Gezondheidsenquête, België, 2004 : Handleiding voor de … · 2008. 3. 25. · FEDERALE...

FEDERALE OVERHEIDSDIENSTECONOMIE, K.M.O.,

MIDDENSTAND EN ENERGIE

FEDERALE OVERHEIDSDIENSTVOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE

VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU

Algemene Directie Statistiek en Economische

Informatie Leuvenseweg 44 – 1000 Brussel

Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid

Juliette Wytsmanstraat 14 – 1050 Brussel

Gezondheidsenquête, België, 2004

Handleiding voor de enquêteurs

MEI 2004

Inhoudstafel

DEEL 1 : ALGEMENE ASPECTEN VAN DE GEZONDHEIDSENQUÊTE ................................. 5

INLEIDING .............................................................................................................................................. 5 EEN GEZONDHEIDSENQUÊTE IN BELGIË: WAAROM, VOOR WIE EN DOOR WIE?........................................ 5

Een gezondheidsenquête: waarom?.................................................................................................. 5 Een gezondheidsenquête: door wie?................................................................................................. 6 Enquête 2004: speciale aandacht voor de ouderen!......................................................................... 7

INFORMATIEUITWISSELING TUSSEN DE ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN DE ENQUÊTEURS ............. 7 PROCEDURE VOOR HET CONTACTEREN VAN HUISHOUDENS.................................................................... 8

Procedure voor het contacteren van huishoudens en het invullen van het ontvangstformulier ....... 9 BIJZONDERE SITUATIES ........................................................................................................................ 12 WIE TE BEVRAGEN BINNEN HET HUISHOUDEN? .................................................................................... 12

Bijzondere situaties ......................................................................................................................... 13 VERLOOP VAN HET INTERVIEW ............................................................................................................ 14 GEBRUIK VAN EEN PROXY.................................................................................................................... 14 VERVANGING VAN NIET PARTICIPERENDE HUISHOUDENS..................................................................... 15 ALGEMEEN OVERZICHT VAN DE INHOUD VAN DE ENQUÊTE.................................................................. 17 HOUDING VAN DE ENQUÊTEUR............................................................................................................. 19 EINDE VAN HET INTERVIEW.................................................................................................................. 19 KWALITEITSCONTROLE........................................................................................................................ 20 BETALING VAN DE ENQUÊTEURS .......................................................................................................... 20 SLECHT INGEVULDE VRAGENLIJSTEN ................................................................................................... 20 SECRETARIAAT .................................................................................................................................... 21 HELP-DESK .......................................................................................................................................... 21 NIEUWSBRIEF....................................................................................................................................... 22 VERZEKERING...................................................................................................................................... 22 TIPS VOOR DE ENQUÊTEURS ................................................................................................................. 22

DEEL 2 : BESPREKING VAN DE AFZONDERLIJKE MODULES ............................................ 25

HUISHOUDVRAGENLIJST ...................................................................................................................... 26 Samenstelling van het huishouden – Huishoudvragenlijst pagina 2 .............................................. 27 Samenstelling van het huishouden (vervolg) ................................................................................. 28 Samenstelling van het huishouden (vervolg) ................................................................................. 29 Inkomen - Huishoudvragenlijst pagina 4........................................................................................ 30 Inkomen (vervolg) ........................................................................................................................... 31 Inkomen (vervolg) ........................................................................................................................... 32 Uitgaven voor gezondheidszorgen – Huishoudvragenlijst pagina 5 .............................................. 33 Huisvesting – Huishoudvragenlijst pagina 8 .................................................................................. 34 Gezondheid en leefmilieu – Huishoudvragenlijst pagina 10 .......................................................... 35

MONDELINGE VRAGENLIJST ................................................................................................................... 36 Informatie over de betrokken persoon en de respondent – Mondelinge vragenlijst pagina 3........ 37 Ziekte en chronische aandoeningen – Mondelinge vragenlijst pagina 5........................................ 38 Ziekte en chronische aandoeningen (vervolg) ................................................................................ 39

MB.01: INDIEN ANTWOORD GEEN “JA” IS: GA NAAR MB.05...................................................................... 39 Traumata – (1) Ongevallen - Mondeling vragenlijst pagina 10..................................................... 40 Traumata – (1) Ongevallen (vervolg) ............................................................................................. 41 Tijdelijke beperkingen – Mondelinge vragenlijst pagina 14 .......................................................... 42

3

Langdurige functiebeperkingen – Mondelinge vragenlijst pagina 16 ............................................ 43 Langdurige functiebeperkingen (vervolg)....................................................................................... 44 Wachtlijsten – Mondelinge vragenlijst pagina 26 .......................................................................... 45 Contacten met een huisarts – mondelinge vragenlijst pagina 27 ................................................... 46 Contacten met een arts specialist – Mondelinge vragenlijst pagina 32 ......................................... 48 Contacten met een tandarts – Mondelinge vragenlijst pagina 36 .................................................. 50 Contacten met een tandarts (vervolg)............................................................................................. 51 Contacten met de spoedgevallendienst van een ziekenhuis – Mondelinge vragenlijst pag. 41 ...... 52 Contacten met de spoedgevallendienst van een ziekenhuis (vervolg)............................................. 53 Opname in een ziekenhuis – Mondelinge vragenlijst pagina 44 .................................................... 54 Opname in een ziekenhuis (vervolg) ............................................................................................... 55 Contacten met andere gezondheidsvoorzieningen – Mondelinge vragenlijst pagina 50................ 56 Gebruik van geneesmiddelen – Mondelinge vragenlijst pagina 52................................................ 57 Gebruik van geneesmiddelen (vervolg)........................................................................................... 58 Vaccinatie – Vragenlijst mondelinge pagina 60 ............................................................................. 59 Vaccinatie (vervolg)........................................................................................................................ 60 Voedingsgewoonten – Mondelinge vragenlijst pagina 64 .............................................................. 61 Studies – Mondelinge vragenlijst pagina 71................................................................................... 62 Conversietabel diploma’s ............................................................................................................... 63 Tewerkstelling – Mondelinge vragenlijst pagina 73....................................................................... 65 Inkomen – mondelinge vragenlijst pagina 76 ................................................................................. 66 Inkomen (vervolg) ........................................................................................................................... 67

SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST............................................................................................................... 68 Uw gezondheidsbeleving – Schriftelijke vragenlijst pagina 2 ........................................................ 69 Klachten – Mondelinge vragenlijst pagina 3.................................................................................. 70 Houding t.a.v. aids – schriftelijke vragenlijst pagina 7 .................................................................. 71 Sociale contacten – Schriftelijke vragenlijst pagina 10.................................................................. 72 Consumptie van tabak – Schriftelijke vragenlijst pagina 12 .......................................................... 73 Consumptie van andere producten – Schriftelijke vragenlijst pagina 14....................................... 74 Consumptie van alcoholische dranken – Schriftelijke vragenlijst pagina 15................................. 75 Voeding (2) – Schriftelijke vragenlijst pagina 19 ........................................................................... 76 Traumata: geweld – Schriftelijke vragenlijst pagina 20................................................................. 77 Gemoedstoestand – Schriftelijke vragenlijst pagina 23.................................................................. 78 Preventie – Schriftelijke vragenlijst pagina 27............................................................................... 79 Lichaamsbeweging – schriftelijke vragenlijst pagina 30............................................................... 80 Gezondheid en seksualiteit – Schriftelijke vragenlijst pagina 33 ................................................... 81 Kankeropsporing – Schriftelijke vragenlijst pagina 35 .................................................................. 82 Evaluatie van de vragenlijst – schriftelijke vragenlijst pagina 40.................................................. 83

BIJLAGEN ............................................................................................................................................ 84 BIJLAGE 1: BEGELEIDEND SCHRIJVEN VOOR DE HUISHOUDENS ............................................................ 85 BIJLAGE 2: INTRODUCTIEFOLDER VOOR DE HUISHOUDENS................................................................... 86 BIJLAGE 3: COMMUNICATIEFORMULIER ............................................................................................... 89 BIJLAGE 4: ONTVANGSTFORMULIER..................................................................................................... 91 BIJLAGE 5: ADRESSENLIJST ................................................................................................................. 93

4

Deel 1 : Algemene aspecten van de gezondheidsenquête

Inleiding Deze handleiding is bedoeld voor de enquêteurs van de gezondheidsenquête 2004. Zij is een belangrijk instrument voor het goed verloop van de enquête. Wij willen aan alle enquêteurs uitdrukkelijk vragen om deze handleiding grondig door te nemen vóór de vormingsvergadering. Op die manier zal u reeds vertrouwd zijn met het werk dat van u verwacht worden. Dit zal ons ook in de gelegenheid stellen om tijdens deze vergadering vooral aandacht te besteden aan zaken die voor u nog niet duidelijk zijn. Noteer, bij het doornemen van deze handleiding, dan ook alle vragen die u mocht hebben en die u kunt stellen tijdens de vormingsvergadering. Sommigen onder u hebben reeds meegewerkt als enquêteur aan de gezondheidsenquête van 1997 en/of 2001. In de gezondheidsenquête 2004 zijn echter enkele belangrijke wijzigingen aangebracht t.o.v. de vorige edities, en dit zowel voor wat betreft de organisatie van het veldwerk als wat betreft de inhoud van de bevraging. Het is dus belangrijk dat ook diegenen die vorige keer als enquêteur hebben meegedaan deze handleiding goed doornemen.

Een gezondheidsenquête in België: waarom, voor wie en door wie?

EEN GEZONDHEIDSENQUÊTE: WAAROM?

Vooraleer in te gaan op uw eigenlijk werk als enquêteur willen we toch even kort schetsen wat nu eigenlijk de bedoeling is van zo’n gezondheidsenquête. Onze gezondheid is belangrijk. Jaarlijks worden in België dan ook veel miljarden besteed aan gezondheidszorg. Om zo goed mogelijk te weten wat de noden zijn op het gebied van gezondheid, heeft de overheid informatie nodig over de gezondheidstoestand van de mensen, hun levensstijl, hun contacten met gezondheidsverstrekkers, mogelijke problemen in verband met de toegankelijkheid van de gezondheidszorgen voor bepaalde bevolkingsgroepen, … Veel gezondheidsinformatie wordt verzameld via verzorgingsinstellingen, mutualiteiten, enz. Toch vindt de overheid het belangrijk om zich ook rechtstreeks te richten naar de mensen om deze informatie te verzamelen. Een dergelijke bevraging laat tevens toe om de verbanden tussen de socio-economische omstandigheden van de verschillende bevolkingsgroepen en hun gezondheid te onderzoeken. De verzamelde informatie laaten de beleidsvoerders toe hun (gezondheids-)beleid te evalueren en zo nodig bij te sturen Deze gezondheidsenquête wordt daarom uitgevoerd op uitdrukkelijke vraag van de Belgische overheden. Te vermelden hierbij is dat het gaat om een gezamenlijk initiatief van alle overheden van dit land, zowel op federaal, gewestelijk als gemeenschapsniveau. Tenslotte beantwoordt deze enquête aan de vraag naar informatie van verschillende internationale organisaties zoals de Europese Commissie en de Wereldgezondheidsorganisatie. De enquête is dan ook noodzakelijk om vergelijkingen mogelijk te maken tussen de verschillende landen voor wat betreft de

5

gezondheid van hun bevolking, de risicofactoren en de toegankelijkheid van gezondheidszorgen. Vroegere enquêtes zijn tevens bruikbaar voor analyses op het provinciale niveau. De volgende voorbeelden kunnen aangehaald worden om het nut van (vorige) gezondheidsenquêtes aan te tonen:

• De resultaten ervan waren het voorwerp van talrijke wetenschappelijke onderzoeken (voorgesteld onder de vorm van een eindwerk, een rapport of een wetenschappelijk artikel) omtrent verschillende onderwerpen, zoals het verband tussen armoede en depressie, het gebruik van tabak, alcohol en voeding tijdens de zwangerschap, het belang van goed slapen, het vóórkomen van (zelfgerapporteerde) depressie in België, zwaarlijvigheid en het gebruik van bier,…

• Bepaalde resultaten van de enquête werden voorgesteld tijdens een congres of een ronde tafel en vormden een bijdrage in de discussie rond voedingsgewoonten, of rond het ontwerpen van indicatoren in het kader van sociale exclusie.

• De enquêtes van 1997 en 2001 hebben de noodzaak aangetoond om bijkomende informatie te verzamelen omtrent de gezondheid van ouderen. In het kader daarvan werd besloten een grotere steekproef van ouderen samen te stellen voor de gezondheidsenquête 2004 en specifieke vragen gericht aan de ouderen toe te voegen.

• Het hoge gebruik van kalmeermiddelen en slaapmiddelen, vastgesteld in de gezondheidsenquête 2001, vormde voor de Minister van Volksgezondheid een bijkomend argument voor het lanceren van een nationale sensibilisatiecampagne gericht op de reductie van het gebruik van dergelijke middelen

• De resultaten van de vorige enquêtes wijzen op socio-economische ongelijkheden voor wat betreft vroegtijdige opsporing van borstkanker. Op basis hiervan werd aan het beleid gesuggereerd om de sensibilisatiecampagnes vooral te richten naar vrouwen die minder makkelijk toegang hebben tot deze screening.

• De vroegere enquêtes hebben de noodzaak tot een herwaardering van de rol van de huisarts aangetoond en dit dan vooral in Brussel waar slechts een relatief klein aantal mensen aangeven een vaste huisarts te hebben. Zeer snel na de publicatie van het rapport van de Gezondheidsenquête 2001 hebben de beleidsvoerders beslist een werkgroep van huisartsen op te richten om dit probleem te bespreken en voorstellen te formuleren. Een campagne voor het herwaarderen en het meer zichtbaar maken van de huisartsen is voorzien.

• De herhaling van de enquête om de vier jaar laat toe de betrouwbaarheid van de enquête na te gaan, de evolutie van de gezondheid van de bevolking en de determinanten ervan op te volgen en de impact in kaart te brengen van specifieke beleidsbeslissingen op het vlak van gezondheid.

EEN GEZONDHEIDSENQUÊTE: DOOR WIE?

De coördinatie van de gezondheidsenquête gebeurt door de afdeling Epidemiologie van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, kortweg het WIV. Het WIV is een wetenschappelijk instituut van de federale overheid. Eén van haar taken is net het verzamelen van gezondheidsinformatie. Het organiseren van een gezondheidsenquête ligt dan ook volledig in de lijn van haar opdracht. Een belangrijke partner bij de organisatie van de gezondheidsenquête is de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (het voormalige Nationaal Instituut voor de Statistiek). De Directie Algemene Statistiek beschikt over een belangrijke deskundigheid i.v.m. de praktische organisatie van enquêtes, bijvoorbeeld de enquête van de beroepsbevolking of de gezinsbudgetenquête. Deze deskundigheid is vooral van groot belang voor dat aspect van de enquête dat u als enquêteur het meest aanbelangt: het eigenlijke veldwerk. Het is dan ook met de Algemene

6

Directie Statistiek, en meer bepaald met het secretariaat van de Gezondheidsenquête dat er deel van uit maakt dat u het meest contact zal hebben. Wie dient ondervraagd te worden? Uiteraard is het niet mogelijk om alle tien miljoen inwoners van België te bevragen. Daarom gebeurt dit bij een toevallig uitgekozen steekproef. De personen die zullen ondervraagd worden, zijn via het lot bepaald door een trekking op basis van het Nationaal Register. Op die manier zijn de resultaten een zeer goede weerspiegeling van de gezondheidssituatie van de ganse bevolking. In de praktijk zullen in de loop van het kalenderjaar 2004 ongeveer 5.000 huishoudens bevraagd worden omtrent de gezondheidssituatie van (een aantal van) hun leden. Dit zal toelaten informatie te verzamelen over de gezondheid van 12.000 personen. Om dit tot een goed einde te brengen is de inzet noodzakelijk van (ongeveer) 240 enquêteurs. Iedere enquêteur is verantwoordelijk voor een groep van 50 af te nemen interviews. Uitzonderlijk kan een enquêteur 2 groepen van 50 personen bevragen. De personen van eenzelfde groep zijn allen woonachtig in dezelfde gemeente of stad. Het kan wel om deelgemeenten gaan van dezelfde fusiegemeente. De interviews zullen worden afgenomen per trimester. Dit wil zeggen dat per groep en per kwartaal ongeveer 12 tot 13 personen ondervraagd moeten worden.

ENQUÊTE 2004: SPECIALE AANDACHT VOOR DE OUDEREN!

Door de opdrachtgevers van de Gezondheidsenquête werd de opdracht gegeven in de enquête 2004 speciale aandacht te hebben voor de gezondheidssituatie van de ouderen. Dit gebeurt op twee wijzen:

• Via een specifieke techniek werd ervoor gezorgd dat ouderen oververtegenwoordigd zijn in de steekproef.

• In de vragenlijsten werden sommige modules uitgebreid (bijvoorbeeld de module over lichamelijke beperkingen) en enkele nieuwe modules toegevoegd (bijvoorbeeld de module rond wachtlijsten).

Wij zijn er ons van bewust dat het afnemen van een enquête iets moeilijker ligt bij oudere personen dan bij jongeren. Zo is bij ouderen de kans groter dat zij meerdere aandoeningen of beperkingen hebben waardoor het invullen van de vragenlijsten meer tijd in beslag zal nemen. Ook kunnen deze beperkingen er de aanleiding van zijn dat respondenten moeilijkheden hebben om de vragenlijsten in te vullen (vermoeidheid, hoorproblemen, concentratieproblemen,…). Anderzijds kunnen sommige modules (bv. fysieke activiteit of seksuele gezondheid) bij ouderen meestal vlugger doorlopen worden.

Informatieuitwisseling tussen de Algemene Directie Statistiek en de enquêteurs In het begin van elk kwartaal zal u door het secretariaat van de Gezondheidsenquête een lijst krijgen met een aantal namen en adressen. Dit zijn de huishoudens die u tijdens dit trimester zal moeten contacteren. Per huishouden wordt een onderscheid gemaakt tussen de referentiepersoon – dit is de persoon onder wiens naam het huishouden in het rijksregister staat ingeschreven (vroeger ook wel het

7

gezinshoofd genoemd) - en de overige leden van het huishouden, zoals deze officieel geregistreerd zijn. Meer in detail zal deze lijst de volgende informatie omtrent de geselecteerde huishoudens bevatten:

• Identificatienummer van het huishouden, bestaande uit 8 cijfers • Adres van het huishouden (straat, nr, postcode, plaats), met de vermelding of het gaat om een

instelling • De grootte van het huishouden • Het statuut van het huishouden (dit statuut wordt toegevoegd door het secretariaat na het

terugsturen van het eerste communicatieformulier – hierover later meer) • Volledige naam en voornaam van de referentiepersoon • Volledig namen en voornamen van alle overige (officieel geregistreerde) leden van het

huishouden + hun identificatienummer • Geboortedatum van elke (officieel geregistreerd) lid van het huishouden

Het telefoonnummer van het huishouden wordt NIET vermeld in deze lijst. Dit nummer is immers niet opgenomen in het Nationaal Register. Het is dan ook de enquêteur zelf die het telefoonnummer – zo dit bestaat – dient op te zoeken. Het toenemend gebruik van mobiele telefoons maakt dat steeds meer huishoudens geen vast telefoontoestel (meer) hebben en dus ook niet zijn opgenomen in de telefoongids. Het is dan ook van groot belang dat, indien de enquêteur er in slaagt een contact te leggen met een huishouden zonder gebruik te hebben gemaakt van de telefoon, hij/zij het telefoonnummer van het huishouden noteert op het ontvangstformulier (zie verder) Op hetzelfde moment dat deze lijst naar u wordt opgestuurd, schrijft de Algemene Directie Statistiek ook de huishoudens aan. Aan de huishoudens wordt een introductiefolder en een begeleidend schrijven toegestuurd (zie bijlage). In deze folder wordt de enquête in het kort toegelicht. Er wordt vermeld dat de deelname aan de enquête niet verplicht is en dat binnen de vijftien dagen een enquêteur van de Dienst Algemene Statistiek contact zal opnemen. Het is dan ook belangrijk dat de enquêteur niet te lang talmt om de huishoudens vermeld op zijn lijst te contacteren. Zodra een huishouden wordt aangeschreven is dit huishouden geactiveerd. De eerste taak van de enquêteurs is dus nagaan of huishoudens effectief wensen deel te nemen aan het interview (en in dit geval het interview af te nemen).

Procedure voor het contacteren van huishoudens Het proces van (het pogen) contact nemen met de huishoudens is niet willekeurig, integendeel. Er wordt verwacht dat enquêteurs werken via een strikte procedure die erop gericht is (a) ervoor te zorgen dat enquêteurs op een vaste, gestandaardiseerde wijze werken en (b) ervoor te zorgen dat het veldwerk verloopt volgens een strikt tijdschema. Twee documenten werden ontwikkeld om het veldwerk voor de enquêteurs te vergemakkelijken en om de opvolging van het veldwerk door het secretariaat mogelijk te maken: het COMMUNICATIEFORMULIER en het ONTVANGSTFORMULIER (zie achteraan deze handleiding). Beide formulieren hebben een officieel karakter en vormen – naast de vragenlijsten - onlosmakelijk deel uit van de documenten die ingevuld dienen te worden door de enquêteur.

• Het COMMUNICATIEFORMULIER (zie bijlage 3) is de voornaamste brug tussen de enquêteur en secretariaat van de enquête te Brussel. De enquêteur wordt verondersteld dit formulier om

8

de veertien dagen terug te sturen naar het secretariaat. Dit is zeer belangrijk, aangezien het een basis vormt om telkens een aangepast, up-to-date beeld te krijgen van de stand van zaken van de groep van de enquêteur en het bijgevolg onmisbaar is voor de follow-up van de enquête en voor het toekennen van vervangingsadressen voor de niet-participerende huishoudens. Gezien dit formulier elke veertien dagen teruggestuurd moet worden naar het secretariaat, wordt het voor ons mogelijk om de evolutie van de contacten met elk van de huishoudens in de loop van de tijd tot het uiteindelijke resultaat op te volgen. Het communicatieformulier is tevens een werkinstrument voor de enquêteur. Op basis ervan kan de enquêteur telkens weten hoe de voortgang is van elk huishouden dat hij reeds gecontacteerd heeft (aantal contacten, datum van contact, wijze van contact,…) of nog moet contacteren.

• Het ONTVANGSTFORMULIER dient ingevuld te worden door de enquêteur voor elke

huishouden dat hem/haar werd toevertrouwd Op dit overzichtsformulier dienen o.m. de definitieve status van het huishouden en het aantal ingevulde vragenlijsten vermeld te worden. Hiervoor werden een aantal vragen ontwikkeld die sequentieel doorlopen moet worden door de enquêteur. Vooral de informatie over niet deelnemende huishoudens (niet contacteerbare huishoudens, weigerende huishoudens,…) is van belang. Deze informatie zal gebruikt worden bij de interpretatie van de onderzoeksresultaten. Tevens dient de enquêteur te noteren hoeveel vragenlijsten er voor het (deelnemend) huishouden werden afgenomen. Het aantal door de enquêteur in te vullen ontvangstformulieren is uiteraard gelijk aan het aantal adressen van huishoudens die hij/zij heeft ontvangen.

Met behulp van de communicatieformulieren en ontvangstformulieren wordt een adequate opvolging van het veldwerk door het secretariaat van de enquête en de coördinator mogelijk gemaakt. Het is van uitzonderlijk belang dat beide formulieren correct worden ingevuld en tijdig worden overgemaakt aan het secretariaat. Ook voor de enquêteurs heeft dit niets dan voordelen: een voorspoedige communicatie met het secretariaat maakt dat zij snel de adressen van (nieuwe) huishoudens kunnen ontvangen. Procedure voor het contacteren van huishoudens en het invullen van het ontvangstformulier Het contacteren van huishoudens gebeurd niet op een willekeurige wijze. Integendeel, hierbij dient een strikte procedure opgevolgd te worden. Deze procedure heeft tot doel:

• Te verzekeren dat enquêteurs op een vaste en gestructureerde wijze hun werk zullen doen • Te verzekeren dat het veldwerk volgens een strikte kalender kan worden afgewerkt.

