelse supermarkten met de boodschap ‘zeg nee tegen verpakking’. De vrouwen dreigden de winkels die hun beleid niet aanpassen met een kopersboycot. Of de actie ook geholpen heeft, is niet bekend.

111724_GRAM_jan2011.indd 7 13-01-11 14:08:32


Het staat wat verstopt in een achterafsteegje van

het Coalitieakkoord van het nieuwe kabinet. In

2013 handhaaft het kabinet de verpakkingen-

belasting, maar het deel van de opbrengst – ca.

115 miljoen – dat bestemd is voor het Afvalfonds

houdt het rijk voortaan in eigen zak. Na musea,

orkesten en ontwikkelingshulp is nu afval aan

de beurt.

Dit plan betekent dat gemeenten en bedrijven voor hun

moeite om plastic afval in te zamelen, worden bedankt

en het verder zelf mogen uitzoeken. Hieronder wat

reacties uit het veld. Maar eerst een korte terugblik.

Het Besluit Verpakkingen is sinds 1 januari 2006 van

kracht. Producenten van verpakte producten zijn daar-

mee verantwoordelijk voor het gescheiden inzame-

len en recyclen van verpakkingen. Voor de uitvoering

sloten het verpakkende bedrijfsleven, de Vereniging

van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Ministerie

van VROM in juli 2007 een Raamovereenkomst voor

de periode tot en met 2012. Bedrijven die verpakte

producten op de markt brengen, moeten via een ver-

pakkingenbelasting bijdragen aan het Afvalfonds. De

bedrijven waren daar niet blij mee en klaagden steen

en been. Op aandringen van de VVD is het nu gelukt

om in het regeerakkoord het plan op te nemen voor

– in feite – afschaffi ng van het Afvalfonds in 2013. Het

gevolg is dat vanaf 2013 een nieuw systeem moet

worden opgezet ter fi nanciering van de inzameling en

recycling van plastic verpakkingen. De gemeenten heb-

ben ondertussen al fors geïnvesteerd in inzamelstruc-

turen. Nu moeten ze afwachten wat de gevolgen zijn

van het ‘centjepik’ van het kabinet. Ondertussen vreest

het bedrijfsleven dat het van de regen in de drup komt,

of misschien wel omgekeerd. De bedrijven krijgen na-

melijk ook een bijdrage uit het Afvalfonds ter dekking

van een deel van de kosten, die voortvloeien uit de

Raamovereenkomst. Erger is dat ze er nu geen idee van

hebben wat ze vanaf 2013 op hun bordje krijgen en

ligt ook nog de dreiging op de loer dat er statiegeld

wordt ingevoerd op kleine plastic fl esjes. En het klonk

allemaal zo mooi in 2007. Door het akkoord tussen

VNG, bedrijfsleven en het ministerie van VROM – en het

optuigen van Nedvang als uitvoerder van het akkoord

– zou Nederland een stuk schoner worden. Nu heersen

boosheid en verontrusting. De bedrijven blijven overi-

gens opvallend stil.

Commerciële belangenDe Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)

heeft principiële bezwaren tegen de beleidswijziging.

“Het is onjuist dat een bestemmingsbelasting als de

verpakkingenbelasting ten goede komt aan de alge-

mene middelen van de rijksoverheid. Het bedrijfsleven

en het ministerie van Infrastructuur en Milieu moeten

de gemeenten schadeloos stellen voor gemaakte kos-

ten. Als dat niet gebeurt, worden de gemeenten ge-

dwongen om de afvalstoff enheffi ng te verhogen en het

voorzieningenniveau voor de gescheiden inzameling

te verlagen. Het verhogen van de afvalstoff enbelasting

betekent dat de burger twee keer betaalt voor de inza-

meling: via de verpakkingenbelasting én via de afval-

stoff enheffi ng.”

De reactie uit de zuidelijke Nederlanden is nog feller.

Daar zegt Math Oehlen, ambtelijk secretaris van de

Vereniging Afvalsamenwerking Limburg (vertegen-

woordiger van alle Limburgse gemeenten op één na):

“Als de 115 miljoen euro bij het rijk blijft hangen, kan

het gemakkelijk uitlopen op een greep in de kas. Nu

het rijk die facilitering dreigt te staken, moet de ver-

pakkingenbelasting of opvolger met in ieder geval 115

miljoen euro worden verlaagd. Anders wordt de bur-

ger zwaar gepakt.” Oehlen zegt zich nergens over te

verbazen.“Dit plan past in de trend dat het rijk zich

geleidelijk terugtrekt uit het afvalbeleid. Publieke in-

breng en controle worden steeds meer vervangen door

commerciële belangen.” Hij sluit niet uit dat gemeenten

zullen overwegen om te stoppen met het gescheiden

inzamelen van kunststoff en. “Dat zou kunnen, want

de wettelijke verantwoordelijkheid ligt bij het bedrijfs-

leven. Gemeenten hebben zich tot 2013 alleen privaat-

rechtelijk via het Raamakkoord en de deelnemersover-

eenkomsten gebonden. Daarna kunnen ze stoppen en

is het bedrijfsleven zowel voor de uitvoering als voor

de fi nanciering verantwoordelijk.”

door Laurent Chevalier

Rijk wil bijdrage Afvalfonds vanaf 2013 in eigen zak stoppen

111724_GRAM_jan2011.indd 8 13-01-11 14:08:41


Oehlen aarzelt trouwens niet om een vraagteken te zet-

ten achter de geroemde milieuwinst van gescheiden

kunststof inzameling. “De winst is relatief. De 42% mi-

lieudoelstelling komt volgens de minister neer op 210

Kton CO2-besparing, ofwel 35 kg per huishouden. Dat

is evenveel als één autorit per jaar van 130 km. Als

je rekening houdt met het grondstoff enargument van

gescheiden inzameling, kom je uit op een autorit van

ongeveer 200 km. Niet niks, maar toch heel relatief ten

opzichte van andere belangen voor gemeenten als de

impact van het inzamelen in de openbare ruimte en

de moeite die de burger daarvoor moet doen.” Oehlen

betreurt het dat de bredere optiek is vervangen door

de eenzijdige focus op scheidingsresultaten. “Het ob-

jectief gezien relatieve milieu-argument krijgt daardoor

een uitvergroot gewicht. Het gevolg is dat het grote

gebruiksgemak voor de burger en de positieve eff ecten

op de openbare ruimte van nascheiding worden onder-

belicht, terwijl daar juist grote voordelen aan zijn ver-

bonden.” Om die reden hebben de noordelijke provin-

cies overwegend gekozen voor nascheiding. Volgens

Oehlen is er een grote coalitie tussen de belangen van

de rijkskas en bedrijven, waardoor de eenzijdige focus

wordt gecultiveerd.”

Jammer en slechtOok het oosten van het land keurt de plannen van het

kabinet af. Hetty Looms, beleidsmedewerker milieu en

afval bij de gemeente Twenterand zegt het zo: “Het lijkt

inderdaad op een greep uit de kas. Vreemd, omdat opheffi ng van het

Afvalfonds betekent dat het rijk straks een belastingheffi ng gebruikt,

waarvan de opbrengst niet naar het oorspronkelijk doel gaat. Nog

vreemder, als je weet dat gemeenten de Afvalstoff enheffi ng uitsluitend

mogen aanwenden ter dekking van de kosten voor het inzamelen van

huishoudelijk afval. Het rijk hanteert nu voor zichzelf andere regels dan

die zij oplegt aan lagere overheden. Het plan vind ik ook jammer én

slecht voor de beeldvorming richting inwoners, omdat nu de de indruk

wordt gewekt dat de lokale Afvalstoff enheffi ng ook voor andere zaken

wordt aangewend dan de inzameling van huishoudelijk afval. Het is

daarmee slecht voor de geloofwaardigheid van de overheid.”

Over de gevolgen voor het gescheiden inzamelen van plastic afval zegt

ze: “De bedrijven blijven wel verantwoordelijk voor de organisatie van

de inzameling en hergebruik van de kunststof verpakkingen. Zij moe-

ten dus zorgen voor een andere fi nanciering. Daarvan hangt het af of

en op welke wijze gemeenten de inzamelstructuur in stand kunnen

houden. Ik sluit niet uit dat deze maatregel gevolgen zal hebben op

het gescheiden inzamelen van andere afvalstromen. Onze inwoners

zijn door het gescheiden inzamelen van plastic afval zo enthousiast

geraakt, dat het stoppen daarvan door kan werken op het gescheiden

aanbieden van andere deelstromen. Vooral ook omdat zij het eff ect van

plasticinzameling duidelijk in het aantal restafvalcontainers merken.

In Twenterand (dat werkt volgens het diftarsysteem) is het gemiddeld

aantal aangeboden restcontainers per huishouden gedaald van 15 naar

10 per jaar. Het stoppen met de kunststof inzameling zal zeker gevol-

gen hebben voor het draagvlak voor afvalscheiding en komt de geloof-

waardigheid van overheid, gemeenten, Nedvang en de hele afvalsector

niet ten goede.”

111724_GRAM_jan2011.indd 9 13-01-11 14:08:44


Op dit moment is het echter nog te prematuur om voor-

uit te lopen op de door het verpakkende bedrijfsleven

te nemen maatregelen om de fi nanciering van de pro-

ducentenverantwoordelijkheid rond te krijgen.” Lucas

roemt het werk van Nedvang. “In vrijwel alle gemeenten

wordt kunststofverpakkingsafval gescheiden ingeza-

meld of nagescheiden uit het restafval. Nedvang heeft

hiermee een geweldige prestatie neergezet. De inzame-

ling zal de komende jaren beslist nog toenemen. Overi-

gens wordt reeds ruim 75% van de bedrijfsverpakkingen

ingezameld en gerecycled voor de productie van nieuwe

verpakkingen en producten. In 2012 zullen alle taakstel-

lingen voor de recycling van kunststofverpakkingen uit

de Raamovereenkomst gerealiseerd zijn.”

Maximaal inspannenGeert Steeghs, manager overheidsdiensten bij afval-

concern SITA, wil niet spreken over ‘een greep’ in de

kas. “De regering heeft dit als een ombuiging gepre-

senteerd. Daarbij is er aan voorbij gegaan dat het te

bezuinigen bedrag van 115 miljoen euro door het ver-

pakkende bedrijfsleven via de verpakkingenbelasting

wordt opgebracht. Als het Afvalfonds vanaf 2013 niet

meer wordt gevoed door een bijdrage van de Rijks-

overheid en er geen wijziging komt in de producenten-

verantwoordelijkheid voor verpakkingsafval, zal de

fi nanciering van de inzameling en recycling op een

andere wijze geregeld moeten worden, bijvoorbeeld

via een Verwijderingsfonds. Dat fonds zou dan recht-

streeks door het verpakkende bedrijfsleven moeten

worden gevoed. Het zou echter niet redelijk zijn als het

verpakkende bedrijfsleven twee maal moet bijdragen;

via de verpakkingenbelasting én ook nog door een bij-

drage aan een nieuw te vormen Verwijderingsfonds.”

Volgens Steeghs is het in het ergste geval onvermijde-

lijk dat de inzamelkosten voor rekening komen van de

gemeenten, die dit dan weer moeten verrekenen via de

Afvalstoff enheffi ng. “Maar dat is eigenlijk niet uit te leg-

gen aan de bevolking. Bovendien is het strijdig met het

beginsel van producentenverantwoordelijkheid, ten-

zij het systeem overhoop wordt gegooid. Als je kijkt

naar de fantastische burgerparticipatie zou dat geen

goede zaak zijn. Ik sluit niet uit dat al deze heisa ook

kan leiden tot beëindiging van dit succesvolle inzamel-

systeem. Als dat gebeurt, worden we minimaal vijf jaar

terug in de tijd gezet. Een afgang! Ook internationaal

gezien.” Op de vraag wat de gevolgen kunnen zijn voor

de plannen van Sita om begin 2011 een ‘state-of-the-art’

sorteerinstallatie voor plastic afval in gebruik te nemen,

antwoordt Steeghs: “Dat gaat door. Wij vertrouwen er

op dat het Afvalfonds in stand blijft of dat daarvoor in

de plaats een Verwijderingsfonds komt.” Op de vraag

waarop Sita dit optimisme baseert, antwoordt Steeghs:

“Bedrijfsleven en gemeenten staan volledig achter het

huidige systeem en ze zijn bereid om zich maximaal in

te spannen om het te continueren.”

MildNamens het Nederlandse verpakkende bedrijfsleven

draagt Nedvang zorg voor de uitvoering van de ver-

plichtingen die voortvloeien uit het Besluit verpakkin-

gen. Van de ongeveer 365 miljoen euro die de verpak-

kingenbelasting jaarlijks opbrengt, is ruim tweederde

bestemd voor de schatkist en 115 miljoen euro per

jaar voor het Afvalfonds dat daarmee activiteiten moet

fi nancieren voor de aanpak van verpakkingsafval. Wie

verwacht dat in de kantoren van Nedvang grote paniek

is uitgebroken over het kabinetsplan komt bedrogen

uit. Nedvang-directeur Jan Storm wil niets weten van

uitlatingen als ‘een greep in de kas’ of opmerkingen dat

er zwaar weer lijkt aan te komen voor zijn organisatie.

Diplomatiek klinkt het: “Wij volgen de Haagse discussie

met grote belangstelling. Met Nedvang gaat het goed.

We halen alle doelstellingen en zijn vastbesloten die

lijn de komende jaren voort te zetten.” Vrees dat ge-

meenten afhaken heeft Storm niet: “Op drie na doen

alle gemeenten nu mee. Mede dankzij de geweldige

inzet van gemeenten zamelen we dit jaar 85 kiloton in.

Dat is een verviervoudiging ten opzichte van 2009. Een

geweldige sprint, die we de komende jaren gaan door-

trekken.” Op de vraag wat zijn achterban – het verpak-

kende bedrijfsleven – van het kabinetsplan vindt, wil

Storm niet meer kwijt dan de opmerking: “Het bedrijfs-

leven heeft de producentenverantwoordelijkheid vanaf

het begin volledig aanvaard en doet dat nog steeds. Als

Nedvang blijven wij met volledige inzet en enthousi-

asme de producentenverantwoordelijkheid uitvoeren.

