Goeree overflakkeeseptember2013

58
Wereld in Transitie: Waarheen Goeree Overflakkee? Jan Rotmans Den Haag, 16-09-2013 www.twitter.com/janrotmans

Transcript of Goeree overflakkeeseptember2013

Page 1: Goeree overflakkeeseptember2013

Wereld in Transitie:Waarheen Goeree Overflakkee?

Jan Rotmans

Den Haag, 16-09-2013

www.twitter.com/janrotmans

Page 2: Goeree overflakkeeseptember2013

We leven niet in tijdperk van verandering

maar in een verandering van tijdperk

Page 3: Goeree overflakkeeseptember2013

crisis what crisis?

systeem crisis is diep geworteld in

productie & consumptie uitputting natuurlijke hulpbronnen

financiële crisis is een symptoom van systeem crisis

energie-, klimaat- en grondstoffen crises komen er aan

alleen fundamentele verandering helpt

Page 4: Goeree overflakkeeseptember2013

Crisis = Zegen

roer moet radicaal om

einde van tijdperk van oude economie nadert

mens is hardleers en bang voor verandering

verandert pas echt bij langdurige crises

Page 5: Goeree overflakkeeseptember2013

Samenleving verandert ingrijpend

Page 6: Goeree overflakkeeseptember2013

Kantelperiode

periode waarin heel veel tegelijk verandert

is zeldzaamheid in de geschiedenis

voorbeeld: eind 19de eeuw

moderniseringsproces fundament Nederland

onderwijs, kiesrecht, zorg, sociale opbouw

Page 7: Goeree overflakkeeseptember2013

Indicaties voor Kantelperiode

-collectief unheimisch gevoel dat verandering in lucht hangt

-chaos door turbulentie, instabiliteit en onzekerheid

-enorme dynamiek van onderop, nieuwe macht van onderop

-geen duidelijke richting, weinig inzicht en overzicht

-steeds meer conflicten tussen bestaande en nieuwe orde

Page 8: Goeree overflakkeeseptember2013

Raad van State

“ Nederland bevindt zich momenteel in een overgangssituatie

Crisis is niet van voorbijgaande aard, vergt structurele hervormingen

Verhouding tussen staat en samenleving zal duurzaam wijzigen

Voorkomen moet worden dat Nederland vastloopt in deze overgang

Cumulatie van veranderingen heeft gevolgen voor functies van staat

Nederland zal zich op deze vele veranderingen moeten instellen ”

Page 9: Goeree overflakkeeseptember2013

25 jaar

DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

25 jaar

Transitie naar duurzame samenleving

Horizontaal

Decentraal

Bottom-upKa

ntel

perio

de Verticaal

Centraal

Top-down

Tijd

O

pbou

w va

n du

urza

me

sam

enle

ving

We zitten hier

Page 10: Goeree overflakkeeseptember2013

Paradigma Wisseling

oude wereldbeeld nieuwe wereldbeeld

exploitatiemodel co-operatiemodel

economisch rendement maatschap. rendement

lineaire processen kringlopen

waarde ontlenen waarde creëren

zelfredzaam samenredzaam

Page 11: Goeree overflakkeeseptember2013

Samenleving kantelt

oude, verticale instituties lopen op hun einde

vakbonden, omroepen, kerken, milieuorganisaties, politieke partijen

nieuwe, horizontale verbanden ontstaan

gemeenschappen, coöperaties, sociale & fysieke netwerken

Opbouw en Afbraak

Page 12: Goeree overflakkeeseptember2013

Sluipende Revolutie

creatieve, innovatieve burgers breken uit systeem

commerciële grootbedrijven van de markt

bureaucratische grootbedrijven van de staat

beweging van onderop vanuit passie en inspiratie

glocalisering

Page 13: Goeree overflakkeeseptember2013

Waar zien we die verandering?

energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam

voedsel van mondiaal, mechanisch naar regionaal

duurzaam

zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht

bouw van aanbod & product naar vraag & dienst

Page 14: Goeree overflakkeeseptember2013

Goeree Overflakkee

Page 15: Goeree overflakkeeseptember2013

Impressies‘achterkant van Rotterdam’

‘parel van Zuidholland’

‘goed bewaard geheim’

‘veel activiteit, maar onopgemerkt’

‘eiland om overheen te rijden op weg naar Zeeland’

Page 16: Goeree overflakkeeseptember2013

Goeree Overflakkee in Transitie?

wereld om het eiland heen verandert razendsnel en fundamenteel

zit ‘klem’ tussen twee veranderkernen: Antwerpen en Rotterdam

zonder antwoord op die dynamiek overkomt de toekomst je

in wat voor richting beweegt het eiland zich?

