GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie...

36
@ @ @ smart industry GO 001 0000 0000 0000 0001 0000 0001 001 0000 0001 1101 1110 0010 0001 001 0100 0001 0001 0000 1101 0000 101 0101 0001 0101 0100 0001 0000 001 0100 1011 1001 1010 1011 1110 010 1011 1110 1110 1010 1011 0110 100 0000 1111 0000 0101 0011 0000 100 0001 0000 0000 0100 1100 0011 011 0101 0101 0101 0101 0101 0101 101 0101 0101 0101 0101 0101 0101 101 0101 0101 0101 0101 0101 0101 101 0101 1100 0011 0100 0000 0100 001 1101 0011 0111 0000 1100 0001 101 0101 0100 0000 0000 0000 0001 000 0101 0100 0001 1100 0010 1000 000 0100 0000 0000 0000 0001 1001 1001 0000 0001 1010 0011 1010 0101 10 0011 1001 1001 1100 1111 1101 1010 11 1000 0101 1010 0001 0101 1100 0110 10 1010 1100 0101 0111 1101 1100 1100 10 0100 1000 0111 1010 1100 0101 1011 01 0001 1000 1011 0000 1110 0011 1110 10 1100 1000 0100 0100 0100 0000 1110 01 0110 0111 1101 0000 1100 0110 1101 11 0110 1010 0101 0100 0001 1000 1110 10 0000 0010 0100 0101 1010 0001 1101 00 0001 0011 0001 1011 1001 1001 0100 11 1111 1100 0110 0100 0000 1100 0101 11 1101 1011 0100 0100 1100 0101 0110 00 1001 1011 0111 0010 1111 1000 0101 00 0101 1101 1010 0000 0001 1111 1110 10 1011 1101 0011 1000 0011 1011 1111 00 smart industry Inspiratie, informatie en stappenplan om slim te ondernemen GO

Transcript of GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie...

Page 1: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry1

@

@

@

smart industryGO

0000 1001 0000 0000 0000 0001 0000 00010000 0001 0000 0001 1101 1110 0010 00010001 0001 0100 0001 0001 0000 1101 00000001 0101 0101 0001 0101 0100 0001 00001000 0001 0100 1011 1001 1010 1011 11101010 1010 1011 1110 1110 1010 1011 01101000 0100 0000 1111 0000 0101 0011 00000111 0100 0001 0000 0000 0100 1100 00110111 1011 0101 0101 0101 0101 0101 01010101 0101 0101 0101 0101 0101 0101 01010101 0101 0101 0101 0101 0101 0101 01010101 0101 0101 1100 0011 0100 0000 01000111 0001 1101 0011 0111 0000 1100 00010001 0101 0101 0100 0000 0000 0000 00010100 0000 0101 0100 0001 1100 0010 10000101 0000 0100 0000 0000 0000 0001 10010100 0000 1100 1111 0101 0110 0111 0111

1001 0000 0001 1010 0011 1010 0101 10010011 1001 1001 1100 1111 1101 1010 11001000 0101 1010 0001 0101 1100 0110 10111010 1100 0101 0111 1101 1100 1100 10110100 1000 0111 1010 1100 0101 1011 01110001 1000 1011 0000 1110 0011 1110 10111100 1000 0100 0100 0100 0000 1110 01000110 0111 1101 0000 1100 0110 1101 11010110 1010 0101 0100 0001 1000 1110 10000000 0010 0100 0101 1010 0001 1101 00100001 0011 0001 1011 1001 1001 0100 11011111 1100 0110 0100 0000 1100 0101 11111101 1011 0100 0100 1100 0101 0110 00101001 1011 0111 0010 1111 1000 0101 00000101 1101 1010 0000 0001 1111 1110 10111011 1101 0011 1000 0011 1011 1111 00011011 1000 1100 1100 1111 1111 0100 1101

smart industry

Inspiratie, informatie en stappenplan om slim te ondernemen

GO

Page 2: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry2

ColofonUitgave: Kamer van Koophandel, april 2015

De publicatie is te downloaden via www.kvk.nl/smartindustry

Auteurs@B2Bjournalist Marguerite Tachet

Paul d’Hond (KvK)

Saskia Wong-A-Tjong (KvK)

Met bijdragen vanQuirien Verbakel (KvK), Harald Feijth (KvK)

Eindredactie Tonny Vermeulen (KvK)

CopyrightAlle rechten voorbehouden. Tenzij anders vermeld berusten alle rechten op tekst, beeld,

geluid, video etc. in deze publicatie bij de Kamer van Koophandel. Gehele of gedeeltelijke

overname, plaatsing op andere sites, verveelvoudiging op welke andere wijze dan ook

en/of commercieel gebruik van deze informatie is niet toegestaan zonder uitdrukkelijke

toestemming van de Kamer van Koophandel.

Leest u deze publicatie in print? Download dan de gratis Layar-app voor uw smartphone of

tablet (iOS, Android, Blackberry). Open de app, houd uw telefoon boven de pagina en bekijk

de digitale extra’s.

Alle video’s uit deze uitgave staan op de Pinterestpagina van de Kamer van Koophandel:

https://pinterest.com/kvknl/kvk-smart-business/

Page 3: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry3

1. Voorwoord 4

2. Leeswijzer 5

3. Charles Groenhuijsen: ‘Change before you have to’ 6

4. Back to the future 8

5. Smart Industry biedt bedrijven nu al volop kansen 11

6. Smart Industry praktijkvoorbeelden 15

7. Ivenza: maatwerk tegen prijs van serieproductie 16

8. Fabriek van de toekomst: TenCate en Norma 18

9. Meer doen met dezelfde mensen 19

10. Snel op consumentenvraag inspelen: Auping 20

11. Materiaal bestuurt machine 21

12. Mobiele 3D-printer print wanden van beton 22

13. Klantspecifieksamenstellen in seriegrootte 1: Phoenix Contact 23

14. Ubiqu elektronisch sluitsysteem 24

15. Nooit meer zonder vaatwasser 25

16. Slimme neuzen snuffelen in Rotterdamse haven 26

17. Go Smart Industry Kompas 29

18. Verkennen + aanpakken = versnellen 30

19. Smart Industry: mensen maken het verschil! 31

20. Robots steeds slimmer doorzelflerendesensoren 32

21. Produceren in Nederland of in het buitenland? 35

22. Smart Industry Actieagenda 36

1. INHOUD

Page 4: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry4

1. VoorwoordDezepublicatie‘GoSmartIndustry’isbedoeldvooralleondernemersdiewillenprofiterenvan

de enorme digitalisering van producten en processen die op dit moment plaatsvindt. Deze

ontwikkeling kan gerust stormachtig worden genoemd: we spreken van de ‘vierde industriële

revolutie’.

Smart Industry gaat echter niet alleen over industrie. Het raakt alle facetten van onze economie.

Voorbeelden zijn er inmiddels legio. Denk bijvoorbeeld aan apparaten die zelf doorgeven

op welk moment zij service nodig hebben. Netwerken van draadloos verbonden sensoren

die continu gegevens verzamelen over geur en trillingen in een gebied. Bedrijven die hun

klanten online producten laten ontwerpen die ze dan met één druk op de knop bestellen en in

productie laten gaan. Smart Industry wordt mogelijk doordat veel technologieën steeds beter

en goedkoper worden. Denk aan sensortechnologie, draadloze communicatie, gebruiksgemak

(user interface) en de enorme toename in de rekenkracht van computers.

Smart Industry zorgt niet alleen voor anders produceren maar ook voor anders geld verdienen.

De verkoop van producten blijft belangrijk, maar net zo interessant zijn het leveren van service

en het analyseren en verkopen van data. Smart Industry creëert totaal nieuwe producten en

nieuwe verdienmodellen. En kijk ook eens naar de kansen om maatschappelijke problemen

aan te pakken zoals snelle opsporing van ziekten, goedkopere en betere gezondheidszorg

en meer doorstroming op ons wegennet. Tegelijkertijd zorgt Smart Industry voor nieuwe

bedrijvigheid omdat we lokaal met digitale technieken onderdelen produceren die uiteenlopen

van schroeven en moeren tot knieprothesen.

En welke kansen ziet u als u over al deze ontwikkelingen leest? Onze opvatting is dat bijna ieder

bedrijf met Smart Industry zijn concurrentiepositie kan versterken. De Kamer van Koophandel

helpt u graag op weg. Met deze publicatie kunt u uw eigen koers gaan bepalen. We geven er

mooie voorbeelden bij van bedrijven die al bezig zijn. Ik wens u veel inspiratie toe. En daarna:

actie!

Claudia ZuiderwijkVoorzitter Raad van Bestuur Kamer van KoophandelLid Forum Smart Industry

Page 5: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

Smart Industry vraagt om het maken van strategische keuzes. Maar hoe maakt u voor uw situatie de juiste keuzes?

| GO Smart Industry5

Kansen voor Nederlandse bedrijvenDeze publicatie beschrijft de oorzaken, maar vooral de gevolgen van Smart Industry voor

bedrijven. Doel is bedrijven te inspireren over de mogelijkheden die Smart Industry biedt

en te enthousiasmeren er zelf mee aan de slag te gaan. Enthousiast is in elk geval Charles

Groenhuijsen: in een interview vertelt hij waarom hij zo gegrepen is door de technologische

trends van dit moment. In het artikel Back to the Future leest u wat er technologisch op dit

moment al mogelijk is, ofwel: waar staat Smart Industry eigenlijk voor? Waarom het zo kansrijk

is voor Nederlandse bedrijven en wat de implicaties zijn voor werknemers, klanten, netwerken

en het businessmodel leest u in het artikel ‘Smart Industry biedt nu al volop kansen’.

Inspiratie en voorbeeldenDe beste inspiratie komt uiteraard van de bedrijven zelf. Daarom is deze publicatie geïllustreerd

met veel Smart Industry praktijkvoorbeelden. Deze voorbeelden beslaan alle stadia van het

proces: van ontwikkelen en voorbereiden tot productgebruik en service. In de oranje balk

onderdevoorbeeldenzietuwelkefasevanhetspecifiekeprocesofproductisbeschreven.In

deze publicatie treft u ook achtergrondinterviews aan met bedrijven die elk hun eigen ‘smart’

strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het

roer die vol overtuiging hun eigen pad kiezen binnen Smart Industry.

Zelf aan de slagSmart Industry vraagt om het maken van strategische keuzes. Maar hoe maakt u voor

uw situatie de juiste keuzes? Het Go Smart Industry Kompas geeft u een overzicht van de

mogelijkheden.LaathetKompaswerkenvooruwspecifiekesituatie.Hetmodel‘Verkennen+

Aanpakken = Versnellen’ geeft vervolgens tips en handvatten om echt in actie te komen!