We starten op het moment van de ACTIVATIE van de huishoudens. Zoals reeds is vermeld, ontvangt de enquêteur op hetzelfde moment een lijst van adressen van huishouden die hij/zij dient te contacteren. Een eerste contactpoging met het huishouden dient zo snel mogelijk te gebeuren na het ontvangen van de adressen van de huishoudens. De contacten met de huishoudens hebben tot doel een afspraak te maken voor het afnemen van het interview. De enquêteur dient dit dus eerst te melden (en niet de vraag of de huishoudens bereid zijn om deel te nemen aan de enquête). Vergeet niet: het huishouden is er reeds van op de hoogte gebracht dat een enquêteur contact met hen zal opnemen, dus is het de bedoeling dat snel te doen! De wijze waarop gepoogd wordt in contact te komen met de huishoudens is vrij (d.i. per telefoon of via een huisbezoek). Bij voorkeur evenwel, wordt een eerste contactpoging gerealiseerd via een huisbezoek. Een EERSTE element dat door een enquêteur dient te worden nagegaan is of het adres vermeld op de hem/haar toegestuurde lijst van adressen sowieso bestaat.

9

Hoewel voor de samenstelling van de steekproef gewerkt wordt met een (recente) versie van het Nationaal Register, kan het voorkomen dat het vermelde adres gewoon niet bestaat (straatnaam bestaat niet, vermelde huisnummer bestaat niet,…).

Op het ontvangstformulier wordt het statuut van het huishouden aangeduid als ‘ANDERE’. Door de enquêteur dient de situatie nader omschreven te worden. Het statuut ‘ANDERE’ is een definitief statuut. De enquêteur dient de vragen LO.01. en LO.02. opgenomen op het ontvangstformulier te vervolledigen. Het is vanzelfsprekend dat een bezoek van de enquêteur ter plaatse noodzakelijk is.

Een TWEEDE element dat dient te worden nagegaan is of het huishouden vermeld op de lijst van adressen effectief woont op het aangeduide adres. Als op het aangeduide adres een ruïne teruggevonden kan worden of een verlaten woning, is het evident dat het huishouden niet (langer) woont op het vermelde adres. Minder duidelijk is een situatie waarbij de naam van het huishouden vermeld op de bel, niet deze is zoals aangegeven op de adressenlijst. In dergelijk geval dient de enquêteur effectief aan te bellen om na te gaan of het gaat om een ander huishouden dan deze vermeld op de lijst van adressen. Het uitsluitende criterium hierbij is het feit of de referentiepersoon leeft op het adres in kwestie. Indien dit het geval is, dient het huishouden uitgenodigd te worden voor deelname aan de enquête. Indien de referentiepersoon, vermeld op de lijst van adressen, niet langer op het vermelde adres woont wordt ervan uitgegaan dat het ‘huishouden’ verhuisd is. Gezien de enquêteur ALTIJD de referentiepersoon dient te volgen, kan in dergelijk situatie gevraagd worden waar de referentiepersoon thans woont. Indien deze nieuwe woonplaats binnen de gemeente is, dient de referentiepersoon op het nieuwe adres te worden gecontacteerd. Indien de referentiepersoon verhuisd is buiten de gemeente dient aan het huishouden het statuut ‘ANDERE’ te worden toegekend. Ingeval er indicaties bestaan dat het huishouden (~ referentiepersoon) niet langer woont op

het adres vermeld in de lijst van adressen, dient op het ontvangstformulier het statuut ‘ANDERE’ te worden aangeduid. De enquêteur dient de vragen LO.01. en LO.02. opgenomen op het ontvangstformulier te vervolledigen. Het is vanzelfsprekend dat een bezoek van de enquêteur ter plaatse noodzakelijk is.

Een DERDE element dat moet nagegaan worden of een contact met (een lid van) het huishouden mogelijk is. Het kan voorkomen dat, bij een huisbezoek, niemand thuis blijkt te zijn of, bij een poging tot telefonisch contact, niemand de hoorn opneemt. Wat u dan best doet, is even langs te gaan op een ander moment (dag/uur) of op een andere moment te telefoneren, of de wijze van contact te veranderen. In het geval dat u vruchteloos langsgegaan bent, kunt u een visitekaartje (dat u ter beschikking gesteld zal worden) achterlaten om aan te geven wanneer u bent langsgekomen en wanneer u terug zal pogen het huishouden te contacteren. In sommige gevallen kan het – na herhaalde pogingen – duidelijk zijn dat een contact met het huishouden niet mogelijk is. Mits het respecteren van een minimaal aantal contactpogingen, kan een huishouden door een enquêteur als NIET CONTACTEERBAAR beschouwd worden. Onder ‘minimaal aantal contactpogingen’ wordt het volgende verstaan:

• Minstens een contactpoging dient een huisbezoek te zijn. • Minstens twee contactpogingen dienen tijdens het weekend te gebeuren. • Minstens twee contactpogingen dienen tijdens de week buiten de werkuren te gebeuren

10

Huishoudens die als NIET CONTACTEERBAAR worden aangeduid door de enquêteur, zonder dit minimale aantal contactpogingen zullen door het secretariaat NIET als dusdanig aanvaard worden. Desgevallend zal aan de enquêteur gevraagd worden tijdens een volgend interval, opnieuw minstens 5 maal te pogen het huishouden te contacteren. Een VIERDE element dat moet worden nagegaan is of het huishouden bereid is aan de enquête deel te nemen. Uit voorgaande stappen is het duidelijk (a) dat het adres bestaat, (b) dat het betrokken huishouden woonachtig is op het desbetreffend adres, (c) dat er effectief een contact heeft plaatsgehad met (een lid van) het huishouden. Zaak is nu na te gaan of het huishouden bereid is deel te nemen. Hiervoor kunnen een aantal tips gebruikt worden (zie onderdeel ‘Tips voor enquêteurs’). Na een dergelijk contact is het wellicht duidelijk of het huishouden zal DEELNEMEN aan de enquête of zal WEIGEREN. Ingeval een huishouden weigert deel te nemen aan de enquête is het van vitaal belang te reden hiervoor te achterhalen en te noteren op het ‘Ontvangstformulier’. Na een eerste interval dient de interviewer de status van elk hem toevertrouwd huishouden te bepalen. Deze status kan zijn: DEELNAME, WEIGERING, IN ONDERHANDELING , NIET CONTACTEERBAAR of ANDERE.

• DEELNAME, WEIGERING NIET CONTACTEERBAAR en ANDERE is een finale status van het huishouden.

• IN ONDERHANDELING is een voorlopige status van het huishouden en dient uiteindelijk

gewijzigd te worden in een finale status Wanneer een huishouden instemt met deelname aan de enquête én nadat het bevraging is doorgevoerd, wordt dit huishouden ingeschreven op het communicatieformulier met de vermelding DEELNAME. In dit geval dient de actuele samenstelling van het huishouden getoetst te worden met de samenstelling volgens het Nationaal Register. Wanneer een huishouden expliciet weigert deel te nemen, wordt deze aangeduid met de omschrijving WEIGERING op het communicatieformulier. In dergelijk geval dienen de vragen met betrekking tot de huisvesting door de enquêteur zelf (opgenomen in het ontvangstformulier ingevuld te worden. Het gaat hierbij om vragen die de huisvestingssituatie van het huishouden in kaart brengt (vragen LO.01. en LO.02.). De antwoorden op deze vragen laat ons toe iets beter huishoudens die weigeren aan de enquête deel te nemen in kaart te brengen. In geval de weigering tot deelname volgt op een huisbezoek kan deze vragenlijst direct ingevuld worden. In geval de weigering tot deelname gebeurde tijdens een telefonische contactname, dient de interviewer dus de omgeving van het huis te bezoeken teneinde de vragenlijst met betrekking tot de huisvesting in te vullen. Belangrijk: elke contactpoging dient genoteerd te worden op het communicatieformulier. Dit formulier dient om de veertien dagen (voortaan interval genoemd) terugbezorgd te worden aan het secretariaat van de Algemene Directie Statistiek. Het stelt ons in staat de voortgang van het veldwerk te controleren. Wanneer, na minstens 5 pogingen om een huishouden te contacteren, de interviewer beslist om toch nog verder te gaan met het pogen het huishouden te contacteren of wanneer het te contacteren huishoudens bijvoorbeeld op vakantie is, kan de interviewer het huishouden voorlopig bestempelen als IN ONDERHANDELING. Voor een huishouden aangeduid als IN ONDERHANDELING na het

11

eerste interval, krijgt de enquêteur de mogelijkheid opnieuw minstens 5 pogingen te ondernemen tijdens het volgende interval. Hierbij gelden dezelfde regels als tijdens het eerste interval. Het huishouden wordt evenzeer als IN ONDERHANDELING bestempeld in geval het huishouden heeft toegestemd aan de enquête deel te nemen, maar de bevraging op een later moment zal doorgaan of indien vooralsnog niet alle geselecteerde leden van het huishouden werden bevraagd. Wanneer na twee intervallen (in totaal dus 28 dagen) de finale status van het huishouden niet gekend is, wordt de interviewer door het het secretariaat van de gezondheidsenquête verwittigd dat hij/zij nog één interval kan gebruiken om minstens 5 pogingen te ondernemen om het huishouden te contacteren om zodoende een finale status (DEELNAME, WEIGERING NIET CONTACTEERBAAR of ANDERE) te verkrijgen. Als deze laatste pogingen niet leiden tot een finale status, wordt het huishouden door het het secretariaat zelf bestempeld als NIET CONTACTEERBAAR. Als samenvatting geldt dan ook dat de finale status van een geactiveerd huishouden ten laatste 6 weken (3 intervallen) na het moment van het activeren gekend moet zijn. Van deze regel wordt in geen geval afgeweken.

Bijzondere situaties Er zijn situaties, die wellicht zeldzaam zullen zijn, maar waar een aparte behandeling wordt voorzien. Eén algemene regel: neem steeds contact op met het NIS in geval van twijfel. • De referentiepersoon heeft zijn officieel adres in een rusthuis of woont reeds langer dan een jaar

in een rusthuis. In dergelijk geval wordt alleen de referentiepersoon effectief bevraagd. De procedure is volledige gelijkaardig als deze voor de andere huishoudens. De referentiepersoon wordt beschouwd als een huishouden bestaand uit één persoon (een uitzondering hierbij is de situatie waarin de referentiepersoon samenwoont met een partner in hetzelfde rusthuis). Er wordt van de enquêteurs een degelijke inspanning gevergd om deze personen te bevragen. • De referentiepersoon heeft zijn officieel adres in, of verblijft reeds langer dan een jaar in een

gevangenis, een grote religieuze orde of een psychiatrische instelling. Deze personen worden nooit bevraagd. Indien u een adres van een dergelijk persoon ontvangen hebt, dient u dit te melden aan het secretariaat van de enquête, dat u een ander huishouden zal toewijzen. • De referentiepersoon heeft zijn officieel adres in een klein collectief huishouden, d.i.

gemeenschappen van maximum 8 personen. Het (collectief) huishouden wordt beschouwd als een ‘gewoon’ huishouden. Naast de referentiepersoon (die altijd bevraagd wordt) worden de andere te bevragen personen via de normale procedure geselecteerd.

Wie te bevragen binnen het huishouden? Vooraleer de bevraging aan te vatten en desgevallend personen voor deelname aan de enquête te selecteren is het noodzakelijk de samenstelling van het huishouden zoals aangeven door het Rijksregister (en vermeld op de adressenlijst) te vergelijken met de reële samenstelling van het huishouden. Het kan immers zijn dat – vanwege een recent overlijden of een recente geboorte – de

12

samenstelling van het huishouden niet langer overeenkomt met de administratieve samenstelling. De vuistregel is steeds dat de reële samenstelling van het huishouden voorrang heeft op de administratieve samenstelling. Dit zal met name van belang zijn ingeval het huishouden groter is dan 4 personen en dus personen geselecteerd moeten worden. In principe dienen alle leden van de geselecteerde huishoudens ondervraagd te worden. Het gaat hierbij om alle personen die op het aangegeven adres gedomicilieerd zijn, ook diegenen die frequent of tijdelijk elders verblijven, zoals bijvoorbeeld kotstudenten of personen die verblijven in een ziekenhuis, psychiatrische instelling of bejaardentehuis. Indien het huishouden uit meer dan 4 personen bestaat, dienen slechts 4 personen van dit huishouden ondervraagd te worden. Daarbij geldt de volgende regel. Te ondervragen personen indien het huishouden bestaat uit meer dan 4 personen:

1. de referentiepersoon (persoon aangeduid op de lijst die u kreeg van het secretariaat van de gezondheidsenquête)

2. de parter (indien die er is) 3. INDIEN ER EEN PARTNER IS moeten nog 2 andere personen, lid van het huishouden,

bevraagd worden. Dit dienen de 2 personen te zijn die eerst verjaren te rekenen van de dag volgend op de dag van het interview.

4. INDIEN ER GEEN PARTNER IS moeten nog 3 andere personen, lid van het huishouden, bevraagd worden. Dit dienen de 3 personen die eerst verjaren te rekenen van de dag volgend op de dag van het interview.

Bijzondere situaties • Een geselecteerd lid van een huishouden (niet de referentiepersoon) heeft zijn/haar officieel adres

in het huishouden, maar is geïnstitutionaliseerd voor een periode korter dan een jaar. De persoon wordt beschouwd als zijnde lid van het huishouden en dient dan ook – weliswaar via een proxy – bevraagd te worden. Indien deze persoon opgenomen is in een instelling voor bejaarden, dient naast een bevraging via een proxy (normale procedure) ook genoteerd te worden wat de naam, adres, postcode, plaats en telefoonnummer van de instelling waarin de oudere is opgenomen te noteren op de vragenlijst (mondelinge vragenlijst). • Een geselecteerd lid van een huishouden (niet de referentiepersoon) heeft zijn/haar officieel adres

in het huishouden maar is opgenomen in een instelling voor bejaarden voor een periode langer dan een jaar.

In principe worden personen die reeds langer dan één jaar effectief niet meer wonen op het adres van de referentiepersoon, niet (langer) beschouwd als zijnde lid van het huishouden. Eén belangrijke uitzondering wordt gevormd voor de personen opgenomen in een instelling voor de ouderen. Zelfs indien deze reeds voor een periode langer dan een jaar zijn opgenomen in een instelling worden ze verondersteld lid te blijven van het geselecteerde huishouden en dienen ze – met de inzet van een proxy – bevraagd te worden. Daarnaast dient de enquêteur de naam, adres, postcode en plaats van de instelling waarin de oudere is opgenomen te noteren op de vragenlijst (mondelinge vragenlijst).

13

Verloop van het interview Eenmaal met het huishouden een afspraak kan worden gemaakt, dient de volledige bevraging aan huis te worden afgenomen. Voor de Gezondheidsenquête wordt gebruik gemaakt van 3 vragenlijsten: - een mondeling af te nemen vragenlijst, enkel bestemd voor de referentiepersoon of zijn/haar

partner (huishoud-vragenlijst); - een mondeling af te nemen vragenlijst, bestemd voor ieder geselecteerd lid van het huishouden; - een schriftelijk in te vullen vragenlijst bestemd voor ieder geselecteerd lid van het huishouden

dat minstens 15 jaar oud is. Bij de mondelinge vragenlijsten worden de erin opgenomen vragen door de enquêteur voorgelezen en dienen de antwoorden van de bevraagde persoon op de enquêteformulieren genoteerd te worden. De schriftelijke vragenlijst dient door de bevraagde persoon zelf ingevuld te worden. De makkelijkste werkwijze in een huishouden van meerdere personen is de volgende: de enquêteur start met het begin (2 eerste pagina’s) van de vragenlijst op het niveau van het huishouden (HC.01. t.e.m. H.C. 07) (roze vragenlijst) met de referentiepersoon of zijn/haar partner. Daarop wordt de mondelinge vragenlijst (blauw) met dezelfde persoon doorgenomen, terwijl de andere geselecteerde leden van het huishouden van minstens 15 jaar de schriftelijke vragenlijst (groen) doornemen. Eenmaal de mondelinge vragenlijst is doorgenomen, bevraagt de enquêteur de andere geselecteerde leden van het huishouden waarvan sommigen (diegenen van minstens 15 jaar) de schriftelijke vragenlijst reeds hebben ingevuld en wordt aan de diegene die de huishoudvragenlijst (deels) heeft ingevuld, gevraagd de schriftelijke vragenlijst in te vullen. Eenmaal alle geselecteerde leden mondeling en schriftelijk zijn bevraagd, wordt het resterend deel van de vragen op het niveau van het huishouden afgewerkt met de referentiepersoon of zijn/haar partner. Het is aangeraden alle interviews tijdens één bezoek af te nemen. Indien één of meerdere vragenlijsten niet konden worden ingevuld, zal de enquêteur het huishouden immers nogmaals moeten bezoeken.

Gebruik van een proxy Zowel de mondelinge als de schriftelijke vragenlijst richten zich tot individuen en moeten in principe ook door deze individuen beantwoord/ingevuld worden. Er kunnen evenwel omstandigheden zijn, waarbij het beantwoorden/invullen door desbetreffend individu moeilijk/onmogelijk is. We denken hierbij in eerste instantie aan (zeer) jonge kinderen, maar ook aan (bv.) mentaal gestoorden, dementerende bejaarden,... In dergelijke omstandigheden dringt het gebruik van een proxy-informant zich op. Een proxy-informant is dan een persoon die ‘in naam van’ de te bevragen individu de mondelinge vragenlijst beantwoordt. De schriftelijke vragenlijst kan echter niet door een proxy worden ingevuld. In de onderscheiden vragenlijsten wordt per module steeds vermeld of het interviewen van een proxy toegelaten is. Voor kinderen jonger dan 15 jaar dient steeds gebruik gemaakt te worden van een proxy. In alle andere gevallen is het gebruik maken van een proxy-informant STEEDS EEN UITZONDERING. Een tijdelijke afwezigheid van een geselecteerd lid van het huishouden rechtvaardigt het gebruik van een

14

proxy-informant NIET. In dergelijk geval moet de enquêteur het huishouden nogmaals bezoeken om de voorheen afwezige persoon te bevragen. Indien één of meerdere geselecteerde leden van het huishouden niet in staat zijn tot deelname aan de enquête (bv. omdat ze voor een lange periode in een ziekenhuis verblijven), is het bevragen van een proxy toegelaten. Het is niet toegelaten de te bevragen persoon te vervangen door een ander lid van het huishouden. Meestal kan en zal een ander lid van het huishouden optreden als proxy (bijvoorbeeld een moeder zal antwoorden ‘in naam van’ een kind van 6 jaar). Uitzonderlijk kan het voorkomen dat iemand van buiten het huishouden als proxy zal optreden. Voorwaarde is uiteraard dat deze persoon voldoende intiem is met de geselecteerde persoon (bijvoorbeeld een buurvrouw die de geselecteerde persoon verzorgd, een verpleegkundige voor een residentiële oudere,…) Het is evenwel NIET mogelijk de geselecteerde persoon te VERVANGEN door een andere niet geselecteerd lid van het huishouden. Voor sommige modules van de mondelinge vragenlijst is het gebruik van een proxy niet toegelaten. Dit wordt steeds gemeld bij de aanvang van de module. Bij de voorstelling van de verschillende modules (verder in deze handleiding) wordt ook telkenmale aangegeven of een proxy al dan niet toegelaten is. Modules waarvoor een proxy niet toegelaten is, kunnen bij een proxy bevraging dus niet doorlopen te worden. Het gebruik van een proxy is NOOIT toegelaten voor de schriftelijke vragenlijst. Deze omvat immers eerder intieme vragen die enkel door de geselecteerde persoon kunnen worden beantwoord. De schriftelijke vragenlijst zal dan ooit nooit ingevuld worden voor/door personen van jonger dan 15 jaar. De vragenlijst voor het huishouden richt zich in principe tot de referentiepersoon en/of zijn of haar partner. Indien noch de referentiepersoon noch de partner in staat is deze te beantwoorden, kan een ander lid van het huishouden of een verpleegkundige (ingeval de referentiepersoon in een instelling verblijft) de vragenlijst voor het huishouden doornemen. Voor de module HE (laatste module van deze vragenlijst) is een proxy evenwel niet toegestaan. Alle vragen in de vragenlijst zijn in de “u” vorm gesteld (d.i. rechtstreeks gericht aan de te bevragen persoon). Bij gebruik van een proxy dient de “u” vervangen te worden door de voornaam van diegene in wiens naam de proxy antwoordt. Een speciaal geval betreft de situatie waarin één of meer geselecteerde leden van het huishouden best willen deelnemen aan de enquête maar dit vanwege taalproblemen niet kunnen. Dit, terwijl er personen in het huishouden zijn die het Nederlands machtig zijn. In dit geval is het toegestaan dat een persoon als vertaler optreedt voor de geselecteerde persoon. Let wel, de enige taak van deze vertaler is het vertalen van de vragen en antwoorden gegeven door de geselecteerde persoon. De vertaler treed dus niet op als proxy, evenmin als vervanger voor de geselecteerde persoon.

Vervanging van niet participerende huishoudens De algemene regel is dat een niet participerend huishouden vervangen worden door een reservehuishouden (aangeduid door het secretariaat) dat gelijkaardig is met het niet participerend huishouden voor wat betreft de leeftijd van de referentiepersoon, de grootte van het huishouden en de buurt waarin het huishouden woont.

15

Een reservehuishouden wordt enkel aangeduid indien de status van het initieel geselecteerd huishouden WEIGERING , NIET CONTACTEERBAAR of ANDERE is. Het systeem voor het opvolgen van het veldwerk laat geen enkele afwijking hierop toe. Dit betekent dat, zolang een huishouden als IN ONDERHANDELING wordt bestempeld, geen vervanghuishouden kan worden aangeduid. Het is dan ook duidelijk dat interviewers er alle belang bij hebben huishoudens niet te lang als ‘in onderhandeling’ te bestempelen. Het is ook daarom dat het definitief statuut van een geactiveerd huishouden gekend moet zijn uiterlijk 6 weken (3 intervallen) na het activeren van het huishouden. Ingeval een niet participerend huishouden vervangen dient te worden, zal het secretariaat de naam en adres van het vervangingshuishouden toezenden. Belangrijk om melden is dat dit proces enkel kan worden aangevangen nadat de enquêteur het initiële huishouden als WEIGERING, NIET CONTACTEERBAAR of ANDERE heeft omschreven. Op hetzelfde moment als de enquêteur dit (deze) nieuwe adres(sen) zal ontvangen, ontvangen de vervangingshuishouden de uitnodiging tot deelname aan de enquête. Indien een reservehuishouden wordt aangeduid, wordt dezelfde procedure gevolgd als bij de oorspronkelijke huishoudens.

16

Algemeen overzicht van de inhoud van de enquête In onderstaande tabel wordt een globaal overzicht gegeven van de diverse modules die in de Gezondheidsenquête aan bod komen. Verder in deze handleiding worden deze modules meer in detail besproken. De mondelinge vragenlijst bestaat uit 19 modules:

• Informatie over de betrokken persoon en de respondent (NR) • Ziekte en chronische aandoeningen (MB en MA) • Traumata: 1) ongevallen (TR) • Tijdelijke beperkingen (IC) • Langdurige beperkingen (IL) • Wachtlijsten voor rusthuizen (WL) • Contacten met de huisarts (GP) • Contacten met de arts specialist (SP) • Contacten met de tandarts (DE) • Contacten met de spoedgevallendienst (ED) • Opname in het ziekenhuis (HO) • Contacten met andere gezondheidsvoorzieningen (OH) • Gebruik van geneesmiddelen (DR) • Vaccinatie (VA) • Voeding 1) Voedingstoestand (NS) – 2) Voedingsgewoonten (NH) • Studies (ET) • Tewerkstelling (EM) • Inkomen 2) Persoonlijk inkomen (IN)

De schriftelijke vragenlijst bestaat uit 14 modules:

• Uw gezondheidsbeleving (SH) • Klachten + zelfmoordpogingen (SL) • Houding t.o.v. AIDS (HI) • Sociale contacten (SO) • Consumptie van tabak (TA) • Consumptie van andere producten (ID) • Consumptie van alcoholische dranken (AL) • Voeding : 1) Voedingstoestand (NS) • Fysieke activiteit (PA) • Traumata: 2) Geweldpleging (TR) • Gemoedstoestand (WB) • Preventie (PR) • Gezondheid en seksualiteit (RH) • Kankeropsporing (SC)

17

Huishoudvragenlijst

• Samenstelling van het huishouden (HC) • Inkomen (2)(IN) • Uitgaven voor gezondheidszorgen (AC) • Huisvesting (LO) • Gezondheid en leefmilieu (HE)

Voor elke module wordt een lettercombinatie voorbehouden. Elke vraag ressorterend onder een bepaalde module wordt naast het rangnummer aangeduid met desbetreffende lettercombinatie.

