Golden demo's of Commit/Toegepast informatica- en elektronica-onderzoek in publiek-privatesamenwerking

Binnen het nationaal onderzoeksprogramma Commit/ wordt door over-

heid, industrie en universiteiten samengewerkt aan verschillende projec-

ten. In Amsterdam werd een vijftigtal applicaties getoond, variërend van

'interactieve speelruimten' tot 'automatisch software testen'. Die zijn en

worden ontwikkeld door instellingen en bedrijven als de TU Delft of het

Rijksmuseum, of beide, samen met nog andere.

HANS VAN THIEL

Figuur 1. De Commit/ presentatie bestond uit demonstraties, lezingen, een aansluitend forum en een 'afterparty'.

Het doel van het Commit/ onderzoeks-programma is om maatschappelijkbelanghebbenden toegang te ver-

schaffen tot (academisch) ICT-onderzoek.Die belanghebbenden krijgen dan een rea-lisatie of implementatie van hun concept,en leveren daarmee aan de wetenschapperseen specifieke context voor hun onderzoek.Commit/ research is dus altijd toepassings-gericht en varieert van de toepassing vanembedded systems tot 'big data'. Daarbij iser een meer dan gemiddelde inbreng van dezogenoemde creatieve sector.Commit/ is een nationaal programma meteen omzet, over zes jaar, van 110 miljoeneuro. Ongeveer de helft daarvan is over-heidssubsidie, een kwart bestaat uit bij-dragen van universiteiten en onderzoeksin-stellingen, en een kwart komt direct van deindustrie. Het programma loopt tot 2016,maar krijgt waarschijnlijk een vervolg bin-nen het topsectorenbeleid, aldus Commit/bestuursvoorzitter Arnold Smeulders.

Gouden demo'sBegin oktober 2014 werd in Amsterdamonder de naam 'The Big Future of Data' eenvijftigtal toepassingen, om precies te zijn59, gepresenteerd aan een breder publiek.Voor de naar schatting 1000 bezoekers waser ook een programma van lezingen metaansluitend een forum, en vervolgens nogeen 'after party'.De 59 Commit/ demo's zijn door de orga-nisatie kort beschreven in een programma-boek. Elk project krijgt hierin twee bladzij-den. In een marge aan de onderkant van depagina's staan gegevens over de onderzoe-kers en de ondersteunende instellingen danwel ondernemingen.Elk onderzoek is ondergebracht in eenvan zes 'science clusters'. Daarnaastis het gecategoriseerd als een van vier'societal topics'. Daarbij betekent 'S' 'SecureSocieties', 'l' is 'Information Services', 'F' is'Future Internet' en 'H' staat voor 'Health& Well-Being'. Bovendien is er rekening ge-houden met de verschillende invalshoekenvan de bezoekers.Zo krijgen de vier groepen 'General Public','Product Developer', 'Innovation Manager'en 'Scientist' elk een op hen gerichte kor-te samenvatting van ieder onderzoekspro-ject. Alle bezoekers van de 'Golden demo's

22 elektronica 11-12-2014

of Commit/', zoals de tweede titel luidde,kregen ook een badge met een icoontje dateen van de vier doelgroepen aanduidde.

Het centrale idee van Commit/, om weten-schappelijke onderzoeksprojecten in maat-schappelijke contexten te plaatsen, wasdus ook terug te vinden in de presentatieen communicatie.

HealthcareSoftware voor kapitaalintensieve machi-nes moet dikwijls gedurende 15 ... 20 jaarworden onderhouden. In een gezamenlijk

project van ESI-TNO en Philips wordt ge-probeerd om automatisch uit bestaandesoftware een kennismodel te genereren.Uit dat model kan dan een domeinspecifie-ke taal (DSL) worden gegenereerd, en ver-volgens ook de vernieuwde code.Een ander Commit/ project van EmbeddedSystems Innovation TNO, nu samen metAxini, omvat de automatisering van soft-waretesten, ook weer modelgebaseerd. Inbeide projecten wordt gebruik gemaakt vande 'Xtext' tooi voor het automatisch gene-reren van een DSL met bijbehorende geïn-tegreerde ontwikkelomgeving (IDE).ESI-TNO, Philips en de TU/e werken binnenCommit/ ook samen aan modellering metPoosl (Parallel Object-Oriented Specifica-tion Language). Doel is om in een vroeg sta-dium software te kunnen valideren. Doormodellering van de vermogensregeling vaneen röntgenapparaat konden zo enkele ont-werpfouten worden opgespoord.