Wat voor u de beste manier is, hangt af van heel veel factoren. Bijvoorbeeld van het type bedrijf

en welke waarde u creëert en van de ontwikkelingen in uw markt. Kortom: de juiste Go Smart

Industry strategie hangt af van het DNA van uw bedrijf!

2. Leeswijzer

Page 6: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry6

Hij heeft een 3D-printer, een drone en rijdt in een

elektrische auto. Charles Groenhuijsen, jarenlang in

Washington gestationeerd als NOS-correspondent,

heeft nieuwe technologieën omarmd. “Ik zie alleen

maar kansen. Elke dag sta ik op met de Wet van

Welch, ooit bedacht door de gelijknamige oud-topman

van General Electric: change before you have to.”

Na zijn VS-tijd is Groenhuijsen inmiddels acht jaar terug op het Nederlandse honk. Als

freelancer presenteert hij onder meer WNL op Zondag, is hij bezig met zijn achtste boek, treedt

hij op als dagvoorzitter en geeft hij presentaties over technologie. “Ik schets technologische

ontwikkelingen en maak de vertaalslag naar de maatschappelijke impact daarvan. Hoe kunnen

we met technologie problemen oplossen; niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. En

wat betekent dat voor het ondernemerschap? Er gebeurt veel, dat biedt kansen. Met nieuwe

technologieën kunnen we ons voordeel doen. Hoe? Dat probeer ik in beeld te brengen.”

Trends de komende vijf jaarDraadloos betalen, Baxter, de robot die met mensen samenwerkt, de robotstofzuiger, van 3D

naar 4D, distributiecentra waar volledig geautomatiseerd orders worden klaargezet, slimme

3. Charles Groenhuijsen: ‘Change before you have to’

Interview

Page 7: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry7

horloges, het initiatief van Facebook-oprichter Zuckerberg om van satellieten en drones een

nieuw internetnetwerk te maken tot het 3D-printen van huizen in China. De rij technologische

ontwikkelingen die Groenhuijsen tijdens het gesprek als voorbeelden aanhaalt, is eindeloos.

“En wat kan dat wel niet betekenen voor het oplossen voor wereldproblemen? Denk

bijvoorbeeld aan geprinte huizen die als volwaardige woningen in derdewereldlanden worden

gebruikt.”

De ontwikkelingen gaan zo snel dat het bijna onmogelijk is om te voorspellen hoe we er

technologisch over vijf jaar voor staan, zegt hij. “Maar ons wachten grote veranderingen en die

zullen de industrie ingrijpend op z’n kop zetten. Wie had ooit gedacht dat stenen bedrijven

van naam onderuit zouden gaan door enen en nullen en de slimme apparaten die daarop

zouden draaien? “Niemand”, stelt hij. “Organisaties zijn als gevolg van de technologische

ontwikkelingen nu al omgegooid. Hebben we nog een postkantoor? Nee en niemand mist het

ook; de diensten van toen gebruiken we nog steeds, maar op een andere manier.”

Wet van Welch‘Change before you have to’, luidde de wet van Jack Welsh, oprichter en oud-topman van

General Electric. Of in de vertaling van Groenhuijsen: “Denk elke dag wat er in jouw vak, op

jouw markt, voor jouw bedrijf verandert. Of je nu een groot of een klein bedrijf bent. Anders

word je op een dag wakker in het besef dat een ander wel zo slim is geweest om te doen wat jij

had kunnen doen.”

Bedrijven moeten nieuwe mogelijkheden continu onderzoeken en er over nadenken wat dat

voor hen betekent, is zijn stellige mening. “De drempel om als ondernemer te beginnen, is

ontzettend veel lager geworden”, zegt Groenhuijsen. “De ICT-infrastructuur is er; op elke locatie

kan internet aan elkaar worden geknoopt tot een netwerk dat het bedrijf als een maatpak

past. Juist door het gemak waarmee dat kan, kun je als startup snel aan de slag. Traditioneel

georiënteerde bedrijven zullen er aan moeten wennen dat slimme starters door hun nieuwe

businessmodellen heel makkelijk op bestaande markten voet aan de grond krijgen.”

Echte game changers, zoals Uber en de verhuursite Airbnb, zijn volgens hem bedrijven die met

totaal nieuwe businessmodellen kwamen. “Ze hebben geen producten: Uber heeft bijvoorbeeld

geen eigen auto’s; ze winnen het op slimme en uitgekiende marketing”, zegt hij.

Maar het zijn wel innovaties met een enorme impact. En het mooie is: eigenlijk kan iedereen

het bedenken. “Neem Thuisbezorgd.nl. Hadden jij en ik ook kunnen doen, maar je moet het

wel organiseren. Of zoals ik laatst een bedrijf als voorbeeld hoorde geven: Ik ben er om de

problemen van de klant op te lossen. De machines zijn bijzaak.”

“Wie had ooit gedacht dat stenen bedrijven van naam onderuit zouden gaan door enen en nullen en de slimme apparaten die daarop zouden draaien?”

Page 8: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry8

Het mobieltje dat niemand in 1989 onderweg nodig leek te hebben en de identificatie met vingerafdrukken uit Steven

Spielbergs ‘Back to the future’ leek in 1985 nog toekomstmuziek. Technologische ontwikkelingen gaan echter snel: inmiddels

heeft iedereen een smartphone en gebruikt menigeen de wijsvinger om datzelfde toestel van een bekend merk te ‘unlocken’.

Het op afstand kunnen besturen van een zwevende camera. Zo zag Spielberg in 1985

de hovercam. Vooral het idee dat de camera zelfstandig kon fotograferen was in die tijd

baanbrekend. Inmiddels kennen we Spielbergs hovercams als camera-drones die voor

uiteenlopende doeleinden worden ingezet. Zo test de KLM of mini-drones in te zetten zijn bij

inspectie en onderhoud van vliegtuigen.

De voorbeelden uit ‘Back to the future’ geven aan hoe snel de ontwikkelingen gaan. Ter

indicatie: het aantal transistoren in een chip verdubbelt volgens de Wet van Moore al decennia

lang elke achttien maanden. Inmiddels zijn daarmee technologische grenzen overschreden die

niemand voor mogelijk hield. Grote kans dat toekomstige producten worden gemaakt in slimme

productieprocessen met technologieën die we nu nog niet kennen.

De consument zit daarbij aan het stuur. Slimme fabrieken kunnen zonder tussenkomst van

deoperatorsnelklantspecifiekeproductenmakendieconsumentenkortdaarvoormeteen

kliknaareigenwenshebbenbesteld.Endieklantspecifiekeorderwordtdanooknogeens

razendsnel geleverd. Een interessante ontwikkeling voor de retail om op in te spelen.

Smart Industry maakt gebruik van een groot scala aan technologische innovaties in combinatie

met de nog steeds toenemende digitalisering. Deze innovaties zijn niet gebaseerd op één

specifiekeontwikkelingmaaropeenverzamelingvanontwikkelingenzoalsrobotisering,

mobiel internet, cloud computing, Internet of Things, 3D-printen, big data en talloze innovaties

4. Back to the future

Page 9: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry9

in geprinte elektronica, sensor- en nanotechnologie. Een aantal belangrijke factoren zorgt er

vervolgens voor dat de digitalisering zich verder uitbreidt. Zo worden elektronicacomponenten

zoals sensoren en geheugenchips steeds goedkoper waardoor ze voor meer toepassingen

financieelhaalbaarworden.Verderwordendezetechnologieënsteedskleiner,krachtigeren

energiezuiniger. Hetzelfde geldt voor draadloze connectiviteit: dit wordt steeds krachtiger en

beter beschikbaar. De snelheid van dataverkeer neemt steeds verder toe tegen afnemende

kosten. Een andere versneller van de digitalisering is de beschikbaarheid van vrijwel oneindig

grote rekenkracht en opslagcapaciteit en makkelijk toegankelijke clouddiensten. En, heel

belangrijk, iedereen en alles is tegenwoordig 24/7 verbonden. De komst van de smartphone

heeft hier veel aan bijgedragen.

4.1 Connected productenDit alles heeft aanzienlijke gevolgen voor producten en diensten. Producten en diensten

worden meer en meer digitaal. De voordelen van digitale en verbonden producten voor de klant

zijn legio. Zo kan de klant bijvoorbeeld op afstand producten bedienen (thermostaat), wordt de

klant onafhankelijker van derden (diagnoses via smartphone naar huisarts) en heeft hij altijd

de laatste versie van een product beschikbaar (updates). De digitale producten zijn voor de

producent heel interessant. Door de continue data-uitwisseling en inzicht in het productgebruik

versterkt de producent de klantrelatie. Meer inzicht in het productgebruik levert waardevolle

informatie als input voor innovatie.

4.2 Machines en producten praten met elkaarDe gevolgen van Smart Industry voor de manier van produceren zijn groot. Bij slim produceren

gaat het om ‘verbinding’. De kreet die daarbij hoort is network centric: fabrieken die

meedenken en zichzelf besturen. Machines en producten communiceren met elkaar op basis

waarvan ze samen de productie aansturen: grondstoffen en machines zijn via het Internet of

Things met elkaar verbonden. Dit maakt productie mogelijk die net zo gemakkelijk enkelstuks

als massa fabriceert. De vraag is welk effect deze ontwikkeling heeft op het productontwerp

en de productie. De verwachting is dat in de toekomst bedrijven zowel zakelijke klanten als

consumenten direct toegang geven tot hun productieproces. In feite sturen klanten de fabriek

zelfaan.Specificaties,aantallenenlevertijdendoenernietmeertoe.Iederebestellingsluit

naadloos aan bij de actuele behoefte van de klant.

4.3 Klantspecifieke massaproductieDe eerste meters zijn al gemaakt. Er worden al producten op maat (‘customized’) aangeboden

zoals de Mini, een voorbeeld uit de automotive, of de Nike-schoen die naar eigen smaak

worden samengesteld. Vaak produceren bedrijven nu nog seriematig en op voorraad met de

capaciteit en kunde die voorhanden is. Maatwerk is duur en duurt lang. Bij slimme productie

wordt dat anders. De eindgebruiker staat centraal: het nieuwe productieproces wordt

geoptimaliseerd en slimmer gemaakt met hyper customization als uiteindelijk doel.