Het Besluit Verpakkingen vervalt niet en de producen-

tenverantwoordelijkheid ook niet.”

Storm is er niet bang voor dat het enthousiasme van ge-

meenten om door te gaan met het gescheiden inzame-

len van plastic verpakkingsmateriaal een knauw zal krij-

gen door alle heibel.”Wij merken dat het enthousiasme

van de meeste gemeenten onverminderd groot is en dat

de inzamelstructuur alleen maar verbetert. Daarnaast

zien we dat zowel burgers als bedrijven in toenemende

mate afval gescheiden aanbieden.” Volgens Harry Lucas,

directeur van de Vereniging Kunststofverpakkingen

Nederland, waren de leden van zijn vereniging niet be-

paald verrast over de plannen van het kabinet. “Gelet

op de verkiezingsprogramma’s van CDA en VVD lag het

in de lijn der verwachting. Dit kabinet moet 18 miljard

euro bezuinigen. Alle belastinginkomsten, hoe klein

ook, zijn nodig om de begroting sluitend te maken. De

inkomsten uit de Verpakkingenbelasting waren altijd al

lager dan begroot. Door de afdracht aan het afvalfonds

te schrappen, komen de inkomsten uit de Verpakkin-

genbelasting iets hoger uit dan oorspronkelijk begroot.

Er is overigens geen enkele reden om te veronderstellen

dat het verpakkende bedrijfsleven haar producentenver-

antwoordelijkheid met het afschaff en van de afdracht

uit de Verpakkingenbelasting niet meer zou nakomen.

111724_GRAM_jan2011.indd 10 13-01-11 14:08:48

door Willy Brinkbäumer

Inzameling kunststoffen, producentenverantwoordelijkheid

versus zorgplicht

2010 was het jaar van de publiciteit rondom

kunststofverpakkingen. Een afvalstoom die

onlosmakelijk verbonden is met producenten-

verantwoordelijkheid (PV) en het afgelopen jaar

steeds sterker in de spotlights kwam.

Kunststof verpakkingen staan momenteel in de be-

langstelling door het recent verschenen rapport ‘evalu-

atie werking Besluit beheer verpakkingen en papier en

karton’ in opdracht van het ministerie van Infrastruc-

tuur en Milieu. Ik stip in dit verband het spanningsveld

producentverantwoordelijkheid versus gemeentelijke

zorgplicht even aan.

Soms is het goed om even terug te gaan naar het ‘hoe

en waarom’. PV is ooit in de jaren ‘90 door minister

Hans Alders in het leven geroepen om enerzijds pre-

ventie en hoogwaardig hergebruik van afvalstoff en te

bevorderen en anderzijds de milieukosten in de pro-

ductprijs te verwerken. Kijkend naar de bestaande in-

zamelsystematiek en de resultaten, dan is met enige

goede wil te constateren dat hergebruik en kosten-

toedeling redelijk algemeen gevorderd zijn maar dat

het preventie onderdeel nog veel te wensen overlaat.

Een voorbeeld: glazen fl essen zijn wat lichter gewor-

den of zelfs vervangen door plastic varianten en som-

mige koekjes zijn nog maar twee keer in plaats van

drie keer verpakt. Veel meer preventie valt ook niet te

verwachten, aangezien artikel 3a van het Besluit niet

meer stelt dan “dat er zo weinig mogelijk verpakkings-

materiaal of papier en karton wordt gebruikt”. Met

deze inspanningsverplichting kun je in de praktijk alle

kanten op. Bovendien helpt het ook niet dat de gestel-

de rapportageplicht alleen bij Nedvang ligt, want een

gemeenschappelijke noemer zegt vrijwel niets over de

prestaties van de afzonderlijke leden. Beter zou het

zijn om de voorlopers en achterblijvers te publiceren,

dat is voor bedrijven vaak een hele goede reden om

prestaties neer te zetten. Geldt ook voor de beoogde

preventie inspanningen, zeker weten.

Harde euro’sVoor deze preventie inspanningen zou de greep in de

kas van het Afvalfonds nog wel eens gunstige gevol-

gen kunnen hebben. Dat zit zo: nu wordt het gepro-

duceerde verpakkingsmateriaal, waarvoor belasting

betaald is, deels weer keurig ingezameld door de

vele behulpzame gemeenten of aanverwante inzamel-

diensten. Niet uit altruïsme, maar vanwege de harde

euro’s die er terecht voor worden ontvangen én om-

dat het nu eenmaal de landelijke afspraak is. Als dan

straks na 2012 de bodem van het Afvalfonds in zicht

is, terwijl de PV voor de kunststof verpakkingen blijft

gehandhaafd, zien de producenten niets terug van de

betaalde verpakkingsbelasting.

In dat geval is het beter om minder verpakkingen te

produceren en wordt afvalpreventie een nog sterker

economisch principe. Dat is uiteindelijk voor produ-

centen de belangrijkste drijfveer en typeert ook het

verschil tussen het wettelijke zorgplicht beginsel voor

gemeenten en de – in hoofdzaak economi-

sche – verantwoordelijkheid voor pro-

ducenten. Het verbeteren van verpak-

kingen – bijvoorbeeld de fl esjes en

opschroefdopjes van gelijksoortig

materiaal te maken of het alumi-

niumfolie van de smeerkaas ook

van plasticfolie te maken net

als het bakje zelf – zou daar

ook een uitvloeisel van kun-

nen zijn. Immers, dat zou de

kosten voor sortering kunnen

verminderen en het rendement

ervan (aanzienlijk) kunnen ver-

beteren, waardoor ook in de

supermarkt de kosten om-

laag kunnen. Het klinkt te

simpel om waar te kunnen

zijn, maar dat hoor ik dan

graag...

11GRAM | januari 2011

(foto: Jan de Vries)

111724_GRAM_jan2011.indd 11 13-01-11 14:08:49


door Hetty Dekkers

Strooidiensten vorige maand al fl ink in de problemen

Bij RMN waren het spannende tijden de week voor

Kerstmis. “We hebben nog zout voor drie à vier rondjes

liggen”, meldt Luit Elferink, wagenpark- en gebouwen-

beheerder van RMN. “Dat is voor anderhalve dag. Ter-

wijl er op dit moment nog steeds een fl ink pak sneeuw

ligt. Hopelijk gaat het binnenkort dooien, anders weet

ik het ook niet meer. Hier in de provincie Utrecht is

op dit moment nog geen zoutloket in werking gesteld,

dus ook daar kunnen we niet terecht. Vorig seizoen

konden we het ook niet redden. Toen hebben we van

het zoutloket wel mondjesmaat wat gekregen.” RMN

had een leveringscontract met garanties afgesloten bij

Eurosalt. Maar de bestelde hoeveelheden werden ook

dit seizoen bij lange na niet geleverd. “Wij zijn daar

zeer ontevreden over”, aldus Elferink. “De afspraken

worden gewoon niet nageleefd. De leverancier zegt

dat het alles te maken heeft met de voorwaarden van

Rijkswaterstaat. Eurosalt zegt de boetes niet te willen

riskeren, die Rijkswaterstaat als clausule in haar con-

tract heeft opgenomen.”

Strategische voorradenRMN begon het seizoen met 400 ton strooizout in Soest

en 300 ton in Zeist. “Dat is evenveel als andere jaren.

We kunnen niets extra’s inslaan, als startvoorraad, om-

dat onze loodsen met deze hoeveelheden vol zijn. Zout

is nu eenmaal een volumineus product. En je kunt het

niet buiten bewaren, zonder overkapping.” Bij RMN

gaat het dus al voor het tweede achtereenvolgende sei-

zoen fout. Elferink is daar, net als veel andere gemeen-

ten, niet blij mee. “Het weer was wel heel extreem, en

vooral die overvloedige sneeuwval kostte veel zout,

maar je zou met zijn allen toch een oplossing moeten

bedenken. Mij lijkt het een goed idee om strategische

voorraden aan te leggen, samen met andere gemeen-

ten. Bij ons op de werkvloer opperde iemand de han-

gars van de voormalige vliegbasis Soest daarvoor te

gebruiken. Die staan toch leeg. Een goed idee, maar

of dat realiseerbaar is, dat weet ik niet. Strategische

voorraden zouden in elk geval wel een oplossing kun-

nen zijn. In Twente hebben ze ook eens zoiets gedaan,

meen ik. Als je de ruimte hebt, kun je die voorraden al-

tijd op peil houden. Je kunt ze rustig aanvullen in tijden

dat er minder of niet gestrooid hoeft te worden.”

WoekerprijzenOok bij Rova was het eind vorig jaar al crisis. De strooi-

diensten van Zwolle, Amersfoort en Winterswijk koch-

ten extra voorraden in tegen woekerprijzen en namen

maatregelen als minder strooien en bijmengen met

zeezand. “Bij onze gewone leverancier, Eurosalt, had

Na een paar weken sneeuw en vorst kwamen veel strooidiensten al vroeg in het winterseizoen in de pro-

blemen. Half december was de voorraad strooizout in veel loodsen al fl ink geslonken. De bestelde hoeveel-

heden nieuw zout werden niet geleverd, waardoor veel gemeenten al een noodstrooiplan in werking stel-

den. De leveranciers spreken van overmacht.

IJsvlaktes in woonwijken, een vertrouwd beeld in december.

111724_GRAM_jan2011.indd 12 13-01-11 14:08:58


ik begin december 400 ton besteld, om na anderhal-

ve week 30 ton te krijgen”, noemt beheer- en inkoop-

manager Allard van Bruggen als voorbeeld van de te-

ruglopende leveranties eind vorig jaar. “Dan kun je wel

een contract hebben, maar als de leverancier zegt dat

het op is en hij levert niet, of minder, dan houdt ook al-

les op.” Rova had zich nog wel extra goed voorbereid.

“Vorige winter kwamen we in nood, als startvoorraad

hadden we deze keer dus 1600 ton ingeslagen, 400

ton meer dan normaal. Toch hadden we half december

nog maar 850 ton zout in voorraad. In een normale

winter kun je daarmee maanden vooruit, maar niet als

het blijft sneeuwen en vriezen.” Van Bruggen denkt dat

gemeenten de koppen bij elkaar moeten steken om de

zoutschaarste in strenge winters het hoofd te bieden.

“Van je leveranciers krijg je te horen dat er zout ge-

noeg is, maar dat Rijkswaterstaat voor gaat. Die eist

dat hun leverancier enorme voorraden achter de hand

houdt voor calamiteiten. Ook heeft Rijkswaterstaat le-

veringscontracten afgesloten met boeteclausules. Als

je een paar duizend euro moet betalen als je je afspra-

ken niet na komt, dan wil je wel als leverancier. Nu

zijn de snelwegen heel belangrijk natuurlijk, maar als

kleinere strooidienst heb je ook je verantwoordelijk-

heid. Ik denk dat je met meerdere gemeenten een ge-

zamenlijk inkoopbeleid moet voeren, zodat je ook een

vuist kunt maken en contracten met boeteclausules af

kunt sluiten. Organisaties als de VNG en NVRD zouden

daar een rol in kunnen spelen. Zij zouden misschien

kunnen praten met Rijkswaterstaat, om te kijken of het

niet een beetje minder kan met die voortrekkersrol. In

voorgaande jaren is gebleken dat Rijkswaterstaat hier

best realistisch mee om kan gaan.”

Tot het zover is, zal elke gemeente of reinigingsorga-

nisatie zijn eigen boontjes moeten doppen, verwacht

Van Bruggen. “Van het zoutloket hoef je ook niet veel

te verwachten. Vorige winter heb ik daar een bestel-

ling geplaatst toen bij ons alles op was. We hebben

niets gekregen. Het is totaal ondoorzichtig welke ver-

delingsnormen daar gehanteerd worden. Wie krijgt nu

wel en wie niet, en op welke gronden. Dat wordt niet

bekendgemaakt.”

Ook de gemeente Almere kreeg in december veel min-

der strooizout aangeleverd dan gevraagd. “We wilden

elke week 300 ton, dat stond ook min of meer in het

contract”, zegt beleidsadviseur Bianca van de Vusse

van Almere. “Maar die hoeveelheden werden bij lange

na niet geleverd. Ook niet na veel telefoontjes. Leve-

rancier AkzoNobel vond dat 150 ton per week wel vol-

doende was om de contractverplichtingen, 2500 ton

over het hele seizoen, na te komen. Daar valt ook iets

voor te zeggen, maar of het helemaal klopt, weet ik

niet. Nu hebben we geen echt tekort, gelukkig, maar

we zouden toch liever zien dat onze loods vol lag. Voor

de zekerheid.” Almere heeft ook vorige winter geen ge-

bruik hoeven maken van het zoutloket. “We konden

het nét redden, met wat kunstgrepen zoals een nood-

strooiplan”, aldus de beleidsadviseur.

SpoedoverlegDe VNG had half december een spoedoverleg aange-

vraagd met het Ministerie van Verkeer en Waterstaat.

Rianne Best van de VNG: “Afgesproken is toen dat ge-

meenten die echt niets meer hebben, die dus zelfs hun

calamiteitenroutes niet kunnen strooien, aan mogen

kloppen bij Rijkswaterstaat. Die zal hen helpen. Voor

het overige gaan we de situatie later evalueren, om te

bekijken hoe de noodhulp en de eventuele zoutloket-

ten werkten. Ik denk dat burgers zich wel moeten re-

aliseren dat er sprake is van zeer extreem winterweer.

Tegen 30 centimeter sneeuw valt haast niet te strooien,

of te schuiven. Sommige gemeenten hebben dubbele

voorraden ingeslagen, voordat de winter begon. Meer

kun je niet doen, want de kosten komen uiteindelijk

toch voor rekening van de burger.”

Een woordvoerder van AkzoNobel laat weten dat ge-

meenten hun strooiregime aan moeten passen. “Want

anders komen we de winter niet door. Gemeenten gaan

op rantsoen en we zullen hen niet altijd de gevraagde

hoeveelheid leveren.” Ook Eurosalt spreekt van over-

macht. “Wij proberen iedereen te helpen, maar gemeen-

ten met een contract gaan voor”, aldus een woordvoer-

der van Eurosalt.

