Globalisering HAVO

Globalisering of mondialisering

• Proces– doorgaand

– toenemend

• Internationale uitwisseling– van goederen

– van kennis

– van kapitaal

Niet iets van de laatste 10 jaar :

mate van globalisering sinds 1850

Het speelveld van globalisering

• In een wereldsysteem • Triade• Centrum – Periferie – Semiperiferie• Slow world & fast world• Fragmentarische modernisering

Voorwaarde 1 voor globalisering

Liberalisering van de wereldhandel:• Dus open grenzen voor

– personen– kapitaal – goederen

wereld één grote vrijhandelsmarkt

• Afschaffen protectionisme• WTO streeft naar vrijhandel en

eerlijke concurrentie

Voorwaarde 2 voor globalisering

• Tijdruimtecompressie– Snel en goedkoop vervoer

• grotere schepen en vliegtuigen

• gebruik van standaardmaten en standaardprocedures

– bijvoorbeeld containers

– Transporteerbaarheid

• opheffen administratieve hindernissen

• goede fysieke infrastructuur

Voorwaarde 3 voor globalisering

• Digitale revolutie– Communicatietechnologie en logistiek

– World Wide Web / internet / electronische snelweg

Voorwaarde 4 voor globalisering

• Complementariteit– Aanvullende behoeften

bevorderen de ruilhandel

– Voorbeeld:

• Koopkrachtige vraag in de VS

• Aanbod van goedkope arbeid in Mexico

internationale handel en arbeidsmigratie

Aspecten van globalisering

Politieke dimensie

Economische dimensie

Culturele dimensie

Economische principes

• Winststreven van elke onderneming• Streven naar schaalvoordelen

– grootschalige massaproductie

– grootschalig transport

• Hoe meer geproduceerd hoe goedkoper

• Productieomstandigheden verschillen per regio

• Ruimtelijke specialisatie

Economische globalisering

• Triade• Ruimtelijke samenhang tussen

bedrijven en instellingen neemt toe – productielijnen mondiaal

gespreid– toename handel tussen alle

landen in de wereld – ontstaan van een

internationale arbeidsverdeling– ontwikkeling van een andere

manier van produceren:

Ford or flexible?

• Just in case: Fordisme– massaproductie in lopende

bandwerk– standaardisatie– verticale integratie – onderdelen uit de hele wereld

aanvoeren– grote hoeveelheden

onderdelen op voorraad– assembleren tot een

eenheidsproduct – star: aanbod- en

productiegericht

Ford or flexible?

• Just in time: Toyotisering– klant heeft individuele wensen

productdifferentiatie

– verticale desintegratie

– geen onderdelen op voorraad

– toeleveranciers in de buurt

– dankzij digitaal voorraadbeheer en moderne logistiek

– flexibel: vraag- en marktgericht

Besparing en verschuiving

• Voordelen flexibele productie en just in time management:– Geen afschrijvingen op voorraden

• voorraad veroudert niet– Geen rentelasten op voorraden– Nauwelijks magazijnruimte nodig

• de producten (onderdelen, halffabrikanten, eindproducten) varen, rijden of vliegen

• Kwetsbaar punt: sterk afhankelijk van een soepel logistiek* proces• Dus toeleverende bedrijven graag dichtbij

*Logistiek: de organisatie van het totale transport- en distributieproces

Internationale arbeidsverdeling en Global Shift

• Winststreven MNO’s leidt tot zoeken laagste kostenpunt• Gunstige vestigingsvoorwaarden

– Laag loonkostenniveau– Ondernemersvriendelijke wetgeving

• Aantrekkelijk belastingklimaat• Flexibel omgaan met milieueisen• Geringe macht vakbonden• Stabiel politiek klimaat• Krachtige overheid

• Global shift– van Atlantic rim naar Pacific rim

• Ontstaan van wereldwijd vervoersnetwerk• Ontwikkeling van EPZ’s

Politieke globalisering

• Samenwerking is wederzijds voordeel– Supranationale organisaties wereldwijd

• Global governance• Politieke grenzen vervagen

• Relatie democratisering en globalisering? • Anderzijds ontstaan / versterken van machtsblokken

• EU, NAFTA, ASEAN• Afbreken binnengrenzen

• Verlies laagwaardige werkgelegenheid in rijke landen• Toename werkloosheid en politieke spanningen

• Gevoel van verlies gebiedsgebonden identiteit– Reactie: regionalisme en nationalisme

• Centrifugale krachten: verbrokkelingsproces

Culturele globalisering

• Vermenging van normen, waarden en gewoonten van verschillende culturen

• Global culture– ‘global village’– vaak oppervlakkig

• Cultureel imperialisme naar westers model?– kleding, media, democratie,

kapitalisme, emancipatie, mensenrechten

– (ver)amerikanisering– vervagen eigen identiteit– voedingsbodem van onvrede

en verzet• globalisering van terrorisme?

Anti-globalisten en anders-globalisten:

• Globalisering = neo-kolonialisme – Kloof arm rijk groeit: rijk wordt

rijker, arm wordt armer• Op alle ruimtelijke

schaalniveaus: lokaal, nationaal en mondiaal

– Welvaart rijke landen groeit ten koste van de armen in de wereld

• Uitbuiting arbeidersklasse • Werkloosheid ongeschoolden

neemt toe• Toename ellende van de

allerarmsten

Anti-globalisten en anders-globalisten:

• Macht MNO’s staat haaks op democratische besluitvorming

• Meer macht dan nationale regeringen soms

• IMF en de Wereldbank bevorderen globaliseringsproces

• WTO dient alleen de rijke landen

• Lange transportstromen vreten energie en vervuilen

Centrum-Periferiemodel en globalisering

• Harmonie– Belangenovereenkomst tussen de Centrumgebieden

• Conflict– Belangenstrijd

• tussen Centrum en Periferie• tussen Periferie en Periferie

• Model van neo-kolonialisme?

De Globaliseerders

• Globalisering = armoedebestrijding– Beste vorm van ontwikkelingshulp– Aantal transitielanden en centrumlanden groeit– Toename welvaart onder grote lagen van de bevolking – Absolute afname van aantal armen

• Verbreiding van technische kennis

• Bevordert het democratiseringsproces

De Globaliseerders

• Zorgt voor goedkopere producten – Doelmatige vorm van productie

– Beperkt verspilling en corruptie

• Arme landen delen in groeiende welvaart– geld voor armoedebestrijding, onderwijs, gezondheidszorg,

modernisering

Reacties op globalisering

• Samenvoegen en versterken van regio’s om wereldwijde concurrentie aan te kunnen

• Regionale overheden streven naar clusters – ontwikkeling, productie, marketing en distributie

• Werkgelegenheid op basis van kennissamenleving en high technology

• Herstel protectionisme– ophogen buitengrenzen

• bijv. exportsubsidies en invoerheffingen