• Met het oog op het snel doorlopen van de vragenlijsten wordt vooral gebruik gemaakt van gesloten vragen, waarbij de meeste van toepassing geachte antwoorden als antwoordmogelijkheden opgesomd worden. Het is voor de mondeling af te nemen vragenlijsten van essentieel belang dat de enquêteur alle antwoordmogelijkheden voorleest vooraleer het antwoord door de respondent gegeven omcirkeld wordt.

• Bij sommige vragen wordt de mogelijkheid “andere, verklaar nader” voorzien. Deze kan

gebruikt worden indien de opgesomde antwoordmogelijkheden niet deze van toepassing voor de respondent bevat. Indien gebruik gemaakt wordt van de mogelijkheid “andere” dient het antwoord zelf beknopt door de enquêteur opgeschreven te worden (in een duidelijk leesbaar geschrift).

• Een beperkt aantal vragen zijn open vragen, waarbij de enquêteur het antwoord van de

respondent zelf dient te noteren. Hierbij dient bondigheid nagestreefd te worden. Het verdient aanbeveling om het genoteerde antwoord ter controle in aanwezigheid van de respondent voor te lezen.

Voor alle vragen in te vullen door de enquêteur, is het van groot belang dat alle (toepasselijke) vragen beantwoord worden. In het algemeen worden voor elke vraag de antwoordcategorie “weet het niet” (code 9) en “geen antwoord” (code –1) voorzien. Er dient voor elke vraag een antwoordcategorie te worden aangekruist zonder dewelke we niet kunnen weten of de vraag effectief gesteld werd dan wel of de enquêteur vergeten heeft de vraag te stellen. Indien de enquêteur zelf het antwoord moet opschrijven i.p.v. een antwoordcategorie aan te kruisen, dringen we erop aan het antwoord klaar en duidelijk op te schrijven. Voor sommige vragen kunnen meerdere antwoordcategorieën worden aangekruist. In het geval dat dit zo is, is dit duidelijk aangegeven in de vraag zelf en in de handleiding. Hierbij dient de enquêteur alle antwoordcategorieën voor te lezen en elke antwoordcategorie die van toepassing is voor de betrokken persoon aan te kruisen. Men dient dus niet over te gaan naar een volgende vraag van zodra de betrokken persoon één antwoord heeft gegeven. In de vraag en de handleiding wordt ook aangeduid indien er sprongen of filters zijn. Een filter voor een vraag beteken dat de vraag niet gesteld moet worden aan één of meerdere categorieën respondenten (bijvoorbeeld in functie van de leeftijd of het geslacht van de respondent). Een vraag bevat een sprong indien – in functie van het antwoord dat de betrokken persoon geeft op een specifieke vraag – direct overgegaan moet worden naar een vraag verderop in de vragenlijst zonder te antwoorden op de volgende vra(a)g(en). Voor het gemak van de respondent, hebben we gepoogd het aantal filters en sprongen in de schriftelijke vragenlijst zoveel mogelijk te beperken. Daarentegen worden filters en sprongen

18

veelvuldig toegepast in de mondeling vragenlijst. Dit betekent dan ook dat de enquêteur daar zeer veel aandacht moet voor hebben. Of een vraag en filter of een sprong bevat, is duidelijk aangegeven in de vraag zelf en in de handleiding. Bij sommige vragen worden kaarten gebruikt. Op deze kaarten worden ofwel de antwoordcategorieën hernomen die bij de vraag gebruikt worden, of wordt een lijst van antwoordcategorieën weergegeven die te lang is om in de mondelinge vragenlijst te worden opgenomen (bijvoorbeeld een lijst van ziekten of een lijst van mogelijke geneesheer-specialisten). Indien in een vraag aangegeven is dat een kaart moet worden gebruikt, dient men de kaart aan de respondent voor te leggen en hem/haar te bevragen welke categorie(-en) van toepassing zijn. De enquêteur noteert daaropvolgend de corresponderende code op de vragenlijst. Indien bij een vraag een kaart dient gebruikt te worden, wordt dit in de vragenlijst en in de handleiding aangegeven.

Houding van de enquêteur Het is vanzelfsprekend dat de enquêteur er een correcte houding op nahoudt die bijdraagt tot het succesvol verloop van de bevraging. Dit betekent dat van de enquêteur verwacht mag worden dat hij/zij punctueel, beleefd en geduldig blijft in alle omstandigheden. Hij/zij dient zich duidelijk uit te drukken en precies te zijn bij mogelijke verduidelijkingen. De enquêteur dient aandacht te hebben voor de mogelijke problemen die een respondent kan hebben bij het beantwoorden van de vragen, voor zijn of haar emoties en voor mogelijke tekenen van zenuwachtigheid of vermoeidheid. Indien, bijvoorbeeld, de enquêteur merkt dat om een of andere reden, de respondent verontrust is en niet meer in de beste omstandigheid bevindt om aan de enquête deel te nemen, kan het raadzaam zijn een korte pauze voor te stellen om naderhand de bevraging verder te zetten. De houding van de enquêteur moet van die aard zijn dat hij/zij totaal neutraal is ten opzichte van de antwoorden van de bevraagde persoon. De enquêteur mag geen enkele blijk geven van bijval of afkeur. Hij mag dus op geen enkele wijze de bevraagde persoon beïnvloeden. Het is daarom van belang dat bij de mondelinge bevraging alle vragen en antwoordcategorieën letterlijk worden voorgelezen zonder er iets van weg te laten of toe te voegen. Indien de bevraagde persoon een antwoord geeft vooraleer de vraag en de antwoordcategorieën zijn voorgelezen, dient de enquêteur toch door te lezen en te vragen een voorafgegeven antwoord te confirmeren. Het is de enquêteur niet toegestaan de antwoorden van de bevraagde personen te interpreteren. De enquêteur dient exact te noteren wat de bevraagde persoon antwoordt. In het geval van open vragen dient de enquêteur – indien nodig – een antwoord zo correct mogelijk samen te vatten. Deze samenvatting dient daaropvolgend voorgelezen te worden zodat de bevraagde persoon zijn/haar akkoord kan geven. Indien – in het proces van het stellen van de vragen – de enquêteur inconsistenties ontdekt, dient de enquêteur dit de bevraagde persoon NIET te melden.

Einde van het interview Op het moment dat alle geselecteerde leden van het huishouden de vragenlijsten die van hen van toepassing zijn (twee vragenlijsten voor personen van 15 jaar of ouder, één vragenlijst voor de personen jonger dan 15 jaar) én de vragenlijst op het niveau van het huishouden hebt doorgenomen

19

met de referentiepersoon of zijn/haar partner, dient nagegaan te worden of alle vragenlijsten correct werden ingevuld (en dat bij toeval geen bladzijden niet werden ingevuld. Bedank daarop de leden van het huishouden van harte voor hun medewerking aan de enquête en de tijd die ze er aan besteedt hebben. Kondig tevens aan dat ze een overzicht zullen ontvangen van de belangrijkste resultaten van de enquête (in de loop van 2005). Breng daaropvolgend alle vragenlijsten en het communicatieformulier binnen bij een secretariaat van de Directie Algemene Statistiek. Vergeet niet dat de vragenlijsten binnengebracht of opgestuurd moeten worden in de loop van de maand volgend op de feitelijke bevraging.

Kwaliteitscontrole In het kader van een kwaliteitscontrole van het werk van de enquêteurs, wordt voor elke groep, en voor elk kwartaal een beperkt aantal deelnemende en weigerende huishoudens telefonisch gecontacteerd door het secretariaat van de enquête. Hierbij zal (a) worden nagegaan of een enquêteur effectief contact heeft gehad met het huishouden (b) worden nagegaan of het interview (voor deelnemende huishouden) is verlopen zoals de richtlijnen dienaangaande dit voorzien. Indien een inconsistentie teruggevonden kan worden tussen de gegevens toegeleverd door de enquêteur en de informatie gegeven door de gecontacteerde huishoudens, worden ALLE huishoudens van desbetreffende kwartaal en groep gecontacteerd. Indien deze inconsistentie geen alleenstaand feit is en er dus aanwijzingen zijn dat de enquêteur niet gewerkt heeft volgens de richtlijnen, wordt met de betrokken enquêteur contact opgenomen om het probleem nader te bespreken. Indien dit noodzakelijk wordt geacht, kan de samenwerking met de enquêteur stopgezet worden, ZONDER betaling van de reeds verrichte enquêtes (deze zijn immers voor ons waardeloos en zullen niet voor analyse gebruikt worden).

Betaling van de enquêteurs De betaling van de enquêteurs gebeurt per kwartaal, d.i. als alle huishoudens (of de vervangingshuishouden) van het trimester effectief bevraagd zijn. Na controle hiervan wordt een betalingsfiche opgemaakt en toegezonden aan de enquêteur. Nadat deze de fiche heeft goedgekeurd en ondertekend dient deze te worden teruggestuurd teneinde tot betaling over te gaan. Zoals gekend omvat de betaling van de enquêteur zowel de vergoeding voor het interview (60%) als de vergoeding voor het vervoer en andere kosten (40%). Tenslotte kan nog opgemerkt worden dat enquêteurs enkel betaald worden voor gerealiseerde interviews. Ingeval van weigering van het huishouden of indien het huishouden niet contacteerbaar is, wordt de enquêteur niet betaald.

Slecht ingevulde vragenlijsten Voor ALLE huishoudens vermeld in de ‘lijst van adressen’ dient een ONTVANGSTFORMULIER ingevuld te worden, OOK voor deze huishoudens met een statuut ANDER, NIET CONTACTEERBAAR of WEIGERING. Indien voor een bepaald kwartaal niet alle ontvangstformulieren voor alle huishoudens zijn binnengebracht kan NIET tot betaling worden overgegaan. Het is dus zaak ook aan de ontvangstformulieren de nodige zorg te besteden.

20

Per PARTICIPEREND huishouden dienen daarnaast de volgende vragenlijsten ingevuld te worden:

• De huishoudvragenlijst dient in alle gevallen volledig ingevuld te worden. Gezien deze vragenlijst o.a. de samenstelling van het huishouden in kaart brengt (aantal leden van het huishouden, leeftijd en geslacht van de leden,…) vormt ze de ‘link’ tussen alle vragenlijsten op het individuele niveau (mondelinge vragenlijsten en schriftelijke vragen voor de leden van het huishouden van 15 jaar en ouder). INDIEN DE HUISHOUDVRAGENLIJST NIET OF NIET CORRECT WERD INGEVULD WORDT DE ENQUÊTEUR NIET BETAALD.

• Indien de mondelinge vragenlijst van een geselecteerd lid van het huishouden niet of niet correct werd ingevuld ZONDER GELDIGE REDEN wordt een boete aangerekend (zie tabel, volgende pagina)

• Indien de schriftelijke vragenlijst van een geselecteerd lid van het huishouden die minstens 15 jaar oud is niet werd ingevuld ZONDER GELDIGE REDEN wordt een boete aangerekend (zie tabel)

Aantal bevraagde

personen

Vergoeding (belastbaar)

Kosten

(niet belastbaar)

Boete voor niet ingevulde

schriftelijke vragenlijst

Boete voor niet ingevulde

mondelinge vragenlijst

1 persoon € 17,00 € 12,00 € 8,25 .€ 12,50

2 personen € 28,00 € 18,00 € 7,50 € 12,00

3 personen € 39,00 € 26,00 € 7,25 € 11,50

4 personen € 50,00 € 33,00 € 7,00 € 11,00

Secretariaat Op de Algemene Directie Statistiek te Brussel werd een secretariaat opgericht dat het geheel van het veldwerk zal co-ordineren en zal antwoorden op alle administratieve vragen en problemen. (adressen van de huishoudens, betaling enquêteurs, nood aan nieuwe vragenlijsten, taalproblemen,…) waarmee enquêteurs geconfronteerd kunnen worden. Drie permanente secretariaatsmedewerkers – één voor elke regio – zullen pogen te antwoorden op alle vragen van de enquêteurs.

Help-desk Voor problemen van ADMINISTRATIEVE AARD kunnen de enquêteurs steeds terecht bij het centraal secretariaat (d.i. voor het verkrijgen van reservehuishoudens, voor het verkrijgen van vragenlijsten, bij een arbeidsongeval, etc.). De coördinaten van het centraal secretariaat zullen u zo snel mogelijk doorgemeld worden. Voor problemen van INHOUDELIJKE AARD werd in de schoot van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid een helpdesk opgericht. Indien de huishoudens vragen stellen over de inhoud van de vragenlijsten die de enquêteur niet kan beantwoorden, dient de enquêteur het huishouden in contact te brengen met de helpdesk. Dit geldt ook indien de huishoudens in contact willen komen met de verantwoordelijken voor het project.

21

Coördinaten: Stefaan Demarest Johan Van der Heyden Telefoon: 02.642.57.94 Telefoon: 02.642.57.26 Fax: 02.642.54.10 Fax : 02.642.54.10 e-mail: [email protected] e-mail : [email protected] De help desk kan ook gecontacteerd worden indien de enquêteur systematisch problemen ondervindt met betrekking tot de inhoud van de vragenlijst. Indien, bijvoorbeeld de enquêteur vaststelt dat er zich met een bepaalde vraag of antwoordcategorie problemen voordoen, kan hij/zijn de helpdesk contacteren om het probleem op te lossen. Deze oplossing zal daaropvolgend aan alle enquêteurs door middel van een nieuwsbrief worden meegedeeld.

Nieuwsbrief Per trimester ontvangen alle enquêteurs een nieuwsbrief waarin de voortgang van het project wordt toegelicht, mogelijke problemen worden aangekaard (en oplossingen worden voorgesteld). Het is van groot belang dat alle enquêteurs deze nieuwsbrieven in detail doornemen.

Verzekering Alle enquêteurs zijn verzekerd tegen (verkeers-)ongevallen en burgerlijke aansprakelijkheid tijdens hun opdracht in het kader van de enquête. Indien u met een probleem hieromtrent wordt geconfronteerd, dient onmiddellijk contact genomen te worden met het centraal secretariaat dat de nodige stappen zal ondernemen.

Tips voor de enquêteurs Deelname aan de enquête is niet verplicht. Tegelijk moet alles in het werk gesteld worden om weigering van deelname van de huishoudens te vermijden. Deze verminderen niet enkel de representativiteit van de enquête, maar verzwaren ook de werklast van de enquêteur. Naast traditionele middelen zoals het correct voorstellen van de enquête, het respecteren van de gemaakte afspraken, vriendelijkheid, discreter,… kunnen de volgende tips misschien nuttig zijn. Indien het huishouden in z’n geheel weigerachtig is aan de enquête deel te nemen kan – beleefd en zonder al te veel aan te dringen – aan de contactpersoon gevraagd worden waarom dit zo is. In functie van de antwoorden, vindt u hier enkele suggesties om op mogelijke vragen te antwoorden: “Dit interesseert me niet” Weet u waarover het gaat? Omschrijf kort de doelstellingen van de enquête (Opgepast: het is belangrijk dit niet al te uitvoerig te omschrijven – een algemene regel overigens die zeker van toepassing is voor personen die weigerachtig zijn) De verzamelde informatie is zeer belangrijk voor het verbeteren van de gezondheid en de levenskwaliteit van de bevolking. “Is deelname verplicht?”

22

mailto:[email protected]

Deelname aan de enquête is niet verplicht, maar het succes van het project en de betrouwbaarheid van de resultaten berust in hoge mate op de participatie van alle geselecteerde mensen en dus ook op uw participatie. “Wat heb ik erbij te winnen?” Beargumenteer het belang van de enquête: richting geven aan het preventiebeleid en de promotie van gezondheid, richting geven aan de investeringen in verschillende zorgsectoren, identificeren van gezondheidsproblemen waaromtrent mensen niet praten tegen hun arts, nagaan of sommige bevolkingsgroepen of sommige regio’s niet achtergesteld zijn, nagaan of de situatie sinds de vorige enquête (1997) niet veranderd is. Het kan ook nuttig zijn de aandacht te vestigen op een specifieke module of vraag. Ook kan aangegeven worden het nu het moment is om ten aanzien van de beleidsvoerders een stem te laten horen (in het algemeen zijn mensen tevreden indien ze zich kunnen uitdrukken, indien ze kunnen uitdrukken hoe ze hun gezondheid beleven). ‘Waarom ik?” Uw adres werd toevallig geselecteerd uit het nationaal register (nadat reeds uw gemeente bij toeval geselecteerd werd), de methode van selectie maakt dat u representatief bent voor een ganse groep van huishoudens. Uw selectie was volledig bij toeval uit het totaal aantal huishoudens met dezelfde grootte als de uwe. “ Kunt u geen ander huishouden kiezen?” Indien u weigert moeten we, om onze wetenschappelijke methode te respecteren, een ander huishouden kiezen met dezelfde grootte als uw huishouden, in eenzelfde buurt en waarvan de referentiepersoon even oud is. Indien teveel mensen weigeren deel te nemen, moeten we hen steeds vervangen door huishoudens met eenzelfde profiel en dit zal er aanleiding toe geven dat het ganse project vertraagd zal worden. (Merk op dat de huishoudens nu de mogelijkheid geboden wordt om mee te werken aan de gezondheid en de kwaliteit van het leven van de bevolking. Het zou jammer zijn om zo’n kans te laten liggen). “Ik heb geen tijd.” Het interview kan steeds doorgaan op een voor het huishouden gepast moment. “Eén uur is te lang.” De duur van het interview varieert van persoon tot persoon: sommige personen antwoorden sneller op de vragen, het antwoord op sommige vragen zorgt ervoor dat een specifiek aantal vragen doorlopen moeten worden of juist wegvallen. Bovendien gaat voor de meeste mensen de tijd van het interview snel voorbij. Indien u, tijdens het interview, vindt dat het teveel tijd in beslag neemt, kunt u steeds uw deelname stoppen. Maar het kost weinig moeite om toch eens te proberen. “Misschien, maar ik heb nu geen tijd, ik ben met iets anders bezig.” Dit begrijp ik, maar het is belangrijk ook mensen te bevragen die zeer druk bezig zijn. Indien we immers enkel mensen zouden bevragen die over massa’s tijd beschikken, zouden we resultaten bekomen die niet representatief zijn voor de ganse bevolking. Het moet mogelijk zijn om ergens een moment te vinden waarop uw iets meer tijd hebt.

23

“Mijn gezondheid gaat u niets aan” Wij garanderen dat uw privé-leven ten volle beschermd zal worden (dit is immers voorzien in de wet) en dat alle verzamelde gegevens volledig in vertrouwen behandelt zullen worden. De Algemene Directie Statistiek, die verantwoordelijk is voor de selectie van de te bevragen personen en ikzelf engageren ons ertoe om alle gegevens te beschermen. Het is ons niet toegelaten de verzamelde gegevens te bewerken. De verzamelde gegevens worden volledig anoniem gemaakt. Uw naam en adres worden niet genoteerd in de vragenlijst. De resultaten kunnen nooit in verband gebracht worden met een bepaalde naam of adres. Het is daarom dat de Algemene Directie Statistiek belast is met het verzamelen van de informatie. De Algemene Directie Statistiek geeft geen enkele naam of adres door aan het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid dat belast is met de analyse van de onderzoeksresultaten. Het staat u vrij niet te antwoorden op vragen die u niet wenst te beantwoorden. “Ik heb reeds gegeven … “”We worden overspoeld met vragen” De gezondheidsenquête is geen commerciële marketingbevraging, het doel ervan is niet iets te verkopen. Het is een enquête waarbij de ganse bevolking – en dus ook u – er beter van wordt. “Waarvoor dient het?” Geef een kort overzicht van de meest markante resultaten van de vorige enquête (2001), en onderlijn het belang van een herhaling van deze enquête om veranderingen en evoluties te kunnen vaststellen. “Ik ken niets van gezondheid.” We bevragen u niet over uw kennis van gezondheid, we willen enkel weten hoe u het met uw gezondheid gaat. Er zijn dus geen juiste of foute antwoorden. “Ik voel me nu niet zo goed.” Dit maakt juist deel uit van hetgeen we willen bevragen. U bent representatief voor anderen die in een zelfde situatie zijn. Indien we enkel mensen zouden bevragen die zich kiplekker voelen, zouden we geen goed beeld krijgen van de gezondheid van de bevolking. Maar indien u dit wenst, kunnen we u op een andere moment bevragen. “Ik heb geen enkel gezondheidsprobleem.” Dit doet er weinig toe. De gezondheidsenquête is een wetenschappelijke enquête, waarbij we proberen een representatief beeld te krijgen van de gezondheid van de bevolking. Indien we enkel mensen met gezondheidsproblemen zouden bevragen, zouden we geen goed beeld krijgen van de gezondheid van de bevolking. Bovendien zal, ingeval u geen gezondheidsproblemen hebt, de bevraging niet veel tijd in beslag nemen.

24

Deel 2 : Bespreking van de afzonderlijke modules

In dit onderdeel van de handleiding zullen wij één voor één de verschillende modules overlopen. Veel van de zaken die wij hier vermelden, wijzen zichzelf uit wanneer u de vragenlijsten doorneemt. Toch denken wij dat het nuttig is om u per module een overzicht te geven van de elementen waarop u moet letten bij het afnemen van de enquête. Het gaat meer bepaald over de volgende aspecten.

• Wie behoort tot de doelgroep van de module, m.a.w. aan wie moeten de vragen gesteld worden? Dit kan inderdaad variëren van module tot module. Ook is het mogelijk dat binnen één en dezelfde module één of meerdere vragen enkel voor een specifieke doelgroep bestemd zijn, bijvoorbeeld een bepaakde leeftijdsgroep. Uiteraard vindt u deze informatie ook in de vragenlijsten zelf.

• Het begrip ‘proxy’ werd reeds eerder uitgelegd. In dit overzicht wordt – althans voor wat betreft de modules van de mondelinge vragenlijst – aangegeven of een proxy al dan niet toegelaten is. Het invullen van de schriftelijke vragenlijst door een proxy is niet toegelaten.

• Voor iedere module wordt in het kort de doelstelling aangegeven.

• Sommige termen en concepten zijn misschien niet steeds duidelijk. Daar waar we het nuttig vonden, hebben we getracht om een aantal definities en termen wat nader uit te leggen. Ook wordt in dit onderdeel soms uitgelegd hoe de module in elkaar zit.

• Wij zijn er ons bewust van dat sommige vragen vrij persoonlijk zijn en niet door iedereen zonder probleem zullen beantwoord worden. Om u daarop voor te bereiden, wordt in het volgend overzicht voor iedere module besproken in welke mate het in de betreffende module gaat om gevoelige vragen, en hoe u daar eventueel mee kan omgaan.

• Bij het uitvoeren van de enquête dient u niet alleen de vragen te stellen. Vaak moet er in de meeste modules ook een verduidelijkende tekst voorgelezen worden, hetzij om de module in te leiden, hetzij om de overgang naar een nieuwe set vragen logisch te laten verlopen. In het overzicht dat volgt, worden deze teksten per module overlopen.

