GLOBAAL RAPPORT EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE … · issn 0778-8363 wiv j. wytsmanstraat, 14 b-1050...

ISSN 0778-8363 WIV J. Wytsmanstraat, 14 B-1050 BRUSSEL FEDERALE OVERHEIDSDIENST, VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN

DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE

DIENST VOOR LABORATORIA VAN KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN DESKUNDIGEN

GLOBAAL RAPPORT

EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE

HEMATOLOGIE/IMMUNO-HEMATOLOGIE/HEMOSTASE

ENQUETE nr 03/2005 WIV/05/03/Hemato. 57 Dit rapport mag uitsluitend worden gereproduceerd, gepubliceerd of gedistribueerd met toestemming van het WIV.

COMITE VAN EXPERTEN VOOR HEMATOLOGIE tel. fax WIV-LP (Secretariaat) : 02/642.55.22 02/642.56.45 (Dr. Van Blerk) : 02/642.53.83 (Coördinator) : e-mail : [email protected]. ARNOUT J. : 016/34.57.72 016/34.59.90 : e-mail : [email protected]. BERNIER M. : 065/39.38.28 065/39.27.41 : e-mail : [email protected]. BOSSUYT X. : 016/34.70.09 016/34.70.42 : e-mail : [email protected]. CHATELAIN B. : 081/42.32.43 083/65.58.95 : e-mail : [email protected]. DUCHATEAU J. : 02/477.24.44 02/477.70.47 : e-mail : [email protected]. GOOSSENS W. : 016/34.70.14 016/34.70.42 : e-mail : [email protected]. HUMBEL R. : 00352/488.288.380 00352/488.288.385 : e-mail : [email protected] Dr. JOCHMANS K. : 02/477.50.71 02/477.50.63

: e-mail : [email protected] Dr. MEEUS P. : 053/72.46.06 : e-mail : [email protected]. MERTENS G. : 03/821.39.46 : e-mail : [email protected]. MUYLLE L. : e-mail : [email protected] Dr. PRADIER O. : 02/555.36.51 02/555.44.99 : e-mail : [email protected]. RUMMENS J.L. : 011/30.97.40 011/30.97.50 : e-mail : [email protected]. SCHEIFF J-M. : 02/764.17.39 02/764.52.25 : e-mail : [email protected] Dr. SERVAIS G. : 02/477.25.07 02/477.21.63 : e-mail : [email protected]. STEENSSENS L. : 02/477.55.24 02/477.55.15 : e-mail : [email protected] Dr. THULL-SONDAG D. : 04/366.75.45 04/366.75.47 : e-mail : [email protected]. TOMASI J.P. : 02/764.94.30 02/764.94.28 : e-mail : [email protected]. VAN CAMPENHOUT C. : 03/821.37.81 03/825.22.63 : e-mail : [email protected]. VAN DER PLANKEN M. : 03/821.31.17 03/825.11.48 : e-mail : [email protected]

mailto:[email protected]


















Globaal rapport hematologie 2005/3. Datum: 18/04/2006 1/80

UITSTRIJKJE H/6517: Acute monoblasten leukemie Het uitstrijkje H/6517 werd rondgestuurd met de volgende klinische en biologische gegevens:

Eén jaar geleden raadpleegde deze 67-jarige patiënt zijn arts voor een bronchopneumonie. Er werd toen een splenomegalie van 5 cm onder het ribbenrooster vastgesteld. Momenteel klaagt hij van vermoeidheid en vertoont een toegenomen splenomegalie (12 cm onder het ribbenrooster) en een hepatomegalie.

RBC: 4.28 x 1012/l HGB: 133 g/l HCT: 0.391 l/l MCV: 91.3 fl WBC: 65.4 x 109/l Trombocyten: 36 x 109/l Reticulocyten: 2.5 % RBC Absolute reticulocytose: 107 x 109/l Ziektegeschiedenis In november 2004 wordt bij deze patiënt de diagnose gesteld van chronische myelomonocytaire leukemie. Hij wordt verder opgevolgd maar tot augustus 2005 wordt er geen behandeling ingesteld. Op het ogenblik van de staalname voor de uitstrijkjes van de EKE klaagt hij van toenemende vermoeidheid, overvloedig zweten en last ter hoogte van het linker hypochondrium en de linker flank. Daarnaast heeft de patiënt ook een maagbreuk. Hij vertoont een lichte achteruitgang van de algemene toestand, een splenomegalie (12 cm onder het ribbenrooster) en een hepatomegalie (2 cm onder het ribbenrooster). Hij wordt behandeld volgens het HOVON protocol. Hierop verdwijnt de splenomegalie. In het verdere verloop ontwikkelt de patiënt een bilaterale pneumopathie, hemorragische complicaties, een toename van de directe bilirubine en een multifactoriële nierinsufficiëntie. Hij wordt behandeld met antibiotherapie en hemodialyse en ondergaat multipele bloedtransfusies. Bloeduitstrijkje Het trombopenisch uitstrijkje wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van talrijke grote blasten met veel basofiel, fijn gekorreld cytoplasma met soms grote vacuolen en een vaak onregelmatige kern met fijn chromatine en een grote nucleool. Aanwezigheid van enkele promyelocyten, myelocyten, metamyelocyten en erytroblasten.


Beenmergonderzoek/botbiopt Zeer rijk merg met massieve invasie van grote blasten met een lage kern/cytoplasma verhouding en een fijn gekorreld cytoplasma met soms grote vacuolen. De kernen zijn vaak gelobd, geplooid. Ze hebben een monocytoïd aspect. De megakaryocyten zijn dysplastisch (hyperlobulair - monolobulair …). Megaloblastische rode reeks.

Overmaat aan ijzer in de macrofagen. Aanwezigheid van type I en II sideroblasten, zeldzame type III sideroblasten (ringsideroblasten).

Cytochemie: De meerderheid van de blasten vertoont een positieve peroxidase (wisselende graad) en α-naphtyl acetaat esterase reactie. De chlooracetaat esterase reactie is positief in de residuele granulocytaire populatie en in enkele blasten.

Immunofenotypering: De blasten vertonen expressie van CD45 (zwak), HLADR, CD56, CD13 (zwak), CD33, CD15, CD66 (zwak), CD10 (zwak), CDw65, CD71, CD38 en CD11a. cMPO positief.

De studie van de hoeveelheid DNA in de cellen toont een aneuploïde populatie met een index van 1.11. Cytogenetica/moleculaire diagnostiek Normaal Besluit Acute monoblasten leukemie Resultaten van de deelnemers Bloedformule Sommige deelnemers hebben de monoblasten bij de ‘andere cellen’ ondergebracht, andere deelnemers hebben de promonocyten bij de ‘blasten’ geteld. Vandaar dat in de verwerking ‘blasten’ en ‘andere cellen’ samengevoegd werden. Het mediane percentage blasten en/of andere cellen van alle deelnemers bedraagt 39% (CV: 26.6%). Het mediane percentage blasten en/of andere cellen van de experten bedraagt 29% (CV: 2.5%, n: 6). Elf deelnemers (5.1%) hebben minder dan 18% blasten en/of andere cellen teruggevonden. Dit wordt als onaanvaardbaar beschouwd.


Onderstaand histogram toont de verdeling van het percentage blasten en/of andere cellen.

0

10

20

30

40

50

60

70

Aan

tal

-10 0 10 20 30 40 50 60 70 80% blasten en/of andere cellen

Vooropgestelde diagnoses 215 laboratoria hebben aan deze ronde deelgenomen en 214 deelnemers hebben een diagnose vooropgesteld. 199 deelnemers (92.6%) kiezen in de eerste plaats voor de diagnose van acute maligne hemopathie, 10 deelnemers (4.7%) voor de diagnose van myelodysplastisch syndroom en 4 deelnemers (1.9%) voor de diagnose van chronisch myeloproliferatief syndroom. 1 deelnemer kiest in de eerste plaats voor de diagnose van chronisch lymfoproliferatief syndroom. 121 deelnemers (56.3%) suggereren de diagnose van acute monoblasten (monocyten) leukemie, 17 deelnemers (7.9%) de diagnose van myelomonocytaire leukemie, 6 deelnemers (2.8%) de diagnose van chronische myelomonocytaire leukemie en 6 deelnemers (2.8%) de diagnose van chronische myelomonocytaire leukemie in transformatie. Enkel de diagnose van acute maligne hemopathie wordt als aanvaardbaar beschouwd. 85.8% van de Belgische laboratoria hebben de resultaten elektronisch doorgestuurd (toolkit).


DIGITALE UITSTRIJKJES H/6517 DIGIT EN H/6597 DIGIT H/6517 DIGIT: Acute monoblasten leukemie Resultaten van de deelnemers Bloedformule 190 deelnemers (88.4%) hebben resultaten ingestuurd voor zowel het klassieke als het digitale uitstrijkje. Voor het klassieke uitstrijkje ligt het percentage blasten en/of andere cellen iets lager (39% vs 46%, Wilcoxon: p < 0.0001). Voor het digitale uitstrijkje is de spreiding van deze parameter kleiner (16.9% vs 23.8%).

Volgende tabel geeft een overzicht van de resultaten:

H/6517 H/6517 DIGIT Mediaan CV,% N Mediaan CV,% N p*

Neutrofiele segmentkernigen

24 32.4 186 18.2 32.7 188 <0.0001

Neutrofiele staafkernigen

7 59.6 140 7.5 49.4 167 0.02

Neutrofiele segment- + staafkernigen

29 15.3 190 26 13.4 190 <0.0001

Eosinofiele segmentkernigen

2 72.3 175 2 22.2 188 0.006

Basofiele segmentkernigen

1 37.1 22 0.5 74.1 10 0.45

Lymfocyten 9 41.2 181 7 23.3 180 <0.0001 Reactionele lymfocyten

2 38.0 12 1 107.5 27 0.45

Lymfocyten totaal 9.2 39.3 190 7.7 14.4 189 <0.0001 Monocyten 11 67.4 182 12 46.9 187 0.10 Promyelocyten 1 148.3 75 1.4 119.1 80 0.61 Neutrofiele myelocyten

3.8 71.7 168 2 111.2 157 <0.0001

Eosinofiele myelocyten

3 2 120.5 4

Neutrofiele metamyelocyten

4 74.1 168 3 61.2 174 <0.0001

Eosinofiele metamyelocyten

1 55.6 6 3

Blasten 35.5 34.0 172 43 25.5 171 <0.0001 Andere cellen 16.1 116.3 60 24 120.1 67 <0.0001 Blasten en/of andere cellen

39 23.8 190 46 16.9 190 <0.0001

*Wilcoxon signed rank test


Vooropgestelde diagnoses De meeste deelnemers hebben voor beide uitstrijkjes dezelfde diagnose vooropgesteld. Vier laboratoria hebben geen diagnose vooropgesteld voor het digitale uitstrijkje. Eén deelnemer kiest voor de diagnose van chronisch myeloproliferatief syndroom voor het klassieke uitstrijkje en voor de diagnose van acute maligne hemopathie voor het digitale uitstrijkje en een andere deelnemer kiest voor de diagnose van acute maligne hemopathie voor het klassieke uitstrijkje en voor de diagnose van chronisch myeloproliferatief syndroom voor het digitale uitstrijkje. H/6597 DIGIT: Normaal bloedbeeld Klinische en biologische gegevens: Arbeidsgeneeskundig onderzoek bij een 26-jarige vrouw.