Het bedrijf Inreda Diabetic werkt samenmet Waag Society aan een kunstmatigealvleesklier voor diabetespatiënten. Het

apparaatje wordt op het lichaam gedragenen meet voortdurend de glucosespiegel. Opbasis daarvan wordt, ook weer automatisch,glucagon en insuline geïnjecteerd. Het hui-dige ontwerp is ongeveer zo groot als eenpakje sigaretten, maar volgende genera-ties worden kleiner. De bijdrage van WaagSociety, een 'institute for art, science andtechnology', ligt vooral in het ontwerp vanhet gebruikersinterface. Een belangrijkedoelstelling is om het leven van diegenen

die aan suikerziekte lijden te veraangena-men.TNO heeft samen met EagleScience , speci-aal voor mkb-ondernemingen in de ICT, een

Figuur 2. Tools van TNO (onder meer) helpen om de eindgebruiker van een applicatie te betrekken

bij het ontwerp daarvan.

'Include Toolbox' ontwikkeld. Deze onder-steunt het inschakelen van de eindgebrui-ker binnen het ontwerpproces zelf. Een vande functies is om herontwerp van bestaan-de toepassingen te vergemakkelijken, ofontwerp voor een nieuwe groep gebruikers.Het pakket is al gebruikt bij twee apps, eendie kinderen in de buurtomgeving onder-steunt en een voor bejaarden in het kadervan zorgorganisatie. In lijn met de beoogdetoepassing kunnen belangstellenden bin-nenkort participeren in de eindevaluatievan de toolbox.

Creatieve SectorWetenschappelijk onderzoek wordt gepu-bliceerd om de resultaten beschikbaar testellen aan vakgenoten. Om op dat werkvoort te kunnen bouwen moeten anderenhet kunnen reproduceren, en daarvoor zijn,in het algemeen, de oorspronkelijke datanodig. Dikwijls zijn die basisgegevens ech-ter niet toegankelijk voor derden, omdatzij in een afwijkend formaat zijn of omdatinterpretatie niet goed mogelijk is omdatdocumentatie onbreekt.De VU en de UvA werken met figshare,Elsevier en Dans aan automatische detec-tie van metadata en aan tools die het voorwetenschappers eenvoudiger maken omstandaarden en 'best practices' te volgen.

Een toepassing uit dezelfde wetenschappe-lijke hoek is 'data provenance', het kunnennagaan waar de data vandaan komt en hoeprecies de resultaten zijn bereikt. In eenCommit/ project van VU en UvA is op basisvan de PROV W3C standaard een visueletooi ontwikkeld, PROV-0-Viz.Ook 'Fido' dient voor de ontsluiting van

data, en specifiek voor extractie van rele-vante gegevens uit de enorme dossiers die

uit de de WOB (Wet Openbaarheid Bestuur)kunnen voortkomen. Met 'Freedom of Infor-mation Document Overview' kunnen jour-nalisten, bijvoorbeeld, bepaalde relatiestussen persoonsnamen of andere catego-rieën opsporen en soms visualiseren. Fidois in principe meertalig en is ook bedoeldvoor andere toepassingen van tekstanalyse.Het is een project van Erasmus UniversiteitRotterdam, CWI, Spinque, Radboud Univer-sity Nijmegen, Universiteit Twente en start-up De Taalmonsters.

'Tikkertje 2.0' is een elektronisch spelwaarin de spelers automatisch gevolgdworden door geprojecteerde lichtcirkels.Het kan gebruikt worden om, zoals de naamal zegt, tikkertje te spelen, maar ook voorzaalsporttraining. Uiterlijk (kleur), groot-te, positie, en bewegingssnelheid van decirkels zijn interactief te beïnvloeden door

elektronica 11-12-2014 23

de spelers en de spelregels zijn program-meerbaar. Dit project is ontwikkeld doorde Universiteit Twente, Kitt Engineering enNoldus.

KunstobjectenHet Rijksmuseum stelt zich ten doel zoveelmogelijk van zijn miljoen kunstobjecten

toegankelijk te maken via het web. Een vande hulpmiddelen daarbij is om het (wereld-wijde) publiek in te schakelen bij het toe-lichten (annoteren) van het beeldmateriaal.Onder de vlag van 'crowd sourced contentannotation' wordt door negen instellingengewerkt aan web technologie hiervoor.De betrokken organisaties zijn, TU Delft,VU, CWI, Rijksmuseum, Beeld en Geluid,Cit, Koninklijke Bibliotheek, Gridline enMuseum Prinsenhof. Het door hen ont-wikkelde 'Accurator' platform kan ook ge-bruikt worden in kennisnetwerken zoals datvan IBM en audio-visuele archieven zoals

'Frontwise'. •

http://www.commit-nl.nl/Figuur 3. Gezondheid en leefstijl zijn belangrijke toepassingsgebieden voor informaticaresearch.