4.4 Data is keySlimme fabrieken verzamelen data tijdens elke stap van het productieproces. Daardoor

kunnen al in de nabije toekomst delen van het productieproces met elkaar communiceren

en aan de hand van informatie zelfstandig beslissingen nemen. Slimme machines en robots

communiceren onderling, sporen zelf hun fouten op en herstellen die fouten. De interactie

tussen mens en machine wordt daardoor een stuk beter. Robots werken daarbij veilig met

mensen samen waardoor beschermende kasten van de werkvloer kunnen verdwijnen. Die data-

uitwisseling biedt ook andere mogelijkheden. Zo worden storingen bijvoorbeeld voorkomen

Smart Industry wordt gedreven door een slimme inzet van ICT, waar-

bij machines onderling met elkaar verbonden zijn en slim kunnen

worden aangestuurd. Deze verbinding geldt niet alleen binnen de

fabriek, maar ook tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven

en klanten. Het gaat om slimme producten, processen en diensten.

Bron:SmartIndustryfitforthefuture,april2014.

Page 10: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

Met Smart Industry kunnen bedrijven een enorme slag maken. De schattingen zijn dat de productiviteit met 30 procent omhoog kan.

| GO Smart Industry10

door data te analyseren en op basis van voorspellingen preventief onderhoud te laten plegen.

En als er dan toch een storing ontstaat, wordt die snel met hulp van een technologische

assistent verholpen. Daarvoor werken servicebedrijven bijvoorbeeld al met slimme virtual

reality brillen. Een mooi voorbeeld trouwens van een smart product ingezet in een smart proces.

4.5 Slimme productieprocessenSlim produceren is echt ‘slim’: de intelligentie zit in het onderdeel en de productielijn. Ze

werken allebei zelfstandig, maar onderdelen worden voorzien van sensoren of codes waarmee

ze communiceren en zelfstandig beslissingen nemen, zoals nu al realiteit in de Duitse

maakindustrie. Daarvoor krijgen alle onderdelen informatie mee, zoals namen, kenmerken

en wanneer ze nodig zijn in het productieproces. Op basis van deze gegevens vinden de

uitgangsmaterialen en halffabricaten automatisch hun weg in de digitale fabriek en weet een

werkstation dat ze onderweg zijn en wat er daarna in de productielijn mee moet gebeuren om

een gereed product te maken. Hierdoor zijn met het grootste gemak uiteenlopende uitvoeringen

in dezelfde productielijn te produceren. Met Smart Industry kunnen bedrijven een enorme slag

maken. De schattingen zijn dat de productiviteit met 30 procent omhoog kan. Bovendien neemt

door ‘slim’ produceren de kwaliteit en variatie aan producten toe. Daarmee spelen bedrijven in

op de toenemende afnemerseisen om sneller kwalitatief hoogwaardige producten te leveren in

kleinere series en tegen een concurrerende prijs.

Page 11: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry11

3D-printen, robotica, het ‘Internet of Things’ en mobiel altijd

verbonden zijn. Onder de noemer Smart Industry bieden ‘nieuwe’

productietechnologieën en ICT aan bedrijven ongekende

mogelijkheden. Alhoewel 3D-printen z’n oorsprong heeft in de vorige

eeuw bleef het lang een futuristisch fenomeen. Inmiddels ontdekken

steeds meer bedrijven de voordelen en mogelijkheden van 3D-printen:

van het printen van onderhoudsonderdelen op locatie tot het online

bestellen van gepersonaliseerde sieraden.

Daar waar 3D-printen nu pas aan de opmars begint, vindt er op het gebied van robotisering

een versnelling plaats. Doordat robots steeds goedkoper worden en het programmeren

eenvoudiger, groeit de interesse voor robotisering.

Robotsdragenbijaandeefficiency.Zewordenveiligerwaardoormensenbetermetze

samenwerkenenzemakenhetproductieprocesflexibeler.Groteseries,kleineseries,of

zelfs unieke producten: het is mogelijk tegen steeds lagere kosten. Dit biedt veel bedrijven

interessante nieuwe mogelijkheden. ICT is het fundament onder alle bepalende ontwikkelingen

van dit moment. Opvallende trends zijn het Internet of Things dat door groei van het mobiele

internet een enorme vlucht heeft genomen: in 2015 zijn 25 miljard apparaten verbonden.

Dit leidt tot totaal nieuwe productfuncties, productiemethoden en businessmodellen.

Tegelijkertijd lijkt de opslag- een rekencapaciteit van data met de komst van de cloud

computing schijnbaar oneindig. Het verzamelen, analyseren en duiden van al deze

(big) data legt weer de basis voor nieuwe businessmodellen.

5.1 Kansrijk voor Nederlandse bedrijvenVoor Nederlandse bedrijven zijn alle nieuwe ontwikkelingen een uitgelezen kans om een

sterke positie te (her)overen op de (wereld)markt. Het publieke besef groeit dat er juist hier

interessante mogelijkheden zijn. De mogelijkheden zijn er, wijst de praktijk uit. Behalve

dat Nederland in de top 3 meedraait van meest productieve industrieën ter wereld, doen

we internationaal mee met bedrijven die in hun nichemarkt wereldspelers van formaat zijn.

Bovendien heeft Nederland een uitstekende ICT-infrastructuur, waardoor bedrijven een heel

goede uitgangspositie hebben om te groeien.

5.2 Wat levert Smart Industry op?De ontwikkelingen zijn technisch soms complex en grijpen allemaal in elkaar. Maar de

gevolgen van Smart Industry zijn in vier voordelen uit te drukken namelijk: producten en

productieprocessenbinnenentussenbedrijvenwordendoorSmartIndustryefficiënter,

kwalitatiefbeter,flexibelenopmaatvoordeklant.

1. EfficiënterProductieenprocessenwordenveelefficiënter.Digitaliseringmaakthetmogelijkdatmachines,

apparaten, voorraden, producten etc. met elkaar communiceren waardoor foutpercentages

dalen en de verspilling minimaal is. Met technieken als 3D-printen wordt het mogelijk om op

maat,opelkelocatietekunnenproduceren;metrobotskanereenaanzienlijkeefficiëntieslag

worden gemaakt.

2. FlexibelerProductieprocessenenmachineswordenflexibeler.Omsteltijdenwordensteedskorter,robots

steeds gebruiksvriendelijker en het programmeren sneller en gebruiksvriendelijker waardoor

erflexibelerwordtgereageerdoporders.Kleineseries,zelfsenkelstuks,wordenhierdoor

interessant.

5. Smart Industry biedt bedrijven nu al volop kansen

Page 12: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry12

3. Kwalitatief beterNieuwe productietechnieken en technologieën maken het mogelijk om de nagestreefde

kwaliteit gemakkelijker en beheersbaarder te bereiken. Vaak is een veel hogere prestatie,

nauwkeurigheid of kwaliteitsnorm te bereiken tegen lagere kosten en/of minder tijd. Het met

sensoren verzamelen en analyseren van data uit machines, processen en producten speelt

daarbij een belangrijke rol: de ervaringen worden benut voor het optimaliseren van bestaande

processen.Ditzalsteedsvakerautomatischgaandoorzelflerendeprocessen.

4. MaatwerkHet produceren van maatwerkproducten was tot nu toe vaak een kostbare en tijdrovende

zaak.Doorflexibeleenmodulaireproductieprocessenkanhetmesindezehogekosten.Ook

3D-technieken dragen bij aan kostenverlaging.

Onderzoek Kamer van Koophandel Smart Industry

Smart Industry gaat ruim 40 procent van de bedrijven raken, blijkt uit een

onderzoek van de Kamer van Koophandel. Het onderzoek werd medio 2014

uitgevoerd onder een kleine 500 bedrijven. Een relatief groot deel van hen,

65 procent, geeft aan dat Smart Industry een kans voor het bedrijf is. Slechts

1,5 procent ziet deze ontwikkeling als een bedreiging. Smart Industry is een

relatief nieuwe ontwikkeling. Daarom is de groep bedrijven die nu al volop

kansen verzilvert nog beperkt: zo’n 13 procent. Er zijn veel meer bedrijven

die nog in het beginstadium zitten: 37 procent heeft plannen om ‘slim’ te

ondernemen of is daar net mee gestart. Bedrijven denken vooral in kansen.

Smart Industry wordt gezien als kans om producten en diensten te vernieuwen.

Het biedt een mogelijkheid om slimmer te werken, (verder) te digitaliseren en de

klantcontacten te verbeteren. De ondervraagde bedrijven zien vooral kansen in

‘slim’ organiseren en produceren en in ‘slimme’ businessmodellen en producten.

Page 13: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry13

5.3 Waarom nu?Nieuwe trends en innovaties zijn er altijd geweest. Maar wat deze tijd zo bijzonder maakt, is dat

ontwikkelingen zich in een snel tempo opvolgen en gevestigde ordes omver werpen. De Engelse

term ‘disruptive’ valt in dit verband vaak. Het gaat om innovaties die bestaande processen

en standaarden totaal op z’n kop zetten. En de ene innovatie is nog niet gelanceerd, of de

volgende dient zich al weer aan. Wat meespeelt is dat nieuwe technieken steeds goedkoper

worden en daarmee binnen bereik van het mkb komen.

Door de snelheid van de ontwikkelingen lijken ondernemersdoelen soms wel ‘moving

targets’. Waarop moet een bedrijf zich focussen, als ontwikkelingen zo snel gaan en de

businessmodellen van morgen er radicaal anders uitzien dan die van vandaag….?

Tochishettegelijkertijdeenspannendeenkansrijketijd:demogelijkhedenomefficiënter,

kwalitatiefbeter,flexibelerenmaatwerkteleverenzijnlegio.

5.4 Niet alleen de techniek verandert!Het is niet alleen de techniek die in beweging is. Het invoeren van nieuwe technieken en de

toenemende digitalisering zorgen voor veel meer veranderingen. Misschien niet altijd op de

korte termijn, maar op de lange termijn zeker. Uw werknemer, uw klant, uw netwerk maar ook

uw businessmodel: ze zien er binnen een afzienbare periode heel anders uit!

5.4.1 Uw medewerkerWerk zal wat betreft inhoud en karakter veranderen. Door robotisering in bedrijven krijgen

medewerkers meer complexe en coördinerende taken, uiteenlopend van troubleshooting tot

programmeren. Tegelijkertijd verdwijnt het werk voor laaggeschoolden niet, maar het verandert

wel van karakter. Al deze veranderingen stellen nieuwe eisen aan technische opleidingen en

aan de bijscholing van medewerkers.