RBC: 4.20 x 1012/l HGB: 136 g/l HCT: 0.394 l/l MCV: 93.8 fl WBC: 4.7 x 109/l Trombocyten: 205 x 109/l Resultaten van de deelnemers Bloedformule Het mediane percentage neutrofiele segment- en staafkernigen bedraagt 45.0% met een CV van 1.6%, het mediane percentage lymfocyten 44.0% met een CV van 3.4% en het mediane percentage monocyten 8.0% met een CV van 3.7%. Vooropgestelde diagnoses 189 laboratoria (87.9%) hebben aan deze ronde deelgenomen en 181 deelnemers hebben een diagnose vooropgesteld. 176 deelnemers (93.1%) beschouwen dit uitstrijkje als normaal. Drie deelnemers kiezen in de eerste plaats voor infectieus, inflammatoir of toxisch proces, één deelnemer voor acute maligne hemopathie en een andere deelnemer voor chronisch lymfoproliferatief syndroom. Wij danken Dr. Chatelain (Cliniques universitaires UCL de Mont-Godinne) voor het bezorgen van dit staal, het verstrekken van de nodige klinische inlichtingen en het ontwikkelen van de CD-Rom met de virtuele uitstrijkjes.


H/6517 Kleuring May-Grünwald-Giemsa Wright Diff-Quick Andere kleuring

201 5 3 6 Bloedformule Mediaan SD CV, % N labo's Neutrofiele segmentkernigen 24.0 7.8 32.4 210 Neutrofiele staafkernigen 7.0 4.4 63.5 155 Neutrofiele segment- + staafkernigen 29.0 4.4 15.3 215 Eosinofiele segmentkernigen 2.0 1.1 55.6 197 Basofiele segmentkernigen 1.0 0.4 37.1 23 Lymfocyten 9.0 3.7 41.2 202 Reactionele lymfocyten 2.0 0.7 37.1 14 Lymfocyten totaal 9.0 3.9 43.2 215 Monocyten 11.0 7.4 67.4 204 Promyelocyten 1.5 1.5 98.8 88 Neutrofiele myelocyten 4.0 3.0 74.1 191 Eosinofiele myelocyten 3 Neutrofiele metamyelocyten 4.0 2.6 64.9 190 Eosinofiele metamyelocyten 1.0 0.4 37.1 7 Blasten 35.5 12.8 36.2 196 Andere cellen 15.0 19.3 128.5 67 Erytroblasten (per 100 WBC) 2.0 0.7 37.1 181


Morfologisch significante afwijkingen van de rode bloedcellen Geen + ++ +++

Afwijkingen in grootte Anisocytose 49 107 54 5 Microcytose 208 6 1 Macrocytose 198 14 3 Vormafwijking Poikilocytose 91 85 37 2 Echinocyten 186 25 3 1 Acanthocyten 189 20 6 Annulocyten 204 9 2 Schistocyten ('fragmentocyten') 137 74 4 Traancellen ('teardrop-cells') 196 18 1 Drepanocyten ('sickle-cells') 214 1 Schietschijfcellen ('target-cells') 196 19 Sferocyten 205 10 Ovalocyten - elliptocyten 205 9 1 Stomatocyten 213 2 Kleurafwijkingen Hypochromie 189 22 4 Polychromasie 108 85 22 Inclusies Howell-Jolly lichaampjes 212 3 Basofiele stippeling/ Pappenheimer lichaampjes 120 87 8

Intra-erytrocytaire parasieten 214 1 Afwijkingen in verdeling Geldrolvorming (rouleaux) 212 3 Agglutinaten 214 1 Dubbele populatie (grootte) 213 2 Dubbele populatie (kleuring) 211 4


Morfologisch significante afwijkingen van de leucocyten Geen + ++ +++

Hypersegmentatie van de neutrofielen 215 Toxische korreling 211 2 2 Döhle lichaampjes 214 1 Hypogranulatie van de neutrofiele segmentkernigen 168 30 12 5

Kernafwijkingen van de neutrofielen 197 13 4 1 Auerstaafjes 211 4 (pseudo)-Pelger-Huet 207 8 Gumprechtse cellen (kernschimmen) 207 6 1 1 Lymfocyten met 'geblokt chromatine' 215 (Lymfo-)plasmocytaire cellen 215 Haarcellen ('hairy cells') 215 Sézary cellen 215 'Large granular lymphocytes' 215 Andere lymfomateuze cellen 214 1 Reactionele lymfocyten 213 1 1 Andere leucocyten 191 1 6 17 Afwijkingen van de trombocyten Geen + ++ +++ Trombopenisch uitstrijkje 49 14 73 79 Trombocytemisch uitstrijkje 212 1 2 Trombocytenaggregaten 215 Macrotrombocyten 153 53 9 Dysplasie (korrelafwijkingen) 204 7 4 Andere afwijkingen Geen + ++ +++ Hyperproteïnemie (achtergrondkleuring) 215 Extra-erytrocytaire parasieten 215


Diagnostische oriëntatie Diagnose (eerste keuze) N labo's Acute maligne hemopathie 199 Myelodysplastisch syndroom 10 Chronisch myeloproliferatief syndroom 4 Chronisch lymfoproliferatief syndroom 1 Geen antwoord 1 Diagnose (tweede keuze) N labo's Geen antwoord 185 Myelodysplastisch syndroom 12 Chronisch myeloproliferatief syndroom 10 Acute maligne hemopathie 7 Monocytose 1 Diagnose (derde keuze) N labo's Geen antwoord 208 Chronisch myeloproliferatief syndroom 2 Acute maligne hemopathie 2 Myelodysplastisch syndroom 2 Pathologie van de bloedplaatjes 1


H/6517 DIGIT

Bloedformule Mediaan SD CV, % N labo's Neutrofiele segmentkernigen 18.1 5.9 32.9 188 Neutrofiele staafkernigen 7.5 3.7 49.4 167 Neutrofiele segment- + staafkernigen 26.0 3.5 13.4 190 Eosinofiele segmentkernigen 2.0 0.4 22.2 188 Basofiele segmentkernigen 0.5 0.4 74.1 10 Lymfocyten 7.0 1.6 23.3 180 Reactionele lymfocyten 1.0 1.1 107.5 27 Lymfocyten totaal 7.7 1.1 14.4 189 Monocyten 12.0 5.7 47.9 187 Promyelocyten 1.4 1.9 132.4 80 Neutrofiele myelocyten 2.0 2.2 111.2 156 Eosinofiele myelocyten 2.0 2.4 120.5 4 Neutrofiele metamyelocyten 3.0 1.9 61.8 174 Eosinofiele metamyelocyten 3 Blasten 43.0 11.0 25.5 171 Andere cellen 22.8 25.9 113.8 66 Erytroblasten (per 100 WBC) 1.0 0.4 37.1 150



Afwijkingen in grootte Anisocytose 42 89 53 6 Microcytose 181 7 2 Macrocytose 177 11 2 Vormafwijking Poikilocytose 66 80 40 4 Echinocyten 159 25 4 2 Acanthocyten 162 21 7 Annulocyten 184 4 1 1 Schistocyten ('fragmentocyten') 101 83 6 Traancellen ('teardrop-cells') 170 20 Drepanocyten ('sickle-cells') 188 2 Schietschijfcellen ('target-cells') 168 21 1 Sferocyten 185 5 Ovalocyten - elliptocyten 179 11 Stomatocyten 188 2 Kleurafwijkingen Hypochromie 159 22 9 Polychromasie 107 64 19 Inclusies Howell-Jolly lichaampjes 188 2 Basofiele stippeling/ Pappenheimer lichaampjes 115 68 6 1

Intra-erytrocytaire parasieten 190 Afwijkingen in verdeling Geldrolvorming (rouleaux) 187 2 1 Agglutinaten 190 Dubbele populatie (grootte) 189 1 Dubbele populatie (kleuring) 186 4



Hypersegmentatie van de neutrofielen 189 1 Toxische korreling 187 3 Döhle lichaampjes 189 1 Hypogranulatie van de neutrofiele segmentkernigen 172 11 6 1

Kernafwijkingen van de neutrofielen 173 14 3 Auerstaafjes 186 4 (pseudo)-Pelger-Huet 188 2 Gumprechtse cellen (kernschimmen) 184 6 Lymfocyten met 'geblokt chromatine' 190 (Lymfo-)plasmocytaire cellen 190 Haarcellen ('hairy cells') 190 Sézary cellen 190 'Large granular lymphocytes' 189 1 Andere lymfomateuze cellen 188 1 1 Reactionele lymfocyten 189 1 Andere leucocyten 171 4 15 Afwijkingen van de trombocyten Geen + ++ +++ Trombopenisch uitstrijkje 44 14 64 68 Trombocytemisch uitstrijkje 190 Trombocytenaggregaten 190 Macrotrombocyten 152 33 5 Dysplasie (korrelafwijkingen) 181 8 1 Andere afwijkingen Geen + ++ +++ Hyperproteïnemie (achtergrondkleuring) 190 Extra-erytrocytaire parasieten 190


Diagnostische oriëntatie Diagnose (eerste keuze) N labo's Acute maligne hemopathie 175 Geen antwoord 5 Myelodysplastisch syndroom 5 Chronisch myeloproliferatief syndroom 3 Chronisch lymfoproliferatief syndroom 2 Diagnose (tweede keuze) N labo's Geen antwoord 164 Chronisch myeloproliferatief syndroom 10 Myelodysplastisch syndroom 9 Acute maligne hemopathie 5 Chronisch lymfoproliferatief syndroom 1 Monocytose 1 Diagnose (derde keuze) N labo's Geen antwoord 184 Myelodysplastisch syndroom 2 Acute maligne hemopathie 2 Chronisch myeloproliferatief syndroom 1 Pathologie van de bloedplaatjes 1


H/6597 DIGIT

Bloedformule Mediaan SD CV,% N labo's Neutrofiele segmentkernigen 45.0 1.5 3.3 181 Neutrofiele staafkernigen 3.0 2.0 66.7 90 Neutrofiele segment- + staafkernigen 45.0 0.7 1.6 189 Eosinofiele segmentkernigen 2.0 0.0 0.0 187 Basofiele segmentkernigen 1 Lymfocyten 44.0 1.5 3.4 177 Reactionele lymfocyten 2.0 1.5 74.1 57 Lymfocyten totaal 45.0 0.7 1.6 189 Monocyten 8.0 0.3 3.7 188 Neutrofiele myelocyten 2 Neutrofiele metamyelocyten 1.0 0.7 66.7 5 Eosinofiele metamyelocyten 1 Blasten 1 Andere cellen 2 Erytroblasten (per 100 WBC) 3



Afwijkingen in grootte Anisocytose 161 26 2 Microcytose 188 1 Macrocytose 188 1 Vormafwijking Poikilocytose 185 4 Echinocyten 189 Acanthocyten 188 1 Annulocyten 188 1 Schistocyten ('fragmentocyten') 188 1 Traancellen ('teardrop-cells') 189 Drepanocyten ('sickle-cells') 189 Schietschijfcellen ('target-cells') 187 2 Sferocyten 188 1 Ovalocyten - elliptocyten 186 3 Stomatocyten 183 5 1 Kleurafwijkingen Hypochromie 188 1 Polychromasie 187 2 Inclusies Howell-Jolly lichaampjes 189 Basofiele stippeling/ Pappenheimer lichaampjes 189