• Eigen aan veel enquêtes, waaronder ook deze gezondheidsenquête, zijn de sprongen, d.w.z. het overslaan van vragen die niet van toepassing zijn in bepaalde gevallen. Voor iedere module in de gezondheidsenquête wordt in dit overzicht aangegeven of u al dan niet attent moet zijn voor sprongen.

• Verder wordt telkens aangegeven aan welk soort vragen u zich kan verwachten. Gaat het enkel om gesloten vragen, of ook om halfopen en open vragen? Zijn er vragen waarbij meerdere antwoordcategorieën kunnen aangeduid worden?

• Voor modules waarbij u rekening moet houden met speciale instructies, worden deze aangegeven.

• Bij het stellen van sommige vragen dient u dan aan de ondervraagde persoon een kaart voor te leggen met de mogelijke antwoordcategorieën. Voor iedere module wordt aangegeven welke vragen met de hulp van een kaart moeten worden beantwoord.

• Tenslotte hebben wij voor iedere module een onderdeel ‘FAQ’ voorzien. FAQ is een afkorting voor de Engelse uitdrukking ‘Frequently Asked Questions’ (vaak gestelde vragen). Het gaat hierbij om courante of minder courante vragen en de antwoorden hierop. Indien er nog bijkomende vragen blijken te zijn, zal daarop worden ingegaan in de trimesteriële nieuwsbrieven die wij u zullen toesturen.

25

Huishoudvragenlijst De huishoudvragenlijst bestaat uit 5 modules:

• Samenstelling van het huishouden • Inkomen (2) • Uitgaven voor gezondheidszorgen • Huisvesting • Gezondheid en leefmilieu

Voor al deze modules zijn de vragen gericht aan de referentiepersoon of zijn/haar partner.

26

SAMENSTELLING VAN HET HUISHOUDEN – HUISHOUDVRAGENLIJST PAGINA 2

Doelgroep De referentiepersoon van het huishouden of zijn/haar partner

Doelstelling In kaart brengen van de samenstelling van het huishouden qua grootte, leeftijdsopbouw, geslacht, burgerlijke staat, nationaliteit etc.

Termen en concepten

Samenstelling van het huishouden De aandacht gaat uit naar de feitelijke samenstelling van het huishouden, wat verschillend kan zijn van de administratieve samenstelling zoals geregistreerd staat in het Nationaal Register. In concreto: de omstandigheid kan zich voordoen dat personen, administratief geregistreerd staan op het adres van de referentiepersoon, maar er feitelijk niet (meer) wonen. Omgekeerd: de omstandigheid kan zich voordoen dat personen die administratief niet geregistreerd staan op het adres van de referentiepersoon, maar er feitelijk wel wonen. De volgende regels zijn van toepassing:

• Personen die administratief wonen op het adres van de referentiepersoon maar reeds langer dan 1 jaar feitelijk elders wonen, worden beschouwd als niet behorend tot het huishouden. Eén belangrijke uitzondering: ouderen opgenomen in een instelling voor bejaarden. Zelfs indien deze ouderen reeds langer dan één jaar elders feitelijke verblijven (in een instelling) worden deze desondanks beschouwd als behorend tot huishouden en dienen zij – mits het gebruik van een proxy – bevraagd te worden.

• Personen die administratief niet wonen op het adres van de referentiepersoon maar niet kunnen beschouwd worden als een gast of logé worden beschouwd als behorend tot het huishouden en dienen bevraagd te worden.

Aan de hand van vraag HC.01. wordt de plaats van elk lid van het huishouden in relatie met de referentiepersoon in kaart gebracht. Op de adressenlijsten die de enquêteurs toegestuurd krijgen wordt de officiële samenstelling van het huishouden vermeld (namen + geboortedata). Deze lijst mag in geen geval als ‘checklist’ worden gebruikt en mag evenmin in het bijzijn van het huishouden worden overlopen. Het is dan ook van belang vooraleer het interview aan te vatten de officiële samenstelling van het huishouden goed door te nemen. Indien blijkt dat personen vermeld in de adressenlijst niet worden aangeven tijdens het interview kan de enquêteur de volgende vraag stellen “Zijn er nog andere leden in het huishouden die weliswaar elders verblijven, maar toch hier ingeschreven zijn?” Specifiek wanneer het hierbij zou gaan om ouderen (die verblijven in een bejaardentehuis) is het van uitzonderlijk belang dat deze personen beschouwd worden als lid van het huishouden en dus ook voor bevraging in aanmerking komen. Het gaat hier dan om een bevraging via proxy.

27

SAMENSTELLING VAN HET HUISHOUDEN (VERVOLG)

Termen en concepten (vervolg)

Als tweede onderdeel van HC.01. wordt de relatie van elk lid van het huishouden tot de referentiepersoon gevraagd. De mogelijke codes staan onderaan de pagina opgesomd. Uiteraard dient voor de referentiepersoon (het hoofd van het huishouden) zelf geen code ingevuld te worden.

Leeftijd – geboortejaar bevraagde persoon De geboortedatum wordt gevraagd net voor de leeftijd, zodat beide vragen samen gesteld kunnen worden. Vraag eerst “Wat is uw geboortedatum” (of “Wat is de geboortedatum van ...”) en vraag dan de leeftijd “Hoe oud bent u nu” (of “Hoe oud is .... nu”). Kinderen jonger dan 1 jaar krijgen voor de vraag HC.03. de score “000”.

Gevoeligheid Geen van de in deze module opgenomen vragen zijn echt gevoelig, met uitzondering misschien van de vraag naar lidmaatschap van een mutualiteit. Niettemin moet de enquêteur er zorg voor dragen de adressenlijst (met daarop vermeld de officiële samenstelling van het huishouden) NIET te gebruiken in het bijzijn van het huishouden. Er moet vermeden worden aan de huishoudens de indruk te geven dat de enquêteur al voorkennis heeft over de samenstelling van het huishouden (vermijden van een ‘Big Brother’ indruk).

Tekst Geen

Sprongen Geen

Soort vragen De meeste vragen zijn gesloten. HC.05 en HC.06: open vragen Geen vragen met meerdere antwoordmogelijkheden.

Instructies Tijdens het interview noteert de enquêteur de voornamen van elk lid van het huishouden en hun respectievelijke geboortedatum, te beginnen met de REFERENTIEPERSOON. De volgorde van de andere namen is van geen belang. Na het interview, bij thuiskomst, verifieert de enquêteur in welke mate de lijst van personen aangegeven in HC.01 overeenkomt met de lijst van de leden van het huishouden vermeld in de adressenlijst van de Algemene Directie Statistiek. Dit kan op basis van de voornaam (HC.01) en de geboortedatum (HC.02). Ingeval van overeenkomst – en dit zal zo zijn voor de meeste personen – dient de enquêteur in de kolom CHECK (op pagina 2 van de huishoudvragenlijst) het nummer op te schrijven dat naast de corresponderende persoon staat op de lijst van de Algemene Directie Statistiek. Indien de in HC01 vermelde persoon NIET teruggevonden wordt op de lijst van de Algemene Directie Statistiek, moet de enquêteur naast deze persoon de code 00 opschrijven. Op basis van deze procedure zal kunnen nagegaan worden in welke mate de informatie van de Algemene Directie Statistiek overeenkomt met de werkelijke situatie.

28

SAMENSTELLING VAN HET HUISHOUDEN (VERVOLG)

Kaarten Geen

FAQ Waarom vragen naar bejaarden die in een instelling verblijven? De gezondheidssituatie van deze bejaarden is van groot belang bij het uitstippelen van een gezondheidsbeleid. Tegelijk is het erg moeilijk informatie over deze bevolkingsgroep te verkrijgen in het kader van een algemene gezondheidsenquête. Via een proxy bevraging kunnen we erin slagen op een vrij eenvoudige wijze gezondheidsinformatie omtrent bejaarden te verkrijgen.

Waarom vragen naar zowel het geboortejaar als de leeftijd? De vraag HC.03. dient als controle voor het antwoord op vraag HC.02. In sommige gevallen – indien de respondent zijn of haar juiste geboortedatum niet meer weet – krijgen we toch een indicatie van de leeftijd.

Waarom vragen naar lidmaatschap van een mutualiteit? De mutualiteiten zijn geen opdrachtgevers van de gezondheidsenquête. De informatie over het lidmaatschap van een mutualiteit is enkel bestemd voor de overheid, op wiens verzoek deze gezondheidsenquête wordt uitgevoerd. Voor de overheid is het nuttig het (gezondheids)profiel van de leden van de verschillende mutualiteiten te kennen.

29

INKOMEN - HUISHOUDVRAGENLIJST PAGINA 4

Inleiding De vragen rond de inkomenssituatie worden op twee niveau’s gehanteerd:

• De vragen die peilen naar voor het beschikbaar inkomen op het niveau van het huishouden (vragen IN.01. – IN.03.) en die dienen gesteld te worden aan de referentiepersoon of zijn/haar partner.

• De vragen die peilen naar het beschikbaar inkomen op het individueel niveau: (vragen IN.04 – IN.10 van de mondelinge vragenlijst) en die dienen gesteld te worden aan elke geselecteerde persoon, ouder dan 6 jaar en niet langer studerend in dagonderwijs.

Belangrijk

De vragen IN.01. – IN.03. worden aan de referentiepersoon gesteld en/of de partner NA het invullen van de mondelinge vragenlijst. Op dat moment zijn dus de antwoorden reeds gekend op de vragen i.v.m. socio-economische gegevens in de mondelinge vragenlijst (IN.04. – IN.10.) . Op basis van deze antwoorden kan reeds een globaal beeld verkregen worden van socio-economische (in-)activiteit van enkele leden van het huishouden (bv. gekend is of leden van het huishouden werken). Deze informatie is nuttig voor de vragen IN.01. – IN.03. In deze vragen gaat het vooral om het totale beschikbare financiële inkomen die huishoudens hebben.


Proxy Niet van toepassing

Doelstelling Deze module is onderdeel van de socio-economische positionering van huishoudens (naast de module aangaande opleiding en tewerkstellingssituatie).

Termen en concepten

De notie ‘totaal beschikbaar inkomen’ verdient enige toelichting:

• het gaat over het totaal der inkomens waarover een huishouden beschikt. Totaal heeft hier een dubbele betekenis: het gaat enerzijds over de som van de inkomens van alle leden van het huishouden, anderzijds over de som van alle ‘soorten’ inkomens (uit arbeid, uitkeringen, huuropbrengsten,...)

• het inkomen moet direct beschikbaar zijn. Er wordt niet gepeild naar de financiële voorraden (bv.onder de vorm van spaargeld, obligaties, eigendom onroerende goederen...)

• het moet gaan over inkomen in financiële termen. Voordelen in natura zoals een firmawagen, bedrijfsspecifieke voordelen... worden buiten beschouwing gelaten.

30

INKOMEN (VERVOLG)

Vooraleer de vraag naar de hoogte van het totale beschikbare inkomen te stellen, moet vooraf vastgesteld worden hoeveel leden van het huishouden direct bijdragen tot het totale beschikbare inkomen. Elk lid van een huishouden dat (b.v.) een arbeidsinkomen heeft of een inkomensvervangende uitkering ontvangt, draagt tot het inkomen bij. Kinderen voor wie een kinderbijslag betaald wordt, dragen zelf niet bij tot het inkomen (kinderen zijn rechtgevend op kinderbijslag, maar niet rechthebbend). Het doel van vraag IN.01. is eenverdieners-huishoudens te kunnen onderscheiden van twee- of meerverdieners-huishoudens. Het totale beschikbare inkomen verwijst naar de som van de (beschikbare) inkomens van die leden van het huishouden die bijdragen tot het totale inkomen (antwoord op vraag IN.01.). De bedoeling is het ‘normale’ totale beschikbare inkomen van het huishouden te kennen. De nadruk ligt op het regelmatig terugkomend karakter van het inkomen. Onregelmatige inkomsten, bijvoorbeeld rente op spaargeld, het vakantiegeld,.... worden niet beschouwd als behorend tot het ‘normale’ beschikbare inkomen. Regelmatige inkomsten: arbeidsinkomen, inkomensvervangende inkomens, huuropbrengsten,.... dienen wel voor het bepalen van het totale beschikbare inkomen in aanmerking genomen te worden. Indien enigszins mogelijk dient de respondent een antwoord te geven op vraag IN.02., zelfs indien het om een (liefst zo nauwkeurig mogelijke) schatting gaat. Slechts indien het voor de respondent onmogelijk is een bedrag te noemen/weigert een bedrag te noemen, dient vraag IN.03. gesteld te worden.

Gevoeligheid De vraagstelling rond inkomen (zowel op het niveau van het huishouden als op het individueel niveau) is zeer gevoelig. De bevraging moet dan ook met de nodige voorzichtigheid gebeuren. Indien nodig moet benadrukt worden dat de gegevens enkel dienen om een globale socio-economische classificatie van huishoudens en individuen te hebben en eventuele verschillen na te gaan in de toegang tot de gezondheidszorg. Men kan er de ondervraagde personen ook aan herinneren dat deze informatie strikt confidentieel zal blijven.

Tekst In de introductietekst wordt een omschrijving gegeven van het “totaal beschikbaar inkomen”.

Sprongen Geen

Soort vragen Het gaat steeds om gesloten vragen of vragen die een bedrag betreffen Hierbij wordt de mogelijkheid geboden opdat de respondent kan antwoorden in de munteenheid van hun keuze (Euro of Belgische frank). Het is essentieel bij vraag IN02 de gebruikte munteenheid aan te duiden. Indien de munteenheid niet is aangeduid, is de informatie over het huishouden waardeloos; Geen enkele vraag in deze module is een multiple respons vraag.

Instructies Geen

31

INKOMEN (VERVOLG)

Kaarten Toon kaart 15 of kaart 16 naargelang het antwoord op vraag IN.03.

FAQ Wat hebben vragen rond inkomen te maken met gezondheid? Vragen naar het inkomen liggen moeilijk, ook en zeker in een gezondheidsenquête. De respondent kan zich immers de vraag stellen wat gegevens rond inkomen te maken kunnen hebben met gezondheid. Daartoe gevraagd kan de enquêteur aangeven dat het doel van de vraag is mogelijke socio-economische verschillen in gezondheid in kaart te brengen. Naast de vragen rond het inkomen worden in de enquête daarom ook vragen gesteld rond het opleidingsniveau en het beroep.

32

UITGAVEN VOOR GEZONDHEIDSZORGEN – HUISHOUDVRAGENLIJST PAGINA 5



Doelstelling In kaart brengen van de directe uitgaven van huishoudens voor gezondheidszorgen. Bepalen van het relatieve aandeel van dergelijke uitgaven binnen het totale huishoudbudget. In kaart brengen van mogelijke (financiële) remmingen i.v.m. gebruik van gezondheidsdiensten.

Termen en concepten

Geen

Gevoeligheid De vraagstelling rond uitgaven voor gezondheidszorgen is niet gevoelig, deze rond remmingen is dit echter wel. Het gevaar bestaat dat huishoudens dergelijke remmingen zullen onderrapporteren.

Tekst Geen

Sprongen AC.04 : als er geen uitgaven zijn, ga naar AC.06 AC.06 : eerst de vraag lezen; als er geen uitgaven zijn, ga naar AC.07

Soort vragen Combinatie van open vragen (uitgaven voor gezondheidszorgen), halfopen vragen (verduidelijken van het antwoord indien niet terug te vinden in de voorgestelde antwoordmogelijkheden) en gesloten vragen. Meerdere antwoorden zijn mogelijk voor vraag AC.05. (instellingen waarvoor uitgaven gedaan).

Instructies Geen

Kaarten Geen

33

HUISVESTING – HUISHOUDVRAGENLIJST PAGINA 8

Doelgroep De referentiepersoon van het huishouden of zijn/haar partner - Indien deze persoon in een rusthuis of rust- en verzorgingsinstelling verblijft (= officieel adres= een rusthuis of een rust- en verzorgingsinstelling), moeten vragen LO.03 tot LO.06 niet gesteld worden en kan onmiddelijk verder gegaan worden naar de vraag HE.01.


Doelstelling De doelstelling is drieërlei:

− Gebruik van informatie rond huisvesting als proxy voor socio-economische situatie van het huishouden

− Duidelijk screenen voor geïnstitutionaliseerde personen (zeker voor bejaarden) − Screening van de financiële lasten van het wonen

Termen en concepten

Geen

Gevoeligheid De vraagstelling is in beperkte mate gevoelig. De vragen rond hoogte van de huur of van de afbetaling kan voor sommige respondenten moeilijk liggen.

Tekst Geen

Sprongen Respondenten die geen huur of afbetaling hebben dienen – uiteraard - de vragen rond de hoogte van de huur/afbetaling niet te beantwoorden.

Soort vragen Met uitzondering voor de vragen naar de hoogte van de huur/afbetaling (open vragen) zijn alle vragen van deze module gesloten vragen. Geen enkele vraag in deze module is een multiple respons vraag.

Instructies Geen

Kaarten Geen

FAQ Waarom is het nodig om het bedrag van de huur/afbetaling te bevragen? De huur of afbetaling van een woning kan een serieuze hap betekenen in het huishoudbudget. Indien we de inkomenspositie van huishoudens willen kennen, is het belangrijk informatie te hebben over het bedrag dat huishoudens moeten betalen voor de huur of de afbetaling van hun woning.

34

GEZONDHEID EN LEEFMILIEU – HUISHOUDVRAGENLIJST PAGINA 10


Proxy Niet toegelaten

Doelstelling Inschatten van de hinder afkomstig van de onmiddellijke leefomgeving (zowel in de woonplaats als in de wijk) en het verband nagaan tussen deze problemen en de algemene gezondheidstoestand (emotioneel, mentaal en lichamelijk) en het gebruik van gezondheidsvoorzieningen.

Termen en concepten

Geen

Gevoeligheid De vragen met betrekking tot de onmiddelijke omgeving van het huishouden (geluid, geurhinder, enz.) kunnen soms gevoelig liggen en dit voor personen die zich schamen voor hun woonsituatie. De vragen rond het binnenshuis rolen (passief roken voor bepaalde leden van het huishouden) kunnen gevoelig zijn gezien de nadelige gevolgen ervan (die thans goed gekend zijn).

Tekst De inleidende tekst die de twee eerste vragen (HE01 and HE02) voorafgaat, dient voorgelezen te worden aan de respondent. “De twee volgende vragen hebben betrekking op omgevingskenmerken. In de eerste vraag wordt verwezen naar de omgevingskenmerken van uw wijk, terwijl in de tweede vraag de omgevingskenmerken hier, in uw woning, aan bod komen”

Sprongen Indien het antwoord op vraag HE.03 (Is er iemand die bijna elke dag in deze woning rookt?) ‘neen’, ‘weet niet’ of ‘geen antwoord’ is, dient de volgende vraag HE.04. omtrent het aantal personen die betrokken niet, niet gesteld te worden en mag direct overgegaan worden naar HE.05. omtrent het roken binnenshuis in de woning of appartement Eenzelfde regel is van toepassing indien het antwoord op vraag HE.03. ‘weet niet’ is of indien de respondent weigert op deze vraag te antwoorden. Indien het antwoord op vraag HE.05. (omtrent het bestaan van beperkingen omtrent het gebruik van sigaretten) ‘neen’ is, of indien het antwoord ‘weet niet’ is of indien de respondent weigert op deze vraag te antwoorden, is de bevraging voor dit onderdeel afgelopen.

Soort vragen De vragen HE.01 en HE.302 omvatten deelvragen (01, 02, 03, 04 etc). Elke deelvraag dient beantwoord te worden. HE.03, HE.05 gesloten vraag, slechts één antwoord mogelijk HE.04 : antwoorden met een getal van één of twee cijfers. HE.06: half open vraag: alle toepasselijke antwoorden aankruisen. Indien een antwoord niet is opgesomd, gelieve deze aan te vullen.

Instructies Geen

Kaarten Toon kaart 17 naargelang het antwoord op vraag HE.01.

35

Mondelinge vragenlijst De mondelinge vragenlijst bestaat uit 18 modules:

• Informatie over de betrokken persoon en de respondent (NR) • Ziekte en chronische aandoeningen (MB en MA) • Traumata: 1) ongevallen (TR) • Tijdelijke beperkingen (IC) • Langdurige beperkingen (IL) • Wachtlijsten voor rusthuizen (WL) • Contacten met de huisarts (GP) • Contacten met de arts specialist (SP) • Contacten met de tandarts (DE) • Contacten met de spoedgevallendienst (ED) • Opname in het ziekenhuis (HO) • Contacten met andere gezondheidsvoorzieningen (OH) • Gebruik van geneesmiddelen (DR) • Vaccinatie (VA) • Voeding 1) Voedingstoestand (NS) – 2) Voedingsgewoonten (NH) • Studies (ET) • Tewerkstelling (EM) • Inkomen 2) Persoonlijk inkomen (IN)

Deze vragenlijst dient te worden ingevuld voor iedere persoon die binnen het huishouden geselecteerd is. Proxys zijn toegelaten, behalve indien expliciet wordt aangegeven dat dit niet mag.

36

INFORMATIE OVER DE BETROKKEN PERSOON EN DE RESPONDENT – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 3

Doelstelling Informatie bekomen over de persoon die de mondelinge vragenlijst beantwoord heeft en de reden waarom eventueel een beroep gedaan werd op een proxy. Indien de geselecteerde persoon in een rusthuis of rust- en verzorgingstehuis (RVT) verblijft, dient de naam en het adres van dit rusthuis of rust- en verzorgingstehuis genoteerd te worden. Let wel, het gaat hierbij om geselecteerde personen die in een dergelijk tehuis verblijven, terwijl ze hun officieel adres hebben in het huishouden dat deelneemt aan de enquête!

Termen en concepten

Geen

Gevoeligheid Niet van toepassing

Tekst Geen

Sprongen Indien het niet om een proxybevraging gaat, kan na het antwoorden op vraag NR.01 onmiddellijk naar de volgende module worden doorgegaan. Er zijn sprongen in vraag NR.02 en ook na de vragen NR.03 en NR.04.

Soort vragen Gesloten vragen, maar in een aantal gevallen moet toch bijkomende uitleg gegeven worden.

Instructies Deze vragen zijn uiteraard voor de enquêteur bestemd, maar deze moet bij de respondent navraag doen zodat op alle vragen een antwoord kan geformuleerd worden. Indien één van de geselecteerde in een rusthuis verblijft, is het van het grootste belang om het exacte adres van de instelling na te vragen.

Kaarten Geen

37

ZIEKTE EN CHRONISCHE AANDOENINGEN – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 5

Doelgroep Iedereen. MA.01.36 wordt enkel gevraagd aan mannen, MA01.37 enkel aan vrouwen.

Proxy Toegelaten

Doelstelling De aan- of afwezigheid vaststellen van ziekten en aandoeningen die langdurig zijn, d.w.z. die reeds 6 maanden of langer aanslepen of waarvan men denkt dat ze 6 maanden of langer zullen duren. Langdurige ziekte is de sleutelindicator voor de gezondheidsstatus van de bevolking en een zeer belangrijke verklarende factor in het gebruik van gezondheidsdiensten en faciliteiten, zowel rechtstreeks als door middel van stoornissen en beperkingen. De eerste luik van deze module is in betrekking met ziekten dat de persoon spontaan aangeeft. In het tweede deel van de module wordt navraag gedaan naar een aantal specifieke ziekten of aandoeningen. Het gaat hier echter niet alleen over langdurige aandoeningen. Sommige, zoals bijvoorbeeld sinusitis of migraine, kunnen ook kortdurend zijn. Het is wel belangrijk te onderstrepen dat alle vragen betrekking hebben op de laatste 12 maanden.