Gemeenten hebben zich intussen door de grote zoutschaarste en aanhoudende winterse omstandigheden massaal aangemeld bij de regionale zoutloketten. Deze zijn dan ook, kort na de productie van dit artikel en eerder dan gepland, door de minister van Infrastruc-tuur en Milieu geopend. Hierdoor zijn gemeenten in ieder geval in staat hun calamiteitenroutes te strooien.

(Foto‘s Hetty Dekkers)

111724_GRAM_jan2011.indd 13 13-01-11 14:09:06

AFVALINZAMEL- & TRANSPORT-SYSTEMEN

Altijd een klantspecifieke oplossing!

Translift levert het complete assortiment: • Zijladers • Kettingsystemen • Containers

Translift Nederland BV | Postbus 61 | 8250 AB Dronten | T: 0321 386700 | E: [email protected] | I: www.translift.nl

Zijlader E-Maxx kam/grabber opname

Zijlader op aardgas

Plus Duo zijlader (dubbele grabber)

Schroevenpers

Zijlader E-Maxx voor ondergrondse inzameling

Zijlader met kraan voor ondergrondse containers

111724_GRAM_jan2011.indd 14 13-01-11 14:09:13


AFVAL & MILIEUGEMENGDE BERICHTEN

Cijfers plasticrecycling ter discussieVolgens de inspectie van het ministe-

rie van Infrastructuur en Milieu levert

de verpakkingsindustrie onjuiste cijfers

over het hergebruik van kunststofafval.

Soms doen zich afwijkingen voor van

zelfs 15 procent. Dit staat in het rapport

’Recycling kunststofverpakkingen’ dat

staatssecretaris Atsma deze maand naar

de Tweede Kamer heeft gestuurd. Aanlei-

ding tot deze actie zijn de steeds luider

wordende vraagtekens die Kamerleden

zetten achter berichten dat de plasticin-

zameling zeer succesvol is. De verpak-

kingsfabrikanten, vertegenwoordigd in

Nedvang, zijn zelf verantwoordelijk voor

de controle op hun werk, en leveren de

hergebruikcijfers aan het ministerie van

milieu. Nedvang heeft eerder gerappor-

teerd dat in 2008 een hergebruikpercen-

tage van 27 procent is gehaald. Het on-

derzoek van de inspectie toont aan dat

dit percentage een stuk lager ligt van-

wege dubbeltellingen, het meerekenen

van kunststof dat geen verpakking is en

materiaal dat niet eens kunststof bevat.

Onduidelijk is nu ook of het percentage

van 32 procent hergebruik over 2009

daadwerkelijk is gehaald. De inspectie

komt eind deze maand met haar controle

van dit cijfer. Nedvang heeft inmiddels

erkend dat er fouten zijn gemaakt in de

berekeningen.

Betere scheiding en hergebruik mogelijk Volgens afvalverwerker Attero kan het

scheiden en hergebruik van afval veel

beter als meer gebruik wordt gemaakt

van infraroodscanners en foliescheiders

in afvalscheidingsinstallaties. Dat kan er

aan meehelpen om meer plastic uit huis-

houdelijk afval te halen. Volgens Attero

is het niet nodig om bij de productie van

goederen een plastic chip in kunststof

verpakking in te bouwen zodat de schei-

dingsinstallaties het plastic herkennen

en scheiden. Bestuursvoorzitter Ruud

Sondag van de Van Gansewinkelgroep

pleitte hier onlangs voor toen hij stelde

dat veel gescheiden ingezameld plastic

wordt verbrand. Op dit moment bouwt

Attero in het Drentse Wijster infrarood-

scanners in zijn scheidingsinstallatie.

Deze zijn nog dit jaar operationeel.

Rova stapt in beheer openbare ruimteROVA heeft met ingang van dit jaar de

onderhoudstaken in de openbare ruimte

overgenomen van de gemeente Win-

terswijk. Dit betreft het onderhoud aan

gemeentelijk groen, wegen en bermen,

ongediertebestrijding, kleine riolerings-

werkzaamheden, onderhoud aan het

straatmeubilair en het afwikkelen van

schademeldingen. Deze uitbesteding

levert de gemeente een structurele kos-

tenbesparing op van e 150.000. In deze

nieuwe constructie behoudt de gemeen-

te wel haar regierol. ROVA verwacht dat

meer gemeenten het voorbeeld van Win-

terswijk zullen volgen.

Meerlanden houdt Hillegom schoonSinds 1 januari voert De Meerlanden

de afvalinzameling, het beheer van de

openbare ruimte en het groenbeheer uit

in de gemeente Hillegom. De circa 30

medewerkers van de buitendienst, die

dit werk voorheen bij de gemeente Hille-

gom deden, doen dit nu onder de vlag

van De Meerlanden. De gemeente blijft

verantwoordelijk voor de kwaliteitsbepa-

ling en het beleid. Alleen de uitvoering

is overgedragen aan De Meerlanden. In

deze opzet kan de gemeente zich meer

op haar beleids- en regietaken richten.

Bouw sorteerinstallatie verpakkingsafval SITA en installatiebouwbedrijf Stadler

hebben een overeenkomst getekend voor

de bouw van een plastic sorteerinstallatie

in Rotterdam. Het wordt de eerste instal-

latie in Nederland die in staat is in grote

volumes verschillende soorten plastic

van elkaar te scheiden voor verwerking

in nieuwe plastic grondstoff en. Met de

bouw is een investering van meerdere

miljoenen gemoeid. De installatie gaat

april dit jaar in bedrijf. De capaciteit van

de installatie bedraagt circa 30 kiloton

per jaar. Dat staat gelijk aan ca. 625.000

kuub, ofwel 25 voetbalvelden met daar-

op een laag van vijf meter plastic. Het

ontwerp van de installatie is zodanig dat

deze eenvoudig is aan te passen aan toe-

komstige veranderingen in de samenstel-

ling van de verpakkingsmix.

Gemeentelijke gladheid bestrij-ders komen er bekaaid vanafAanhoudende winterse weersomstan-

digheden hebben de afgelopen weken

geleid tot nijpende zouttekorten bij de

gemeentelijke wegbeheerders. Een van

de voornaamste oorzaken is dat de zout-

leveranciers door de enorme vraag niet

in staat waren de gemeentelijke wegbe-

heerders het zout conform de contracten

te leveren.

De ervaringen van de afgelopen winter

hadden er juist toe geleid dat gemeen-

ten afgelopen zomer de contracten met

de leveranciers fl ink hadden verbeterd.

Daarnaast zijn, waar mogelijk, grotere

voorraden dooimiddel aangelegd om

in het geval van aanhoudende gladheid

langere tijd te kunnen strooien. Ondanks

deze maatregelen zijn verschillende le-

veranciers de contracten volgens de ge-

meentelijke wegbeheerders niet, of te

laat, nagekomen. Hierdoor waren veel ge-

meenten vroegtijdig door hun zoutvoor-

raden heen en konden er, behoudens en-

kele hoofdwegen en calamiteitenroutes,

niet of nauwelijks lokale wegen worden

gestrooid.

Doordat de vervroegd opengestelde regi-

onale zoutloketten vervolgens ook maar

mondjesmaat aan gemeenten hebben

geleverd, zijn veel lokale gladheidbestrij-

ders er, ondanks de genomen voorzorgs-

maatregelen, bekaaid vanaf gekomen.

Gevolg is dat enkele gemeenten hun

zoutleverancier aansprakelijk hebben ge-

steld voor de geleden schade als gevolg

van de contractbreuk.

Om dergelijke situaties in de toekomst

te voorkomen, moeten er volgens de ge-

meenten duidelijkere afspraken worden

gemaakt met de leveranciers en tussen

de landelijke, regionale en lokale weg-

beheerders. Dit zou ertoe moeten leiden

dat de zoutvoorraad bij schaarste op een

eerlijker manier wordt verdeeld tussen

verschillende wegbeheerders.

111724_GRAM_jan2011.indd 15 13-01-11 14:09:15


Lagere heffi ngIn Breda gaat de afvalstoff enheffi ng dit jaar omlaag. “En

best fl ink ook”, zegt wethouder Wilbert Willems van de

gemeente Breda. “We willen daarmee de kostendruk

voor de burger gelijk houden, want de rioolbelasting

moest juist fl ink omhoog vanwege achterstallig onder-

houd.” De ozb blijft gelijk, zodat de Bredase burger

per saldo evenveel betaalt als vorig jaar.

Volgens Willems kon de afvalstoff enheffi ng omlaag

vanwege effi ciëntere, interne bedrijfsvoering en van-

wege scherpere verwerkingstarieven van afval. “We

hebben fl ink onderhandeld. Het verwerkingstarief

voor gft-afval hebben we omlaag kunnen krijgen van

100 naar 55 euro per ton. Dan praat je over een fl ink

bedrag, dus kon voor de burger het gft-tarief ook om-

laag. Dat geldt ook voor restafval, ook daar hebben

we een lager verwerkingstarief kunnen bedingen. We

moesten er wel wat tegenover stellen, zoals een vijf-

jarig contract voor het gft-afval bijvoorbeeld, maar

dat leverde wel heel wat op.” Een andere post waarop

de gemeente heeft bezuinigd, is het ophalen van grof

huishoudelijk afval. “We gaan terug van een wekelijkse

huis-aan-huisinzameling naar eens in de vier weken.

Met die maatregel besparen we één miljoen euro.”

Door een lagere afvalstoff enheffi ng komen de bezui-

nigingsmaatregelen niet helemaal ten gunste aan de

gemeente, beaamt de wethouder. “Maar we kregen een

concernbrede taakstelling opgelegd, waar ook het ge-

meentelijk afvalbedrijf aan moest voldoen. We moes-

ten dus toch effi ciënter gaan werken. Soms zat het ook

in kleinere dingen, zoals de afvalkalender, die eerst

bijna een boekje was. We hebben dat teruggebracht

naar één velletje. Uit onderzoek bleek toch dat 80 pro-

cent van de informatie opgezocht wordt op internet.”

Stapje terugDe gemeente Amstelveen was een zeer schone stad,

dat wordt een graadje minder. Nico Altorf, hoofd cen-

trale beheertaken: “Op het beheer van openbaar groen

gaan we fl ink bezuinigen. Het jaarlijkse budget gaat

structureel omlaag van 9 naar 8 miljoen. Omdat we

werkten met de hoogste beeldkwaliteit, kun je je dat

veroorloven. We hebben de beeldkwaliteitsnorm een

Gemeenten gaan dit jaar 7 procent bezuinigen,

zo luidt de verwachting. Dat komt neer op 258

euro per inwoner. Uit cijfers van onderzoekin-

stituut Coelo en RTL-Nieuws blijkt dat openbare

ruimte, waaronder straatreiniging valt, voor veel

gemeenten een fl inke bezuinigingspost is. Op

openbaar groen wordt naar schatting 97 miljoen

euro gekort. GRAM informeerde bij een aantal

gemeenten naar de plannen en de mogelijke con-

sequenties daarvan.

De gemeente Dordrecht gaat een ton bezuinigen op

openbaar groen. Alle andere onderdelen van gemeen-

tereiniging blijven buiten schot. “Op straatreiniging

willen we niet bezuinigen, omdat vervuiling een van

de grootste ergernissen van de burger is”, meldt Pieter

Fokkens, coördinator afval & reiniging van de ge-

meente Dordrecht. “De afvalstoff enheffi ng hoeft niet

omhoog, omdat we de inzameling effi ciënter hebben

gemaakt. Vooral dankzij de invoering van een manage-

mentsysteem voor de mini- en ondergrondse contai-

ners. Die maatregel leverde zo veel besparing op, dat

de afvalstoff enheffi ng bij ons al enkele jaren gelijk is

gebleven. Dat kun je zien als een bezuiniging ten gun-

ste van de burger.”

Het gemeentelijke bezuinigingsmes gaat dus alleen in

openbaar groen. Fokkens somt op: “De maaifrequentie

van gras gaat omlaag, structureel wordt minder vaak

gesnoeid, meer selectieve chemische onkruidbestrij-

ding in plaats van niet-chemisch. Dat soort maatrege-

len. Ook de aankleding van de stad wordt versoberd,

zoals minder kerstbomen, minder fl eurige bermen,

minder hanging baskets en bloembakken. De burger

zal het resultaat wel gaan zien, inderdaad. Maar hier

en daar ontstaan nu al burgerinitiatieven, zoals kerst-

boomacties door wijkbewoners. En je kunt je afvra-

gen of het zo ergerlijk is als het gras wat hoger staat.”

Op één punt maakt Dordrecht een uitzondering. “Op

straatreiniging willen we in principe niet bezuinigen,

maar de kauwgombestrijding gaat wel terug. Dat is

een relatief dure actie, waarmee je in één klap veel

geld bespaart.”

Gemeenten zetten mes in groen en reiniging

door Hetty Dekkers

111724_GRAM_jan2011.indd 16 13-01-11 14:09:15


half stapje teruggebracht, van niveau hoog naar ba-

sisplus.” Om te zorgen dat Amstelveen er toch netjes

uit blijft zien, wordt er ander groen toegepast, zoals

gras in plaats van heesters. Ook komen er minder bo-

men en de bomen die er zijn, worden wat minder vaak

gesnoeid. Over onkruidbestrijding is niet gesproken,

aldus Altorf.

Op het gebied van afval gaat Amstelveen proberen van

de nood een deugd te maken. “We grijpen de bezui-

nigingen aan om een kwaliteitsslag te maken”, aldus

Altorf. “Door beter en meer plastic te gaan inzame-

len, hopen we ons afvalscheidingspercentage omhoog

te kunnen krijgen van 42 naar 55 procent. Die kos-

ten kunnen we betalen uit een alternerend inzamel-

systeem, dat we onlangs hebben ingevoerd. Eerst za-

melden we elke week de grijze en de gft-container in,

dat doen we nu om de week. Dat levert een besparing

op van 230.000 euro. In totaal blijft het budget voor

afvalinzameling gelijk. De grootste klapper zit bij ons

in groenbeheer.”