Intra-erytrocytaire parasieten 189 Afwijkingen in verdeling Geldrolvorming (rouleaux) 189 Agglutinaten 189 Dubbele populatie (grootte) 189 Dubbele populatie (kleuring) 189



Hypersegmentatie van de neutrofielen 184 4 1 Toxische korreling 186 3 Döhle lichaampjes 189 Hypogranulatie van de neutrofiele segmentkernigen 188 1

Kernafwijkingen van de neutrofielen 188 1 Auerstaafjes 189 (pseudo)-Pelger-Huet 188 1 Gumprechtse cellen (kernschimmen) 189 Lymfocyten met 'geblokt chromatine' 187 2 (Lymfo-)plasmocytaire cellen 188 1 Haarcellen ('hairy cells') 189 Sézary cellen 189 'Large granular lymphocytes' 179 10 Andere lymfomateuze cellen 189 Reactionele lymfocyten 186 3 Andere leucocyten 189 Afwijkingen van de trombocyten Geen + ++ +++ Trombopenisch uitstrijkje 188 1 Trombocytemisch uitstrijkje 189 Trombocytenaggregaten 189 Macrotrombocyten 188 1 Dysplasie (korrelafwijkingen) 189 Andere afwijkingen Geen + ++ +++ Hyperproteïnemie (achtergrondkleuring) 189 Extra-erytrocytaire parasieten 189


Diagnostische oriëntatie Diagnose (eerste keuze) N labo's Binnen de normale grenzen, geen bijkomende onderzoeken vereist 176 Geen antwoord 8 Infectieus, inflammatoir of toxisch proces 3 Acute maligne hemopathie 1 Chronisch lymfoproliferatief syndroom 1 Diagnose (tweede keuze) N labo's Geen antwoord 181 Infectieus, inflammatoir of toxisch proces 5 Binnen de normale grenzen, geen bijkomende onderzoeken vereist 3 Diagnose (derde keuze) N labo's Geen antwoord 187 Binnen de normale grenzen, geen bijkomende onderzoeken vereist 2


HEMATOLOGIE: CELTELLINGEN Iedere deelnemer ontving twee verse bloedmonsters (H/6550, H/6551) afgenomen op EDTA. De distributie van de resultaten voor hemoglobine van beide monsters (CV’s respectievelijk van 1.6 en 1.7%) wijst op een goede homogeniteit van de verdeling. 81.5% van de deelnemers voerden de analyses uit tussen 24 en 36 uur na afname. 98.7% van de laboratoria hebben de analyses binnen de 3 dagen uitgevoerd. De statistische verwerking werd enkel uitgevoerd op de resultaten bepaald op dag 1 en dag 2 (dag 0: dag van de verzending). 86.1% van de Belgische laboratoria hebben de EKE-resultaten hematologie elektronisch doorgestuurd (toolkit). De resultaten zijn bevredigend. Voor de reticulocyten bedragen de CV’s voor alle methoden samen 18.8% voor het staal H/6550 en 21.2% voor het staal H/6551. De globale medianen bedragen respectievelijk 1.3 en 0.7% van de RBC.


HEMOGLOBINEBEPALING OP BLOEDGASANALYSER Er werd een éénmalige enquête georganiseerd om de hemoglobinebepaling op bloedgasanalysers te evalueren en te vergelijken met de resultaten bekomen met de klassieke hematologietoestellen. Iedere deelnemer ontving hiertoe 2 verse bloedmonsters (H/6550 Hb, H/6551 Hb) afgenomen op EDTA, identiek aan de stalen bestemd voor de klassieke hemoglobinebepaling binnen de EKE. De laboratoria werd gevraagd om op deze stalen de hemoglobine te bepalen met de meest gebruikte decentraal opgestelde bloedgasanalyser(s) om een zo reëel mogelijk beeld van de situatie te krijgen. 97 laboratoria namen aan deze enquête deel. 51 deelnemers (52.6%) voerden de hemoglobinebepaling uit op 1 bloedgasanalyser, 27 deelnemers (27.8%) op 2, 16 deelnemers op 3 (16.5%), 2 deelnemers op 4 en 1 deelnemer op 5 bloedgasanalysers. Er werden bijgevolg 166 bepalingen uitgevoerd. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de lokalisatie van de bloedgasanalysers waarop deze bepalingen werden uitgevoerd:

Lokalisatie N % Centraal laboratorium 58 34.9 Intensieve zorgen 74 44.6 Operatiekwartier 11 6.6 Materniteit/Neonatologie 8 4.8 Spoed 6 3.6 Andere of niet vermeld 9 5.4

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de resultaten.

Toestel H/6550 Hb H/6551 Hb

Mediaan g/l

CV %

N Mediaan g/l

CV %

N

Bayer Rapidlab 845, 855, 865 146 3.0 42 138 2.7 43 Bayer Rapidlab 1245, 1265 Bayer Rapidpoint 405

145 1.8 19 138 2.4 19

IL GEM Premier 3000 130 2.9 13 127 5.3 13 Radiometer ABL 510, 520, 625 148 4.1 14 135 4.1 14 Radiometer ABL 710, 715, 720, 725, 815, 820, 825

143 1.6 35 134 1.7 35

Roche Omni C, Omni S5 145 0.5 7 136 2.5 7 Roche Omni 3, 6, 9, S2, S4, S6 145 1.5 21 136 2.2 21 Hematologie 142 1.6 217 133 1.7 217


Onderstaande boxplots geven dezelfde gegevens grafisch weer:

120125130

135140145150155

160165170

Hem

oglo

bin

e g/

l

Bay

er R

apid

lab

845,

855,

865

Bay

er R

apid

lab

1245

,126

5, R

apid

poin

t 40

5

IL G

EM

300

0

Rad

iom

eter

AB

L 51

0,52

0,62

5

Rad

iom

eter

AB

L 71

0,71

5,72

0,72

5,81

5,82

0,82

5

Roc

he

Om

ni

C,

S5

Roc

he

Om

ni

3,6,

9,S

2,S

4,S

6

Hem

atol

ogie

H/6550


120

125

130

135

140

145

150

155

Hem

oglo

bin

e g/

l

Bay

er R

apid

lab

845,

855,

865

Bay

er R

apid

lab

1245

,126

5, R

apid

poin

t 40

5

IL G

EM

300

0

Rad

iom

eter

AB

L 51

0,52

0,62

5

Rad

iom

eter

AB

L 71

0,71

5,72

0,72

5,81

5,82

0,82

5

Roc

he

Om

ni

C,

S5

Roc

he

Om

ni

3,6,

9,S

2,S

4,S

6

Hem

atol

ogie

H/6551

------: globale mediaan bekomen met de klassieke hematologietoestellen

Enkele deelnemers hebben resultaten vermeld bekomen met oa Rapidlab 860, Rapidpoint 400, ABL 800,… De hemoglobine wordt op deze toestellen echter niet gemeten maar berekend. Op de IL GEM Premier 3000 wordt de hemoglobine berekend uit de hematocriet. De bekomen resultaten liggen lager.


Onderstaande tabel toont de vergelijking van de resultaten bekomen met bloedgasanalysers binnen en buiten het laboratorium. De gegevens worden getoond wanneer er minstens 4 gebruikers waren in elke groep:

Toestel Labo Buiten het labo

Mediaan g/l

CV %

N Mediaan g/l

CV %

N

H/6550 Hb Bayer Rapidlab 845, 855, 865 148 3.6 16 146 2.0 23

Radiometer ABL 710, 715, 720, 725, 815, 820, 825

143 1.4 14 143 1.7 20

Roche Omni 3, 6, 9, S2, S4, S6 144 1.5 7 145 1.8 12 H/6551 Hb Bayer Rapidlab 845, 855, 865 138.5 2.8 16 138 2.7 24 Radiometer ABL 710, 715, 7 7 5 5 5

134 1.5 14 134 2.2 20 Roche Omni 3, 6, 9, S2, S4, S6 135 1.6 7 136.5 2.6 12

Onderstaande boxplots stellen dezelfde gegevens grafisch voor:

138140142

144146148150152

154156158

Hem

oglo

bin

e g/

l

Bay

er R

apid

lab

845,

855,

865

Labo

Bay

er R

apid

lab

845,

855,

865

Rad

iom

eter

AB

L 71

0,71

5,72

0,72

5,81

5,82

0,82

5 La

bo

Rad

iom

eter

AB

L 71

0,71

5,72

0,72

5,81

5,82

0,82

5

Roc

he

Om

ni

3,6,

9,S

2,S

4,S

6 La

bo

Roc

he

Om

ni

3,6,

9,S

2,S

4,S

6

H/6550


128

130

132

134

136

138

140

142

144

146

Hem

oglo

bin

e g/

l

Bay

er R

apid

lab

845,

855,

865

Labo

Bay

er R

apid

lab

845,

855,

865

Rad

iom

eter

AB

L 71

0,71

5,72

0,72

5,81

5,82

0,82

5 La

bo

Rad

iom

eter

AB

L 71

0,71

5,72

0,72

5,81

5,82

0,82

5

Roc

he

Om

ni

3,6,

9,S

2,S

4,S

6 La

bo

Roc

he

Om

ni

3,6,

9,S

2,S

4,S

6

H/6551

Besluit: De resultaten bekomen met sommige bloedgasanalysers vertonen een lichte bias tov de resultaten bekomen met de klassieke hematologietoestellen. De verschillen zijn echter klinisch niet relevant. Bovendien wordt de hemoglobinebepaling klassiek uitgevoerd op bloedstalen afgenomen op heparine. De rondgestuurde staaltjes werden evenwel afgenomen op EDTA. Dit zou mogelijks de bias kunnen verklaren. De spreiding van de resultaten bekomen met de bloedgasanalysers, binnen of buiten het laboratorium, is vergelijkbaar met deze van de klassieke hematologietoestellen.


Rode bloedcellen 1012/l H/6550 METHODE Mediaan SD CV,% N

053 Abbott Cell-Dyn 1200/1300/1600/1700 1 055 Abbott Cell-Dyn 3200 4.51 0.10 2.1 12 052 Abbott Cell-Dyn 3500/3700 4.47 0.07 1.7 15 054 Abbott Cell-Dyn 4000 4.49 0.10 2.2 11 040 Abbott Cell-Dyn Sapphire 3 012 ABX Micros 1 015 ABX Pentra 4.47 0.04 0.8 4 071 Bayer Advia 120 4.52 0.09 2.0 48 072 Bayer Advia 2120 3 070 Bayer Technicon H1/H2/H3 2 110 Beckman Coulter ACT 1 130 Beckman Coulter Gen-S 4.44 0.06 1.3 12 190 Beckman Coulter JT,T 1 150 Beckman Coulter LH 500/750/755 4.42 0.04 1.0 18 140 Beckman Coulter MAXM,HMX 4.51 0.18 3.9 6 180 Beckman Coulter STKS 2 061 Sysmex K 1000 4.41 0.06 1.3 4 063 Sysmex K 4500 2 064 Sysmex KX 21 2 065 Sysmex SE 9000 2 068 Sysmex SE 9500/SE-alpha/HST410 4.53 0.03 0.6 8 066 Sysmex SF 3000 4.43 0.10 2.3 15 067 Sysmex XE 2100/XE-alpha/HST 430 4.51 0.05 1.2 31 060 Sysmex XT 2000i/XT 1800i 4.48 0.07 1.5 13 Globaal (alle methoden) 4.48 0.09 2.0 217