Termen en concepten

MB.01: Langdurige ziekten en aandoeningen zijn deze die minstens zes maanden geduurd hebben, of waarvan de respondent verwacht dat ze nog zes maanden of langer gaan aanslepen. MB.02: Hoewel in het tweede deel van de module (vragen MA) een groot aantal langdurige ziekten en aandoeningen specifiek wordt nagevraagd is het toch belangrijk om de ondervraagde persoon (O.P.) de betreffende ziekten of aandoeningen te laten opnoemen. Op die manier wordt vermeden dat bepaalde mensen een positief antwoord geven op MB.01 zonder dat het verband kan gelegd worden met de betreffende ziekte of aandoening. De rol van de enquêteur bestaat er in correct samen te vatten wat de respondenten zeggen, zonder al te veel in detail te treden. Lees ter controle achteraf steeds voor wat u hebt opgeschreven. MB.04: Onder “bedlegerig zijn” verstaat men “het grootste gedeelte van de dag in bed doorbrengen”. MB.05: Hierbij gaat het om een invaliditeit of handicap bevestigd door een document uitgereikt door een overheidsinstantie.

Gevoeligheid De gevoeligheid van vraag MA.01 zal afhankelijk zijn van de aard van de aandoening. Toch kan men aannemen dat het praten over bepaalde aandoeningen zoals o.a. kanker of psychische problemen, zoals b.v. depressie, voor sommige personen moeilijk kan zijn.

Tekst “De volgende vragen gaan over langdurige ziekten, langdurige aandoeningen of handicaps”.

38

ZIEKTE EN CHRONISCHE AANDOENINGEN (VERVOLG)

Sprongen MB.01: indien antwoord geen “ja” is: ga naar MB.05. MB.05: Indien antwoord “neen” is: ga naar MA.01. Als het antwoord op vraag MA.01 “ja” is, vraag dan ook MA.02 en MA.04. Als het antwoord op vraag MA.02 “ja’ is, vraag dan ook MA.03. Enkel als het antwoord op MA.04.12 (i.v.m. suikerziekte) “2.Geneesmiddel” is worden vragen MA.05.01 en MA.05.02 gesteld. Als MA.04.12 niet gesteld wordt of MA.04.12 is niet gelijk aan 2, wordt dadelijk overgegaan naar MA.01.13.

Soort vragen Meestal gesloten vragen, met één antwoordmogelijkheid. MB.02 is een open vraag. MA01.18 en MA01.23 zijn semi open vragen : het soort psychiatische aandoening of kanker moeten vermeld worden. MA01.38 en MA01.39 zijn open vragen waarbij de O.P. zelf nog één of meerdere andere langdurige aandoeningen kan aangeven.

Instructies Gebruik bij vraag MA.01 enkel de termen zoals aangegeven in de vragenlijst, zonder verdere uitleg. Indien daarover verwarring zou bestaan, kan worden verduidelijkt dat mensen die een chronische aandoening hebben, die als gevolg van een behandeling onder controle is (b.v. hoge bloeddruk of astma), ook positief op de vraag dienen te antwoorden. Vragen MA.02 (eventueel MA0.3) en MA.04 worden enkel gesteld indien positief wordt geantwoord op vraag MA.01. Noteer dat ook deze vragen enkel betrekking hebben op de laatste 12 maanden. Alhoewel het een lange lijst van aandoeningen is, is het belangrijk om door de volledige lijst te gaan en alle aandoeningen voor te lezen.

Kaarten Toon kaart 1 naargelang het antwoord op vraag MA.04.

FAQ Wat is het verschil tussen een ziekte en een aandoening? Dit onderscheid is niet scherp omlijnd. Wat telt is hoe de ondervraagde persoon deze termen zelf interpreteert.

39

TRAUMATA – (1) ONGEVALLEN - MONDELING VRAGENLIJST PAGINA 10

Doelgroep Iedereen

Proxy Toegelaten

Doelstelling Aan de hand van deze vragen wordt nagegaan hoeveel personen in het afgelopen jaar een ongeval gehad hebben, in welke omstandigheden dit gebeurde, wat de oorzaak was van het ongeval (val, geweldpleging, …), het soort trauma of letsel dat er het gevolg van was (hersenschudding, brandwonde, hematoom, verstuiking,…), het type medische raadpleging en verleende zorgen (dit laat toe om de ernst van het trauma in te schatten), en tenslotte de aard van het ongeval (intentioneel of niet).

Termen en concepten

De term “trauma” omvat hier zowel de gebeurtenis (ongeval) als de gevolgen (lichamelijke en psychische aantasting). De term “ongeval” is beperkter, omdat er een sterke connotatie is met een toevalsfactor, waardoor preventief optreden minder evident is, en andere traumata zoals geweldpleging, zelfmutilatie, enz. niet inbegrepen zijn. Het eerste deel van de module “traumata” in deze vragenlijst gaat over ongevallen en hun gevolgen. Het tweede deel (in de schriftelijke vragenlijst) gaat over geweldpleging. Enkele concepten moeten worden uitgelegd (TR.02.): Ongeval op het werk: dit zijn ongevallen die plaatsvinden op de plaats waar men werkt (op kantoor, op de werf, enz.), maar niet op weg naar het werk (deze zijn inbegrepen in de categorie “ongeval op de openbare weg”). Ongeval op school/college/crèche: het gaat om alle ongevallen op school, inbegrepen de ongevallen tijdens de turnles of andere sportactiviteiten op school Ongeval tijdens een sportactiviteit: indien de sportactiviteit de oorzaak is van het trauma dient u dit hier te vermelden, maar indien het gaat om een andere oorzaak tijdens het uitoefenen van deze activiteit (bv. aangereden door een auto tijdens het fietsen), dient u dit elders aan te geven (hier bv. een ongeval op de openbare weg) Ongeval op de openbare weg: het gaat zowel om verkeersongevallen, als b.v. iemand die struikelt op het trottoir Ongeval op een publieke plaats: om het even waar dit zich voordeed (bistro, cinema, bibliotheek,…), uitgezonderd de vermelde categorieën: op de openbare weg, school of werk, tijdens sportactiviteit,… Ongeval binnenshuis: hier zowel de ongevallen thuis als bij andere personen (b.v. vrienden) vermelden Ongeval buitenshuis: in essentie de tuin, de garage, …

Gevoeligheid De herinnering aan een ernstig ongeval kan voor sommigen een pijnlijke ervaring zijn, vooral indien dierbaren tijdens hetzelfde ongeval omgekomen zijn.

Tekst Geen

40

TRAUMATA – (1) ONGEVALLEN (VERVOLG)

Sprongen Na TR.01: indien geen ongeval in de afgelopen 12 maanden (“niet”), ga naar de volgende module.

Soort vragen Halfopen vragen: TR.02, TR.04, TR.05, TR.06, TR.07, TR.08 Meerdere antwoordmogelijkheden : TR.02, TR.05, TR.06, TR.07 Gesloten vraag: TR.01.

Instructies TR.01: Enkel ongevallen die geleid hebben tot contact met een medische hulpverlener of dienst worden in rekening gebracht. Benadruk ook dat het gaat over ongevallen in het afgelopen jaar (datum van het interview min één jaar). TR.01: Ingeval de respondent verschillende ongevallen vermeldt, moet gevraagd worden om hoeveel ongevallen het gaat (deelvraag 01) en moet het antwoord in de daar toe bestemde hokjes aangegeven worden. TR.03: Ingeval de respondent verschillende ongevallen vermeldt, worden de volgende vragen beantwoord voor het meest recente ongeval. Geef aan om welk soort ongeval het gaat: 01 = werk; 02=school; 03= sportactiviteit; 04=op openbare weg, enz….

Kaarten TR.04: Kaart 2 (oorzaak van het ongeval) en TR.05: kaart 3 (opgelopen letsels)

41

TIJDELIJKE BEPERKINGEN – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 14

Doelgroep Iedereen – behalve de geïnstitutionaliseerde ouderen (dwz diegenen die wonen in een rusthuis of een rust- en verzorgingstehuis) De vraagstelling over kortdurende functiebeperkingen kunnen moeilijker zijn op het eerste zicht voor kinderen heel jonge kinderen (vb. beneden 6 maanden) gezien op het eerste zicht in bed liggen hun enige activiteit is. Elke jonge moeder zal dit wel tegenspreken. Daarom worden de vragen aan iedereen gesteld, dus met behulp van een proxy voor jongeren onder de 15 jaar.

Proxy Toegelaten

Doelstelling De eerste drie vragen peilen naar tijdelijke beperkingen a.g.v. lichamelijke problemen. De drie volgende vragen worden op een identieke manier geformuleerd maar hebben betrekking op beperkingen a.g.v. emotionele of mentale gezondheidsproblemen. De laatste twee vragen beogen een onderscheid te maken tussen belemmeringen vanwege lichamelijke en/of mentale gezondheidsproblemen (kunnen ze opgeteld worden of zijn er sommige dagen gemeenschappelijk).

Termen en concepten

Een tijdelijke beperking verwijst naar een voorbijgaande beperking van het normaal functioneren van het individu.

Gevoeligheid Niet gevoelig

Tekst Geen

Sprongen Sprongen bij de vragen IC.01 en IC.04

Soort vragen Enkel gesloten vragen of vragen waarbij aantal dagen moet ingevuld worden. De antwoordmogelijkheden “9” of “99” komen overeen met het antwoord “Weet niet”; de antwoordmogelijkheid “-1” met “Geen antwoord”.

Instructies Indien de respondent zowel belemmeringen vanwege lichamelijke reden als vanwege mentale redenen heeft gerapporteerd, dient verder gegaan te worden met vragen IC.07 en IC.08. Indien niet, kan direct naar de volgende module overgegaan worden.

Kaarten Geen

42

LANGDURIGE FUNCTIEBEPERKINGEN – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 16

Doelgroep De module kan ingedeeld worden in drie onderdelen naargelang de doelgroep :

− deel 1 : IL.01.01-IL.01.10: gezondheidsbeperkingen bij een aantal lichamelijke activiteiten

− deel 2 : Il.02-47: uitvoeren van (instrumentele) basisactiviteiten in het dagelijks leven

− deel 3 : IL48-52: vragen naar sensoriële functies Doelgroep:

− deel 1 : 15 jaar en ouder − deel 2 : personen van 60 jaar of ouder en/of bij positief antwoord op één van

de vragen IL.01 t.e.m. IL.10. Opgepast: Aan geïnstitutionaliseerde ouderen (ouderen die verblijven in een rusthuis of een rust- en verzorgingstehuis, dienen de vragen IL.16. tot IL.44 (omtrent de normale activiteiten die thuis verricht worden) niet gesteld te worden.

− deel 3 : 15 jaar en ouder

Proxy Toegelaten

Doelstelling Een beter inzicht krijgen over het vóórkomen van beperkingen bij de normale dagelijkse activiteiten

Termen en concepten

Langdurige functiebeperkingen kunnen worden gedefinieerd als lange-termijn beperkingen in belangrijke activiteiten in het dagelijks leven.

Gevoeligheid Vragen IL15.01 en IL15.03. i.v.m. problemen om “het water op te houden” kunnen voor sommige personen als gevoelig bestempeld worden.

Tekst “In dit hoofdstuk stellen wij u vragen over langdurige lichamelijke beperkingen. Sommige vragen zullen in uw ogen misschien wel sterk op elkaar lijken, maar er is toch een verschil.” “De volgende vragen hebben betrekking op bezigheden die u misschien doet op een doorsnee dag. Wordt u op dit moment bij deze bezigheden beperkt door uw gezondheid? Zo ja, in welke mate?” “Denk aan de dagdagelijkse activiteiten die u thuis verricht, zoals maaltijden bereiden, inkopen doen, lichte huishoudelijke activiteiten verrichten en de was doen. Gelieve hierbij tijdelijke problemen buiten beschouwing te laten.”

43

LANGDURIGE FUNCTIEBEPERKINGEN (VERVOLG)

Sprongen Na IL01.10: indien de respondent jonger is dan 60 jaar en op de 10 eerste vragen (IL01.01-IL01.10) ‘Neen, helemaal niet’ geantwoord heeft, hoeft het tweede deel (vragen IL.02 - IL.47) niet beantwoord te worden. De vragenset IL.02 – IL.15 is zeer complex qua sprongen. De bedoeling is echter telkenmale dezelfde, d.i. na te gaan of de betrokken persoon ingeval hij/zij een bepaalde activiteit niet (volledig) zelf kan uitoefenen, beroep kan doen hulp. Deze hulp kan zowel van binnen als van buiten het huishouden aangeboden worden. De vragenset IL.16. tot IL.44 dienen niet gesteld te worden aan geïnstitutionaliseerde ouderen. Vanaf de vraag IL.16. worden de sprongen nog complexer. Vooreerst wordt gevraagd of de respondent in staat is dagdagelijkse activiteiten uit te oefenen. Indien het antwoord hierop ‘ja’ is, mag direct gesprongen worden naar vraag IIL.45. Voor alle anderen dienen verschillende submodules (die betrekking hebben op het bereiden van maaltijden, lichte huishoudelijke taken,...) doorlopen te worden. Ook hier is een vast stramien herkenbaar: eerst wordt gevraagd of de betrokken persoon de activiteit in kwestie zelfstandig kan uitvoeren. Indien dit het geval is, wordt onmiddellijk doorverwezen naar een volgende activiteit. Indien dit niet het geval is, wordt nagegaan of de activiteit al dan niet kan uitgevoerd worden met behulp van anderen en wordt nagegaan wie hulp biedt voor desbetreffende activiteit.

Soort vragen Enkel gesloten vragen, slechts één antwoord mogelijk. De antwoordmogelijkheden “9” komt overeen met het antwoord “Weet niet”; de antwoordmogelijkheid “-1” met “Geen antwoord”.

Instructies IL01-IL10: ook al wordt in het verloop van de vragen eerst de vraag met de hoogste mogelijkheidsgraad gesteld, toch mag geen vraag worden overgeslagen. Voor IL11: instructie over sprong

Kaarten Indien de respondent hulp nodig te hebben voor het uitvoeren van een activiteit (bijvoorbeeld in vraag IL.03.) wordt steeds gevraagd wie help bij het uitvoeren ervan. Hierbij heeft de respondent de mogelijk leden van het huishouden aan te duiden (in dit geval dient het identificatienummer, genoteerd in vraag HC.01. (Vragenlijst voor het huishouden) overgenomen te worden. Indien de respondent aangeeft hulp van buiten het huishouden te ontvangen, dient een kaart gebruikt te worden en het corresponderend nummer op de kaart genoteerd te worden. Toon kaart 4 (vragen: IL.04, IL.06, IL.08, IL.10, IL.12, IL.14, IL.22, IL.29, IL.36, IL.43).

44

WACHTLIJSTEN – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 26

Doelgroep Deze module is enkel gericht aan personen van 65 jaar en ouder. Deze module is niet van toepassing voor oudere personen opgenomen in een rusthuis of een rust- en verzorgingstehuis

Proxy Toegelaten

Doelstelling Een overzicht te krijgen van het bestaan van mogelijke wachtlijsten voor opname in een rusthuis, een rust- en verzorgingstehuis of een andere instelling voor ouderen. Beschrijven van de gezondheidskenmerken (vooral in termen van zorgbehoevendheid) van de personen die op een wachtlijst staan.

Termen en concepten

Onder wachtlijsten wordt verstaan lijsten aangelegd door (eventueel verschillende) rusthuizen, rust- en verzorgingstehuis of een andere instelling voor ouderen voor mogelijke toekomstige residenten die – vanwege plaatsgebrek of andere redenen – voorlopig niet opgenomen kunnen worden in de instelling.

Gevoeligheid Geen specifieke gevoeligheden

Tekst Geen tekst

Sprongen Die respondenten die aangeven thans niet op een wachtlijst te staan (antwoord “Neen” voor vraag WL.02. dienen niet te antwoorden op WB.03. en kunnen rechtstreeks naar de module GP gaan.

Soort vragen Naast gesloten vragen (WL.01., WL02.) dient voor de vraag WL.03. een maand en jaar ingevuld te worden. Indien dit niet mogelijk is dient aangegeven te worden (in vraag WL.04.) sinds hoeveel weken, maanden of jaren men reeds is opgenomen in een wachtlijst.

Instructies Geen specifieke instructies

Kaarten Geen kaarten

45

CONTACTEN MET EEN HUISARTS – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 27

Doelgroep Iedereen

Proxy Toegelaten

Doelstelling De huisarts is een centrale figuur in de gezondheidszorg. Belangrijk daarom is om informatie te hebben over hoe vaak, om welke reden en hoe het contact met de huisarts verloopt.

Termen en concepten

De module bestaat uit twee delen. Het eerste deel (GP.01 tot GP.07) betreft algemene vragen en vragen i.v.m. de frequentie van de contacten. In het tweede deel worden specifieke vragen gesteld over de 3 laatste contacten met de huisarts, in zoverre deze plaatsvonden in de 2 maanden voorafgaand aan het interview. Indien er in de laatste 2 maanden geen contacten met de huisarts geweest zijn, hoeft dit tweede deel dus niet ingevuld te worden.

GP.01 Onder een vaste huisarts wordt verstaan: een huisarts die doorgaans gecontacteerd wordt in geval van gezondheidsproblemen.

GP.05 – GP.06 Deze vragen lijken op elkaar. Enkel de periode is verschillend. De eerste vraag is bedoeld om te vergelijken met het aantal contacten vermeld in het tweede deel van de vraagstelling. Op basis van de tweede vraag kan het gemiddeld aantal consultaties van de bevolking per jaar uitgerekend worden.

Gevoeligheid Meestal zal dit geen probleem geven. Soms willen mensen geen reden geven voor het contact met de huisarts. In dit geval duidt u dus de categorie "–1. Geen antwoord” aan.

Tekst Vóór GP.01: “Nu volgen enkele vragen over het gebruik van gezondheidsdiensten.” Vóór GP.04: “De volgende vragen gaan over contacten met een huisarts, waarbij u voor uzelf raadpleegt. Het gaat hierbij om bezoeken op het spreekuur en huisbezoeken, maar ook om telefonische consultaties.” Voor GP.08: “De volgende vragen hebben betrekking op de 3 laatste contacten met een huisarts (consultatie, huisbezoek, telefonisch advies) die plaatsvonden in de afgelopen 2 maanden, te beginnen met het laatste contact.”

Sprongen Zeer belangrijk in deze module. Opletten dus!

46

CONTACTEN MET EEN HUISARTS (VERVOLG)

Soort vragen Open vraag: GP.10 (meerdere klachten, ziekten, problemen kunnen aangegeven worden). Het is echter mogelijk dat de betrokken persoon geen klachten, ziekten of gezondheidsproblemen had en bijvoorbeeld enkel naar de huisarts ging voor een jaarlijkse check up. In dit geval moet u antwoordmogelijkheid "8. Geen klachten, ziekten of problemen" aanduiden. Halfopen vragen: GP.02, GP.11, GP.12 en GP.13 en GP.14. Voor vragen GP.11 en GP.14 zijn meerdere antwoorden mogelijk.

Instructies GP.04 Vul de datum zelf in. Trek daarvoor 2 maanden af van de dag van het interview Na vraag GP.07 worden vragen gesteld over de 3 laatste contacten met een huisarts die plaatsvonden in de laatste 2 maanden en dit te beginnen met het meest recente contact. De enquêteur dient er op te letten dat het contact steeds plaatsvond in de laatste 2 maanden. Informatie over contacten die langer geleden plaatsvonden wordt niet gevraagd.

GP.07-GP.08 Hier duidt u ofwel de datum aan, ofwel het aantal weken, maanden of jaar geleden. Indien de exacte dag niet gekend is, mag u enkel de maand en het jaar aanduiden. Noteer dan 00 voor de ontbrekende informatie. Bijvoorbeeld : indien laatste contact = september 1998, noteer 00/09/1998; indien laatste contact = 1985; noteer 00/00/1985 GP.09 Deze vraag peilt naar de reden van het contact met een huisarts. Uiteraard kan iemand verschillende redenen hebben om naar de huisarts te gaan, bijvoorbeeld slapeloosheid, het vernieuwen van een voorschrift voor de bloeddrukpillen en het krijgen van een griepvaccinatie. Indien de respondent u meerdere redenen opgeeft, vraag dan opnieuw uitdrukkelijk naar de belangrijkste. Indien dit moeilijkheden geeft, duid dan die reden aan die hij het eerst heeft aangegeven.

Kaarten Toon kaart 5 bij vraag GP.02. Toon kaart 6 bij vraag GP.09. Toon kaart 7 bij vraag GP.11. Toon kaart 8 bij vraag GP.14.

47

CONTACTEN MET EEN ARTS SPECIALIST – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 32

Doelgroep Iedereen

Proxy Toegelaten

Doelstelling Na de huisarts is de arts specialist de meest geraadpleegde zorgverlener. Bedoeling van deze module is inzicht te krijgen in de frequentie, de aard en de reden van de contacten met de specialist.

Termen en concepten

De module bestaat (zoals de module van de huisarts) uit twee delen. Het eerste deel (SP.01 tot SP.04) betreft vragen i.v.m. de frequentie van de contacten. In het tweede deel worden specifieke vragen gesteld over de 3 laatste contacten met de specialist, in zoverre deze plaatsvonden in de 2 maanden voorafgaand aan het interview. Indien er in de laatste 2 maanden geen contacten met de specialist geweest zijn, hoeft dit tweede deel dus niet ingevuld te worden. De term ‘arts specialist', verder in de tekst kortweg als 'specialist' vermeld, wordt niet verklaard. Wij gaan er van uit dat deze term genoegzaam bekend is. Toch even aanhalen dat 'de tandarts' geen arts specialist is. Voor contacten met de tandarts is er trouwens een speciale module. SP.02 – SP.03 (zelfde opmerking als bij 'Contacten met de huisarts') Deze vragen lijken op elkaar. Enkel de periode is verschillend. De eerste vraag is bedoeld om te vergelijken met het aantal contacten vermeld in het tweede deel van de vraagstelling. Op basis van de tweede vraag kan het gemiddeld aantal consultaties van de bevolking per jaar uitgerekend worden.

Gevoeligheid Meestal zal dit geen probleem geven. Soms willen mensen geen reden geven voor het contact met de arts specialist. In dit geval duidt u dus de categorie "–1. Geen antwoord aan".

Tekst “De volgende vragen gaan over raadplegingen bij een arts specialist, waarbij u voor u zelf raadpleegt“. Wat u niet mag meetellen zijn: 1. raadplegingen bij een arts specialist tijdens een ziekenhuisopname of

daghospitalisatie; 2. raadplegingen op een spoedgevallendienst; 3. raadplegingen voor onderzoeken zoals een radiografie zonder dat u gezien

werd door een specialist; 4. raadplegingen bij een kinderarts tijdens een consultatie van Kind en Gezin. Wat u ook niet mag meetellen zijn telefonische contacten met een secretaresse of assistente om een afspraak te maken. Wat u wel moet meetellen zijn poliklinische raadplegingen en telefonische raadplegingen met een specialist.” Voor SP.05 “De volgende vragen hebben betrekking op de laatste 3 raadplegingen met een specialist die plaatsvonden in de afgelopen 2 maanden, te beginnen met de laatste raadpleging.”

48

CONTACTEN MET EEN ARTS SPECIALIST (VERVOLG)

Sprongen Verscheidene sprongen in deze module. Opletten dus!

Soort vragen Open vragen: SP.08 (meerdere klachten, ziekten, problemen kunnen aangegeven worden) Halfopen vragen: SP.06, SP.09 en SP.11. SP.09 is de enige vraag van deze module met meerdere antwoordmogelijkheden.

Instructies SP.01 Vul de datum zelf in. Trek gewoon 2 maanden af van de dag van het interview. Na vraag SP.04 worden vragen gesteld over de 3 laatste raadplegingen met een specialist die plaatsvonden in de laatste 2 maanden en dit te beginnen met de meest recente raadpleging. De enquêteur dient er op te letten dat de raadpleging steeds plaatsvond in de laatste 2 maanden. Informatie over raadplegingen die langer geleden plaatsvonden wordt niet gevraagd.