MentaliteitRotterdam staat voor een bezuiniging van 6 miljoen

op de buitenruimte. Dat geld zal vooral gehaald wor-

den uit minder investeringen in wegen en andere in-

frastructuur. Voor een schonere stad gaat de gemeente

vooral inzetten op een mentaliteitsverandering van

de inwoners. “In sommige wijken komt de Roteb nu

zes à zeven keer per week langs om de rommel op

te ruimen”, zegt wethouder Alexandra van Huff elen.

“Dat kan natuurlijk niet. Daar willen we toch van af,

al zouden we niet bezuinigen.” Om bewoners meer te

betrekken bij hun woonomgeving, heeft de gemeen-

te een heel pakket aan maatregelen bedacht. “Deze

winter deelden we bijvoorbeeld gratis strooizout en

sneeuwschuivers uit aan bewoners en ondernemers.

Zodat ze hun eigen stoep schoon konden houden.

Verder gaan medewerkers van Roteb en stadstoezicht

mensen actiever aanspreken op rommel in hun straat.

Waar het heel erg is, bellen ze zelfs aan. Een dergelijke

actie hebben we eerder gedaan en dat hielp echt. Ook

zetten we in straten waar al goed opgeruimd wordt

extra containers voor grof vuil neer. Zo hebben we een

hele set aan ideeën.”

Rotterdam moet niet alleen schoner worden, maar ook

groener, zegt Van Huff elen. “Ook daar willen we be-

woners bij betrekken. Onlangs opende ik bijvoorbeeld

een fruitboomgaard in het stadsdeel Feijenoord, die

door burgers wordt onderhouden. Een prachtig initia-

tief. Je hebt er een stukje groen bij en het samen ver-

zorgen van zo’n boomgaard versterkt de onderlinge

cohesie. Dat de bewoners de appels opeten, is ook

nog eens gezond.”

Minder toezichtDe gemeente Nijmegen gaat dit jaar zes ton bezuini-

gen. Het openbaar groen blijft hier juist ongemoeid.

“Wij gaan besparen op de posten straatreiniging en af-

valscheiding”, meldt een woordvoerster van Nijmegen.

“Het is de bedoeling dat de burger er niets van merkt,

dus de schoonheidsgraden gaan niet omlaag. Wel gaan

we proberen de straatreiniging effi ciënter aan te pak-

ken, zodat de kosten dalen. Ook het toezicht zal wat

minder zijn. Op het gebied van afvalscheiding zit er

winst in de kunststoff en. Die zamelen we al geschei-

den in, maar dat kan meer en beter.”

Opsterland (Friesland) had het liefst méér geld gehad

voor de openbare ruimte, maar dat zat er niet in. Op-

sterland gaat een beetje bezuinigen op straatverlich-

ting, voor het overige blijft het budget voor openbare

ruimte gelijk. De gemeente zet het bezuinigingsmes

Veel gemeenten gaan bezuinigingen op openbaar groen en straatreiniging.

111724_GRAM_jan2011.indd 17 13-01-11 14:09:16

Met Stichting KICI. Specialist in inzameling en hergebruik van textiel.De gehele opbrengst doneert KICI aan goede doelen in binnen- en buitenland. www.kici.nl

Hoe kunt u net als Gemeente Leiden uw textielinzameling laten optimaliseren?

textielinzameling | donatie | innovatie & advies

vooral in de wmo (wet maatschappelijke ondersteu-

ning) en andere posten. Beleidsmedewerker Henk de

Glee van openbare ruimte: “Bij de besprekingen met

het college van B en W hebben wij duidelijk kunnen

maken dat onze beeldkwaliteitsplannen (schoonheids-

graden, red.) nu al aan de lage kant zijn. Wij zijn een

gemeente waar recreatie en wonen de speerpunten

zijn. Dan is de beleving van de openbare ruimte een

wezenlijk punt. In de belangrijkste dorpen zouden we

daarom het liefst een hogere beeldkwaliteit willen na-

streven. Dat zit er niet in met het huidige budget, dus

leggen we ons neer bij een middenniveau. Mocht het

weer een beetje beter gaan, dan kunnen we misschien

toch naar niveau drie, de hoogste trap.” Parken, groen-

stroken, verhardingen, alles blijft in Opsterland dus

hetzelfde aanzien houden als voorheen. Al weet nie-

mand voor hoelang. De Glee: “De begroting wordt elk

jaar opnieuw vastgesteld. Wij hopen dat het snel weer

een beetje beter gaat, zodat we alsnog naar beeld-

kwaliteit drie kunnen. Want dat middenniveau schurkt

soms tegen het laagste niveau aan. Maar voor hetzelf-

de geld loopt het slechter af. Dat weet niemand.”

In Vught blijven de onderdelen afval, straatreiniging

en groen buiten schot. “We gaan wel de afvalinzame-

ling een beetje versoberen”, meldt Jack Dikmans, ma-

nager openbare ruimte. “Om de afvalstoff enheffi ng

niet te hoeven laten stijgen.” Vughtse bewoners zetten

de minicontainers nu nog voor hun eigen deur. Bin-

nenkort moeten alle containers aan één kant van de

straat geplaatst worden, zodat er sneller ingezameld

kan worden. Ook stopt de afvaldienst van Vught bin-

nenkort met het huis-aan-huis inzamelen van glas, pa-

pier en wellicht andere stromen.

BezuinigingsplannenNederlandse gemeenten gaan dit jaar gemiddeld 258 euro per inwoner bezuinigen, zo heeft Coelo (Centrum voor onderzoek economie lagere overheden) in samenwerking met RTL Nieuws berekend. Voor volgend jaar staat er een bezuinigingsronde van nog eens 197 euro per inwoner op het programma. De grootste klappers vallen in de sectoren volkshuisvesting & stadsvernieuwing (42 euro min-der uitgaven per inwoner) en wegenonderhoud en openbare ruimte (waaronder straatreini-ging) met 31 euro bezuiniging per inwoner. Op het onderdeel openbaar groen willen ge-meenten dit jaar 6 euro per inwoner minder uit gaan geven. Dat laatste zou kunnen betekenen dat parken, groenstroken en bomen minder goed onderhouden worden. Maar ook kunnen gemeenten kiezen voor ‘ander groen’, dat minder onderhoud vergt, en het stimuleren van bewoners initiatieven, zoals straatbewoners die de gemeentelijke perken in hun eigen straat bijhouden. Op openbare orde en veiligheid (waaronder stadswachten en toezicht) denken gemeenten dit jaar 4 euro per inwoner te kunnen besparen. Volgend jaar wordt dat opge-schroefd tot 6 euro. De ozb gaat gemiddeld 3 euro omhoog. Dat de gemeentelijke overheden minder uit gaan geven aan volkshuisvesting & stadsvernieu-wing heeft te maken met de crisis. Veel nieuwbouwprojecten zijn of worden afgeblazen. (Bron: website RTL Nieuws)

Ook op de post afval wordt bezuinigd.

(Foto’s Hetty Dekkers)

111724_GRAM_jan2011.indd 18 13-01-11 14:09:24


De internationale milieubeurs ‘Pollutec’ in

het zuid-Franse Lyon (30 nov t/m 3 dec.)

was de moeite van een lange reis zeker

waard. En enige éxtra moeite kostte het,

temeer omdat koning winter vroeger dan

verwacht zijn intrede deed en voor een

verassend pak sneeuw zorgde. Dat ver-

sterkt het idee dat ik was afgereisd om

iets bijzonders te gaan zien, want Pollu-

tec is een speciale vakbeurs.

Groots en meeslepend zijn geen pas-

sende superlatieven voor een vakbeurs,

maar groot is bijna een understatement

voor deze beurs. Getuige de cijfers:

100.000 vierkante meters uitstalling,

ruim 2500 exposanten verdeeld over vijf

milieusectoren, waarvan de sector afval

& recycling bijna de grootste is met ruim

600 exposanten op de helft van de to-

tale beursvloer. Tout France en meer laat

hier zien wat nieuw is in de branche. In

de wereld van de wielen zijn het vaak de

nieuwste technische details en uiteraard

de buitenkant, want futuristisch en mooi.

Vooral dit laatste maakt de Pollutec tot

een bijzondere vakbeurs. Er is veel aan-

dacht besteed aan de ‘good looks’ van de

talloze stands. Het naar binnenstappen is

bijna een must, gewoon even kijken naar

dat moois. Ook al houdt mijn persoon-

lijke kennis van de Franse taal niet over

Terugblik op Pollutec Lyon 2010

– pas de problème – op de internationale

Pollutec wordt ook Engels, Duits en zelfs

Nederlands gesproken. Bijvoorbeeld op

de kleurrijke stands van de fi rma’s Bolle-

graaf (persen) en A. Jansen (legioblock),

of in het speciale NL paviljoen waar onder

andere Bakker Magnetics en De Paauw

Recycling waren neergestreken voor een

paar mooie dagen.

Over een beurs als de Pollutec valt veel

meer nog te schrijven, maar beter is om

het zelf eens te proeven. De Franse en

anderstalige gastgevers staan klaar om

iedereen te verwelkomen met de nodige

versnaperingen in hun stands. Pollutec

2011 vindt plaats in Parijs van 29 no-

vember tot en met 2 december.

Inlichtingen: www.pollutec.com

door Willy Brinkbäumer

111724_GRAM_jan2011.indd 19 13-01-11 14:09:33

door Geke Wassink

Piepschuimketen eenvoudig voor 100% te sluiten

Milieuwinst is natuurlijk de belangrijkste reden EPS

apart in te zamelen. Het materiaal wordt vermalen en

vervolgens weer geschikt gemaakt voor hergebruik.

EPS kan eindeloos worden hergebruikt (mits niet ver-

vuild met hout, krimpfolie, plakband etc. Ook mogen

er geen vervelende luchtjes aan zitten zoals van vlees-

schaaltjes, viskisten etc) en als secundaire grondstof

worden ingezet in de kunststofverwerkende industrie.

“Inzameling van EPS past in het kader van het scheiden

van grof afval op een afvalbrengpunt en het hergebruik

van grondstoff en”, vertelt Gerard Remerink, beleidsme-

dewerker Stadswerken in de gemeente Oldenzaal. De

Nijmeegse Dar creëerde een aparte inzamelvoorziening

voor EPS, daarin bijgestaan door MARN (Milieusamen-

werking Afvalverwerking Regio Nijmegen). “Hiermee

stellen wij burgers in staat deze volumineuze stroom

kwijt te kunnen,” meldt Peter van Doeselaar, account-

manager overheden Dar.

Startperikelen en tipsVanwege langlopende gesprekken tussen de EPS-bran-

che en Nedvang verliep de start in de gemeenten Ede

en Oldenzaal wat trager dan verwacht. Er moest eerst

duidelijkheid komen of de EPS-stroom ook in aanmer-

king zou komen voor vergoeding uit het Afvalfonds.

Freek Fokkert, beleidsmedewerker Afval & Milieu bij

de gemeente Ede, raadt aan tijdig te starten met de

diverse betrokkenen (branche, verwerker, Nedvang en

medewerkers afvalbrengstation). “Voer heldere com-

municatie en afspraken en communiceer ruim met de

burgers over de nieuwe mogelijkheden,” stelt Fokkert.

Bij de Dar verliep de start redelijk eenvoudig. Van

Doeselaar: “Goede afspraken tussen gemeenten, inza-

melaar en verwerker zijn belangrijk. Belangrijkste punt

is wellicht het wegen van piepschuim. Het heeft veel

volume maar weegt zo weinig, dat je hier zorgvuldig

mee om moet gaan.”

Alleen brengenEPS wordt nergens huis-aan-huis ingezameld. Burgers

kunnen het kwijt op afvalbrengstations/afvalbrengpun-

ten/milieustraten. In Oldenzaal en Nijmegen kan dat

gratis, in Ede ook met een Afvalpas. Oldenzaal zamelt

ongeveer 400 kg per maand EPS in in grote plastic zak-

ken, waarna het wordt opgeslagen in een 40m3 contai-

ner. In Ede gaat het om ongeveer 200 kg per maand,

ingezameld in een afsluitbare 35m3 container. Op de

Dar milieustraten gebruiken ze knapzakhouders (zak-

ken van 1,6/2m3), vervolgens worden de volle zakken

dichtgebonden en opgebulkt in open 40m3 containers

voor transport naar de verwerker. Op 7 milieustraten

in het MARN-gebied met een EPS voorziening is van juli

t/m oktober 2010 ongeveer 37.000 kg piepschuim in-

gezameld. Bart de Bruin, projectcoördinator de MARN:

“Op basis van afvalanalyses zou dit beduidend hoger

kunnen zijn (+/- 85 ton voor de gemeenten die Dar be-

dient). Aanvullende communicatie lijkt op zijn plaats.”

Financieel interessant?Het is moeilijk te zeggen bij welk gewicht/volume EPS-

inzameling interessant is. Vanwege het zeer lage soor-

telijk gewicht is het gewicht per transport van groot


Piepschuim ofwel tempex (offi cieel EPS: Expanded Polystyreen) is verpakkingsmateriaal maar het inzamelen

bij kunststofverpakkingen mag niet. Op een aantal gemeentelijke milieustraten is een aparte voorziening

voor EPS inzameling getroffen, die goed loopt. Waarom wordt EPS apart ingezameld, wat zijn de aanvangs-

perikelen en waar moeten reinigingsdiensten op letten?

Agentschap NL (toen nog SenterNovem) startte eind 2007 in het kader van Uitvoering afvalbeheer, ketenaanpak, pilotproject EPS met een workshop ‘Hoe kunnen we eindeloos (her)gebruik van EPS realiseren?’ Medio 2008 ging een werkgroep aan de slag met ‘Een effi ciënte inzamellogistiek met name voor EPS-verpakkingen afkom-stig van MKB en consumenten’. De doelstelling is om het EPS cen-traal in te zamelen, bijvoorbeeld via gemeentelijke milieustraten.