Rode bloedcellen 1012/l H/6551 METHODE Mediaan SD CV,% N



Witte bloedcellen 109/l H/6550 METHODE Mediaan SD CV,% N

053 Abbott Cell-Dyn 1200/1300/1600/1700 1 055 Abbott Cell-Dyn 3200 4.05 0.33 8.2 12 052 Abbott Cell-Dyn 3500/3700 4.20 0.32 7.5 15 054 Abbott Cell-Dyn 4000 4.51 0.15 3.3 11 040 Abbott Cell-Dyn Sapphire 3 012 ABX Micros 1 015 ABX Pentra 4.30 0.00 5 071 Bayer Advia 120 4.48 0.22 5.0 48 072 Bayer Advia 2120 3 070 Bayer Technicon H1/H2/H3 2 110 Beckman Coulter ACT 1 130 Beckman Coulter Gen-S 4.60 0.07 1.6 11 190 Beckman Coulter JT,T 1 150 Beckman Coulter LH 500/750/755 4.55 0.07 1.6 18 140 Beckman Coulter MAXM,HMX 4.50 0.15 3.3 6 180 Beckman Coulter STKS 3 061 Sysmex K 1000 4.45 0.26 5.8 4 063 Sysmex K 4500 2 064 Sysmex KX 21 2 065 Sysmex SE 9000 2 068 Sysmex SE 9500/SE-alpha/HST410 4.30 0.17 3.9 8 066 Sysmex SF 3000 4.20 0.10 2.3 15 067 Sysmex XE 2100/XE-alpha/HST 430 4.14 0.07 1.8 31 060 Sysmex XT 2000i/XT 1800i 4.30 0.07 1.7 13 Globaal (alle methoden) 4.30 0.22 5.2 218


Witte bloedcellen 109/l H/6551 METHODE Mediaan SD CV,% N



Hemoglobine g/l H/6550 METHODE Mediaan SD CV,% N

053 Abbott Cell-Dyn 1200/1300/1600/1700 1 055 Abbott Cell-Dyn 3200 144 4 2.6 12 052 Abbott Cell-Dyn 3500/3700 142 3 1.8 15 054 Abbott Cell-Dyn 4000 143 2 1.6 11 040 Abbott Cell-Dyn Sapphire 3 012 ABX Micros 1 015 ABX Pentra 140 1 0.5 4 071 Bayer Advia 120 144 2 1.5 48 072 Bayer Advia 2120 3 070 Bayer Technicon H1/H2/H3 2 110 Beckman Coulter ACT 1 130 Beckman Coulter Gen-S 141 1 1.1 11 190 Beckman Coulter JT,T 1 150 Beckman Coulter LH 500/750/755 141 1 1.1 18 140 Beckman Coulter MAXM,HMX 140 5 3.7 6 180 Beckman Coulter STKS 3 061 Sysmex K 1000 140 3 2.1 4 063 Sysmex K 4500 2 064 Sysmex KX 21 2 065 Sysmex SE 9000 2 068 Sysmex SE 9500/SE-alpha/HST410 141 1 0.5 8 066 Sysmex SF 3000 142 2 1.3 15 067 Sysmex XE 2100/XE-alpha/HST 430 142 2 1.6 31 060 Sysmex XT 2000i/XT 1800i 143 1 0.5 13 Globaal (alle methoden) 142 2 1.6 217


Hemoglobine g/l H/6551 METHODE Mediaan SD CV,% N



Hematocriet l/l H/6550 METHODE Mediaan SD CV,% N



Hematocriet l/l H/6551 METHODE Mediaan SD CV,% N



MCV fl H/6550 METHODE Mediaan SD CV,% N

053 Abbott Cell-Dyn 1200/1300/1600/1700 1 051 Abbott Cell-Dyn 3000 1 055 Abbott Cell-Dyn 3200 91.1 1.3 1.4 11 052 Abbott Cell-Dyn 3500/3700 91.8 2.0 2.2 15 054 Abbott Cell-Dyn 4000 94.8 1.4 1.4 11 040 Abbott Cell-Dyn Sapphire 3 012 ABX Micros 1 015 ABX Pentra 94.0 1.9 2.0 4 071 Bayer Advia 120 93.5 1.9 2.1 48 072 Bayer Advia 2120 3 070 Bayer Technicon H1/H2/H3 2 110 Beckman Coulter ACT 1 130 Beckman Coulter Gen-S 92.2 0.6 0.7 11 190 Beckman Coulter JT,T 1 150 Beckman Coulter LH 500/750/755 92.8 1.4 1.5 18 140 Beckman Coulter MAXM,HMX 93.0 1.0 1.0 6 180 Beckman Coulter STKS 3 061 Sysmex K 1000 93.4 0.9 0.9 4 063 Sysmex K 4500 2 064 Sysmex KX 21 2 065 Sysmex SE 9000 2 068 Sysmex SE 9500/SE-alpha/HST410 91.8 2.0 2.2 8 066 Sysmex SF 3000 93.0 0.8 0.8 15 067 Sysmex XE 2100/XE-alpha/HST 430 92.5 1.0 1.1 31 060 Sysmex XT 2000i/XT 1800i 91.2 1.2 1.3 12 Globaal (alle methoden) 92.8 1.6 1.7 216


MCV fl H/6551 METHODE Mediaan SD CV,% N

053 Abbott Cell-Dyn 1200/1300/1600/1700 1 051 Abbott Cell-Dyn 3000 1 055 Abbott Cell-Dyn 3200 96.0 1.4 1.5 11 052 Abbott Cell-Dyn 3500/3700 95.0 2.3 2.4 15 054 Abbott Cell-Dyn 4000 99.1 1.0 1.0 11 040 Abbott Cell-Dyn Sapphire 3 012 ABX Micros 1 015 ABX Pentra 96.0 1.5 1.5 4 071 Bayer Advia 120 98.3 1.8 1.8 48 072 Bayer Advia 2120 3 070 Bayer Technicon H1/H2/H3 2 110 Beckman Coulter ACT 1 130 Beckman Coulter Gen-S 96.0 0.6 0.6 11 190 Beckman Coulter JT,T 1 150 Beckman Coulter LH 500/750/755 97.0 1.4 1.5 18 140 Beckman Coulter MAXM,HMX 96.2 0.2 0.2 6 180 Beckman Coulter STKS 3 061 Sysmex K 1000 98.9 1.3 1.3 4 063 Sysmex K 4500 2 064 Sysmex KX 21 2 065 Sysmex SE 9000 2 068 Sysmex SE 9500/SE-alpha/HST410 97.6 1.0 1.0 8 066 Sysmex SF 3000 98.3 0.9 0.9 15 067 Sysmex XE 2100/XE-alpha/HST 430 98.1 1.6 1.6 31 060 Sysmex XT 2000i/XT 1800i 97.8 1.1 1.1 12 Globaal (alle methoden) 97.6 1.9 1.9 216


Trombocyten 109/l H/6550 METHODE Mediaan SD CV,% N



Trombocyten 109/l H/6551 METHODE Mediaan SD CV,% N



Reticulocyten % RBC H/6550 METHODE Mediaan SD CV,% N

055 Abbott Cell-Dyn 3200 1.2 0.1 6.0 8 052 Abbott Cell-Dyn 3500/3700 1.2 0.2 20.1 7 054 Abbott Cell-Dyn 4000 1.6 0.1 5.3 12 040 Abbott Cell-Dyn Sapphire 2 015 ABX Pentra 3 071 Bayer Advia 120 1.3 0.2 17.1 45 072 Bayer Advia 2120 3 070 Bayer Technicon H1/H2/H3 1 130 Beckman Coulter Gen-S 1.2 0.3 25.3 12 150 Beckman Coulter LH 500/750/755 1.2 0.1 12.3 18 140 Beckman Coulter MAXM,HMX 3 180 Beckman Coulter STKS 1 069 Sysmex R 500/R 1000 1.3 0.2 16.0 5 065 Sysmex SE 9000 2 068 Sysmex SE 9500/SE-alpha/HST410 1.2 0.1 7.8 6 067 Sysmex XE 2100/XE-alpha/HST 430 1.2 0.2 18.8 31 060 Sysmex XT 2000i/XT 1800i 1.3 0.2 15.4 10 Globaal (alle methoden) 1.3 0.2 18.8 169


Reticulocyten % RBC H/6551 METHODE Mediaan SD CV,% N

055 Abbott Cell-Dyn 3200 0.7 0.3 36.8 8 052 Abbott Cell-Dyn 3500/3700 0.9 0.1 15.6 7 054 Abbott Cell-Dyn 4000 0.7 0.1 14.8 12 040 Abbott Cell-Dyn Sapphire 2 015 ABX Pentra 3 071 Bayer Advia 120 0.8 0.1 18.5 45 072 Bayer Advia 2120 3 070 Bayer Technicon H1/H2/H3 1 130 Beckman Coulter Gen-S 0.5 0.3 59.4 12 150 Beckman Coulter LH 500/750/755 0.6 0.2 37.7 18 140 Beckman Coulter MAXM,HMX 3 180 Beckman Coulter STKS 1 069 Sysmex R 500/R 1000 0.7 0.1 10.6 5 065 Sysmex SE 9000 2 068 Sysmex SE 9500/SE-alpha/HST410 0.7 0.1 8.5 7 067 Sysmex XE 2100/XE-alpha/HST 430 0.7 0.1 11.3 31 060 Sysmex XT 2000i/XT 1800i 0.7 0.1 10.4 10 Globaal (alle methoden) 0.7 0.1 21.2 170


COAGULATIE Er werden 3 gevriesdroogde stalen rondgestuurd: een gehepariniseerd monster (CO/6296, dalteparine (FragminR)), een normaal monster (CO/6590) en een geadsorbeerd monster (CO/6591). De anti-Xa activiteit van het staal CO/6296 bedroeg 0.5 IE/ml. In onderstaande tabel wordt voor de drie stalen de gemiddelde activiteit (%) van een aantal stollingsfactoren gegeven, zoals bepaald in drie expertlaboratoria:

CO/6296 CO/6590 CO/6591 II 84 88 25 V 75 80 76

VII 85 104 7 X 73 88 12

VIII 56 100 86 IX 75 88 6 XI 56 109 83 XII 68 98 71

De mediane INR-waarde van het geadsorbeerde staal CO/6591 bedroeg 3.36 met een CV van 13.5%. De mediane aPTT ratio van het gehepariniseerde staal CO/6296 bedroeg 2.0 met een CV van 14.6%. 88.6% van de Belgische laboratoria hebben de EKE-resultaten coagulatie elektronisch doorgestuurd (toolkit).