Er ontstaat bij bedrijven meer vraag naar andere rollen zoals ontwerp, IT, data-analyse etc. Dit

alles gaat samen met nadruk op andere competenties dan waarop voorheen de focus lag. Van

medewerkers wordt nu steeds meer verwacht dat ze blijven bijleren, ondernemend en creatief

zijn én goed samenwerken. Maar dat betekent dat de manager van deze nieuwe medewerkers

zijn of haar aansturing moet aanpassen. Kortom, een uitdaging op meerdere niveaus binnen

bedrijven.

5.4.2 Uw klantDe klant is meer dan ooit koning! Maar of dit een oorzaak of een gevolg is van alle

technologische ontwikkelingen? Duidelijk is in elk geval dat de wensen en behoeftes van de

eindgebruiker drastisch veranderen. De klant verwacht een hoge kwaliteit en service en wil

steeds vaker een product op maat online samenstellen. Order- en productieproces moeten

hierop ingesteld zijn. Tegelijkertijd wordt de band tussen producent en klant verstrekt door het

uitwisselen van data uit productgebruik. Hierdoor signaleren producenten sneller de behoeftes

van hun klanten op basis waarvan ze aanvullende diensten en producten ontwikkelen.

Wie het beste en snelste reageert op wat de klant écht wil, heeft daarmee een belangrijk

concurrentievoordeel te pakken.

5.4.3 Uw netwerkDe wil en het vermogen om samen te werken met andere bedrijven is een randvoorwaarde om

slim gebruik te maken van de nieuwe productietechnologie en ICT-mogelijkheden. Dit levert

kansen op om nieuwe product-marktcombinaties voor nieuwe marktsegmenten te ontwikkelen.

Bijkomendvoordeelvansamenwerkingishetaantrekkenvancofinancieringendelenvan

kosten voor gezamenlijke research.

Kwalitatief beter

Flexibeler

Efficiënter

Maatwerk

Page 14: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry14

De technologie verandert zo snel, dat bedrijven elkaars specialistische kennis nodig hebben

omflexibelopmarktvragenintekunnenspelen.Ookketensveranderenmaatwerkingrijpend.

Schakels die geen waarde meer toevoegen, worden overgeslagen. De consument of

eindgebruiker schuift steeds meer op richting de producent en dienstverlener.

5.4.4 Uw businessmodelSteedsmeerbedrijvenveranderenhunbedrijfsfilosofievan‘wijverkopenproductendie…’

naar ‘wij helpen onze klanten hun probleem op te lossen door…’. Een slimme keuze, want dit

stelt bedrijven in staat om hun businessmodel aan te passen. Bedrijven realiseren zich dat

het in essentie gaat om het leveren van toegevoegde waarde aan de klant. Door processen en

producten te digitaliseren, ontstaat veel nieuwe informatie (data). Op basis van deze informatie

ontwikkelen bedrijven aanvullende producten of juist diensten. Het bieden van aanvullende

diensten kan een substantieel onderdeel worden van de waarde die een bedrijf levert aan een

klant. Het opent nieuwe markten en kanalen. Hierdoor krijgen nieuwe toetreders gemakkelijker

voet aan de grond. Internetbedrijven hebben al heel wat traditionele ondernemingen buiten

spel gezet. Binnen de detailhandel vindt als gevolg hiervan een lichte aardverschuiving plaats.

Ook de industrie kan zich opmaken voor deze uitdaging. Gartner (2014) voorspelt dat al in

2020 één of de vijf auto’s op een of andere manier connected zal zijn. Wat betekent dit voor

de auto-industrie? Gaan zij naast auto’s tevens diensten leveren? En welke bedrijven die nu

nog niet in deze markt zitten, gaan zich ook met de connected autobusiness bezighouden?

En wie verdient dan waaraan zijn geld? Juist de bedrijven met een businessmodel gebaseerd

op klantoplossingen maken een goede kans een goede marktpositie te veroveren. Een mooi

voorbeeld van een bedrijf met een businessmodel dat langzaam kantelt is Comon Invent

(zie het interview met directeur Bootsma, pagina 26). Het genereren en analyseren van

data wordt voor dit bedrijf langzaam maar zeker steeds belangrijker dan de verkoop van

detectieapparatuur.

Page 15: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry15

Efficiënter, flexibeler, kwalitatief beter en maatwerk leveren en dit allemaal in lijn met de veranderende vraag

van de afnemers. Daar draait Smart Industry in essentie om. Een groeiende groep bedrijven is al volop bezig

om producten slim te maken en slim te produceren blijkt uit voorbeelden die volgen. Smart Industry heeft

gevolgen voor het hele proces van deze bedrijven: van de order die binnenkomt tot het bieden van service en

onderhoud na aflevering. In de balk onder elke voorbeeld ziet u welk procesonderdeel centraal staat.

6. Smart Industry praktijkvoorbeelden

Page 16: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry16

SamenstellenAnalyseren GebruikenVoorbereiden ServiceProducerenMaatwerk on demand

Het ontwerp voor een inloopkast met een muisklik verkleinen

en tegelijkertijd alle onderdelen aanpassen. Dat kan met

Ivenza dat het hele traject voor het maken van kasten en

schuifdeursystemen automatiseert: van ontwerp, zaagplan,

productie, assemblage tot en met de verpakking.

Het door Numdata ontwikkelde systeem ontwerpt op basis van functies, zoals aantal deuren,

kleur, plaats van de spiegel, het beslag en soorten lades. “Een kast wordt pas opgeslagen

als het systeem aangeeft dat de kast foutloos kan worden geproduceerd”, zegt directeur

Frank Schepers. Prototypes of nulseries zijn daarmee overbodig geworden. Aan de hand van

het ontwerp worden direct alle productiedata gegenereerd. “Daar komt geen mensenhand

aan te pas”, aldus Schepers. “En dat steeds in serie van 1: seriematige productie, maar dan

als maatwerk.”

Minder post-processingDe software levert op basis van het ontwerp de informatie voor de totale productie, waaronder

een materialenlijst voor al het plaatwerk en de onderdelen, inclusief de route van de

onderdelen in de fabriek en een digitale lijst met instructies voor de verschillende machines.

Daardoor neemt de post-processing aanzienlijk af. “Het klaarzetten van bibliotheken in de

CNC-machines of het handmatig ‘tweaken’ - voor ons een gruwel - kan achterwege blijven”,

aldus Schepers. “Het systeem weet om welke order het gaat, herkent de machine, leest de

parameters uit en vertaalt dat naar de instructies om het materiaal te bewerken.” Op deze

manier kunnen productiemachines die eigenlijk voor grote series zijn bedoeld, slimmer worden

gemaakt en ingezet voor n=1 productie.

De volgorde van de bewerkingen is daarbij niet relevant, het systeem herkent het onderdeel,

weet wat er mee moet gebeuren en geeft op basis daarvan instructies om de machine te

programmeren. “Bewerkingen worden alleen maar uitgevoerd als een onderdeel op de

juiste plaats op de lijn is. Voor onderdelen die op de verkeerde plaats zijn, geeft het systeem

simpelweg geen instructies”, zegt Schepers.

7. Ivenza: maatwerk tegen prijs van serieproductie

Kwalitatief beter Minder fouten door het geringe aantal processtappen

Flexibeler Alle modellen doorelkaar, seriegrootte 1

Efficiënter Nauwelijks tot geen productievoorbereiding

Maatwerk Maatwerk voor elke klant

Page 17: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry17

SamenstellenAnalyseren GebruikenVoorbereiden ServiceProducerenMaatwerk on demand

Geen duur maatwerkHetsysteemheefteenaantalhandigingebouwdehulpmiddelenwaardoorer(kosten)efficiënt

wordt geproduceerd. Schepers geeft als voorbeeld het zaagplan dat zonder tussenkomst van de

medewerkers naar de juiste machine wordt gestuurd. “Daarin is vastgelegd hoeveel materiaal

er voor een order nodig is en hoe dat optimaal kan worden gebruikt. Ook geeft het systeem

aan op welke wijze een zaag- of freesmachine het beste een paneel uit een plaat kan halen. De

machine voor het verpakken van de panelen wordt zo geprogrammeerd dat een stapel panelen

precies in een doos past.”

Het voordeel van Ivenza is dat elk product op basis van de klantwensen wordt gemaakt:

er zijn oneindig veel combinaties mogelijk in materiaalgebruik, toepassingen en kleur.

“Er is geen duur maatwerk nodig”, zegt Schepers. “Er wordt seriematig geproduceerd,

maardanklantspecifiek.Daardoorkaneenbedrijfmaatwerk leveren tegen prijs van

standaardproducten.”

Page 18: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry18

SamenstellenAnalyseren GebruikenVoorbereiden ServiceProduceren

Copyright 2015, TenCate

‘The factory of the Future’, zo heet de nieuwe proeffabriek op het

terrein van TenCate in Nijverdal. In de fabriek worden stoffen niet

meer gedrukt, maar geprint.

Maatwerk on demand

8. Fabriek van de toekomst: TenCate en Norma

Kwalitatief beter Het combineren van diverse producteigenschappen

Flexibeler Met hetzelfde gemak 1 meter of 1000 meter geprint

Efficiënter Just in time beschikbaar, geen voorraden

Maatwerk Een eigen ontwerp met specifieke eigenschappen in exact de gewenste hoeveelheden laten printen

Digitaal printen heeft als voordeel dat het produceren van kleinere series goedkoper wordt.

Dit betekent dat een klant desgewenst een eigen ontwerp kan laten printen. Ook krijgen

stoffennieuweeigenschappen,zoalshetwerenvanbrandenkunnenstoffenklantspecifiek

worden gemaakt. Een voorbeeld hiervan is het eerder dit jaar tijdens de Vakantiebeurs 2015

gepresenteerde tentdoek voor bungalowtenten.

Hollands glorieIn de fabriek worden twee technologieën getest: uv-printing om inktdruppels op het textiel

tefixerenmetuv-lichtenprintenmetvasteprintkoppendieeencontinuestraalinktdruppels

produceren. De Norma Groep heeft de geavanceerde CIJ-printkoppen ontwikkeld en de

supermodules die hieruit worden opgebouwd. De Hengelose toeleverancier verwacht door

de toekomstige levering van de printkoppen en aanverwante systemen omzet te halen die

minder sterk cyclisch is dan bijvoorbeeld hoogwaardige systemen en componenten voor de

halfgeleiderindustrie.