SP.04-SP.05 Hier duidt u ofwel de datum aan, ofwel het aantal weken, maanden of jaren geleden. Indien de exacte dag niet gekend is, mag u enkel de maand en het jaar aanduiden. Noteer dan 00 voor de ontbrekende informatie. Bijvoorbeeld : indien laatste contact = september 1998, noteer 00/09/1998; indien laatste contact = 1985, noteer 00/00/1985 SP.07 Deze vraag peilt (in analogie met de gelijkaardige vragen bij de huisarts) naar de reden van de raadpleging met een specialist. Ook hier kan iemand verschillende redenen hebben om naar de specialist te gaan, bijvoorbeeld een jaarlijks routine-uitstrijkje bij de gynaecoloog en ongerustheid over een knobbeltje in de borst. Indien de respondent u meerdere redenen opgeeft, vraag dan opnieuw uitdrukkelijk naar de belangrijkste. Indien dit moeilijkheden geeft, duid dan die reden aan die hij het eerst heeft aangegeven.

Kaarten Toon kaart 6 bij vraag SP.07 Toon kaart 9 bij vraag SP.06

49

CONTACTEN MET EEN TANDARTS – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 36

Doelgroep Iedereen. De eerste vragen (DE.01 tot DE.05) dienen enkel gesteld te worden indien de betrokken persoon minstens 15 jaar oud is.

Proxy Toegelaten

Doelstelling Tandheelkundige problemen zijn vaak behoorlijk pijnlijk, maar kunnen vermeden worden indien ze vroegtijdig aangepakt worden door de tandarts. In deze module wordt nagegaan hoe vaak en waarom mensen naar de tandarts gaan en worden ook enkele andere aspecten i.v.m. het gebit en tandheelkundige verzorging belicht.

Termen en concepten

Het gaat steeds over raadplegingen met een tandarts. Ook raadplegingen met een specialist tandarts (orthodontist, periodontoloog, stomatoloog,..) zijn hierin vervat De module bestaat uit drie delen. Het eerste deel (DE.01 tot DE.04) betreft vragen over het gebit, eventueel ook het kunstgebit. Het tweede deel betreft vragen i.v.m. raadplegingen omwille van tandproblemen, maar ook een vraag i.v.m. het tanden poetsen. In het derde deel worden specifieke vragen gesteld over de 3 laatste contacten met de tandarts in zoverre deze plaatsvonden in de 2 maanden voorafgaand aan het interview. Indien er in de laatste 2 maanden geen contacten met de tandarts geweest zijn, hoeft dit derde deel dus niet ingevuld te worden.

Gevoeligheid Het gaat in regel niet om gevoelige vragen, behalve dan misschien de vraagstelling i.v.m. het poetsen van de tanden. Sommige mensen zijn misschien verveeld om aan te geven dat ze nooit hun tanden poetsen.

Tekst

“De volgende vragen gaan over uw gebit en tandheelkundige verzorging. Eerst zal ik u enkele vragen stellen over uw gebit.” Voor DE.09 “De volgende vragen gaan over raadplegingen bij een tandarts waarbij u voor uzelf raadpleegt. Hou ook rekening met raadplegingen bij een tandarts specialist (orthodontist, periodontoloog, stomatoloog, enz.).” Voor DE.12 “De volgende vragen hebben betrekking op de laatste 3 raadplegingen bij een tandarts die plaatsvonden in de afgelopen 2 maanden, te beginnen met de laatste raadpleging.“

Sprongen Zeer belangrijk in deze module. Opletten dus!

50

CONTACTEN MET EEN TANDARTS (VERVOLG)

Soort vragen Geen open vragen in deze module. Halfopen vragen: DE.13, DE.14 en DE.15 Vraag DE.14 heeft meerdere antwoordmogelijkheden.

Instructies Na vraag DE.11 worden vragen gesteld over de 3 laatste contacten met de tandarts die plaatsvonden in de laatste 2 maanden en dit te beginnen met het meest recente contact. De enquêteur dient er op te letten dat het contact steeds plaatsvond in de laatste 2 maanden. Informatie over contacten die langer geleden plaatsvonden wordt niet gevraagd. DE.09 (zelfde opmerking als bij 'Contacten met de huisarts') Vul de datum zelf in. Trek gewoon 2 maanden af van de dag van het interview DE.11, DE.12 (zelfde opmerking als bij 'Contacten met de huisarts') Hier duidt u ofwel de datum aan, ofwel het aantal weken, maanden of jaren geleden. Indien de exacte dag niet gekend is, mag u enkel de maand en het jaar aanduiden. Noteer dan 00 voor de ontbrekende informatie. Bijvoorbeeld : indien laatste contact = september 1998, noteer 00/09/1998; indien laatste contact = 1985; noteer 00/00/1985

Kaarten Toon kaart 10 bij vraag DE.13 Toon kaart 11 bij vraag DE.14

51

CONTACTEN MET DE SPOEDGEVALLENDIENST VAN EEN ZIEKENHUIS – MONDELINGE VRAGENLIJST PAG. 41

Doelgroep Iedereen

Proxy Toegelaten

Doelstelling De spoedgevallendienst van een ziekenhuis heeft een belangrijke functie in de opvang van urgente medische zorgen. Via deze module kan worden nagegaan op welke manier mensen van deze dienst gebruik maken.

Termen en concepten

De module bestaat (naar analogie met de modules i.v.m. contacten met de huisarts, de specialist en de tandarts) uit twee delen. Het eerste deel (ED.01 tot ED.03) betreft vragen i.v.m. de frequentie van de contacten. In het tweede deel worden specifieke vragen gesteld over de 3 laatste contacten met de spoedgevallendienst in zoverre deze plaatsvonden in de 2 maanden voorafgaand aan het interview. Indien er in de laatste 2 maanden geen contacten met de spoedgevallendienst geweest zijn, hoeft dit tweede deel dus niet ingevuld te worden.

Gevoeligheid Meestal zal dit geen probleem geven. Soms willen mensen geen reden geven voor het contact met de spoedgevallendienst. In dit geval duidt u dus de categorie "–1. Geen antwoord” aan.

Tekst “De volgende vragen gaan over contacten met het ziekenhuis. Eerst gaan we het hebben over raadplegingen met de spoedgevallendienst van een ziekenhuis, waarbij u voor uzelf raadpleegt. Opgepast! Contacten met een spoedgevallendienst waarbij u achteraf in het ziekenhuis opgenomen bleef, ook al was het maar één nacht, worden hier niet meegeteld. Deze contacten komen aan bod in de volgende module over opnames in het ziekenhuis” Vóór ED.04 “De volgende vragen hebben betrekking op de 3 laatste contacten met een spoedgevallendienst die plaatsvonden in de afgelopen 2 maanden, te beginnen met het laatste contact.”


Soort vragen Open vragen: ED.06 (meerdere klachten, ziekten, problemen kunnen aangegeven worden) Halfopen vragen: ED.08 Voor vraag ED.08 zijn er meerdere antwoordmogelijkheden. Geef dit aan in de vraagstelling.

52

CONTACTEN MET DE SPOEDGEVALLENDIENST VAN EEN ZIEKENHUIS (VERVOLG)

Instructies ED.01 (zelfde opmerking als bij 'Contacten met de huisarts') Vul de datum zelf in. Trek gewoon 2 maanden af van de dag van het interview Na vraag ED.03 worden vragen gesteld over de 3 laatste contacten met de huisarts die plaatsvonden in de laatste 2 maanden en dit te beginnen met het meest recente contact. De enquêteur dient er op te letten dat het contact steeds plaatsvond in de laatste 2 maanden. Informatie over contacten die langer geleden plaatsvonden wordt niet gevraagd. ED.03-ED.04 (zelfde opmerking als bij 'Contacten met de huisarts') Hier duidt u ofwel de datum aan, ofwel het aantal weken, maanden of jaren geleden. Indien de exacte dag niet gekend is, mag u enkel de maand en het jaar aanduiden. Noteer dan 00 voor de ontbrekende informatie. Bijvoorbeeld : indien laatste contact = september 1998, noteer 00/09/1998; indien laatste contact = 1985, noteer 00/00/1985

Kaarten Toon kaart 6 bij vraag ED.05. Toon kaart 12 bij vraag ED.08.

53

OPNAME IN EEN ZIEKENHUIS – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 44

Doelgroep Iedereen

Proxy Toegelaten

Doelstelling Opname in het ziekenhuis is een ingrijpend gebeuren. Via deze module wordt informatie over personen die in het ziekenhuis worden opgenomen, hoe vaak dit gebeurt en waarom.

Termen en concepten

De module wordt opgedeeld in twee delen: het eerste deel (vragen HO.01 tot HO.09) gaat over hospitalisaties waarbij men in het ziekenhuis heeft moeten overnachten, het tweede deel (vragen HO.10 tot HO.16) betreft daghospitalisaties Elk deel bestaat (naar analogie van o.m. de module van de huisarts en de specialist) uit twee delen. Het eerste deel betreft vragen i.v.m. het aantal ziekenhuisopnames. In het tweede deel worden specifieke vragen gesteld over de 3 laatste ziekenhuisopnames, in zoverre deze plaatsvonden in het jaar voorafgaand aan het interview. Indien er in het laatste jaar geen ziekenhuisopname plaatsvond, hoeft dit tweede deel dus niet ingevuld te worden. Indien u correct de sprongen in de vragenlijst volgt, wijst dit trouwens zichzelf uit. De "ziekenhuisopnames in het laatste jaar" betreffen ook de opnames die begonnen zijn meer dan een jaar geleden, maar doorliepen in het jaar voorafgaand aan het interview en de opnames die nog bezig zijn. In dit laatste geval gaat het uiteraard steeds om een proxybevraging. De term "daghospitalisatie" wordt in de introductietekst verklaard. Het gaat om een hospitalisatie waarbij men een kamer en bed kreeg, maar nog dezelfde dag naar huis kon.

Gevoeligheid Ook in deze module is het enkel de reden van de opname in het ziekenhuis die soms wat gevoelig kan liggen, vooral als het bijvoorbeeld om een psychische reden gaat.

Tekst “Nu volgen enkele vragen over opnames in het ziekenhuis voor uzelf. Het gaat zowel om opnames in een algemeen ziekenhuis, een psychiatrische ziekenhuis, als een ander ziekenhuis. Ook opname in het ziekenhuis in verband met een bevalling worden meegerekend. Eerst stellen we u enkele vragen over opnames in een ziekenhuis waarbij u in een ziekenhuis hebt moeten overnachten.” Vóór HO.04 “De volgende vragen hebben betrekking op de 3 laatste ziekenhuisopnames, waarbij u heeft moeten overnachten, die plaatsvonden in het afgelopen jaar, te beginnen met de laatste opname. “ Vóór HO.10 “De volgende vragen gaan over daghospitalisaties, d.w.z. hospitalisaties waarbij u een kamer en bed kreeg, maar nog dezelfde dag naar huis kon.” Vóór HO.13 “De volgende vragen hebben betrekking op de laatste 3 daghospitalisaties die plaatsvonden in het afgelopen jaar, te beginnen met de laatste daghospitalisatie.”

54

OPNAME IN EEN ZIEKENHUIS (VERVOLG)


Soort vragen Open vragen: HO.08, HO.15 (meerdere klachten, ziekten, problemen kunnen aangegeven worden) Halfopen vraag: HO.05 Er is voor elke vraag maar één antwoord mogelijk.

Instructies HO.01 (zelfde opmerking als bij 'Contacten met de huisarts') Vul de datum zelf in. Trek gewoon 1 jaar af van de dag van het interview. Na vraag HO.03 en vraag HO.12 worden vragen gesteld over de 3 opnames die plaatsvonden in het laatste jaar en dit te beginnen met het meest recente contact. De enquêteur dient er op te letten dat de opname steeds plaatsvond in het laatste jaar. Informatie over contacten die langer geleden plaatsvonden wordt niet gevraagd.


55

CONTACTEN MET ANDERE GEZONDHEIDSVOORZIENINGEN – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 50

Doelgroep Iedereen.

Proxy Toegelaten

Doelstelling Zicht krijgen op het gebruik van gezondheidswerkers die geen arts zijn, beoefenaars van alternatieve geneeskunde en diensten die zich bezighouden met geestelijke gezondheid, preventie en sociale problematiek.

Termen en concepten

Het is belangrijk dat het contact met de hulpverleners of met de diensten voor de ondervraagde persoon zelf was. Contacten met deze diensten voor een familielid of vriend(in) vallen hier dus niet onder. Dit is bijvoorbeeld belangrijk bij vraag OH04.01. Moeders die een contact hadden met Kind en Gezin voor hun kind dienen voor zichzelf 'Neen' aan te geven. OH04.01: ONE staat voor 'Office de la Naissance et l'Enfance' en is de Franstalige tegenhanger van Kind & Gezin. Het is mogelijk dat ook in Vlaanderen en zeker in Brussel mensen met deze organisatie contact hadden.

Gevoeligheid Het vermelden van contacten met sommige diensten vernoemd in vraag OH.04 kan soms gevoelig liggen.

Inleidingstekst De volgende vragen gaan over contacten met andere gezondheidswerkers en een aantal preventieve en sociale diensten.

Overgangstekst Geen

Sprongen Vragen OH.03.01. tot OH.03.05. moeten niet gesteld worden indien het antwoord op vragen OH.02.01 tot OH.02.05. ‘Ja’ is.

Filters Geen Vragen OH04.01, OH04.02 en OH04.03 zouden in principe gefilterd kunnen worden omdat ze een specifieke doelgroep hebben. In de praktijk zal het echter vlugger gaan om gewoon "Neen" aan te duiden. Personen die in een rusthuis of rust- en verzorgingstehuis verblijven moeten vraag OH.04 (alle deelvragen) niet beantwoorden.

Soort vragen Geen open vragen in deze module. Halfopen vragen : OH02.05, OH04.12 Er is voor elke vraag maar één antwoord mogelijk.

Instructies OH01-OH02-OH04 (zelfde opmerking als bij 'Contacten met de huisarts') Vul de datum zelf in. Trek gewoon 1 jaar af van de dag van het interview


56

GEBRUIK VAN GENEESMIDDELEN – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 52

Doelgroep Iedereen

Proxy Toegelaten

Doelstelling Het gebruik van geneesmiddelen is ruim verspreid. Geneesmiddelen zijn vaak nodig en nuttig. Soms worden ze echter ook te veel gebruikt. In de gezondheidsenquête stellen we enkele vragen over de geneesmiddelen die in de afgelopen 2 weken gebruikt werden, maar vragen we ook dat de ondervraagde persoon u de geneesmiddelen toont die hij in de afgelopen 24 uur gebruikt heeft. Voor elk van deze geneesmiddelen moet u dan de naam en een nummer dat op de verpakking staat noteren, en tevens enkele vragen stellen.

Termen en concepten

De term geneesmiddelen wordt zeer ruim genomen. Sommige geneesmiddelen worden door mensen niet als een geneesmiddel beschouwd, b.v. de pil, kruidengeneesmiddelen, zuigtabletten voor de keel, enz. Daarom is het belangrijk de introductietekst, waarin deze soorten geneesmiddelen specifiek worden opgenoemd, duidelijk voor te lezen. De term “voorgeschreven geneesmiddelen” betreft zowel geneesmiddelen die door een arts moeten voorgeschreven worden (zoals b.v. antibiotica) als geneesmiddelen die vrij verkrijgbaar zijn in de apotheek, maar toch door een arts werden voorgeschreven. Vitaminen die door een arts voorgeschreven zijn, worden dus beschouwd als voorgeschreven geneesmiddelen. Vitaminen die op eigen initiatief aangeschaft werden zijn niet voorgeschreven geneesmiddelen.

Gevoeligheid Meestal zal dit geen probleem geven. Voor het tweede deel van de vragenlijst, waarbij de ondervraagde persoon u de geneesmiddelen moet tonen die hij/zij de afgelopen 24 uur heeft gebruikt, kan eventueel wel een zekere schroom meespelen.

Tekst Nu volgen enkele vragen over geneesmiddelengebruik. Het gaat om alle soorten geneesmiddelen, ook homeopatische producten, kruidengeneesmiddelen, magistrale bereidingen, vitaminen en mineralen, slaap- en kalmeermiddelen, de pil, zalven, inspuitingen, hoestsiropen, zuigtabletten voor de keel, enz. Geneesmiddelen ingenomen tijdens een ziekenhuisopname worden echter niet meegerekend. Na DR.11: Nu zal ik het even hebben over de geneesmiddelen die u op dit moment neemt. Het gaat terug over alle soorten geneesmiddelen en ditmaal zowel over voorgeschreven als niet voorgeschreven geneesmiddelen.

Sprongen Enkele sprongen in deze module. Opletten dus!

57

GEBRUIK VAN GENEESMIDDELEN (VERVOLG)

Soort vragen DR.13 en DR.15: open vragen waarbij u de naam van het geneesmiddel dient te noteren en de reden waarom het geneesmiddel wordt gebruikt DR.11: halfopen vraag Geen gesloten vragen met meerdere antwoordmogelijkheden in deze module.

Instructies DR.02 (zelfde opmerking als o.m. bij 'Contacten met de huisarts') Vul de datum zelf in. Trek gewoon 2 weken af van de dag van het interview. DR.02 – DR.07 (zelfde opmerking als o.m. bij 'Contacten met de huisarts') Hier duidt u ofwel de datum aan, ofwel het aantal weken, maanden of jaren geleden. Indien de exacte dag niet gekend is, mag u enkel de maand en het jaar aanduiden. Noteer dan 00 voor de ontbrekende informatie. Bijvoorbeeld : indien laatste contact = september 1998, noteer 00/09/1998; indien laatste contact = 1985; noteer 00/00/1985 Aan het tweede deel van deze module (na DR.11) moet speciale aandacht besteed worden. In dit deel van het interview, moet u aan de ondervraagde persoon vragen om alle geneesmiddelen die hij/zij de afgelopen 24 uur heeft gebruikt aan u te tonen. Voor elk geneesmiddel moet u nagaan of u op de verpakking een barcode aantreft. Onder de barcode zal u een cijfercode zien, meestal bestaande uit 3 of 4 cijfers, een streepje en 3 cijfers (bv. 1258-514). Dit is de CNK-code. Indien u geen CNK-code vindt, dient u “99” aan te duiden. Indien u de verpakking ontbreekt, b.v. omdat deze weggegooid werd, dient u antwoordmogelijkheid “9” aan te duiden. Voor alle geneesmiddelen die de persoon u toont dient u in DR.13 en DR.14 de naam en de CNK code te noteren en vragen DR.15 tot DR.17 te stellen. Gelieve de antwoorden voor de open vragen (DR13 – DR15) GOED LEESBAAR aan te duiden. De naam van het geneesmiddel STEEDS in DRUKLETTERS noteren.

Kaarten Toon kaart 13 bij vraag DR.11.

FAQ Wat moet ik invullen indien de geselecteerde persoon wel aangeeft dat hij/zij in de laatste 24 uur een geneesmiddel heeft ingenomen, maar dit niet wenst te tonen? In dat geval kruist u in vraag DR.13 en vraag DR.14 de antwoordcategorie “-1.Geen antwoord” aan en tracht toch vragen DR.15 tot DR.17 te laten beantwoorden. Wat wordt bedoeld met “voorgeschreven geneesmiddelen” en “niet voorgeschreven geneesmiddelen”? In de meeste gevallen is dit verschil voldoende duidelijk. Voorgeschreven geneesmiddelen zijn geneesmiddelen waarvoor een arts een voorschrift heeft geleverd voor de persoon in kwestie. Daarbij kan het ook gaan om geneesmiddelen die vrij verkrijgbaar zijn (maar toch voorgeschreven werden) en/of geneesmiddelen die een tijd geleden voorgeschreven werden. Ingeval er toch twijfel zou zijn, moet men zich afvragen: werd het geneesmiddel ingenomen op aanraden van een arts of niet. In het laatste geval gaat het om niet voorgeschreven geneesmiddelen.

58

VACCINATIE – VRAGENLIJST MONDELINGE PAGINA 60

Doelgroep De vragen i.v.m. griepvaccinatie en pneumococcenvaccinatie zijn enkel voor personen van 15 jaar en ouder. De vragen i.v.m. de vaccinatiekaart en de andere vaccinaties zijn voor iedereen.

Proxy Toegelaten

Doelstelling De belangrijkste doelstelling is om de vaccinatiegraad te meten voor 5 vaccinaties: tetanus, hepatitis B, meningococcen type C, griep en pneumococcen.

Termen en concepten

Moet beschouwd worden als een vaccinatiekaart, elk document dat aangeeft dat de verschillende vaccinaties werden toegediend.

Gevoeligheid Deze vragen zijn niet gevoelig.

Tekst In de vragenlijst staat heel wat uitleg voor de enquêteurs:1) de definitie van een vaccinatiekaart 2) het nut van een vaccinatie tegen meningitis 3) commerciële benamingen van vaccins (deze kunnen helpen om op de vaccinatiekaart na te gaan welke vaccinaties de persoon gekregen heeft) en 4) een nota die eraan herinnert dat vragen i.v.m. vaccinatie tegen griep en pneumococcen niet moeten gesteld worden aan personen van jonger dan 15 jaar.

Sprongen Verschillende sprongen in deze module. Opgepast dus!

Filter De vragen i.v.m. griepvaccinatie en vaccinatie tegen pneumococcen (VA.08 tot VA.11) worden enkel gesteld aan personen van 15 jaar en ouder.

Soort vragen Geen enkele open vraag. Eén enkel antwoord mogelijk voor alle vragen. VA.05.: Slechts één antwoord is mogelijk. Indien de vaccinatie uitgevoerd werd door een preventieve dienst (zoals Kind en Gezin, ONE, CLB, schoolarts,..), geef dan de overeenkomstige antwoordmogelijkheid aan, zelfs indien de persoon die de vaccinatie toediende een kinderarts of huisarts was. Omschrijf het gegeven antwoord indien deze niet in de lijst met antwoordmogelijkheden is opgenomen.

59

VACCINATIE (VERVOLG)

Instructies Beschrijving van een vaccinatiekaart: “Elk document waarop de verschillende vaccins die de persoon ontvangen heeft, vermeld staan, wordt als vaccinatiekaart beschouwd.” Commerciële benaming van vaccins tegen hepatitis B : « Probeer op de vaccinatiekaart de naam van het vaccin na te gaan; de commerciële benamingen van het vaccin tegen hepatitis B (HB) zijn: Engerix B ®, H-B Vax II ®, HB Vax Pro ®, Twinrix ® of Infanrix-hexa ®.” Commerciële benaming van vaccins tegen hersenvliesontsteking veroorzaakt door meningitis C: Probeer op de vaccinatiekaart na te gaan; de commerciële benamingen van het vaccin tegen meningokokken type C zijn: Mencevax ®, Menjugate ®, Meningitec ®, Meningovax ® en NeisVac-C ®, waar type C is geconjugeerd met andere types meningokokken. Commerciële benaming van vaccins tegen pneumococcen : Probeer op de vaccinatiekaart na te gaan; de commerciële benaming van het vaccin tegen pneumokokken is Pneumo 23 ®. VA.10.: 99 en/of 9999 invullen indien resp. maand en/of jaar onbekend zijn.

Kaarten Geen

60

VOEDINGSGEWOONTEN – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 64

Doelgroep Iedereen

Proxy Toegestaan

Doelstelling De voornaamste doelstellingen van de voedingsmodule zijn: • nagaan van de voedingsgewoonten van de bevolking;

nagaan in welke mate het hierbij gaat om een evenwichtige voeding; • het verband nagaan tussen enerzijds de voedingsgewoonten, en anderzijds

de gezondheid en gezondheidsproblemen

Termen en concepten

In de vragen rond de consumptie van bepaalde voedingsmiddelen (fruit, vis,..) is het van belang de VOLLEDIGE vraag te lezen (inclusief de voorbeelden vermeld tussen haakjes).

Gevoeligheid De vraagstelling is in beperkte mate gevoelig (sommige mensen kunnen beschaamd zijn over de eigen voedingsgewoonten).