PT(sec) sec CO/6296 METHODE Mediaan SD CV,% N

003 BioMérieux Simplastin Excel S 15.4 0.5 3.4 36 011 Dade Behring Innovin 10.7 0.5 4.8 53 012 Dade Behring Thromborel S 12.1 0.7 6.0 11 008 Instrumentation Laboratory HemosIL PT-Fibrinogen HS 12.9 0.4 2.7 8

009 Instrumentation Laboratory HemosIL PT-Fibrinogen Recombinant 10.2 0.6 6.1 17

010 Instrumentation Laboratory HemosIL Recombiplastin 11.6 0.8 6.6 29

005 Roche STA Neoplastin CI 14.5 1.3 8.7 6 006 Roche STA Neoplastin CI PLUS 14.3 0.6 4.4 71 999 Andere 1 Globaal (alle methoden) 13.1 2.9 21.9 232 PT(sec) sec CO/6590

METHODE Mediaan SD CV,% N 003 BioMérieux Simplastin Excel S 13.7 0.6 4.1 36 011 Dade Behring Innovin 10.5 0.5 4.9 53 012 Dade Behring Thromborel S 11.4 0.6 4.9 11 008 Instrumentation Laboratory HemosIL PT-Fibrinogen HS 11.7 0.4 3.3 8



005 Roche STA Neoplastin CI 13.9 0.9 6.4 6 006 Roche STA Neoplastin CI PLUS 13.5 0.6 4.4 71 999 Andere 1 Globaal (alle methoden) 12.1 2.1 17.2 232


PT(sec) sec CO/6591 METHODE Mediaan SD CV,% N




005 Roche STA Neoplastin CI 35.3 4.2 11.8 6 006 Roche STA Neoplastin CI PLUS 36.5 2.3 6.4 71 999 Andere 1 Globaal (alle methoden) 36.2 4.5 12.5 232 PT(%) % CO/6296




006 Roche STA Neoplastin CI PLUS 86.0 4.6 5.3 71 005 Roche STA NeoplastinCI 87.0 8.2 9.4 6 999 Andere 1 Globaal (alle methoden) 89.0 8.2 9.2 231


PT(%) % CO/6590 METHODE Mediaan SD CV,% N




006 Roche STA Neoplastin CI PLUS 97.0 5.8 6.0 71 005 Roche STA NeoplastinCI 97.6 6.7 6.8 6 999 Andere 1 Globaal (alle methoden) 98.0 5.9 6.1 231 PT(%) % CO/6591




006 Roche STA Neoplastin CI PLUS 22.0 1.5 6.7 71 005 Roche STA NeoplastinCI 23.5 2.3 9.8 6 999 Andere 1 Globaal (alle methoden) 21.7 4.0 18.3 231


PT(INR) CO/6296 METHODE Mediaan SD CV,% N




005 Roche STA Neoplastin CI 1.09 0.07 6.1 6 006 Roche STA Neoplastin CI PLUS 1.11 0.04 4.0 71 999 Andere 1 Globaal (alle methoden) 1.08 0.07 6.9 233 PT(INR) CO/6590






PT(INR) CO/6591 METHODE Mediaan SD CV,% N






aPTT(sec) sec CO/6296 METHODE Mediaan SD CV,% N

002 BioMérieux Automated aPTT 1 004 BioMérieux MDA Platelin LS 73.0 10.0 13.7 5 003 BioMérieux Platelin LS 64.6 8.9 13.8 52 011 Dade Behring Actin 3 012 Dade Behring Actin FS 53.6 4.9 9.2 32 013 Dade Behring Actin FSL 51.9 3.2 6.1 17 014 Dade Behring Pathromtin SL 69.5 1.8 2.6 7 010 Instrumentation Laboratory HemosIL SynthasIL 52.6 2.9 5.5 10

009 Instrumentation Laboratory IL Test APTT-SP 72.7 3.6 5.0 32

006 Roche STA CK PREST 55.8 2.4 4.4 10 008 Roche STA-Cephascreen 50.3 3.2 6.3 4 005 Roche STA-PTT A 65.2 2.8 4.3 60 999 Andere 1 Globaal (alle methoden) 63.7 10.1 15.8 234

aPTT(ratio) CO/6296

METHODE Mediaan SD CV,% N 002 BioMérieux Automated aPTT 1 004 BioMérieux MDA Platelin LS 2.31 0.35 15.1 5 003 BioMérieux Platelin LS 2.19 0.26 11.7 52 011 Dade Behring Actin 3 012 Dade Behring Actin FS 1.89 0.16 8.5 32 013 Dade Behring Actin FSL 1.79 0.14 7.9 17 014 Dade Behring Pathromtin SL 2.13 0.11 5.4 7 010 Instrumentation Laboratory HemosIL SynthasIL 1.76 0.18 10.1 10




Interpretatie N Totaal % > bovengrens + 20% 222 234 94.9 Binnen de referentiewaarden 1 234 0.4 Geen 11 234 4.7

Methode 3* 5* Geen Totaal BioMérieux Automated aPTT 0 1 0 1 BioMérieux MDA Platelin LS 0 5 0 5 BioMérieux Platelin LS 0 50 2 52 Dade Behring Actin 1 2 0 3 Dade Behring Actin FS 0 31 1 32 Dade Behring Actin FSL 0 16 1 17 Dade Behring Pathromtin SL 0 7 0 7 Instrumentation Laboratory HemosIL SynthasIL 0 9 1 10 Instrumentation Laboratory IL Test APTT-SP 0 30 2 32 Roche STA CK PREST 0 9 1 10 Roche STA-Cephascreen 0 4 0 4 Roche STA-PTT A 0 57 3 60 Andere 0 1 0 1 * 3. Binnen de referentiewaarden

5. > bovengrens + 20%





006 Roche STA CK PREST 31.0 0.7 2.2 10 008 Roche STA-Cephascreen 30.8 0.4 1.3 4 005 Roche STA-PTT A 33.5 1.0 3.0 60 999 Andere 1 Globaal (alle methoden) 30.8 2.7 8.7 234 aPTT(ratio) CO/6590





Interpretatie N Totaal % Binnen de referentiewaarden 215 234 91.9 Tussen bovengrens en bovengrens + 20% 4 234 1.7 Tussen ondergrens - 20% en ondergrens 2 234 0.9 > bovengrens + 20% 1 234 0.4 Geen 12 234 5.1

Methode 2* 3* 4* 5* Geen Totaal BioMérieux Automated aPTT 0 1 0 0 0 1 BioMérieux MDA Platelin LS 0 5 0 0 0 5 BioMérieux Platelin LS 1 46 1 1 3 52 Dade Behring Actin 0 3 0 0 0 3 Dade Behring Actin FS 0 31 0 0 1 32 Dade Behring Actin FSL 0 16 0 0 1 17 Dade Behring Pathromtin SL 0 7 0 0 0 7 Instrumentation Laboratory HemosIL SynthasIL 0 9 0 0 1 10

Instrumentation Laboratory IL Test APTT-SP 0 27 3 0 2 32 Roche STA CK PREST 0 9 0 0 1 10 Roche STA-Cephascreen 0 4 0 0 0 4 Roche STA-PTT A 1 56 0 0 3 60 Andere 0 1 0 0 0 1 * 2. Tussen ondergrens - 20% en ondergrens

3. Binnen de referentiewaarden 4. Tussen bovengrens en bovengrens + 20% 5. > bovengrens + 20%





006 Roche STA CK PREST 49.8 1.9 3.7 10 008 Roche STA-Cephascreen 50.0 0.5 1.0 4 005 Roche STA-PTT A 64.6 3.2 5.0 60 999 Andere 1 Globaal (alle methoden) 53.4 10.4 19.5 234 aPTT(ratio) CO/6591





Interpretatie N Totaal % > bovengrens + 20% 208 234 88.9 Tussen bovengrens en bovengrens + 20% 11 234 4.7 Binnen de referentiewaarden 2 234 0.9 Geen 13 234 5.6

Methode 3* 4* 5* Geen Totaal BioMérieux Automated aPTT 0 0 1 0 1 BioMérieux MDA Platelin LS 0 0 5 0 5 BioMérieux Platelin LS 1 3 44 4 52 Dade Behring Actin 0 0 3 0 3 Dade Behring Actin FS 0 0 31 1 32 Dade Behring Actin FSL 0 2 14 1 17 Dade Behring Pathromtin SL 0 0 7 0 7 Instrumentation Laboratory HemosIL SynthasIL 0 0 9 1 10 Instrumentation Laboratory IL Test APTT-SP 0 4 26 2 32 Roche STA CK PREST 0 0 9 1 10 Roche STA-Cephascreen 0 0 4 0 4 Roche STA-PTT A 1 2 54 3 60 Andere 0 0 1 0 1

* 3. Binnen de referentiewaarden 4. Tussen bovengrens en bovengrens + 20% 5. > bovengrens + 20%


Fibrinogeen g/l CO/6296 METHODE Mediaan SD CV,% N

999 Andere 1 Clauss 2.80 0.27 9.8 195 005 BioMérieux Fibriquik 2.65 0.24 9.1 39 004 BioMérieux MDA Fibriquik 2 014 Dade Behring Multifibren U 2.75 0.19 6.9 8 015 Dade Behring Thrombin Reagent 2.56 0.24 9.2 36 010 Instrumentation Laboratory HemosIL Fibrinogen C 2.80 0.24 8.7 13

011 Instrumentation Laboratory IL Test QFA Thrombin 3

006 Roche STA Fibrinogen 2.94 0.16 5.5 94 PT derived 2.71 0.32 11.8 33 003 BioMérieux Simplastin Excel S 2 012 Dade Behring Innovin 2.44 0.27 11.3 4 007 Instrumentation Laboratory HemosIL PT-Fibrinogen HS 2.96 0.16 5.5 6



Nefelometrie 1 020 Dade Behring Antiserum to Human Fibrinogen 1

Globaal (alle methoden) 2.80 0.27 9.8 230


Interpretatie N Totaal % Binnen de referentiewaarden 218 230 94.8 > bovengrens + 20% 1 230 0.4 Tussen ondergrens - 20% en ondergrens 1 230 0.4 Geen 10 230 4.3

Methode 2* 3* 5* Geen Totaal Andere 0 1 0 0 1 Clauss 1 185 1 8 195 BioMérieux Fibriquik 0 37 1 1 39 BioMérieux MDA Fibriquik 0 2 0 0 2 Dade Behring Multifibren U 0 7 0 1 8 Dade Behring Thrombin Reagent 1 35 0 0 36 Instrumentation Laboratory HemosIL Fibrinogen C 0 12 0 1 13 Instrumentation Laboratory IL Test QFA Thrombin 0 3 0 0 3 Roche STA Fibrinogen 0 89 0 5 94 PT derived 0 31 0 2 33 BioMérieux Simplastin Excel S 0 2 0 0 2 Dade Behring Innovin 0 3 0 1 4 Instrumentation Laboratory HemosIL PT-Fibrinogen HS 0 6 0 0 6

Instrumentation Laboratory HemosIL PT-Fibrinogen Recombinant 0 13 0 1 14

Instrumentation Laboratory HemosIL Recombiplastin 0 7 0 0 7

Nefelometrie 0 1 0 0 1 Dade Behring Antiserum to Human Fibrinogen 0 1 0 0 1 * 2. Tussen ondergrens - 20% en ondergrens

3. Binnen de referentiewaarden 5. > bovengrens + 20%


Interpretatie N Totaal % Binnen de referentiewaarden 215 229 93.9 Tussen ondergrens - 20% en ondergrens 1 229 0.4 Geen 13 229 5.7

Methode 2* 3* Geen Totaal Andere 0 1 0 1 Clauss 1 182 11 194 BioMérieux Fibriquik 0 37 2 39 BioMérieux MDA Fibriquik 0 2 0 2 Dade Behring Multifibren U 0 7 1 8 Dade Behring Thrombin Reagent 1 34 1 36 Instrumentation Laboratory HemosIL Fibrinogen C 0 12 1 13 Instrumentation Laboratory IL Test QFA Thrombin 0 3 0 3 Roche STA Fibrinogen 0 87 6 93 PT derived 0 31 2 33 BioMérieux Simplastin Excel S 0 2 0 2 Dade Behring Innovin 0 3 1 4 Instrumentation Laboratory HemosIL PT-Fibrinogen HS 0 6 0 6 Instrumentation Laboratory HemosIL PT-Fibrinogen Recombinant 0 13 1 14