111724_GRAM_jan2011.indd 20 13-01-11 14:09:50

belang, zodat het aantal transportbewegingen zo be-

perkt mogelijk blijft. Van Doeselaar: “Binnen de vergoe-

dingenstructuur van e 475,- per ton dient aan transport

gemiddeld maximaal zes transporten per 1000 kg

besteed te worden. Belangrijk is dat het transport van

kleine hoeveelheden van de milieustraten zo effi ciënt

mogelijk worden ingepast in de bestaande transporten,

zodat dit geen extra kosten met zich meebrengt. Als

de transporten vanaf de milieustraten separaat plaats

zouden moeten vinden, wordt het veel te duur.”

Fokkert: “Een belangrijk aspect is de standtijd op het

afvalbrengstation. Hoe lang duurt het voor er een

transportabele hoeveelheid verzameld is, bij ons in Ede

is dat maandelijks.”

Ede en Oldenzaal hebben het voordeel dat de verwer-

ker in dezelfde plaats zit. Het Oldenzaalse bedrijf Ete-

cee (onderdeel van IsoBouw*) klopte bij de gemeente

aan om medewerking aan de EPS-inzameling. Reme-

rink: “Voor Oldenzaal is de EPS-inzameling al snel inte-

ressant vanwege de korte afstand naar de verwerker.”

Voor Ede, ook een verwerker binnen de gemeente, valt

de EPS-inzameling met de ‘kunststofvergoeding’ uit

het Afvalfonds kostenneutraal uit. De verwerker VBI

(Verenigde Bouwstoff en Industrie) van het EPS uit de

MARN gemeenten zit in Weurt. De integrale kosten per

ton voor de Dar vallen “vele maken hoger uit dan de

e 475,-/ton vergoeding”, zegt Van Doeselaar.

De milieuwinst zit ‘m vooral in het niet verbranden van

herbruikbaar materiaal. Daarnaast wordt bespaard op

de verwerkingskosten van het grof afval. Doordat het

volume van grof restafval afneemt, is er sprake van een

(geringe) vermindering van de transportkosten. Van

Doeselaar: “Wat milieu betreft is EPS een keten die zich

eenvoudig binnen onze regio voor 100% laat sluiten. Dit

betekent optimaal grondstoff enhergebruik. Het is weer

een stap dichterbij een inzamelstructuur waar je uitein-

delijk de inzamelservice voor restafval kunt verlagen en

die op her te gebruiken stromen kunt verhogen.”

* IsoBouw neemt, als één van de grootste EPS-produ-

centen van Nederland, deel aan het inzamelproject

van EPS dat is opgezet door haar branchevereniging

Stybenex en wordt uitgevoerd in samenwerking met

gemeenten. Dit zal in eerste instantie gebeuren in de

plaatsen waarin IsoBouw haar productielocaties ge-

vestigd zijn.


Stybenex is de vereniging van fabrikanten van EPS-producten. De brancheorganisatie behar-tigt de collectieve belangen van haar leden, met als belangrijkste doel een optimaal gebruik van EPS als isolatie- en verpakkingsmateriaal en in ci-viele toepassingen te stimuleren. Deze doelstel-ling wil Stybenex realiseren door promotie van EPS- toepassingen, het geven van voorlichting, het initiëren van en participeren in studies en onder-zoeken en het overleg met overheidsinstanties en organisaties. Stybenex is opgericht in 1976. Haar leden zijn de Nederlandse EPS-producenten. Haar begunstigers zijn de producenten van de grond-stoffen voor de EPS-fabricage.

In Ede wordt ongeveer 200 kg EPS per maand ingezameld in een afsluitbare 35m3 container. (Foto: VBI)

111724_GRAM_jan2011.indd 21 13-01-11 14:09:50



“In regio’s liggen goede kansen voor biobased economy”

Volgens de SER is het voor de economie van ons land én

voor verdere verduurzaming van de samenleving van

het grootste belang dat Nederland stevig investeert in

de biobased economy. Dat vraagt volgens de SER ech-

ter wel om een ambitieuze innovatieagenda, die moet

resulteren in betere en innovatievere toepassingen van

biomassa en reststromen.

“Als Nederland nu investeert in de biobased economy

zijn er veel kansen voor economische groei en verduur-

zaming van de samenleving. Wij roepen het kabinet

daarom op stevig in te zetten op de ontwikkeling van

zo’n biobased economy.” Als onderdeel daarvan moet

de overheid er van de SER meteen ook voor zorgen

dat overbodige nationale en internationale regels wor-

den opgeruimd. Voorts vindt de SER het noodzakelijk

dat overheid, sociale partners en natuur- en milieu-

organisaties samenwerken en goede afspraken maken

over het bevorderen van de biobased verduurzaming

van ons land.

Kansen in regio’sOm de kansen die er liggen te verzilveren, moet de

rijksoverheid volgens de SER pro-actief aan de slag

gaan. Als onderdeel daarvan moeten maatregelen op

het gebied van innovatie structureel worden aangepakt

op basis van scherpe normen. Verder concludeert de

SER dat in de regio’s en dan met name op het gebied

van reststromen goede kansen liggen om een vlotte

doorstroming richting biobased economy mogelijk te

maken. “Door toenemende technologische kennis en

innovatie is het steeds beter mogelijk om de verschil-

lende bestanddelen van planten, bomen, gewassen en

dierlijke reststromen te benutten. Afval en reststromen

vormen in toenemende mate input in productieproces-

sen en krijgen daarmee economische betekenis. Zo

ontstaan nieuwe, duurzame energieproducten met een

hoge toegevoegde waarde die producten op basis van

eindige fossiele grondstoff en kunnen vervangen. Deze

ontwikkeling brengt het perspectief van een groene

grondstoff eneconomie met gesloten kringlopen dich-

terbij en draagt in belangrijke mate bij aan een duur-

SOCIAAL ECONOMISCHE RAAD POSITIEF OVER BIOMASSA

Biogas kan worden opgewerkt tot transportbrandstof voor vuilniswagens, waar-

mee de cirkel van inzamelen, verwerken en hergebruik rond is.

“Biomassa kan – zowel kleinschalig als grootschalig, nationaal

en regionaal – worden omgezet in energie en allerlei duurzame

producten.” Dit stelt de Sociaal Economische Raad (SER) in een

onlangs aan het kabinet uitgebracht advies: ‘Meer chemie tussen

groen en groei’. Dit zeer invloedrijke adviesorgaan pleit er daar-

om nadrukkelijk voor om de verduurzaming van biomassa met

kracht te bevorderen en innovaties structureel te stimuleren.

111724_GRAM_jan2011.indd 22 13-01-11 14:09:57


zame economie. Om op een kosteneff ectieve manier

met een biobased economy een bijdrage te leveren

aan duurzame groei, moet een optimale waarde creatie

voorop staan. Dat wil zeggen dat op basis van de sa-

menstelling van de biomassa de meest geschikte toe-

passing moet worden gezocht om daadwerkelijk de

hoogste economische waarde te kunnen realiseren.”

In een biobased economy wordt biomassa – groene

grondstoff en zoals gewassen, planten en groente-,

fruit- en tuinafval – gebruikt voor het opwekken van

energie en zelfs voor de productie van groene trans-

portbrandstof. De SER stelt dat het aantal toepassings-

mogelijkheden enorm groeit door de nieuwe techno-

logische kennis. “Biomassa kan eindige grondstoff en

daadwerkelijk vervangen en een economie zonder afval

dichterbij brengen. Het grote voordeel van biomassa

is dat het – anders dan fossiele brandstoff en als aard-

olie, kolen en gas – niet eindig is en dat het bovendien

geen of althans aanzienlijk minder schadelijke uitstoot

van broeikasgassen tot gevolg heeft.” Biomassa speelt

reeds een belangrijke rol bij de invulling van de kabi-

netsdoelstellingen om in 2020 twintig procent van het

totale energieverbruik duurzaam op te wekken. Maar

het is ook weer niet allemaal rozengeur en maneschijn.

Volgens milieu-organisaties, wetenschappers en vol-

gens de SER zelf heeft biomassa ook een bedenkelijk

zwart randje. Zij wijzen er op dat de teelt van biomassa

in derde wereldlanden de voedsel- en veevoerproduc-

tie verdringt, biodiversiteit bedreigt doordat bossen op

grote schaal worden gekapt of plaats vindt onder barre

sociale omstandigheden. (In het decembernummer van

GRAM is hier reeds uitvoerig op ingegaan en ook op de

verschillen tussen biomassa van de eerste, tweede en

derde generatie, Red.).

Van biogas tot transportbrandstofBiomassa in de vorm van bijvoorbeeld snoeihout,

bermgras, plantsoenafval en groente-, fruit- en tuinaf-

val (gft) geldt overigens nadrukkelijk als de ‘good guy’.

Het vergisten en nacomposteren van gft-afval mag zich

in Nederland dan ook in een toenemende belangstel-

ling verheugen. Daarbij past dan wel de kanttekening

dat vooral milieu-organisaties het zeer betreuren dat

de rijksoverheid gemeenten steeds meer ruimte heeft

gegeven om gft-afval al dan niet gescheiden in te za-

melen. Bij het vergisten van groenafval in een vergis-

tingsreactor wordt deze grondstof zo bewerkt dat er

energie in de vorm van biogas uit het organisch ma-

teriaal wordt gewonnen. Dit gas kan op verschillende

manieren verder worden bewerkt. Zo is bijvoorbeeld

opwerking mogelijk tot aardgaskwaliteit, waarna het

kan worden ingevoed op het openbare net. Een an-

dere optie is om het biogas op te werken tot trans-

portbrandstof. Deze brandstof kan dan weer worden

gebruikt door vuilniswagens, waarmee de ‘cirkel’ van

inzamelen, verwerken en hergebruik rond is. De ‘Cirkel van biomassa’

als variant op de ‘Ladder van Lansink’.

Bewerking van groenafval in een vergistingsreactor zorgt er meteen voor

dat mogelijke ziektekiemen of andere verontreinigingen in het groen-

afval onschadelijk worden gemaakt. Het restmateriaal geldt daardoor als

hoogwaardige compost. Olieconcern Shell heeft de voordelen van bio-

massa voor de productie van duurzame transportbrandstoff en al langere

tijd geleden ingezien. Een Shell-woordvoerder zegt daarover: “Biomassa

reduceert de uitstoot van CO2 en is een goede en duurzame grondstof

voor een effi ciënte productie van stroom, warmte of transportbrandstof.

Gebruik van biomassa is daarom een mooie aanvulling op ons pakket aan

benzine en diesel. Bovendien heeft het duidelijke milieuvoordelen. Deze

overwegingen hebben geleid tot onze joint venture met een Braziliaans

bedrijf dat ethanol maakt uit suikerriet.” Ethanol wordt vermengd met

benzine om die brandstof milieuvriendelijker te maken. Shell benadrukt

dat het daarbij gaat om suikerrietplantages, die al decennia in bedrijf

zijn, zodat er geen bossen voor hoeven te worden gekapt. “Overigens

hebben wij natuurlijk een voorkeur voor biomassa van de tweede en

derde generatie. Wij gaan zeker door met het onderzoek naar mogelijk-

heden om productie en gebruik van biomassa uit te breiden.”

DoorpakkenHet standpunt dat biomassa een belangrijke rol kan spelen in het ver-

duurzamen van de samenleving wordt al tamelijk breed gedragen. On-

der meer bij de invulling van de nationale en ook Europese ambities om

in 2020 tenminste twintig procent van het totale energieverbruik duur-

zaam op te wekken. De in 2009 door de Nederlandse regering ingestel-

de ‘Commissie Duurzaamheidsvraagstukken Biomassa’ (met verwijzing

naar de voorzitter van deze commissie ook wel bekend als de ‘Com-

missie Corbey’) rapporteerde vorig jaar al dat moet worden doorgepakt

bij de ontwikkeling van duurzame biobrandstoff en. Aan de andere kant

plaatsen milieu-organisaties hier en daar kritische kanttekening bij het

gebruik van biomassa. Hun bezwaren richten zich overigens vooral op

uit ontwikkelingslanden geïmporteerde biomassa van de eerste gene-

ratie. Bijkomend minpunt is dat deze biomassa vervolgens over lange

afstanden moet worden vervoerd met de bekende negatieve gevolgen

daarvan voor het milieu. Dit vervoer vindt plaats over zee, terwijl juist

de scheepvaart berucht is als grote vervuiler van zeeën en oceanen.

Natuur en Milieu vindt sowieso dat het gebruik van landbouwgrond

voor de teelt van energiegewassen in alle gevallen fout is. In het ge-

bruik van biomassa in de vorm van gft-afval, gebruikt frituurvet, hout-

afval, bermgras, snoei- en dunningshout uit duurzaam bosbeheer en

rioolslib ziet Natuur en Milieu geen bezwaren. “Mits het niet leidt tot

schaarste in andere sectoren.” De Commissie Corbey oordeelt positief

over de productie van groen gas dat wordt verkregen bij het vergis-

ten van organische reststromen. Over de potentie van groen gas stelt

de commissie: “De mate waarin dat gas kan concurreren met andere

brandstoff en is sterk afhankelijk van de gebruikte biomassa. Zo is ver-

gisting van reststromen (waaronder ook groente-, fruit- en tuinafval)

economisch aantrekkelijker dan de speciale teelt van biomassa, zoals

bijvoorbeeld energiemaïs.” De commissie tekent hierbij aan dat vergis-

ting van organische reststromen voor toepassing als transportbrand-

stof niet voldoende is om de grote volumes te produceren die nodig

zijn voor de hele transportsector.”

111724_GRAM_jan2011.indd 23 13-01-11 14:10:03


door Ronald Schalekamp

Plastic inzamelen in ‘out of home’ segment

lang bij het optimaliseren van de afvalstromen binnen

de eigen organisatie. Er is tevens een fi nanciële trigger

aanwezig. Immers, als je het kunststof afval uit het rest-

afval haalt, beschik je over een waardestroom die geld

op kan leveren. Daarbij bespaar je op je afval contract.