Page 19: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry19

Maatwerk on demand Samenstellen GebruikenVoorbereiden ServiceProduceren

Sophia is de leidende kracht van deze Smart Factory. Deze digitale, persoonlijke

assistente zorgt ervoor dat tekeningen binnen één minuut geoffreerd worden en dat vervolgens

de fabriek aangestuurd wordt en dat vanaf 1 stuk tot zeer grote repeteerorders. Inmiddels heeft

247TailorSteel met de Smart Bending Factory alweer een volgende stap gezet. Met slimme ICT

moeten diverse metaalbewerkingsspecialismen aaneengeregen worden tot een virtuele keten

die on demand de gewenste plaat- en buisproducten toelevert. Een netwerk van zelfstandige,

gespecialiseerde bedrijven die de klant de gewenste producten levert met een minimale

inspanning van zijn kant, ongekend accuraat, snel én fors kostenbesparend.

247TailorSteel gelooft niet in manloze fabrieken met alleen robots. De majeure uitdaging van de

Smart Industry is juist een goede combinatie van technologie aan de ene kant en de sterktes en

flexibiliteitvandemensmetkennisaandeanderezijde.Nietmetmindermensenhetzelfdete

doen, maar met hetzelfde aantal méér.

Analyseren

247TailorSteel biedt ‘tailored parts for everyone’: staalproducten van

hoogwaardige kwaliteit, op maat geproduceerd met de allernieuwste

technieken en machines. Via het internetportaal kunnen klanten

volautomatisch, op elk uur van de dag, gesneden plaat en buis

bestellen. Het gecontroleerde logistieke proces - van aanvraag tot en

met bezorging - is de onderscheidende factor van 247TailorSteel.

Kwalitatief beter Foutloos orderproces, productievoorbereiding en productie door automatisering

Flexibeler Met hetzelfde gemak kleine en grote series door elkaar, op elk gewenst moment

Efficiënter Volautomatische productieaanvraag en offerte

Maatwerk Precies het productontwerp en specificatie die de klant wenst

9. Meer doen met dezelfde mensen

Page 20: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry20

Maatwerk on demand SamenstellenAnalyseren Gebruiken ServiceProducerenVoorbereiden

Snel op de consumentenvraag inspelen. Dat kan door de inzet

van lasrobots die heel snel schakelen en nauwkeurig zijn.

ValkWeldingleverdedaarvoorzesrobotsdiedebuisbeugels,hetbovenframeprofielende

verschillende plaatdelen automatisch tot een spiraalbodem lassen in de gewenste uitvoering.

De eenvoudig verstelbare lasmallen om series van 1 te produceren zijn geïntegreerd in de

programmering van de robots.

TFT (Tools for Technology) uit Asten ontwierp een computergestuurde lasmal die samenwerkt

met de besturing van de robots en waarmee alle producten van Auping kunnen worden

verwerkt, onafhankelijk van afmeting en uitvoering. Een complex klusje waarvoor de mal in alle

facetten verstelbaar moet zijn. De mallen hebben daarom elk een eigen besturingssysteem om

te controleren of dat goed gebeurt.

De belangrijkste eisen die Auping aan de lasmallen stelde, hadden betrekking op het

positioneren en omspannen van onderdelen, een nauwkeurige maatvoering van het gelaste

product en verstelmogelijkheden vanwege de grote variatie aan producten, waaronder de

lengte en de breedte van de bedframes. Ook moesten de mallen makkelijk toegankelijk zijn

voor zowel de robot met de lastoorts als de operator.

Bron: Lastechniek, november 2013

10. Snel op consumentenvraag inspelen: Auping

Kwalitatief beter Nauwkeurige maatvoering van het gelaste product

Flexibeler Series van 1 zijn mogelijk

Efficiënter De lasmal en de robot stellen zich automatisch in op het te maken product

Maatwerk

Page 21: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry21

Maatwerk on demand Analyseren GebruikenVoorbereiden ServiceProduceren Samenstellen

Een standaardonderdeel specifiek geschikt maken voor een

bepaalde functie in een dieselmotor voor een truck: dat kan door

met een laser in het onderdeel een code te graveren. Dit gebeurt

bijvoorbeeld bij de basis van een dieselinjector die zelf via codes aan

de productielijn laat weten welke bewerkingen het moet ondergaan.

Zo ‘vertelt’ het gegraveerde label op de injector bijvoorbeeld aan een werkstation op

de productielijn welke onderdelen er nodig zijn. Bovendien is door het label op elk

productiemoment alle informatie over de injector bekend.

Nadeproductiedetecterenradiosignalenwelkeinjectorenklaarzijnvooraflevering.Het

complete logistieke systeem is hierdoor op afstand te besturen.

De voordelen: op ieder moment zicht op de stroom van producten die gereed zijn én een daling

van de voorraden met 30 procent.

Behalve gegraveerde labels worden er door Bosch RFID-tags getest om de fabricage aan te

sturen. Ook voor de assemblage van personenwagens bij Daimler Benz wordt gebruikgemaakt

van de RFID-technologie.

Kwalitatief beter

Flexibeler Alle producten kunnen door elkaar op dezelfde productielijn

Efficiënter Exact het product produceren wat op dat moment nodig is

Maatwerk

11. Materiaal bestuurt machine

Page 22: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry22

Maatwerk on demand SamenstellenAnalyseren GebruikenVoorbereiden ServiceProduceren

Het printen van sieraden en gadgets en technische componenten

begint gemeengoed te worden. Maar ook grote objecten zoals

onderdelen voor gebouwen, straatmeubilair of kunstwerken komen

tegenwoordig uit de printer. Zelfs een autocarrosserie of een compleet

gebouw kan worden geprint. Dat laatste kan bijvoorbeeld met de

mobiele 3D-printer die CyBe CNSTRCTN ontwikkelde.

Deze 3D-printer print verschillende grondstoffen, waaronder beton en gipsmortel. De keuze

voor de printkop is bepalend voor het object dat wordt geprint. Dat is ook op locatie mogelijk.

Hetontwikkel-enbouwproceswordthierdoorkorterengoedkoper.Verderwordterefficiënter

gewerkt, is de afvalberg kleiner en neemt de CO2-uitstoot af.

Bron: www.mkbinnovatietop100.nl

Kwalitatief beter

Flexibeler 24/7 elk ontwerp printbaar op locatie

Efficiënter Geautomatiseerd proces, geen afval

Maatwerk Volledige vormvrijheid en eigen ontwerp

12. Mobiele 3D-printer print wanden van beton

Page 23: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry23

Maatwerk on demand Analyseren GebruikenVoorbereiden ServiceProduceren Samenstellen

Machines en apparaten hebben vandaag de dag complexe

elektrische installaties van computers, motoren en sensoren.

Alle kabels hiervan komen bij elkaar in het zenuwcentrum van de

machine: de besturingskast. In deze kast worden ze verbonden met

klemmenstroken. Het aantal, het type en de samenstelling van deze

klemmenstroken verschilt per besturingskast. Meestal wordt de

klemmenstrook op locatie samengesteld door de elektromonteur: een

tijdrovend en precies karweitje.

Phoenix heeft nu een methode om klemmenstroken kant en klaar op maat en volautomatisch

samen te stellen en te coderen. Daarmee brengt het bedrijf de productie van morgen nu al

inpraktijk:zeproducerenklantspecifiekinseriesvan1.Hiervoorwasweleen180graden-

ommezwaai nodig in het assemblageproces. Niet het productieproces bepaalt nog langer

het product: het productieproces wordt gedicteerd door het product dat real time ‘praat’

met de machinebesturing. Daarvoor wordt elk product beschreven, gebaseerd op XML, een

unieke digitale beschrijving, leesbaar voor mens en machine. Aan de hand van die digitale

productbeschrijving vindt het product zijn weg: van design tot en met verzending.

Hoe gaat geautomatiseerd samenstellen in zijn werk?De montagelijn bestaat uit drie cellen: de eerste, de Clip-X monteert de aansluitklemmen

gerobotiseerd op een rail. De tweede cel print de codes en nummers voor elke aansluitklem.

Op een foto op een monitor ziet de medewerker waar de codering moet komen. De derde

cel controleert met een camera of de coderingen goed zitten en de aansluitklemmenserie

compleet en correct gemonteerd is. De Clip-X Loader heeft veel verschillende magazijnen

met meerdere typen aansluitklemmen die daardoor bijna geheel automatisch oneindig veel

variaties in klemmenstroken maakt. Dit is precies wat de klant nodig heeft. Het productieproces

gaat sneller en er zijn geen voorraden meer. Om elk individueel product in de productielijn te

herkennen, krijgt het product een RFID-tag met alle productgegevens. Op basis daarvan wordt

tijdens alle fasen van het productieproces de kwaliteit gecontroleerd.

Bron: TheFactoryFiles

Kwalitatief beter Kwaliteitscontrole gedurende complete levenscyclus

Flexibeler Tracking product met RFID

Efficiënter Integratie engineering, productordering, montage, aflevering

Maatwerk Individualisering tot batchgrootte 1

13. Klantspecifiek samenstellen in seriegrootte 1: Phoenix Contact

Page 24: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry24

Maatwerk on demand SamenstellenAnalyseren Voorbereiden ServiceProduceren

De mogelijkheden lijken onbeperkt. Zo prijkt sinds kort op het lijstje

slimme producten een koffiemachine die door een smartphone wordt

bediend of de bluetooth-fiets die via het fietsenverhuurplatform

Spinlister automatisch aan anderen wordt verhuurd.

De consumentenmarkt inspireert ook om slimme B2B-producten te ontwikkelen zoals

Consensor, een apparaat dat is verbonden met internet dat meet wanneer gestort beton is

uitgehard. Of denk aan een smartphone waarop voetbalsupporters zich tijdens een wedstrijd

met hun vingerafdruk moeten melden.

Slim zijn ook de vorkheftruk lepels van Ravas; zodra er lading op de lepels staat, start auto-

matisch een weging. De ‘slimme’ lepels worden met meerdere technologieën gecombineerd.

Ubiqu De qKey is een vinding van eigen bodem, ontwikkeld door Ubiqu: met een smartphone wordt

een deur, hek of slagboom geopend. Centraal staat digitale veiligheid vertelt geestelijk vader

Boris Goranov. “Door de combinatie van software en apps kunnen aangesloten systemen

met elkaar praten en toegangsrechten beheren.” Digital security inspireerde Boris Goranov

al tijdens zijn studie aan de TU Delft. Na een paar jaar bedrijfsleven trok hij de stoute

schoenen aan en ging hij op onderzoek. “Ik wilde een brug slaan tussen een mobieltje

en de omgeving; dat bestond toen nog niet.” Er waren al wel bluetooth-systemen om met

mobieltjes te communiceren, vertelt hij. “Later kwamen daar ook slimme sloten bij met een

afstandsbediening of app, maar dan kun je alleen zelf naar binnen. Daarmee heb je nog

geen toegangssysteem dat garandeert dat alleen geautoriseerde smartphones, en daarmee

personen, toegang krijgen.”