Instrumentation Laboratory HemosIL Recombiplastin 0 7 0 7 Nefelometrie 0 1 0 1 Dade Behring Antiserum to Human Fibrinogen 0 1 0 1 * 2. Tussen ondergrens - 20% en ondergrens

3. Binnen de referentiewaarden


Interpretatie N Totaal % Binnen de referentiewaarden 196 229 85.6 Tussen bovengrens en bovengrens + 20% 18 229 7.9 Tussen ondergrens - 20% en ondergrens 2 229 0.9 > bovengrens + 20% 1 229 0.4 Geen 12 229 5.2

Methode 2* 3* 4* 5* Geen Totaal Andere 0 1 0 0 0 1 Clauss 2 179 4 0 9 194 BioMérieux Fibriquik 0 37 1 0 1 39 BioMérieux MDA Fibriquik 0 2 0 0 0 2 Dade Behring Multifibren U 0 5 2 0 1 8 Dade Behring Thrombin Reagent 1 34 0 0 0 35 Instrumentation Laboratory HemosIL Fibrinogen C 0 11 1 0 1 13

Instrumentation Laboratory IL Test QFA Thrombin 0 3 0 0 0 3

Roche STA Fibrinogen 1 87 0 0 6 94 PT derived 0 15 14 1 3 33 BioMérieux Simplastin Excel S 0 2 0 0 0 2 Dade Behring Innovin 0 3 0 0 1 4 Instrumentation Laboratory HemosIL PT-Fibrinogen HS 0 2 4 0 0 6

Instrumentation Laboratory HemosIL PT-Fibrinogen Recombinant 0 4 7 1 2 14

Instrumentation Laboratory HemosIL Recombiplastin 0 4 3 0 0 7

Nefelometrie 0 1 0 0 0 1 Dade Behring Antiserum to Human Fibrinogen 0 1 0 0 0 1 * 2. Tussen ondergrens - 20% en ondergrens

3. Binnen de referentiewaarden 4. Tussen bovengrens en bovengrens + 20% 5. > bovengrens + 20%


IMMUNOHEMATOLOGIE Deelname In totaal hebben 29 buitenlandse (Canada, Finland, Frankrijk (6), Letland, Luxemburg (15), Marocco, Nederland, Noorwegen, Zweden (2)) en 198 Belgische laboratoria deelgenomen aan deze enquête. Hieronder worden enkel de resultaten van de Belgische laboratoria besproken Bloedgroep De rode bloedcellen van het monster 0510 waren van het type O Rh D positief met fenotype Ccee. De rode bloedcellen van het monster 0512 waren van het type O Rh D positief met fenotype CCee. Rechtstreekse antiglobulinetest Voor beide bloedmonsters was de rechtstreekse antiglobulinetest negatief. Kruisproeven Het serummonster 0513 bevatte geen onregelmatige antistoffen. Het serummonster 0515 bevatte een anti-Fya antistof en was incompatibel met de rode bloedcellen 0512. Titer van het antilichaam:

Antilichaam NISS-IAT (buis) LISS-IAT (kolom) Anti-Fya 1 2

Eén ziekenhuislaboratorium en 2 privaat laboratoria beschouwden het staal 0515 verkeerdelijk als compatibel met de rode bloedcellen 0512. 40.5% van de deelnemers voerden de identificatie van de onregelmatige antistoffen uit. Eén ziekenhuislaboratorium vermeldde de aanwezigheid van een anti-K antistof. Alle andere laboratoria identificeerden correct de anti-Fya antistof. 95.6% van de laboratoria hebben de agglutinatiegraad vermeld. De volgende tabel geeft het percentage deelnemers voor elke agglutinatiegraad weer:

Serum RBC + ++ +++ ++++ 0515 0512 10.6% 59.6% 29.1% 0.7%


Onderstaande tabel geeft voor de verschillende methoden, het aantal laboratoria weer, die de incompatibiliteit tussen het serum 0515 en de rode bloedcellen 0512 niet teruggevonden hebben (N-), het aantal laboratoria, die de agglutinatiegraad vermeld hebben (N+), en het percentage deelnemers voor elke agglutinatiegraad:

Methode N- N+ + ++ +++ ++++ Diamed

WaDiana/ID-Gelstation 0

17

23.5%

58.8%

17.7%

0%

Diamed Gel/Manuele methode

1

95

9.5%

64.2%

26.3%

0%

Ortho-Clinical Diagnostics Autovue

0

14

0%

57.1%

42.9%

0%

Ortho-Clinical Diagnostics Gel/Manuele methode

0

17

0%

47.1%

52.9%

0%

Andere + niet gepreciseerd 2 8 37.5% 37.5% 12.5% 12.5% Onregelmatige antistoffen Het serummonster 0517 bevatte een anti-Fya antistof. Titer van het antilichaam:

Antilichaam NISS-IAT (buis) LISS-IAT (kolom) Anti-Fya 1 2

Twee ziekenhuislaboratoria en 4 privaat laboratoria hebben de aanwezigheid van de onregelmatige antistoffen niet opgemerkt. 36.0% van de deelnemers voerden de identificatie van de onregelmatige antistoffen uit. Eén ziekenhuislaboratorium vermeldde de aanwezigheid van een anti-K antistof. Alle andere laboratoria identificeerden correct de anti-Fya antistof. 92.1% van de laboratoria hebben de agglutinatiegraad vermeld. De volgende tabel geeft het percentage deelnemers voor elke agglutinatiegraad weer:

Serum + ++ +++ ++++ 0517 11.5% 54.6% 32.8% 1.1%


Onderstaande tabel toont voor de verschillende methoden, het aantal laboratoria, die de aanwezigheid van de onregelmatige antistoffen in het serum 0517 niet opgemerkt hebben (N-), het aantal laboratoria, die de agglutinatiegraad vermeld hebben (N+) en het percentage deelnemers voor elke agglutinatiegraad:

Methode N- N+ + ++ +++ ++++ Diamed

WaDiana/ID-Gelstation 0

21

23.8%

57.1%

19.1%

0%

Diamed Gel/Manuele methode

2

106

11.3%

53.8%

34.9%

0%

Ortho-Clinical Diagnostics Autovue

1

22

4.6%

63.6%

31.8%

0%

Ortho-Clinical Diagnostics Gel/Manuele methode

0

13

0%

53.8%

46.2%

0%

Andere + niet gepreciseerd 3 12 16.7% 41.6% 25.0% 16.7% 84.6% van de Belgische laboratoria hebben de EKE-resultaten immuno-hematologie elektronisch doorgestuurd (toolkit). ABO systeem Het staal I/0510 behoort tot de bloedgroep O. Ontvangen antwoorden: 198

Antwoord Aantal % O 198 100 Het staal I/0512 behoort tot de bloedgroep O. Ontvangen antwoorden: 198

Antwoord Aantal % O 198 100


Rh Het staal I/0510 behoort tot de bloedgroep Rh positief (D positief). Ontvangen antwoorden: 198

Antwoord Aantal % Rh positief (D positief) 198 100 Het staal I/0512 behoort tot de bloedgroep Rh positief (D positief). Ontvangen antwoorden: 198

Antwoord Aantal % Rh positief (D positief) 198 100 Rh ondergroepen (C,c,E,e) Het staal I/0510 heeft fenotype Ccee. Ontvangen antwoorden: 194

Antwoord Aantal % Ccee 191 98.5 CCee 3 1.5 Het staal I/0512 heeft fenotype CCee. Ontvangen antwoorden: 194

Antwoord Aantal % CCee 192 99.0 Ccee 2 1.0


Rechtstreekse antiglobulinetest De rechtstreekse antiglobulinetest is negatief voor het staal I/0510. Ontvangen antwoorden: 191

Antwoord Aantal % Negatief 191 100

De rechtstreekse antiglobulinetest is negatief voor het staal I/0512. Ontvangen antwoorden: 191

Antwoord Aantal % Negatief 191 100

Kruisproeven Het serumstaal I/0513 is compatibel met de RBC I/0510. Ontvangen antwoorden: 158

Antwoord Aantal % Compatibel 158 100 Het serumstaal I/0513 is compatibel met de RBC I/0512. Ontvangen antwoorden: 158

Antwoord Aantal % Compatibel 158 100


Het serumstaal I/0515 is compatibel met de RBC I/0510. Ontvangen antwoorden: 158

Antwoord Aantal % Compatibel 158 100 Het serumstaal I/0515 (anti-Fya) is incompatibel met de RBC I/0512. Ontvangen antwoorden: 158

Antwoord Aantal % Incompatibel 155 98.1

Compatibel 3 1.9 Opsporen van onregelmatige antistoffen Aanwezigheid van onregelmatige antistoffen (anti-Fya) in het serum I/0517. Ontvangen antwoorden: 189

Antwoord Aantal % Aanwezigheid 183 96.8 Afwezigheid 6 3.2


OPSPOREN EN IDENTIFICATIE VAN ANA Staalmateriaal Er werd één serum (S/4783) rondgestuurd afkomstig van een patiënt met systemische lupus erythematodes. Deelname In totaal hebben 153 laboratoria deelgenomen aan deze enquête. Resultaten Indirecte immunofluorescentie op HEp-2(000) cellen Volgende tabel geeft de patronen van de antistoffen weer bekomen met immunofluorescentie op HEp-2(000) cellen:

Patroon Aantal Correct Homogeen 127 Aanvaardbaar Homogeen + gespikkeld 6 Homogeen + cytoplasmatisch 5 Homogeen + korrelig cytoplasma 2 Homogeen + nuclear dots 1 Homogeen + nucleaire membraan 1 Onaanvaardbaar (Fijn) gespikkeld 6 Positieve kern 1 Smooth 1

Eén laboratorium maakte voor het opsporen van de ANA gebruik van een ELISAtechniek (QUANTA Lite ANA Elisa, Inova) en bekwam een positief resultaat. Acht laboratoria (5.3%) hebben het immunofluorescentiepatroon verkeerd geïnterpreteerd en dit om verschillende redenen, nl foutieve benoeminga of onvolledige beschrijvingb: gespikkelda, smootha, positieve kernb. Geen enkel laboratorium bekwam een negatief resultaat. Het fluorescentiepatroon werd bijgevolg op een aanvaardbare wijze geïnterpreteerd door 94.7 % van de deelnemers.