Tekst De volgende vragen gaan over uw voedingsgewoonten, maar eerst stellen we u twee vragen over uw gewicht en lengte. Vetconsumptie kan men verminderen door, bij voorbeeld, het gebruik van vetrijke voedingsmiddelen zoals boter, margarine, mayonaise,.. te beperken of door vetrijke producten (b.v volle melkproducten) te vervangen door minder vetrijke (b.v. magere melkproducten). Vezelrijke voedingsmiddelen zijn bijvoorbeeld: fruit, groenten, bruin brood, volle rijst of pastasoorten, ontbijtgranen, havervlokken of –zemelen

Sprongen Enkel sprongen bij de vragen NH.04, NH.06, NH.08, NH.10, NH.14, NH.16

Soort vragen NS.04 en NS.05: aanduiden van lengte en gewicht. NU.15 en NU.17 omvatte een antwoordcategorie waarbij het antwoord nader dient verklaard te worden (halfopen vragen) Multiple antwoorden mogelijk voor NH.15 en NH.17.

Instructies NS.05: Voor zwangere vrouwen: gewicht vóór de zwangerschap

Kaarten Geen

61

STUDIES – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 71

Doelgroep Alle individuen van 6 jaar en ouder

Proxy Toegelaten

Doelstelling Deze module is onderdeel van de socio-economische positionering van individuen en huishoudens (naast de module aangaande inkomen en tewerkstellingssituatie).

Termen en concepten

Gezien de organisatie van het onderwijs in de loop der tijden veranderd is, kan het voorkomen dat respondenten zich moeilijk terug kunnen vinden in de gebruikte categorieën. Om hieraan tegemoet te komen vindt u in de manual een lijst van mogelijke diploma’s en de conversie in termen van de antwoordcategorieën voorzien in vraag ET.02. en ET.03.

Gevoeligheid De vraagstelling is in beperkte mate gevoelig, zeker voor diegenen die ‘zonder diploma’ moeten aangeven.

Tekst Geen introductie wordt voorzien

Sprongen Vraag ET.01: Indien het antwoord “Ja” is, ga naar ET.02. Indien het antwoord “Neen” is, ga naar ET.03.

Soort vragen In wezen zijn alle (4) vragen (semi) gesloten vragen, voor vraag ET.02. en ET.03. wordt wél voorzien in een categorie ‘andere’ Geen enkele vraag in deze module is een multiple respons vraag.

Instructies Geen

Kaarten Voor vraag ET.02. en ET.03. dient gebruik gemaakt te worden van kaart 14.

FAQ Wat met een studierichting aangeknoopt, maar niet afgemaakt? Zoals de vraagstelling duidelijk aangeeft, wordt enkel gepeild naar hoogste diploma of hoogste graad. Het gaat dus steeds om studierichtingen en – niveaus die daadwerkelijk en succesvol zijn afgerond. Voorlopig hebben (bijvoorbeeld) respondenten met een kandidaatsdiploma GEEN afgewerkte universitaire opleiding. Hun hoogste diploma is dan ook het hoger secundair onderwijs.

62

CONVERSIETABEL DIPLOMA’S

Huidig diploma

Aard van het diploma Niveau in de vragenlijst

Aggregatie voor het lager secundair onderwijs

hoger onderwijs korte type (09)

Aggregatie voor het hoger secundair onderwijs

universitair - voortgezette opleidingen (12)

Aggregatie voor het hoger onderwijs doctoraat met proefschrift (13)

Architect Hoger onderwijs van het lange type (10) (indien afgeleverd door Hoger Instituut voor Architectuur)

Leercontract/leerverbintenis/leerovereenkomst (Middenstand, VIZO)

Hoger beroepssecundair onderwijs (07)

Kwalificatiegetuigschrift experimenteel secundair onderwijs met beperkt leerplan

Hoger beroepssecundair onderwijs (07)

Gediplomeerde in de aanvullende studies (GAS)


Gediplomeerde in de gespecialiseerde studies (GGS)


Licentiaat (universiteit) universitair, niveau licentiaat (11)

Licentiaat (tolk, vertaler, …) hoger onderwijs lange type (10)

Burgerlijk ingenieur universitair, niveau licentiaat (11)

Industrieel ingenieur hoger onderwijs lange type (10)

Doctor in de geneeskunde of diergeneeskunde

universitair, niveau licentiaat (11)

Kadettenschool secundair onderwijs (04)

Militaire school universitair, niveau licentiaat.(11)

Apotheker universitair, niveau licentiaat (11)

Graduaat, regentaat hoger onderwijs korte type (09)

“Master’s degree” (vb. Economie) universitair - voortgezette opleidingen (12)

Avondcursussen sociale promotie lager secundair, hoger secundair, hoger onderwijs korte of lange type

63

Oude diploma’s

Aard van het diploma Niveau in de vragenlijst

Kwalificatiegetuigschrift (3 & 4) / getuigschrift lager secundair onderwijs

lager secundair (02 of 03)

Kwalificatiegetuigschrift 4de leerjaar korte kwalificatie

lager secundair (03)

Kwalificatiegetuigschrift (5 & 6) / getuigschrift hoger secundair onderwijs

hoger secundair (04, 05, 06 of 07)

Kwalificatiegetuigschrift (7) / getuigschrift 7de jaar vervolmaking

post-secundair niet hoger (08)

A1 Hoger Dagonderwijs (technisch, handels- of kunst-)


A2 Middelbaar Dagonderwijs (technisch, handels- of kunst-)

hoger secundair technisch (05)

A3 Beroeps Dagonderwijs (technisch, handels- of kunst-)

lager beroepssecundair (03)

A4 Leerwerkplaats lager (01)

A5 Hoger Handelsinstituut hoger onderwijs korte type (09)

B1 Hoger Avondonderwijs (technisch, handels- of kunst-)


B2 Middelbaar Avondonderwijs (technisch, handels- of kunst-)


B5 Industriële scholen (niveau lager onderwijs)

lager (01)

C1 Middelbaar Beroepsonderwijs voor meisjes (dag of avond)


C2 Lager Beroepsonderwijs voor meisjes (dag of avond)

lager (01)

C3 Leerwerkplaatsen voor meisjes (dag of avond)

lager (01)

C4 Beroepsleergangen voor meisjes (avond & zondag)

lager (01)

C5 Huishoudschool (dag) lager (01)

C6 Huishoudschool (avond & zondag) lager (01)

64

TEWERKSTELLING – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 73

Doelgroep Respondenten die niet langer voltijds dagonderwijs volgen (d.i. diegenen de in de module ‘opleiding’ ‘neen’ hebben geantwoord op vraag ET.01.)

Proxy Toegelaten

Doelstelling Deze module is onderdeel van de socio-economische positionering van individuen en huishoudens (naast de module aangaande inkomen en opleiding ).

Termen en concepten

Het volgende criterium wordt gehanteerd om een persoon te beschouwen als iemand die “betaald werk verricht”: een bezoldigde activiteit uitvoeren op het moment van het interview, zelfs indien dit slechts één uur per week is. Het gaat zowel over het hebben van een arbeidscontract als het hebben van een ander professioneel statuut (vrij beroep, zelfstandige,..). Vrijwilligerswerk, zelf indien dit gebeurt op basis van een contract, komt niet in aanmerking. Onder “hoofdberoep” wordt verstaan: de professionele activiteit die het meeste tijd in beslag neemt.

Gevoeligheid De vraagstelling is in beperkte mate gevoelig (bijvoorbeeld voor personen die thans werkloos zijn).

Tekst De interviewer dient de introductietekst volledig voor te lezen. “De volgende vragen gaan over uw tewerkstellingssituatie. We beschouwen iemand als tewerkgesteld als hij betaald werk heeft, al is dat maar voor 1 uur per week. Uw betaald werk kan tijdelijk onderbroken zijn. Dit betekent dat u op dit moment niet tewerkgesteld bent, maar binnen afzienbare tijd uw werk kan hervatten”. Lees ook de overgangstekst: “Wij stellen nu enkele vragen over uw betaald werk. We beginnen hierbij met uw hoofdberoep, dit wil zeggen het beroep waaraan u het meeste tijd besteedt.”

Sprongen Diverse belangrijke sprongen. Opgepast, dus!

Soort vragen De meeste vragen zijn (semi) gesloten vragen. EM.03, EM.04, EM.10, EM.11, EM.12: open vragen Geen enkele vraag in deze module is een multiple respons vraag.

Instructies Vooraleer vraag EM.03. te stellen dient de interviewer duidelijk te maken dat, vraag EM.03 betrekking heeft op het hoofdberoep.

Kaarten Voor deze module wordt geen gebruik gemaakt van kaarten.

FAQ Wat te doen indien de respondent nooit een (betaald) beroep heeft uitgeoefend en van wie de partner overleden is? Het feit dat de partner overleden is, doet hier niet ter zake. U vraagt gewoon naar het (laatste) beroep dat deze partner heeft uitgeoefend en noteert deze.

65

INKOMEN – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 76

Inleiding De vragen rond de inkomenssituatie worden op twee niveau’s gehanteerd:

• De vragen die peilen naar voor het beschikbaar inkomen op het niveau van het huishouden (vragen IN.01. – IN.03.) en die dienen gesteld te worden aan de referentiepersoon of zijn/haar partner.

• De vragen die peilen naar het beschikbaar inkomen op het individueel niveau: (vragen IN.04 – IN.10 van de mondelinge vragenlijst) en die dienen gesteld te worden aan elke geselecteerde persoon, ouder dan 6 jaar en niet langer studerend in dagonderwijs.

Belangrijk De vragen IN.01. – IN.03. worden aan de referentiepersoon gesteld en/of de partner NA het invullen van de mondelinge vragenlijst. Op dat moment zijn dus de antwoorden reeds gekend op de vragen i.v.m. socio-economische gegevens in de mondelinge vragenlijst (IN.06. – IN.10.) . Op basis van deze antwoorden kan reeds een globaal beeld verkregen worden van socio-economische (in-)activiteit van enkele leden van het huishouden (bv. gekend is of leden van het huishouden werken). Deze informatie is nuttig voor de vragen IN.01. – IN.03. In deze vragen gaat het vooral om het totale beschikbare financiële inkomen die huishoudens hebben.

Doelgroep Enkel personen die niet langer schoolgaand zijn (en ouder dan 6 jaar zijn)

Proxy Toegelaten

Doelstelling Deze module is onderdeel van de socio-economische positionering van individuen

Termen en concepten

Zie definiëring voorgesteld in de module INKOMEN – VRAGENLIJST HUISHOUDEN

Gevoeligheid De vraagstelling rond inkomen (zowel op het niveau van het huishouden als op het individueel niveau) is zeer gevoelig. De bevraging moet dan ook met de nodige voorzichtigheid gebeuren. Indien nodig moet benadrukt worden dat de gegevens enkel dienen om een globale socio-economische classificatie van huishoudens en individuen te hebben en eventuele verschillen na te gaan in de toegang tot de gezondheidszorg. Men kan er de ondervraagde personen ook aan herinneren dat deze informatie strikt confidentieel zal blijven.

Tekst Een introductietekst waarbij wordt aangegeven wat verstaan wordt onder het “persoonlijk beschikbaar netto-inkomen” dient te worden voorgelezen. Ook de vragen IN.06, IN.08 en IN.09 worden voorafgegaan door een verklarende tekst.

Sprongen Sprongen zijn voorzien in de vragen IN.06 en IN09

66

INKOMEN (VERVOLG)

Soort vragen Het gaat steeds om gesloten vragen of vragen die een bedrag betreffen Hierbij wordt de mogelijkheid geboden opdat de respondent kan antwoorden in de munteenheid van hun keuze (Euro of Belgische frank). Het is essentieel bij vraag IN.04. de gebruikte munteenheid aan te duiden. Indien de munteenheid niet is aangeduid, is de informatie over het huishouden waardeloos; Geen enkele vraag in deze module is een multiple respons vraag.

Instructies Geen

Kaarten Toon kaart 15 of kaart 16 naargelang het antwoord op vraag IN.03.

67

Schriftelijke vragenlijst De schriftelijke vragenlijst bestaat uit 14 modules:

• Uw gezondheidsbeleving (SH) • Klachten + zelfmoordpogingen (SL) • Houding t.o.v. AIDS (HI) • Sociale contacten (SO) • Consumptie van tabak (TA) • Consumptie van andere producten (ID) • Consumptie van alcoholische dranken (AL) • Voeding : 1) Voedingstoestand (NS) • Traumata: 2) Geweldpleging (TR) • Gemoedstoestand (WB) • Preventie (PR) • Fysieke activiteit (PA) • Gezondheid en seksualiteit (RH) • Kankeropsporing (SC)

Voor de schriftelijke vragenlijst gelden ook enkele algemene opmerkingen.

• Daar het gaat om een schriftelijke vragenlijst is de rol van de enquêteur hier beperkt. Wel

kunnen bepaalde vragen verduidelijkt worden indien daarom gevraagd wordt, b.v indien de persoon problemen heeft om te lezen.

• Indien de respondent bepaalde vragen niet wenst te beantwoorden, moet dit gerespecteerd

worden. Het is in dat geval mogelijk om naar een volgende vraag of module over te gaan. De enquêteur kan dit aangeven, indien nodig.

• De enquêteur kan aangeven dat de referentieperioden die in de vragenlijst gehanteerd worden (b.v. “in de afgelopen 2 weken”) kunnen verschillen van de ene module tot de andere. Het is dus belangrijk om daarop te letten.

• De doelgroep bestaat steeds uit alle personen van 15 jaar en ouder. Sommige vragen moeten echter niet door iedereen beantwoord worden (bijvoorbeeld de vragen i.v.m. kankeropsporing enkel is enkel voor vrouwen). In dit geval wordt dat duidelijk vermeld.

• Proxybevraging is nooit toegelaten. De schriftelijke vragenlijst kan enkel door de betrokken persoon zelf ingevuld worden. Een ander persoon kan wel helpen om de vragen in te vullen maar de betrokken persoon moet wel zelf de antwoorden geven.

• Het gebruik van kaarten is hier uiteraard niet van toepassing.

• In regel dient geen tekst voorgelezen te worden door de enquêteur.

• Ook in de schriftelijke vragenlijst zijn enkele sprongen ingebouwd. Dit zou kunnen problemen geven voor personen die met het invullen van dergelijke vragenlijsten niet zo vertrouwd zijn.

68

UW GEZONDHEIDSBELEVING – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 2

Doelgroep Alle personen van 15 jaar en ouder. Proxy niet toegelaten.

Doelstelling Belangrijkste doelstelling van deze module is na te gaan hoe de respondenten hun eigen gezondheid inschatten.

Termen en concepten

Aangezien het om een schriftelijke vragenlijst gaat, die door de respondent persoonlijk moet ingevuld worden, moeten door de enquêteur geen termen of concepten toegelicht worden.

Gevoeligheid De vragen zijn niet gevoelig.

Sprongen Geen

Soort vragen Enkel gesloten vragen. Geen vragen waarop meerdere antwoorden mogelijk zijn.

Instructies SH.03 en SH.04 zijn gelijkaardig aan twee vragen in de module i.v.m. chronische aandoeningen in de mondelinge vragenlijst. Dit is geen fout. Het is inderdaad de bedoeling om deze nieuwe vragen te valideren, dit in het kader van Europese richtlijnen voor gezondheidsenquêtes.

FAQ Wat is de bedoeling van zo’n algemene vragen? Deze algemene vragen stellen ons in staat om een algemene visie te krijgen op de wijze waarop mensen hun gezondheid bekijken. Zodoende kan een vergelijking gemaakt worden tussen enerzijds de ervaren gezondheidstoestand en anderzijds de ziekten waaraan mensen lijden en de medische consumptie.

Hoe dient deze vraag beantwoord te worden indien mensen een klein gezondheidsprobleem hebben op het moment van het interview? Bijvoorbeeld een griep op het moment van het interview, zou eigenlijk het antwoord op deze vraag niet mogen beïnvloeden (behalve indien het gaat om een langdurige griep, die gepaard gaat met complicaties). Voor de vraag SH.02 gaat het vooral over het voorkomen van een verbetering of een verergering van de belangrijkste problemen, of van een verandering in de functionele status van de respondent

69

KLACHTEN – MONDELINGE VRAGENLIJST PAGINA 3


Doelstelling Evaluatie van de mentale gezondheid van de bevolking, meer in het bijzonder in het domein van somatische problemen, depressieve neigingen, angstklachten en slaapstoornissen. Nagaan wat het verband is tussen deze stoornissen, ziekten in het algemeen gebruik van geneesmiddelen en bepaalde determinanten (geweld, omgevingsfactoren, levensstijl, …). Identificatie van subgroepen in de bevolking die meer risico hebben op somatische en psychologische problemen. Kwantificeren van zelfmoordgedachten en zelfmoordpogingen in de bevolking, omschrijven van de risicogroepen, verbanden met andere risicofactoren (eenzaamheid, sociaal isolement, depressieve problemen) en met de zoeken naar (professionele) hulp.

Termen en concepten

Deze vragen maken deel uit van een algemene vragenlijst die peilt naar psychiatrische symptomen. De eerste vragen betreffen somatische problemen en zijn een maat voor de weerslag van deze problemen op het lichamelijk functioneren. In de volgende vragen komen algemene symptomen aan bod die te maken hebben met depressieve episodes (treurigheid, vermoeidheid, verlies van belangstelling …) onrust (angst, gespannen spieren) en slaapproblemen. Drie vragen rond zelfmoordgedachten en –pogingen besluiten deze module.

Gevoeligheid Een aantal vragen is vrij persoonlijk en intiem. Het gaat hierbij om het navragen van lichamelijke symptomen (neiging om flauw te vallen, braakneigingen, brok in de keel, enz.) en mentale problemen (makkelijk huilen, geen levensvreugde meer, zelfmoordneigingen, eenzaamheid, angstbeelden, enz..)

Sprongen Geen

Soort vragen Enkel gesloten vragen, slechts één antwoord mogelijk

Instructies Belangrijk is dat het gaat om klachten die zich in de afgelopen week, met vandaag erbij, hebben voorgedaan.

70

HOUDING T.A.V. AIDS – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 7

Doelgroep Alle personen van 15 jaar of ouder. Proxy is niet toegelaten.

Doelstelling Het doel van deze module is het evalueren van de kennis en de overtuigingen van de bevolking met betrekking tot de overdracht van het AIDS-virus, met betrekking tot de methoden om zich tegen zo’n overdracht te beschreven en met betrekking tot de ernst en de behandeling van HIV/AIDS Met deze module wordt tevens beoogd om de prevalentie van en motivatie voor AIDS screening te evalueren en de houding van de bevolking ten aanzien van seropositieve personen in kaart te brengen.

Termen en concepten

De vragen over de overdracht van het AIDS virus en de middelen om zich hier tegen te beschermen zijn er vooral op gerichten groepen binnen de bevolking te omschrijven die een beperkte/foute kennis hieromtrent hebben. Een seropositief persoon is een persoon die besmet is met het AIDS-virus, ook HIV (Human Immunodeficiency Virus) genoemd. AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) verwijst naar de ziekte die veroorzaakt wordt door HIV. In het Frans worden veelal de termen SIDA (Syndrome d’Immuno-Déficience Acquise) en VIH (Virus de l’Immunodéficience Humaine) gehanteerd.

Gevoeligheid Enkele zeer persoonlijke en intieme vragen in verband met HIV opsporing zijn zeer gevoelig en kunnen gênant zijn voor de bevraagde personen. De vragen met betrekking tot de houding van mensen ten aanzien van seropositieve personen kunnen een vertekening vertonen omdat de ondervraagde personen de tendens vertonen antwoorden te geven die eerder aanvaardbaar zijn in de context van sociale conventies. Dit kan opgevangen worden door de nodige discretie en anonimiteit in acht te nemen. Ingeval de bevraagde persoon nood heeft aan de hulp van een enquêteur voor het beantwoorden van de vragen, dient de houding van de enquêteur neutraal te zijn en geen blijk te geven van de persoonlijke opvatting van de enquêteur.

Sprongen HI.03 : Voor die personen die nog nooit een AIDS-virus screening ondergaan hebben of die niet weten of ze een dergelijke screening hebben ondergaan, is het niet nodig de vragen HI.04, HI.05 en HI.03 te beantwoorden. Die personen dus die “Neen” of “Weet niet” geantwoord hebben op vraag HI.03 kunnen direct overgaan naar vraag HI.07.

Soort vragen Halfopen vragen: HI.05: voor antwoordcategorie 3 “Iemand anders”, geef aan wie. HI.06.10: Reden aangeven Alle andere vragen zijn gesloten vragen. HI.06 is de enige vraag met meerdere antwoordmogelijkheden. Voor alle andere vragen (HI.03, HI.04, HI.05) en deelvragen (HI.01.01 tot HI.01.05, HI.02.01 tot HI.02.04, HI.07.01, HI.07.02, HI.08.01 tot HI.08.03 en HI.09.01 tot HI.09.05) van deze module, dient één antwoord gekozen te worden van de 4 of 5 voorgestelde antwoorden (b.v. “Ja”, “Neen”, “Men zegt van niet, maar ik pas op”, “Weet het niet”.)

Instructies Geen

71

SOCIALE CONTACTEN – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 10


Doelstelling Nagaan van de mate waarin personen deel uitmaken van een sociaal netwerk en de ondersteuning die een persoon kan verwachten van zijn omgeving in geval van problemen. Identificatie van sub-groepen van personen die sociaal geïsoleerd zijn, en het verband nagaan met de gezondheidheidstoestand en psychisch en emotioneel welbevinden.

Termen en concepten

De module “Sociale contacten” is opgesplitst in twee delen: Het eerste deel (SO.01 tot SO.04) evalueert de frequentie van de sociale contacten, de tevredenheid over deze contacten en de steun waarop men denkt te kunnen rekenen. Het tweede deel van de module (SO.05 e.v.) maakt deel uit van een vragenlijst die de kwaliteit van het sociaal netwerk evalueert, met name in termen van de hulp en ondersteuning waarop de respondent meent te kunnen rekenen ingeval van problemen.

Gevoeligheid In deze module komen persoonlijke en intieme vragen aan bod i.v.m. de aard, de frequentie en de kwaliteit van de sociale en familiale contacten.

Tekst Geen

Sprongen Er zijn geen sprongen voorzien in deze module

Soort vragen Gesloten vragen. SO.04: hier een getal vermelden SO.05: Voor elk item een antwoord aanduiden op een schaal gaande van “Nooit (1)” tot “Altijd (5)”. Steeds slechts één antwoord is mogelijk.

Instructies Geen

72

CONSUMPTIE VAN TABAK – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 12


Doelstelling De belangrijkste doelstelling van deze modules is het schatten van de prevalentie van het gebruik van tabak in de populatie (voormalige rokers en huidige rokers). Het doel is het omschrijven van risicogroepen en de evolutie te meten in de loop van de opeenvolgende enquêtes. Deze module is aangepast aan de nieuwe aanbevelingen van de WGO, en is dus danig veranderd in vergelijking met de Gezondheidsenquête 2001.

Termen en concepten

In vraag TA.04. en TA.10. wordt gevraagd wanneer de respondent is beginnen roken, wanneer hij/zij dus roker geworden is. Er is geen specifieke definitie van wat nu eigenlijk een roker is en wanneer iemand roker wordt : dit wordt overgelaten aan de subjectieve interpretatie van de respondent.

Gevoeligheid Deze vragen zijn niet echt gevoelig.

Sprongen Er zijn twee sprongen in deze module. Na TA.01. wordt aan de niet-rokers (< dan 100 sigaretten tijdens hun leven) gevraagd om onmiddellijk naar de volgende module te gaan. Na vraag TA.02. worden de vragen gescheiden gesteld aan huidige en aan voormalige rokers (respectievelijk TA.03. – TA.08. en TA.09. – TA.12.)

Soort vragen Alle vragen zijn gesloten vragen, behalve: In TA.03. en TA.09. zijn half open vragen, in de zin dat de mogelijkheid geboden wordt om een antwoord te verduidelijken. In TA.05. en TA.10 wordt gevraagd naar een leeftijd (in jaar). Er zijn geen vragen waarbij meerdere antwoorden kunnen gegeven worden.