Toegang beherenEn daarin zit ’m nu net de crux,

maakt hij duidelijk. “Het ‘slimme’

van de qKey is de combinatie

van toegangssystemen en

beheerrechten. Behalve dat

daarmee de veiligheid wordt

gegarandeerd, is het systeem ook

‘slim’ omdat er geen limiet is aan

het aantal en typen telefoons of

soorten deuren. Bovendien is het

ook nog eens gebruiksvriendelijk.”

Op basis van die voordelen

bracht Goranov eerst in kaart

welke markten pasten bij zijn vinding. “We kwamen al snel uit op de thuiszorg. De qKey is een

praktische oplossing voor ouderen die langer thuis wonen, relatief goedkoop en zorgt voor

sociale veiligheid. Maar belangrijker nog: er kunnen geen fouten mee worden gemaakt.”

Inmiddels is de qKey in Rotterdam getest bij dertig woningen. En met succes: de resultaten zijn

aanleidingomhetsysteemnubij1500daarvandefinitieftegaangebruiken.

Gebruiken

14. Ubiqu elektronisch sluitsysteem

Kwalitatief beter Hoogst denkbare security

Flexibeler Wijzigingen altijd en direct te realiseren

Efficiënter Toegangsbeheer in een volledig digitaal proces

Maatwerk Toepasbaar in elke omgeving

Page 25: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry25

Maatwerk on demand SamenstellenAnalyseren GebruikenVoorbereiden Produceren Service

Een knop van de vaatwasser die het begeeft. Onhandig, omdat het apparaat dan niet kan worden gebruikt.

Maar veel is er niet nodig om dit probleem snel op te lossen. Daarvoor volstaat een foto van de barcode en

het verzoek om een nieuwe knop.

De computer waar dit verzoek binnenkomt, is gekoppeld aan een 3D-printer waar kort

daarna het nieuwe onderdeel uitrolt. Of nog sneller: de knop zelf printen. In deze video

was dat toekomstmuziek, maar inmiddels realiteit. Al in 2012 opende in Haarlem de eerste

3D-copyshop.

Een defecte vaatwasser is lastig. Maar in de industrie heeft stilstand door een defect vaak

enorme gevolgen. Om dit te voorkomen, zijn grote hoeveelheden reserveonderdelen nodig die

vaak ongebruikt liggen te verstoffen. In de toekomst levert ook in de industrie het printen van

deze onderdelen enorme voordelen op.

15. Nooit meer zonder vaatwasser

Kwalitatief beter

Flexibeler Printen daar waar het onderdeel nodig is, zo vaak als nodig

Efficiënter Geen ongebruikte reserveonderdelen

Maatwerk

Page 26: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry26

Hun uiterlijk heeft niet veel weg van het lichaamsdeel waar ze

naar zijn vernoemd: de neus. Maar in hun werk kunnen ze de

vergelijking makkelijk aan. De door Comon Invent ontwikkelde

slimme elektronische neuzen snuffelen onder meer in de

Rotterdamse haven naar vreemde luchtjes.

eNosehetenzeofficieel,deneuzenvanComonInvent.Hunsensorendetecterenbijvoorbeeldof

er ergens een gaswolk drijft die is ontsnapt tijdens het lossen van een zeeschip. De verzamelde

data worden op afstand geregistreerd door slimme software die alle gegevens omzet in

bruikbare informatie, bijvoorbeeld over het type gasmengsel, concentraties en de richting

waarin de gaswolk drijft. Burgers geven online of telefonisch meldingen van bijvoorbeeld

geurhinder door aan de meldkamer van de DCMR Milieudienst Rijnmond. Het lerende systeem

herkent situaties die al een keer zijn voorgevallen. “De software stelt de neuzen die dicht bij die

bron staan dan zo in dat de veranderingen in de luchtsamenstelling tijdig worden herkend en

geurhinder wellicht wordt voorkomen”, legt directeur Simon Bootsma uit.

In de Rotterdamse haven staan inmiddels zo’n 100 van zijn neuzen en nog eens 50 in de

bebouwde omgeving in de buurt. Dit wordt door het Havenbedrijf Rotterdam uitgebreid naar

300 in 2016/2017. Traditioneel wordt het ‘snuffelen’ gedaan met speciale apparaten via het

luchtmeetnet van de DCMR. “Vanwege de kosten staan daar maar 10 van in de regio Rijnmond.

Onze neuzen zijn minder geavanceerd, maar er staan er wel meer”, zegt Bootsma. “Daardoor

16. Slimme neuzen snuffelen in Rotterdamse haven

Interview met Simon Bootsma van Comon Invent

Page 27: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry27

worden er aanzienlijk meer data geregistreerd. Autoriteiten en de bedrijven beschikken over

veel meer informatie waardoor ze situaties beter kunnen voorspellen en voorkomen.”

Gevaarlijke gassenDe neuzen in de Rotterdamse haven zijn onderdeel van het project We-nose. Bootsma:

“Wereldwijd staan er van ons wel zo’n 600 neuzen, maar dit project is toch echt wel ons

visitekaartje. Vooral vanwege de samenwerking tussen het Havenbedrijf Rotterdam die

de eigenaar is van de hardware, de lokale gemeenten en het bedrijfsleven.” Door die

krachtenbundeling in We-nose is de informatie die de slimme software genereert, beschikbaar

voor alle betrokken partijen in het project.

“Ook de DCMR is bij We-nose aangesloten”, zegt Bootsma. “Als er bijvoorbeeld ergens

een gaswolk drijft, bellen ze direct met de betrokken bedrijven om te vragen wat er aan de

hand is. Dat levert voor het bedrijf en DCMR belangrijke informatie op om een dergelijke

situatie in de toekomst te voorkomen. Dankzij de e-noses op een bedrijventerrein kan het

productieproces direct worden aangepast en wordt geurhinder naar de omgeving voorkomen.

Dit geldt niet alleen voor hinderlijke gassen maar ook voor gevaarlijke gassen. Deze zijn vaak

niet waarneembaar voor de menselijke neus, maar worden gelukkig wel gedetecteerd door de

e-nose. Onze waardepropositie voor de klant is dat voor hen de juiste informatie beschikbaar

is. Ze vragen niet om hardware, het product dat we leveren, maar om informatie op basis

waarvan ze kunnen handelen. Die informatie is uiteindelijk niet meer dan gekleurde bolletjes

op hun PC-scherm die op elk moment de status van de luchtsamenstelling aangeven, zowel op

eigen terrein als in de omgeving.”

Slim producerenDe eNose is een elektronische snuffelaar. De neus wordt gemaakt door Nederlandse

toeleveranciers in een straal van 50 kilometer van Delft, de vestigingsplaats van Comon Invent.

Ze leveren onder meer de elektronica, behuizing, GPS-module en zonnepanelen. Het slimme

aan de neus, zegt Bootsma, is het compacte ontwerp: “Er zit niets meer of minder op en aan

dan dat er daadwerkelijk nodig is. Door de modulaire opbouw snuffelt de neus makkelijk en

tegen beperkte meerkosten in uiteenlopende situaties. Zo krijgt een mobiele neus bijvoorbeeld

een GPS-ontvanger voor plaatsbepaling. In een ziekenhuis geven we de neus een andere

behuizing.”

Toekomstige uitdagingen Ook de samenwerking tussen autoriteiten, gemeenten, milieu- en haveninstanties en bedrijven

mag wat Bootsma betreft onder de noemer ‘slim’ vallen. “Het is een uitdaging om alle neuzen

dezelfde kant uit te krijgen”, zegt hij lachend. “Om maar bij het onderwerp te blijven.”

eNose-technologie bleek er nog niet te zijn

Comon Invent bestaat sinds 1995 en maakte van origine sensoren voor derden. Naar aanleiding van een

klantvraag werd in 2002 het eerste project gestart met sensoren om lucht-, grond- of waterkwaliteit te

monitoren en om op afstand data uit te lezen. Het bedrijf ontwikkelde sensoren om vervuilde grond te

monitoren. Het was de start van de Nose-technologie. Daarna volgde Schiphol waar werd gecontroleerd of

er op afgelegen plekken kerosine ontsnapte.

Page 28: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry28

Zo’n uitdaging wacht hem nu weer in andere havens in Nederland onder meer in Moerdijk en in

Durban (Zuid-Afrika) en Tallinn (Estland). “Het is hetzelfde principe, alleen op grotere schaal.

Dat gaat niet eenvoudig worden”, verwacht hij. In het buitenland is het vertrouwen tussen

overheid en bedrijven minder groot dan in Nederland. Blijven investeren in de boodschap is

daarom zijn credo. “We vertellen continu dat je er niet bent met alleen het ophangen van de

neuzen. Het gaat om de samenwerking om data te verzamelen en te duiden. Alleen dan kan je

met elkaar werken aan een veilige en duurzame haven.”

Andere product-/marktcombinatieBehalve internationale expansie ziet Bootsma voor de toekomst nog andere mogelijkheden

voor de neuzen van Comon Invent. “We kunnen ze eveneens gebruiken voor gebiedsgericht

grondwaterbeheer. Hetzelfde product in een andere markt. Het doorontwikkelen naar een

andere product-/marktcombinatie is nog niet zo makkelijk”, zegt hij. “Om grondwater te

monitoren kun je een andere sensor ontwikkelen. Maar dat wil nog niet zeggen dat je verstand

hebt van de wereld van grondwaterbeheer, laat staan dat je daar een regiefunctie hebt. Dus al

blaast een sensor in een laboratoriumomgeving alle anderen met gemak weg, het kan toch een

heilloos product zijn.” De valkuil voor techneuten en ontwikkelaars is, stelt Bootsma, dat ze

technisch wel kansen zien en benutten, maar ze dat niet naar succes weten om te zetten. “Dat

is wel mijn doel; anders bouw je weer een slim apparaat waar niemand op zit te wachten. Dat

is een klassieke fout van Nederlandse bedrijven heb ik in de praktijk inmiddels meer dan eens

gezien.”

Komt een neus bij de dokter Voor de verre toekomst heeft Bootsma al plannen. “Mijn droom en die van elke onderzoeker

waar we mee samenwerken, is om een neus te ontwikkelen die ruikt of iemand ziek is. Kom je

voor controle bij de huisarts dan vertelt onze neus dat je ziek bent en wat je onder de leden

hebt.” Om die verre toekomstplannen te realiseren, moet Bootsma samen met wetenschappers

eerst de technologie ontwikkelen. Voor deze ‘reuktechnologie’ laten ze zich inspireren door de

neus van een hond die ettelijke keren beter geuren waarneemt dan die van de mens.