Volgende tabel geeft de patronen van de antistoffen weer bekomen met de verschillende HEp-2(000) cellen:

Fabrikant N Patroon N HEp-2 cellen Alphadia 22 Homogeen 17 Homogeen + gespikkeld 2 (Fijn) gespikkeld 2 Homogeen + cytoplasmatisch 1 Euroimmun 27 Homogeen 19 Homogeen + gespikkeld 3 (Fijn) gespikkeld 2 Homogeen + cytoplasmatisch 2 Kern positief 1 Immunoconcepts 2 Homogeen 2 Inova 32 Homogeen 31

Homogeen + korrelig cytoplasma 1 Kallestad 10 Homogeen 10 Medica 3 Homogeen 3 Zeus 3 Homogeen 3 Andere of niet vermeld 4 Homogeen 3 Homogeen + nucleaire membraan 1 HEp-2000 cellen Immunoconcepts 47 Homogeen 39 (Fijn) gespikkeld 2 Homogeen + cytoplasmatisch 2 Homogeen + gespikkeld 1 Homogeen + korrelig cytoplasma 1 Homogeen + nuclear dots 1 Smooth 1


Onderstaande grafiek geeft de globale verdeling van de antistoftiter weer:

010

2030

4050

Titer

Aan

tal

80 160 320 640 1280 2560 5120 10240 20480

| | | | | | | | |

Totaal

Volgende tabel geeft de mediaan van de antistoftiter weer voor de HEp-2(000) cellen, waarvoor er minstens 4 gebruikers een titer vermeld hebben:

Cellen Fabrikant Aantal Mediaan HEp-2 cellen Alphadia 9 1280

Euroimmun 23 1280 Inova 29 1280 Kallestad 9 1280

HEp-2000 cellen Immunoconcepts 45 1280


Onderstaande grafieken geven de verdeling van de antistoftiter weer voor de HEp-2(000) cellen, waarvoor er minstens 4 gebruikers een titer vermeld hebben:

02

46

8

Titer

Aan

tal

80 160 320 640 1280 2560 5120 10240 20480

| | | | | | | | |

Alphadia

02

46

8

Titer

Aan

tal

80 160 320 640 1280 2560 5120 10240 20480

| | | | | | | | |

Euroimmun


05

1015

Titer

Aan

tal

80 160 320 640 1280 2560 5120 10240 20480

| | | | | | | | |

Immunoconcepts

05

1015

Titer

Aan

tal

80 160 320 640 1280 2560 5120 10240 20480

| | | | | | | | |

Inova


01

23

4

Titer

Aan

tal

80 160 320 640 1280 2560 5120 10240 20480

| | | | | | | | |

Kallestad

S/4783: homogeen patroon


Opsporen van anti-DNA antilichamen 128 laboratoria (83.7%) spoorden de aanwezigheid van anti-DNA antistoffen op. Volgende tabel geeft een overzicht van het aantal positieve, negatieve en twijfelachtige resultaten per methode:

Methode Fabrikant N + +/- - Crithidia Alphadia 6 2 4 Binding site 5 3 2 Euroimmun 4 1 1 2 Immunoconcepts 20 14 6 Inova 7 6 1 Kallestad 2 2 Mardx 4 4 Andere 3 3 Totaal 51 33 2 16 64.7% 3.9% 31.4% Farr assay Amerlex 1 1 dsDNA elisa Diasorin 5 4 1 Euroimmun 5 5 Inova 23 22 1 Kallestad 5 5 Pharmacia Unicap 17 17 Pharmacia Varelisa 7 7 Andere 3 2 1 Totaal 65 62 2 1 95.4% 3.1% 1.5% dsDNA dot BMD 7 7 Euroimmun 24 8 3 13 Andere 2 1 1 Totaal 33 16 3 14 48.5% 9.1% 42.4% Totaal 150 112 7 31 74.7% 4.7% 20.7%


39 deelnemers (25.5%) spoorden de aanwezigheid van anti-nucleosoom antistoffen op. Volgende tabel geeft een overzicht van de resultaten:

Methode Fabrikant N + +/- - Dot Alphadia 6 2 4 Euroimmun 22 22 Andere 1 1 Elisa Inova 5 5 Euroimmun 2 2 Andere 3 1 2 Totaal 39 33 2 4 84.6% 5.1% 10.3%

S/4783: anti-DNA antistoffen (Crithidia lucilae)


Opsporen van anti-ENA antilichamen 129 laboratoria (84.3%) spoorden de aanwezigheid van anti-ENA antistoffen op.

Volgende tabel geeft een overzicht van de resultaten:

Methode N Fabrikant N Resultaat N ID1 9 Immunoconcepts 8 Negatief 8 Home made 1 Negatief 1 Dot 71 Alphadia 10 Negatief 8 RNP +/- 1 RNP +/- + SSA +/- 1 BMD 22 Negatief 22 Euroimmun 37 SSA 10 Negatief 9 SSA + histonen 7 SSA + histonen +/- 3 SSA + RNP +/- 3 SSA +/- 2 SSA + RNP + histonen 2 SSA + RNP 1 Andere 2 Negatief 2 LIA2 12 Innogenetics 12 SmB + RNP-A + histonen 3

Histonen 2 SmB + histonen 2 SmB + RNP-A + Scl70 + histonen 1 SmB + RNP-A +/- + histonen 1 SmB +/- + RNP-A +/- + histonen 1 SmB +/- + histonen 1 SSA +/- 1

ELISA 44 Biorad 4 SSA 3 Positief 1 Euroimmun 2 Positief 1 Negatief 1 Inova 27 RNP 7 RNP + SSA +/- 8 Histonen 4 RNP + SSA 3 SSA 1 RNP +/- 1 RNP +/- + histonen 1 RNP + histonen +/- 1

RNP + SSA +/- + histonen 1


Pharmacia 8 Histonen 3 Varelisa SSA + histonen 1 RNP 1 SSA +/- + histonen +/- 1 SSA +/- + RNP +/- 1 Histonen +/- 1 Andere 3 SSA 1 Twijfelachtig 1 Negatief 1

FEIA3 17 Pharmacia 17 SSA 11 Unicap SSA + RNP +/- 2 Positief 2 SSA + RNP70 + RNP +/- 1 RNP 1

1ID : Immunodiffusie ; 2LIA : Line immunoassay ; 3FEIA : Fluorescence enzyme immunoassay Commentaar Het serum S/4783 bevat anti-DNA antistoffen. Met ELISA worden zeer hoge titers teruggevonden. De reactie op Crithidia luciliae is sterk positief ter hoogte van de kinetoplast en minder uitgesproken ter hoogte van de kern.

Fluorescentie van de kinetoplast is vereist om de aanwezigheid van anti-DNA antistoffen te bevestigen. Op sommige Crithidia culturen is het soms moeilijk om de kinetoplast te definiëren en te onderscheiden van de kern en het basale lichaam. Wij maken sinds verschillende jaren gebruik van een tegenkleuring, die toelaat gemakkelijk het verschil te maken. Aan het mounting medium wordt ethidiumbromide in een finale concentratie van 1 μg/ml toegevoegd. Wanneer de test negatief is, zijn de kinetoplast, de kern en het basale lichaam rood gekleurd. Een groene fluorescentie enkel ter hoogte van de kinetoplast duidt op een positieve test.

Het opsporen van anti-nucleosoom antistoffen gebeurt met ELISA of IMMUNODOT. De fabrikanten van kits maken gebruik van verschillende preparaten: een natief extract verkregen met chromatografie afkomstig van kalfsthymus, muizencellen, HeLa cellen. Andere testen maken gebruik van zoutextracten van kernen van kalfsthymus. Deze laatste extracten denatureren gedeeltelijk het nucleohistonencomplex en zijn minder gevoelig dan de testen, die gebruik maken van natieve extracten. Nochtans werden vals positieve reacties waargenomen met deze onvoldoende gezuiverde extracten.

Voorbeelden: EUROIMMUN, INOVA : natief complex van thymuscellen


ORGENTEC : natief complex van HeLa cellen ALPHA-DIA (DOT) : nucleohistonen extract van kalfsthymus INOVA : natief complex van erythroleukemiecellen van muizen

Het serum is eveneens positief voor anti-RNP antistoffen. Het reageert zwak met het U1snRNP complex (Sm/RNP genoemd) én met de recombinante proteïnen RNP 68 kD en RNP A. De verschillen tussen de deelnemers weerspiegelen de aard van de antigenen gebruikt in de testen.

De identificatie van de anti-RNP antistoffen kan op verschillende manieren gebeuren. De oudste methode is de immunodiffusie met gelprecipitatie. Zij maakt gebruik van een kernextract van thymuscellen van konijn of kalf. Deze methode heeft het voordeel om de reactie van de antistoffen met natief Sm en RNP te testen. Tegenwoordig maakt men meestal gebruik van immuno-enzymatische technieken, ELISA of Immunodot. De antigenen hebben een verschillende origine. Sommige antigenen worden dmv chromatografie en immunoaffiniteit gezuiverd uit dierorganen (kalfsthymus) wat theoretisch toelaat om de antigenen onder natieve vorm te bekomen. Zo werd met immunoaffiniteit met polyclonale humane antistoffen en, recenter, met een specifiek monoclonaal anti-m3GppA antistof, specifiek voor de capstructuur van de U-RNAs, een preparaat verkregen, dat ‘RNP-Sm complex’ genoemd wordt en overeenstemt met een mengsel van de voornaamste snRNP. Zoals hun naam het aangeeft, reageren de RNP-Sm complexen, die op die manier geïsoleerd werden, zowel met de anti-RNP als met de anti-Sm antistoffen. De proteïnen 68, A en C werden gekloneerd en tot expressie gebracht eerst in een procaryoot en vervolgens in een eucaryoot systeem zodat de molecule transcriptionele modificaties kan ondergaan om zo dicht mogelijk de natieve molecule te benaderen. Het profiel van de anti-RNP reactiviteit met de proteïnen 68, A en C is zeer heterogeen. Anti-Proteïne 68 : 79 % Anti-Proteïne A : 85 % Anti-Proteïne C : 69 % Anti-Proteïne 68 + A + C : 48 %

Reactiviteit van anti-RNP antistoffen met de proteïnen 68, A en C (studie met 62 sera)

In zeldzame gevallen kunnen de anti-RNP antistoffen slechts met de proteïnen 68, A of C reageren indien ze gebonden zijn aan U1RNA, met andere woorden in het U1RNP complex (Sm of RNP).

Het is dus nodig dat de klinisch bioloog speciale aandacht besteedt aan de methoden, die in zijn laboratorium gebruikt worden voor het opsporen en identificeren van anti-RNP antistoffen. In het bijzonder moet hij informatie inwinnen over de aard en de kwaliteit van de antigene preparaten, die in de verschillende commercieel verkrijgbare kits gebruikt worden.


Het opsporen van de anti-SSA antistoffen in dit staal toont enkele manifeste discordanties. De verschillende technieken maken geen gebruik van hetzelfde antigene preparaat. Voor enkele ELISA of DOT testen, maken de fabrikanten gebruik van een gezuiverd extract van het SSA complex (proteïnen van 60 kD en YRNA) met immuno-affiniteit verkregen uit de thymus van runderen. Andere fabrikanten maken gebruik van het recombinante SSA 60 kD eiwit. En, nog recenter, werd een recombinant complex SSA60 + YRNA geïntroduceerd. Vals positieve reacties worden waargenomen met onvoldoende gezuiverde natieve antigenen. Het andere probleem berust op het gebruik van het TRIM21 proteïne, onjuist SSA/Ro52 genoemd. De antistoffen, die tegen dit eiwit gericht zijn, komen niet overeen met anti-SSA-antistoffen zoals verder uiteengezet wordt.

Voorbeelden : EUROIMMUN, BMD (DOT) : immunogezuiverd natief SSA

ALPHA-DIA (DOT) : volledig recombinant complex (proteïne van 60 kD + YRNA)

PHARMACIA (EIA) : recombinant SSA 60 en 52 proteïne INOVA (ELISA) : SSA complex + recombinant 52 proteïne

Prof. Humbel Laboratoire Luxembourgeois d’Immuno-Pathologie

Algemene beschouwingen bij de evaluatie van de bekomen titers voor de verschillende parameters: Onafhankelijk van de producent wordt er voor ANA een brede spreiding van de bekomen titers vastgesteld. De criteria voor aanvaardbare performantie voor ANA zijn: Target (mediaan) +/- 2 titers (Clinical Diagnostic Immunology – Protocols in Quality Assurance and Standardization Edited by. RM Nakamura et al. Blackwell Science 1998; ISBN 0-86542-518-). Het is de taak van de laboratoria de eigen titers te vergelijken met de mediaan (vb. ANA: 1/1280 +/- 2 titers) en een onderzoek in te stellen indien aan deze criteria niet wordt voldaan (vb branduren van de lamp - juiste gebruik conjugaat - juiste afstelling van de microscoop -…).