De grootste uitdaging voor ons is om de juiste persoon

als gesprekspartner aan tafel te krijgen. Complicerend

is ook dat je met veel verschillende partijen te maken

hebt, waaronder een uitgebreid netwerk toeleveran-

ciers.” De keuze voor een pilot bij tankstations lag ech-

ter voor de hand, vindt Noordhoek. “Tankstations wor-

den op regelmatige basis bevoorraad, waarbij ook een

duidelijke retourlogistiek aanwezig is. Op basis van die

retourlogistiek is betrekkelijk eenvoudig een inzamel-

structuur voor plastic afval op poten te zetten.”

TriggersNaast het gescheiden inzamelen van het plastic afval

in het bedrijfsleven en via gemeenten bij huishoudens,

wordt het inzamelen van plastic afval nu dus op een bre-

dere maatschappelijke schaal ingezet. Noordhoek: “De

pilot heeft vooral ten doel om te bepalen hoe eff ectief

Stichting Nedvang start komend voorjaar met een aantal pilot

projecten voor de gescheiden inzameling en verwerking van

plastic afval in het zogenaamde ‘out of home kanaal’. In eerste

instantie richt het project zich op verkoopkanalen als tanksta-

tions, treinstations en onderwijsinstellingen. ‘Wij willen graag

van start gaan op een aantal heel zichtbare verkooplocaties’,

zegt woordvoerder Sven Noordhoek van Nedvang.

Nedvang is opgericht door producenten en importeurs

om collectief uitvoering te geven aan het Besluit Beheer

Verpakkingen en Papier en Karton. Met de pilot voor in-

zameling in het ‘out of home’ segment wordt een stap

gezet naar verbreding van de aanpak. In eerste instantie

richt Nedvang de aandacht op oliemaatschappijen, voor

de inzameling bij tankstations. Maar ook de NS is een

partij voor de eerste proef. Na een succesvolle evalu-

atie wordt echter een veel bredere aanpak beoogd. Dan

moet de ‘out of home’-versie voor gescheiden plastic-

inzameling zich verspreiden over Nederland. Tevens

wordt dan ingezet op een vermeerdering van de deel-

nemende partijen, zoals onder meer supermarkten en

sportverenigingen.

Verantwoordelijkheid bedrijfslevenOmdat het om een business to business traject gaat,

treedt Nedvang met name adviserend en faciliterend

op, vertelt Noordhoek. “Ergens een extra afvalbak neer-

zetten is geen probleem, maar het plastic moet ook

gescheiden worden afgevoerd en verwerkt. Het mag

natuurlijk niet in de gemeentelijke afvalstroom terecht

komen. De structuur voor gescheiden inzameling en

verwerking is dan ook de verantwoordelijkheid van

de betrokken partijen. Bedrijven moeten zelf afspra-

ken maken met een afvalinzamelaar. Wij kunnen vanuit

onze ervaring en onze contacten wel maximaal advi-

seren. We bieden kennis en systematiek. Als stichting

hebben we al een goede infrastructuur voor allerlei af-

valstromen opgezet. Wij kunnen partijen nader tot el-

kaar brengen.”

Retourlogistiek biedt kansenVolgens Noordhoek is het over de streep trekken van

partijen niet de grootste uitdaging. “Bedrijven en in-

stellingen zijn zich anno 2010 terdege bewust van de

duurzaamheidaspecten die spelen bij het inzamelen en

scheiden van afval. Daarbij heeft men ook direct be-

111724_GRAM_jan2011.indd 24 13-01-11 14:10:04

Containerwielen van Haco...

Protempo bvPostbus 21, 6500 AA NIJMEGEN NederlandTel. +31(0)24-3711711. Fax +31(0)[email protected] www.protempo.eu

103

Bel voor informatie:

... besparen u mankracht!Haco wielen maken uw containers écht mobiel.De garantie voor uitstekende rijeigenschappen.

inzameling in het ‘out of home’ segment kan zijn. Er zijn

al wel voorbeelden die laten zien dat er veel winst te

behalen is. Bij de La Place restaurants in Rotterdam en

Arnhem worden bijvoorbeeld nu al de plastic fl esjes en

ander plastic verpakkingsmateriaal apart ingezameld.

Dat gebeurt nadat gasten hun dienblad hebben ingele-

verd. Het scheelt 25 procent in de afvalstroom. Het kost

weinig tijd en levert direct geld op.” Dat de Plastic Hero

een rol krijgt in de inzameling van plastic in het ‘out of

home’ segment, ligt voor de hand. Als beeldmerk ge-

niet de Plastic Hero een enorme bekendheid. Bijna 80

procent van de mensen kent het als inzamelpunt voor

plastic verpakkingsmateriaal. Producenten spelen er in-

middels zelfs op in, door de Plastic Hero als logo op hun

verpakking te plaatsen. Ook Albert Heijn heeft vergevor-

derde plannen om het logo op alle eigen verpakkingen

plaatsen. Nedvang wil samen met bedrijven nadenken

over het creëren van een optimale verpakkingsafval-

stroom, zegt Noordhoek. “Er is onder meer veel winst

te behalen door het realiseren van een monostroom.

Een voorbeeld: bij de Efteling gebruikt men frietbakjes

van papier en een vorkje van hout. Maar het drinken

gaat in plastic. Door het gebruik van kartonnen bekers

kom je tot een betere afvalstroom, die gemakkelijker ge-

scheiden in te zamelen is. De zogenaamde Ladder van

Lansink geldt nog steeds. Het oud-kamerlid ging er al in

1979 van uit dat goed afvalbeheer begint bij het voorko-

men van afval. Daarna volgen hergebruik en eventueel

verbranding met energierendement. Voor bedrijven zijn

deze uitgangspunten actueler dan ooit, omdat milieu-

winst en fi nanciële winst hand in hand kunnen gaan.”

BewustwordingBij het scheiden van afval zijn volgens Noordhoek drie

kernwaarden van belang: kennis, houding en gemak.

Sinds de Plastic Heroes campagne heeft de gescheiden

inzameling van plastic een grote vlucht genomen. Werd

in 2009 23 kiloton plastic gescheiden ingezameld; in

2010 was dit reeds 100 kiloton. Onder het produce-

rende bedrijfsleven wordt zo’n 150 kiloton plastic afval

ingezameld. Van het ‘out of home’ segment verwacht

Noordhoek in eerste instantie een geringe bijdrage aan

het totaal. Hij wijst er echter op dat er een veel belang-

rijkere factor meespeelt, namelijk bewustwording. “Als

mensen ook op straat eraan wennen om plastic fl essen

of verpakkingen in een eigen bak te doen, heeft dat

eff ect op de houding en het gedrag. We gaan ervan uit

dat we hierdoor ook een groei gaan zien in de geschei-

den inzameling van huishoudelijk plastic afval. Het kan

altijd beter.’

111724_GRAM_jan2011.indd 25 13-01-11 14:10:06

- LEVERING EN MONTAGE VAN ROETFILTERS

- GECERTIFICEERD VOLGENS HD REGELING OF VERT

- OMZETTINGSGRAAD BOVEN 90%

- GOEDGEKEURD DOOR ARBEIDSINSPECTIE

SCHOON MILIEU, OOK VOOR MEDEWERKERS

BEL (0341) 467070WWW.BUCHLI.NL


Volgens de NVMP is de verwijderings-

bijdrage het optimale middel om ver-

antwoorde recycling mogelijk te maken

van afgedankte elektrische apparaten.

Het is de goedkoopste oplossing voor de

consument en maakt het mogelijk onder-

zoek te doen, zowel in Nederland als in

ontwikkelingslanden. De NVMP reageert

hiermee op Tweede Kamerlid Haverkamp

(CDA), die pleit voor afschaffi ng van de

verwijderingsbijdrage op wasmachines

en koelkasten. Haverkamp beweert dat

er genoeg geld aanwezig is om zorg te

dragen voor recycling.

700 miljoen euroOp basis van onderzoek, dat GfK in 2007

in opdracht van NVMP uitvoerde, blijkt

dat er in 2005 voor 2,8 miljard kilo aan

elektrische apparaten in de Nederlandse

huishoudens was. Inzameling en recy-

cling hiervan kost 700 miljoen euro tot

2020. De producenten en importeurs

hebben hiervoor de afgelopen jaren een

voorziening opgebouwd. Deze voorzie-

ning (in 2009 220 miljoen euro) is hier-

voor overigens ontoereikend.

Bij de invoering van de Europese regel-

geving in 2004 is vastgelegd dat de ver-

wijderingsbijdrage voor wasmachines en

koelkasten geldt tot 13 februari 2013.

In 2008 is deze wettelijke regeling nog

eens bevestigd door de toenmalige mi-

nister Cramer (VROM). De NVMP wil de

verwijderingsbijdrage ook na die datum

blijven toepassen.

Afschaff enHaverkamp beschouwt de verwijderings-

bijdrage als een overbodige maatregel.

Hij vindt dat deze ‘belasting’ moet wor-

den afgeschaft, zodat de consument

minder geld kwijt zou zijn. Volgens de

NVMP is dit niet juist. De kosten voor de

consument zouden met vele miljoenen

toenemen als de verwijderingsbijdrage

wordt afgeschaft. De producenten en im-

porteurs verwerken de kosten voor inza-

meling en recycling dan in de totale prijs

van hun producten. Het gevolg is dat ook

dit deel onderhevig is aan marge in elke

schakel van de handelsketen. De consu-

ment is uiteindelijk duurder uit dan bij de

huidige verwijderingsbijdrage.

Kosten inzameling en recyclingIn 2009 kostte inzameling en recycling

ruim 33 miljoen euro. Dit is inclusief de

Verwijderingsbijdrage optimale oplossing voor recycling elektrische apparaten?

ACTUALITEITEN

aftrek van opbrengsten uit recyclede

metalen. De NVMP haalt elektrische ap-

paraten op bij 2.000 detaillisten en 430

gemeenten. Daarnaast werkt de NVMP

samen met 1.250 scholen en 150 sport-

verenigingen. Dit draagt bij aan de be-

wustwording van de jeugd. De logistieke

kosten en de vergoedingen aan de de-

tailhandel en gemeenten voor de inspan-

ningen die zij plegen bij de inzameling

vormt het leeuwendeel van de kosten.

De NVRD bepleit een volledige fi nanciële

verantwoordelijkheid van producenten

voor de inzameling door gemeenten, in-

clusief de gescheiden inzameling vanaf

de voordeur. Afschaffi ng van de verwijde-

ringsbijdrage zet de fi nanciering van deze

kosten door producenten juist onder druk

en werkt in dat opzicht contra productief.

Wel is transparante verantwoording van

wat er met de verwijderings bijdrage ge-

beurt noodzakelijk.

Meer informatie:

kijk op www.nvmp.nl en/of op

www.producenten-verantwoordelijk.nl.

111724_GRAM_jan2011.indd 26 13-01-11 14:10:06


door Ilse van der Grift

Kostenonderzoek nascheiding gereed In opdracht van Nedvang en VNG heeft KPMG onderzoek gedaan naar de kosten van nascheiding van

kunststof afval. Uit dit onderzoek blijkt dat de kosten voor nascheiding een grote bandbreedte vertonen.

Met name de afschrijvingstermijn van de installatie als ook het rendement zijn van grote invloed op de kos-

ten voor nascheiding. Daarnaast spelen de kwaliteitseisen uit het uitvoerings- en monitoringprotocol een

belangrijke rol. Door de gehele keten van nascheiding zijn er optimaliseringmogelijkheden.

Een aantal gemeenten heeft sinds maart 2009 een con-

tract gesloten met een nascheidinginstallatie. Onder

andere deze installaties, van OMRIN en Attero, hebben

de gegevens voor het onderzoek van KPMG geleverd.

Daarnaast is een aantal praktijkproeven uitgevoerd.

Aan de hand hiervan zal de defi nitieve vergoeding voor

nascheiding worden bepaald. De kostprijs voor na-

scheiding zijn opgebouwd uit kosten voor inzameling,

nascheiding, transport naar de sorteerder en de sorte-

ring zelf. Met name de eerste twee kostenposten zijn

vergelijkbaar met de kosten voor bronscheiding waar

een vergoeding voor wordt betaald. Daarom wordt in

dit artikel ingezoomd op de kostprijs van de keten van

nascheiding. Uit het onderzoek blijkt dat de gehele ke-

ten een bandbreedte heeft van 506 tot 869 euro per

ton kunststof output uit nascheiding. Deze is als volgt

opgebouwd:

Kosten inzameling & transport per ton 72

Kosten nascheiding per ton 244-520

(448)

Kosten transport naar sortering per ton 52

Kosten sortering per ton 138-225

Bron: Kostenonderzoek nascheiding kunststof verpakkingen uit

huishoudelijk afval, KPMG november 2010, bedragen in euro’s.

De bandbreedte van de kosten voor nascheiding is erg

groot. Daarom is gewerkt met een basisscenario waar-

bij uitgegaan wordt van een afschrijvingstermijn van

vijf jaar en een scheidingsrendement van 2,3 procent.

Daarmee zijn de gemiddelde kosten per ton voor het

onderdeel nascheiding vastgesteld op 448. Aan de

hand van al deze cijfers zullen Nedvang en VNG on-

derhandelen over de defi nitieve vergoeding. VNG zal

met die gemeenten die hiermee ervaring hebben in ge-

sprek gaan om niet alleen de gewenste vergoeding te

bepalen maar ook de mogelijkheden tot optimalisering

zowel in kosten als rendement.

Naast de kosten is bij de praktijkproeven ook gekeken

naar het rendement van de twee installaties. Hieruit

komt naar voren dat respectievelijk 2,1 en 2,7 procent

van het ingaande huishoudelijke restafval wordt terug-

gewonnen als kunststoff en. Met name de PET en de PE

vormvast fractie laten hierin het beste rendement zien.

Omgerekend betekent dit dat er bij de nascheiders res-

pectievelijk 7,7 en 5,8 kilogram per inwoner kunststof-

fen wordt uitgehaald. De nascheiders geven aan dat dit

rendement nog verder verbeterd kan worden. Hiervoor

zal dan wel een reële vergoeding betaald moeten wor-

den. Uiteraard zal GRAM dit op de voet blijven volgen.

Het gehele rapport is te vinden op de websites van

Nedvang, VNG en de NVRD.