“In het lab hebben we al hele interessante resultaten geboekt. Inmiddels promoveert al een

op de vijf wetenschappers op elektronische neuzen waarbij onze neuzen worden gebruikt. Wij

hebben daarbij een streepje voor op honden. Wij kunnen aan een bepaalde geur namelijk een

conclusie verbinden. Iemand die bijvoorbeeld naar aceton ruikt, kan diabetes hebben. Een

getrainde arts ruikt dat nu al. Laat staan wat de mogelijkheden zijn als we in de toekomst met

elektronische neuzen geuren herkennen die een indicatie voor een bepaalde ziekte zijn.”

Het We-nose-project in de Rotterdamse haven is ontstaan naar aanleiding van een vraag

of de eNose-technologie kon worden gebruikt om op het bedrijfsterrein de luchtkwaliteit

te monitoren. In 2004 werd deelgenomen aan een kennisproject om te laten zien welke

mogelijkheden deze technologie biedt, met name luchtdetectie. Behalve dat er vraag was naar

de eNose-technologie was het ook nog niet op de markt. “Dat was reden om de technologie

door te ontwikkelen”, aldus Simon Bootsma van het bedrijf.

Kwalitatief beter Elektronische neus is zeer gevoelig en reageert al op zeer lage geurconcentraties

Flexibeler Klant heeft altijd toegang tot de data en geautomatiseerde analyse

Efficiënter Het lerende systeem past zelf alarminstellingen aan zonder technische aanpassingen

Maatwerk De neus is gemakkelijk aan te passen aan diverse geursoorten en –concentraties

Page 29: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry29

Zoals u inmiddels heeft begrepen, is Smart Industry een breed

begrip waar een heel scala aan ontwikkelingen onder valt. Welke

ontwikkelingen voor u het meest interessant zijn, hangt af van heel

veel factoren. Bijvoorbeeld van wat voor soort

bedrijf u heeft, de ontwikkelingen in uw

markt en van de behoeftes van uw klanten.

Het Go Smart Industry Strategisch Kompas geeft u een

overzicht van de mogelijkheden. Het Strategisch Kompas

deelt Smart Industry op in vier richtingen: slimme producten,

slimme processen, nieuwe verdienmodellen en game

changers. Binnen elk van de vier richtingen kunt u vervolgens

weer kiezen uit meerdere koersen om uw eigen strategie vorm

te geven.

Welke koers het best bij uw onderneming past, is afhankelijk

van het DNA van uw onderneming. Bedenkt u producten?

Dan is ‘slimme producten’ een logische eerste stap. Bent

u fabrikant, dan is met ‘slimme processen’ veel te winnen.

Met ‘nieuwe verdienmodellen’ kan bijna ieder bedrijf op een

andere manier geld verdienen. En wilt u echt de gevestigde

orde opschudden, dan is de categorie ‘game changers’ iets

voor u. En natuurlijk kunt u slimme combinaties maken van

koersen in het Strategisch Kompas.

Via deze link of de Layar applicatie komt u bij een digitale versie van het Strategisch Kompas.

In de digitale versie vindt u van iedere richting en iedere koers meerdere voorbeelden om

u te inspireren. En zo is het Strategisch Kompas een hulpmiddel, waarmee het makkelijker

navigeren is op de onbegrensde mogelijkheden van Smart Industry.

17. Go Smart Industry Kompas

Game changers

Slimme producten

Slimme processen

Nieuwe verdien-

modellen

Efficiënter

Op afstand Verzamelen gegevens

Integreren van functies

Trainbaar of zelflerend

Maatwerk Flexibeler

Kwalitatief beter

Kennis Advies

Producten Gebruik

Inter-communicatie

Dienst Data

‘De crowd’ als bron

Verklein mensfactor

Behoud aandacht

Breakthrough technologie

Page 30: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry30

Heeft u uw koers eenmaal bepaald? Dan is het tijd om een plan van aanpak te

maken. Het onderstaande diagram geeft een aantal suggesties voor deze aanpak.

Via deze link of de Layar applicatie komt u bij een digitale versie van dit diagram

dat is voorzien van verdere verdieping en diverse praktijkvoorbeelden.

18. Verkennen + aanpakken = versnellen

copyright KvK 2015

kos

tprij

s

verkoopprijs aantallen

positionering marktgrootte

ont

werp

marketing penetratiegraad

m

ater

ia

al concurrentie distributie

p

rodu

ctie

te

chniek

Businesscase

op een bierviltje

kosten van

de omzet omzet

brut

owin

stpe

r pro

duct

copyright KvK 2015

inv

este

er

organiseer calculeer

sales vaste lasten

R

&D

en IP

netwerk levering & garanti

ind

ustri

alise

ring

projectplan ketenmarges & btw

mar

ktin

tro

ductie

dekeerzijde

van het bierviltje

1. Ga apenkooien• Stimuleer medewerkers met ideeën te komen

• Maak er een wedstrijd van

• Verzilver laaghangend�fruit

2. Doe inspiratie op• Informatie en praktijkvoorbeelden

• KvK’s GoSmartIndustry publicaties

3. Verken uw kansen• Nut & noodzaak voor �Smart Industry in uw bedrijf

• KvK’s GoSmartIndustry potentieel check

• Nieuwe verdienmodellen

4. Mix & match• Zoek naar business proposities in andere sectoren

• Ga met uw zakenpartners in gesprek over mogelijkheden en wensen

• Werk samen met studenten en ‘makerspaces’

• Sluit aan bij relevante fieldlabs en netwerken

6. Begin en zet door• Uw eigen GoSmart-�Industry team

• Stel doelen. Geef een �opdracht met tijd & budget

• Geef niet direct op maar �zoek naar oplossingen en alternatieven

5. Maak een businesscaseVerkennen+

Aanpakken=

Versnellen

Belangrijk: investeer eerst samen met uw medewerkers in het

verkennen van de mogelijkheden! Waar gaat u zich op focussen?

Maak vervolgens echt tijd vrij voor het aanpakken van uw Smart

Industry plannen. Met als uiteindelijk doel: versnellen in en groei

van uw business.

Page 31: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry31

19. Smart Industry: mensen maken het verschil!

Sociale innovatie is veel belangrijker dan R&D. Het blijkt dat het succes van innovatie binnen Nederlandse bedrijven voor 25 procent wordt bepaald

door investeringen in R&D. Slim managen en innovatief organiseren zorgen voor de grootste bijdrage: 75%. Dit concluderen Volberda et al. in een

onderzoeksverslag gebaseerd op de Concurrentie- en innovatiemonitor van de Erasmus Universiteit nu alweer tien jaar geleden.

Goed nieuws voor bedrijven met een klein budget voor R&D. Hoewel investeren in R&D

belangrijkis,ishetnetzobelangrijkomflexibeltezijnensnelintereagerenopveranderingen.

Daarom loont het om kritisch te kijken in hoe medewerkers optimaal kunnen bijdragen aan de

Smart Industry strategie van de organisatie. Dit begint met het in staat stellen van medewerkers

om continu kennis op te doen. Nieuwe technieken of nieuwe werkwijzen vragen immers

omnieuweskills.Maarorganisatiesdieflexibelwilleninspelenopeensteedsveranderde

omgevingprofiterenvooralvanmedewerkersdiezichbetrokkenvoelenbijhetdoelvande

organisatie en hier proactief aan bijdragen.

Volberda noemt drie succesfactoren om succesvol te innoveren:

• hoge interne veranderingssnelheid;

• zelfsturende teams en hechte sociale netwerken;

• passie voor exploratie én exploitatie.

Bij Bosch Scharnieren ervaren ze dat Smart Industry positief bijdraagt aan sociale innovatie.

Martijn van Beckhoven van Bosch Scharnieren: “Smart Industry brengt rust op de werkvloer en

leidt tot sociale innovatie.”

Geïnteresseerd in tips en praktische voorbeelden hoe u uw

organisatie vernieuwt? Op www.kvk.nl/organisatievernieuwing

vindt u informatie en tips van andere ondernemers.

Technologische innovatie

Technologische kennis

R&D en ICT-investeringen

Onderzoek en ontwikkeling

Kenniscreatie

Verklaart 25% van het innovatiesucces

Sociale innovatie

Managementkennis

Onderwijs en ervaring

Organisatie, management, arbeid en samenwerking

Verwerven, integreren en toepassen van nieuwe kennis

Verklaart 75% van het innovatiesucces

Bron: Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2005-2010

Page 32: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry32

De juiste vorm en maat, inclusief die van de hals. Alleen

met deze gegevens kan een robot glaswerk detecteren

en het vanuit een doos op de juiste plek op een lopende

band zetten. VSE heeft het slimme systeem nog in

ontwikkeling, maar het toekomstige vizier is nu al gericht

op een zelflerende robot.

Delaatstedoosmetkleinevierkanteflesjesisleeg,destapeldozenmetgroterondeflessen

staat inmiddels naast de lopende band. De robot die het glaswerk op de lopende band zet,

heeft met deze afwisseling geen moeite. “De software die hem aanstuurt, is zo slim dat er altijd

door wordt gewerkt, wat er ook verandert”, aldus directeur Rob Brager van VSE, specialist in

complexe besturingen.

“We zijn continue bezig productielijnen te optimaliseren”, zegt Brager. “Of het nu gaat om het

verbeterenvandeefficiëntie,verkortenvandeomsteltijdenofhetexacterpositionerenvan

producten tijden het productieproces, al dan niet in combinatie met robots.” Glasdetectie is

volgens Brager om twee redenen een logische volgende stap. “Niemand doet het nog, dus

kan deze technologische ontwikkeling ons verder op voorsprong zetten en het draagt bij aan

hetbeoogdeoptimaliserenvanproductielijnenwaardoorbedrijvenefficiënter,snelleren

makkelijker werken.”

20. Robots steeds slimmer door zelflerende sensoren

Interview met Rob Brager van VSE Glasdetectie in kinderschoenenHetdoorBragergeschetstebeeldvaneenzelflerenderobotdieuiteenlopendevormen

enmatenflesjesvanuiteendoosopeenlopendebandzet,isnunogtoekomstmuziek.

“Glasdetectie staat nog in de kinderschoenen”, zegt hij. “Een systeem dat glas kan ‘zien’ is een

technische uitdaging onder meer vanwege de schittering en omdat glas doorschijnend is. En

dangaathetooknogeensomverschillendevormenenmatenflessenendesnelheidvande

lopende band.”