Dr. Van Campenhout UZA, Antwerpen


ANTI-SSA/Ro52 ANTISTOFFEN; WAAROVER GAAT HET EN WANNEER ZIJN ZE BELANGRIJK Anti-SSA/Ro52 antistoffen maken deel uit van de groep antinucleaire antistoffen, die het meest worden aangetroffen bij bindweefselaandoeningen. Zij komen voor bij systemische lupus, subacute cutane lupus, het syndroom van Sjögren en bij andere reumatoïde systeemaandoeningen. Ze worden ook geassocieerd met neonatale lupus waarbij soms een congenitaal auriculo-ventriculair blok gebonden aan de transplacentaire passage van deze antilichamen voorkomt. HET SSA/Ro ANTIGEEN Het SSA/Ro antigeen is een complex van kleine partikels ribonucleoproteïnen (RNP). Elk partikel bevat een kleine RNA molecule (100-tal nucleïnezuren), die rijk is aan uridine, gesynthetiseerd wordt door het RNA-polymerase III en hYRNA genoemd wordt (h=humaan, Y=cytoplasmatisch). Bij de mens komen 4 hYRNA types voor: hYRNA1, hYRNA3, hYRNA4 en hYRNA5, die zich aan eiwitten binden om SSA/Ro partikels te vormen. Het meest belangrijke eiwit is een polypeptide van 60kD, SSA/Ro60, opgebouwd uit 538 aminozuren. Het eiwit bevat een herkenningssequentie voor RNA (RNP motief), waarmee het zich bindt aan het hYRNA. Deze binding gebeurt op het niveau van de dubbele helix gevormd door baseparing tussen de basen van het 3’ uiteinde met deze van het 5’ uiteinde.

Een ander eiwit, dat 50 maal sterker aanwezig is in de cel, is het SSB/La proteïne. Het fixeert zich ter hoogte van de poly-uridine keten van het 3’ uiteinde van de hYRNA. Dit SSB/La eiwit is een sterk gefosforyleerd polypeptide van 48 kD, opgebouwd uit 408 aminozuren. Het SSB/La eiwit bezit eveneens een RNP sequentie voor fixatie aan RNA.


Structuur van het SSA/Ro antigeen

Ro/SSA 52

COOH

NH2

ZnRo/SSA 60

La/SSB

hY1RNPLEUCINE-ZIPPER

Zinc Finger

(Referentie : Anticorps Anti-SSA/Ro Méthodes de dépistage et valeur diagnostique;

BMD Editions – 1996 ISBN: 2-9510600-0-9.) ANTI-SSA/Ro ANTILICHAMEN De immunodominante epitopen van de SSA/Ro partikels bevinden zich op het centrale domein van het natieve 60 kD eiwit. Er bestaan eveneens lineaire epitopen in de gebieden 169-190 en 211-232. Daarnaast herkennen bepaalde SSA/Ro antilichamen eveneens het hYRNA en dan voornamelijk het hYRNA5. Er zouden ook antilichamen bestaan, die uitsluitend gericht zijn tegen het SSA/Ro60-hYRNA complex. Uit dit alles blijkt duidelijk de heterogeniteit van de anti-SSA/Ro antilichamen. Deze anti-SSA/Ro antilichamen worden aangetroffen bij systemische lupus (30-40%), bij subacute cutane lupus (70-90%) en bij het syndroom van Sjögren (80-90%). Diverse klinische en biologische manifestaties worden geassocieerd met deze antilichamen: fotosensibiliteit, purpura, hypergammaglobulinemie en neonatale lupus.

Bij het Sjögren’s syndroom herkennen de aanwezige auto-antilichamen eveneens het aan het complex geassocieerde eiwit SSB/La. De antigene determinanten zijn verdeeld over de N- en C-terminale domeinen. ANTI-SSA/Ro52 ANTILICHAMEN In 1988 ontdekte men een nieuw eiwit dat geassocieerd zou zijn met het SSA/Ro complex. Door middel van Western-blot met een ruw extract van HeLa cellen kon men aantonen dat bepaalde anti-SSA/Ro positieve sera ook reageerden met een 52 kD polypeptide. De reactie was onafhankelijk van de aanwezigheid van anti-SSA/Ro60. Het eiwit werd gekloneerd en vervolgens aangewend als


antigeen voor aantonen van anti-SSA/Ro door middel van ELISA, immunodot en Westernblot. Twee belangrijke fenomenen werden vastgesteld. Het eerste fenomeen, dat zeer belangrijk is op immunologisch vlak, toonde aan dat de monospecifieke anti-SSA/Ro52 antilichamen, die wel reageerden met het recombinante eiwit, niet reageerden met HEp2 cellen met indirecte immunofluorescentie. Anderzijds reageerden zij noch door middel van immunoprecipitatie noch met ELISA met het natieve SSA/Ro. Natieve SSA/Ro partikels inhibeerden op Western blot de reactie met het 60kD eiwit maar niet de reactie met het 52 kD eiwit. Op biochemisch vlak was het nooit mogelijk om de aanwezigheid van het 52kD eiwit in met de meeste zorg geïsoleerde en met HPLC gezuiverde natieve complexen aan te tonen. Structureel onderzoek van het 52 kD eiwit toonde aan dat het geen bindingssequenties voor RNA omsluit en zich bijgevolg niet direct kan binden op hYRNA. Men heeft getracht de associatie met het SSA/Ro complex te verklaren als een proteïne-proteïne interactie tussen het 52 kD en het 60 kD SSA/Ro eiwit.

Het SSA/Ro52 kD eiwit maakt deel uit van de grote familie van de zogenaamde TRIM (voor Tri-Motif) eiwitten, zo genoemd omdat zij zijn opgebouwd uit drie verschillende opeenvolgende domeinen. Aan het N-terminale uiteinde (residu’s 16 tot 54) bevindt zich het domein van de ‘ringvinger’ gevormd door lussen van aminozuren en zinkionen, vanwaar de naam ‘Zink-vinger’. Het volgende domein (residu’s 91 tot 123) is een ‘Bbox’, een andere bijkomende bindingsplaats voor zinkionen. Het derde domein (residu’s 128-234) bestaat uit een alfa-helix (coiled-coil) met een ‘leucine-zipper’ (residu’s 211-232), opgebouwd uit regelmatig herhaalde leucines vanwaar de naam ‘leucine–rits’. Het p52 eiwit draagt op zijn terminale uiteinde ook nog een goed bewaarde aminozuursequentie, het B30.2 domein, homoloog aan de RFP-like proteïnen (ring finger like proteins). Dit domein komt ook voor bij bepaalde eiwitten van de TRIM familie, zoals het TRIM 21. Twee van de helixen van het coiled-coil domein kunnen onderling een homodimerisatie aangaan of een binding met andere eiwitten. Deze laatste interactie werd gesuggereerd als mogelijke verklaring voor de associatie van het p52 eiwit met het SSA/Ro 60 eiwit, doch dit kon eigenlijk nooit worden aangetoond. De beschreven anti-p52 antilichamen herkennen epitopen ter hoogte van de leucine-zipper. Dit gebied is niet toegankelijk voor antilichamen op niveau van dimeren, wat het bestaan kan verklaren van antistoffen, die uitsluitend reageren met het p52 eiwit op Western blot. Andere epitopen werden gelokaliseerd ter hoogte van het N-terminale uiteinde met de ‘zink-vinger’ domeinen.

Het B30.2 domein is eveneens sterk betrokken bij de proteïne-proteïne interacties. Het is op deze wijze dat een directe interactie, doch niet van het type antilichaam-antigeen, werd vastgesteld met het B30.2 domein van het p52 eiwit en het scharnierdomein van immuunglobulinen. Deze zeer belangrijke vaststelling laat toe de aanwezigheid van anti-p52 antilichamen bij een groot aantal aandoeningen maar ook bij gezonde individuen te verklaren.


In de literatuur werden verschillende frequenties van voorkomen van deze monospecifieke anti-SSA/Ro52 antilichamen gerapporteerd. Met een commerciële immunodot (INNOGENETICS) konden deze antilichamen worden aangetoond in sterk uiteenlopende klinische situaties, die niet gerelateerd zijn aan een bindweefselaandoening; hepatitis C, diverse tumoren, leukemie, multiple sclerose, pulmonale fibrose, trombocytopenische purpura, cerebrovasculaire accidenten, Churg-Strauss syndroom.

Bij bindweefselaandoeningen zijn de anti-SSA/Ro52 antilichamen frequent geassocieerd met de aanwezigheid van anti SSA/Ro60 antilichamen. De frequentie hangt echter af van de gebruikte techniek en het gebruikte antigeen. Een significante associatie van anti-SSA/Ro52 antistoffen met anticytoplasmatische antistoffen karakteristiek voor myositiden kan worden waargenomen zonder dat er tot nog toe een verklaring voor kon worden gevonden.

Prof. Humbel Laboratoire Luxembourgeois d’Immuno-Pathologie


OPSPOREN EN IDENTIFICATIE VAN ANCA (ANCA: Antineutrophil cytoplasmic antibodies) Staalmateriaal Het staal S/6596 was afkomstig van een patiënte met de ziekte van Wegener. Wij danken Prof. Humbel (Laboratoire Luxembourgeois d’Immuno-Pathologie) voor het bezorgen van het staal en het verstrekken van de nodige klinische inlichtingen. Deelname In totaal hebben 3 Luxemburgse en 72 Belgische laboratoria deelgenomen aan deze enquête. Resultaten Indirecte immunofluorescentie Volgende tabel geeft de patronen van de antistoffen weer bekomen met immunofluorescentie:

Patroon Aantal cANCA 64 cANCA + pANCA 2 ANCA (enkel screening) 2 pANCA is een verkeerde interpretatie. Geen enkel laboratorium bekwam een negatief resultaat. Volgende tabel geeft de mediaan weer van de titers bekomen met de granulocyten, waarvoor minstens 4 gebruikers de titer vermeld hebben:

Fabrikant N Mediaan Binding Site 9 320 Euroimmun 12 160 Inova 18 320


Onderstaande grafieken geven de verdeling van de antistoftiter weer voor de granulocyten, waarvoor minstens 4 gebruikers de titer vermeld hebben:


Typering van de ANCA Volgende tabel geeft de resultaten weer bekomen met de ELISA- en dottechnieken:

Fabrikant ELISA Dot Resultaat Aantal Alphadia 10 PR3 7 PR3 + MPO (zwak) 2 PR3 + MPO 1 BMD 14 PR3 14 Euroimmun 5 PR3 5 4 PR3 4 Pharmacia Varelisa 3 PR3 2 PR3 + MPO 1 Pharmacia Unicap 6 PR3 5 MPO 1 Inova 14 PR3 14 Andere 5 PR3 5

S/6596: cANCA patroon

GLOBAAL RAPPORT EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE … · issn 0778-8363 wiv j. wytsmanstraat, 14 b-1050...

Documents

Transcript of GLOBAAL RAPPORT EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE … · issn 0778-8363 wiv j. wytsmanstraat, 14 b-1050...