111724_GRAM_jan2011.indd 27 13-01-11 14:10:08

Roteb Lease is gespecialiseerd in reparatie, onderhoud en beheer van bijzondere voertuigen.Het accent ligt op afvalinzamel-voertuigen, veegmachines, riool-reinigingsvoertuigen, hoogwer-kers, containerauto's, ambulances en brandweervoertuigen. Roteb Lease staat voor klantgerichte mobiliteitsservice.

S p e c i a l i s t i n r e p a r a t i e , o n d e r h o u d e n b e h e e r v a n b i j z o n d e r e v o e r t u i g e n

Verkoop & Beheer:

Advisering bij aanschaf AanschafcoördinatieVoertuiginstructie Assurantie en schadeafwikkeling LeasingWagenparkbeheer ManagementinformatieVerhuur

Werkplaatsen:Onderhoud, reparatie en keuringenSchadeherstelConstructiewerkBedrijfswageninrichtingServicesteunpunt voor RAVO, HIAB en GeesinkAdrem veiligheidskeuringen

Voor een advies op maat kunt u contact opnemen met:Roteb LeaseKleinpolderplein 5Postbus 110113004 EA RotterdamTel. 010 - 267 86 00Fax. 010 - 267 85 52www.roteblease.nl [email protected]

111724_GRAM_jan2011.indd 28 13-01-11 14:10:15


nieuws

Nieuwe statuten

Op de Algemene Ledenvergadering van

24 november 2010 zijn de nieuwe statu-

ten en het huishoudelijk reglement vast-

gesteld. De statutenwijziging was nood-

zakelijk vanwege de naamswijziging

(koninklijk), de discussie over de koers

en positie van A&RM-leden en de positie

van de regio’s en de opheffi ng van de

stichting NVD. De wijziging is ook benut

voor een aantal technische aanpassingen

en actualisaties. De nieuwe statuten en

het huishoudelijk reglement zijn te vin-

den op www.nvrd.nl.

Nieuw bestuur

Tijdens de ALV van 24 november is het

nieuwe NVRD-bestuur gekozen. Van-

wege het vertrek van de bestuursleden

T. Lemmen, H. Bouweriks en B. Mostard

is het bestuur versterkt met 3 nieuwe

leden: mevrouw van Gastel, wethouder

gemeente Arnhem, sector R&B; de heer

C. Paridaans, directeur Dienst Bedrijven,

gemeente Tilburg, sector ASB; de heer J.

Vernooij, directeur Omrin, sector ASB.

Terugblik op Cancún

Mission impossible?

Ondanks het lobbywerk van NVRD-direc-

teur en ISWA bestuurslid Erik de Baedts

is de doelstelling om ‘waste management

and reclycling’ opgenomen te krijgen in

de eindteksten van de klimaattop in het

Mexicaanse Cancún niet gehaald. En dat

is een gemiste kans, volgens De Baedts:

“Er waren mogelijkheden om met een

goedvoorbereide ISWA-delegatie ISWA

en de afvalsector te vertegenwoordigen.

ISWA had een White Paper over Waste &

Climate Change voorbereid, er lag een

helder persbericht en er lagen instructies

om die stukken bij de onderhandelende

landen onder de aandacht te brengen. De

boodschap was en is klip en klaar: met

verantwoord afvalbeheer (optimale recy-

cling en energieterugwinning) kan wel

20% van de CO2 uitstoot worden geredu-

ceerd, zowel in de EU als wereldwijd. De

opdracht om afvalbeheer en recycling als

VN-investeringsgebied zwart op wit te

krijgen, is op zichzelf al een uitdaging.”

Als enige aanwezige lobbyist vanuit de

afvalsector bleek deze opdracht voor De

Baedts in Cancún echter bijna een ‘mis-

sion impossible’. Toch is expliciete aan-

dacht voor afvalbeheer van belang om-

dat er de komende paar jaar 30 miljard

euro wordt vrijgemaakt voor het klimaat

en dat loopt op tot 100 miljard. Daar

moet ook een substantieel bedrag van

naar de afvalsector. Maar, niet – te lang

– getreurd. Er zijn nog volop kansen om

de afvalwereld op de (wereld)kaart te krij-

gen voordat in december 2011 in Durban

(Zuid Afrika) het defi nitieve klimaatak-

koord moet worden getekend: Allereerst

bleek Cancún een prima podium voor

free publicity voor de afvalsector. Con-

tacten met Nederlandse Tweede Kamer-

leden, Nederlandse Europarlementariërs

en de delegatie van I&M (voorheen VROM)

zijn gelegd, aangehaald en versterkt. De

aandacht voor de bijdrage van afvalbe-

heer aan het klimaatvraagstuk kan niet

groot genoeg zijn. Ook contacten met

journalisten zijn van enorm belang. De

klimaattop is voor milieuorganisaties en

bedrijven ook een goede netwerkgele-

genheid. Zo ook voor ISWA: de SNV (een

Nederlandse ontwikkelingsorganisatie)

en de World Business Council for Sustai-

nable Development zijn geïnteresseerd

om met ISWA door te praten over pro-

jecten rond afvalbeheer en recycling. In

de Cancún Messe, de congreslocatie bij

de onderhandelingen, werd duidelijk dat

business en klimaat prima samen gaan.

Het bedrijfsleven wacht niet op politieke

beslissingen, die moeizaam en traag tot

stand komen. Bedrijven gaan zelf aan de

slag met innovaties, duurzame producten

en schone productieprocessen. Zij weten

dat vervuiling geld kost. En dat effi ciën-

ter omgaan met onze grondstoff en niet

alleen geld, maar vooral ook concrete mi-

lieuresultaten oplevert.

De Nederlandse afvalbranche zal nu eerst

aan de slag moeten met de 100 miljoen

van het Afvalfonds. De concrete voorne-

mens van de NVRD voor 2011 staan in het

NVRD Jaarplan. Daar gaan de NVRD’ers op

het bureau en in de commissies en regio’s

fl ink mee aan het werk. Want ook na 2011

moet er worden ingezameld, verwerkt en

zoveel mogelijk hergebruikt!

Bureau-NVRD

Het bureau kent enkele nieuwe ge-zichten. Sinds 1 januari versterkt Karin Giesen de GRAM redactie en onder-steunt zij Marina Tran op het gebied van communicatie. Alexander Vos de Wael gaat zich bezighouden met de uitvoering van de benchmark afvalin-zameling, branchestatistieken en de ontwikkeling van de benchmark rei-niging. Peter Kerris gaat het bureau versterken op de dossiers ARBO, schone technieken en reiniging.

Gemeente Schoon

Ook dit jaar zal de NVRD weer nauw betrokken zijn in de uitvoering van het programma Gemeente Schoon. De NVRD voert dit programma sa-men met Agentschap NL uit, in op-dracht van de VNG. Op dit moment wordt de opdracht afgerond en het werkplan ingevuld. De NVRD zal zich oa. richten op: afstemming beheer, uitvoeren onderzoeken, verspreiden kennis en verder professionaliseren van de uitvoering. In dit kader ont-wikkelen we in 2011 een benchmark zwerfafval/reiniging. Heeft u interes-se in deelname aan de benchmark-pilot, neem dan contact op met Bas Peeters ([email protected]).

111724_GRAM_jan2011.indd 29 13-01-11 14:10:19


Om de krachten verder te bundelen en de eff ectiviteit

van de organisatie te vergroten, hebben de in Mid-

waste deelnemende bedrijven in 2010 besloten om per

1 januari 2011 verder te gaan als coöperatieve vereni-

ging. Zo kunnen de deelnemers zich beter profi leren

en gezamenlijk nieuwe doelen bereiken die op eigen

houtje niet mogelijk zouden zijn. Midwaste noemt de

Rabobank als een mooi voorbeeld van een zeer suc-

cesvolle coöperatie. Met op dit moment niet meer dan

zes personeelsleden blijft Midwaste een kleine, maar

zeer daadkrachtige organisatie, die voortaan zal zijn

gestructureerd in twee business-units: de unit Grond-

stoff en en Inkoop en de unit Advies en Projectmanage-

ment. Deze units worden ondersteund door een be-

drijfsbureau.

Van Haaften verwacht dat de nieuwe ‘smart’ structuur

tot ‘grotere winst’ en uitbreiding van het ledental zal

leiden. Dit heeft per 1 januari 2011 al geresulteerd in

de toetreding van De Meerlanden N.V. “Ik verwacht in

2011 nog twee tot drie nieuwe deelnemers te kunnen

verwelkomen. De voordelen van samenwerking met

Midwaste als regie-organisatie zijn groot. Door de volu-

mes te vergroten, kunnen we voor de deelnemers extra

operationele besparingen realiseren en technische in-

novaties doorvoeren tegen lagere kosten dan wanneer

een bedrijf alles zelf moet uitvinden.” Van Haaften con-

stateert dat Midwaste zich de afgelopen jaren een vas-

te en stevige plek heeft verworven in het Nederlandse

afvallandschap. “Met elkaar hebben we aangetoond dat

het voor regionale publieke inzamelbedrijven loont om

op nationaal niveau de krachten te bundelen.” Als mooi

voorbeeld daarvan noemt Van Haaften de belangrijke

tender die in de wacht werd gesleept voor het inza-

melen van elektrische apparaten. “Daardoor hebben de

leden op dat terrein nu een marktaandeel van meer dan

65% procent. Deze case toont aan dat krachtenbunde-

ling met behoud van zelfstandigheid en eigen identiteit

van de deelnemende bedrijven zich dubbel en dwars

uitbetaalt. Als we die tender niet hadden gewonnen,

had dat grote gevolgen gehad voor het takenpakket

van de individuele bedrijven.”

Sterke marktpositieHuub Bosch – voormalig directeur van het afval- en rei-

nigingsbedrijf Dar in Nijmegen, – hoort tot ‘de foun-

ding fathers’ van Midwaste. Tegelijk is hij vele jaren na

de oprichting van deze organisatie de initiator geweest

voor de overstap van de vennootschapsstructuur naar

die van coöperatie. “Na mijn afscheid bij de Dar werd ik

onder andere voorzitter van de Raad van Commissaris-

sen bij de Rabobank, het voorbeeld van een geslaag-

de coöperatie. Zo ontstond het idee dat zoiets voor

de uitstraling van Midwaste ook een goede structuur

zou zijn. Dit kan drempelverlagend werken richting

publieke bedrijven die al overwegen om tot Midwaste

toe te treden, maar huiverig staan tegenover deelname

in een vennootschap. De coöperatiestructuur past uit-

stekend bij publieke bedrijven waar maatschappelijke

doelstellingen en duurzaamheid tot de core business

behoren. Ik ben ervan overtuigd dat de omvorming tot

coöperatie de laatste barrière om tot Midwaste toe te

treden, kan slechten. Ik kan het in ieder geval van harte

aanbevelen.”

Over het antwoord op de vraag om dit te onderbou-

wen, heeft Bosch geen time out nodig: “Om te begin-

nen heeft de organisatie in de afgelopen jaren een uit-

“SYNERGIEWINST BEHALEN VOOR DEELNEMERS”


Als coöperatie wil Midwaste toegevoegde waarde vergroten

Midwaste zet de succesvol gebleken samenwerking vanaf 2011 voort als ‘Coöperatieve

vereniging Midwaste Milieu’ met als werknaam Midwaste. Machiel van Haaften, directeur van

de organisatie, zegt hierover: “Dit is een belangrijke versterking van onze slagkracht, waardoor

het nog makkelijker wordt om gezamenlijk nieuwe diensten te ontwikkelen. Je zou kunnen zeg-

gen dat de partners de uitstekende ‘latrelatie’ nu hebben geformaliseerd.”

111724_GRAM_jan2011.indd 30 13-01-11 14:10:21


stekende naam opgebouwd. Wat dacht je verder van

concrete inkoopvoordelen, vergroting van het afval-

volume waardoor een sterke positie op de markt is ver-

worven en commerciële kracht bij de afzet van allerlei

herbruikbare reststromen. Het scheelt toch wel of je

bijvoorbeeld 15.000 ton oud papier op de markt zet

of in Midwaste-verband 130.000 ton. Vergeet ook niet

de gigantische voordelen van kennisdeling, waardoor

leden niet steeds zelf het wiel hoeven uit te vinden of

dure externe adviseurs moeten inhuren. Nader betoog

om in te zien dat dit allemaal leidt tot fi nancieel voor-

deel lijkt mij overbodig. In deze tijden dat gemeenten

fors moeten bezuinigen, is dat een extra voordeel.”

Bosch is de afgelopen jaren onder andere voorzitter

geweest van de algemene vergadering van aandeel-

houders van Midwaste en van de Raad van Advies. Op

1 januari van dit jaar heeft hij alle functies bij Midwaste

neergelegd.“Ik doe dat met een gerust hart. Midwaste

staat sterk op de kaart staat en de organisatie weet

precies hoe de hazen in afvalland lopen. Het is nu tijd

dat anderen het stokje overnemen. Dit is een natuurlijk

moment om afscheid te nemen.”

Synergie vergrotenNet als Huub Bosch heeft Cees Paridaans, directeur van

het Brabants Afvalstoff en Team (BAT), er alle vertrou-

wen in dat de nieuwe coöperatiestructuur van Midwas-

te zal leiden tot groei van het aantal deelnemers. Het

BAT is in Brabant een prominente speler. Met ongeveer

160 personeelsleden zorgt het bedrijf voor het inzame-

len van afval bij meer dan 80.000 huishoudens, exploi-

teert het twee milieustraten en is het verantwoorde-

lijk voor het integraal schoonhouden van de openbare

ruimte. Paridaans was tot 1 januari 2011 voorzitter van

de voorlopige Raad van Toezicht van Midwaste. Met de

overgang naar de coöperatievorm is er ook een geheel

nieuwe Raad van Toezicht gekomen, bestaande uit

Henk Eijkenbroek (voormalig Algemeen directeur bij

Irado), Paul van den Eerden (voormalig directielid fi nan-

ciën bij de gemeente Den Bosch) en de jurist Rolf Klink-

hamer (Asselbergs & Klinkhamer advocaten te Etten-

Leur). Ondertussen is Paridaans zelf onlangs benoemd

tot lid van het hoofdbestuur van de NVRD. Om de or-

ganisatie nog sterker te maken, heeft Midwaste de am-

bitie om de komende jaren landelijk verder te groeien.