Hbo’er Ronald de Leede (zie kader), heeft tijdens zijn stage bij VSE een testopstelling gemaakt

meteencameradiedeZY-coördinatenvandeflessenindedoosfotografeert.Brager:“De

robot wordt zo geprogrammeerd dat op basis van deze input elke vorm, maat en model

flesuitdedooskanwordengepakt.Ditwasfaseeen.”Alsditwerkt,kunnenwehetoveral

gebruiken, zegt hij. “Van het verpakken van zakjes kruiden bij maaltijdzakjes tot het inpakken

van komkommers. We weten dat het moet lukken omdat we eerder al pick- en placerobotica

ontwikkelden en implementeerden voor een robotarm die heel voorzichtig fruit oppakt zonder

dat deze beschadigt.”

Kwalitatief beter Steeds meer processen te automatiseren

Flexibeler Grote bandbreedte in herkenning vorm/materialen/omstandigheden

Efficiënter Minder oponthoud en minder arbeidsintensief

Maatwerk

Page 33: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry33

Nauwkeurig positionerenDeflesjesnauwkeurigopdelopendebandplaatsenenhetzachtjes,leesnauwkeurig,

oppakken van paprika’s, past in de strategische koers van VSE om zich de komende jaren

verder te ontwikkelen als bewegingsspecialist. Slim met snelheid omgaan; het op het

juiste moment afremmen om op exact de goede positie te komen. Daar gaat het volgens

Brager om. “Neem het afsnijden van een strook marsepein. Om dat goed te doen, moet de

marsepein op de juiste plaats op de lopende band worden gelegd voor de volgende fase in het

productieproces. Gebeurt dat niet op tijd dan is het volgende bewerkingsstation nog niet zo ver

en vliegt de marsepein er aan voorbij”. Een ander voorbeeld is de revisie van de sleepplank van

onderzoeksinstituut MARIN, waar we de besturing voor hebben gemaakt. Dat is een enorme

kolos met het gewicht van meer dan dertig ton, die heel precies een beweging moet volgen voor

elkespecifieketoepassing.

Slimme data voorspellen productieHele precieze bewegingen kunnen volgens Brager alleen maar tot stand komen door de

combinatie van digitale besturingen met servomotoren. “Servomotoren zijn elektromotoren

die hele nauwkeurige bewegingen uitvoeren. Omdat beweging daarmee zo veel preciezer kan,

zien we in de praktijk dat de inmiddels gedateerde mechanische besturing wordt vervangen

door deze nieuwe technieken.” Daardoor kunnen bedrijven in hun productie een aanzienlijke

verbeterslag maken, weet Brager. “Door het product bij een hogere snelheid exacter op de

lopendebandtepositioneren,kanerefficiënterwerdengeproduceerd.”Slimmetdataomgaan

is daarbij volgens hem essentieel. “Nu doen we dat al door op afstand data uit te lezen en op

basis daarvan te voorspellen wanneer er onderhoud moet worden gedaan. In de toekomst

worden de data van het hele proces daarbij betrokken, inclusief gegevens over grondstoffen

en (tussen)voorraden”, verwacht Brager. “Systemen tussen ketenpartijen worden via data

aan elkaar gekoppeld die dan ook nog eens slimme voorspellingen doen: bijvoorbeeld

een verkooppiek op zaterdag 17.00 uur als een supermarktketen een actie heeft. Door data

slim te interpreteren, kan die toenemende vraag worden voorzien om daardoor tijdig op de

veranderende marktvraag in te spelen.”

Page 34: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry34

Klanten bedienen machinesTechnisch is het nu al mogelijk om de productie te verbeteren op basis van de data die een

productielijn genereert. In de praktijk gebeurt dat alleen nog bar weinig, weet Brager.

Machinebouwers zien de data nu nog als middel om machines te bedienen, zegt hij. “Ze

denken nog niet na over gegevens die machines genereren en wat ze daarmee kunnen. Dat

staat haaks op onze verwachting dat in de toekomst de machines ook produceren als de

aanknop niet wordt ingedrukt. Daar komt geen operator meer aan te pas. Klanten bestellen

online, op basis van die data wordt de productie aangestuurd.” Omdat productielijnen

kostbaar zijn en zo weinig mogelijk stil moeten staan, zal de 24/7 productie nog verder

toenemen, voorspelt Brager. “VSE verwacht dat op basis van big data zowel het klant- als het

consumentengedrag kan worden voorspeld.”

Wat moet wanneer worden geproduceerd en in welke hoeveelheden, geeft hij als voorbeelden.

“Dat gaat ver en strekt zich uit van de voorbereiding van de productie, zoals de inkoop van

grondstoffen tot het reduceren van onderhandenwerk, het stroomlijnen van de logistiek en het

verbeteren van de klantservice.”

Focus op eindafnemersmarkten VSE is als specialist voor complexe besturingen onderdeel van de keten die onder meer

verpakkingsmachines levert. “Het wordt steeds belangrijker om niet alleen bestaande

producten door te ontwikkelen, maar ook met innovaties en nieuwe producten te komen op

basis van internettechnologieën”, benadrukt de VSE-directeur. “Vooral omdat bedrijven uit

andere sectoren met kennis van de laatste internettechnologie makkelijk langszij de sector in

kunnen stromen. Daarom is het belangrijk om samen met ketenpartners ontwikkelingen op

eindafnemersmarkten in kaart te brengen om op basis daarvan nieuwe lijnen voor de toekomst

uit te zetten.”

“Wat is de toekomstige meerwaarde van VSE om over vijf of zeven jaar nog steeds

bestaansrecht te hebben?”, herhaalt Brager de aan hem gestelde vraag. ”Mogelijk dat we over

vijf jaar niet meer programmeren. Waarom zou je nog ingewikkelde taal schrijven om signalen

bij machines te krijgen? Er worden andere vormen van besturing gebruikt, zoals beweging en

spraak”, voorspelt hij. “De intelligentie zit in de toekomst in het systeem en niet meer alleen in

de mens. Daar ben ik heilig van overtuigd. VSE oriënteert zich nu al op deze ontwikkelingen. De

ontwikkelingvaneenzelflerenderobotdieglaskandetecterenisdaarvannogmaarhetbegin”.

Proefopstelling glasdetectie robot

Ronald de Lede is derdejaars student elektronica aan de Haagse Hogeschool. Tijdens zijn drie maanden stage bij VSE testte

hijeenproefopstellingvoorhetdetecterenvanglazenflessendieeenrobotvanuituiteendoosopeenlopendebandzetmet

eenvoorafvastgesteldepositieenhoek.Eencameraboveneenlopendebandmaakteenfotovandeflesjesofflesseninde

doos. De robot kan ze er pas uitpakken als deze is geprogrammeerd op basis van de ZY-coördinaten van het glaswerk. Die

getallenstaanvoordeafmetingenvormvandeflesendeplaats,hetmodelendepositievandedop.“Ikhadverwachtdat

hetzouwerken,zekerbijeenflesje”,zegtRonald.“Maarofdatookbijeenheledooszozouzijn,wasnogevenafwachten.In

de praktijk blijkt het principe te werken. Dat heb ik uitgepuzzeld en daarmee ben ik geslaagd in mijn opdracht.”

Page 35: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry35

Steeds meer bedrijven halen productie terug uit lagelonenlanden of

denken hier over na. Andere bedrijven kiezen er bewust voor om hun

productie in Nederland te houden en juist níet te verplaatsen naar het

buitenland. Het terughalen van de productie is in de VS al langer een

trend. Maar ook in andere landen in West-Europa halen steeds meer

bedrijven hun productie terug. Deze trend heet reshoring. Reshoring

is een nieuwe trend die bestaat naast offshoring (het verplaatsen van

productie naar lagelonelanden). Belangrijke reden voor reshoring

zijn veranderingen in de markt: steeds meer klanten vragen om hoge

kwaliteit, maatwerk en korte levertijden.

Nieuwe productieprocessen zijn eveneens reden voor reshoring: continue innovatie en foutloos

produceren bijvoorbeeld worden steeds belangrijker. Als alle kosten worden afgewogen, blijkt

producereninNederlandfinancieelgezieneengoedekeuze.Investereninrobotiseringiseen

van de redenen waardoor bedrijven kosten besparen. Het is daarom niet verwonderlijk dat

reshoring toeneemt met de komst van Smart Industry.

21. Produceren in Nederland of in het buitenland?

Meer weten?

• Maak gebruik van de praktische Reshoring Potentieel Scan die

antwoord geeft op de belangrijkste vragen.

• Ondersteuning bij geautomatiseerde productie en

robotisering: de KvK geeft advies en brengt u in contact met

kennisinstellingen die u verder helpen.

• Informatie over loonkostenbesparing door gebruik te maken

van de mogelijkheden die de Participatiewet biedt.

• www.kvk.nl/reshoring of bekijk de video.

Page 36: GOindustry smart industryfilestest.smart.pr.s3-eu-west-1.amazonaws.com/74/816ee0e...strategie volgen: Comon Invent en VSE. Twee bedrijven met enthousiaste ondernemers aan het roer

| GO Smart Industry36

In november 2014 is de Actieagenda Smart Industry gelanceerd.

Doel van deze agenda is om de Nederlandse industrie competitiever

te maken door het sneller en beter benutten van de mogelijkheden

die ICT biedt.

De actieagenda zet in op drie actielijnen:1. Verzilveren van bestaande kennis: bedrijven informeren over de mogelijkheden van Smart

Industry.

2. Versnellen in Fieldlabs: praktijkomgevingen waarin bedrijven en kennisinstellingen

doelgericht Smart Industry oplossingen uitontwikkelen, testen en implementeren.

Daarnaast versterken ze verbindingen met onderzoek, onderwijs en beleid op een

specifiekSmartIndustrythema.

3. Versterken van het fundament voor de langere termijn door te investeren in kennis, skills

en (ICT-)randvoorwaarden.

De Actieagenda Smart Industry is een initiatief van FME, TNO, Ministerie van Economische

Zaken, VNO-NCW, Kamer van Koophandel en Nederland ICT.

22. Smart Industry Actieagenda

Meer weten?

Meer informatie over Smart Industry? Kijk op de site van Smart

Industry of die van de Kamer van Koophandel. Daar vindt u ook

informatie en/of publicaties over relevante thema’s zoals IoT, big

data, reshoring, organisatievernieuwing en ketensamenwerking.

Een vraag over Smart Industry?

Neem dan contact op met de Smart Industry

Informatie & Advieslijn, tel. 088 585 22 25.