Instructies Geen

73

CONSUMPTIE VAN ANDERE PRODUCTEN – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 14


Doelstelling Belangrijkste doelstelling van deze module is het maken van een ruwe schatting van het percentage van de bevolking dat gebruik maakt van cannabis (hasjiesj of marihuana).

Termen en concepten

De term “cannabis” betreft zowel hasjiesj als marihuana. Het gaat dus over het gebruik van één van deze of beide producten.

Gevoeligheid De vragen in deze module zijn uiteraard zeer gevoelig. Daarom werden zij ook opgenomen in de schriftelijke vragenlijst. Aan de hand van sprongen in de vragenlijst kunnen personen die nog nooit cannabis gebruikt hebben bepaalde vragen overslaan. Indien personen toch aanstoot zouden nemen aan deze vragen, zorg er dan voor dat vermeden wordt dat de rest van de vragenlijsten ook niet ingevuld wordt. Indien dit het geval is, zeg dan dat de module die voor hen problemen geeft, kan overgeslagen worden en dat ze naar de volgende module kunnen overgaan. Tracht in ieder geval te vermijden dat al de rest van de vragenlijst niet wordt ingevuld.

Sprongen ID.01 : Personen die nooit cannabis gebruikt hebben, kunnen na deze vraag verder gaan naar de volgende module. ID.03, ID.04 : Personen die op deze vragen “neen” antwoorden kunnen na deze vraag doorgaan naar de volgende module.

Soort vragen Gesloten vragen. Slechts één antwoord is mogelijk.

Instructies Zie opmerkingen i.v.m. gevoeligheid

74

CONSUMPTIE VAN ALCOHOLISCHE DRANKEN – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 15

Doelgroep Alle personen van 15 jaar en ouder. Proxy niet toegelaten. Vraag AL.01 dient als filter, zodat diegenen die geen alcohol gebruiken deze module niet verder moeten beantwoorden.

Doelstelling Deze vragen betreffen het gebruik van alcohol (zowel tijdens de weekdagen als tijdens het weekend). Ook wordt een eventuele afhankelijkheid van alcohol nagegaan. Deze informatie wordt gerelateerd met andere gezondheidskenmerken, mentale gezondheid en levensstijl.

Termen en concepten

Een alcoholhoudende drank betreft elke drank die alcohol bevat, zelfs indien het gaat om een zeer laag alcoholgehalte.

Gevoeligheid Gezien een aantal sociale stigmata t.o.v. het gebruik van alcohol, kan deze module gevoelig liggen bij sommige personen die zich schamen over hun alcoholgebruik en dus neiging kunnen hebben om hun gebruik te onderschatten. Dit is ook de reden waarom de module is opgenomen in de schriftelijke vragenlijst.

Sprongen Indien het antwoord « neen » is op vraag AL.02., AL.03. of AL.07.-> sprongen


Instructies Geen

FAQ Indien de respondent een alcoholhoudende drank heeft gebruikt, die niet in de lijst van AL.01 is opgenomen, moet hij dan « ja » antwoorden op deze vraag ? Ja – en hij moet bijgevolg ook verder gaan met het beantwoorden van de andere vragen van deze module

75

VOEDING (2) – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 19


Doelstelling Nagaan in welke mate en op welke manier personen inspanningen doen om hun gewicht te behouden of te veranderen

Termen en concepten

Geen

Gevoeligheid Kan misschien gevoelig zijn bij zeer zwaarlijvige personen

Sprongen Indien antwoord op NS.01 3 of 4 is, kan naar de volgende module worden overgegaan (PA, pagina 20).

Soort vragen Gesloten vragen. Indien antwoord op NS.02 en NS.03 “andere” is, dient dit verder gepreciseerd te worden.

Instructies Geen

76

TRAUMATA: GEWELD – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 20


Doelstelling In deze module gaat het over geweld tussen personen. Aan de hand van deze vragen wordt getracht om een idee te krijgen over de mate waarin de bevolking met geweld geconfronteerd wordt. De bekomen informatie is zinvol om maatregelen te nemen i.v.m. sensibilisatie en preventie. Vraat TR.09 is een filtervraag zodat enkel de slachtoffers van geweld deze module moeten beantwoorden.

Termen en concepten

Geweld tussen personen wordt op basis van de definitie van de wereldgezondheidsorganisatie: onderverdeeld in twee categorieën

1. geweld binnen het gezin (bevat misbruik/verwaarlozing van kinderen, geweld tussen partners, misbruik/verwaarlozing van ouderen) en

2. geweld buiten het gezin, d.w.z. tussen personen die niet verwant zijn (o.a. jeugddelinquentie, geweld zonder reden, verkrachting door onbekenden, institutioneel geweld)

Activiteiten m.b.t. tot geweld tussen personen kunnen volgens de wereldgezondheidsorganisatie van diverse aard zijn: (1) fysiek, (2) seksueel, (3) psychisch en (4) het gevolg van verwaarlozing of veronachtzaming

Gevoeligheid De vragen i.v.m. de agressies kunnen eventueel slechte herinneringen oproepen. Aangezien het om een module van de schriftelijke vragenlijst gaat, kan de interviewer hierbij geen actieve rol spelen. Zoals reeds eerder vermeld kan de interviewer wel melden, dat indien bepaalde vragen moeilijkheden met zich meebrengen, deze onbeantwoord kunnen blijven en overgegaan kan worden naar een volgende vraag. Bij voorkeur dienen deze vragen alleen beantwoord te worden. Het kan inderdaad voorkomen dat bepaalde agressies zich voordeden binnen het gezin. De slachtoffers kunnen in dit geval problemen hebben om de vragen te beantwoorden, niet enkel uit schaamte of schuldgevoel, maar omdat ze vrezen voor represailles. Het gaat dus om een uiterst gevoelige module.

Sprongen TR.09: ingeval van een negatief antwoord (geen slachtoffer van geweld), gaat men naar de volgende module. TR.11: diegenen die geen verbaal of psychisch geweld rapporteren gaan of dit rapporteren samen met lichamelijk geweld gaan door naar vraag TR.15; diegenen die enkel verbaal of psychisch geweld rapporteren (dus niet in combinatie met lichamelijk geweld) beantwoorden vraag TR.11 tot TR.14. TR.15 : diegenen die geen lichamelijk geweld rapporteren gaan naar de volgende module

Soort vragen TR.10 is een tabel waarin voor elke type geweld dient aangekruist te worden waar dit zich voordeed. Elk soort geweld kan zich voordoen op verschillende plaatsen.

Instructies Een aantal vragen wordt gesteld over psychisch geweld (TR.11- TR.14) en/of fysiek geweld (TR.15-TR.18). Deze vragen (die gelijkaardig zijn voor beide soorten geweld) hebben steeds betrekking op de ergste gebeurtenis die zich in de afgelopen 12 maanden voordeed (ingeval zich meerdere gebeurtenissen voordeden)

77

GEMOEDSTOESTAND – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 23


Doelstelling Doelstelling is het evalueren van de mate van het emotioneel welbevinden van de bevolking en het identificeren van subgroepen die het emotioneel moeilijk hebben. Het verband nagaan tussen het vóórkomen van zieken, emotioneel welbevinden, levensstijl en gebruik van gezondheidsdiensten.

Termen en concepten

De 12 eerste vragen zijn bedoeld om recente emotionele problemen te evalueren. Ze laten toe de mate van subjectief psychologisch lijden te kwantificeren, maar zeggen niets over specifieke klachten (vandoor de specifieke module over klachten). Deze vragenlijst laat toe internationale vergelijkingen te maken, gezien deze in vele andere gezondheidsenquêtes gebruikt wordt. De vier laatste vragen meten de “positieve mentale gezondheid’ en worden tevens vaak gebruikt in enquêtes.

Gevoeligheid Het gaat om persoonlijk vragen i.v.m. het psycho-affectief en emotioneel functioneren van de ondervraagde personen (slaap, concentratie, stress, geloof in zichzelf, zelfvertrouwen, moeilijkheden, enz.). Deze vragen kunnen een vorm van schaamte oproepen bij personen die met dergelijke problemen geconfronteerd worden.

Sprongen Geen


Instructies Geen

78

PREVENTIE – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 27

Doelgroep Personen van 15 jaar en ouder. Proxy niet toegelaten.

Doelstelling Belangrijkste doelstelling van deze module is het maken van een grove schatting van het percentage van de bevolking waarvoor drie specifieke preventieve controles gebeurden: het meten van de bloeddruk, controle van het cholesterolgehalte in het bloed en controle van het suikergehalte in het bloed.

Termen en concepten

Geen

Gevoeligheid Het gaat niet om gevoelige vragen.

Sprongen Na PR.01, PR.04, PR.06, PR.08 en PR.10 ingeval van een negatief antwoord.

Soort vragen Alle vragen zijn gesloten vragen.

Instructies Controle voor bloedsuiker kan op 2 manieren: ofwel door bloed af te nemen in een buisje dat nadien naar het laboratorium wordt opgestuurd, ofwel via een bloeddruppeltje bekomen na een prik in de vinger. In dat laatste geval gebeurt de analyse onmiddellijk in het kabinet van de arts.

79

LICHAAMSBEWEGING – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 30

Doelgroep Enkel voor personen van 15 jaar en ouder


Doelstelling Belangrijkste doelstelling van deze module is het meten van de frequentie en de mate van lichamelijke activiteit.

Termen en concepten

Twee definities van lichaamsbeweging worden gebruikt. De eerste, gebruikt in 1997, komt van de Wereldgezondheidsorganisatie. Vragen PA.01 en PA.02 hebben betrekking op deze definitie. Het gaat hierbij enkel om lichaamsbeweging tijdens de vrijetijdsbesteding. Indien iemand als antwoord op vraag AP.01 aangeeft zowel regelmatig te joggen, als regelmatig TV te kijken, moet u “Joggen en andere…” aangeven, t.t.z. die antwoordmogelijkheid die overeenkomt met de hoogste graad van lichaamsbeweging. De tweede definitie is ingewikkelder en werd recent ontwikkeld door een internationale onderzoeksgroep. Het betreft de vragen PA.03 tot PA.09. Hierbij komen alle mogelijke vormen van lichaamsbeweging aan bod : op het werk, thuis, op weg naar het werk,.. De vragen gaan stap voor stap in op 4 soorten activiteiten: zware inspanningen, lichte inspanningen, wandelen en zittende activiteiten.

Gevoeligheid De vragen in deze module zijn niet gevoelig.

Tekst De vraagstelling rond lichaamsbeweging is vrij complex, zeker voor een schriftelijke bevraging. Zowel in de opbouw van de module als in de begeleidende tekst, is gepoogd alles duidelijk te maken voor de respondent. Er is heel wat tekst te lezen tussen de verschillende onderdelen van deze module.

Sprongen Vanaf PA.03 worden sprongen voorzien in de bevraging (vragen PA.03, PA.05 en PA.07 indien het antwoord “0” is. Deze worden telkenmale visueel sterk benadrukt.

Soort vragen Sommige vragen zijn gesloten, voor andere moeten getallen ingevuld worden: aantal dagen, uren of minuten. Er zijn geen vragen met meerdere antwoordmogelijkheden.

Instructies Geen

Kaarten Geen

80

GEZONDHEID EN SEKSUALITEIT – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 33

Doelgroep Personen van 15 jaar en ouder. Proxy niet toegelaten.

Doelstelling Belangrijkste doelstelling van deze module is een idee te krijgen van het gebruik van methodes om zich te beschermen tegen seksueel overdraagbare aandoeningen en het gebruik van anticonceptie.

Termen en concepten

Geen

Gevoeligheid De vragen zijn inderdaad gevoelig omdat moet gevraagd worden of de respondent seksueel actief is. Deze informatie is nodig om de volgende vragen te kunnen analyseren.

Sprongen RH.01 : Voor personen die aangeven geen seksuele betrekkingen te hebben gehad in het afgelopen jaar, is het niet nodig om de volgende vragen van de module te beantwoorden. In dit geval kunnen vrouwen onmiddellijk doorgaan naar de module over vroegtijdige opsporing van kanker (vraag SC.01); mannen kunnen doorgaan naar de laatste pagina (vraag SU.01) over de vragenlijst zelf. RH.05 : personen die aangeven dat ze deze anticonceptiemethode niet gebruikt hebben, moeten geen antwoord geven op de laatste vraag van deze module (vraag RH.06). In dit geval kunnen vrouwen onmiddellijk doorgaan naar de module over vroegtijdige opsporing van kanker (vraag SC.01); mannen kunnen doorgaan naar de laatste pagina (vraag SU.01) over de vragenlijst zelf.

Soort vragen RH.03 en RH.06: halfopen vragen: indien het antwoord niet in de voorgestelde lijst is vermeld, moet dit nader verklaard worden. Voor deze vragen kunnen meerdere antwoordmogelijkheden aangegeven worden. RH.01, RH.02, RH.04, RH.05: gesloten vragen waarvoor slechts één antwoord mogelijk is.

Instructies De interviewer kan eventueel aan de respondent uitleggen dat sommige vragen moeilijk zijn en persoonlijk. In dit geval is het steeds mogelijk om de vragen of de module die problemen geeft over te slaan en verder te gaan met de anderen vragen. Zoals reeds eerder vermeld moet alleszins vermeden worden dat de rest van de vragenlijst niet wordt ingevuld.

81

KANKEROPSPORING – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 35

Doelgroep Enkel voor vrouwen van 15 jaar en ouder. Proxy niet toegelaten.

Doelstelling Belangrijkste objectief van deze module is het nagaan van de mate waarin vrouwen aan vroegtijdige kankeropsporing doen (borstkanker, baarmoederhalskanker)

Termen en concepten

Geen

Gevoeligheid De vragen in deze module zijn vrij gevoelig.

Sprongen In deze module werden verschillende sprongen ingebouwd (vragen SC.01, SC.03, SC.05, SC.10, SC.11, SC.13., SC.16, SC.17, SC.18) De sprongen staan duidelijk vermeld tussen de vragen, dit om de leesbaarheid van de module te vergroten. Vergewis u er van dat de respondent dit goed begrepen heeft.

Soort vragen Het gaat in regel om gesloten vragen met uitzondering van de categorie “andere” in vragen SC.08, SC.12, SC.15, SC.16 en SC.19 waar aan de respondent gevraagd wordt om zijn/haar antwoord nader te verklaren. Voor deze vragen zijn meerdere antwoorden mogelijk.

Instructies Geen

FAQ Waarom geen vragen over kankeropsporing bij mannen? Er bestaan nog geen duidelijke richtlijnen voor vroegtijdige opsporing van kankers die vaak bij mannen voorkomen.

82

EVALUATIE VAN DE VRAGENLIJST – SCHRIFTELIJKE VRAGENLIJST PAGINA 40

Doelgroep Om te eindigen worden er ook enkele vragen gesteld over de vragenlijst zelf. Deze vragen zijn bestemd voor alle personen die de vragenlijst hebben ingevuld

Doelstelling De vragen gaan over de evaluatie van de inhoud van de vragenlijst (moeilijkheidsgraad, gevoeligheid van de vragen), de tijd die nodig was om de vragenlijst in te vullen en de manier waarop deze ingevuld werd (met of zonder de hulp van de enquêteur). Deze evaluatie zal in aanmerking genomen worden, in de mate van het mogelijke, bij het opmaken van een volgende gezondheidsenquête.

Sprongen Geen

Soort vragen SU.04: halfopen vraag: geef de tijd aan (in minuten) die nodig was voor het invullen van de mondelinge vragenlijst Alle andere vragen zijn gesloten vragen waarvoor slechts één antwoord mogelijk is.

83

Bijlagen

84

Bijlage 1: begeleidend schrijven voor de huishoudens Enquête over de gezondheid van de bevolking. Mevrouw, Mijnheer, Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) organiseert voor de derde maal een enquête over de gezondheid in België door middel van interview. Deze enquête wordt georganiseerd in samenwerking met de Directie Algemene Statistiek en Economische Informatie. De vorige enquêtes (1997 en 2001) hebben ons in staat gesteld om nauwkeurige informatie te verzamelen over de gezondheidstoestand en de zorgbehoeften van de bevolking. Deze informatie is van groot belang om het welzijn van de bevolking te verbeteren. Daarnaast is het heel belangrijk om de evolutie in de gezondheid te kunnen opvolgen. Daarom wordt deze enquête ongeveer om de vier jaar herhaald. We hebben willekeurig 5.000 gezinnen geselecteerd, waaronder ook uw gezin. Uw deelname aan de enquête is enorm belangrijk voor ons. Het interview duurt ongeveer 30 minuten tot maximaal 1 uur per persoon en zal plaatsvinden wanneer het u best schikt. Omdat de betrouwbaarheid van de resultaten afhankelijk is van de medewerking van alle gecontacteerde gezinnen, rekenen we ten zeerste op uw medewerking,. De Directie Algemene Statistiek en Economische Informatie staat er volledig borg voor dat uw privéleven beschermd wordt, zoals wettelijk voorzien (zie de brochure in bijlage). Binnen de 15 dagen volgend op dit schrijven, zal een enquêteur u contacteren om een afspraak te maken. U kunt uiteraard van dit contact gebruik maken om hem/haar bijkomende vragen te stellen. Verder kunt u met uw vragen ook altijd terecht bij één van onze medewerkers: Stefaan Demarest of Johan Van der Heyden, (te contacteren op het nummer 02/642.57.94) en vindt u uitgebreide informatie over de Gezondheidsenquête op onze webstek:

http://www.iph.fgov.be/epidemio/epinl/index4.htm. Alvast hartelijk dank voor uw medewerking.

Hans D’Hondt Directeur generaal

Directie Algemene Statistiek en Economische Informatie

Godfried Thiers Directeur

Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid

85

Bijlage 2: introductiefolder voor de huishoudens

Onderzoek naar de werkelijke gezondheidstoestand van de bevolking in België Onderzoek uitgevoerd door het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid en de Directie Algemene Statistiek en Economische Informatie Wat is het doel van dit onderzoek? Dit onderzoek wordt in België voor de derde maal uitgevoerd. Het laat toe de werkelijke gezondheidstoestand en de zorgbehoeften van de bevolking te meten. Zo heeft de Gezondheidsenquête van 2001 aan het licht gebracht dat 77% van de inwoners van dit land vinden dat zij in goede gezondheid verkeren, dat één persoon op tien last heeft van rugproblemen en dat één op vijf slaapproblemen heeft, of nog dat de mensen hun huisarts gemiddeld 6 keer per jaar raadplegen en dat een gemiddeld huishouden ongeveer 8% van hun inkomen besteed aan gezondheidsuitgaven. Dit soort informatie kan niet bekomen worden via de traditionele statistieken. De beschikbare gegevens beperken zich immers veelal tot het gebruik van geneesmiddelen en medische zorgen die terugbetaald worden door de overheid. Om een doelgericht gezondheidsbeleid te voeren, is het belangrijk om een getrouw en gedetailleerd beeld te krijgen van de gezondheid van de bevolking. Het is eveneens nodig om zo’n onderzoek regelmatig te herhalen, zodat kan worden nagegaan of er al dan niet een verbetering is en er zich geen nieuwe problemen voordoen. Deze enquête peilt dus naar uw eigen visie op uw gezondheid, naar uw kwaaltjes en ziekten, en naar de gevolgen daarvan voor uw leven van elke dag. Ook de geneesmiddelen en zorgen die u gebruikt en de levenswijze die u en uw gezin erop nahouden komen aan bod. De resultaten van dit onderzoek zullen overgemaakt worden aan de verschillende betrokken Ministeries, aan hun politiek verantwoordelijken, en zullen uiteindelijk ook via de geschreven en audiovisuele pers verspreid worden. Sommige resultaten worden overgemaakt aan de Wereldgezondheidsorganisatie en de Europese Commissie. Ook wetenschappers gebruiken onze resultaten voor verder onderzoek.

U werkt mee Omdat het onbegonnen werk is de 10 miljoen inwoners van het land te ondervragen, hebben wij op toevallige basis een representatief staal van 6.000 gezinnen geselecteerd. Van die selectie maakt ook uw gezin deel uit. Uw deelname aan dit onderzoek is vrijwillig. Toch willen we benadrukken dat uw medewerking voor ons en voor het gezondheidsbeleid uiterst belangrijk is.

86

Opdat de resultaten van dit onderzoek zo nauwkeurig en betrouwbaar mogelijk zouden zijn, is het noodzakelijk dat uw gezin er aan deelneemt. Zelfs al denkt u een geval apart te zijn - te doodgewoon of te bijzonder - dan nog is uw deelname essentieel. U maakt hoe dan ook deel uit van de Belgische bevolking in al haar verscheidenheid. Eens het onderzoek helemaal afgerond is, krijgt u persoonlijk een samenvatting van de resultaten.

Wat u moet doen … Binnen de twee weken nadat u deze brief ontvangen heeft, zal één van onze medewerkers u contacteren om een afspraak vast te leggen. De bevraging gebeurt uiteraard op een moment dat het u het best uitkomt. Wanneer hij of zij zich bij u thuis aanmeldt, kan u hem of haar makkelijk herkennen aan zijn/haar officiële kaart van de Directie Algemene Statistiek en Economische Informatie. U moet op ongeveer 50 minuten rekenen om alle vragen over u en uw gezin naar behoren te beantwoorden. En, eens te meer, de betrouwbaarheid van de onderzoeksresultaten hangt af van de nauwkeurigheid van uw antwoorden. Wanneer een gezin gekozen wordt, ondervragen wij maximaal vier gezinsleden.

Anonimiteit verzekerd Sommige mensen zien hun gezondheidstoestand als een gevoelig onderwerp. Iedereen heeft recht op privacy. Daarom waarborgen wij de volledige anonimiteit van alle persoonlijke gegevens die tijdens het onderzoek ingezameld worden. Het onderzoek werd goedgekeurd door de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer en de Ethische Commissie van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid. De ingezamelde gegevens zullen op anonieme wijze geanalyseerd worden. Niemand zal geïdentificeerd kunnen worden. De resultaten zullen een dusdanige vorm krijgen, dat zij aan geen enkele naam of adres gekoppeld kunnen worden. Daarom heeft de Directie Algemene Statistiek en Economische Informatie opdracht gekregen om de individuele vragenlijsten in te zamelen en te verwerken. Geen enkel identificatiegegeven zal overgemaakt worden aan het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, dat zal instaan voor de analyse van de gegevens.

87

Uw deelname is belangrijk ! Als ook u een invloed wil hebben op het gezondheidsbeleid van morgen, neem dan aan dit onderzoek deel. Voor alle bijkomende inlichtingen kan u terecht bij: • Stefaan Demarest • Johan Van der Heyden

Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Afdeling Epidemiologie Juliette Wytsmanstraat 14, 1050 BRUSSEL Tel.: 02/642 57 94 – 02/642 57 26 e-mail : [email protected] Dit onderzoek wordt uitgevoerd op initiatief van: A. BYTTEBIER, Minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen van de Vlaamse Gemeenschap, J. CHABERT, Minister van Openbare Werken, Vervoer, Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest , R. DEMOTTE, Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid , T. DETIENNE, Minister van Sociale Aangelegenheden en Gezondheid van het Waals Gewest , D. GOSUIN, Minister van Leefmilieu en Waterbeleid, Natuurbehoud, Openbare Netheid en Buitenlandse Handel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest , N. MARECHAL, Minister van Jeugdhulp en Gezondheid van de Franse Gemeenschap, H. NIESSEN, Minister van Jeugd en Gezin, Monumenten en Landschappen, Gezondheid en Sociale Zaken van de Duitstalige Gemeenschap, F. VAN DEN BOSSCHE, Minister van Leefmilieu, Consumentenzaken en Duurzame Ontwikkeling

88

Bijlage 3: communicatieformulier

89

Bijlage 4: ontvangstformulier

91

Bijlage 5: Adressenlijst

93

Gezondheidsenquête, België, 2004 : Handleiding voor de … · 2008. 3. 25. · FEDERALE...

Documents

Transcript of Gezondheidsenquête, België, 2004 : Handleiding voor de … · 2008. 3. 25. · FEDERALE...