Paridaans juicht dit volmondig toe: “Om de synergie

te vergroten, zijn meer deelnemers zeker welkom.” De

vraag in welke aantallen en in welk tempo hij daarbij

denkt, beantwoordt hij met: “Tja... hoe groot wil en kan

je groeien. Ik ben optimistisch gestemd dat we binnen

enkele jaren geleidelijk aan een verdubbeling en mis-

schien zelfs meer kunnen realiseren. De voordelen zijn

immers klip en klaar. Ik durf wel te stellen dat het van

de collega’s in deze sector eigenlijk niet zo slim zou

zijn om aan de kant te blijven staan. Ze kunnen er al-

leen maar veel beter van worden. Als deelnemer blijf

je 100% zelfstandig en kan je gewoon je eigen ding

blijven doen, maar profi teer je wel van de in Midwaste

gebundelde kracht, kennis en schaalgrootte op tal van

terreinen. In de huidige vechtmarkt sta je daarmee ex-

tra sterk ten opzichte van de grote afvalconcerns, die

om hun aandeelhouderswaarde te vergroten her en der

zoveel mogelijk markt proberen te kopen.”

Onder het motto ‘samen sterker’ werd Midwaste in 2001 opgericht als strategische alliantie van regiona-le publieke afvalinzamelbedrijven. In dit samenwer-kingsverband wordt samengewerkt door regionale bedrijven als de Afvalstoffendienst Den Bosch; Irado in Schiedam, het Brabants Afval Team in Tilburg; Sa-ver in Roosendaal, DAR in Nijmegen, Afvalservice gemeente Breda en het Friese afvalverwerkings- en inzamelbedrijf Omrin. Om kosten te besparen en effectiever te kunnen functioneren, werken de deel-nemers samen op terreinen als inkoop, afzet van rest-stoffen zoals papier, hout, glas en metaal, inzet van personeel, bundeling van kennis en bij bovenregio-nale commerciële projecten als inzameling van elek-trische apparaten en kunststof verpakkingsmateriaal. De samenwerking strekt zich ook uit tot zaken als vei-ligheid, duurzaamheid en innovatie, alsmede belan-genbehartiging. De sterke relatie van deelnemers die elkaars taal spreken en geen concurrenten van elkaar zijn, biedt de bedrijven schaalgroottekracht, terwijl ze toch autonoom blijven. De in Midwaste samen-werkende bedrijven verzorgen de afvalinzameling bij ruim 10 procent van de Nederlandse huishoudens (ofwel circa 3,4 miljoen inwoners) en bij ruim 30.000 bedrijven. Daarmee staat Midwaste in de top vijf van inzamelbedrijven.

Van links naar rechts: Machiel van Haaften, Cees Paridaans en Huub Bosch.

111724_GRAM_jan2011.indd 31 13-01-11 14:10:21

OPTIMAALZICHT VOLGENSDE REGELS.

Een veilig en effectief wagenpark wat voldoet aan de laatste normerin-gen en regelgeving is uw doel en Orlaco helpt u daarbij met onze zicht-systemen. U kunt bij ons terecht voor al uw vragen op het gebied van camera’s en displays die voldoen aan bijvoorbeeld de NEN ISO 1501 norm voor vuilnisauto’s. Daarnaast hebben wij voor u TNO-rapporten beschikbaar over optimale veiligheid en werkwijze rondom zijladers.

Ook geven wij u handleidingen voor optimale ergonomische posities van monitoren in cabines, uw mensen werken hier tenslotte de hele dag mee. Ook worden de eisen rondom elektromagnetische straling voortdurend aangepast aan de snel veranderende omgeving met meer en meer elektronica, ook op dit gebied kunt u bij ons de laatste info verkrijgen. Ook de recent gewijzigde wetgeving rondom front camera’s kan interessant voor u zijn.

Reden genoeg om eens een kijkje te nemen op onze website:www.orlaco.nl, bellen of mailen kan ook altijd:0342 - 404 555, [email protected]

See more. Work more.

ORLACO_ADV_V4.indd 1 10/22/09 9:58 AM

111724_GRAM_jan2011.indd 32 13-01-11 14:10:34


NIEUWTJES VAN DE ZAKELIJKE MARKT NIEUWS

NMPO heeft de laatste jaren veel energie

gestoken in het doorontwikkelen van de

planning- en optimaliseringsoftware voor

het inzamelen van bedrijfsafval, zowel in

afzetcontainers als rolcontainers. Dank-

zij een brede ervaring bij afvalinzamel-

bedrijven weet NMPO welke variabelen

een rol spelen bij het berekenen van

optimale realistische inzamelroutes. Met

behulp van wiskundigen zijn algoritmes

ontwikkeld die de berekeningen kunnen

uitvoeren. De planning- en optimalise-

ringtools maken effi ciencyverbeteringen

van meer dan 15% per route mogelijk.

Daarmee wordt planningstijd bespaard,

in uitvoeringstijd en in kilometers (en

daarmee ook CO2-reductie), terwijl geen

container overgeslagen wordt.

NMPO maakt de effi ciencyvergroting op

een eenvoudige manier bereikbaar. Door

de planning- en optimaliseringtools be-

schikbaar te maken als WebService, kun-

nen afvalinzamelbedrijven vanuit hun

bestaande software omgeving (zoals

CLEAR, ENWIS, PieterBas of Navision) di-

rect gebruik maken van deze specifi eke

oplossing. De software van NMPO plaatst

alle dagorders in de optimale route, re-

kening houdend met voor het bedrijf re-

levante variabelen. Daarna kan de route

gecontroleerd en gebruikt worden.

Meer voordelen: medewerkers hoeven

niets nieuws te leren, er is geen instal-

latie van nieuwe software nodig (het

proces verloopt immers via internet) en

bedrijven betalen alleen voor wat zij ge-

bruiken (pay per use). Ter ondersteuning

van de planning biedt NMPO ook een

Track and Trace functie, zodat een plan-

ning eenvoudig vergelijkbaar is met de

uitgevoerde werkzaamheden. De plan-

nings- en optimaliseringssoftware werkt

ook in de NMPO webapplicaties voor

Straatreiniging en Winterdiensten.

Inlichtingen: NMPO, tel. 0317-415899,

www.nmpo.nl en [email protected].

NMPO Planning- en Optimaliserings-programma’s via het web

Gemeente Tynaarlo voorzien van milieuvriendelijke containersRoda Containers B.V. uit Dalfsen biedt

naast de bekende puin- en afvalcontai-

ners nu ook milieuvriendelijke containers

die volledig werken op zonne-energie.

De accu’s in de container worden gevoed

door zonnepanelen en zijn volledig CO2-

neutraal.

Gemeente Tynaarlo maakt sinds kort ge-

bruik van deze duurzame ontwikkeling.

Roda Containers heeft de milieustraat van

de Drentse gemeente voorzien van veer-

tien nieuwe containers met de nieuwste

innovatie op containergebied. De contai-

ners krijgen stroom uit de zonnepane-

len op de container. Er is dan ook geen

stroomvoorziening nodig op de milieu-

IVU.waste

Combitour, het softwarepakket van IVU

voor de afvalbranche, heet voortaan IVU.

waste.

IVU.waste biedt bedrijven in de afval-

branche effi ciënte ondersteuning bij ver-

schillende activiteiten, van klantenbeheer

en routeoptimalisatie tot aan facturatie.

IVU.waste optimaliseert niet alleen de

inzet van personeel en voertuigen, maar

verlaagt ook de operationele kosten,

maakt processen meer transparant en ver-

betert de klantenservice.

Inlichtingen: tel. 0318- 453223 of

www.ivu.nl

straat. De containers kunnen dus overal

geplaatst worden, onafhankelijk van

externe stroomvoorziening. Met het in

gebruik nemen van deze nieuwe milieu-

vriendelijke containers, levert de gemeen-

te Tynaarlo een positieve bijdrage aan het

terugdringen van de CO2-uitstoot.

De containers zijn ook erg gebruiksvrien-

delijk. Het bedienen van het deksel is veel

eenvoudiger geworden. Het deksel kan in

twintig seconden worden geopend met

één druk op de schakelaar.

Roda Containers is gespecialiseerd in

alle soorten puin- en afvalcontainers en

levert aan vele gemeenten en container-

bedrijven. Bedrijven kunnen voor speci-

ale toepassingen, zoals slibcontainers en

containers met hijscertifi caat, ook terecht

bij Roda. Ook bestaande dekselcontainers

kunnen door Roda omgebouwd worden

tot milieuvriendelijke containers met zon-

necellen.

Inlichtingen: [email protected],

tel: 0529-431794, www.roda.nl.

111724_GRAM_jan2011.indd 33 13-01-11 14:10:36

ColofonUitgeverNVRD, Kroonpark 2, 6831 GV ArnhemTelefoon (026) 377 13 33, fax (026) 445 01 55E-mail [email protected] www.nvrd.nl

RedactiecommissieHenk Klösters (hoofdredacteur), gemeente OosterhoutDrs. Bas Peeters, NVRDMarc Maassen, GADHerman Beerding, BMSRob Schram, RMNDrs. Andrea van de Graaf, De MeerlandenIng. Marc Veenhuizen, gemeente ApeldoornWilly Brinkbäumer, Twente Milieu

EindredactieDrs. Karin Hegeman en Karin Giesen Postbus 1218, 6801 BE Arnhemtel. (026) 377 13 33fax (026) 445 01 55e-mail: [email protected]

Aan dit nummer werkten mee:Laurent Chevalier, Hetty Dekkers, Bas Peeters, Ronald Schalekamp, Geke Wassink, Michiel Westerhoff , Willy Brinkbäumer, Ilse van der Grift

BladmanagementSander Retra, Retra PubliciteitsService bv

Advertentie-exploitatieRetra PubliciteitsService bvPostbus 333, 2040 AH Zandvoorttel. (023) 571 84 80, fax (023) 571 60 02e-mail: [email protected]

OpmaakBetuwe Promedia bv, Buren

DrukSpijker Drukkerij bv, Buren

Offi cieel vakblad van de NVRD

AbonnementenadministratiePostbus 333, 2040 AH Zandvoorttel. (023) 571 84 80, fax (023) 571 60 02Jaarabonnement ad € 92,50 incl. BTW. België € 120,– (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: € 9,50.

Beëindiging abonnementHet opzeggen van een abonnement dient schriftelijk te geschieden uiterlijk op 15 november bij Retra PubliciteitsService. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonne-ment automatisch verlengd.

ISSN 1569-0458

© NVRD

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC-keurmerk en verschijnt 11x per jaar.

Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

Agenda20111 februari

Praktijkdag Bio-energie, Safari Meeting Center Burgers’ Zoo, Arnhem.

Jaarlijkse evenement voor ‘bio-energieken’ met alle ins en outs over innovaties,

nieuwe toepassingen en subsidieregelingen voor biomassa.

Initiatief: Agentschap NL. Inlichtingen: www.praktijkdagbioenergie.nl

9 februari

NVRD Themadag over verpakkingen, Reehorst, Ede

Onderwerpen: evaluatieonderzoeken, de resultaten op het gebied van preventie

en hergebruik, de gemeentelijke praktijk: hoe loopt het nu, wat kan er beter en

welke gevolgen zijn er voor het totale gemeentelijke afvalbeleid en tot slot de

keuze tussen bron- en nascheiding.

Inl. www.nvrd.nl

6 april

NVRD Themadag over ict en sociale media, Reehorst, Ede

Inl. www.nvrd.nl

18 en 19 mei

Cleandrive ReinigingsDemodagen, RDW Testcentrum Lelystad

25, 26 en 27 mei

NVRD Jaarcongres ‘over grenzen’ , Terneuzen

111724_GRAM_jan2011.indd 34 13-01-11 14:10:44

Rioolreinigingsmachines

Winterdienstvoertuigbreedte (1130 mm)

voertuighoogte (1890 mm)

permanente 4-wiel aandrijving

knikbesturing

sneeuwschuif

rolbezem

zoutstrooier opbouw

is ook te bewonderen op de Infra-relatiedagen in Hardenberg van 8 t/m 10 februari 2011

NIEUW IN NEDERLAND multi-functioneel voertuig

multi-functioneel voertuig

N e w t o n s t r a a t 1 7 - 4 0 0 4 K D T i e l - Te l e f o o n 0 3 4 4 6 0 4 8 1 3 - F a x 0 3 4 4 6 0 4 9 1 3

in[email protected] - www.vandepolvoertuigtechniek.nl

Pol jan 2011.indd 1 11-01-11 12:41:04111724_GRAM_jan2011.indd 35 13-01-11 14:10:53

WWW.UITENHAGE.NL [email protected] zijn ISO 9001:2008 en 14001 gecertificeerd. Tevens RDW erkend

Uitenhage jan 2011.indd 1 11-01-11 13:53:30111724_GRAM_jan2011.indd 36 13-01-11 14:10:57

GRAM januari 2011

Documents

Transcript of GRAM januari 2011

Go! Januari 2011

GRAM Juli-Aug 2011

A Bacilo Gram positivo B Coco Gram positivo cadeia C Coco Gram negativo D Bacilo Gram negativo 1.

27 januari 2011

Jobat 15 januari 2011

TM januari 2011

aanwinsten januari 2011

Ruis januari 2011

deOndernemer januari 2011 BS

Japke Januari 2011

Eikenblad januari 2011

Chemie magazine januari 2011

Rebound januari 2011

KNHS & nieuwe statuten Voorlichtingsbijeenkomst 12 januari 2011 Januari 2011 AE.

nieuwsbrief januari 2011

Kareoler januari 2011

contact januari 2011

Nationale Natuurkunde Olympiade Eerste ronde januari … piepschuim bol van 1 gram valt met een eindsnelheid van 6 m/s. Hoe groot is de eindsnelheid van een piepschuimbol van 8 gram?

GRAM-nov 2011

IZ januari 2011