Page 17: Goeree overflakkeeseptember2013

‘Zekerheden’complexiteit diversiteit

globalisering netwerksamenleving

horizontalisering

vergrijzing ontgroening krimp

klimaatverandering duurzaamheid

groene economie

Page 18: Goeree overflakkeeseptember2013

Contratrends

glokalisering burgerinitiatieven

samenleving van onderop

gemeenschapsvorming samenredzaamheid

slow food lokale maakindustrie

van bezit naar gebruik

Page 19: Goeree overflakkeeseptember2013

Paradox

om het goede te behouden moet

Goeree Overflakkee veranderen

Page 20: Goeree overflakkeeseptember2013

Transitieproces Schouwen-Duiveland

www.dekering2039.nl

Page 21: Goeree overflakkeeseptember2013

Nieuwe Economie

Page 22: Goeree overflakkeeseptember2013

Groene Economie

1. schoon en veilig schone producten, materialen en energie

2. circulair afval als grondstof voor nieuw producten: sluiten kringlopen

3. ‘bio-based’ groene grondstoffen als basis: planten & rest producten

Page 23: Goeree overflakkeeseptember2013

mondiale economie ontstaat rondom ‘clean tech industry’

snelst groeiende industrie ter wereld

2011: 300 miljard dollar (30% groei t.o.v. 2010)

China 55 miljard Duitsland 42 miljardAmerika 35 miljardItalië 17 miljard

Nederland 2.5 miljard

Groene Economie is ‘booming’

Page 24: Goeree overflakkeeseptember2013

groene economie is van cruciaal belang voor Europain potentie 22 miljoen Europeanen betrokken

in 2012: 1-3% van totale werkgelegenheid

in 2020: 5-10% van totale werkgelegenheid

Duitsland is de absolute koploper

Denemarken doet het heel goed

Engeland doet het goed

Nederland doet het niet goed

topsectoren & green deals

Groene Economie in Europa

Page 25: Goeree overflakkeeseptember2013

Duurzaamheid in DNA Economie

“ wie niet aan duurzaamheid werkt heeft als

bedrijf over 10 jaar geen bestaansrecht meer”

Paul Polman, CEO Unilever

Page 26: Goeree overflakkeeseptember2013

Biobased Economy

Page 27: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 28: Goeree overflakkeeseptember2013

http://www.agro-chemie.nl/assets/sites/3/Green-Chemistry-Campus-2.jpg

Page 29: Goeree overflakkeeseptember2013

Oppervlakte Ontwikkeling

Page 30: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 31: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 32: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 33: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 34: Goeree overflakkeeseptember2013

Duurzaam (ver)Bouwen

Page 35: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 36: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 37: Goeree overflakkeeseptember2013

Bouwen op Water

Page 38: Goeree overflakkeeseptember2013

Dutch Research Institute For Transitions

Page 39: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 40: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 41: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 42: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 43: Goeree overflakkeeseptember2013

Zilte Landbouw

Page 44: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 45: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 46: Goeree overflakkeeseptember2013

Duurzame Energie

Page 47: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 48: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 50: Goeree overflakkeeseptember2013
Page 51: Goeree overflakkeeseptember2013

Opgave voor Goeree Overflakkee

Page 52: Goeree overflakkeeseptember2013

Piece of Cake!

Energieneutraal in 2020

Page 53: Goeree overflakkeeseptember2013

energie coöperatie

- bestaat al 24 jaar

- 22 windturbines

- 3000 zonnepanelen

- 15.000 huishoudens per jaar

slechts 3% is lid!

DeltaWind

Page 54: Goeree overflakkeeseptember2013

260 MW windenergie

op land een enorme opgave

deel op zee, ver genoeg uit de kust

60 MW getijdenenergie

? MW zonne-energie

Energie Opgave

Page 55: Goeree overflakkeeseptember2013

Alle huizen, gebouwen, kerken,

winkels, sportcomplexen, ziekenhuis

energieneutraal in 2020

stroomversneller

Gebouwde Omgeving

Page 56: Goeree overflakkeeseptember2013

elektrisch vervoer

waterstof openbaar vervoer

Vervoer

Page 57: Goeree overflakkeeseptember2013

toerisme/recreatiealle campings energieneutraal

visserijtongvisserij energieneutraal

havens energieneutraal

landbouw

biologisch? zilt? biobased?

Verduurzaming Sectoren

Page 58: Goeree overflakkeeseptember2013

bundeling van alles wat loopt

versnellen van alles wat loopt

stimuleren wat nog niet loopt

Transitieplan nodig